Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2014 r., sygn. akt VI ACz 4250/14.

1. Podstawą dla oceny konsumenckiego charakteru roszczeń musi być źródło ich powstania – umowy, w których członkowie grupy występowali jako konsumenci. Osoby zawierające – nie w zakresie swojej działalności gospodarczej – umowy ze spółdzielnią mieszkaniową o wybudowanie lub zakup praw do lokali mieszkalnych i miejsc postojowych – są konsumentami.
2. Sytuacja członków grupy powinna być jednakowa na pierwszy rzut oka i nie może wymagać postępowania dowodowego na wstępnym etapie procesu, gdy badane są ogólne przesłanki dopuszczalności powództwa grupowego. Roszczenia członków grupy nie opierają się na wspólnej podstawie faktycznej, jeśli w stosunku do niektórych z członków grupy postępowanie dowodowe musiałoby przebiegać inaczej, niż w odniesieniu do pozostałych członków grupy.
3. W przepisach o postępowaniu grupowym eksponowany jest status reprezentanta jako sui generis pośrednika, działającego wprawdzie w imieniu własnym, ale na rzecz grupy. Reprezentant obowiązany jest wydać członkom grupy wszystko, co przy wykonywaniu obowiązków reprezentanta dla nich uzyskał. Jeżeli członkowie grupy ponieśli koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu prowadzonym na ich rzecz, to są oni uprawnieni do otrzymania zwrotu tych kosztów w przypadku wydania orzeczenia zasądzającego zwrot kosztów na rzecz powoda.
4. W postępowaniu grupowym konieczne jest rozróżnienie strony powodowej formalnej i materialnej. Chociaż zatem sąd rozstrzyga o zasadności roszczeń materialnych członków grupy lub podgrup, a uwzględniając powództwo wskazuje kwoty należne członkom grupy lub podgrupy i wyrok w tych zakresach jest tytułem egzekucyjnym na rzecz poszczególnych członków grupy lub podgrupy, to jednak powód w tym postępowaniu jest jeden i jest nim tylko reprezentant grupy. Choć członkowie grupy lub podgrupy mogą być przesłuchani w charakterze strony, to nie są stroną tego postępowania.
5. Skoro członkowie grupy czy podgrupy nie są stroną postępowania grupowego, to nie można w stosunku do nich odrzucić pozwu. Uprawnienie sądu do ewentualnego wykluczenia kogoś z grupy pojawia się dopiero po stwierdzeniu dopuszczalności powództwa grupowego, na etapie przystępowania do sprawy nowych osób. Wcześniej sąd nie jest uprawniony do modyfikowania składu grupy.
6. Niedopuszczalne jest w postępowaniu grupowym częściowe odrzucenie pozwu w stosunku do niektórych członków grupy czy podgrupy. Roszczenie – w sensie procesowym – jest jedno, zasądzane na rzecz powoda – reprezentanta grupy. Nie ma zatem żadnych podstaw, by to jedno roszczenie dzielić i w części je odrzucać.

1. Członkowie grupy, reprezentowani przez powoda, dochodzą jednego rodzaju roszczenia, rozumianego w sensie procesowym, jako wystąpienie przez wszystkich członków grupy z żądaniem udzielenia tej samej rodzajowo formy ochrony prawnej, a mianowicie z powództwem o zapłatę. Członkowie grupy domagają się zasądzenia określonej kwoty pieniężnej, występując przeciwko pozwanemu z jednorodzajowym roszczeniem pieniężnym. Skoro zaś zmierzają oni do ochrony interesów majątkowych, ze względu na tożsamość dobra podlegającego ochronie, o jednorodzajowości roszczenia świadczy także jego majątkowy charakter.
2. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Członkowie grupy, pomimo tego, że każdego z nich wiązały umowy zawierane indywidualnie z pozwaną spółką, powołują się na abuzywny charakter klauzul umownych funkcjonujących we wzorach umów stosowanych w przypadku każdego klienta. W tym sensie zatem była to taka sama przesłanka faktyczna, a indywidualne różnice wynikające z treści poszczególnych stosunków prawnych członków grupy nie skutkują „rozdzieleniem” podstawy faktycznej ich roszczeń. Z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamością okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia będącego źródłem roszczenia. Roszczenia każdego z członków są wywodzone nie tyle z poszczególnych umów, co z tego, że w każdej z nich – wedle twierdzeń zawartych w pozwie – został uregulowany taki sposób ustalenia powierzchni lokalu na potrzeby określenia wysokości ceny, który według członków grupy na charakter klauzuli abuzywnej.
3. Sprawami o ochronę konsumentów będą sprawy dotyczące roszczeń konsumentów przeciwko przedsiębiorcom wynikające z różnych podstaw. Sprawy o ochronę konsumentów to sprawy z tytułu roszczeń konsumentów w stosunku do przedsiębiorcy, np. wynikające z umowy najmu, umowy sprzedaży, umowy kredytu, pożyczki, umowy przewozu. sprawa wynikająca z umów mających na celu nabycie lokali mieszkalnego w ramach inwestycji realizowanej przez pozwanego jako dewelopera, w celu zaspokojenia osobistych potrzeb mieszkaniowych członków grupy i osób bliskich, stanowi właśnie sprawę o ochronę praw konsumentów.
4. Zasady ujednolicenia roszczeń członków grupy i tworzenia podgrup polegały na zestawieniu roszczeń poszczególnych członków grup w ten sposób, że do nominalnie najniższego kwotowo roszczenia danego członka (członków) grupy dołączone jest roszczenie innego członka (członków) grupy nominalnie kwotowo najbliższe. Jednocześnie, do pozwu została dołączona tabela, w której wymienione zostały roszczenia członków grupy z podziałem na poszczególne podgrupy, ze wskazaniem członka (członków) grupy i przysługującego roszczenia, podziałem na podgrupy i wskazaniem przysługującego roszczenia oraz roszczenia ujednoliconego w obrębie podgrupy. Tak określony sposób standaryzacji roszczeń pozostaje w zgodzie z kryteriami określonymi w art. 2 ustawy.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:         SSA Ewa Głowacka

