1. Aby rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym mogło nastąpić, konieczne jest spełnienie równoważnych przesłanek, tj.: dochodzenie jednego rodzaju roszczenia przez co najmniej 10 osób, opartego na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej oraz zaliczenie przedmiotu postępowania grupowego alternatywnie do roszczeń: o ochronę konsumentów lub do roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny lub do roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 u.d.p.g.).
2. Z „tą samą” (identyczną) podstawą faktyczną dochodzonych roszczeń mamy do czynienia, gdy zachodzi tożsamość okoliczności faktycznych, a ochrona prawna jest dochodzona przez uczestników jednego zdarzenia, czyli zachodzi więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. „Taka sama” (tożsama) podstawa faktyczna oznacza podobieństwo między poszczególnymi stanami faktycznymi.
3. Istotą postępowania grupowego jest wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń, a jest wywodzone z jednakowej sytuacji faktycznej członków grupy. Pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń mogą istnieć nieznaczne różnice, lecz niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
4. Literalne brzmienie przepisu wskazuje na to, że dla stwierdzenia dojpuszczalności powództwa grupowego wystarczające jest, by co najmniej 10 osób dochodziło roszczeń jednego rodzaju opartych na takiej samej podstawie faktycznej. Natomiast ustalenie, czy wszystkie osoby, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy, mogą być jej członkami – jest kolejnym etapem postępowania grupowego, który zgodnie z art. 17 u.d.p.g. kończy się wydaniem postanowienia co do składu grupy.
5. Termin „roszczenie”, o którym mowa w art. 1 ust. 1 u.d.p.g. (odmiennie niż użyty w art. 2 u.d.p.g.), należy postrzegać jako roszczenie procesowe. W konsekwencji postępowanie grupowe nie jest ograniczone wyłącznie do powództw o świadczenie.
6. Istotną różnicą pomiędzy wytoczeniem powództwa o ustalenie z art. 189 k.p.c. a powództwem z art. 2 ust. 3 u.d.p.g. „o ustalenie odpowiedzialności pozwanego” jest konieczność wykazania przez powoda interesu prawnego, jeśli dochodzi roszczenia w trybie art. 189 k.p.c.
7. Pozwany, składając wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, winien uprawdopodobnić, po pierwsze, że wytoczone przeciwko niemu powództwo jest oczywiście bezzasadne lub że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy „pieniactwa procesowego”, a po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej.

Orzeczenie zostało w całości zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 28 grudnia 2017 r., VI ACz 586/17 poprzez stwierdzenie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

1. Dopuszczalność drogi sądowej zależy od okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda jako podstawa roszczenia, a nie jest ona warunkowana wykazaniem istnienia tego roszczenia. Nie jest także uzależniona od zarzutów pozwanego ani zastosowanego przez niego sposobu obrony. Postępowanie przed sądem ma dopiero wykazać, czy twierdzenia zawarte w pozwie znajdują podstawę w przepisach prawa materialnego. Sąd ocenia jedynie dopuszczalność postępowania grupowego, tj. okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym
2. Podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć jako zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym. Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia bądź zdarzeń podobnych do siebie. Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje, gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawień i wiąże strony postępowania. Z kolei z taką samą podstawą faktyczną mamy do czynienia, gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSA Jerzy Paszkowski (spr.)

Sędziowie:                     SSA Beata Byszewska, SSA Jolanta de Heij-Kaplińska

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z  powództwa (…) w O. przeciwko (…)  Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie, na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. akt I C 1281/15

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie :

Przewodniczący:                        SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:                                   SSO Joanna Bitner (spr.) SSO Grzegorz Chmiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 grudnia 2016 roku w Warszawie sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę kwoty 1.700.667,19 zł w przedmiocie wniosków powoda z dnia 10 listopada 2016 roku o uzupełnienie ewentualnie o sprostowanie postanowienia tutejszego Sądu wydanego w niniejszej sprawie dnia 28 października 2016 roku

postanawia:

1. sprostować oczywistą niedokładność w postanowieniu wydanym przez tutejszy Sąd w niniejszej sprawie dnia 28 października 2016 roku – w ten sposób, że w punkcie 1) w podgrupie I. wpisać pod poz. 3.: (…), a pozostałych członków grupy oznaczyć kolejnymi numerami;
2. umorzyć postępowanie w przedmiocie wniosku powoda z dnia 10 listopada 2016 roku o uzupełnienie postanowienia tutejszego Sądu wydanego w niniejszej sprawie dnia 28 października 2016 roku.

Ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie XVI Wydziale Gospodarczym wszczęte zostało postępowanie grupowe w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010 r. nr 7, poz. 44, dalej jako u.d.p.g.) z powództwa (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeciwko (…) spółce akcyjnej z siedzibą w W. , sygnatura akt XVI GC 352/15. (…) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jako reprezentant grupy wniosła o zasądzenie od pozwanej (…) spółki akcyjnej z siedzibą w W. odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi na rzecz każdego z członków grupy. Powódka wskazała, iż reprezentuje grupę składającą się z pośredników ubezpieczeniowych, którzy dochodzą od pozwanej naprawienia szkody poniesionej przez nich na skutek prowadzonej przez pozwaną w 2008 r. naruszającej zasady uczciwej konkurencji kampanii reklamowej mającej na celu zniechęcenie klientów do korzystania z usług pośredników ubezpieczeniowych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:           SSO Maciej Kruszyński

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2016 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym  sprawy z powództwa (…) Sp. z o.o. w W., przeciwko FS F. (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym w przedmiocie wniosku powoda o udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

oddalić wniosek.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział II Cywilny w składzie:

Przewodniczący:         SSO Marcin Polakowski,

Sędziowie:                    SSO Katarzyna Waseńczuk, SSO Sylwia Urbańska

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S., działającego w charakterze reprezentanta grupy złożonej z [dane 31 członków] przeciwko (…) S.A. w W. o ustalenie, na skutek wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu w zakresie, w jakim został rozszerzony pismem powoda oznaczonym datą 5 lipca 2016 r.

postanawia:

odmówić odrzucenia pozwu w zakresie nowego roszczenia zgłoszonego pismem powoda oznaczonym datą 5 lipca 2016 r.

Orzeczenie nieprawomocne.

1. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy. Istotą postępowania grupowego jest wspólność, przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń.
2. Badając przesłankę takiej samej podstawy faktycznej roszczenia należy mieć w ocenie Sądu na uwadze te okoliczności, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a nie jakiekolwiek okoliczności, które pojawiają się na tle umów.
3. Art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Ujednolicenie wysokości roszczenia obejmuje każdego członka grupy, a zatem zgoda na ujednolicenie powinna być wyrażona przez wszystkich jej członków. Ujednolicenia roszczeń należy dokonać na podstawie wspólnych okoliczności sprawy, a zatem takich samych dla członków grupy i jednocześnie innych od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych grup.
4. Wydanie orzeczenia w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym nie jest orzeczeniem kierunkowym, które niejako – w przypadku uznania zasadności przedmiotowego trybu postępowania – automatycznie wywołuje konieczność wydania przez sąd wyroku zasądzającego na rzecz strony powodowej. Przed wydaniem wyroku w postępowaniu grupowym sąd zmuszony jest ponownie ocenić kwestie wstępne, podlegające badaniu na wcześniejszych etapach postępowania grupowego, a decydujące o dopuszczalności oraz kształcie rozstrzygnięcia. Oczywistym pozostaje zatem, że ponownemu badaniu podlegać będą wszystkie przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego (poczynając od liczebności grupy, poprzez jednorodzajowość roszczeń i tożsamość podstawy faktycznej, aż po kwalifikację prawną roszczeń). Dopiero stwierdzenie, że przesłanki dopuszczalności są zachowane, umożliwia wydanie wyroku co do meritum.
5. Wydanie postanowienia o stwierdzeniu dopuszczalności postępowania grupowego w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie stoi na przeszkodzie późniejszemu stwierdzeniu takiej niedopuszczalności na każdym etapie postępowania, co skutkować będzie zmianą tego postanowienia (na mocy art. 359 k.p.c.) i odrzuceniem pozwu.
6. Fakultatywność kaucji w postępowaniu grupowym nie oznacza jednak dowolności i wymaga rozważenia przez sąd wszystkich okoliczności w kontekście celowości zastosowania tej instytucji.
7. Pozwany, składając wniosek o złożenie kaucji, powinien uprawdopodobnić, po pierwsze, że wytoczone przeciwko niemu powództwo jest oczywiście bezzasadne lub że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy „pieniactwa procesowego”, po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej.

Orzeczenie zostało sprostowane postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 5 grudnia 2016 r., III C 56/15.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:                                 SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:                                            SSO Joanna Bitner (spr.) SSO Grzegorz Chmiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 października 2016 r. w Warszawie sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) o zapłatę kwoty 1.700.667,19 zł

postanawia:

ustalić, że postępowanie niniejsze toczy się w postępowaniu grupowym, a grupa reprezentowana przez K. K. ma skład następujący

1. Pojęcie sprawa o ochronę konsumentów występuje w art. 61 § 1 k.p.c. określającym zakres działania organizacji pozarządowych. Zgodnie zaś z art. 22¹ k.c. konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Istotny jest cel działania, który nie ma aspektu gospodarczego.
2. Status danej osoby jako konsumenta należy oceniać na chwilę dokonywania czynności prawnej. Późniejsze zmiany przeznaczenia nabytego dobra lub usługi nie powinny prowadzić do zmiany raz przyjętego ustalenia.
3. Okoliczność zakupu nieruchomości, w której następnie prowadzono działalność gospodarczą nie oznacza, że osoba ta w dacie zawarcia umowy nie była konsumentem. Również okoliczność, że osoba prowadzi działalność gospodarczą czy zawodową w zakresie udzielania kredytów nie oznacza, że zawierając umowę dotyczącą jej osobiście z bankiem nie była konsumentem.
4. Okoliczność, iż część Członków Grupy podpisała aneksy do umów kredytowych nie wyklucza możliwości ustalenia nieważności tych umów w pierwotnej wersji. Ocenie podlegać jednakże będzie kwestia istnienia interesu prawnego w żądaniu takiego ustalenia.
5. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna a (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne san wspólne (przesłanka sensu largo). Oznacza to, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy fatycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W związku z tym podstawa faktyczna nie musi być ta sama lecz co najmniej taka sama.
6. Mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami faktycznymi poszczególnych roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne pozostawały wspólne dla wszystkich roszczeń. Taką okolicznością wspólną dla wszystkich roszczeń są umowy zawarte przez członków grupy (…) zwierające klauzule abuzywne wprowadzając identyczny mechanizm polegający na dowolności banku w ustalaniu wysokości zadłużenia kredytobiorcy skutkujące zdaniem powoda nieważnością tych umów.
7. Postępowanie sądu w przedmiocie badania dopuszczalności postępowania grupowego jest swoistym postępowaniem przedsądowym. Sąd jedynie na podstawie oceny pozwu podejmuje decyzję o dopuszczalności postępowania grupowego, gdyż dokonuje jedynie oceny formalnoprawnej dopuszczalności tego postępowania. Sąd nie jest uprawniony do badania przesłanek merytorycznych roszczeń.