1. Kwestia indywidualnych negocjacji pomiędzy poszczególnymi członkami grupy a stroną pozwaną pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia kwestii dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.
2. Jeżeli fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy, to spełniony jest warunek jednakowości podstawy faktycznej. Nie stoi temu na przeszkodzie istnienie innych jeszcze faktów, mieszczących się w podstawie faktycznej powództwa (jak charakter konkretnych indywidualnych roszczeń, ich wymagalność czy wysokość).
3. Konieczność powołania podgrup zachodzi w sytuacji, gdy grupa osób została dotknięta skutkami tego samego lub takiego samego zdarzenia, jednak mechanizm i stopień oddziaływania zdarzenia na poszczególne grupy osób był inny. Jeżeli w obrębie grupy da się wyodrębnić mniejsze grupy skupiające osoby, które np. odniosły podobne szkody w zbliżonym rozmiarze, umożliwia to powołanie podgrup zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.p.g. Jedynym kryterium przynależności do konkretnej podgrupy jest wysokość roszczenia pieniężnego dochodzonego w postępowaniu grupowym, ustalona na podstawie wspólnych okoliczności faktycznych. Musi być ona identyczna dla każdego z członków podgrupy i być uzasadniona wspólnymi okolicznościami faktycznymi. Ustawa nie przewiduje możliwości powoływania podgrup na podstawie innych kryteriów.

Orzeczenie zostało uchylone wyrokiem Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14.

1. Reprezentant grupy jest postacią kluczową w postępowaniu grupowym. To on wytacza powództwo, prowadzi w imieniu własnym postępowanie na rzecz wszystkich członków grupy, negocjuje i zawiera w imieniu członków grupy umowę z zawodowym pełnomocnikiem procesowym i udziela mu pełnomocnictwa. W sprawach o świadczenia niepieniężne nawet egzekucję zasądzonego świadczenia wszczyna się przez pierwsze 6 miesięcy tylko na wniosek reprezentanta grupy.
2. Członkowie grupy – osoby bezpośrednio zainteresowane wynikiem sprawy – są w postępowaniu grupowym pozbawione w zasadzie wszystkich uprawnień tradycyjnie przyznawanych stronie procesu. Osoby te, przystępując do grupy, powierzają swe uprawnienia reprezentantowi i są związane skutkami jego działań. Członkowie grupy zajmują pozycję właściwą stronie w znaczeniu materialnym i nie biorą udziału w postępowaniu na zasadach właściwych wielopodmiotowej stronie procesowej.
3. Wyłączną legitymację do działania na jego rzecz lecz we własnym imieniu posiada reprezentant grupy, podobnie jak po ogłoszeniu upadłości syndyk czy zarządca masy upadłości. Podstawienie procesowe ma charakter bezwzględny. Członek grupy nie może „wstąpić” do sprawy w charakterze powoda, uzyskując w ten sposób pozycję procesową strony w znaczeniu procesowym. Członkowi grupy przysługują w postępowaniu jedynie pewne „uprawnienia incydentalne”, w szczególności do złożenia zeznań w charakterze strony, prowadzenia egzekucji zasądzonego na rzecz członka grupy świadczenia pieniężnego oraz złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności i prowadzenia egzekucji świadczenia niepieniężnego w wypadku bierności reprezentanta. W ramach tychże „uprawnień incydentalnych” ustawa nie przyznała członkom grupy szczególnego statusu w zakresie uprawnienia do żądania zasądzenia na ich rzecz zwrotu poniesionych kosztów prowadzenia postępowania grupowego. Z tych samych powodów ustawodawca nie przewiduje również możliwości obciążenia poszczególnych członków grupy kosztami procesu.
4. W postępowaniu grupowym niedopuszczalne jest składanie przez członków grupy pism procesowych, co wyłącza potraktowanie poszczególnych członków grupy jako uczestników postępowania w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.k.s.c. Także reprezentant grupy zobowiązany jest do uregulowania kaucji aktorycznej w warunkach określonych w art. 8 u.d.p.g. Finansowanie kosztów sądowych, podobnie jak wynagrodzenia prowizyjnego pełnomocnika (art. 5 u.d.p.g.) w toku postępowania grupowego pozostaje zatem domeną uzgodnień wewnątrz grupy. Jest przy tym oczywiste, że członkowie grupy mogą ponosić wydatki na ten cel, jednakże ustawa nie ingeruje w stosunki wewnętrzne grupy w tym zakresie.
5. Uzgodnienia członków grupy co do obowiązku partycypowania w kosztach prowadzenia postępowania grupowego nie wpływają na wysokość podlegających zwrotowi z mocy powołanego przepisu kosztów procesu. W szczególności w odniesieniu do wynagrodzenia prowizyjnego będącego rozwiązaniem przewidzianym w polskiej procedurze cywilnej wyłącznie w postępowaniu grupowym, wobec braku odrębnej regulacji, nie ma podstaw do przyjęcia, że należność ta mieści się w kategorii „niezbędnych kosztów procesu”, o jakiej mowa w art. 98 § 3 k.p.c. Po myśli powołanego przepisu do niezbędnych kosztów procesu zalicza się co prawda wynagrodzenie pełnomocnika, jednakże nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. Oczywiście w przypadku wyroków ustalających odpowiedzialność co do zasady kwestia wynagrodzenia prowizyjnego nie występuje, jednak została przywołana dla wsparcia stanowiska, że obciążając pozwanego kosztami procesu w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu grupowym sąd powinien orzec w tym przedmiocie według norm przepisanych, a więc zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. stosowanym wprost.

