Ta sama lub taka sama podstawa faktyczna roszczeń - Strona 5 z 10

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 28 października 2016 r.

Posted on 28 października 2016 at 08:52.

Pojęcie sprawa o ochronę konsumentów występuje w art. 61 § 1 k.p.c. określającym zakres działania organizacji pozarządowych. Zgodnie zaś z art. 22¹k.c. konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Istotny jest cel działania, który nie ma aspektu gospodarczego.
Status danej osoby jako konsumenta należy oceniać na chwilę dokonywania czynności prawnej. Późniejsze zmiany przeznaczenia nabytego dobra lub usługi nie powinny prowadzić do zmiany raz przyjętego ustalenia.
Okoliczność zakupu nieruchomości, w której następnie prowadzono działalność gospodarczą nie oznacza, że osoba ta w dacie zawarcia umowy nie była konsumentem. Również okoliczność, że osoba prowadzi działalność gospodarczą czy zawodową w zakresie udzielania kredytów nie oznacza, że zawierając umowę dotyczącą jej osobiście z bankiem nie była konsumentem.
Okoliczność, iż część Członków Grupy podpisała aneksy do umów kredytowych nie wyklucza możliwości ustalenia nieważności tych umów w pierwotnej wersji. Ocenie podlegać jednakże będzie kwestia istnienia interesu prawnego w żądaniu takiego ustalenia.
Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna a (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne san wspólne (przesłanka sensu largo). Oznacza to, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy fatycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W związku z tym podstawa faktyczna nie musi być ta sama lecz co najmniej taka sama.
Mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami faktycznymi poszczególnych roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne pozostawały wspólne dla wszystkich roszczeń. Taką okolicznością wspólną dla wszystkich roszczeń są umowy zawarte przez członków grupy (…) zwierające klauzule abuzywne wprowadzając identyczny mechanizm polegający na dowolności banku w ustalaniu wysokości zadłużenia kredytobiorcy skutkujące zdaniem powoda nieważnością tych umów.
Postępowanie sądu w przedmiocie badania dopuszczalności postępowania grupowego jest swoistym postępowaniem przedsądowym. Sąd jedynie na podstawie oceny pozwu podejmuje decyzję o dopuszczalności postępowania grupowego, gdyż dokonuje jedynie oceny formalnoprawnej dopuszczalności tego postępowania. Sąd nie jest uprawniony do badania przesłanek merytorycznych roszczeń.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Karolina Sarzyńska

Sędziowie: SSO Ewa Karwowska, SSR (del) Krzysztof Koczyk

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2016 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa: Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku działającego jako reprezentant grupy przeciwko: (…) Spółce Akcyjnej w W. o ustalenie ewentualnie ukształtowanie,

postanawia:

odmówić odrzucenia pozwu,
rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

UZASADNIENIE

Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku jako Reprezentant Grupy wniósł pozew w postępowaniu grupowym przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Gdańsku o ustalenie nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych, wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: „Do wyliczenia kursów/kupna sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży Banku S. A. (§ 17.4 umowy kredytu)”.

Ewentualnie powód wniósł o ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN. a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane w pkt 5 żądania pozwu oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. Dodatkowo Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku wniósł o wydanie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W uzasadnieniu tego wniosku Reprezentant Grupy wskazał, że roszczenia objęte pozwem są jednorodzajowa (tożsame) dla każdego uczestnika i oparte na takiej samej podstawie faktycznej, polegającej na umówieniu z pozwanym dowolności wierzyciela w ustalaniu wysokości zobowiązania klienta polegającej:

najpierw na ustalaniu przez pozwanego równowartości w walucie obcej kwoty kredytowania określonej w PLN,
następnie na ustalaniu przez pozwanego kwoty spłaty kredytowania w PLN obliczanej od tak ustalonej w walucie obcej równowartości kwoty głównej. Klauzula umowna będąca podstawą tych przeliczeń została zacytowana w pkt. 5 żądania pozwu. Powodowi znane są przypadki zawierania przez pozwanego umów kredytowych w oparciu o inne niż załączone do pozwu wzorce umowne, z których wiele posługiwało się zbliżonymi sformułowaniami o jurydycznie tożsamej treści. Ponadto reprezentant grupy wskazał, że członkami grupy w niniejszym pozwie zbiorowym są konsumenci, którzy w latach 2005-2008 zawarli umowę kredytową nominowaną w PLN, a indeksowaną do waluty obcej z (…) Bank S.A., którego następcą prawnym, pod tytułem ogólnym jest pozwany bank. Przesłanka liczebności członków grupy, która zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. wynosi 10 osób, została spełniona, ponieważ na dzień złożenia pozwu grupa liczy 450 osób.

W odpowiedzi na pozew w postępowaniu grupowym pozwany Bank (…) Spółka Akcyjna z siedzibą w Gdańsku wniósł o odrzucenie pozwu w całości ze względu na to, że niniejsza sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. Na wypadek nieuwzględnienia wniosku o odrzucenie pozwu pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zdaniem pozwanego niniejsza sprawa nie spełnia przesłanek określonych w art. 1 ust. 1 oraz art. 1 ust. 1 u.d.p.g., gdyż część Członków Grupy nie może nie może zostać uznana za konsumentów w rozumieniu art. 22¹ k.c. ponieważ osoby te zawarły umowy kredytu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. W konsekwencji roszczenia tych osób nie mogą zostać uznane za roszczenia o ochronę konsumentów w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.p.g.

Ponadto w przypadku tych Członków Grupy w ogóle nie znajdą zastosowania przepisy o ochronie konsumenta. Zdaniem pozwanego ze względu na szereg istotnych różnic w sytuacji poszczególnych Członków Grupy w związku z zawarciem umowy kredytu nie można uznać, że roszczenia wszystkich Członków Grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g. Część członków grupy w chwili złożenia wniosku kredytowego i zawarcia umowy kredytu prowadziła działalność gospodarczą w nieruchomości, która została wybudowana bądź nabyta ze środków pochodzących z kredytu. Ponadto część Członków Grupy prowadziła działalność gospodarczą w zakresie kredytów hipotecznych, w chwili zawarcia umów kredytu byli oni kierownikami sprzedaży kredytów hipotecznych bądź doradcami kredytowymi w (…) Bank. Z racji zajmowanego stanowiska osoby te znały doskonale zasady, na jakich kredyt indeksowany był do waluty obcej, a w szczególności znały doskonale procedurę ustalania kursów wymiany walut przez pozwanego. Również w skład Członków Grupy wchodzą osoby zatrudnione przez inne instytucje jak również osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie doradztwa kredytowego.

Zdaniem pozwanego roszczenia Członków Grupy nie są oparte na tej samej podstawie faktycznej, ponieważ każdy z Członków Grupy zawarł odrębna umowę. Również w ocenie pozwanego nie występuje taka sama podstawa faktyczna roszczeń Członków Grupy ponieważ okoliczności indywidualne dotyczące poszczególnych Członków Grupy uniemożliwiają przeprowadzenie wspólnego postępowania i wydanie jednolitego rozstrzygnięcia w stosunku do wszystkich Członków Grupy.

Pozwany podniósł także zarzut braku legitymacji procesowej czynnej w przypadku umów kredytu zwartych z kilkoma kredytobiorcami wskazując, że w przypadku 319 Członków Grupy umowy kredytu zostały zawarte z więcej niż jednym kredytobiorcą. W każdym z tych przypadków oświadczenie o przystąpieniu do grupy zostało złożone tylko przez jednego kredytobiorcę. Osoby te nie posiadają samodzielnie legitymacji czynnej do wystąpienia z żądaniami określonymi w pozwie. W tych przypadkach w ocenie pozwanego występuje współuczestnictwo konieczne po stronie wszystkich współkredytobiorców w rozumieniu art. 72 § 2 k.c. Ewentualny wyrok uwzględniający powództwo nie będzie miał powagi rzeczy osądzonej względem tych współkredytobiorców, którzy nie są Członkami Grupy. Stronami postępowania w przedmiocie ustalenia nieważności umowy powinni być wszyscy kontrahenci tej umowy. Pozwany wskazał, że 121 Członków Grupy zawarło z Bankiem aneks do umowy kredytu, na podstawie którego zmienione zostały postanowienia umowne dotyczące zasad ustalania kursów kupna/sprzedaży waluty obcej. Aneksy te zawierają szczegółowe zasady określania sposobu i terminów ustalania kursu wymiany walut zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt. a Prawa Bankowego uchwalonego na podstawie Ustawy Antyspreadowej. Większość z aneksów zostało zawartych na podstawie art. 4 Ustawy Antyspreadowej, natomiast w przypadku części Członków Grupy aneks został podpisany jeszcze przed wejściem tej nowelizacji w życie. W każdym przypadku, w wyniku zawarcia aneksu z Umowy Kredytu usunięte zostało postanowienie, które zostało w pozwie zakwestionowane jako abuzywne,. Zawarcie powyższych aneksów oznacza, że roszczenia Członków Grupy nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g. Jeśli chodzi o żądanie ustalenia braku związania Członków Grupy umowami kredytu w zakresie kwestionowanej przez powoda klauzuli zawartej w § 17 ust. 4 umów kredytu, to pozwany stwierdził, że żądanie to stało się bezprzedmiotowe w przypadku tych członków grupy, którzy zawarli aneks. Zawarcie aneksu usunęło definitywnie akcentowaną przez powoda niejasność w zakresie treści stosunku prawnego łączącego strony i definitywnie ukształtowało sytuację prawną tych członków grupy na przyszłość. Kolejna okolicznością zdaniem pozwanego, która wprowadza różnicę w sytuacji Członków Grupy jest to, że wielu Członków Grupy spłaca kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim, zgodnie z postanowieniami aneksu zawartego na podstawie art. 4 Ustawy Antyspreadowej lub bezpośrednio na podstawie art. 69 ust. 3 Prawa bankowego nawet w przypadku nie zawarcia aneksu. Pozwany zwrócił także uwagę, że w ramach kontroli incydentalnej należy zbadać zgodność postanowienia umownego z dobrymi obyczajami biorąc pod uwagę konkretne okoliczności dotyczące zawarcia danej umowy, w tym negocjacje oraz indywidualne uzgodnienia treści umów kredytu z Członkami Grupy. Ponadto należy ustalić, czy postanowienie ro rzeczywiście naruszyło interes każdego konkretnego Członka Grupy.

Istotne różnice pomiędzy okolicznościami subiektywnymi każdego z Członków Grupy uniemożliwiają zdaniem pozwanego wspólną dla wszystkich Członków Grupy ocenę naruszenia interesu konsumenta w rozumieniu art. 385¹§ 1 k.c.

Pozwany stanął także na stanowisku, że Członkowie Grupy nie mają interesu prawnego w dochodzeniu powództwa w niniejszej sprawie w rozumieniu art. 189 k.p.c. W przedmiotowej sprawie istnienie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. należy potraktować również jako element wspólnej podstawy faktycznej wszystkich Członków Grupy. Z pozwu należy wywnioskować, że w skład Członków Grupy powinny wchodzić osoby, które mają interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w dochodzeniu roszczeń zawartych w punktach 5 i 6 pozwu. Ponieważ żaden z Członków Grupy nie dysponuje tak rozumianym interesem prawnym, pozew należy odrzucić na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.p.g.

W replice powoda z dnia 14 grudnia 2015 roku na odpowiedź na pozew Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku wskazał, że wbrew stanowisku pozwanego pozew dotyczy ustalenia odpowiedzialności w prawie umów wszystkie sankcje i wszystkie żądania dotyczą odpowiedzialności. W konsekwencji wszystkie żądania ustalenia w zakresie obowiązywania lub nieobowiązywania umów są objęte interesem prawnym w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.d.p.g. Interes prawny zaś nie jest w ogóle przesłanką ani dopuszczalności powództwa grupowego ani też jego zasadności. Zdaniem powoda sytuacja Członków Grupy jest tożsama. Nie ma bowiem żadnego znaczenia fakt. iż część Członków Grupy zawarła aneksy uprawniające ją do spłat kredytu w CHF bądź też spłaca raty w CHF bez aneksu. Pozew dotyczy bowiem zarówno okresu sprzed zawarcia ewentualnych aneksów jak i po ich zawarciu. Ponadto aneksy i spłaty dokonywane w CHF w żaden sposób nie wyjaśniają, skąd wzięła się kwota w CHF, która podlega spłaceniu. Wbrew temu co twierdzi pozwany brak jest wśród Członków Grupy osób, które zaciągnęły kredyt w celu finansowania działalności gospodarczej. Wszystkie umowy zostały zawarte w celu konsumenckim, a Członkowie Grupy zawierając je posiadali status konsumenta. Zdaniem powoda statusu konsumenta nie przekreśla fakt, że niektórzy Członkowie Grupy zawodowo zajmują się kredytami. O powyższym decyduje wyłącznie przeznaczenie kredytu. Reprezentant Grupy nie zgodził się z twierdzeniem pozwanego, że w przedmiotowym procesie konieczne jest łączne występowanie wszystkich kredytobiorców. W tym zakresie powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego, w którym stwierdzono, że w sprawie o ustalenie współkredytobiorcy nie muszą występować łącznie i nie jest to przesłanka dopuszczalności pozwu. Dla dopuszczalności powództwa grupowego nie ma znaczenia to, że każdy z Członków Grupy zwarł osobną umowę. Zdaniem reprezentanta grupy sprawie grupowej nie bada się interesu prawnego. Zarzuty pozwanego w zakresie posiadania przez część Członków Grupy aneksów, kwestionowania statusu konsumenta czy też samodzielnego występowania części Członków Grupy przy wymaganym – w ocenie pozwanego występowaniu łącznym ze współkredytobiorcami. które to zarzuty miałyby przesądzać o niedopuszczalności pozwu są dodatkowo niezasadne z tego powodu, że pozew grupowy jest dopuszczalny, gdy choćby 10 osób spełnia przesłanki dopuszczalności.

W odpowiedzi na replikę powoda na odpowiedź na pozew pozwany Bank (…) S.A. w Gdańsku podtrzymał swoje stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew co do niedopuszczalności postępowania grupowego. Podtrzymał zatem zarzut co do braku legitymacji czynnej w przypadku umów kredytu zmienionych aneksami modyfikującymi postanowienie umowne kwestionowane przez powoda jako abuzywne, podtrzymał zarzut braku legitymacji procesowej czynnej w przypadku umów kredytu zawartych z kilkoma kredytobiorcami oraz to, że niektórzy Członkowie Grupy nie powinni korzystać ze szczególnej ochrony przysługującej konsumentom.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie sądu nie zachodzą przesłanki do odrzucenia pozwu, a sprawa niniejsza spełnia przesłanki do rozpoznania jej w postępowaniu grupowym.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 u.d.p.g. Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Na tym etapie badania przesłanek dopuszczalności powództwa grupowego sąd zobligowany jest do formalnoprawnej oceny dopuszczalności postępowania grupowego. Sąd bada czy zostały spełnione przesłanki ogólne i szczególne dopuszczalności powództwa grupowego przewidziane w art. 1 i 2 u.d.p.g.

