1. Za dopuszczalną uznać należy możliwość złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy również przed publikacją ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Oświadczenie takie nie może jedynie zostać złożone przez członka grupy bezpośrednio sądowi z pominięciem reprezentanta grupy.
2. Sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej, choćby adresem prowadzenia tej działalności miała być nieruchomość opłacona środkami pozyskanymi z kredytu zaciągniętego u pozwanego, nie dowodzi zawarcia umowy kredytu przez członków grupy w charakterze przedsiębiorców, a nie konsumentów.
3. Podstawę dochodzonych w niniejszym procesie roszczeń stanowi fakt zawarcia z pozwanym przez każdego z członków grupy umowy kredytowej z wykorzystaniem uznanych za niedozwolone klauzul umownych. Bez znaczenia są pewne różnice w samej redakcji klauzuli umownej, decydujące powinno być to, czy w każdym przypadku prowadzi ona do zastosowania tożsamego mechanizmu wobec wszystkich zainteresowanych członków grupy. Nie ma też znaczenia okres obowiązywania kwestionowanych klauzul w stosunku do każdego z członków grupy.
4. Osiągnięcie celu pozwu grupowego jest możliwe wyłącznie przy założeniu, że w tym postępowaniu zagadnienia wspólne dla grupy przeważać będą nad zagadnieniami dotyczącymi indywidualnych okoliczności poszczególnych członków grupy.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:        SSO Karolina Sarzyńska (spr.)

Sędziowie:                   SSO Małgorzata Janicka

SSO Ewa Karwowska

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2020 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku działającego jako reprezentant grupy

przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Gdańsku

o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie

postanawia:

I. oddalić wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania

II. na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalić, że w skład grupy reprezentowanej przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku wschodzą następujące osoby:

1. 1. podgrupa 1 (pierwsza): [dane 216 podmiotów]
   2. podgrupa 2 (druga): [dane 56 podmiotów]

III. odmówić statusu członka grupy następującym osobom: [dane 19 podmiotów].

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 marca 2015 r. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku działając jako reprezentant grupy wniósł pozew w postępowaniu grupowym przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Gdańsku o ustalenie nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: „Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A. (§17.4 umowy kredytu).

Ewentualnie powód wniósł o ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN, a indeksowanego do waluty obcej w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane w pkt. 5 żądania pozwu oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz skarbu Państwa kosztów sądowych. Dodatkowo Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku wniósł o wydanie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: „u.d.p.g.”). W uzasadnieniu tego wniosku reprezentant grupy wskazał, że roszczenia objęte pozwem są jednorodzajowe (tożsame) dla każdego uczestnika i oparte na takiej samej podstawie faktycznej, polegającej na umówieniu z pozwanym dowolności wierzyciela w ustalaniu wysokości zobowiązania klienta polegającej:

• najpierw na ustalaniu przez pozwanego równowartości w walucie obcej kwoty kredytowania określonej w PLN,
• następnie na ustalaniu przez pozwanego kwoty spłaty kredytowania w PLN obliczanej od tak ustalanej w walucie obcej równowartości kwoty głównej.

Klauzula umowna będąca podstawą tych przeliczeń została zacytowana w pkt. 5 żądania pozwu i brzmi ona: „Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A (§ 17 ust. 4 umowy kredytu)”. Powodowi znane są przypadki zawierania przez pozwanego umów kredytowych w oparciu o inne niż załączone do pozwu wzorce umowne, z których wiele posługiwało się zbliżonymi sformułowaniami o jurydycznie tożsamej treści. Ponadto reprezentant grupy wskazał, że członkami grupy w niniejszym pozwie zbiorowym są konsumenci, którzy w latach 2005-2008 zawarli umowę kredytową nominowaną w PLN, a indeksowaną do waluty obcej z (…) Bank S.A., którego następcą prawnym pod tytułem ogólnym jest pozwany bank. Przesłanka liczebności grupy, która zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. wynosi 10 osób została spełniona, ponieważ na dzień złożenia pozwu grupa liczy 450 osób. (pozew – k. 2-18 akt)

Wraz z pozwem w niniejszej sprawie powód złożył wykaz członków grupy, którzy złożyli wobec reprezentanta grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy przed dniem złożenia pozwu i przed dniem złożenia pozwu przedstawili reprezentantowi grupy komplet dokumentów niezbędnych do przedłożenia w Sądzie wraz z oświadczeniem o przystąpieniu do grupy (członkowie grupy tury I). (lista członków grupy – k. 19-40 akt, oświadczenia o przystąpieniu do grupy – k. 53-)

W odpowiedzi na pozew z dnia 7 października 2015 r. pozwany Bank (…) S.A. w Gdańsku wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu w całości z uwagi na niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Na wypadek nieuwzględnienia wniosku o odrzucenie pozwu pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zdaniem pozwanego niniejsza sprawa nie spełnia przesłanek określonych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g., gdyż część członków grupy nie może zostać uznana za konsumentów w rozumieniu art. 22^J k.c., ponieważ osoby te zawarły umowy kredytu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. W konsekwencji roszczenia tych osób nie mogą zostać uznane za roszczenia o ochronę konsumentów w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.p.g. Ponadto zdaniem pozwanego ze względu na szereg istotnych różnic w sytuacji poszczególnych członków grupy w związku z zawarciem umowy kredytu nie można uznać, że roszczenia wszystkich członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g. Część członków grupy w chwili złożenia wniosku kredytowego i zawarcia umowy kredytu prowadziła działalność gospodarczą w nieruchomości, która została wybudowana bądź nabyta ze środków pochodzących z kredytu. Ponadto część członków grupy prowadziła działalność gospodarczą w zakresie kredytów hipotecznych, w chwili zawarcia umowy kredytu byli oni kierownikami sprzedaży kredytów hipotecznych bądź doradcami kredytowymi w (…) Banku S.A. Również w skład członków grupy wchodzą osoby zatrudnione przez inne instytucje jak również osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie doradztwa kredytowego. Zdaniem pozwanego roszczenia członków grupy nie są oparte na tej samej podstawie faktycznej, ponieważ każdy z członków grupy zawarł odrębną umowę.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł także zarzut braku legitymacji procesowej czynnej w przypadku umów kredytu zawartych z kilkoma kredytobiorcami wskazując, że w przypadku 319 członków grupy umowy kredytu zostały zawarte z więcej niż jednym kredytobiorcą. W każdym z tych przypadków oświadczenie o przystąpieniu do grupy zostało złożone tylko przez jednego kredytobiorcę. Ponadto pozwany wskazał, że 121 członków grupy zawarło z bankiem aneks do umowy kredytu na podstawie którego zmienione zostały postanowienia umowne dotyczące zasad ustalania kursów kupna/sprzedaży waluty obcej. W każdym przypadku w wyniku zawarcia aneksu z umowy kredytu usunięte zostało postanowienie, które zostało w pozwie zakwestionowane jako abuzywne. Kolejną okolicznością zdaniem pozwanego, która wprowadza różnicę w sytuacji członków grupy jest to, że wielu członków grupy spłaca kredyt bezpośrednio we franku szwajcarskim, zgodnie z postanowieniami aneksu zawartego na podstawie art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw lub bezpośrednio na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe nawet w przypadku niezawarcia aneksu. Pozwany stanął także na stanowisku, że członkowie grupy nie mają interesu prawnego w dochodzeniu powództwa w niniejszej sprawie w rozumieniu art. 189 k.p.c. Dodatkowo pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzuty co do członkostwa w grupie poszczególnych osób zgodnie z listą stanowiącą załącznik nr 5 do pozwu. W konsekwencji pozwany podniósł, że do grupy w niniejszym postępowaniu nie należą:

• osoby, które zawarły umowę kredytu z innymi współkredytobiorcami uwzględnione na liście stanowiącej załącznik nr 26 do odpowiedzi na pozew,
• osoby, którym nie przysługuje status konsumenta w rozumieniu art. 22¹c. w związku z zawarciem umowy kredytu uwzględnione na listach stanowiących załączniki nr 23 i 25 odpowiedzi na pozew,
• osoby, które zawarły aneks do umowy kredytu, na podstawie którego usunięte lub zmienione zostało kwestionowane przez powoda postanowienie umowne zawarte w § 17 ust. 4 umów kredytu uwzględnione na liście stanowiącej załącznik nr 6 do odpowiedzi na pozew (k. 3715-3718 akt),
• osoby, które spłacają raty kredytu bezpośrednio w CHF, uwzględnione na liście stanowiącej załącznik nr 5 do odpowiedzi na pozew (k. 3707-3713).

Dodatkowo pozwany podniósł, że w katach sprawy nie ma oświadczeń o przystąpieniu do grupy dwóch osób uwzględnionych na liście członków grupy stanowiącej załącznik do pozwu – (…) i (…). (odpowiedź na pozew – k. 3533-3621 akt)

Prawomocnym postanowieniem z 28 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku odmówił odrzucenia pozwu i postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. (postanowienie z dnia 28 października 2016 r. – k. 6976 akt)

Postanowieniem z 12 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zarządził zamieszczenie w dzienniku „Rzeczpospolita” ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, o treści:

„Przed Sądem Okręgowym w Gdańsku, I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 245/15, toczy się postępowanie z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Gdańsku o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie.

Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku jako reprezentant grupy wniósł o ustalenie nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: «Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A. (§ 17.4 umowy kredytu).» Ewentualnie powód wniósł o ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN, a indeksowanego do waluty obcej w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane powyżej.

Każda osoba, której roszczenie może być objęte powództwem grupowym może przystąpić do sprawy, składając pisemne oświadczenie o przystąpieniu do grupy w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy od daty ukazania się tego ogłoszenia i przesłania go do reprezentanta grupy – Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku, adres do doręczeń: (…) Kancelaria Prawna sp. j. ul. (…). Gotowy wzór oświadczenia o przystąpieniu do grupy dostępny jest na stronie internetowej www.law24.pl.

Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku oraz na zasady wynagradzania pełnomocnika. Wynagrodzenie pełnomocnika od każdego członka grupy za wszystkie instancje łącznie wynosi 490 zł brutto oraz ewentualna dopłata zależna od łącznej liczby członków grupy w maksymalnej wysokości 395 zł brutto.

Szczegółowe postanowienia dotyczące wynagrodzenia pełnomocnika wskazują:

1. Członek grupy zobowiązany jest uiścić kwotę wynagrodzenia ryczałtowego w wysokości 195.12 zł z doliczeniem VAT 23% tj. 240 zł brutto za I instancję, II instancję oraz postępowanie ze skargi kasacyjnej. Do wynagrodzenia ryczałtowego dolicza się ryczałt administracyjny w kwocie 203,25 zł z doliczeniem VAT 23% tj. 250 zł brutto za I instancję, II instancję oraz postępowanie ze skargi kasacyjnej.

2. Jeżeli liczba członków grupy do dnia upływu sądowo wyznaczonego terminu na przystąpienie do postępowania będzie wynosić mniej niż 901 do wynagrodzenia ryczałtowego dolicza się wynagrodzenie dodatkowe:

• od 101 do 200 osób – 395 zł brutto,
• od 201 do 300 osób- 345 zł brutto,
• od 301 do 400 osób- 295 zł brutto,
• od 401 do 500 osób- 245 zł brutto,
• od 501 do 600 osób – 195 zł brutto,
• od 601 do 700 osób – 150 zł brutto,
• od 701 do 800 osób – 100 zł brutto,
• od 801 do 900 osób – 50 zł brutto.

3. W przypadku zawarcia ugody pełnomocnikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1000 zł +23% VAT od każdego członka grupy, płatne w terminie 7 dni od podpisania ugody.

4. Wszelkie opłaty sądowe, zaliczki i kaucje są ponoszone przecz członków grupy w częściach równych w zależności od ich liczby.

5. W związku z zobowiązaniem Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku do zlecenia kancelarii w przyszłości prowadzenia sprawy o zapłatę roszczeń wynikających ze stosunków prawnych ustalonych w postępowaniu, za prowadzenie sprawy o zapłatę kancelaria otrzyma wynagrodzenie zgodne ze stawkami minimalnymi wynikającymi z odpowiednich przepisów. Do ww. wynagrodzenia zalicza się wynagrodzenie dodatkowe wysokości 6% wartości roszczenia ustalonego w postępowaniu grupowym – dla członków grupy, którzy przystąpili do grupy po złożeniu pozwu, a 12% dla członków grupy, którzy przystąpili do grupy po złożeniu pozwu. W przypadku nie zlecenia prowadzenia sprawy o zapłatę w umówionym terminie do wynagrodzenia kancelarii wskazanego w pkt. 1-3 dolicza się wynagrodzenie dodatkowe w wysokości odpowiednio 6% lub 12% wartości roszczenia o zapłatę.

Prawomocny wyrok ma skutek wiążący wobec wszystkich członków grupy, tj. osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu prześlą reprezentantowi grupy podpisane oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w wykazie sporządzonym przez powoda oraz następnie w postanowieniu Sądu określającym skład grupy.” (postanowienie z 12 lutego 2018 r.- k. 7241-7244 akt)

Ogłoszenie zostało zamieszczone w dzienniku Rzeczpospolita w dniu 9 marca 2018 r., (dziennik Rzeczpospolita z dnia 9 marca 2018 roku – k. 7260A akt).

Ostateczny termin na złożenie do rąk reprezentanta grupy oświadczeń nowych członków grupy o przystąpieniu do grupy upływał w dniu 9 czerwca 2018 r. W przypisanym do tego terminie strona powodowa złożyła do akt sprawy oświadczenia nowych członków grupy (członkowie grupy tury II, III, IV, V i VI).

Kolejni nowi członkowie grupy zostali zgłoszeni do akt sprawy pismem powoda z dnia 12 kwietnia 2018 r. (członkowie grupy tury II- lista zawierająca 214 nowych członków grupy). Powód – reprezentant grupy – ponadto przedstawił Sądowi oświadczenia o przystąpieniu do grupy tych osób wraz z dokumentacją kredytową nowych członków grupy i wykazem nowych członków grupy. W piśmie tym powód ponadto wskazał, że zgłaszani niniejszym pismem członkowie grupy zawarli umowy o klauzulach walutowych werbalnie odmiennych, a treściowo tożsamych z klauzulą walutową przytoczoną w pkt. 5 żądania pozwu. Dotyczyło to umów zawartych przez (…) Bank (…) S.A. z (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), gdzie w § 17 ust. 4 umowy wskazano, że do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym ogłoszeniu kursów kupna/sprzedaży (…) Banku (…) S.A. przez Bank oraz marże kupna/sprzedaży wyliczone na bazie danych z ostatniego dnia roboczego dnia miesiąca poprzedzającego ogłoszenie kursów kupna/sprzedaży przez (…) § 17. ust. 4 umowy.

Marże kupna/sprzedaży ustalane są raz na miesiąc. Wyliczenie w/w marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż, a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Wyżej wymienione banki to PKO BP SA, Pekao S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Millenium Bank S.A., Citibank Handlowy Polska S.A. § 17 ust. 5 umowy oraz umów zawartych przez (…) Bank (…) S.A. z (…), (…) i (…), gdzie treść § 17 ust. 4 brzmiała: „do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży (…) Banku (…) S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku (…) S.A. ustalone w sposób określony w ust. 5 – § 17 ust. 4 umowy. Marże kupna/sprzedaży ustalane są raz na miesiąc. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż, a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Ww. banki to PKO BP S.A., Pekao S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Millenium Bank S.A., Citibank Handlowy Polska S.A. – § 17 ust. 5 umowy.

Dodatkowo powód wskazał na treść umowy zawartej przez (…) Bank S.A. z następującymi osobami: (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…) i (…), gdzie treść klauzuli brzmiała: „do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich na stronie internetowej NBP w poprzednim dniu roboczym skorygowane o marże kupna/sprzedaży (…) Bank S.A. – § 17 ust. 4 umowy. Marże kupna/sprzedaży opisane w ust. 2 i 3 ustalane są raz na miesiąc decyzją Banku. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Ww. banki to PKO BP S.A., Pekao S.A. Bank Zachodni WBK S.A. Millenium Bank SA i Citibank Handlowy Polska SA. Marże kupna i marże sprzedaży oraz zasady ich ustalania mogą ulegać zmianom. Zmiany zasad opisanych w niniejszym paragrafie są uzależnione od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym, rodzaju finansowania działalności banku, wielkości udziału ww. banków w rynku transakcji walutowych oraz ryzyka walutowego. Zmiany zasad opisanych w niniejszym paragrafie nie wymagają zmiany postanowień umowy – § 17 ust. 5 umowy.” Dodatkowo powód zwrócił uwagę na umowy zawarte przez (…) Bank S.A. z (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…) i (…), gdzie treść  §17 ust. 4 ustalono w następujący sposób: „Do wyliczenia kursów kupna/ sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (…) Bank S.A. stosuje się kurs złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A. ustalane w sposób określony w ust. 5 – § 17 ust. 4 umowy. Marże kupna/sprzedaży ustalane są raz na miesiąc. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż, a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Ww. banki to PKO BP S.A., Pekao S.A. Bank Zachodni WBK S.A. Millenium Bank SA i Citibank Handlowy Polska SA. – § 17 ust. 5 umów.”

Dodatkowo powód zwrócił uwagę na treść umowy zawartej przez Bank (…) S.A. z (…) i (…), gdzie wskazano, że „do rozliczania transakcji wypłat kredytu w celu ustalenia walutowej kwoty indeksacji kredytu stosowane są kursy kupna waluty, do której jest indeksowany kredyt obowiązujący w banku w momencie dokonania czynności przez bank zgodnie z zasadami ustalania kursów walut w banku. W przypadku złożenia przez kredytobiorcę wniosku o wypłatę kredytu lub transzy kredytu wyrażonej w walucie indeksacji – kwota do wypłaty zostanie ustalona przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty indeksacji kredytu podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży. Do rozliczania transakcji spłat kredytu stosowane są kursy sprzedaży waluty, do której jest indeksowany kredyt obowiązujący w banku w dniu dokonania transakcji zgodnie z zasadami ustalania kursów walut w banku oraz zapisami § 10. W przypadku gdy kurs kupna banku jest wyższy niż kurs średni podany przez NBP w poprzednim dniu roboczym dla danej waluty zastosowanie ma ten kurs średni NBP. W przypadku gdy kurs sprzedaży jest niższy niż kurs średni podany przez NBP w poprzednim dniu roboczym dla danej waluty zastosowanie ma ten kurs średni NBP – §17 ust. 1 umów.” (pismo procesowe powoda z 12 kwietnia 2018 r. – k. 7274-7278, lista nowych członków grupy – k. 7279-7289, oświadczenia o przystąpieniu do grupy od k. 7290 do k. umowy kredytowe nowych członków grupy od k. 7290)

Oświadczenia kolejnych 65 nowych członków grupy zostały przedstawione przez reprezentanta grupy Sądowi pismem z dnia 6 czerwca 2018 r. (członkowie grupy tury III). Do pisma załączono listę nowych członków grupy stanowiący załącznik nr 1 wraz z oświadczeniami o przystąpieniu do grupy i dokumentami kredytowymi. (pismo procesowe powoda z dnia 6 czerwca 2018 r. – k. 8967, lista nowych członków grupy – k. 8969-8972. oświadczenia o przystąpieniu do grupy – k. 8973 – k. 9037 akt)