1. Przepis art. 417 k.c. reguluje odpowiedzialność Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Działania gminy związane z budową sieci kanalizacyjnej i zawieraniem umów z mieszkańcami powinny być zakwalifikowane jako działania w zakresie cywilnoprawnym, gdyż nie zaistniały elementy władczego kształtowania sytuacji jednostki. Nie ma podstaw do zakwalifikowania działań gminy związanych ogólnie z budową sieci kanalizacyjnej, w tym partycypacją w kosztach budowy, jako działań władczych w sferze imperium.

1. Osoby zgłaszające przystąpienie do grupy muszą spełnić wszystkie wymogi określone w art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym tj. zgłosić żądanie, wskazać okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawić dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu.
2. Sąd powinien ustalić już na etapie badania składu grupy, czy roszczenia poszczególnych członków grupy nie są przedawnione.
3. W przypadku stwierdzenia przez sąd na wstępnym etapie postępowania grupowego, że roszczenie jest przedawnione, członek grupy może indywidualnie dochodzić roszczeń w odrębnym postępowaniu np. z powołaniem się na art. 5 k.c.

1. Z istoty instytucji kaucji wynika, że winna być ona stosowana, gdy stan majątkowy powoda nie daje gwarancji zaspokojenia roszczenia pozwanego z tytułu kosztów procesu. Obowiązkiem sądu jest dokonanie oceny, czy w okolicznościach konkretnego przypadku, złożenie kaucji jest konieczne dla zapewnienia ochrony interesu pozwanego w postaci roszczenia o zwrot kosztów procesu w wypadku jego ewentualnej wygranej.
2. Postanowienie porozumienia między reprezentantem grupy i członkami, regulującego między innymi zasady ponoszenia kosztów procesu przez członków grupy, zgodnie z którym zobowiązanymi do wniesienia środków na koszty procesu zasądzone na rzecz pozwanego w przypadku wydania wyroku oddalającego powództwo będą wszyscy członkowie grupy, stanowi wystarczające zabezpieczenie interesu pozwanego.
3. Wniosek pozwanego jest niezbędnym warunkiem ustalenia obowiązku złożenia kaucji. Powinien on określać wysokość kaucji wraz ze wskazaniem przypuszczalnych kosztów postępowania.
4. W ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie wskazano momentu, w którym sąd powinien wydać postanowienie w przedmiocie zapłaty przez powoda kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Koszty zastępstwa procesowego pozwany ponosi już przed przyjęciem sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym oraz ustaleniem ostatecznego składu grupy. Względy celowościowe wskazują więc, że postanowienie powinno zostać wydane w możliwie szybkim terminie.

Postanowienie zostało uchylone na mocy postanowienia Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2015 r., sygn. akt I CSK 533/14.

1. Roszczenia oparte na art. 446 § 3 k.c., których celem jest wyrównanie uszczerbku polegającego na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej wskutek śmierci najbliższego członka rodziny zmarłego w katastrofie budowlanej, mają charakter indywidualny i wymagają szczegółowego badania przez sąd okoliczności faktycznych odnoszących się do relacji uprawnionego ze zmarłym, co sprzeciwia się konstrukcji postępowania grupowego i nie pozwala na przyjęcie istnienia stosunków prawnych jednakowych w stosunku do wszystkich członków danej grupy, a więc na przyjęcie istnienia jednakowej (tej samej lub takiej samej) podstawy faktycznej.

1. Przedmiotem procesu, także prowadzonego w szczególnym trybie postępowania grupowego, jest określone przez powoda roszczenie procesowe. To powód decyduje jakiego rodzaju i z jakiego tytułu wywodzi roszczenie, i jakiej w związku z tym ochrony prawnej żąda. Rzeczą sądu jest natomiast ocena zasadności żądania w granicach wskazanych przez stronę powodową. Wywodzenie przez sąd żądań (roszczeń), nie wskazanych przez powoda, nawet jeśli są one możliwe do dochodzenia, należało uznać za niedopuszczalne. Skoro zgodnie z wolą powoda przedmiotem pozwu grupowego nie są roszczenia o ochronę dóbr osobistych poszczególnych członków grupy, to stwierdzenie to powinno być dla Sądu wiążące. W trybie ustawy o postępowaniu grupowym niedopuszczalne jest rozpoznawanie spraw o ochronę dóbr osobistych, ale nie jest niedopuszczalne rozpoznawanie spraw, w których takie roszczenia potencjalnie można sformułować.
2. Z tą samą podstawą faktyczną powództwa mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia prawnego. Dla uzasadnienia jedności podstawy faktycznej wystarczyło więc wskazanie na zdarzenie w postaci emisji reklam uznanych następnie za czyn nieuczciwej konkurencji. Niesłusznie Sąd Okręgowy pogląd ten zakwestionował, błędnie wywodząc, że taka podstawa faktyczna roszczenia wystarczałaby tylko w przypadku, gdyby powód dochodził ustalenia samej odpowiedzialności odszkodowawczej, a nie odszkodowania za szkodę. Wydanie decyzji o odrzuceniu pozwu nie może być podyktowane oceną merytoryczną zgłoszonego żądania (wykazanie przez powodów okoliczności uzasadniających wymiar szkody oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a szkodą).
3. Ustawa nie określa na czym ma polegać ujednolicenie roszczeń. Nie ulega jednak wątpliwości, że wymóg ten jest podyktowany przede wszystkim względami ekonomii procesowej oraz chęcią przyspieszenia wspólnego rozpoznania sporu.