Do ogólnych przesłanek dopuszczalności powództwa grupowego należy zaliczyć:

określoną liczbę osób wchodzących w skład grupy – co najmniej 10 osób,
określony rodzaj sprawy (o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych),
jednorodzajowość dochodzonych roszczeń.
oparcie dochodzonego roszczenia na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Natomiast przesłanki szczególne to:

ujednolicenie wysokości roszczeń członków grupy w przypadku dochodzenia roszczeń pieniężnych,
ujednolicenie wysokości roszczeń członków podgrupy w przypadku dochodzenia roszczeń pieniężnych.

W przedmiotowej sprawie powód jako reprezentant grupy żąda ustalenia nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych, wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: „Do wyliczenia kursów/kupna sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A. (§ 17.4 umowy kredytu)”. Ewentualnie powód żąda ustalenia braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN. a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane w pkt 5 żądania pozwu.

W przedmiotowej sprawie powód jako reprezentant grupy dochodzi roszczenia majątkowego niepieniężnego, zatem nie musi wykazywać przesłanek szczególnych dopuszczalności powództwa grupowego.

Sąd stanął na stanowisku, iż roszczenia dochodzone pozwem grupowym mają jednorodzajowy charakter. Z uzasadnienia żądania pozwu wynika, że poprzednik prawny pozwanego zawarł z każdym z członków grupy umowę zawierającą postanowienie, którego skutek pomimo różnic w sformułowaniach wobec każdego członka grupy jest taki sam – daleko idąca dowolność pozwanego w ustaleniu wysokości zadłużenia z tytułu zaciągniętego kredytu. Oznacza to, że wszystkie roszczenia oparte są na takiej samej podstawie prawnej i wywodzone są z klauzul abuzywnych, co zdaniem powoda ma prowadzić do nieważności umów. Zwrócić także należy uwagę, iż konieczność dochodzenia w postępowaniu grupowym „roszczenia jednego rodzaju” w rozumieniu tego przepisu oznacza wymaganie, by wszyscy powodowie dochodzili zasądzenia świadczenia albo ustalenia bądź ukształtowania stosunku prawnego lub prawa. W niniejszej sprawie wszyscy Członkowie Grupy domagają się roszczeń jednego rodzaju- ustalenia, szczegółowo opisanego wyżej w uzasadnieniu.

Powód winien także wykazać, że dochodzone roszczenia oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Sąd stanął na stanowisku, że roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna a (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne san wspólne (przesłanka sensu largo). Oznacza to, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy fatycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W związku z tym podstawa faktyczna nie musi być ta sama lecz co najmniej taka sama. Sąd podzielił przy tym stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 roku, I Acz 464/13, LEX nr 1324836) we którym stwierdził, że mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami faktycznymi poszczególnych roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne pozostawały wspólne dla wszystkich roszczeń. Taką okolicznością wspólną dla wszystkich roszczeń są umowy zawarte przez członków grupy z poprzednikiem prawnym pozwanego zwierające klauzule abuzywne wprowadzając identyczny mechanizm polegający na dowolności banku w ustalaniu wysokości zadłużenia kredytobiorcy skutkujące zdaniem powoda nieważnością tych umów.

Ponadto okoliczność, iż część Członków Grupy podpisała aneksy do umów kredytowych nie wyklucza możliwości ustalenia nieważności tych umów w pierwotnej wersji. Ocenie podlegać jednakże będzie kwestia istnienia interesu prawnego w żądaniu takiego ustalenia.

W ocenie Sądu powód wykazał że dochodzone roszczenia są roszczeniami o ochronę konsumentów. Pojęcie sprawa o ochronę konsumentów występuje w art. 61 § 1 k.p.c. określającym zakres działania organizacji pozarządowych. Zgodnie zaś z art. 22¹ k.c. konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Istotny jest cel działania, który nie ma aspektu gospodarczego. Ponadto status danej osoby jako konsumenta należy oceniać na chwilę dokonywania czynności prawnej. Późniejsze zmiany przeznaczenia nabytego dobra lub usługi nie powinny prowadzić do zmiany raz przyjętego ustalenia. Sąd dokonał analizy wniosków kredytowych, jednakże nie wynika z nich, że jacyś członkowie grupy wnosili o udzielenie kredytu na cel gospodarczy. Okoliczność zakupu nieruchomości, w której następnie prowadzono działalność gospodarczą nie oznacza, że osoba ta w dacie zawarcia umowy nie była konsumentem. Również okoliczność, że osoba prowadzi działalność gospodarczą czy zawodową w zakresie udzielania kredytów nie oznacza, że zawierając umowę dotyczącą jej osobiście z bankiem nie była konsumentem.

Podkreślenia wymaga, że postępowanie sądu w przedmiocie badania dopuszczalności postępowania grupowego jest swoistym postępowaniem przedsądowym. Sąd jedynie na podstawie oceny pozwu podejmuje decyzję o dopuszczalności postępowania grupowego, gdyż dokonuje jedynie oceny formalnoprawnej dopuszczalności tego postępowania. Sąd nie jest uprawniony do badania przesłanek merytorycznych roszczeń. Zatem kwestia istnienia interesu prawnego po stronie powoda czy też legitymacji procesowej, współuczestnictwa koniecznego po stronie powodowej nie może być przedmiotem postępowania na obecnym etapie. Przepisy art. 1 i 2 u.d.p.g. jednoznacznie wskazują jakie przesłanki Sąd bada przy ocenie dopuszczalności postępowania grupowego. Nie należy do nich w tym przypadku istnienie interesu prawnego po stronie powoła czy też legitymacja procesowa czynna. Oceny tej Sąd dokona w przypadku merytorycznej oceny zasadności powództwa.

Powód wykazał także liczbę osób wchodzących w skład grupy przekraczającą 10 osób, dlatego też Sąd stanął na stanowisku, że zostały spełnione wszystkie przesłanki dopuszczalności powództwa grupowego co do liczebności grupy, jedno rodzaj owości roszczeń, rodzaju sprawy oraz podstawy faktycznej powództwa.

Wobec powyższego postanowiono odmówić odrzucenia pozwu i rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 25 października 2016 r.

Posted on 25 października 2016 at 17:30.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Wymóg takiej samej podstawy faktycznej roszczeń nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne sprawy muszą być identyczne w przypadku każdego z członków grupy, gdyż zawsze – nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia – będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy.
Ocena dopuszczalności postępowania grupowego nie może być poprzedzona oceną jego zasadności, a dzieje się tak, jeśli sąd analizuje, czy zdarzenie sprawcze wskazane w pozwie rzeczywiście spowodowało stratę finansową, czy reklamy emitowane na zlecenie pozwanego godziły tylko w podmioty oferujące ubezpieczenia komunikacyjne, czy także w podmioty oferujące inne produkty ubezpieczeniowe, a także, czy ofiarą działań pozwanego mogły być wyłącznie osoby posiadające status agenta ubezpieczeniowego, czy także inne osoby.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Paszkowski

Sędziowie: SSA Marzena Miąskiewicz, SSO (del.) Bernard Chazan (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego Biura (…) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (…) Towarzystwu (…) Spółce Akcyjnej w W. o odszkodowanie

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2016 r., sygn. akt XVI GC 352/15,

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać przedmiotową sprawę w postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy wskazał, iż reprezentant grupy przedłożył oświadczenia, z których wynika, że działa w takim charakterze, a nadto załączył do pozwu oświadczenia każdego z członków o przystąpieniu do grupy. Zdaniem sądu pierwszej instancji, grupa spełnia wymogi wskazane w ustawie dotyczące liczebności, bowiem składa się z 35 członków podzielonych na podgrupy. Wszystkie podmioty objęte pozwem wystąpiły do sądu z tym samym roszczeniem o zasądzenie od pozwanego określonej w pozwie kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania, jako konsekwencji czynu nieuczciwej konkurencji. Złożony pozew został oparty na twierdzeniu, że wskutek prowadzenia przez pozwanego w 2008 roku kampanii reklamowej członkowie grupy ponieśli szkodę. Reklamy, których emisja została ostatecznie zakazana, miały na odbiorców taki wpływ, że doprowadziły do znacznego zmniejszenia zainteresowania zawieraniem umów z pośrednictwem agentów, co wpłynęło na utratę ich zysków. W ocenie sądu pierwszej instancji tak zakreślona podstawa faktyczna dochodzonego roszczenia, wobec ujednolicenia wysokości roszczenia poszczególnych członków grup, umożliwia dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż na obecnym etapie postępowania okoliczności faktyczne przytoczone przez powoda uzasadniają przyjęcie, iż dochodzone roszczenie ma charakter jednorodzajowy i jest oparte na takiej samej podstawie faktycznej, co uzasadnia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym w myśl przepisów art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany, zaskarżając je w całości i zarzucając:

naruszenie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy oraz art. 16 ust. 1 zd. 1 d.p.g. poprzez dokonanie oceny dopuszczalności postępowania grupowego, w szczególności występowania jednakowej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, wyłącznie na podstawie twierdzeń powoda, pomimo że jednakowa podstawa faktyczna tych roszczeń powinna zostać udowodniona przez powoda, co skutkowało zaniechaniem zbadania, czy roszczenia członków grupy zostały oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej;
naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 d.p.g. poprzez błędne ustalenie, że „materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie pozwala na stwierdzenie, iż okoliczności faktyczne wskazane jako podstawa żądania pozwu są identyczne dla wszystkich członków grupy”, a to na skutek pominięcia przez Sąd Okręgowy zebranych w sprawie dowodów, których prawidłowa ocena prowadzi do wniosku o braku jednakowej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy;
naruszenie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że roszczenia wszystkich członków grupy zostały oparte na takiej samej podstawie faktycznej, podczas gdy roszczenia członków grupy nie wykazują elementów jednakowej podstawy faktycznej zakreślonej pozwem, a w sprawie nie występuje 10 członków grupy, co do których można stwierdzić, że ich roszczenia są oparte na jednakowej podstawie faktycznej, co powinno skutkować odrzuceniem pozwu;
10 ust. 1 ustawy w zw. z art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że roszczenia członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach, bez uprzedniego ustalenia, czy do ujednolicenia doszło przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy – co doprowadziło do błędnego uznania, iż nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego wywołaną niewłaściwym ujednoliceniem roszczeń;
naruszenie art. 386 § 6 k.p.c. w zw. z art. 397 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 d.p.g. poprzez pominięcie wskazań co dalszego postępowania zawartych w postanowieniu Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2014 roku i zaniechanie rozważenia zarzutów pozwanego co do członkostwa określonych osób w grupie pod kątem ewentualnego częściowego odrzucenia pozwu.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez odrzucenie pozwu w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według spisu kosztów złożonego na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 25 maja 2016 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Pozwany wniósł także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego, które podlegają ocenie sądu na tym etapie postępowania, ograniczają się do kwestii zakreślonych w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Należą do nich: liczebność grupy – co najmniej dziesięć osób, jednorodzajowość roszczeń, tożsamość podstawy faktycznej – roszczenia są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, określony rodzaj spraw oraz przesłanka specyficzna dla dopuszczalności postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne tj. ujednolicenie wysokości roszczeń każdego członka grupy (art. 2 ust. 1 u.d.p.g.). Aby sprawa mogła być rozpoznana w postępowaniu grupowym, przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, zgodnie z żądaniem powoda, odmawiając tym samym odrzucenia pozwu.

Przede wszystkim niezasadne są zarzuty strony pozwanej dotyczące nieistnienia przesłanki rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym w postaci takiej samej podstawy faktycznej dochodzenia roszczeń poszczególnych członków grupy. Podstawa faktyczna powództwa w niniejszej sprawie, jak trafnie zauważył sąd pierwszej instancji, opiera się na twierdzeniu, że w skutek prowadzenia przez pozwanego w 2008 roku kampanii reklamowej członkowie grupy ponieśli szkodę. Emitowanie reklamy, których emisja została zakazana miały na odbiorców taki wpływ, że doprowadziły do znacznego zmniejszenia zainteresowania potencjalnych klientów zawieraniem umów ubezpieczeniowych z pośrednictwem agentów, a w konsekwencji do zmniejszenia oczekiwanych dochodów. W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest podstaw do uznania, że kwestionowana przesłanka dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym nie została spełniona. Warto przy tym zaznaczyć, iż kwestia ta dwukrotnie była przedmiotem wypowiedzi sądu drugiej instancji rozpoznającego zażalenia powoda na postanowienia o odrzuceniu pozwu. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 18 lutego 2014 r. (sygn. akt I ACz 221/14) Sąd Apelacyjny wyraźnie stwierdził, że zakreślona w pozwie podstawa faktyczna umożliwia dochodzenie roszczeń w oparciu o przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Uznał przy tym, jako spełniające wymogi ujednolicenia podstawy faktycznej, twierdzenie, że roszczenia członków grupy wynikają z jednego zdarzenia będącego źródłem szkody, tj. czynu nieuczciwej konkurencji. Stanowisko to Sąd Apelacyjny podtrzymał w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 marca 2015 r. (sygn. akt I ACz 166/15), wskazując że nie istnieją podstawy do uznania, że ta przesłanka dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu zbiorowym nie została spełniona. Sąd Apelacyjny rozpoznający zażalenie na postanowienie z dnia 6 czerwca 2016 r. podziela to stanowisko, dodatkowo wskazując, że wymóg takiej samej podstawy faktycznej roszczeń nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne sprawy muszą być identyczne w przypadku każdego z członków grupy, gdyż zawsze – nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia – będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 września 2015 r., sygn. akt VI ACz 1117/15). Konieczność uznania, że roszczenie zgłoszone w rozpoznawanej sprawie zostało oparte na takiej samej podstawie faktycznej w stosunku do wszystkich członków grupy, wynika wprost z uzasadnienia pozwu, w treści którego została podana jedna w istocie podstawa faktyczna dla wszystkich członków grupy. Nie może być więc ona różna dla poszczególnych członków grupy, skoro w uzasadnieniu pozwu nie zostały podane osobne podstawy faktyczne dla jednostkowych członków grupy (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt I ACz 1648/15).

W tym stanie rzeczy uznać należy, iż kwestia spełnienia przesłanki tożsamości podstawy faktycznej roszczeń poszczególnych członków grupy, pozostaje wyjaśniona, co oznacza bezzasadność zarzutów skarżącego podniesionych w tym przedmiocie.

Na obecnym etapie postępowania wątpliwości nie budzi też jednorodzajowość roszczeń członków grupy, jak i sposób, w jaki dokonano ujednolicenia poszczególnych roszczeń. Pierwsza z tych przesłanek nie stanowi przedmiotu sporu, drugą zaś wyjaśnił Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia 18 lutego 2014 r., wskazując że ujednolicenie to jest zgodne z wymogami ustawy.