Pismem z dnia 8 czerwca 2018 r. powód przedłożył listę 17 nowych członków grupy wraz z oświadczeniami o przystąpieniu do grupy oraz dokumentami kredytowymi (członkowie grupy tury IV). (pismo procesowe powoda z dnia 8 czerwca 2018 roku- k. 9561, lista nowych członków grupy Tury IV – k.9562, oświadczenia o przystąpieniu do grupy – k. 9565-9581 akt)

Pismem z dnia 11 czerwca 2018 r. powód przedłożył oświadczenie o przystąpieniu do grupy nowego członka grupy (…)         wraz z dokumentami kredytowymi (tura V). (pismo procesowe powoda z dnia 11 czerwca 2018 roku- k. 9711, oświadczenie o przystąpieniu do grupy – k. 9713)

Pismem z dnia 12 czerwca 2018 r. powód przedłożył oświadczenie o przystąpieniu do grupy nowego członka grupy   (…) wraz z dokumentami kredytowymi (tura VI). (pismo procesowe powoda z dnia 12 czerwca 2018 roku – k. 9726, oświadczenie o przystąpieniu do grupy – k. 9728 akt)

W punkcie 9 zarządzenia z dnia 7 stycznia 2019 r. zobowiązano pełnomocnika pozwanego do ustosunkowania się do pisma powoda z dnia 12 kwietnia 2018 r. wraz z załącznikami, pisma powoda z dnia 6 czerwca 2018 r. wraz z załącznikami, pisma powoda z dnia 8 czerwca 2018 r. wraz z załącznikami, pisma powoda z dnia 11 czerwca 2018 r. wraz z załącznikami oraz pisma powoda z dnia 12 czerwca 2018 r. wraz z załącznikami zobowiązując do ustosunkowania się do powyższych pism i zajęcia stanowiska w terminie 3 miesięcy od daty doręczenia niniejszego zarządzenia pod rygorem pominięcia. (zarządzenie z dnia 7 stycznia 2019 roku – k. 9818 akt)

Pismem z dnia 22 marca 2019 r. pozwany wniósł o reasumpcję i uchylenie zobowiązania nałożonego zarządzeniem Przewodniczącego z dnia 7 stycznia 2019 r. oraz zobowiązanie powoda do sporządzenia wykazu osób, które przystąpiły do grupy oraz do przedstawienia tego wykazu Sądowi zgodnie z art. 12 u.d.p.g. Pozwany podniósł, że powód nie przedstawił wykazu osób, które przystąpiły do grupy zgodnie z art. 12 u.d.p.g., gdyż listy członków grupy były składane przez powoda sukcesywnie wraz z poszczególnymi rozszerzeniami i w związku z tym nie mogą być traktowane jako wykaz w rozumieniu art. 12 u.d.p.g. Ponadto „listy członków grupy’’ załączone do pism powoda nie zawierają wszystkich osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Ponadto na listach tych w kilku przypadkach osoby o tych samych danych zostały dwukrotnie wskazane jako odrębni członkowie grupy. Pozwany wskazał również, że lista uwzględnia również kilka osób, które złożyły już oświadczenie o wystąpieniu z grupy. (pismo pozwanego z dnia 22 marca 2019 roku – k. 9876-9878 akt)

Pismem z dnia 10 czerwca 2019 r. pozwany z ostrożności procesowej przedstawił stanowisko w przedmiocie członkostwa w grupie osób wskazanych na listach przedstawionych przez powoda oraz podtrzymał twierdzenia, zarzuty i wnioski zawarte w odpowiedzi na pozew również w stosunku do osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy po złożeniu pozwu. Pozwany wskazał okoliczności jego zdaniem wykluczające członkostwo w grupie określonych osób. Pozwany podniósł zarzuty co do członkostwa w grupie osób, które dołączyły do grupy po złożeniu pozwu, a których umowy zawierają szczegółowy opis sposobu ustalania marż kupna i sprzedaży. W przypadku istotnej liczby tych osób umowy kredytu zawierały od początku szczegółowy opis sposobu ustalania marż kupna i sprzedaży banku. Są to umowy zawarte przed 2005 rokiem oraz umowy zawarte od początku 2009 roku. Umowy te zawierały dodatkową klauzulę w § 17 ust. 5, która szczegółowo opisywała w jaki sposób ustalana są marże kupna i sprzedaży. Definitywnie wyklucza to zarzuty powoda o rzekomej dowolności ze strony banku w ustalaniu kursów oraz oznacza, że roszczenia osób zawierających opisaną wskazaną klauzulę nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, co roszczenia pozostałych członków grupy.

Pozwany podniósł również zarzuty w stosunku do dwóch osób: (…) i (…), których to umowy zostały zawarte na innym wzorcu umowy niż pozostałych członków grupy i nie zawierają one kwestionowanego przez powoda § 17 ust. 4 ani innego postanowienia o zbliżonej treści.

Ponadto pozwany podniósł zarzuty co do członkostwa w grupie osób, które zawarły umowę kredytu wraz z innymi kredytobiorcami lub w przypadku których doszło do przystąpienia do długu przez innego kredytobiorcę już po zawarciu umowy kredytu. W ocenie pozwanego osobom, które zawarły umowę kredytu wraz z innymi osobami nie przysługuje samodzielna legitymacja procesowa gdyż w takiej sytuacji mamy do czynienia ze współuczestnictwem koniecznym po stronie wszystkich kredytobiorców w rozumieniu art. 72 § 2 k.p.c. Niedopuszczane jest ustalenie przez Sąd treści stosunku prawnego jedynie w stosunku do niektórych stron tego stosunku prawnego. Ewentualny wyrok uwzględniający powództwo czy to w zakresie żądania głównego czy ewentualnego pozwu nie będzie miał powagi rzeczy osądzonej względem tych współkredytobiorców, którzy nie są członkami grupy zgodnie z art. 366 k.p.c.

Pozwany podniósł także zarzuty co do członkostwa w grupie osób, którym nie przysługuje status konsumenta w rozumieniu art. 22¹ k.c. Dotyczy to osób, które prowadziły działalność gospodarczą w nieruchomości, której nabycie zgodnie z umowami kredytu było celem kredytu oraz osób, które prowadziły działalność gospodarczą lub zawodową w zakresie udzielania lub pośredniczenia w udzielaniu kredytów hipotecznych. Osobom takim nie powinien zostać przyznany status konsumenta – są to osoby wskazane na listach stanowiących załączniki nr 4 do 6 pisma pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r. Pozwany podniósł również zarzuty co do członkostwa w grupie osób, które zajmowały się zawodowo udzielaniem kredytów wymienionych w załączniku nr 25 odpowiedzi na pozew.

Zarzuty pozwanego dotyczą również osób, które zawarły aneks modyfikujący treść klauzuli kwestionowanej w pozwie jako abuzywnej. Aneksy te zawierają opis szczegółowego sposobu ustalania kursów oraz zasadniczo regulują również uprawnienie kredytobiorcy do spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej. Zatem w zakresie tych osób żądania zawarte w pozwie stały się bezprzedmiotowe.

Pozwany podniósł ponadto zarzuty co do członkostwa w grupie osób, które spłacają kredyt bezpośrednio w walucie obcej ponieważ klauzula kwestionowana przez powoda w pozwie nie ma zastosowania w przypadku spłaty rat bezpośrednio w walucie obcej. Oznacza to, że okoliczności faktyczne w przypadku tych osób nie są te same lub takie same co okoliczności pozostałych członków grupy.

Pozwany zgłosił również zarzuty w stosunku do osób, które złożyły oświadczenie o przystąpieniu do grupy po złożeniu pozwu: (…), (…) i (…), gdyż wbrew oświadczeniom o przystąpieniu do grupy nie zawarli umowy kredytu załączonej do oświadczeń, lecz przystąpili do długu na podstawie aneksu, zatem nie mogą być członkiem grupy. Ponadto pozew ograniczony jest do tych kredytobiorców, którzy zawarli z bankiem (…) w aneksie, na umowę kredytu w latach 2005-2008. Dodatkowo w przypadku (…) w aneksie, na mocy którego przystąpił do długu jednocześnie została usunięta klauzula dotycząca sposobu ustalania kursów kwestionowana w pozwie. (pismo pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 roku – k. 9950- 9962 akt)

Zarządzeniem z dnia 10 czerwca 2019 r. uchylono pkt 9 zarządzenia z dnia 7 stycznia 2019 r. oraz zobowiązano pełnomocnika powoda do sporządzenia i przedłożenia w terminie 1,5 miesiąca pełnego i aktualnego wykazu osób, które przystąpiły do grupy zgodnie z art. 12 u.d.p.g. pod rygorem zawieszenia postępowania. (zarządzenie z dnia 10 czerwca 2018 roku – k. 9942 akt)

Pismem z dnia 5 sierpnia 219 r. powód przedłożył pełny i aktualny na dzień 5 sierpnia 2018 r. wykaz osób, które przystąpiły do grupy przedmiotowego pozwu zbiorowego zawierający listę 502 osób. (pismo powoda z dnia 5 sierpnia 2019 roku – k. 10182 akt)

Powód do chwili obecnej przedłożył kilkadziesiąt pism procesowych zawierających oświadczenia poszczególnych członków grupy o ich wystąpieniu z grupy oraz aktualizował wykaz osób, które przystąpiły do grupy.

Do pisma z dnia 27 grudnia 2019 r. powód załączył oświadczenia kolejnych osób o wystąpieniu z grupy oraz przedłożył ostateczny wykaz członków grupy zawierający 322 osoby. Pismo powoda zawierające oświadczenia 4 osób o wystąpieniu z grupy oraz aktualny i ostateczny wykaz członków grupy liczący 304 osoby nosi datę 2 marca 2020 r.