Sędziowie:                    SSA Małgorzata Bohun (spr.), SSA Janusz Kaspryszyn

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 r. we Wrocławiu na  rozprawie sprawy z powództwa (…) przeciwko (…) sp. z o.o. w O. o zapłatę, na skutek apelacji strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 2 lipca 2013 r., sygn. akt I C 605/11

Postanowienie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach I Wydział Cywilny z 4 lipca 2014 r., I ACz 260/14.

1. Zdaniem Sądu członkowie grupy dochodzą roszczeń jednego rodzaju opartych na tej samej podstawie faktycznej, bowiem wywodzą je z wypowiedzenia im umów o dostawę ciepła ze skutecznością na dzień 31.08.2013 r. Spełniają zatem warunki wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy z 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

1. Wyrok ustalający wydawany w postępowaniu grupowym odpowiada raczej wyrokowi wstępnemu znanemu od lat klasycznemu postępowaniu cywilnemu. Oznaczałoby to objęcie postępowaniem grupowym wszelkich przesłanek zasadności i zaskarżalności roszczenia, w tym przedawnienia, i pozostawienie do dalszych procesów wyłącznie kwestii wysokości roszczeń.
2. Powyższej tezie nie może być skutecznie przeciwstawiony argument dotyczący wyłączenia wprost w art. 2 ust. 3 u.d.p.g. interesu prawnego jako przesłanki powództwa. Wydaje się, że zamysłem ustawodawcy było zapobieżenie oddaleniu powództwa o ustalenie odpowiedzialności z tego tylko powodu, że możliwe było wystąpienie z żądaniem zasądzenia świadczenia. Oznaczałoby to, że powództwo o ustalenie odpowiedzialności w postępowaniu grupowym stało się szczególnym rodzajem powództwa w postępowaniu grupowym, nietożsamym z powództwem o ustalenie unormowanym w kodeksie, podobnie jak powództwo o świadczenie w tymże postępowaniu grupowym wykazuje cechy odróżniające go od powództwa klasycznego.

1. W tym miejscu podnieść trzeba, że na tym etapie postępowania (ustalenia składu grupy), sąd nie bada pod względem merytorycznym przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej poszczególnych pozwanych i zakresu tej odpowiedzialności. Wymóg wykazania (w sprawach o roszczenia pieniężne), względnie uprawdopodobnienia (w innych sprawach, w tym w sprawie o ustalenie) przynależności do grupy, nie jest tożsamy z wymogiem udowodnienia dochodzonych roszczeń pod względem merytorycznym, co ma miejsce dopiero w ramach postępowania rozpoznawczego.

1. Pojęcie „roszczenie” – użyte w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – występuje w znaczeniu żądania procesowego. Pierwszą przesłanką decydującą o dopuszczalności postępowania grupowego jest zatem to, aby wszystkie osoby objęte pozwem grupowym wystąpiły z wnioskiem o udzielenie ochrony prawnej w tej samej formie.