Na etapie badania dopuszczalności rozpoznania sprawy istotne jest przede wszystkim to, czy może być w tej sprawie prowadzone postępowanie grupowe, celem którego jest wyeliminowanie konieczności prowadzenia szeregu indywidualnych procesów. Odwołując się raz jeszcze do uzasadnienia postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 31 marca 2015 r. wskazać należy, iż znalazło się tam stwierdzenie, akceptowane przez skład orzekający w przedmiocie zażalenia strony pozwanej, że ocena dopuszczalności postępowania grupowego nie może być poprzedzona oceną jego zasadności, a dzieje się tak, jeśli sąd analizuje, czy zdarzenie sprawcze wskazane w pozwie rzeczywiście spowodowało stratę finansową, czy reklamy emitowane na zlecenie pozwanego godziły tylko w podmioty oferujące ubezpieczenia komunikacyjne, czy także w podmioty oferujące inne produkty ubezpieczeniowe, a także, czy ofiarą działań pozwanego mogły być wyłącznie osoby posiadające status agenta ubezpieczeniowego, czy także inne osoby. Oznacza to, że zagadnienia te pozostają poza granicami oceny sądu badającego dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Dotyczy to także kwestii odnoszących się do określenia składu grupy. Ocena twierdzeń pozwanego w tym zakresie nie ma wpływu na samą decyzję o dopuszczalności postępowania grupowego. Chodzi bowiem o zarzuty w stosunku do udziału tych osób jako członków grupy, nie zaś o istotny element podstawy faktycznej pozwu wniesionego zgodnie z przepisami powołanej ustawy. Ustawodawca na etapie dopuszczalności tego postępowania wprowadził jedynie wymóg odpowiedniej liczebności grupy (co najmniej 10 osób). Określenie składu grupy następuje natomiast dalszej fazie postępowania, gdyż wymaga oceny szerokiego materiału złożonego przez obie stron. Ustalając skład grupy, do której nie muszą zostać zaliczone wszystkie osoby, które na etapie przygotowania pozwu złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy, Sąd Okręgowy, przy uwzględnieniu zebranego materiału i rozważeniu zarzutów, na które może się powoływać pozwany w odniesieniu do konkretnych osób które złożyły wskazane oświadczenia przed wniesieniem pozwu lub w toku procesu, będzie musiał określić zakres podmiotowy, do którego odnosi się podany na uzasadnienie żądania schemat faktyczny, z pominięciem indywidualnych faktów związanych z przedmiotem sprawy, dotyczących poszczególnych członków grupy. Osoby, które nie będą spełniać tych warunków, powinny zostać pominięte przy ustalaniu składu grupy. Decyzja Sądu Okręgowego będzie ponadto podlegać kontroli instancyjnej, gdyż takie postanowienie podlega osobnemu zaskarżaniu (art. 17 ust. 2 u.d.p.g.). Po ostatecznym określeniu składu grup merytorycznej ocenie podlegać będą zaś okoliczności wspólne, na których zostało oparte żądanie. W zakresie tych okoliczności prowadzone będzie postępowanie dowodowe, na bazie którego konieczne będzie ustalenie, w granicach twierdzeń stanowiących jedną podstawę faktyczną żądania o ustalenie, podstawy wyroku orzekającego o zasadności powództwa, ale z pominięciem faktów dotyczących poszczególnych członków grupy, przekraczających podany schemat faktyczny. Wyrok korzystny dla osób wchodzących w skład grupy będzie mieć znaczenie prejudycjalne przy ocenie konkretnych świadczeń. Nie musi jednak przesądzać o zasadności powództw o ich zasądzenie na rzecz poszczególnych członków grupy w osobnych sprawach (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt I ACz 1648/15).

Mając powyższe na uwadze, należy podzielić stanowisko Sądu Okręgowego o możliwości rozpoznania niniejszej sprawy w trybie przewidzianym w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Z tych względów, stosując art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie pozwanego i orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 7 października 2016 r.

Posted on 7 października 2016 at 12:45.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, w przypadku których to pojęć ustawodawca zaniechał ich definicji, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego. Niewątpliwie zaś istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw.
Odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanego do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy były rażąco wygórowane.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Sadomski

Sędziowie: SSA Marcin Strobel, SSA Jolanta Pyźlak (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym w postepowaniu grupowym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. przeciwko (…) Towarzystwu Ubezpieczeń SA z siedzibą w W. o zapłatę ewentualnie ustalenie

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2016 roku sygn. akt XXV C 915/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2016 r. (k. 16505), Sąd Okręgowy odmówił odrzucenia pozwu (pkt 1), postanawiając rozpoznać niniejszą sprawę w postępowaniu grupowym (pkt 2), oddalając przy tym wniosek pozwanego o złożenie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (pkt 3).

Odwołując się do przesłanek warunkujących dopuszczalność postępowania grupowego, a uregulowanych w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) – dalej jako „u.d.p.g.” – oraz konieczności rozstrzygnięcia kwestii ewentualnego odrzucenia pozwu wniesionego w tej sprawie, bądź też wydania postanowienia w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, Sąd Okręgowy podniósł, iż w ostatecznie zmodyfikowanym powództwie powód domaga się zasądzenia zwrotu kwot opłaty likwidacyjnej na podstawie postanowień umów łączących strony, jako klauzule abuzywne, a zatem bezskuteczne, wskazując, iż pobrane przez pozwaną opłaty są rażąco wygórowane. Jedynie na wypadek uznania przez Sąd, iż skarżone umowy są nieważne w całości, wniósł o ustalenie odpowiedzialności pozwanej z tychże umów.

Sąd podkreślił, iż na tym etapie rozpoznaje formalne przesłanki dopuszczalności pozwu grupowego.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji poprzez kolejne modyfikacje, wbrew zarzutom pozwanego, strona powodowa nie cofnęła powództwa w żadnym zakresie, a jedynie zmieniła kolejność dochodzonych roszczeń.

W tym zaś przypadku nie była konieczna zgoda, o której mowa w art. 19 u.d.p.g., gdyż dyspozycja normy tego przepisu obejmuje zgoła odmienną czynność procesową o zupełnie innych skutkach.

Wskazując, iż zgody na ujednolicenie roszczeń w poszczególnych podgrupach zostały wyrażone w sposób ewentualny, Sąd Okręgowy uznał, iż poszczególni członkowie podgrup wyrazili tym samym wolę oparcia swoich roszczeń na dwóch ewentualnych podstawach materialnoprawnych, nie wyłączając możliwości skorzystania z którejkolwiek z nich, a tym samym reprezentant grupy mógł zmienić kolejność dochodzenia roszczeń w niniejszym postępowaniu. Podkreślił przy tym, iż sytuacja prawna członków grupy w żaden sposób nie uległa zmianie, gdyż w przypadku oddalenia pierwszego roszczenia, Sąd zobligowany będzie do rozpoznania roszczenia ewentualnego.

Sąd pierwszej instancji za chybiony na obecnym etapie postępowania uznał także podnoszony przez pozwanego zarzut zastosowana wadliwej konstrukcji zmiany powództwa, wskazując, iż nie można zakwalifikować go jako dyskwalifikującego rozpoznanie przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym. Zarzuty te w tym zakresie dotyczą bowiem zagadnień prawnomaterialnych, które będą dopiero rozpoznane we właściwym procesie.

Za chybione Sąd pierwszej instancji uznał również, mające stanowić poparcie żądania odrzucenia pozwu twierdzenia pozwanej, sugerujące, iż zastosowana przez reprezentanta grupy konstrukcja roszczeń jest nieprawidłowa z uwagi na fakt, że pomiędzy żądaniem głównym a ewentualnym nie zachodzi związek przedmiotowy, a każde z roszczeń dotyczy innego przedmiotu.

W tym wypadku Sąd Okręgowy wskazał na konieczność rozróżnienia roszczenia prawnomaterialnego od roszczeń procesowych. Podniósł przy tym, iż roszczenia procesowe podlegają łączeniu, a dopuszczalność ich dochodzenia w jednej sprawie reguluje art. 191 k.p.c., który umożliwia dochodzenie w jednym pozwie kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, o ile są spełnione warunki dotyczące tożsamości stron, tożsamości trybu rozpoznawania zgłoszonych roszczeń, braku kwalifikowania się któregokolwiek z roszczeń do postępowania odrębnego, istnienie właściwości rzeczowej sądu ze względu na ogólną wartość roszczeń oraz bez względu na wartość przedmiotu sporu. Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe warunki stanowią jedyne ograniczenie możliwości kumulowania kilku roszczeń w jednym pozwie przeciwko temu samemu pozwanemu, zaś sam fakt łącznego dochodzenia kilku roszczeń nie wpływa na ich samodzielność procesową, która przejawia się np. w ich oddzielnym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, a także samodzielnym zakresie skutków, jakie wywiera ich zgłoszenie w pozwie oraz wydanie w stosunku do nich prawomocnego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy uznał, iż oba roszczenia wywiedzione przez stronę powodową mimo, iż oparte na odmiennych podstawach faktycznych, można zakwalifikować przy tym do trybu postępowania grupowego regulowanego przez powołaną na wstępie ustawę. Podniósł przy tym, iż jednolitość roszczeń, na którą powołuje się pozwana, należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego. W postępowaniu grupowym członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie, wspólne w danej grupie roszczeń procesowych, zaś wykluczona na gruncie u.d.p.g. jest jedynie sytuacja, w której część członków grupy dochodziłaby kontroli incydentalnej wzorców umownych i zapłaty, zaś inni wnosiliby o ustalenie nieważności umowy i zapłatę.

W ocenie Sądu Okręgowego, zważywszy na sposób formułowania poszczególnych roszczeń, na gruncie niniejszego postępowania taki wypadek nie zachodzi. Zauważył przy tym, iż wspólność okoliczności faktycznych na których opierane jest powództwo (roszczenie główne i ewentualne) nie wpłynie na czas rozpoznania zgłoszonych roszczeń przez Sąd niwecząc cele postępowania grupowego. Jego zdaniem strona powodowa nie naruszyła żadnych przepisów postępowania, skutkujących niedopuszczalnością powództwa i koniecznością odrzucenia pozwu grupowego. Sąd Okręgowy wskazał przy tym na dopuszczalną w kodeksie postępowania cywilnego kumulację roszczeń, z której to możliwości ustawodawcza nie zrezygnował w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu Okręgowego, oba roszczenia konsumentów (rozpoznawane odrębnie każde z nich) dochodzone w niniejszej sprawie są roszczeniami jednego rodzaju, opartymi na takiej samej podstawie faktycznej.

Sąd Okręgowy wskazał, iż roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto), lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego, zaś takie rozumienie jednorodzajowości roszczeń nie jest związane z jednakową podstawą prawną, gdyż jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń, nie jest w świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g. przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego.

Podniósł także, iż o jednorodzajowości roszczeń decyduje występujący między nimi związek o charakterze faktycznym, zaś przez podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym.

Odwołując się do poglądów doktryny Sąd pierwszej instancji wskazał, iż wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo, zaś takie podobieństwo zachodzi w jego ocenie w przedmiotowej sprawie, w której zgłoszono roszczenia o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej opłaty likwidacyjnej.

Odwołując się do art. 1 ust. 1 u.d.p.g., w którym mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, Sąd Okręgowy przyjął, iż na gruncie tejże ustawy nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwaną takich okoliczności, jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów, nie wpływa na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa. W rozpoznawanej sprawie chodzi bowiem o umowy zawierane z wykorzystaniem wzorca umownego obejmującego sporną klauzulę dotyczącą uprawnienia ubezpieczyciela do pobierania opłat w rażąco wygórowanej wysokości, stanowiącej całość lub część wartości rachunku polisy, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia.

Niezależnie od powyższego za spełnione uznał Sąd Okręgowy także kryterium dotyczące odpowiedniej liczebności grupy oraz poszczególnych podgrup.

Sąd podniósł przy tym, iż roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich.

Ustalił także, iż w odniesieniu do roszczenia o ustalenie nieważności przedmiotowych umów zawartych na podstawie kwestionowanych przez stronę powodową wzorców, wspólną okolicznością dla wszystkich członków grupy była znikomość, symboliczność sumy ubezpieczenia, na które opiewały poszczególne polisolokaty, bez względu na to, na podstawie których (a także w którym wariancie) z sześciu rodzajów ogólnych warunków umowy zostały one zawarte.

Zdaniem Sądu Okręgowego, z przytoczonych w pozwie okoliczności wynika, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej.

Podkreślił, iż w niniejszej sprawie wszyscy członkowie grupy są osobami fizycznymi, które zawarły z pozwaną umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, w oparciu o wzorce umowne opracowane przez pozwaną. Umowy każdego z członków zawarte zostały na czas nieokreślony.

Członkowie grupy wpłacali na rachunek pozwanej środki pieniężne w postaci regularnych składek. Każda z umów zawierała postanowienie o prawie pozwanej do pobrania opłaty za wykup ze środków zgromadzonych na rachunku polisy, pochodzących ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach polisowych, przy czym wysokość tej opłaty stanowiła określony procent – od 98% do 5% albo od 100% do 15% wartości polisy powstałej ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach obowiązywania umowy ubezpieczenia. Opłata ta była pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia, z innego powodu niż śmierć.

Sąd Okręgowy wskazał przy tym, iż w przypadku każdego członka grupy doszło do rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od zawarcia umowy, z innego powodu niż śmierć, zaś pozwany pobrał od każdego członka grupy opłatę za wykup stanowiącą całość lub część środków zgromadzonych przez niego na rachunku polisy.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, każdy z członków grupy zawarł umowę ubezpieczenia na podstawie wzorca umowy (o.w.u.) zawierającego analogiczną klauzulę umowną – postanowienie, nakładające na konsumenta-członka grupy – obowiązek spełnienia na rzecz pozwanej świadczenia pieniężnego tytułem opłaty likwidacyjnej.

W każdym o.w.u. postanowienie dotyczące pobierania tej opłaty zostało zawarte w rozdziale pod nazwą „Opłata likwidacyjna”. Konsument-członek grupy obowiązany był do uiszczenia na rzecz pozwanej ww. opłaty w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia lub dokonania wypłaty części wartości polisy.

Rozwiązanie umowy ubezpieczenia następowało między innymi w wyniku zaprzestania opłacania składek i upływu okresu prolongaty lub złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia zgodnie z postanowieniami o.w.u. zawartymi w rozdziale „Rozwiązanie umowy ubezpieczenia”.

Pozwany umarzał jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zewidencjonowane na rachunku polisy danego członka grupy i obliczał ich wartość. Kwota wartości polisy przeznaczona do wypłaty była pomniejszana przez pozwanego m.in. o opłatę likwidacyjną. Wysokość opłat regulowały tabele opłat i limitów. Wysokość opłaty ustalona została jako wielokrotność składki podstawowej, należnej za pierwszy rok polisy. W pierwszych dwóch latach opłata wynosiła 2-krotność składki podstawowej, zaś od 3 do 10 roku od 1,5 krotności do 0,6 (0,3) składki podstawowej. Na tej podstawie pozwana pobrała z rachunku polisy opłatę likwidacyjną w wysokości do 100% wartości środków pochodzących z umorzenia jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zgromadzonych na podstawowym rachunku polisy. Była ona pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia.