(pismo z dnia 09.08.2019 r. – k. 10208, pismo powoda z dnia 13.08.2019 r. – k. 10244, pismo z dnia 14.08.2019 r. – k.10262, pismo z dnia 20.08.2019 – k. 10281, pismo z dnia 26.08.2019 r. – k. 10292. pismo z dnia 22.08.2019 r. – k. 10308, pismo z dnia 29.08.2019 r. – k. 10324, pismo z dnia 02.09.2019 r. – k. 10339, pismo z dnia 04.09.2019 – k. 10353, pismo z dnia 06.09.2019 r. – k. 10366, pismo z dnia 11.09.2019 r. – k. 10380. pismo z dnia 13.09.2019 r. – k. 10392, pismo z dnia 19.09.2019 r. – k. 10403, pismo z dnia 24.09.2019 r. – k. 10415, pismo z dnia 26.09.2019 r. – k. 10428. pismo z dnia 07.10.2019 r. – k. 10447, pismo z dnia 11.10.2019 r. – k. 10467, pismo z dnia 23.10.2019 r. – k. 10480, pismo z dnia 17.10.2019 r. – k. 10501, pismo z dnia 30.10.2019 r.            – k. 10513, pismo z dnia 05.11.2019 r. – k. 10528, pismo z dnia 08.11.2019 r. – k. 10542, pismo z          dnia 02.12.2019 r. – k. 10562, pismo z dnia 12.12.2019 r. – k. 10587, pismo z dnia 23.12.2019 r. – k. 10606, pismo z dnia 27.12.2019 – k. 10646, pismo z 14.02.2020 r. – k. pismo z dnia 02.03.2020 r. – k. 10704 akt)

Postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2020 r. na podstawie art. 12 i 15 u.d.p.g. nakazano doręczyć pełnomocnikowi pozwanego wykaz osób które przystąpiły do grupy załączony do pisma powoda z dnia 2 marca 2020 r. zakreślając termin 3 miesięcy na podniesienie zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach pod rygorem uznania, iż pozwany podtrzymuje swoje zarzuty zawarte w odpowiedzi na pozew z dnia 7 października 2015 r., w piśmie procesowym z dnia 22 marca 2019 r. oraz w piśmie z dnia 10 czerwca 2019 r. i nowych zarzutów nie zgłasza. (postanowienie z dnia 29 kwietnia 2020 roku – k. 10719 akt)

Pismem z dnia 4 maja 2020 roku powód przedłożył oświadczenie kolejnych 4 osób o wystąpieniu z grupy: (…), (…), (…) i (…). (pismo z dnia 04.05.2020 r. – k. 10723 akt)

Następnie pismem z dnia 29 czerwca 2020 r. powód przedłożył oświadczenie następnych 2 osób o wystąpieniu z grupy: (…) i (…). (pismo z dnia 29.06.2020 r. – k. 10802 akt)

Kolejnym pismem z dnia 30 lipca 2020 r. powód przedłożył oświadczenie 4 osób o wystąpieniu z grupy: (…), (…), (…) i (…), a pismem z dnia 31 sierpnia 2020 r. oświadczenie kolejnych 2 osób o wystąpieniu z grupy: (…) i (…) i załączając ostateczny wykaz członków grupy zawierający listę 291 osób. (pismo z dnia 30.07.2020 r. – k. 10838 akt. pismo z dnia 31.08.2020 r. wraz z wykazem- k. 10924 – 10933 akt)

Pismem przygotowawczym z dnia 27 sierpnia 2020 r. pozwany podtrzymał wcześniejsze zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na pozew z dnia 7 października 2015 r., w piśmie procesowym z dnia 22 marca 2019 r. oraz w piśmie z dnia 10 czerwca 2019 r. oraz podtrzymał twierdzenia i wnioski dowodowe zawarte w tych pismach dotyczące zarzutów odnośnie do poszczególnych osób w grupie oraz podniósł nowe zarzuty co do członkostwa w grupie następujących osób uwzględnionych w wykazie członków grupy przedstawionym przez powoda: (…), (…), (…). Dodatkowo pozwany rozszerzył zakres podmiotowy zarzutu dotyczącego spłaty kredytu przez część członków grupy bezpośrednio w walucie obcej, przedstawiając zaktualizowaną listę tych członków grupy (załącznik nr 3) oraz podniósł zarzut w stosunku do osób figurujących na załączonej liście. Wniósł o weryfikację przez sąd z urzędu wykazu członków grupy przedstawionego przez powoda w związku tym, że oświadczenia niektórych osób o wystąpieniu z grupy zostały dostarczone do sądu przez pełnomocnika powoda już po doręczeniu pozwanemu przez sąd ostatecznego wykazu członków grupy (pisma powoda z dnia 4 maja 2020 r., pismo z dnia 29 czerwca 2020 r. oraz z dnia 30 lipca 2020 r., dodatkowo oświadczenia niektórych osób o wystąpieniu z grupy mogły być kierowane bezpośrednio do Sądu, a nie za pośrednictwem pełnomocnika powoda, co znajduje potwierdzenie na portalu informacyjnym sprawy. Dodatkowo pełnomocnik pozwanego poinformowała, że według wiedzy banku zmarłe jedna osoba figurująca w wykazie członków grupy przygotowanym przez powoda – (…) na dowód czego przedstawił kopię aktu zgonu i w związku z tym wniósł o zawieszenie postępowania na podstawie art. 174 § 1 pkt. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., wniósł ponadto o przeprowadzeniu dowodu z dokumentów załączonych do niniejszego pisma. (pismo przygotowawcze pozwanego z dnia 27.08.2020 r. wraz z załącznikami- k. 10978 akt).

Sąd Okręgowy zauważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.

Stosownie natomiast do dyspozycji przepisu art. 11 ust. 1 u.d.p.g. po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego. W myśl ust. 2 punktu 3 tego artykułu ogłoszenie powinno zawierać m.in. informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy, w oznaczonym terminie, nie krótszym niż jeden, a nie dłuższym niż trzy miesiące od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Jednocześnie w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody (art. 12 ust. 1 u.d.p.g.).

Na gruncie niniejszej sprawy Sąd wyznaczył trzymiesięczny termin na złożenie oświadczeń o przystąpieniu do grupy, a zarządzone ogłoszenia ukazały się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 9 marca 2018 r. Tym samym termin na składanie oświadczeń o przystąpieniu do grupy upływał ostatecznie w dniu 9 czerwca 2018 r.

W przypisanym do tego terminie strona powodowa złożyła do akt sprawy oświadczenia nowych członków grupy oraz wykaz wszystkich członków grupy, którzy jak dotąd złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Następnie pismem z dnia 31 sierpnia 2020 r. powód złożyła ostateczny wykaz członków grupy aktualny na ten dzień zwierający listę 291 osób.

W odpowiedzi na powyższe pismem przygotowawczym z dnia 27 sierpnia 2020 r. pozwany podtrzymał wcześniejsze zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na pozew z dnia 7 października 2015 r., w piśmie procesowym z dnia 22 marca 2019 r. oraz w piśmie z dnia 10 czerwca 2019 r. oraz pozwany ostatecznie podniósł nowe zarzuty i ujednolicił swoje zarzuty odnośnie członkostwa zgłoszonych przez powoda osób w grupie.

W ocenie Sądu w pierwszej kolejności należało się odnieść do zarzutu co do niedopuszczalności przystępowania nowych osób do grupy przed dniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Zarzut ten dotyczył członków grupy, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone do akt sprawy w dniach od 12 kwietnia 2018 r. do 6 czerwca 2018 r. Nie dotyczył on członków grupy tury I, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożono do akt sprawy wraz z pozwem.

Sąd w składzie orzekającym zarzutu powyższego nie podzielił. W ocenie Sądu za dopuszczalną uznać należy możliwość złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy również przed publikacją ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Oświadczenie takie nie może jedynie zostać złożone przez członka grupy bezpośrednio sądowi z pominięciem reprezentanta grupy. W niniejszej sprawie wszystkie oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały przekazane przez członków grupy na ręce reprezentanta grupy, który następnie złożył je do akt sprawy w wyznaczonym przez Sąd terminie. Stąd też wymogi formalne dla skutecznego złożenia tych oświadczeń zostały zachowane. Cytowana ustawa reguluje jedynie skutek zgłoszenia członkostwa w grupie po upływie terminu wskazanego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego (art. 11 ust. 5 u.d.p.g.). Ustawodawca nie zdecydował się natomiast analogicznie unormować następstwa złożenia oświadczenia przed ukazaniem się ogłoszenia. Nie ma więc podstaw do tego, aby przypisywać tym czynnościom tożsame konsekwencje. Zwrócić też należy uwagę na fakt, że skutek sprawy w toku, co do roszczenia objętego postępowaniem grupowym, powstaje między członkiem grupy a pozwanym z chwilą przedstawienia sądowi oświadczenia o przystąpieniu do grupy (art. 13 ust. 1 u.d.p.g.). Co do samej zasady nie można na przykład wykluczyć, że w okresie pomiędzy złożeniem pozwu, a opublikowaniem ogłoszeń mogłoby dojść do ustalenia osoby zainteresowanej udziałem w postępowaniu grupowym, której roszczenia jednak przedawniałyby się przed ukazaniem się ogłoszeń. Wykluczanie możliwości przyłączenia się takiej osoby do postępowania grupowego i pozostawienie jej tylko opcji wytoczenia indywidualnej sprawy w celu przerwania biegu przedawnienia, byłoby nieracjonalne, niezgodne z ideą i celami postępowań grupowych, generując zbędne czynności i koszty dla samych stron, jak i dla systemu sądownictwa. Nie ma też podstaw do podzielenia tezy pozwanego, jakoby wykaz członków grupy mógł być tylko jeden, ostateczny i dopiero od jego doręczeniu mógł rozpocząć bieg termin do zgłoszenia zarzutów (por. podobnie – Pietkiewicz P.. Rejdak M. w: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2011).

