Postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 28 października 2014 r.
III C 491/12

  1. Ustawa nie zakreśla terminu na uzupełnienie braków dotyczących oświadczeń o przystąpieniu do grupy, stanowiąc jedynie, iż po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Oznacza to, iż uzupełnienie braków i nieścisłości w zakresie przystąpienia do grupy może zostać skutecznie dokonane po upływie terminu na samo przystąpienie do grupy. Przyjęcie odmiennego zapatrywania godziłoby w celowość prowadzenia postępowania grupowego, które może obejmować większą liczbę osób (członków grupy) i trudno uniknąć pewnych niedopatrzeń, czy braków – zwłaszcza w zakresie zgłoszenia przystąpienia do grupy oraz konieczności zgromadzenia i drobiazgowego sprawdzenia potrzebnej dokumentacji.
  2. Na etapie ustalania składu grupy zadaniem sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia.
  3. Konsument powinien korzystać z ochrony przewidzianej w art. 3851 – 3853c., niezależnie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy czy cesjonariuszem. Okoliczność przystąpienia niektórych członków grupy do umowy na podstawie umowy cesji nie wpływa na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym na jego dopuszczalność.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 28 października 2014 r.
I ACz 2137/14

  1. Ujednolicenie wysokości roszczeń oznacza zgłoszenie do postępowania grupowego roszczeń w identycznej wysokości dla wszystkich członków grupy. Zróżnicowanie ich wysokości pomiędzy członkami grupy możliwe jest wyłącznie przy wykorzystaniu instytucji podgrup, w ten sposób, że wszyscy członkowie danej podgrupy dochodzą roszczenia w jednakowej wysokości, natomiast wysokość roszczeń może być różna w przypadku członków różnych podgrup. Art. 2 ust. 1 ustawy wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Z przystąpieniem do grupy wiąże się zgoda członka grupy na standaryzację jego roszczenia.
  2. Wymogi formalne dotyczące oświadczenia o przystąpieniu do grupy precyzuje art. 12 zd. 1 ustawy, zgodnie z którym w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody.
  3. Wyróżniane są trzy etapy umożliwiające złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy: 1) okres, który biegnie do momentu wniesienia pozwu (art. 6 ust. 2 ustawy), 2) okres do dwóch miesięcy od daty obwieszczenia ogłoszenia o wytoczeniu powództwa w postępowaniu grupowym (art. 11 ust. 1 ustawy), 3) termin do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 13 ust. 2 ustawy).
  4. Wykaz członków grupy wraz z załączonymi oświadczeniami o przystąpieniu traktowany jest – w chwili ich złożenia do sądu – jako szczególnego rodzaju pismo procesowe. Ustawa nie określa żadnych wymagań co do formy i treści wykazu osób, które przystąpiły do grupy. Istotne jest, aby wykaz wymieniał osoby, które przystąpiły do grupy, oraz by treść oświadczeń pokrywała się z treścią wykazu. W razie rozbieżności sąd może wezwać reprezentanta do usunięcia braków, względnie odmówić objęcia poszczególnych osób postanowieniem co do składu grupy. Wykaz powinien obejmować zarówno osoby, które przystąpiły po ogłoszeniu o wszczęciu postępowania, jak i te objęte pozwem od początku, oraz ewentualnie te, które przystąpiły do postępowania w międzyczasie.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy z dnia 27 października 2014 r.
XVI GC 676/14

Postanowienie zostało uchylone w całości postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z 31 marca 2015 r., sygn. akt I ACz 166/15.

  1. W postępowaniu grupowym żądanie musi być typowe dla wszystkich roszczeń. Zatem żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
  2. Reprezentant grupy jest zobowiązany udowodnić przed Sądem przynależność danej osoby do grupy. Jest to przesłanka pozwalająca na zaliczenie określonej osoby w skład grupy występującej w postępowaniu grupowym w sprawach o roszczenia pieniężne.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 23 października 2014 r.
I ACz 1689/14