W ocenie Sądu Okręgowego taka podstawa powództwa wskazuje, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej, a tym samym zarzuty pozwanej kwestionujące istnienie takiej samej podstawy faktycznej uznać należało za niezasadne.

Zdaniem Sądu Okręgowego bez znaczenia jest w tym wypadku stopień naruszenia interesów poszczególnych konsumentów zważywszy na procent środków zebranych na polisie, jaki stanowiła pobrana opłata. Wskazał przy tym, iż pozwana podnosiła, że w ramach grupy dochodzone są roszczenia z tytułu zwrotu pobranej opłaty likwidacyjnej w wysokości od 100% do 16,55% kapitału zgromadzonego na polisie, a także brak tożsamości postanowień umowy, zważywszy na różne wzorce, różne warianty obliczania opłaty – różnorodność tabel określających opłaty. Podkreślała także rozróżnienie okoliczności związanych z indywidualizacją każdego konsumenta, jego świadomości i warunków zawierania umów.

W ocenie Sądu Okręgowego odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwaną, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej.

Odwołując się do poglądów judykatury wskazał przy tym, iż oceny tej nie zmienia różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanej do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy są klauzulami abuzywnymi.

Zdaniem Sądu, ta kwestia nie podlega ocenie na wstępnym badaniu pozwu pod kątem dopuszczalności postępowania grupowego, gdyż na tym etapie badane są kluczowe i wspólne dla wszystkich członków grupy okoliczności faktyczne sprawy, bez szczegółowej analizy okoliczności charakterystycznych tylko dla pojedynczych lub niektórych członków grupy, a pozostających bez wpływu na przyszłą ocenę prawną dochodzonych roszczeń powodów.

Powołując się na poglądy judykatury wrażone m.in. w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 sierpnia 2013 r., VI ACz 1639/13 i postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 września 2015 r., VI ACz 1117/15, Sąd Okręgowy wskazał, iż w tym wypadku, na wstępnym etapie sprawy istotne są jedynie okoliczności uzasadniające (bądź nie) nadanie biegu pozwowi zgłoszonemu w postępowaniu grupowym, natomiast weryfikacja podanych w uzasadnieniu pozwu okoliczności, jako uzasadniających uwzględnienie powództwa, będzie przedmiotem postępowania dowodowego na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy.

Uznając, że skoro ustawodawca wskazał jedynie na konieczność wskazania ujednoliconej wysokości żądania z ograniczeniem tego wymogu do 2 osób w każdej podgrupie, zaś powód dokonał ujednolicenia roszczenia poprzez wskazanie roszczeń w tych samych wysokościach z zachowaniem wymogu liczebności podgrupy do minimum 2 osób, za bezzasadne uznał Sąd Okręgowy zarzuty pozwanej dotyczące błędnego ujednolicenia roszczenia. W tym wypadku zarzuty pozwanej wkraczają, w jego ocenie, w kwestie zasadności powództw i ewentualnie ich wysokości, nie stanowiące elementu podlegającego badaniu na obecnym etapie sprawy.

Sąd Okręgowy uznał, iż do rozpoznania w postępowaniu grupowym nadaje się także żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanej. Wskazał w tym wypadku, iż roszczenia o ustalenie odpowiedzialności są roszczeniami jednego rodzaju, każde z roszczeń należy również do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji nieważności umów. Podstawy faktyczne dla obu roszczeń (rozpoznawanych odrębnie) pozostają takie same.

Podniósł, iż w postępowaniu grupowym dopuszczalne jest powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanej w sprawie o roszczenie pieniężne wynikające z czynu niedozwolonego stanowiącego jedno zdarzenie.

Za niezasadny uznał Sąd Okręgowy podnoszony przez pozwaną z zarzut braku reprezentacji grupy przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. ze względu na wykonywanie przez niego zadań własnych powiatu i braku w związku z tym uprawnień do reprezentacji konsumentów niebędących mieszkańcami danego powiatu. Skoro bowiem powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów może być reprezentantem grupy, to tym samym uprawniony jest do zawarcia umowy, o której mowa w art. 6 ust. 2 u.d.p.g.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwało również na uwzględnienie zgłoszone w trybie art. 8 u.d.p.g. żądanie pozwanej dotyczące zabezpieczenia kosztów procesu poprzez zobowiązanie powoda do złożenia kaucji w wysokości 308.219,80 zł.

Odwołując się do poszczególnych składników wydatków poniesionych przez pozwaną, Sąd Okręgowy wskazał, iż pozwana określiła je w bardzo znacznych kwotach, nie uwzględniając jednak, iż zgodnie art. 98 k.p.c. obowiązkiem zwrotu objęte są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W tym wypadku część wskazywanych kwot jest niczym nieuprawdopodobniona. Niezależnie zaś od tego wskazał także – odwołując się do regulacji dotyczących samorządu powiatowego i ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – iż ochrona praw konsumentów należy do zadań publicznych wykonywanych przez powiaty lub miasta na prawach powiatu. W tym wypadku samorząd powiatowy jest zobowiązany zapewnić w swoim budżecie środki finansowe na wykonywanie wszystkich zadań publicznych, w tym na ochronę praw konsumentów.

Podniósł przy tym, iż składając wniosek, pozwana winna uprawdopodobnić po pierwsze, że wytoczone przeciwko niej powództwo jest oczywiście bezzasadne, lub że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy pieniactwa procesowego, a po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jej przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej. Sąd pierwszej instancji nie dopatrzył się jednak w przedmiotowej sprawie ani oczywistej bezzasadności powództwa, ani istnienia jakichkolwiek obaw w zakresie ewentualnego egzekwowania swoich roszczeń przez pozwaną.

W świetle powyższych ustaleń w oparciu o art. 222 k.p.c. w zw. art. 24 i na mocy art. 10 u.d.p.g., Sąd pierwszej instancji postanowił jak w sentencji zaskarżonego orzeczenia.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła powódka (k. 980).

Zaskarżając postanowienie w całości, pozwana zarzuciła mu naruszenie:

– art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że roszczenia członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach, bez uprzedniego ustalenia, czy do ujednolicenia doszło przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy – co doprowadziło do błędnego uznania, iż nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu w tym zakresie z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego;

– art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że w zakres takiej samej podstawy faktycznej roszczeń o zapłatę wchodzą tylko okoliczności powołane przez Powoda, a także poprzez błędne zawężenie katalogu okoliczności wchodzących w zakres takiej samej podstawy faktycznej, podczas gdy w zakres takiej samej podstawy faktycznej wchodzą okoliczności istotne z punktu widzenia przesłanek dochodzonego roszczenia, niezależnie od tego, czy wskazuje je Powód czy Pozwany – co doprowadziło do błędnego uznania, iż nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu w tym zakresie z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego;

– art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 3 u.d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że roszczenia o ustalenie odpowiedzialności zostały oparte na takiej samej podstawie faktycznej, podczas gdy Sąd wskazał tylko jedną okoliczność faktyczną wspólną dla wszystkich Członków Grupy, która jest nie wystarczająca dla oceny przesłanek dochodzonych roszczeń – co doprowadziło do błędnego uznania, iż nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu w tym zakresie z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego;

– art. 19 ust. 1 i 2 u.d.p.g. oraz art. 193 § 1 i 3 k.p.c. i art. 203 § 2 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że zmiana powództwa pismem Powoda z dnia 12 listopada 2015 r. polegała wyłącznie na zmianie kolejności żądań pozwu, a nie na cofnięciu bądź ograniczeniu powództwa, co doprowadziło do błędnego uznania, iż zmiana powództwa była skuteczna i dopuszczalna, podczas gdy dokonane w sprawie cofnięcie lub ograniczenie powództwa nie było skuteczne z uwagi na brak wyraźnej zgody większości członków grupy, ewentualnie, nie było dopuszczalne, gdyż rażąco naruszało interes członków grupy – co doprowadziło do przedwczesnego orzekania o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym;

– art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 10 ust. 1 u.d.p.g., art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 1 i 6 u.d.p.g. poprzez niedostateczne wskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, dlaczego Sąd Okręgowy przyjął istnienie takiej samej podstawy faktycznej roszczeń oraz prawidłowość ujednolicenia roszczeń w podgrupach, a także poprzez powołanie się w uzasadnieniu na okoliczności, które nie miały miejsca w niniejszej sprawie – co mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego postanowienia lub może skutkować niepoddawaniem się przez nie kontroli instancyjnej;

– art. 8 ust. 1 i 3 u.d.p.g. poprzez oddalenie wniosku Pozwanego o zobowiązanie Powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu z uwagi na określenie kosztów procesu „w bardzo znacznych kwotach”, brak uprawdopodobnienia zasadności poniesienia tych kosztów przez Pozwanego oraz brak uprawdopodobnienia, że powództwo jest oczywiście bezzasadne i że brak ustanowienia kaucji utrudni lub uniemożliwi ich egzekucję od strony powodowej, podczas gdy zastrzeżenia te są albo bezprzedmiotowe, albo bezzasadne i nie zachodzą podstawy do oddalenia wniosku o zobowiązanie Powoda do złożenia kaucji.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

– zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez odrzucenie pozwu w całości;

ewentualnie, o:

– uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu;

ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia powyższych wniosków, o:

– zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 3 poprzez zobowiązanie Powoda do złożenia w terminie jednego miesiąca kaucji w kwocie 380.219,80 (trzysta osiemdziesiąt tysięcy dwieście dziewiętnaście i 80/100) złotych na zabezpieczenie kosztów procesu w niniejszej sprawie.

Niezależnie od powyższego skarżący wniósł o zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania wywołanego wniesieniem zażalenia, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w złożonej na powyższe zażalenie odpowiedzi (k. 16634) wniósł o jego oddalenie w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanej jest nieuzasadnione.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżone postanowienie jest prawidłowe z przyczyn wskazanych w jego uzasadnieniu, zaś podnoszone przez skarżącą zarzuty nie podważyły skutecznie jego zasadności, co skutkuje oddaleniem zażalenia.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela w tym wypadku poczynione w tej sprawie przez Sąd Okręgowy ustalenia oraz dokonaną na ich podstawie ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie zasługują na uwzględnienie podnoszone przez skarżącego zarzuty dotyczące naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g., poprzez błędne przyjęcie, że roszczenia członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach, bez uprzedniego ustalenia, czy do ujednolicenia doszło przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy, jak i art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. dotyczące błędnego przyjęcia, że w zakres takiej samej podstawy faktycznej roszczeń o zapłatę wchodzą tylko okoliczności powołane przez powoda, a także poprzez błędne zawężenie katalogu okoliczności wchodzących w zakres takiej samej podstawy faktycznej, podczas gdy w zakres takiej samej podstawy faktycznej wchodzą okoliczności istotne z punktu widzenia przesłanek dochodzonego roszczenia, niezależnie od tego, czy wskazuje je powód czy pozwany, ani też zarzuty naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 3 u.d.p.g. polegające na błędnym, zdaniem skarżącego, przyjęciu, że roszczenia o ustalenie odpowiedzialności zostały oparte na takiej samej podstawie faktycznej, podczas gdy Sąd wskazał tylko jedną okoliczność faktyczną wspólną dla wszystkich członków grupy, która jest nie wystarczająca dla oceny przesłanek dochodzonych roszczeń – co doprowadziło do błędnego uznania, iż nie zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu w tym zakresie z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego.

W świetle art. 1 przywołanej wyżej u.d.p.g., sprawa może zostać rozpoznana na podstawie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, gdy dochodzone są roszczenia jednego rodzaju np. roszczenia pieniężne, są dochodzone roszczenia co najmniej 10-u osób oraz zostały one oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Podzielić należy stanowisko Sądu Okręgowego, iż dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, w przypadku których to pojęć ustawodawca zaniechał ich definicji, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego.

Niewątpliwie zaś istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw.

Wbrew twierdzeniom skarżącej, Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, iż dochodzone roszczenia, tak główne, jak i ewentualne (dochodzone każde z osobna) oparte są na takiej samej, czyli jednakowej podstawie faktycznej.

Trafnie przy tym zauważył, iż wszyscy członkowie grupy są osobami fizycznymi, które zawarły z pozwaną na czas nieokreślony umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, w oparciu o wzorce umowne opracowane przez pozwaną.

Członkowie grupy wpłacali na rachunek pozwanej środki pieniężne w postaci regularnych składek. Każda z umów zawierała postanowienie o prawie pozwanej do pobrania opłaty za wykup ze środków zgromadzonych na rachunku polisy, pochodzących ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach polisowych, przy czym wysokość tej opłaty stanowiła określony procent wartości polisy powstałej ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach obowiązywania umowy ubezpieczenia. Opłata ta była pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia, z innego powodu niż śmierć. Każdy z członków grupy zawarł umowę ubezpieczenia na podstawie wzorca umowy (o.w.u.) zawierającego analogiczną klauzulę umowną – postanowienie, nakładające na konsumenta-członka grupy – obowiązek spełnienia na rzecz pozwanej świadczenia pieniężnego tytułem opłaty likwidacyjnej.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, że odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanego do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy były rażąco wygórowane.

Bez znaczenia jest w tym wypadku stopień naruszenia interesów poszczególnych konsumentów, zważywszy na procent środków zebranych na polisie, jaki stanowiła pobrana opłata, a także brak tożsamości postanowień umowy, zważywszy na różne wzorce, różne warianty obliczania opłaty – różnorodność tabel określających opłaty.

Odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanego do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy były rażąco wygórowane.

Nie można w tym wypadku podzielić także zarzutów pozwanego dotyczących naruszenia przepisu art. 19 ust. 1 i 2 u.d.p.g. oraz art. 193 § 1 i 3 k.p.c. i art. 203 § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w tym wypadku trafnie uznał Sąd Okręgowy, iż poprzez kolejne modyfikacje pozwu, strona powodowa nie cofnęła powództwa w żadnym zakresie, a jedynie zmieniła kolejność dochodzonych roszczeń. Zasadnie przy tym uznał, iż dla tych czynności nie była konieczna zgoda, o której mowa w powołanym wyżej przepisie, podkreślając przy tym, iż na tym etapie rozpoznaje zasadniczo formalne przesłanki dopuszczalności pozwu grupowego, zaś jak słusznie zauważył, u.d.p.g. nie rozstrzyga, czy zgoda członków grupy na czynności dyspozytywne musi mieć charakter uprzedni wobec podejmowanej czynności, czy też może mieć charakter następczy w stosunku do podejmowanej czynności. Podkreślić należy, iż zgody na ujednolicenie roszczeń w poszczególnych podgrupach zostały wyrażone w sposób ewentualny, a tym samym poszczególni członkowie podgrup wyrazili wolę oparcia swoich roszczeń na dwóch ewentualnych podstawach materialnoprawnych, nie wyłączając możliwości skorzystania z którejkolwiek z nich, co uprawniało reprezentanta grupy do zmiany kolejności dochodzenia roszczeń w niniejszym postępowaniu. Nie dyskwalifikuje to, jak słusznie uznał Sąd Okręgowy, rozpoznania przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów pozwanej, dotyczących naruszenia wymogów wskazanych w art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 10 ust. 1, art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 1 i 6 u.d.p.g., co do niedostatecznego wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, dlaczego Sąd Okręgowy przyjął istnienie takiej samej podstawy faktycznej roszczeń oraz prawidłowość ujednolicenia roszczeń w podgrupach, a także poprzez powołanie się w uzasadnieniu na okoliczności, które nie miały miejsca w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia spełnia wymogi określone przywołanymi wyżej przepisami, Sąd Okręgowy szeroko i obszernie wyjaśnił motywy rozstrzygnięcia, w sposób wystarczający dla dokonania jego kontroli instancyjnej, a tylko niespełnienie tego wymogu uzasadniałoby uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W tym wypadku drobne nieścisłości, czy też prezentowanie poglądów odmiennych od uznawanych przez pozwanego, nie może stanowić o zasadności zarzutu sporządzenia wadliwego orzeczenia.