Również nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut pozwanego co do niedopuszczalności przystępowania nowych osób do grupy, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy nie noszą daty lub też data jest nieczytelna. Dotyczy to oświadczeń o przystąpieniu do grupy złożonych przez (…) – k. 7300 i (…) – k.8985 – które według pozwanego są nieczytelne, oraz oświadczeń złożonych przez (…) – (oświadczenie k. 7310), (…) (oświadczenie k. 7331), (…) (oświadczenie k. 7397) oraz oświadczenia (…) (oświadczenie k. 7477), które nie zawierały daty. Zauważyć należy, że oświadczenie (…) wbrew twierdzeniom pozwanego jest czytelne i nosi datę 04.06.2018 r., zaś oświadczenie złożone przez (…) nosi datę 23.06.2016 r., a oświadczenie złożone przez (…) nosi datę 15.02.2016 r.

Zdaniem Sądu skoro te sporne oświadczenia zostały dołączone do pisma powoda z dnia 12 kwietnia 2018 r. – k. 7279 akt oraz z dnia 6 czerwca 2018 r. – k. 8967 akt, to musiały zostać sporządzone najpóźniej w dacie sporządzenia tego pisma. Zatem termin do złożenia ich do dnia 9 czerwca 2018 r. reprezentantowi grupy został zachowany. Jak wskazano powyżej okoliczność, że oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone reprezentantowi grupy nawet przed dniem ogłoszenia prasowego nie ma znaczenia dla skuteczności złożenia tych oświadczeń.

Kolejny zarzut pozwanego dotyczył braku statusu konsumenta niektórych członków grupy, gdzie brak statusu konsumenta miał wynikać według pozwanego banku m.in. z faktu wykonywania przez członka grupy działalności gospodarczej, rodzaju wykonywanego przez niektórych członków grupy zawodu, posiadanego wykształcenia, a także posiadanych wcześniej innych kredytów.

Wbrew zarzutom pozwanego żadna z umów kredytowych złożonych do akt niniejszej sprawy nie została zawarta przez pozwany bank z przedsiębiorcą. Wszyscy kredytobiorcy, którzy przystąpili do niniejszego postępowania jako członkowie grupy, występują w relacji z pozwanym bankiem jako konsumenci. Status członków grupy jako konsumentów wynika z samej treści umów, które są przedmiotem niniejszego sporu oraz ze złożonych przez pozwanego do akt sprawy wniosków kredytowych członków grupy. Wynika to z przedłożonych kopii umów kredytowych na finansowanie zakupu lokali mieszkalnych lub domów na rynku wtórnym lub pierwotnym, prac wykończeniowych, niekiedy spłaty wcześniejszych zobowiązań kredytobiorców na cele mieszkaniowe oraz powiązane z umowami regulaminy kredytowania osób fizycznych obowiązujące u pozwanego, typowe dla obsługi konsumentów i zastosowane także wobec innych zainteresowanych. Sam zresztą pozwany wydawał się nie kwestionować konsumenckiego statusu kredytobiorców przed powstaniem sporu. Podnosząc w toku procesu zarzut zawierania umów kredytowych w związku z działalnością gospodarczą lub zawodową kredytobiorców, pozwany przyjął na siebie ciężar dowodu tych okoliczności pozytywnych, bowiem to on z kolei wywodzi z nich korzystne dla siebie skutki prawne. Natomiast, żadna z podnoszonych w tym przedmiocie okoliczności nie mogła wywołać pożądanych przez pozwanego skutków pośrednim związku umowy kredytu z działalnością gospodarczą.

Analizując przedłożone przez powoda dokumenty, jak również twierdzenia pozwu, nie było podstaw do podważania statusu konsumentów członków grupy. Zgodnie z treścią art. 22¹ k.c., konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Na gruncie powołanego przepisu istotny jest cel działania podmiotu prawa cywilnego, który nie ma aspektu gospodarczego lub zawodowego. Za konsumenta należy zatem uznać również osobę, która, działając jako potencjalny nabywca towaru lub usługi, wstępuje w stosunek prawny pozostający w bezpośrednim związku z działaniem przedsiębiorcy jako producenta lub sprzedawcy towarów albo świadczącego usługi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maca 2000 r., I CKN 1325/99, OSNC 2000, Nr 9, poz. 1690).

Cel umów kredytu wskazany w każdej z umów związany był z nabyciem nieruchomości zaspokajającej potrzeby mieszkaniowe kredytobiorców bądź spłatą wcześniejszych zobowiązań związanych z nabyciem takiej nieruchomości, co zostało wskazane w umowach o kredyt hipoteczny złożonych do akt niniejszej sprawy wraz z oświadczeniami kredytobiorców o przystąpieniu do grupy. Za niezasadne uznać należało zarzuty pozwanego co do braku statusu konsumentów po stronie niektórych członków grupy. Podkreślić trzeba, że sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej, choćby adresem prowadzenia tej działalności miała być nieruchomość opłacona środkami pozyskanymi z kredytu zaciągniętego u pozwanego, nie dowodzi zawarcia umowy kredytu przez członków grupy w charakterze przedsiębiorców, a nie konsumentów. W tym zakresie wskazywanie przez pozwanego na informacje z rejestrów i ewidencji pozostaje nietrafne. Ewentualne korzystanie z kredytowanej nieruchomości przy prowadzeniu działalności gospodarczej niejako „obok” jej przeznaczenia mieszkalnego, nie pozbawia kredytobiorców prawa poszukiwania ochrony przysługującej im jako konsumentom. Jeżeli bowiem dochodzi do przecięcia się płaszczyzn funkcjonowania kredytobiorcy – jako przedsiębiorcy, ale i jako konsumenta zaspokajającego swoje inne potrzeby życiowe – to ochrona przewidziana m.in. w art. 385 k.c. nie zostaje wobec tej osoby uchylona. Pozwany nie ma racji forsując tezę, że prowadzenie działalności gospodarczej w kredytowanej nieruchomości przesądza o utracie statusu konsumenta przez kredytobiorcę.

Zdaniem Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut, iż część członków grupy nie ma statusu konsumentów, gdyż prowadziła działalność gospodarczą w zakresie kredytów hipotecznych, w chwili zawarcia umowy kredytu byli oni kierownikami sprzedaży kredytów hipotecznych bądź doradcami kredytowymi w (…) Banku S.A. Dotyczyć to również miało osób zatrudnionych przez inne instytucje, jak również osób prowadzących działalność gospodarczą w zakresie doradztwa kredytowego. Podkreślić należy, że zawarcie umowy kredytu przez te osoby nie było związane z ich działalnością gospodarczą czy też zawodową, zatem nie powodowało utraty statusu konsumenta. Okoliczność zaś. że w chwili zawarcia umowy byli doradcami kredytowymi czy też kierownikami sprzedaży kredytów ewentualnie będzie podlegać ocenie przy wydawaniu wyroku kończącego postępowanie, na tym etapie postępowania zarzut należy uznać za przedwczesny.

W ocenie składu orzekającego pozwany nie wykazał, jakoby poszczególni członkowie grupy prowadzili działalność gospodarczą, dla której zakup mieszkania był typowym przejawem działalności profesjonalnej oraz że konkretna umowa została zawarta w ramach tejże działalności. Z dokumentów przedłożonych przez pozwanego wynika tylko tyle, że jeśli nawet niektórzy członkowie grupy prowadzą działalność gospodarczą albo prowadzili taką działalność w przeszłości, to działalność ta pozostaje przedmiotowo bez żadnego związku z zawartą przez nich umową kredytową.

Z osób prowadzących działalność gospodarczą a zamieszonych na pierwotnej liście członków grupy załączonej do pozwu członkami grupy jest jedynie (…). prowadzący działalność związaną z doradztwem w zakresie informatyki (wydruki z CEIDG stanowiące załącznik nr 23 odpowiedzi na pozew – k. 4629 akt) i (…) prowadząca działalność związana z tłumaczeniami (wydruk z CEIDG – k. 4637 akt, lista – k. 4625 załącznik nr 22 odpowiedzi na pozew).

Odnośnie osób prowadzących w chwili zawarcia umów kredytu działalność gospodarczą lub zawodową w zakresie kredytów hipotecznych są to (…) i (…). (lista członków grupy prowadzących działalność gospodarczą lub zawodową- załącznik nr 25 odpowiedzi na pozew – k 5173 akt)

Ponadto do osób prowadzących działalność gospodarczą w nieruchomości nabytej ze środków pochodzących z kredytu, którzy przystąpili do pozwu w późniejszym terminie kolejnymi pismami powoda są: (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…). Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nie pozbawia tych osób statutu konsumentów. Pozostałe zaś osoby wskazane w załączniku nr 6 do pisma pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r. złożyły oświadczenia o swoim wystąpieniu z grupy.

W dalszej kolejności pozwany podnosił zarzut zawarcia przez część członków grupy pierwotnie umowy o kredyt złotowy, a następnie wprowadzenie spornych klauzul do umów kredytowych niektórych członków grupy. Wbrew temu co twierdzi pozwany, wśród członków grupy nie ma kredytobiorcy, któremu udzielono kredytu we frankach szwajcarskich. Wszyscy członkowie grupy otrzymali od banku kredyt w walucie polskiej. Każda umowa kredytowa złożona do akt niniejszego postępowania określa kwotę kredytu w walucie polskiej i w każdym przypadku kredyt został udostępniony (wypłacony) kredytobiorcom w walucie polskiej. Innej możliwości wypłaty kredytu bank nie przewidywał, co wynika zarówno z treści umów kredytowych, jak i z treści regulaminów kredytowania mających do tych umów zastosowanie. W ocenie Sądu, fakt, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu walutowe klauzule waloryzacyjne zostały wprowadzone do umów kredytowych kilku członków grupy mocą aneksów do tych umów, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu kredytobiorców, których ta sytuacja dotyczy w poczet członków grupy.

Warunkiem zaliczenia w poczet członków grupy jest wykazanie, że do treści stosunku zobowiązaniowego łączącego danego kredytobiorcę z pozwanym bankiem wprowadzone zostały sporne walutowe klauzule waloryzacyjne. Bez znaczenia jest przy tym, czy wprowadzono je do treści umowy kredytowej w dniu jej zawarcia, czy też w dacie późniejszej (np. w drodze aneksu do umowy kredytowej). Z tego też względu zarzut strony pozwanej jako nieuzasadniony nie mógł się ostać.

Pozwany wskazywał ponadto, że określona przez niego część członków grupy nie powinna znaleźć się w postanowieniu tut. Sądu dotyczącego określenia jej składu albowiem dokonywała ona spłat kredytu bezpośrednio w walucie CHF na podstawie postanowień kredytowych albo na podstawie ustawy/aneksu, a ewentualnie dlatego, iż zawarła aneksy do przedmiotowych umów kredytu dotyczące zasad ustalania kursów walut.

Sąd w niniejszym składzie wskazuje, iż również okoliczność dokonywania spłaty raty kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie może mieć wpływu na możliwość udziału w postępowaniu osób, które dokonywały spłaty w taki właśnie sposób. Podstawa faktyczna ich roszczeń jest bowiem taka sama, jak podstawa faktyczna pozostałych członków grupy, a fakt dokonywania spłaty bezpośrednio w walucie CHF może mieć znaczenie jedynie dla wysokości roszczenia o zapłatę kwot pobranych jako nienależne świadczenie pieniężne w związku ze stosowaniem przez bank w umowach kredytu klauzul waloryzacyjnych sformułowanych przez bank w sposób nieuczciwy. Wobec powyższego należało przyjąć, iż w niniejszej sprawie fakt dokonywania spłat kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie powodował braku możliwości udziału w postępowaniu, ponieważ podstawa faktyczna roszczeń również w tym przypadku pozostawała jednakowa dla wszystkich członków grupy.

Pozwany podnosił również zarzut, w myśl którego brak jest w aktach przedmiotowej sprawy oświadczeń o przystąpieniu do grupy wszystkich współkredytobiorców w ramach umów kredytowych, podczas gdy zachodzi pomiędzy nimi współuczestnictwo konieczne. W ocenie składu orzekającego pozwany nie wykazał, że pomiędzy wskazanymi przez niego współkredytobiorcami zachodzi tego rodzaju współuczestnictwo procesowe. Pozwany przede wszystkim nie wskazał argumentów natury prawnej, które przemawiałyby za uznaniem, że z uwagi na charakter dochodzonego roszczenia po stronie osób przez niego wskazanych mamy do czynienia z tego rodzaju współuczestnictwem. Współuczestnictwo konieczne musi wynikać wprost z jednoznacznie brzmiącego przepisu prawa bądź z charakteru stosunku prawnego, którego emanacją na gruncie sprawy procesowej jest dochodzone roszczenie. Zważywszy zatem na charakter żądania o ustalenie nie sposób jest stwierdzić, że z takim oto roszczeniem o ustalenie nie może wystąpić każdy ze współkredytobiorców. niezależnie od stosunku łączącego go z drugim bądź kolejnym zobowiązanym z umowy kredytu.

Przyjęto w orzecznictwie trafne stanowisko, m. in. wyrażone w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 sierpnia 2019 r., sygn. 1 ACz 618/19, które Sąd w niniejszym składzie podziela, że postępowanie grupowe, w którym sformułowano żądanie „ustalenia odpowiedzialności” pozwanego ma charakter szczególnego postępowania autonomicznego, które nie może być utożsamione pod względem konstrukcyjnym z postępowaniem kończącym się wydaniem wyroku wstępnego w rozumieniu art. 318 k.p.c., a także z postępowaniem o ustalenie prawa lub stosunku prawnego na podstawie art. 189 k.p.c. Autonomiczność tego postępowania przesądza przede wszystkim osobny reżim prawny postępowania grupowego, a także jego cel i funkcje prawne, ma ono bowiem zakończyć się rozstrzygnięciem stanowiącym szczególny prejudykat dla rozwikłania przyszłych sporów z udziałem grupy osób w odpowiednich sądowych postępowaniach indywidualnych lub w wyniku zawarcia stosownych ugód powodów z pozwanym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2015 r., II CSK 768/14). Za bezzasadne należało uznać odwoływanie się przez pozwanego do orzecznictwa dotyczącego indywidualnych powództw opartych o normę z art. 189 k.p.c., a przede wszystkim – dotyczącego roszczeń o ustalenie nieważności lub nieistnienia czynności prawnych, u źródeł obecnego powództwa leży przede wszystkim instytucja z art. 385¹ k.c.

Sąd Okręgowy nie podziela poglądu, że w postępowaniu grupowym o takim przedmiocie jak niniejsze wyłączeniu z grupy podlegają zainteresowani, którzy zawierali umowę jako współkredytobiorcy, jeśli nie wszyscy zgłosili udział w grupie. Na marginesie można zauważyć, że również na gruncie żądania ustalenia nieważności umowy w trybie art. 189 k.p.c. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na legitymację w takich sprawach każdego zainteresowanego, bez względu na to, czy zainteresowanymi w takim ustaleniu są w tym samym stopniu również inne osoby. Z tej przyczyny przyjęto, że po stronie zainteresowanych w ustaleniu nieważności nie zachodzi współuczestnictwo konieczne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1970 r., III CZP 49/70, OSNCP 1971/3/42).

Podstawę dochodzonych w niniejszym procesie roszczeń stanowi fakt zawarcia z pozwanym przez każdego z członków grupy umowy kredytowej z wykorzystaniem uznanych za niedozwolone klauzul umownych przewidujących przeliczanie kapitału kredytu na inną walutę przy jego uruchamianiu, a następnie przeliczanie rat kredytowych – po kursie waluty ustalanym przez sam pozwany bank według niesprecyzowanych w umowie kryteriów. Bez znaczenia są pewne różnice w samej redakcji klauzuli umownej, decydujące powinno być to, czy w każdym przypadku prowadzi ona do zastosowania tożsamego mechanizmu wobec wszystkich zainteresowanych członków grupy. Nie ma też znaczenia okres obowiązywania kwestionowanych klauzul w stosunku do każdego z członków grupy. Ustalenie, że doszło w toku wykonywania umowy do zmian pierwotnych postanowień w indywidualnym przypadku i dokonywania w pewnym zakresie wpłat w innej walucie wykracza poza ramy obecnego rozstrzygnięcia. Nie jest bowiem w tym postępowaniu decydujące czy faktycznie i jakie kwoty zostały uiszczone nienależnie i czy kredytobiorcy należy się z tego tytułu zwrot konkretnej należności.

Pozwany trafnie podniósł zarzuty co do członkostwa w grupie osób, które dołączyły do grupy po złożeniu pozwu, a których umowy zawierają szczegółowy opis sposobu ustalania marż kupna i sprzedaży. Dlatego też Sąd odmówił statusu członka grupy następującym osobom: (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), o czym orzeczono w pkt II postanowienia.

W przypadku tych osób umowy zostały zawarte w następującej dacie:

1. (…) – umowa zawarta w dniu 30.09.2004 – k. 7531 akt,
2. (…) – umowa zawarta w dniu 06.08.2004 r. – k. 7901 akt,
3. (…) – umowa zawarta w dniu 06.10.2004 r. – k. 8028 akt,
4. (…) – umowa zawarta w dniu 30.03.2004 r. – k. 8520 akt,
5. (…) – umowa zawarta w dniu 27.07.2004 r. – k. 8530 akt,
6. (…) – umowa zawarta w dniu 26.05.2004 r. – k. 8898 akt,
7. (…) – umowa zawarta w dniu 27.07.2009 r,- k. 7912 akt,
8. (…) – umowa zawarta w dniu 10.04.2009 r. – k. 8255 akt,
9. (…) – umowa zawarta w dniu 06.08.2009 r.- k. 8472 akt,
10. (…) – umowa zawarta w dniu 05.01.2011 r. – k. 8583 akt,

a pozew dotyczy konsumentów, którzy zawarli umowę w latach 2005-2008.

Umowy kredytu dotyczące tych osób zawierały od początku szczegółowy opis sposobu ustalania marż kupna i sprzedaży banku. Są to umowy zawarte przed 2005 rokiem oraz umowy zawarte od początku 2009 roku. Umowy te zawierały dodatkową klauzulę w § 17 ust. 5, która szczegółowo opisywała w jaki sposób ustalana są marże kupna i sprzedaży. Definitywnie wyklucza to zarzuty powoda o rzekomej dowolności ze strony banku w ustalaniu kursów oraz oznacza, że roszczenia osób zawierających opisaną wskazaną klauzulę nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, co roszczenia pozostałych członków grupy. Dodatkowo w przypadku (…) umowa została zawarta na innym wzorcu umowy niż pozostałych członków grupy i nie zawiera ona kwestionowanego przez powoda § 17 ust. 4.

Ponadto w pkt II postanowienia Sąd odmówił statusu członka grupy następującym osobom: (…), (…), (…), (…) i (…). W przypadku tych osób: (…) zawarła umowę w dniu 01.08.2005 r. – k. 9066 akt, (…) zawarł umowę w dniu 14.06.2005 r. – k. 8061 akt, (…) zawarł umowę w dniu 06.04.2005 r. – k. 8068 akt, (…) zawarł umowę w dniu 25.07.2005 r. – k. 8662 akt, a (…) w dniu 27.01.2005 r. – k. 8741 akt.

