Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2014 r., sygn. akt I ACz 22/14. Tezy zakwestionowane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oznaczono kursywą.

1. Zakłócenie czerpania zysku z prowadzonej działalności gospodarczej niewątpliwie jest przypadkiem naruszenia dobra osobistego. Lokalizacja roszczenia służącego ochronie dobra, jak też to czy jest to ochrona bezwzględna (bez winy) – jak w przypadku środków ochrony przewidzianych wprost w art. 24 k.c., czy względna – jak w przypadku środków ochrony prawnej wynikających z popełnienia czynu niedozwolonego, nie ma zupełnie znaczenia.
2. Ostatecznie, w zakresie wymagań formalnych, ustawodawca przyjął ograniczenia proceduralne powództwa grupowego poprzez narzucenie wymogu tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej roszczenia, oraz ujednolicenia wysokości roszczenia każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.
3. W literaturze zaprezentowano pogląd, iż z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamość okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia prawnego. To oznaczałoby, że wymóg tej samej podstawy faktycznej byłby spełniony poprzez wskazanie przez powódkę zdarzenia w postaci emisji zakazanych reklam. Z takim poglądem nie można się zgodzić. Taka podstawa faktyczna roszczenia wystarczałaby w przypadku, gdyby powódka dochodziła tylko ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Lecz w niniejszej sprawie powódka dochodzi nie tylko ustalenia odpowiedzialności, ale i dalszych konsekwencji wynikających z tego faktu, czyli odszkodowania za szkodę. A w takim przypadku oprócz zdarzenia wywołującego szkodę należy wskazać okoliczności uzasadniające wymiar szkody, jak i związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą, bowiem w grę wchodzi nie każdy, lecz tyko adekwatny związek przyczynowy tj. obejmujący zwykłe następstwa danej przyczyny.
4. Celem postępowania grupowego jest ułatwienie dostępu do sądu oraz przyśpieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów, zaś sam pozew grupowy ma stać się instrumentem pozwalającym na szybkie i efektywne dochodzenie roszczeń zarówno przez konsumentów, jak i przez przedsiębiorców.

Postanowienie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2013 r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie.

1. Celem przepisów o postępowaniu grupowym jest ułatwienie dochodzenia roszczeń nawet przez bardzo dużą liczbę osób, które twierdzą, że ich prawa zostały naruszone, a które z różnych przyczyn nie mogą zdobyć się na wysiłek związany z samodzielnym uczestnictwem w postępowaniu sądowym. Ten cel zostałby zniweczony, gdyby Sąd mógł odrzucić pozew ze względu na lakonicznie sformułowane zarzuty.
2. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd bada jedynie przesłanki formalne rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Przemawia za tym brzmienie art. 10 u.d.r.p.g., który mówi o odrzuceniu pozwu w razie braku przesłanek, a nie o jego oddaleniu. Na tym etapie Sąd nie bada żądań pod względem merytorycznym. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd stwierdza tylko, czy dopuszczalne jest przystąpienie do ustalenia składu grupy oraz do merytorycznego rozpoznania sprawy.

1. Brak zarzutów pozwanego nie oznacza, że do grupy muszą zostać zaliczone wszystkie podmioty wskazane przez reprezentanta grupy. Sąd bowiem jest w każdym przypadku zobligowany do oceny przesłanek włączenia do grupy, przy czym oczywiście może się to odbywać wyłącznie na podstawie dostępnego materiału procesowego.
2. Uchwała Zarządu Powiatu jest aktem wewnętrznym, a nie oświadczeniem woli składanym „na zewnątrz”, a zatem jej złożenie nie stanowi skutecznego oświadczenia o przystąpieniu do grupy.
3. Brak jest podstaw, aby do oświadczenia o przystąpieniu do grupy stosować wprost art. 165 § 2 k.p.c. Zasadniczą wątpliwość budzi możliwość uznania za pismo procesowe oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które kierowane jest przecież nie do sądu, lecz do przedstawiciela grupy. Artykuł 165 § 2 k.p.c. przyjmuje fikcję prawną jedynie w zakresie dotyczącym wniesienia pisma do sądu, a nie przekazania go innemu adresatowi.