  1. Zakres powództwa wyznacza powód i pozew zakreśla ramy dalej prowadzonego postępowania. Jednak zakres postępowania nie jest tożsamy z zakresem powództwa. W postępowaniu nie zawsze wykorzystuje się wszystkie elementy stanu faktycznego wskazanego przez powoda, zachodzi też konieczność ustalenia faktów niewskazanych ze względu na konstrukcję roszczenia. Ten zakres postępowania w przyszłości wyznacza zakres osądzenia sprawy. Badając dopuszczalność postępowania grupowego, sąd musi ocenić przede wszystkim, jakie roszczenie wnosi powód i jakie okoliczności powinien przy tym roszczeniu wykazać. W następnej kolejności dopiero można ocenić, czy te okoliczności przejdą test z art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
  2. Powództwo o ustalenie odpowiedzialności jest powództwem o ustalenie zasady, bez zasądzenia odszkodowania, w ramach którego sąd nie bada okoliczności mających wpływ na ustalenie wysokości odszkodowania.
  3. W polskim systemie prawnym uczestnictwo w grupie jest dobrowolne. Ewentualne wstąpienie do grupy po dopuszczeniu pozwu do rozpoznania w postepowaniu grupowym daje pozwanemu prawo do złożenia zarzutów co do członkostwa w grupie. Podstawą takiego zarzutu może być również brak takiej samej podstawy faktycznej roszczenia przystępującego. Na etapie oceny dopuszczalności postępowania grupowego nie ma podstaw ani konieczności badania okoliczności faktycznych w kontekście ewentualnych przyszłych członków grupy.
  4. Ocena odpowiedzialności Skarbu Państwa wobec poszczególnych członków grupy musi mieć zindywidualizowany charakter. Przewaga elementów indywidualnych dla członków grupy nad zagadnieniami wspólnymi uniemożliwia rozstrzygnięcie sprawy roszczeń deliktowych w postępowaniu grupowym.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 14 października 2014 r.
I C 762/12

  1. Podstawą odrzucenia pozwu nie może być zarzut przedawnienia roszczenia, ponieważ kwestia przedawnienia stanowi kwestię merytoryczną, która podlega badaniu dopiero po stwierdzeniu, że postępowanie grupowe jest dopuszczalne.
  2. Warunkiem wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest otrzymanie przez sąd zgody na ryczałtowe odszkodowanie od wszystkich członków grupy, a nie reprezentanta grupy działającego w ich imieniu. Gdyby bowiem przyjąć, że takie oświadczenie może złożyć Reprezentant Grupy, to wówczas nie byłoby przeszkód w uznaniu, że zostało ono inkorporowane w treści pozwu i pozostałych pism procesowych wskazujących wysokość dochodzonych kwot, bez konieczności sporządzania osobnego dokumentu.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy z dnia 30 września 2014 r.
IX GC 710/12

  1. Rozstrzygnięcie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego jest pierwszym etapem postępowania i stanowi formę swoistego przedsądu, nie związanego z merytoryczną oceną zasadności dochodzonych w pozwie roszczeń.
  2. Ustawa o postępowaniu grupowym nie zawiera definicji sprawy o ochronę konsumentów, ani definicji konsumenta. Odwołując się zatem do art. 221 k.c. wskazać należy, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
  3. Rolą reprezentanta grupy, składającego pozew w postępowaniu grupowym w niniejszej sprawie, było przekonujące uzasadnienie, że dochodzone pozwem roszczenia wszystkich członków grupy z czterech podstaw prawnych oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.
  4. Skoro każdy z członków grupy wyrządzoną mu przez pozwanych szkodę utożsamia z utratą wpłaconych na rzecz spółki, w wykonaniu zawartych z nią umów, środków i przewidywanych korzyści, to z tego punktu widzenia rodzaj umów i warunki, na jakich zostały one zawarte, stają się istotną, różnicującą okolicznością stanu faktycznego.
  5. Ustawodawca dookreślił pojęcie „podgrupa” – obejmuje ona co najmniej 2 osoby, których roszczenia, z uwagi na zróżnicowane okoliczności dotyczące poszczególnych członków grupy, nie mogą zostać ujednolicone w ramach grupy. Podgrupę tworzy zespół osób, których roszczenia ze względu na występujące zróżnicowanie (uniemożliwiające ujednolicenie w grupie) są ujednolicane przez utworzenie odrębnego zespołu osób (nazywanego podgrupą).
  6. W niniejszej sprawie ujednolicenie roszczeń w ramach podgrupy polega wyłącznie na tym, że roszczenia członków zostały dostosowane do wysokości najniższego z nich, co wydaje się wobec istnienia w sprawie wielu okoliczności faktycznych różnicujących, niewystarczające. Powód poza zbliżoną wysokością szkody nie wskazał żadnych innych kryteriów standaryzacji roszczeń.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 25 września 2014 r.
XXV C 530/14