1. Przedmiotem każdego procesu jest roszczenie właśnie w znaczeniu formalnym, a dopiero jego treść określa, czego strona powodowa domaga się od przeciwnika oraz jaką formę ochrony swoich praw spodziewa się uzyskać na drodze sądowej. Oczywistym przy tym jest, że treść roszczenia procesowego będzie uzależniona od sytuacji prawnej powoda, który formułuje (precyzuje) to roszczenie i w toczącym się następnie postępowaniu przed sądem będzie starał się doprowadzić do urzeczywistnienia odpowiedniej normy prawa materialnego (czy też kilku norm).
2. Wymóg tożsamej czy jednakowej podstawy faktycznej nie oznacza wymogu aby wszystkie elementy stanu faktycznego w przypadku każdego z roszczeń były tożsame czy jednakowe. Wystarczy, że będzie istniał element wspólny w zakresie okoliczności faktycznych stanowiących podstawę roszczeń członków grupy, czyli zdarzenie wyrządzające szkodę.
3. Nietrafny jest pogląd, że przy ocenie czy mamy do czynienia z jednorodzajowością roszczeń, powinno się zastosować kryteria z art. 72 § 1 i 2 k.p.c. Przesłanka jednorodzajowości na gruncie ustawy jest szerzej rozumiana niż na tle współuczestnictwa procesowego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), przy którym wymagane jest oparcie roszczeń na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, w przeciwieństwie do art. 1 ust. 1 ustawy, który takiego warunku nie stawia.
4. W postępowaniu grupowym możliwe jest występowanie wielu podmiotów po stronie pozwanej. Nie sprzeciwiają się temu ani cele ustawy, ani jej szczególne postanowienia. W przypadku wielości podmiotów po stronie pozwanej stosuje się przepisy k.p.c. o współuczestnictwie, a jako przykład w postępowaniu grupowym wymienia się roszczenia dochodzone od kilku osób współodpowiedzialnych deliktowo.

Postanowienie uchylone postanowieniem Sądu Najwyższego Izba Cywilna z 18 września 2015 r., I CSK 672/14, sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

1. Wymagania formalne oświadczenia o przystąpieniu do grupy to ich treść normuje art. 12 PostGrU. Poza wyraźną wolą przystąpienia do grupy oświadczenie powinno precyzyjnie określać żądanie, które zgłasza wobec pozwanego osoba przystępująca do grupy z podaniem okoliczności je uzasadniających oraz wykazaniem dowodów. Jednocześnie oświadczenie o przystąpieniu do grupy ma wskazywać okoliczności uzasadniające przynależność tej osoby do grupy wraz z dowodami świadczącymi o tej przynależności. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy powinno zawierać także wszystkie obligatoryjne elementy pozwu, a dodatkowo okoliczności, które świadczą o tym, że żądanie zgłaszane przez osobę jest roszczeniem w rozumieniu art. 1 PostGrU. Oznacza to, że roszczenie osoby wstępującej do grupy powinno być tego samego rodzaju co roszczenia osób objętych pozwem. Przystępujący do grupy powinien także wykazywać w tym oświadczeniu związek faktyczny z roszczeniami pozostałych członków grupy. W zakresie okoliczności uzasadniających żądanie osoba przystępująca do grupy zobowiązana jest wykazać, że są one takie same jak te wskazane w pozwie. W przeciwnym bowiem przypadku roszczenie osoby chcącej przystąpić do grupy nie będzie spełniało przesłanek roszczenia dochodzonego w postępowaniu grupowym określonych w art. 1 PostGrU. Stąd też wykazanie okoliczności uzasadniających żądanie jest jednocześnie wskazaniem okoliczności uzasadniających przynależność do grupy. Zgodnie z treścią art. 12 PostGrU okoliczności te winny zostać poparte dowodami wskazanymi w oświadczeniu przez osobę przystępującą do grupy, przy czym to osoba przystępująca do grupy ma wykazać reprezentantowi grupy, iż istnieją dowody świadczące o wszystkich okolicznościach, o jakich stanowi art. 12 przywołanej ustawy.
2. Reprezentant grupy dołącza do pozwu oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Oświadczenia te nie podlegają uzupełnieniu, czy też poprawieniu w trybie art. 130 k.p.c., gdyż jedynie reprezentant grupy, względem którego takie oświadczenia były składane, może wezwać daną osobę do ewentualnego poprawienia, czy też uzupełnienia oświadczenia.
3. Badając oświadczenia, Sąd winien najpierw ustalić ich treść, a następnie ocenić, czy jest ona wystarczająca do stwierdzenia, czy poprzez ich złożenie powód wykazał dopuszczalność rozpoznania sprawy w trybie przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
4. Nie jest dopuszczalne przystąpienie do postępowania grupowego przez ogólnikowe sformułowanie, że osoba przystępująca do grupy ma takie same roszczenia, jakie zostaną sformułowane w przyszłości w pozwie, a okoliczności uzasadniające uczestnictwo przystępującego do grupy i samo roszczenie są takie, jakie zostaną wskazane w przyszłości.

Postanowienie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 25 marca 2014 r., sygn. akt VI ACz 4778/13 w ten sposób, że wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji został oddalony.

1. Sposób oznaczania kaucji opiera się na ustaleniu prawdopodobnej sumy kosztów, które pozwany poniesie w postępowaniu grupowym.
2. Kaucja na zabezpieczenie kosztów postępowania grupowego ma na celu zabezpieczenie interesów pozwanego przed nieuzasadnionym wszczynaniem powództw grupowych oraz ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda.