Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 sierpnia 2012 r., sygn. akt I Acz 1298/12.

1. Kosztami procesu są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Kwota, która może być wydatkowana na oświadczenia powoda w związku z ewentualnym stwierdzeniem oczywistej bezzasadności powództwa, nie jest kosztem procesu. Wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w zakresie tej kwoty jest całkowicie nieusprawiedliwiony. 

Orzeczenie zostało częściowo (w zakresie pkt. 1) uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12. Teza zakwestionowana przez Sąd Apelacyjny została oznaczona kursywą.

1. Zmiana powództwa, która polega na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego, zawiera dorozumiane cofnięcie pierwotnego roszczenia. Zgłoszenie przez powoda żądania o ustalenie odpowiedzialności nie stanowi ograniczenia pierwotnego żądania o zapłatę a jego zmianę. Oba żądania mają samoistny charakter, mają inną treść i zmierzają do osiągnięcia innego celu.
2. W założeniu żądanie ustalenia odpowiedzialności w sprawach, w których w przyszłości członkowie grupy będą dochodzić zapłaty od pozwanego winno być wytaczane wówczas, gdy roszczenia pieniężne członków grupy nie nadają się do ujednolicenia co do wysokości z uwagi na zróżnicowanie okoliczności dotyczących poszczególnych członków grupy. Trudności z ujednoliceniem roszczeń pieniężnych członków grupy w ramach pierwotnego pozwu o zapłatę skłoniły powoda do zmiany powództwa na ustalenie. Dokonanie tej zmiany przez powoda na etapie rozstrzygania o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wydaje się najwłaściwszym momentem. Brak przepisów prawnych które ograniczałyby dopuszczalność dokonania zmiany powództwa w zależności od etapu postępowania w pierwszej instancji, również w postępowaniu grupowym.
3. Po zmianie powództwa członkowie grupy dochodzą swych roszczeń w tej samej rodzajowo formie ochrony prawnej – o ustalenie – zatem roszczenia są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy. Warto jedynie podkreślić, że ustawa w art. 1 ust. 1 posługuje się roszczeniem w znaczeniu procesowym.
4. Zdarzenie będące źródłem roszczenia w przypadku każdego członka grupy jest takie samo – jest nim czyn niedozwolony pozwanych wyżej opisany i to czyn niedozwolony złożony. Przy czym wymóg tożsamej czy jednakowej podstawy faktycznej nie oznacza wymogu aby wszystkie elementy stanu faktycznego w przypadku każdego z roszczeń były tożsame czy jednakowe. Wystarczy, że będzie istniał element wspólny w zakresie okoliczności faktycznych stanowiących podstawę roszczeń członków grupy tj. zdarzenie wyrządzające szkodę.

Sąd Okręgowy w Opolu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Katarzyna Sieheń

Sędziowie:                     SSO Ryszard Kądziela, SSO Izabela Bogusz

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2012 roku w O. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K.K. – reprezentanta grupy mieszkańców ul. (…) i ul. (…) w K. oraz miejscowości K. przeciwko Gminie K. – Prezydentowi Miasta K. i Powiatowi K. – Staroście K. o ustalenie

postanawia:

na postawie art. 17 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U.2010.7.44) ustalić, iż w skład grupy wchodzą następujące osoby: [dane 133 osób].

1. Pojęcie „roszczenia o ochronę dóbr osobistych” jest już od wielu lat przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny, nie budząc przy tym wątpliwości, że obejmuje ono, oprócz roszczeń o charakterze niemajątkowym, także roszczenia o charakterze majątkowym.
2. Z tego względu propozycja odmiennej wykładni tego pojęcia na gruncie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie może być uznana za wymagającą kolejnej wypowiedzi Sądu Najwyższego.

1. Roszczenia są jednego rodzaju, jeżeli wynikają z jednego typu stosunku prawnego. O jednorodzajowości roszczeń przesądza tożsamość zdarzenia, z którego wynikła szkoda (delikt władzy publicznej) i taki sam rodzaj dochodzonego roszczenia.

1. Stopień zawiłości sprawy nie jest miernikiem wysokości wskazywanych w ustawie opłat od pozwu. Głównym kryterium którym ustawodawca kierował się przy ustalaniu wysokości opłaty od pozwu w przypadku roszczeń majątkowych jest ich wartość.
2. Powództwo oparte na art. 2 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym tj. o ustalenie odpowiedzialności pozwanego aczkolwiek jak wynika z powyższego przepisu jest rodzajem roszczenia pieniężnego, to tym niemniej jednak na chwilę obecną nie sposób jest określić dla niego wartości przedmiotu sporu, a tym samym wysokości opłaty stosunkowej od pozwu, gdyż niemożliwym jest wyliczenie ogólnej wysokości roszczeń dochodzonych przez członków grupy, przed ustaleniem jej składu. Stanie się to dopuszczalne dopiero po wydaniu przez Sąd w oparciu o art. 17 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym postanowienia co do składu grupy. Na chwilę obecną, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o k.s.c. należy ustalić opłatę tymczasową opierając się na sumie wysokości szkód (sumie roszczeń) poniesionych przez reprezentowanych już w tym momencie członków grupy.

Sąd Okręgowy w Opolu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Magdalena Domińczyk-Trzciańska

Sędziowie:              SSO Beata Hetmańczyk, SSO Ryszard Kądziela

po rozpoznaniu w dniu 29 lutego 2012 r. w Opolu na rozprawie sprawy z powództwa J. M. – reprezentanta grupy przeciwko (…) sp. z o.o. w O. o zapłatę

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

1. Definicja zawarta w art. 22¹ kodeksu cywilnego nie ma charakteru uniwersalnego. W doktrynie prawniczej podkreśla się, że pojęcie konsumenta, które w istocie służy wskazaniu podmiotowego zakresu ochrony, jest różnie określane w różnych ustawach, a wielość definicji wymaga każdorazowej oceny.

Orzeczenie zostało częściowo zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt I ACz 868/12. Tezę zakwestionowaną przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oznaczono kursywą.

1. Postępowanie o ustalenie zakłada zaniechanie badania okoliczności ściśle dotyczących poszczególnych członków grupy, co zostaje pozostawione w zakresie szeregu późniejszych postępowań w zwykłym trybie. Dlatego nie wymaga się ujednolicenia wysokości roszczeń.
2. Przepisy ustawy nie przewidują częściowego odrzucenia pozwu w postępowaniu grupowym. Sąd nie jest władny po pierwsze „wybierać” spośród zgłoszonych roszczeń te, które nadają się do tego postępowania, a po drugie – na etapie badania dopuszczalności powództwa — eliminować poszczególne podmioty wskazane jako członkowie grupy.

1. Odwołanie się przez ustawodawcę w art. 1 ust. 1 ustawy do pojęcia roszczenia wymaga wskazania, że pojęcie to trafnie zostało przez Sąd niższej instancji zidentyfikowane jako roszczenie w znaczeniu procesowym, a nie materialno-prawnym.
2. Standaryzacja nie może przybrać jedynie formy określenia jednolitej dla wszystkich wysokości odszkodowania w odwołaniu się wyłącznie do wymaganej przez przepis art. 1 ust. 1 ustawy tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej dla wszystkich roszczeń. Niezbędnym jest bowiem także, by ujednolicenie to nastąpiło w oparciu o wspólne [w niniejszej sprawie dla członków podgrup] okoliczności sprawy o jakich stanowi art. 2 ust. 1 in fine ustawy.
3. Standaryzacja w odniesieniu do członków podgrup mająca swoje źródło we wspólnych dla jej członków okolicznościach faktycznych sprawy wyklucza uszeregowanie w ich ramach tych, który domagają się wyrównania uszczerbków majątkowych /szkód/ o różnym charakterze tj. np. takich które polegają jedynie na szkodzie rzeczywistej tych, które przybrały i tę formę jak i polegają na utraconych korzyściach skoro ich sytuacja tak faktyczna jak i prawna istotnie się wzajemnie różni. Niezasadnie także znalazły się w nich podmioty, których szkody w mieniu dotyczą tego, które służy zaspokojeniu szeroko rozumianych ich potrzeb mieszkaniowych oraz te, którym woda po rozmyciu wału Wisły w Sandomierzu – Koćmierzowie zniszczyła substancję przeznaczoną dla prowadzenia działalności gospodarczej. Wymagane przez ustawodawcę ujednolicenie dotyczy bowiem nie tylko wysokości roszczeń ale [powinno] być także konsekwencją jednego rodzaju uszczerbku majątkowego czy wynikającego ze wspólnych dla członków podgrup faktów decydujących o podobieństwie przedmiotowym strat.