Nie zasługuje również, zdaniem Sadu Apelacyjnego, na uwzględnienie podnoszony prze powoda zarzut naruszenia art. 8 ust. 1 i 3 u.d.p.g. Stosownie do treści tej regulacji Sąd może na żądanie pozwanego zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, oznaczając nie krótszy niż miesiąc termin na jej złożenie, oraz jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany. Kaucja winna zostać złożona w gotówce i nie może być wyższa niż 20% wartości przedmiotu sporu.

Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy, przywołując ugruntowane już poglądy judykatury, składając taki wniosek, winien uprawdopodobnić po pierwsze, że wytoczone przeciwko niemu powództwo jest oczywiście bezzasadne lub że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy „pieniactwa procesowego”, a po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zasadnie Sąd pierwszej instancji wskazał, iż pozwany nie uprawdopodobnił ani oczywistej bezzasadności powództwa w przedmiotowej sprawie, ani też istnienia jakichkolwiek realnych obaw w zakresie ewentualnego egzekwowania swoich roszczeń. Słusznie także Sąd Okręgowy wskazał na konieczność weryfikacji wskazywanych kosztów poprzez pryzmat kosztów niezbędnych, wskazanych w art. 98 k.p.c. W tym wypadku niewątpliwie znaczne koszty sporządzonych w tej sprawie opinii czy też obsługi prawnej, nie zostały uprawdopodobnione w kontekście zarówno niezbędności i celowości ich poniesienia, jak i samej wysokości. Niezależnie od powyższego rację ma w tym wypadku Sąd Okręgowy, wskazując na obowiązek samorządu powiatowego w zakresie zapewnienia w swoim budżecie środków finansowych na wykonywanie wszystkich zadań publicznych, w tym na ochronę praw konsumentów, wykonywanych przez powiatowego rzecznika konsumentów, a także fakt, że realizując uprawnienia wynikające z ustawy i występując jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym, rzecznik wykonuje zadania samorządu powiatowego, finansowane ze środków tego samorządu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany nie uprawdopodobnił, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję.

Podzielając ustalenia faktyczne i ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy w zaskarżonym postanowieniu, w ocenie Sądu Apelacyjnego zarzuty pozwanej nie zasługiwały na uwzględnienie, co skutkowało oddaleniem zażalenia.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 13 września 2016 r.

Posted on 13 września 2016 at 08:50.

Written by admin_classaction

Istotą postępowania grupowego jest wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń. Żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być zatem typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa, natomiast dochodzone roszczenie musi być jednego rodzaju (jednorodzajowość roszczeń), gdyż tylko wówczas możliwe jest zgłoszenie wspólnego żądania.
Wymóg takiej samej podstawy faktycznej roszczeń nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne sprawy muszą być identyczne w przypadku każdego z członków grupy, gdyż zawsze – nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia – będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy.
Pojęcie „roszczenie” użyte w art. 1 u.d.p.g. występuje w znaczeniu żądania procesowego. Nie może być mowy o tym, że występuje ono w znaczeniu prawno-materialnym, przez które należałoby rozumieć wyłącznie możność domagania się od oznaczonej osoby określonego zachowania się. W konsekwencji nie należy pojęciu temu nadawać ściśle materialno-prawnego znaczenia. Roszczenie procesowe zatem stanowi oderwane od prawa materialnego twierdzenie powoda o istnieniu jakiegoś uprawnienia, przedłożonego sądowi celem udzielenia mu ochrony prawnej
W świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g. dochodzone roszczenia muszą być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricte) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Istnienie nieznacznych różnic pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń nie przekreśla możliwości dochodzenia roszczeń w tym postępowaniu, niemniej jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
Na ocenę statusu członka grupy jako konsumenta nie ma wpływu wykształcenie, doświadczenie czy wykonywany zawód, natomiast istotne znaczenie będzie miało, na dalszym etapie – przy badaniu kwestii merytorycznej zasadności powództwa – rozstrzygnięcie, czy treść kwestionowanego postanowienia umownego ukształtowana została w toku prowadzonych negocjacji i jak dane postanowienie było rozumiane przez strony.
Ujednolicenia roszczeń, zgodnie z wymogami zawartymi w treści przepisu art. 2 ustawy, można dokonać na podstawie wspólnych okoliczności sprawy, a zatem takich samych dla członków grupy i jednocześnie innych od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych grup. Ujednolicenie roszczeń, które jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia postępowania grupowego może sprowadzić się do przyjęcia zryczałtowanej ich wysokości dla wszystkich powodów (co najmniej w ramach podgrupy) nie większej od najniższego roszczenia przysługującego jednemu z nich.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Jończyk (spr.)

Sędziowie: SSO Agnieszka Matlak, SSO Mariusz Solka

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2016 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę, w przedmiocie stwierdzenia dopuszczalności postępowania grupowego,

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 września 2015 r. Miejski Rzecznik Konsumentów w O. — jako reprezentant grupy — wniósł o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym zgodnie z przepisami ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym i zasądzenie od pozwanego Banku (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., na podstawie art. 405 i art. 410 § 1 i 2 w zw. z art. 385¹ § 1 k.c., na rzecz każdego członka grupy, kwoty wskazanej w załączniku do pozwu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty (żądanie pozwu — k. 3-11 akt).

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że zakresem przedmiotowym żądania w niniejszej sprawie objęte są roszczenia pieniężne grupy klientów przeciwko temu Bankowi jako kredytodawcy o zwrot nienależnie pobranych kwot tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w związku z udzielonym kredytem lub pożyczką hipoteczną wobec tego, że postanowienia umów zawieranych z członkami grupy, mają charakter abuzywny, a tym samym nie wiążą klientów Banku, będących konsumentami (uzasadnienie pozwu — k. 12-46 akt). Wedle powoda, roszczenia dochodzone niniejszym pozwem należą do kategorii roszczeń o ochronę konsumentów, zaś roszczenia członków grupy są jednego rodzaju — wszyscy oni dochodzą zasądzenia świadczenia pieniężnego tytułem zwrotu nienależnego świadczenia. Roszczenia członków grupy, których liczba sięga niemalże 500 osób, są ponadto oparte na takiej samej podstawie faktycznej. W ramach poszczególnych podgrup dokonano stosownego ujednolicenia roszczeń w podgrupach, przy czym każda z nich została utworzona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy, to jest wysokości środków pobranych przez pozwany bank tytułem opłaty od danego członka grupy w związku z zawartą przez niego umową kredytową. Dodatkowo roszczenia pieniężne członków grupy zostały przy tym ujednolicone do najniższej kwoty przysługującej członkowi danej podgrupy. W replice na odpowiedź na pozew z dnia 25 kwietnia 2016 r. strona powodowa podkreślała, że badanie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym odbywa się w oparciu o twierdzenia faktyczne powoda zawarte w pozwie, a ich weryfikacja dokonywana jest w dalszej fazie procesu (replika wraz z uzasadnieniem — k. 8056-8096 akt).

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 marca 2016 r. strona pozwana domagała się odrzucenia pozwu podnosząc, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (żądanie odpowiedzi na pozew — k. 7081-7090 akt).

Wedle twierdzeń banku (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. dochodzone pozwem roszczenia oparte są na różnych podstawach faktycznych, bowiem świadomość ekonomiczna i prawna poszczególnych członków grupy przy zawieraniu umów kredytowych była odmienna, zatem w przypadku każdego z członków podgrup różnią się kwestie dotyczące indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych postanowień, naruszenia dobrych obyczajów i rażącego pokrzywdzenia (uzasadnienie odpowiedzi na pozew — k. 7090-7155 akt). Zdaniem pozwanego, nie została spełniona przy tym podstawowa przesłanka, określająca status konsumenta przysługująca każdemu członkowi grupy, bowiem aż 9% z nich prowadziło w chwili wnioskowania o kredyt działalność gospodarczą związaną z kredytowaną nieruchomością. W świetle stanowiska pozwanego, nie została również ujednolicona w sposób prawidłowy wysokość roszczeń, tj. bez odwołania się do jakichkolwiek wspólnych okoliczność sprawy w ramach poszczególnych podgrup.

W czasie rozprawy, w dniu 13 września 2016 r., strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, natomiast pozwany Bank wskazywał na odmienność stanów faktycznych, dotyczących poszczególnych członków grupy, powodującą konieczność odrzucenia pozwu, wskazując przy tym, że wydanie orzeczenia o dopuszczeniu rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym jest postanowieniem kierunkowym, które de facto przesądza o sposobie rozstrzygnięcia sporu (protokół rozprawy — k. 8121 akt; adnotacje pisemne — k. 8118, 8119 akt).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010, nr 7, poz. 44, dalej: „u.d.p.g.”), Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego uregulowane zostały w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g., a w przypadku roszczeń pieniężnych dodatkowo w art. 2 ust. 1 u.d.p.g.. Z powołanych przepisów wynika, że postępowanie grupowe może być prowadzone wówczas, gdy grupa co najmniej 10 osób, dochodzi roszczenia jednego rodzaju, opartego na jednakowej (tej samej lub takiej samej) podstawie faktycznej. Do kategorii roszczeń objętych zakresem postępowania o dochodzeniu roszczeń w sprawach grupowych zostały zaliczone sprawy związane z ochroną konsumentów. W wypadku, gdy strona powodowa domaga się zasadzenia świadczenia pieniężnego konieczne jest, aby wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Należy także pamiętać, że ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej dwie osoby. Kumulatywne spełnienie wszystkich powyższych przesłanek postępowania grupowego powoduje możliwość prowadzenia danej sprawy w tym postępowaniu.

Powództwo złożone w niniejszej sprawie przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. jako reprezentanta grupy spełnia wszystkie wyżej wskazane wymogi.

Nie budzi wątpliwości, że pozew spełnia wymogi formalne, warunkujące jego rozpoznanie w postępowaniu grupowym. Reprezentant grupy przedłożył oświadczenie o tym, że działa w charakterze reprezentanta grupy, ponadto złożył oświadczenie każdego z członków o przystąpieniu do grupy oraz umowę reprezentanta z profesjonalnym pełnomocnikiem. Nie ulega również wątpliwości, iż grupa, na rzecz której wystąpił reprezentant, spełniała wymogi ustawy dotyczące liczebności, gdyż składa się z ponad 10 członków (a dokładnie z niemal 500 członków).

Analizując przedłożone przez powoda dokumenty, jak również twierdzenia pozwu, nie ma podstaw do podważania statusu konsumentów członków grupy. Zgodnie bowiem z treścią art. 22¹ k.c. konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Na gruncie powołanego przepisu istotny jest cel działania podmiotu prawa cywilnego, który nie ma aspektu gospodarczego lub zawodowego. Za konsumenta należy zatem uznać również osobę, która, działając jako potencjalny nabywca towaru lub usługi, wstępuje w stosunek prawny pozostający w bezpośrednim związku z działaniem przedsiębiorcy jako producenta lub sprzedawcy towarów albo świadczącego usługi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maca 2000 r., i CKN 1325/99, OSNC 2000, nr 9, poz. 1690).

Umowy poszczególnych członków grupy zawarte z pozwanym bankiem o udzielenie im kredytu hipotecznego lub pożyczki nie sposób kwalifikować jako czynności prawnych pomiędzy podmiotami profesjonalnymi. W każdej z przedłożonych do akt sprawy umów jako cel kredytu wskazano zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych członków grupy. Zatem nawet zgodność adresu kredytowanej nieruchomości z adresem widniejącym w ewidencji działalności gospodarczej nie może być podstawą do podważenia statusu członków grupy jako konsumentów. Sam pozwany nie podnosi zarzutu, że omawiane czynności prawne były dokonywane w ramach prowadzonej przez któregokolwiek z członków grupy działalności. Na ocenę statusu członka grupy jako konsumenta nie ma wpływu wykształcenie, doświadczenie czy wykonywany zawód, natomiast istotne znaczenie będzie miało, na dalszym etapie – przy badaniu kwestii merytorycznej zasadności powództwa – rozstrzygnięcie, czy treść kwestionowanego postanowienia umownego ukształtowana została w toku prowadzonych negocjacji i jak dane postanowienie było rozumiane przez strony.

W świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g. dochodzone roszczenia muszą być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricte) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Istnienie nieznacznych różnic pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń nie przekreśla możliwości dochodzenia roszczeń w tym postępowaniu, niemniej jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń (zob. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 14 maja 2013 r.). Sam powód wskazuje przy tym słusznie na brak tożsamości podstaw faktycznych roszczeń, podkreślając, że nie są dochodzonej na tej samej, ale takiej samej podstawie faktycznej. Wymóg takiej samej podstawy faktycznej roszczeń nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne sprawy muszą być identyczne w przypadku każdego z członków grupy, gdyż zawsze – nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia – będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy. „Nie stoi temu na przeszkodzie istnienie innych jeszcze faktów, mieszczących się w podstawie faktycznej powództwa, jak charakter indywidualnych roszczeń, ich wymagalność czy wysokość (vide: „Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz”, A. Jaworski Legalis). Istotą postępowania grupowego jest wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń. Żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być zatem typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa, natomiast dochodzone roszczenie musi być jednego rodzaju (jednorodzajowość roszczeń), gdyż tylko wówczas możliwe jest zgłoszenie wspólnego żądania (tak: M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010).