1. Warunki zawartych umów co do wysokości sumy kredytu, okresu trwania umowy, stałego oprocentowania i prowizji były zróżnicowane, dlatego też nie było możliwe ujednolicenie (pełna standaryzacja) roszczeń o świadczenia indywidualne, czyli roszczeń o zapłatę. Natomiast z uwagi na jednakową podstawę faktyczną i prawną roszczeń uzasadnione było ograniczenie powództwa do żądania ustalenia odpowiedzialności kontraktowej pozwanego. Po wydaniu wyroku mającego charakter prejudykatu i ustalającego odpowiedzialność pozwanego, poszczególni członkowie grupy będą mieli możliwość realizować w pełnym zakresie przysługujące im roszczenia w sprawach sądowych, bądź dążyć do zażegnania sporu z pozwanym w inny sposób, np. poprzez zawarcie ugody.
2. Członkowie grupy są powodami jedynie w znaczeniu materialnym. W znaczeniu formalnym natomiast powodem w sprawie jest reprezentant grupy działający w procesie na zasadzie subrogacji (podstawienia procesowego) wynikającej z ustawy.
3. W takim układzie procesowym, gdy powodem w znaczeniu procesowym jest reprezentant grupy, to na jego rzecz może być zasądzony zwrot kosztów procesu bez względu na charakter i postanowienia umów, przewidujących konieczność zapłaty przez członków grupy wynagrodzenia na rzecz reprezentanta grupy lub na rzecz pełnomocnika. Ustawodawca nie przewiduje również możliwości obciążenia kosztami procesu poszczególnych członków grupy, co jest refleksem pozbawienia ich uprawnień procesowych. Nie uchyla to natomiast możliwości uzgodnienia zasad, na jakich członkowie grupy obowiązani będą w stosunku wewnętrznym do pokrycia kosztów, których zwrot został nałożony na reprezentanta grupy oraz zabezpieczenia wykonania tego zobowiązania.
4. Wynagrodzenie pełnomocnika reprezentanta grupy (w tym wynagrodzenie prowizyjne) nie wchodzi w skład kosztów procesu i nie podlega zwrotowi przez przeciwnika na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
5. Zasądzając w postępowaniu grupowym opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna, ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Przepis § 17 rozporządzenia, zgodnie z którym za obronę kilku osób lub reprezentowanie kilku osób pobiera się opłatę od każdej z tych osób, nie znajduje w tej sprawie zastosowania, ponieważ formalnie zastępstwo procesowe dotyczyło wyłącznie powoda-reprezentanta grupy.

1. Konsumenci są uprawnieni do żądania od organizatora turystyki wynagrodzenia szkody w postaci zmarnowanego urlopu. Szkoda polegająca na utracie przyjemności oczekiwanej w związku z podróżą pozostaje wyłącznie w sferze wrażeń i uczuć, jest zjawiskiem czysto psychicznym, pozbawionym elementu majątkowego lub komercyjnego.

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 listopada 2013 r., sygn. akt I ACz 1162/13.

Sąd Okręgowy w Gdańsku IX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:    SSO Dariusz Kardaś

Sędziowie:             SSO Marek Miastkowski, p.o. SSO Dorota Majerska-Janowska

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2013 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa w postępowaniu grupowym wytoczonego przez reprezentanta grupy (…) przeciwko (…) o zapłatę

postanawia:

oddalić wniosek o udzielenie zabezpieczenia

Orzeczenie zostało uchylone wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt I ACa 1232/13.

1. Przepis art. 417 k.c. przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, zdefiniowanym jako „niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej”. Stanowi on ogólną podstawę odpowiedzialności władz publicznych za ich władcze działania, która nie znajduje zastosowania lub znajduje ograniczone zastosowanie tylko wówczas, gdy ustawodawca odrębnym unormowaniem określa konsekwencje niektórych działań organów władz publicznych.
2. Wszelkie działania podejmowane zarówno przez organy administracji rządowej jak i też jednostki samorządu terytorialnego, w związku z powodzią w maju 2010 r., były działaniami z zakresu wykonywania władzy publicznej.

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 października 2013 r., sygn. akt I ACz 873/13. Tezy zakwestionowane przez Sąd Apelacyjny w Katowicach oznaczono kursywą.

1. Nie ulega wątpliwości, że spółdzielnia mieszkaniowa jest podmiotem gospodarczym i w zakresie prowadzonej przez siebie działalności ukierunkowanej na szeroko pojęte zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych swoich członków musi być traktowana tak samo, jak inni przedsiębiorcy, z takim zastrzeżeniem, że działalność gospodarcza spółdzielni nie dotyczy obszaru zaspokajania potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb jej członków oraz ich rodzin. Strony spornej umowy, której przedmiotem było uzupełnienie wkładu mieszkaniowego przypadającego na konkretny lokal mieszkalny w związku z remontem budynku mieszkalnego z pewnością nie występowały w roli przedsiębiorcy i konsumenta, zaś stosunek zobowiązaniowy nie dotyczył sfery działalności gospodarczej realizowanej przez pozwaną.