1. W przedstawionym stanie faktycznym podstawą roszczenia mogą być nie tylko przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, gdyż istnieją także podstawy do skonstruowania roszczenia odszkodowawczego z art. 417¹ § 1 k.c. w sytuacji, gdy w oparciu o nieważne postanowienia uchwały zawierane były umowy. Przesądzało to o dopuszczalności rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym, gdyż zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy to postępowanie regulującej, dochodzenie roszczeń w tym trybie ma zastosowanie wyłącznie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.
2. Koszty postępowania zasądzone zostały w całości od reprezentanta grupy, gdyż zgodnie z art. 4 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym jako wytoczył on powództwo w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy. Kwestia rozliczenia kosztów procesu pomiędzy wszystkimi powodami jest kwestią odrębną, nie podlegającą kognicji Sądu.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodnicząca:     SSO Anna Pogorzelska

Sędziowie:               SSO Janina Dąbrowiecka, SSO Hanna Jaworska

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E. L. przeciwko (…) o zapłatę

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2014 r., sygn. akt VI ACz 4250/14.

1. Podstawą dla oceny konsumenckiego charakteru roszczeń musi być źródło ich powstania – umowy, w których członkowie grupy występowali jako konsumenci. Osoby zawierające – nie w zakresie swojej działalności gospodarczej – umowy ze spółdzielnią mieszkaniową o wybudowanie lub zakup praw do lokali mieszkalnych i miejsc postojowych – są konsumentami.
2. Sytuacja członków grupy powinna być jednakowa na pierwszy rzut oka i nie może wymagać postępowania dowodowego na wstępnym etapie procesu, gdy badane są ogólne przesłanki dopuszczalności powództwa grupowego. Roszczenia członków grupy nie opierają się na wspólnej podstawie faktycznej, jeśli w stosunku do niektórych z członków grupy postępowanie dowodowe musiałoby przebiegać inaczej, niż w odniesieniu do pozostałych członków grupy.
3. W przepisach o postępowaniu grupowym eksponowany jest status reprezentanta jako sui generis pośrednika, działającego wprawdzie w imieniu własnym, ale na rzecz grupy. Reprezentant obowiązany jest wydać członkom grupy wszystko, co przy wykonywaniu obowiązków reprezentanta dla nich uzyskał. Jeżeli członkowie grupy ponieśli koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu prowadzonym na ich rzecz, to są oni uprawnieni do otrzymania zwrotu tych kosztów w przypadku wydania orzeczenia zasądzającego zwrot kosztów na rzecz powoda.
4. W postępowaniu grupowym konieczne jest rozróżnienie strony powodowej formalnej i materialnej. Chociaż zatem sąd rozstrzyga o zasadności roszczeń materialnych członków grupy lub podgrup, a uwzględniając powództwo wskazuje kwoty należne członkom grupy lub podgrupy i wyrok w tych zakresach jest tytułem egzekucyjnym na rzecz poszczególnych członków grupy lub podgrupy, to jednak powód w tym postępowaniu jest jeden i jest nim tylko reprezentant grupy. Choć członkowie grupy lub podgrupy mogą być przesłuchani w charakterze strony, to nie są stroną tego postępowania.
5. Skoro członkowie grupy czy podgrupy nie są stroną postępowania grupowego, to nie można w stosunku do nich odrzucić pozwu. Uprawnienie sądu do ewentualnego wykluczenia kogoś z grupy pojawia się dopiero po stwierdzeniu dopuszczalności powództwa grupowego, na etapie przystępowania do sprawy nowych osób. Wcześniej sąd nie jest uprawniony do modyfikowania składu grupy.
6. Niedopuszczalne jest w postępowaniu grupowym częściowe odrzucenie pozwu w stosunku do niektórych członków grupy czy podgrupy. Roszczenie – w sensie procesowym – jest jedno, zasądzane na rzecz powoda – reprezentanta grupy. Nie ma zatem żadnych podstaw, by to jedno roszczenie dzielić i w części je odrzucać.