  1. Cofnięcie wniosku o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji jest dopuszczalne. W razie cofnięcia przez pozwanego wniosku przed uprawomocnieniem się i przed zaskarżeniem postanowienia, na mocy którego wniosek ten został rozpoznany, sąd pierwszej instancji uchyli postanowienie i umorzy incydentalne postępowanie z wniosku, jeżeli uzna cofnięcie za dopuszczalne.
  2. Z punktu widzenia hipotezy art. 8 ust. 2 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, znaczenie ma dokonanie przez pozwanego pierwszej czynności procesowej. Nie jest tu natomiast istotne, jaką motywacją kierował się pozwany dokonując czynności, ani też czy owa czynność spotkała się z jakąkolwiek reakcją Sądu. Ustawodawca nie uczynił tu również różnicy między czynnościami czysto formalnymi a zajęciem merytorycznego stanowiska w sprawie.
  3. Zgłoszenie przez pozwanego żądania zobowiązania powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu później niż przy pierwszej czynności procesowej, skutkuje odrzuceniem wniosku.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXIV Cywilny z dnia 17 września 2014 r.
XXIV C 554/14

  1. Na gruncie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 ustawy mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W sprawie bezspornie zachodzi zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwanego takich okoliczności jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów. Okoliczności te nie mogą jednak wpływać na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa. Należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego obejmującego sporną klauzulę dotyczącą uprawnienia ubezpieczyciela do pobierania opłat w rażąco wygórowanej wysokości, stanowiącej całość lub część wartości rachunku polisy, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia. (…) W istocie każda z umów zawierała takie samo postanowienie określające wysokość oraz sposób obliczania opłaty za wykup polisy. Również okoliczność, iż dany członek grupy mógł w sposób odmienny rozumieć znaczenie spornej klauzuli nie ma żadnego znaczenia dla tożsamości podstawy faktycznej powództwa.
  2. Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym została mu przyznana wprost w art. 4 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, tj. w sprawach o ochronę konsumentów. Treść powołanych przepisów koresponduje w tym zakresie z treścią art. 42 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 633 k.p.c. zgodnie z którymi w sprawach o ochronę konsumentów oraz ochronę interesów konsumentów powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów może wytaczać powództwa na rzecz obywateli. To właśnie przepisy o charakterze prawnoprocesowym stanowią o zdolności sądowej rzecznika konsumentów i jego pozycji procesowej. (…) Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym jest niezależna od zakresu terytorialnego jego działania. Członkowie grupy mogą powierzyć funkcję reprezentanta grupy rzecznikowi konsumentów z dowolnego miasta lub powiatu na terenie kraju.
  3. Umowa zawarta przez reprezentanta grupy – powiatowego rzecznika praw konsumenta – z pełnomocnikiem nie kreuje żadnych zobowiązań finansowych po stronie rzecznika, czy zatrudniającej go jednostki samorządu terytorialnego. Zawarcie takiej umowy nie wymagało zatem odrębnej zgody ze strony skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej.
  4. Kaucja służyć ma zaś zabezpieczeniu ewentualnego roszczenia pozwanego o zwrot kosztów postępowania, na wypadek trudności w jego wyegzekwowaniu od reprezentanta grupy. Na pozwanym ciąży obowiązek uprawdopodobnienia, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 16 września 2014 r.
I C 308/14

  1. Wspólność podstawy dochodzonych roszczeń uzasadnia możliwość połączenia roszczeń w jednym postępowaniu grupowym. Celem postępowania grupowego jest kumulacja roszczeń wielu osób, które poniosły podobną szkodę w wyniku jednego zdarzenia, w jednym postępowaniu. Podmioty z grupy cechuje określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 8 sierpnia 2014 r.
III C 1322/13

  1. W ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie uregulowano odrębnie kosztów postępowania. W związku z powyższym należy w tym zakresie stosować ogólne przepisy o kosztach postępowania oraz dotyczące zwrotu kosztów postępowania.
  2. Wprowadzenie do postępowania grupowego zabezpieczenia kosztów procesu ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda. Uregulowanie przez ustawodawcę w postępowaniu grupowym instytucji zabezpieczenia kosztów procesu służy ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami. Mimo że kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu jest instytucją o fakultatywnym charakterze, stanowi ona istotne ograniczenie swobody powoda w decydowaniu o wszczęciu postępowania grupowego, w związku z powyższym zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu należy uznać za czynnik istotnie ograniczający korzystanie z powództw grupowych.
  3. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, gdy uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Wskazany przepis jest stosowany, gdy pozwany uznał część roszczenia zgłoszonego przez powoda.