Wszystkie te umowy zostały zawarte w okresie objętym podstawą faktyczną powództwa – w roku 2005, jednakże umowy te zawierają szczegółowy opis ustalania marż kupna i sprzedaży gdzie treść § 17 ust. 4 ustalono w następujący sposób: Do wyliczenia kursów kupna/ sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (…) Bank S.A. stosuje się kurs złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A. ustalane w sposób określony w ust. 5 – § 17 ust. 4 umowy. Marże kupna/sprzedaży ustalane są raz na miesiąc. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż, a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Ww. banki to PKO BP S.A., Pekao S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Millenium Bank S.A., i Citibank Handlowy Polska S.A. – § 17 ust. 5 umów.

Sąd wydając postanowienie podczas drugiej fazy postępowania grupowego, czyli przyznając określonej osobie status członka grupy powinien porównać roszczenie zgłoszone przez te osobę z cechami modelowej grupy określonej w postanowieniu wydanym na mocy art. 10. Zatem roszczenie pojedynczej osoby powinno mieścić się w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego, określonego w postanowieniu wydanym na mocy art. 10 w zw. z art. 1 u.d.p.g. (Pietkiewicz Paweł. Rejdak Monika. Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz do art. 17).

Analizując zarzuty przedstawione przez pozwanego należy pamiętać, że treść kryteriów przynależności do grupy wyznacza każdorazowo postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Wydając to postanowienie Sąd uznaje postępowanie za dopuszczalne na podstawie treści roszczeń przedstawionych w pozwie. Akceptując te roszczenia jako nadające się do grupowego rozpoznania, sąd określa wzorzec roszczenia, który będzie obowiązywał przy ocenie, czy roszczenia osób później przystępujących mogą być rozpoznane w tym samym postępowaniu. Zwrócić należy uwagę, że badanie przynależności do grupy to przykładanie indywidualnych roszczeń członków grupy do wzorca roszczenia określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Oznacza to w istocie stosowanie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego w wymiarze indywidualnym do każdego z roszczeń z osobna.

W przypadku osób wymienionych w pkt II postanowienia indywidualne roszczenia tych osób nie pokrywają się z wzorcem roszczenia określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym mając na względzie treść żądania zgłoszonego w pozwie.

W pozwie została wskazana jedna podstawa faktyczna roszczenia, gdzie zaprezentowano uproszczony wspólny dla członków grupy schemat faktów sprowadzający się do wskazania, iż wszyscy członkowie grupy zawarli w latach 2005-2008 umowy kredytu nominowane w PLN, a indeksowane do waluty obcej z (…) Bank S.A. będącego poprzednikiem prawnym pozwanego, zaś umowy te zawierały niedozwolone klauzule umowne przewidujące dowolność w ustalaniu wysokości zobowiązań dłużnika przez bank bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych. Różnice w treści umów zawartych z członkami grupy wskazanymi w punkcie 1 postanowienia a treścią umów zawartych przez osoby, którym odmówiono statusu członka grupy wykluczają przyjęcie jednakowej podstawy faktycznej wszystkich członków grupy z uwagi na występowanie istotnych różnic w okolicznościach faktycznych żądań osób wymienionych w pkt II orzeczenia. Wszyscy członkowie grupy powołują się bowiem na abuzywny charakter klauzul umownych występujących w umowach wprowadzających tożsamy mechanizm polegający na dowolności banku w ustalaniu wysokości zadłużenia kredytobiorcy – § 17 ust. 4 umowy.

Sformułowane w pozwie żądanie i nakreślona tam podstawa faktyczna nie pozwalały na objęcie powództwem roszczeń osób wy mienionych w pkt II postanowienia.

Sąd nie odniósł się do zarzutu podniesionego w odpowiedzi na pozew co do braku oświadczeń o przystąpieniu do grupy (…) i (…), gdyż złożyli oni oświadczenie o wystąpieniu z grupy – k. 10606 i k. 7030.

Sąd nie odnosił zarzutów podniesionych przez pozwanego dotyczących następujących osób: (…), gdyż złożył on oświadczenie o wystąpieniu z grupy – k. 10054. Również oświadczenie o wystąpieniu z grupy złożyła (…) – k. 10528 akt. Z grupy wystąpił też (…) – k. 10646 akt, (…) – k. 10116 akt, (…) – 10555 akt, (…) – k. 10542 akt, (…) – k. 10542 akt, (…) – k. 10353 akt, (…) – k. 10142 akt, (…) – k. 9889 akt, (…) – 9836 akt, (…) – oświadczenie o cofniętym piśmie, (…) – k. 9963 akt, (…) – k. 10447, (…) – k. 10480 akt i (…) – k. 9963 akt.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących członkostwa osób, które nie zawierały umowy kredytu, lecz w późniejszym okresie umowy o przystąpieniu do długu wymienione w załączniku nr 27 odpowiedzi na pozew, k. 5186 akt, podnieść należy, że żadna z tych osób poza (…) nie znajduje się aktualnie na ostatecznym wykazie członków grupy, zatem zarzuty w tym zakresie należy uznać za bezprzedmiotowe, gdyż (…) – cofnął oświadczenie o przystąpieniu do grupy – k. 10142 akt, zaś oświadczenie o cofnięciu (…) znajduje się na k. 10339 akt.

Podkreślić w tym miejscu należy, że (…) nie zawierał umowy kredytowej, została ona zawarta w dniu 14.04.2008 r. z (…) i (…) on zaś przystąpił do długu aneksem w dniu 22.04.2014 r. – k . 8397 akt. Zatem były inne okoliczności zawarcia umowy kredytu między pierwotnymi kredytobiorcami a inne okoliczności zawarcia z bankiem umowy o przystąpieniu do długu. W umowie z 22.04.2014 r. zamieszczono również inne pouczenia o ryzyku występującym przy kredycie indeksowanym kursem waluty obcej, zmieniono treść umowy – dotychczasowe zapisy m. in. § 17 gdzie zastąpiono dotychczasowy zapis – k. 8397 – 8400v określający sposób ustalania kursów sprzedaży i kupna waluty indeksacji obowiązujący w banku.

Sąd ponadto podzielił zarzut strony pozwanej i odmówił statusu członka grupy (…) z uwagi na wydanie przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie w sprawie sygn. akt I Nc 282/17 prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 3 stycznia 2018 r. nakazującego zapłatę kwot należnych pozwanemu bankowi w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu przez bank. Wskazać należy, że żądanie pozwu grupowego dotyczy ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu, a elementem wspólnej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy jest interes prawny w ustaleniu w rozumieniu art. 189 k.p.c. Sąd w niniejszym składzie podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 2 lipca 2015 r., V CSK 640/14, iż wówczas gdy przeciwko powodowi wytoczone zostało powództwo o świadczenie mające podstawę w stosunku prawnym co do którego twierdzi on, że nie istnieje, powód traci interes prawny w żądaniu ustalenia, jeżeli może w tamtym procesie podnieść taki zarzut jako niweczący roszczenie. Zatem wytoczenie przez pozwanego powództwa i wydanie prawomocnego nakazu zapłaty przeciwko (…) pozbawiło ją interesu prawnego w żądaniu ustalenia, co wyklucza jej udział w grupie.

Sąd odmówił członkostwa w grupie również (…), który zawarł w dniu 30 stycznia 2018 r. porozumienie z pozwanym bankiem w sprawie spłaty zadłużenia kredytobiorcy w CHF, w którym uznał on bezwarunkowo roszczenie banku o zapłatę zadłużenia oraz w którym strony uregulowały zasady spłaty zadłużenia, co odróżnia sytuację kredytobiorcy od innych kredytobiorców.

Sąd dokonał z urzędu weryfikacji wykazu członków grupy mając na względzie wielość oświadczeń składanych w toku procesu przez członków grupy o wystąpieniu z grupy oraz okoliczność, że oświadczenia niektórych osób o wystąpieniu z grupy były składane przez pełnomocnika powoda, a część oświadczeń było składanych przez osoby występujące z grupy bezpośrednio do Sądu. Mając powyższe na względzie Sąd dokonał także weryfikacji powyższych oświadczeń pod kątem formalnym, czy zawierają podpis osoby składającej takie oświadczenie.

Sąd odmówił statusu członka grupy (…), gdyż z przedłożonej przez pełnomocnika pozwanego kopii odpisu skróconego aktu zgonu wynika, że (…) zmarła w dniu 14 stycznia 2016 r. W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego, z wyłączeniem art. 7, art. 8, art. 117-124, art. 194-196, art. 204, art. 205, art. 207 § 6, art. 217 § 2 k.p.c. i art. 425-505 k.p.c. Przede wszystkim, z treści przepisu nie sposób wyciągnąć wniosku, iż brak wyraźnego wyłączenia art. 174 k.p.c. oznacza, że w postępowaniu grupowym przepis ten znajduje wprost i w pełni zastosowanie. Regulację wyłączającą stosowanie oznaczonych przepisów procesowych należy bowiem wykładać łącznie z początkiem zdania zawartego w art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Treść przedmiotowego przepisu nie sprowadza się przecież jedynie do wskazania, stosowanie których przepisów kodeksu postępowania cywilnego jest wyłączone w postępowaniu grupowym, lecz zawiera generalną regułę dla postępowań odrębnych, analogiczną do zawartej w art. 13 § 2 k.p.c., że przepisy kodeksu postępowania cywilnego znajdują zastosowanie w postępowaniu grupowym wyłącznie z zakresie nieuregulowanym ustawą i to jedynie odpowiednio. Tym samym z treści art. 24 ust. 2 u.d.p.g. wynika jedynie tyle, że wymienione tam przepisy procesowe nie znajdują nawet odpowiedniego zastosowania w postępowaniu grupowym. Stąd konsekwencja, że art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w postępowaniu grupowym zastosowanie znajdzie, lecz jedynie odpowiednie, dostosowane do odrębności wynikających ze szczegółowych regulacji zawartych w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, statuujących specyfikę tego postępowania.