Należy pokreślić, że pojęcie „roszczenie” – użyte w art. 1 u.d.p.g. występuje w znaczeniu żądania procesowego. […] Nie może być mowy o tym, że występuje ono w znaczeniu prawno-materialnym, przez które należałoby rozumieć wyłącznie możność domagania się od oznaczonej osoby określonego zachowania się. W konsekwencji nie należy pojęciu temu nadawać ściśle materialno-prawnego znaczenia (vide: M. Rejdak w artykule „Jednorodzajowe roszczenia w postępowaniu grupowym” w PPH 2010/8/22-26). Roszczenie procesowe zatem stanowi oderwane od prawa materialnego twierdzenie powoda o istnieniu jakiegoś uprawnienia, przedłożonego sądowi celem udzielenia mu ochrony prawnej (vide: K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy o ochronę indywidualnych interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Wolters Kluwer Polska, 2011, s. 182). Pierwszą przesłanką decydującą o dopuszczalności postępowania grupowego jest to, aby wszystkie osoby objęte pozwem grupowym wystąpiły z wnioskiem o udzielenie ochrony prawnej w tej samej formie. Zatem członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie — o zasądzenie świadczenia, o ustalenie istnienia lub nieistnienia określonego prawa lub stosunku prawnego, o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa (vide: M. Rejdak w artykule „Jednorodzajowe roszczenia w postępowaniu grupowym” w PPH 2010/8/22-26). W świetle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym należy stwierdzić, że posługuje się ona także kryterium żądania zasądzenia określonej kwoty pieniężnej, a w konsekwencji wyróżnia roszczenia pieniężne i niepieniężne (art. 2, art. 6 ust. 1 pkt 3, art. 16, art. 22, art. 23 u.d.p.g.). Ustawa posługuje się również kryterium charakteru dobra, podlegającego ochronie i w rezultacie wyróżnia roszczenia majątkowe i niemajątkowe. W tym przypadku podstawą wyróżnienia roszczeń jest typowy interes, jaki dana sprawa ma realizować.

W niniejszej sprawie członkowie grupy wystąpili z roszczeniem pieniężnym, a więc roszczeniem jednorodnym. Z taką samą podstawą faktyczną roszczeń mamy do czynienia w sytuacji wystąpienia wielu podobnych zdarzeń faktycznych (podobieństwo zdarzeń). Sytuacji tej nie można sprowadzać jedynie do oceny, czy okoliczności faktyczne wspólne dla całej grupy przeważają nad okolicznościami indywidualnymi, dotyczącymi poszczególnych członków grupy.

Roszczenia członków grupy są oparte na takiej samej podstawie faktycznej i prawnej. Podstawą faktyczną tych roszczeń jest to, że wszyscy członkowie zawarli z pozwanym bankiem umowy kredytu lub pożyczki w ramach oferty dedykowanej dla osób fizycznych, wszystkie umowy zawierały postanowienia, nakładające na kredytobiorcę obowiązek dokonywania na rzecz banku płatności na pokrycie kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a w oparciu o zawarte postanowienia bank pobierał z rachunków bankowych członków grupy kwoty tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia, które to opłaty uiszczane były przez wszystkich członków grupy (bez znaczenia w niniejszej sprawie pozostawała okoliczność, w jakiej walucie udzielony został kredyt lub do jakiej waluty kredyt był waloryzowany, albowiem jako podstawę zasądzenia kwot objętych żądaniem pozwu strona powodowa wskazała abuzywny charakter opłaty, a nie roszczenia z kredytu/pożyczki udzielonej w określonej walucie lub waloryzowanej wedle kursu wybranej waluty obcej).

Nawet okoliczność, że treść poszczególnych klauzul różni się od siebie nie może być przesłanką podważającą możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Wskazać bowiem należy, że identyczność treści postanowień nie należy rozumieć jako dokładnie takie samo brzmienie językowe. Dla uznania, że „klauzula wpisana do rejestru i klauzula z nią porównywana są tożsame w treści, nie jest konieczna dokładna literalna identyczność tych postanowień. Rozbieżność użytych wyrażeń, zmiana szyku zdania czy zastosowanie synonimów nie eliminuje bowiem abuzywnego charakteru ocenianego postanowienia.” (patrz E. Rutkowska, M. Sieradzka, Nieuczciwe praktyki rynkowe stosowane przez banki wobec kredytobiorców-konsumentów, cz. I. Teza nr 2, Pr. Bankowe 2008/2/43). Strona powodowa w niniejszym postępowaniu wskazała, że dochodzi roszczeń wobec tego, ze członkowie grupy zapłacili pozwanemu świadczenia nienależne, czego skutkiem (drugą stroną tego samego zjawiska) było to, że pozwany bezpodstawnie wzbogacił się ich kosztem. Przyczyna zubożenia powodów wynikać ma z tego samego źródła z zawartych z pozwanym umów, w których miały się znaleźć niedozwolone postanowienia umowne.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. Przyjmuje się, że ujednolicenie wysokości roszczeń oznacza zgłoszenie do postępowania grupowego roszczeń w identycznej wysokości dla wszystkich członków grupy. Zróżnicowanie ich wysokości pomiędzy członkami grupy możliwe jest wyłącznie przy wykorzystaniu instytucji podgrup, w ten sposób, że wszyscy członkowie danej podgrupy dochodzą roszczenia w jednakowej wysokości, natomiast wysokość roszczeń może być różna w przypadku członków różnych podgrup. Art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Takie rozumienie przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych potwierdza także treść uzasadnienia projektu ustawy: „W przypadku gdy w postępowaniu grupowym ma być dochodzone roszczenie o zasądzenie kwoty pieniężnej, członkowie grupy muszą zgodzić się na ryczałtowe określenie wysokości należnego im odszkodowania, tzn. na jego ujednolicenie (standaryzację), rezygnując z ewentualności dochodzenia swojego roszczenia indywidualnie i z jego zaspokojenia w szerszym zakresie” (zob. Komentarz do art. 2 ustawy, [w:] T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010). Ujednolicenie wysokości roszczenia obejmuje każdego członka grupy, a zatem zgoda na ujednolicenie powinna być wyrażona przez wszystkich jej członków. Otrzymanie zgody wszystkich członków grupy stanowi niezbędny warunek wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne (zob. M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010, s. 116).

Ujednolicenia roszczeń, zgodnie z wymogami zawartymi w treści przepisu art. 2 ustawy, można dokonać na podstawie wspólnych okoliczności sprawy, a zatem takich samych dla członków grupy i jednocześnie innych od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych grup. Ujednolicenie roszczeń, które jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia postępowania grupowego może sprowadzić się do przyjęcia zryczałtowanej ich wysokości dla wszystkich powodów (co najmniej w ramach podgrupy) nie większej od najniższego roszczenia przysługującego jednemu z nich (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 roku, sygn. akt V ACz 354/13). Inaczej mówiąc — kryterium przynależności do konkretnej podgrupy może stanowić wysokość roszczenia pieniężnego dochodzonego w postępowaniu grupowym, ustalona na podstawie wspólnych okoliczności faktycznych (tak: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 września 2015 r, sygn. akt VI Acz 1117/15).

W rozpatrywanym przypadku, reprezentant grupy dokonał ujednolicenia roszczeń w podgrupach w ten sposób, że członkowie grupy dokonali równego podziału na części roszczenia pieniężnego, którego się domagają, wskazując na abuzywność klauzul umownych, w pozostałych podgrupach roszczenia pieniężne zostały ujednolicone do najniższej kwoty przysługującej członkowi danej podgrupy. Powód wprost wskazuje zatem ten element stanu faktycznego, który zdecydował o takiej a nie innej formule ujednolicenia roszczeń oraz podziału na podgrupy, przy czym podzielenie kredytobiorców/pożyczkobiorców według wysokości pobranych kwot, z ujednoliceniem poprzez dopasowanie do siebie kwot najbardziej zbliżonych jest uzasadnione, a przy tym przejrzyste (w tym kontekście por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2013 r., sygn. akt VI Acz 1639/13).

Rozstrzygnięcie w przedmiocie dopuszczalności dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym poprzedza dalsze etapy przedmiotowego procesu, w tym — prawidłowość zaliczenia poszczególnych konsumentów do poszczególnych podgrup, a następnie — merytorycznego rozpoznania sprawy. Wydanie orzeczenia w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym nie jest orzeczeniem kierunkowym, które niejako — w przypadku uznania zasadności przedmiotowego trybu postępowania — automatycznie wywołuje konieczność wydania przez Sąd wyroku zasądzającego na rzecz strony powodowej. Przeciwko uznaniu takiego stanowiska przemawia m. in. przepis art. 21 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, zgodnie z którym przed wydaniem wyroku w postępowaniu grupowym sąd zmuszony jest ponownie ocenić kwestie wstępne, podlegające badaniu na wcześniejszych etapach postępowania grupowego, a decydujące o dopuszczalności oraz kształcie rozstrzygnięcia. Oczywistym pozostaje zatem, że ponownemu badaniu podlegać będą wszystkie przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego (poczynając od liczebności grupy, poprzez jednorodzajowość roszczeń i tożsamość podstawy faktycznej, aż po kwalifikację prawną roszczeń). Dopiero stwierdzenie, że przesłanki dopuszczalności są zachowane, umożliwia wydanie wyroku co do meritum. w przeciwnym razie, sąd zmuszony będzie stwierdzić niedopuszczalność postępowania grupowego i odrzucić pozew. Podkreślić należy, że wydanie postanowienia o stwierdzeniu dopuszczalności postępowania grupowego w trybie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. nie stoi na przeszkodzie późniejszemu stwierdzeniu takiej niedopuszczalności na każdym etapie postępowania, co skutkować będzie zmianą tego postanowienia (na mocy art. 359 k.p.c.) i odrzuceniem pozwu (tak: „Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz”, Tomasz Jaworski, Patrick Radzimierski, 2010, Wydawnictwo: C.H. Beck).

Na obecnym etapie postępowania zadaniem Sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia. Sąd ocenia jedynie dopuszczalność postępowania grupowego, tj. okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Słuszność przyjętej konstatacji potwierdza pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2013 r. (sygn. akt VI ACz 1639/13), że na wstępnym etapie sprawy istotne dla Sądu są jedynie okoliczności uzasadniające (bądź nie) nadanie biegu pozwowi zgłoszonemu w postępowaniu grupowym. Weryfikacja podanych w uzasadnieniu pozwu okoliczności, jako uzasadniających uwzględnienie powództwa, będzie zawsze przedmiotem postępowania dowodowego na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd stwierdził, że wszystkie warunki rozpoznania niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym zostały spełnione i orzekł, jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 24 sierpnia 2016 r.

Posted on 24 sierpnia 2016 at 12:05.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Z punktu widzenia jednorodzajowości roszczeń nie stanowią istotnego elementu podstawy faktycznej takie okoliczności, jak odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, o ile tylko w każdej z umów zawarta została kwestionowana klauzula umowna. Bez znaczenia są przy tym różnice w samej redakcji klauzuli umownej. Decydujące znaczenie ma bowiem, czy w każdym przypadku zastosowanie znajduje ten sam mechanizm.
Jeżeli wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpieniu do postępowania z żądaniem zasądzenia, w którym mieści się również żądanie ustalenia odpowiedzialności – wystąpili oni z żądaniami tego samego rodzaju.

Sąd Apelacyjny w Warszawie i Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Katarzyna Polańska-Farion (spr.)

Sędziowie: SSA Edyta Jefimko (spr.), SSA Maciej Dobrzyński

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…) przeciwko (…) Towarzystwu Ubezpieczeń spółce akcyjnej w W. o zapłatę, na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2016 roku, sygn. akt XXIV C 554/14,

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) ustalił, że w skład grupy reprezentowanej przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…) wchodzą następujące osoby: [dane 165 osób].

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł pozwany zaskarżając je w części, tj. w zakresie w jakim postanowienie to ustala, że w skład grupy reprezentowanej przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…) wchodzą następujące osoby: [dane 147 osób].

Skarżący zarzucił Sądowi I-ej instancji:

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 19 ust. 2 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało uznaniem, że ograniczenie roszczenia dokonane pismem z dnia 5 października 2015 r. zostało dokonane prawidłowo, a w efekcie uznanie, że wszyscy członkowie grupy dochodzą w postępowaniu roszczeń jednego rodzaju i tym samym mogą być uwzględnieni w postanowieniu co do składu grupy, podczas gdy ograniczenie roszczenia, o którym mowa powyżej nie zostało skutecznie dokonane, gdyż nie został spełniony wymóg z art. 19 ust. 1 u.d.p.g. przewidujący, że do ograniczenia roszczenia wymagana jest zgoda więcej niż połowy członków grupy, a w konsekwencji roszczenia osób wskazanych w pozwie różnią się od roszczeń osób, które przystąpiły do postępowania po ogłoszeniu w prasie o wszczęciu postępowania grupowego, co w konsekwencji oznacza, że roszczenia dochodzone przez członków grupy nie są roszczeniami jednego rodzaju, a zatem członkowie grupy wskazani w piśmie z dnia 31 lipca 2015 r. nie powinni być uwzględnieni w postanowieniu co do składu grupy,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia P. H., K., T. P., P. I., T.P., M.S., P. B. i A. W. są oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, a w efekcie, na uznaniu, że osoby te mogą zostać objęte postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy roszczenia tych osób nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstawy roszczeń tych osób zawiera elementy specyficzne, tj. osoby te są pracownikami lub współpracownikami pozwanego i posiadają specjalistyczną wiedzę w zakresie produktów pozwanego objętych przedmiotowym postępowaniem,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenie G. N. jest oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, a w konsekwencji na uznaniu, że G. N. może zostać objęty postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy stan faktyczny leżący u podstawy roszczenia G. N. różni się od stanu faktycznego występującego w zakresie pozostałych członków grupy,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia dochodzone przez I. M., R. B., A.K., M. D., A. B.,M. S., A. Ł., S. C., M. D., B. J., B. D., B. Ź. są oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia osób wskazanych w pozwie, a w konsekwencji uznanie, że wskazane osoby mogą zostać objęte postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy roszczenia tych osób nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia osób wskazanych w pozwie, w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstawy roszczeń tych osób zawiera elementy specyficzne, tj. osoby te zawarły umowy ubezpieczenia na podstawie innych warunków umownych, niż osoby objęte pozwem,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia dochodzone przez P. S., R. S., J. B., P. P., M. B., P. K., T. G., T. P., M. H., R. L., P. B., J. C., R. K., G. N., M. G., T., B. S., D. J., M. K., M. G., M. G., A. K., A. G., J. O., J. P., T. P. są oparte na takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia osób wskazanych w pozwie i w konsekwencji na uznaniu, że osoby te mogą być objęte postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy powód nie wykazał na podstawie jakich warunków umownych doszło do zawarcia umów ubezpieczenia ze wskazanymi osobami, a w efekcie nie wykazał, że roszczenia ww. osób są oparte na chociażby takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia osób wskazanych w pozwie,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 16 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 12 u.d.p.g. oraz w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez jego niezastosowanie co skutkowało uwzględnieniem w postanowieniu co do składu grupy B. S. pomimo że powód nie udowodnił, że spełnione zostały przesłanki przynależności B. S. do grupy oraz nie wykazał, że jej roszczenie spełnia wymogi określone w art. 1 ust. 1 u.d.p.g., podczas gdy w sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie, a spełnienie przesłanek określonych w art. 1 ust. 1 u.d.p.g. jest konieczne do uwzględnienia roszczenia w postępowaniu grupowym,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 ust. 1 u.d.p.g. poprzez jego niezastosowanie co skutkowało uwzględnieniem w postanowieniu co do składu grupy K. S., J. R., A. P., R. B., K., Z. J., P. J., I. T., B. B., A.L., K. L., R. K., P.W., A. B., M. G., T. B., A. P., P. B., W. R., K. K., S. C., Z. L., D. J., M. C., H.S., W. K., J.C. pomimo że objęcie tych osób postępowaniem grupowym jest niedopuszczalne, gdyż wysokość roszczeń tych członków grupy została ujednolicona w sposób dowolny i bez uwzględnienia wspólnych okoliczności sprawy,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia dochodzone przez K.B., Z.L., D. J., L. S., M., A. W. i W. K. są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia pozostałych członków grupy, a w konsekwencji uznaniu, że osoby te mogą być objęte postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy roszczenia tych osób nie mieszczą się w granicach roszczeń wyznaczonych przez roszczenia osób objętych pozwem i ustalone w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia dochodzone przez M. K., K., S. P. oraz S. W. są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia pozostałych członków grupy, a w efekcie osoby te mogą być objęte postanowieniem co do składu grupy, podczas gdy roszczenia wskazanych osób nie są oparte na tej samej ani takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia pozostałych członków grupy, w związku z opłacaniem przez te osoby składek ubezpieczeniowych w innych częstotliwościach niż pozostali członkowie grupy,
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 16 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 12 u.d.p.g. oraz w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez jego niezastosowanie co skutkowało uwzględnieniem w postanowieniu co do składu grupy P. P., W., D.J., R. B., R. B., B. R., P. J., R. S., M. J., M. D., R. K., A. B., S. C., P. G., J. C., B. Ź., G. H., R. S., J. B., M. B., S. P., A. G., P. D., M. A., R. D., J. O., M. W., T. M., P.B., Z. K., P.W., T. B., B. S., R. G., M. G., M. D., K. N., R. P., M. D., K. B., B. J., M. Ch., A. A., A. K., M. K., B. D., J. D., A. H., H. S., A. W., W. K., M. G., M. G., E. T., B. K., K. L., B. K., pomimo że powód nie udowodnił, że spełnione zostały przesłanki przynależności tych osób do grupy, w tym nie przedstawił dowodów uzasadniających istnienie roszczeń, ich wysokość i zasadność, a w konsekwencji nie wykazał, że roszczenia tych osób spełniają wymogi określone w art. 1 ust. 1 u.d.p.g., podczas gdy w sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie, a spełnienie przesłanek określonych w art. 1 ust. 1 u.d.p.g. jest konieczne do uwzględnienia roszczenia w postępowaniu grupowym.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie, że w skład grupy wchodzą następujące osoby: A. R., M. S., M. N., M. N., M. R., P. Ś., A. S., A, K, T, M, W, L, M, J, W, B, B, S, D, F, M, B, J, K, M, M, T, B, oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie podlegało oddaleniu.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenie art. 19 ust. 2 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g.. W niniejszej sprawie powód zrezygnował jedynie ze zgłoszonego jako ewentualne żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego wobec pierwotnych członków grupy, jednocześnie w dalszym ciągu dochodząc roszczenia o zapłatę. Roszczenie o zapłatę jest zaś roszczeniem szerszym, gdyż zawiera w sposobie również konieczność przesądzenia odpowiedzialności strony pozwanej. Tym samym nie sposób przyjmować, że rezygnując z żądania ewentualnego ustalenia odpowiedzialności i pozostając przy żądaniu zasądzenia odpowiednich kwot powód ograniczył powództwo. Cofając węższe żądanie ewentualne nie ograniczył on bowiem w żaden sposób zakresu żądanej ochrony, skoro nadal dochodzi roszczenia szerszego obejmującego swą treścią również żądanie przesłankowego ustalenia odpowiedzialności pozwanego. w rezultacie przepis art. 19 u.d.p.g. nie znajduje w niniejszej sprawie zastosowania. Wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpieniu do postępowania z żądaniem zasądzenia, w którym mieści się również żądanie ustalenia odpowiedzialności, a zatem wszyscy występują z żądaniami tego samego rodzaju.