1. Ostatecznie o jednorodzajowości roszczeń w tego typu postępowaniu decyduje występujący pomiędzy nimi związek o charakterze faktycznym. Trzeba podkreślić, że to ten właśnie związek eliminuje spośród zgłoszonych roszczeń roszczenia innego rodzaju.
2. Podstawa faktyczna roszczeń musi być ta sama lub taka sama. To oznacza, że szerokie ujęcie pojęcia „roszczenie”, użytego w art. 1, ulega zawężeniu przez spełnienie wymogu związku faktycznego. Roszczenia zgłoszone przez członków grupy muszą być zatem oparte, na tej samej (identyczna podstawa faktyczna) lub takiej samej podstawie faktycznej (tożsamość podstawy faktycznej). Powinny one wynikać z jednego zdarzenia (to samo zdarzenie) lub zdarzeń podobnych do siebie. Na co składają się fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych. Związek faktyczny wystąpi więc gdy chodzi o pewne zdarzenia o charakterze deliktowym w sytuacji, kiedy możliwe jest wyabstrahowanie wspólnych dla całej grupy okoliczności faktycznych, u podstaw których leżą podstawy faktyczne każdego indywidualnego roszczenia członka grupy.
3. Podstawą faktyczną postępowania grupowego jest zespół okoliczności faktycznych uzasadniających rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Składają się na nie w zasadzie jedynie fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych. Zatem w wypadku odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, jednakowość podstawy faktycznej byłaby zachowania, jeśli wobec wszystkich członków grupy zachodziłyby wszystkie okoliczności faktyczne składające się na podstawę odpowiedzialności pozwanego, a charakter i rodzaj jednostkowych roszczeń, ich wysokość czy wymagalność należałyby do okoliczności niewpływających na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym – na jego dopuszczalność.
4. Ocena jednakowości podstawy faktycznej musiała być dokonywana ad casum, a zakres sędziowskiej oceny był w wypadku tej przesłanki stosunkowo szeroki. Pozornie jedynie przesłanka ta ma bowiem charakter zobiektywizowany. W istocie od okoliczności sprawy oraz przyjętych kryteriów oceny tożsamości podstaw faktycznych oraz zakresu okoliczności przyjętych za tę wspólną dla roszczeń członków grupy podstawę zależała decyzja co do dopuszczalności postępowania grupowego.
5. Pojęcie wspólnych okoliczności sprawy, jakkolwiek obecnie występujące jedynie w art. 2 ust. 1 ustawy, nie może być całkowicie zignorowane i stanowi pewien punkt odniesienia także w kontekście wykładni art. 1 ust. 1 ustawy.

1. Zgodnie z regułami logiki i doświadczenia życiowego, opierając się na racjonalizmie ustawodawcy, nie sposób wywodzić o dodatkowych przesłankach, jakie roszczenia o ochronę konsumentów musiałyby spełniać, skoro w art. 1 ust. 2 u.d.r.p.g. ustawodawca rozmyślnie szeroko ujmuje ten typ roszczeń. Gdyby ustawodawca przewidywał jakieś specyficzne ograniczenia w zakresie ust. 2 przywoływanej ustawy, dałby temu wyraz w stosownym jej przepisie. Nie należy więc nadinterpretować czy też zbyt wąsko traktować typ roszczeń, jakich dochodzenie ustawodawca w trybie grupowym dopuszcza.
2. Nie sposób przyjąć, by ustawodawca, implementując projekt aktu prawnego, zakładał, że jedynie osoby, którym przysługuje „całe uprawnienie konsumenckie” samodzielnie mogą skutecznie reprezentować grupę zgodnie z art. 4 u.d.r.p.g. Nie można również przyjąć, że ustawodawca, przewidując nawet współuprawnienie konsumenckie małżonków objętych wspólnością majątkową łączną w każdej sytuacji, wymagałby ich łącznej reprezentacji na rzecz grupy, zwłaszcza wobec treści art. 209 k.c. umożliwiającego samodzielne działania jednego ze współwłaścicieli dla zachowania wspólnego prawa i art. 6 ust 2 u.d.r.p.g. wskazującego na możliwość wyznaczenia jednej osoby jako reprezentanta grupy.
3. Wysokość dochodzonych roszczeń, ich natura oraz okoliczności sprawy nie uzasadniają zastosowania wnioskowanego zabezpieczenia, przepis zaś art. 8 ust. 1 u.d.r.p.g. ma charakter fakultatywny i jego zastosowanie jest zależne od dyskrecjonalnej władzy sądu.
4. Ustawa nie zastrzega rygoru nieważności całej umowy z pełnomocnikiem w przypadku przekroczenia kwot wynikających z art. 5 u.d.r.p.g. Powyższy artykuł odwołuje się nie do dochodzonej kwoty, ale do kwoty zasądzonej na rzecz powoda i w takim też kontekście powinien być rozstrzygany. Faktyczna więc analiza ewentualnego przekroczenia wartości zastrzeżonego na rzecz pełnomocnika wynagrodzenia będzie możliwa po zakończeniu sprawy.