Zważyć przy tym należy, że – tak jak niektóre postępowania odrębne – postępowanie grupowe zostało ustanowione ze względu na specyfikę (swoistość) w zakresie kategorii spraw’ cywilnych, wymagające do jego rozpoznania i rozstrzygnięcia szczególnych unormowań proceduralnych. Stąd „odpowiedniość” stosowania przepisów oznacza, że niektóre z nich znajdą zastosowanie wprost, bez żadnych modyfikacji i zabiegów adaptacyjnych, inne tylko pośrednio, a więc z uwzględnieniem konstrukcji, istoty i odrębności postępowania, w którym znajdują zastosowanie, a jeszcze inne nie będą mogły być wykorzystane w żadnym zakresie. W tej sytuacji wymaga odnotowania specyfika podmiotowego ukształtowania postępowania grupowego. Założeniem ukształtowania tego rodzaju postępowania było objecie protekcją interesu wielu podmiotów, które zostały poszkodowane w jednym zdarzeniu. Postępowanie ma zapewnić możliwość rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw różnych podmiotów’ w jednym postępowaniu. Stąd przedmiotowe postępowanie ma być procedurą ułatwiającą dostęp do sądu w sytuacjach, w którym dochodzenie roszczenia w takim postępowaniu jest korzystniejsze dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie z własnym roszczeniem. W zamierzeniu, dzięki wprowadzonym ułatwieniom, zwiększyć się ma efektywność ochrony sądowej, w tym przede wszystkim poprzez usprawnienie postępowania sądowego. Pozew grupowy jest zatem metodą zapobiegania mnożeniu procesów i ma zapewnić efektywne uzyskanie ochrony prawnej przez określoną grupę osób dotkniętych tym samym zdarzeniem. Zważyć należy, że poza postępowaniem grupowym każdy z poszkodowanych dochodziłby ochrony indywidualnie, a w razie wspólnego wytoczenia powództwa więź pomiędzy poszkodowanymi tworzyłaby współuczestnictwo formalne – ze wszystkimi tego konsekwencjami, związanymi z mnożeniem i powtarzaniem czynności dowodowych i zindywidualizowaniem sytuacji każdego z powodów. Wytoczenie natomiast pozwu grupowego ma zapewnić ułatwienie dostępu do sądu oraz przyspieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów. W konsekwencji, osiągnięcie celu pozwu grupowego jest możliwe wyłącznie przy założeniu, że w tym postępowaniu zagadnienia wspólne dla grupy przeważać będą nad zagadnieniami dotyczącymi indywidualnych okoliczności poszczególnych członków grupy. Znajduje to wyraz m.in. w ujednoliceniu wysokości roszczeń (art. 2 cyt, ustawy), regułach reprezentacji grupy (art. 4 ustawy), regułach tworzenia grupy (art. 11 do 17 ustawy) czy też stabilizacji układu podmiotowego w postępowaniu po wydaniu postanowienia co do składu grupy (art. 17 ustawy). Nadto zauważenia wymaga, że postępowanie grupowe dzieli się na określone etapy: postępowanie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego: kształtowanie się i ustalenie składu grupy oraz postępowanie po ustaleniu składu grupy. Ta ostatnia faza charakteryzuje się docelowym przesunięciem akcentu na ocenę zagadnień wspólnych roszczeniom objętym postępowaniem. Stąd zrozumiała jest reguła stabilizacji kształtu grupy na tym etapie postępowania – ustawa wyklucza skuteczne wystąpienie z grupy (art. 17 ust. 3). jak też, co do zasady, nie przewiduje możliwości uzupełnienia składu grupy oraz wyłączenia członków grupy. Zapewnić to ma zachowanie efektywności postępowania grupowego (tak. P. G., ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ogólna charakterystyka, LexisNexis 2011). W oczywisty sposób na tym etapie postępowania może dojść do ujawnienia się indywidualnych okoliczności bądź wystąpienia zdarzeń związanych z konkretnym członkiem grupy. Tym niemniej realizacja wyżej nakreślonych założeń prowadzi do konkluzji, iż wykładnia przepisów procesowych stosowanych w tej fazie postępowania musi uwzględniać przede wszystkim interes wspólny oraz zapewnić sprawność i efektywność postępowania. Rezultat taki nie mógłby być osiągnięty w sytuacji zawieszenia postępowania na postawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. wobec śmierci jednego z członków grupy. Uwzględnić należy, że postępowanie grupowe jest prowadzone w interesie wielu osób połączonych jedynie więzami odpowiadającymi współuczestnictwu formalnemu, jak też z istoty tego postępowania wynika możliwość uczestnictwa w grupach znacznej liczby osób. Z jednej zatem strony, o ile w przypadku śmierci którejkolwiek osoby zachodziłaby konieczność każdorazowego zawieszania postępowania, czasem na bardzo długi okres, wypaczałoby to sens wprowadzenia przepisów o postępowaniu grupowym, którego przecież jednym z głównych celów jest sprawność i szybkość procedowania przy jednoczesnej kumulacji wielu osób po stronie powodowej. Takim sytuacjom ma właśnie zapobiegać instytucja reprezentanta grupy jako powoda działającego na rzecz wszystkich członków grupy, który działa w procesie w dalszym ciągu bez względu na śmierć lub utratę zdolności sądowej poszczególnej osoby wschodzącej w skład grupy. Z drugiej strony, zawieszenie postępowania naruszałoby prawa procesowe pozostałych uprawnionych, połączonych między sobą luźnym związkiem o charakterze formalnym. W konsekwencji należy przyjąć, że o ile nie ma przeszkód w stosowaniu wprost art. 174 k.p.c. w stosunku do strony pozwanej, to stosowanie przedmiotowego przepisu do strony powodowej musi uwzględniać specyfikę jej ukształtowania. Odmiennie przy tym zakres stosowania przedmiotowej regulacji będzie miał miejsce w stosunku do reprezentanta grupy, odmiennie zaś do członka grupy. Stąd w oczywisty sposób brak było podstaw do wyłączenia przez ustawodawcę stosowania art. 174 k.p.c. w postępowaniu grupowym. Jednocześnie zakres zastosowania tego przepisu i skutek procesowy wynikający ze zdarzeń nim objętych jest uzależniony od tego, którego podmiotu i uczestnika postępowania dotyczy. W konsekwencji „odpowaedniość” stosowania art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w stosunku do członka grupy, nie będącego formalnie stroną procesową, musi uwzględniać cele ustawy oraz wynikające z niej odrębności. Te natomiast prowadzą do konkluzji, iż przepis ten w przypadku członka grupy nie znajduje zastosowania – w7 tym przypadku nie jest dopuszczalna sukcesja procesowa i wstąpienie w miejsce zmarłego jego następcy prawnego. W takiej sytuacji zachodzi konieczność wyeliminowania z postępowania takiego członka grupy, a postępowanie kontynuowane jest w uszczuplonym składzie, jeśli – która to okoliczność na gruncie niniejszego postępowania nie wystąpiła – liczba członków grupy nie spadnie poniżej ustawowego minimum, czyli 10 osób (art. 1 ust. 1 cyt. Ustawy). W świetle powyższego jedyną słuszną decyzją procesowi) było odmowa statusu członka grupy zmarłej (…).

Przeciwko takiemu rozwiązaniu nie przemawiają także względy związane z ewentualnym naruszaniem praw następców prawnych zmarłego członka grupy. W przypadku nie objęcia danej osoby zgłaszającej roszczenie w przedmiotowym postępowaniu postanowieniem o składzie grupy, wniesienie zażalenia nie wstrzymuje merytorycznego rozpoznania sprawy (art. 17 ust. 3), a osobie takiej przysługuje uprawnienie do samodzielnego wytoczenia powództwa ze skutkami wytoczenia powództwa w postępowaniu grupowym (art. 10 ust. 3 i art. 17 ust. 4). Przyjąć zatem należy, że następcy prawni zmarłego członka grupy, wyłączonego z mocy zaskarżonego postanowienia, mogą dochodzić roszczeń indywidualnie, z zachowaniem skutków wytoczenia powództwa grupowego, o ile pozew złożony będzie w czasie przewidzianym ustawą.

Sąd w obecnym składzie uznał za zasadne dla jasności i przejrzystości, za ustalenie składu grupy poprzez umieszczenie członków grupy w 2 (dwóch) podgrupach: w podgrupie 1 (pierwszej) zostali wymienieni członkowie grupy, którzy nie dokonywali zmian, modyfikacji pierwotnej umowy kredytu, zaś w podgrupie 2 (drugiej) zostali wymienieni członkowie grupy, którzy zawarli aneks do umowy kredytu.

Podkreślić należy, że w treści postanowienia ustalającego skład osobowy grupy sąd wymienia wszystkie osoby, którym przyznał status członka grupy, na rzecz której wytoczono powództwo. W przypadku natomiast podjęcia decyzji negatywnej postanowienie powinno wyraźnie stanowić o tym, którym osobom status członka grupy nie przysługuje. Co się natomiast tyczy osoby, która wystąpiła z grupy przed wydaniem postanowienia ustalającego skład osobowy grupy, to nie zostaje ona zamieszczona w treści postanowienia ustalającego skład grupy (…). (Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz do art. 17).

Z powyższych względów Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.