Nietrafne okazały się także zarzuty naruszenia art. 1 ust. 1 u.d.p.g.. Ma bowiem rację Sąd I-ej instancji, że powołane przez skarżącego okoliczność nie wskazują na odmienność podstawy faktycznej roszczeń zgłoszonych przez osoby przystępujące do grupy. Podstawę dochodzonych w niniejszym postępowaniu roszczeń stanowi fakt zawarcia przez każdego z członków grupy z pozwanym umowy ubezpieczenia z wykorzystaniem uznanej za niedozwoloną klauzuli umownej, stanowiącej podstawę do pobierania opłat wykupu oraz fakt rozwiązania z każdym z członków grupy umowy i pobrania od każdego z nich opłaty na podstawie powołanej klauzuli. Nie stanowią zaś istotnego elementu podstawy faktycznej takie okoliczności jak odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, o ile tylko w każdej z umów zawarta została kwestionowana klauzula umowna. Bez znaczenia są przy tym różnice w samej redakcji klauzuli umownej. Decydujące znaczenie ma bowiem, czy w każdym przypadku zastosowanie znajduje ten sam mechanizm. W niniejszej sprawie skarżący poza ogólnikowymi twierdzeniami na temat zastosowania w różnych wzorcach różnych klauzul umownych nie wyjaśnił na czym różnice te miałyby polegać. Analiza treści znajdujących się w aktach polis I. M. (k. 2362), R. B. (k. 4035), A. K. (k. 1948), M. D. (k. 4046), A. B. (k. 4030), M. S. (k. 2703), A. Ł. (k. 2783-2784), S. C. (k. 4045), M. D. (k. 4050), B.J. (k. 4076), B. D. (k. 4052) i B. Ź. (k. 4166) nie wskazuje zaś na zastosowanie innego mechanizmu niż w przypadku polis dwudziestu ośmiu pierwotnych członków grupy. w każdym przypadku przewidziano opłatę za wykup polisy, której wysokość określono procentowo, a stawkę uzależniono od momentu, w którym następuje rozwiązanie umowy.

Analogiczne uwagi należy odnieść również do zarzutów skierowanych przeciwko członkostwu w grupie P. S., R. S., J. B., P. P., M. B., P. K., T. G., T. P., M. H., R. L., P.B., J. C., R. K., M. G., T. B., B. S., D. J., M. K., M. G., M. G., A. K., A. G., J. O. oraz T. P.. Wbrew twierdzeniom skarżącego powód przedłożył dokumenty pozwalające na ocenę tożsamości podstawy faktycznej dochodzonych przez wymienione osoby roszczeń w postaci polis, z treści których wynika, że każdorazowo przewidziano opłatę wykupu określoną procentowo, której wysokość uzależniono od okresu trwania umowy ubezpieczenia (k. 4154, 4158, 4024, 5078, 4025, 4094, 4056, 4133,2189, 4101, 4034, 4042, 4080, 2659, 4026, 4147, 4078, 3321, 4060, 4061,4087, 5036, 4125, 5082). We wszystkich przedłożonych polisach znajdują się tożsame postanowienia dotyczące opłat za wykup polisy, co jest wystarczające do przyjęcia tożsamości podstawy faktycznej dochodzonych żądań, niezależnie od pozostałych warunków umów.

Bez znaczenia dla oceny tożsamości dochodzonych roszczeń jest też okoliczność, że część członków grupy miała opłacać składki ubezpieczeniowe w innych częstotliwościach niż pierwotni członkowie grupy. Okoliczność ta – podobnie jak wskazane wyżej odmienności warunków umów – nie stanowi bowiem istotnego elementu podstawy faktycznej roszczenia.

O niemożliwości dopuszczenia do postępowania nie świadczy też okoliczność, że niektórzy członkowie grupy mieli być zatrudnieni bądź współpracować z pozwanym, co z kolei ma przesądzać o ich szerszej wiedzy specjalistycznej w zakresie ubezpieczeń. Powyższe okoliczności nie wpływają bowiem na podstawę faktyczną dochodzonych roszczeń, jaką jest pobranie od członków grupy opłat wykupu na podstawie niedozwolonych klauzul umownych. Jak zasadnie wskazał Sąd Okręgowy fakt posiadania przez określone osoby większej wiedzy w zakresie ubezpieczeń nie jest jednoznaczny z możliwością indywidualnego uzgadniania przez nich postanowień umów zawieranych z pozwanym.

Zarzut oparcia roszczenia na innej podstawie faktycznie nie mógł odnieść skutku również w stosunku do G. N.. Podstawa faktyczna w przypadku jego roszczenie jest bowiem tożsama z podstawą roszczeń pozostałych członków grupy i stanowi ją fakt pobrania opłat za wykup polisy na podstawie niedozwolonej klauzuli umownej. Okoliczność, że wymieniony członek grupy nabył roszczenie w drodze umowy przelewu nie wpływa na podstawę faktyczną samego roszczenia, a wskazuje jedynie na źródło legitymacji G. N. do dochodzenia roszczenia. Ma przy tym rację powód, że do akt złożono pismo stanowiące rozliczenie polisy o numerze (…), z treść którego wynika, że wypłata wartości polisy pomniejszona o opłatę za wykup została dokonana na rzecz G. N. (k. 2637), a także pismo w sprawie tej polisy skierowane przez pozwanego do G. N. w dniu 7 sierpnia 2014 r. (k.4864), w którym skarżący potwierdził, że w dniu 12 kwietnia 2011 r. otrzymał formularz cesji do polisy o numerze (…) z dyspozycją zmiany ubezpieczającego na G. N., co w sposób dostateczny dowodzi, że posiada on legitymację do dochodzenie zwrotu pobranej opłaty za wykup przedmiotowej polisy. Sam pozwany też nie podnosił, że do cesji nie doszło, ograniczając się jedynie do zarzucenia przeciwnikowi procesowemu, że okoliczności tej nie wykazał.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także zarzut naruszenia art.16 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 12 u.d.p.g. oraz w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g.. Sąd I-ej instancji prawidłowo uznał, że powód zdołał udowodnić przynależność poszczególnych osób do grupy. Trafnie podkreślił, że fakt skierowania bądź nieskierowania do pozwanego wezwania do zapłaty nie jest decydujący dla określenia przynależności do grupy. Istotne było w tym zakresie wykazanie faktu zawarcia z pozwanym umowy z zastosowaniem klauzuli przewidującej opłatę za wykup oraz faktu rozwiązania umowy i pobrania przez pozwanego opłaty na podstawie kwestionowanej klauzuli. Prawidłowo Sąd Okręgowy uznał też, że za udowodnioną przynależność do grupy osób, co do których nie przedłożono potwierdzeń wypłaty środków, wobec niekwestionowania przez stronę pozwaną faktu rozwiązania i rozliczenia umów zawartych z tymi osobami (art. 230 k.p.c.). Prawidłowa była także ocena błędnego oznaczenia numeru polisy w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy B. S.. Zbyt daleko idącym byłyby wniosek, że błędne wskazanie numer polisy wyłącza przynależności B. S. do grupy, podczas gdy pozostałe dokumenty wskazują, że zawarła ona z pozwanym umowę, a następnie pobrano od niej opłatę za wykup polisy (k. 4147, 4272).

Na uwzględnienie nie zasługiwał wreszcie zarzut naruszenia art. 2 ust. 1 u.d.p.g.. Wbrew zarzutom zażalenia roszczenia powołanych w zażaleniu członków grupy nie są istotnie wyższe niż roszczenia pozostały członków podgrupy. Przeciwnie, analiza dokumentów wykupu poszczególnych członków grupy wskazuje, że osoby ujęte w poszczególnych podgrupach miały roszczenia o zbliżonej wysokości.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy z dnia 6 czerwca 2016 r.

Posted on 6 czerwca 2016 at 08:36.

Written by admin_classaction

Członków grupy łączyć musi określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.
W sytuacji, gdy faktyczna i prawna podstawa dochodzonych roszczeń i jednorodny ich charakter są te same dla wszystkich powodów, ujednolicenie roszczeń, jeżeli powodowie decydują się prowadzić proces w postępowaniu grupowym, musi się dokonać w odniesieniu do nich wszystkich, bez możliwości podziału na mniejsze podgrupy.
Przyjmuje się bowiem, że osoby wchodzące w skład podgrupy to te, których roszczenia zostały ujednolicone z uwagi na występujące zróżnicowanie, np. charakter poniesionych przez nie szkód w tym samym zdarzeniu jest inny (…). Wymóg ujednolicenia roszczeń pieniężnych jest podyktowany dążeniem do usprawnia postępowania grupowego. Zabieg ujednolicenia roszczeń zatem nie może być dokonany w sposób dowolny , musi uwzględniać wspólne okoliczności sprawy.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: Maria Zgiet – Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SSO Jan Wawrowski, SSO Katarzyna Bartosiewicz

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2016 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa: (…) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko: (…) Towarzystwu (…) Spółce Akcyjnej w W. o odszkodowanie,

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

UZASADNIENIE

Powód (…) Spółka z o.o. w W., w imieniu grupy 35 pośredników ubezpieczeniowych, wniósł w dniu 5 września 2011 roku pozew w postępowaniu grupowym przeciwko (…) Towarzystwu (…) S.A. w W. o zapłatę kwoty 13.051.860,00 zł z tytułu odszkodowania. W uzasadnieniu powód oświadczył, że działa w charakterze reprezentanta grupy pośredników ubezpieczeniowych, którzy ponieśli szkodę wskutek rozpowszechniania przez pozwaną reklam naruszających art. 3, art. 16 ust. 1 pkt. 1 w zw. z art. 18 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Powódka wskazała, iż członkami grupy są:

w ramach podgrupy A: (…);

w ramach podgrupy B: (…);

w ramach podgrupy C: (…);

w ramach podgrupy D: (…);

w ramach podgrupy E: (…);

w ramach podgrupy F: (…).

Ponadto powód podniósł, iż wszyscy członkowie grupy ponieśli szkodę na skutek prowadzonej przez (…) kampanii reklamowej. Kampania reklamowa została zakazana, jednakże jej wcześniejsza emisja miała bez wątpienia wpływ na odbiorców, albowiem doprowadziła do zmniejszenia zainteresowania klientów zawieraniem umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych, czego bezpośrednim skutkiem była utrata zysków przez członków grupy. Powód zwrócił również uwagę na fakt, iż szeroko zakrojona i agresywna kampania reklamowa (…), która była prowadzona w 2008 roku wpłynęła zdecydowanie negatywnie na wizerunek agentów ubezpieczeniowych. Prowadzona przez wiele miesięcy nakładem 10 mln zł kampania reklamowa w prasie i telewizji zdołała podciąć zaufanie klientów, jakim agenci ubezpieczeniowi cieszyli się przed jej rozpoczęciem. Wskazane powyżej okoliczności doprowadziły do rezygnacji wielu dotychczasowych klientów z dalszego korzystania z usług ubezpieczeniowych, a także miały znaczny wpływ na trudności w pozyskiwaniu nowych klientów. Konsekwencją niechęci korzystania z usług agentów ubezpieczeniowych, wywołaną reklamami (…), było powstanie szkody po stronie agentów ubezpieczeniowych w postaci zmniejszenia dochodów oraz utraty spodziewanych zysków. Powód wskazał, że wpływ kampanii reklamowej (…) na zachowania konsumenckie został zbadany i przedstawiony w raporcie sporządzonym przez (…)/ (…). Z raportu wynika, iż 5,7% ogółu osób posiadających ubezpieczenie, pod wpływem reklam (…) podjęło decyzję o rezygnacji z ubezpieczenia lub o zmianie ubezpieczenia działającego w modelu direkt. Z kolei rezygnacja 5,7% klientów z zawierania umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów spowodowała proporcjonalne zmniejszenie otrzymywanej przez agenta prowizji.

W odpowiedzi na pozew Pozwany wniósł o odrzucenie pozwu. Pozwany wskazał, iż roszczenia których dochodzi powódka, w istocie są roszczeniami o ochronę dóbr osobistych. Ponadto pozwany zarzucił, że roszczenia członków grupy nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W tym zakresie powołał się na zapis art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ponieważ powód dochodzi roszczeń deliktowych – więc jednakowe dla członków grupy winne być okoliczności dotyczące: zdarzenia, z którego wywodzona jest odpowiedzialność odszkodowawcza, szkody jaką mieliby ponieść członkowie grupy wskutek opisanego zdarzenia, związku przyczynowego pomiędzy opisanym zdarzeniem, a wskazaną szkodą. Zdaniem pozwanego powódka nie wykazała tożsamości faktycznej członków grupy w zakresie poniesionej szkody, tj. nie wykazała, iż w okresie od kwietnia 2008 do grudnia 2010 roku 5,7 % klientów zrezygnowało z usług każdego członka grupy z osobna. W ocenie pozwanego informacje zawarte w deklaracjach PIT lub CIT nie potwierdzają ani rezygnacji klientów z usług pośredników ubezpieczeniowych, ani utraty ich przychodów. Ponadto wobec faktu prowadzenia przez poszczególnych członków grupy zróżnicowanej działalności gospodarczej, przychód wskazany w deklaracjach podatkowych nie pochodzi wyłącznie z pośrednictwa ubezpieczeniowego. Pozwany zarzucił, iż przyjęty przez powódkę sposób ustalania rozmiarów szkody dyskwalifikuje niniejszy pozew w postępowaniu grupowym. Dodatkowo pozwany wskazał, iż kilku członków grupy nie mogło być dotkniętych skutkami spornych reklam, albowiem 9 z nich nie miało statusu agenta ubezpieczeniowego, 4 z nich nie oferowało ubezpieczeń komunikacyjnych, lub ubezpieczenia te nie stanowiły ich podstawowego asortymentu, 4 z nich swoją ofertę pośrednictwa ubezpieczeniowego kierowało przede wszystkim do przedsiębiorców, a nie konsumentów.

Reasumując pozwany wskazał, iż roszczenia członków grupy nie zostały ujednolicone przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Zdaniem pozwanego sformułowanie „wspólne okoliczności sprawy” ma oznaczać element podstawy faktycznej roszczenia członków grupy.

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na skutek zażaleń obu stron Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 18 lutego 2014 r. uchylił zaskarżone orzeczenie.

Postanowieniem z dnia 27 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił ponownie pozew, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na skutek zażaleń obu stron postawieniem z dnia 31 marca 2015 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zaskarżone postanowienie.

Sąd zważył co następuje:

Jak wynika z treści art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010r. Nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”) ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

W sytuacji gdy przedmiotem sporu są roszczenia pieniężne u.d.p.g. dopuszcza możliwość ich dochodzenia w postępowaniu grupowym jedynie wtedy, gdy dla każdego z powodów zostały one ujednolicone na podstawie wspólnych okoliczności sprawy (art. 2 ust. 1 u.d.p.g.). Wskazać należy, iż to ujednolicenie może się dokonać w podgrupach liczących nie mniej niż dwie osoby. Decydując się więc na prowadzenie sporu w postępowaniu grupowym część z powodów musi się liczyć z niemożnością dochodzenia swoich roszczeń w pełnej wysokości, gdy roszczenia innych powodów są mniejsze. Ujednolicenie roszczeń, które jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia postępowania grupowego sprowadza się do przyjęcia zryczałtowanej ich wysokości dla wszystkich powodów (w ramach podgrupy).

Wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 2 u.d.p.g. – na potrzeby ujednolicenia roszczeń – przyjmuje się, że może się ono dokonać, jeżeli za ujednoliceniem przemawiają wspólne okoliczności sprawy. Wskazać ponadto należy, iż podmioty z grupy cechuje określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Kluczowe znaczenie ma zatem ustalenie jednorodzajowości roszczeń indywidualnych członków grupy, co pozwala objąć ich pozwem zbiorowym.

Oceny istnienia przedmiotowej i podmiotowej więzi dokonuje sąd. Istnienie więzi podmiotowej i przedmiotowej pozwala osobom z grupy wspólnie dochodzić roszczenia w postępowaniu grupowym.

W sytuacji, gdy faktyczna i prawna podstawa dochodzonych roszczeń i jednorodny ich charakter są te same dla wszystkich powodów, ujednolicenie roszczeń, jeżeli powodowie decydują się prowadzić proces w postępowaniu grupowym, musi się dokonać w odniesieniu do nich wszystkich, bez możliwości podziału na mniejsze podgrupy. Przyjmuje się bowiem, że osoby wchodzące w skład podgrupy to te, których roszczenia zostały ujednolicone z uwagi na występujące zróżnicowanie, np. charakter poniesionych przez nie szkód w tym samym zdarzeniu jest inny (por. Małgorzata Sieradzka, komentarz do art. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Oficyna 2010). Wymóg ujednolicenia roszczeń pieniężnych jest podyktowany dążeniem do usprawnia postępowania grupowego. Zabieg ujednolicenia roszczeń zatem nie może być dokonany w sposób dowolny, musi uwzględniać wspólne okoliczności sprawy.

Reasumując stwierdzić należy, iż roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna – sensu stricto, lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne – przesłanka sensu largo. Wskazać należy, iż mogą istnieć minimalne różnice pomiędzy indywidualnym postawami dochodzonych roszczeń, jednakże jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w postanowieniu z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie I ACz 464/13 niezbędne jest aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.

Zgodnie z powyższym żądanie zgłoszone przez reprezentanta grupy, musi być typowe dla całej grupy która reprezentuje jak ma to miejsce w sprawie niniejszej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy reprezentant grupy przedłożył oświadczenia o tym, że działa w charakterze reprezentanta grupy, a nadto załączył do pozwu oświadczenia każdego z członków o przystąpieniu do grupy.

Zdaniem Sądu nie ulega żadnej wątpliwości, iż grupa na rzecz której działa reprezentant spełnia wymogi wskazane w ustawie dotyczące liczebności grupy, albowiem składa się z 35 członków podzielonych na podgrupy.

Wszystkie podmioty objęte pozwem wystąpiły do sądu z tym samym roszczeniem zasądzenia określonej w pozwie kwoty pieniężnej z tytułu odszkodowania od pozwanego.

Wskazać należy, iż pozew wniesiony w dniu 9 maja 2011 r. oparty jest na twierdzeniu, że wskutek prowadzenia przez pozwanego w 2008 roku kampanii reklamowej członkowie grupy ponieśli szkodę. Emitowane reklamy, których emisja została zakazana miały na odbiorców taki wpływ, że doprowadziły do znacznego zmniejszenia zainteresowania potencjalnych klientów zawieraniem umów ubezpieczeniowych z pośrednictwem agentów.

Wobec powyższego nastąpiła utrata zysków agentów oraz zmniejszenie oczekiwanych dochodów. W ocenie Sądu tak zakreślona podstawa faktyczna dochodzonego roszczenia umożliwia dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Zdaniem Sądu powodowie trafnie wywodzą, iż na skutek prowadzonej przez pozwanego kampanii reklamowej utracili potencjalnych klientów, a takie postępowanie pozwanego stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. Powyższa okoliczność została potwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 stycznia 2010 r. w sprawie sygn. akt XVI GC 554/08 oraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie sygn. akt I ACa 677/10. Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż został spełniony przez powoda wymóg ujednolicenia podstawy faktycznej roszczenia.

W ocenie Sądu powód sprostał również wymogom ujednolicenia wysokości roszczenia poszczególnych członków grupy. Powód w uzasadnieniu pozwu wskazał na zmniejszenie potencjalnych dochodów powodów o 5,7% (raport badań przeprowadzonych przez instytut badawczy (…)/ (…)) na K. emisji reklam (…).

W ocenie Sądu materiał dowody zgromadzony w sprawie niniejszej pozwala na stwierdzenie, iż okoliczności faktyczne wskazane jako podstawa żądania pozwu są identyczne dla wszystkich członków grupy, której źródłem jest popełnienie przez pozwanego czynu nieuczciwej konkurencji stypizowanego w art. 18 ust. 1 pkt. Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Reasumując podkreślić należy, iż na obecnym etapie postępowania okoliczności faktyczne przytoczone przez powoda uzasadniają przyjęcie, iż dochodzone przeciwko pozwanej roszczenie ma charakter jednorodzajowy i jest oparte na takiej samej podstawie faktycznej co uzasadnia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym w myśl przepisów art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g..

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że zachodzą przesłanki do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.p.g..

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 26 kwietnia 2016 r.

Posted on 26 kwietnia 2016 at 08:34.

Written by admin_classaction

Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie rozstrzyga, czy zgoda członków grupy na czynności dyspozytywne musi mieć charakter uprzedni wobec podejmowanej czynności. Wydaje się jednak, że lege non distinguente zgoda ta może mieć charakter zarówno uprzedni, jak i następczy w stosunku do podejmowanej czynności.
W przypadku gdy poszczególni członkowie wyrazili wolę oparcia swoich roszczeń na dwóch ewentualnych podstawach materialnoprawnych, nie wyłączając możliwości skorzystania z którejkolwiek z nich, reprezentant grupy może zmienić kolejność dochodzenia roszczeń. Zmiana kolejności dochodzonych roszczeń nie wymaga zgody, o której mowa w art. 19 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Zarzut zastosowania wadliwej konstrukcji zmiany powództwa nie sposób zakwalifikować jako dyskwalifikujący rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.
Na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego czy z różnych stosunków prawnych.
Sąd na etapie wstępnego badania bada kluczowe i wspólne dla wszystkich członków grupy okoliczności faktyczne sprawy, bez szczegółowej analizy okoliczności charakterystycznych tylko dla pojedynczych lub niektórych członków grupy, a pozostających bez wpływu na przyszłą ocenę prawną dochodzonych roszczeń powodów.
W art. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym brak jest przesłanek odnoszących się do proporcjonalności dochodzonych roszczeń.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Sylwia J. Łuczak

Sędziowie: SSO Anna Błażejczyk, SSO Tomasz Gal

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2016 r. w Warszawie na rozprawie w postępowaniu grupowym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w U. M. S. (reprezentanta grupy) przeciwko (…) S. A. z siedzibą w W. o zapłatę, ewentualnie o ustalenie,

postanawia:

odmówić odrzucenia pozwu,
rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym,
oddalić wniosek o złożenie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W dniu 18 czerwca 2014 r. (data prezentaty, k. 2-128) powód – reprezentant grupy Miejski Rzecznik Konsumentów w U. M. S. w S. wniósł przeciwko (…) S. A. z siedzibą w W., żądając w postępowaniu grupowym:

zwrotu kwot pobranych bez podstawy prawnej, tj. na podstawie nieważnych umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, zawartych między pozwaną a członkami grupy (przy tym roszczeniu wskazał na 122 członków grupy podzielonych na 53 podgrupy ze względu na wysokość roszczenia pieniężnego);

ewentualnie

zwrotu kwot pobranych bez podstawy prawnej w oparciu o niedozwolone postanowienia ww. umów (przy tym roszczeniu wskazał na 122 członków grupy podzielonych na 38 podgrup ze względu na wysokość roszczenia pieniężnego).

W obu roszczeniach członkowie grupy podzieleni zostali na podgrupy ze względu na wysokość wskazanych w podgrupie roszczeń.

Roszczenia pieniężne z pkt 1 i 2 wskazane zostały w różnych wysokościach i tym samym podgrupy w obu roszczeniach są zróżnicowane.

Strona powodowa podnosiła, iż przedmiotowe umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (ukf) zawarte przez konsumentów (członków grupy) są nieważne ze względu na ustalenie sumy ubezpieczenia na 100 zł. Znikoma kwota ubezpieczenia nie spełnia funkcji ochronnej, nie zaspokaja interesu ubezpieczeniowego – zatem brak jest essentialia negotii umowy ubezpieczenia. Wobec powyższego umowy są nieważne, a pobrane przez pozwaną składki zostały uzyskane bez podstawy prawnej. Tym samym pozwana jest obowiązana do zwrotu uzyskanych korzyści majątkowych.

Odnośnie żądania ewentualnego, tj. zwrotu kwot pobranych na podstawie klauzul abuzywnych przedmiotowych umów, strona powodowa wskazała, iż dotyczy ono zwrotu opłaty likwidacyjnej pobranej przez pozwaną w rażąco wygórowanej wysokości. Pozwana, przy rozwiązaniu każdej umowy przed upływem 10 lat, obliczyła wartość rachunku polisy i pobrała opłatę likwidacyjną w wysokości równej całości lub znacznej części wartości rachunku polisy. Są to klauzule abuzywne w ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta i tym samym bezskuteczne wobec konsumenta.

W odpowiedzi na pozew (k. 3370-3571 – tom 17-18) pozwana wniosła:

o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu oraz
o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Pozwana powołała się na ważność umów, jak i brak abuzywności postanowień tabeli opłat dotyczących opłaty likwidacyjnej.

Podniosła niedopuszczalność postępowania grupowego w sprawie niniejszej.

Odnośnie roszczenia 1. wskazywała, że:

Powód nie wykazał wspólnej podstawy faktycznej. Nie wykazał bowiem wspólnej podstawy wzakresie uzyskania korzyści majątkowej przez pozwaną kosztem członków grupy, braku podstaw dla wzbogacenia (wskazywanych przez powoda jako korzyść w postaci świadczenia pieniężnego spełnionego przez członków grupy, jak i korzyść, którą pozwana uzyskała w wyniku inwestowania środków pieniężnych uzyskanych od członków grupy – s. 60 pozwu). Wynik finansowy pozwanej na polisie każdego ubezpieczonego jest, co do zasady, różny. W przypadku 37 członków grupy pozwana poniosła stratę, a zatem nie uzyskała korzyści.
Indywidualnego badania wymagają okoliczności wygaśnięcia obowiązku zwrotu korzyści, tj. zużycia bądź utraty korzyści przez pozwanego ( 409 k.c.). Ponadto badania wymaga, czy iw jakiej wysokości każdy członek grupy uzyskał od (…) tzw. bonus, co zależało od faktu, czy umowa zawarta została w czasie trwania promocji, czy zostały uiszczone składki – § 16 ust. 4 i 5 owu. Ze 122 członków grupy 44 członków grupy nie otrzymało bonusu.
Zdaniem pozwanej indywidualnego rozpoznania wymaga również fakt przedawnienia zwrotu nienależnego świadczenia.
Roszczenie jest błędnie ujednolicone. Pozwana wskazywała, że owu lub regulaminy promocyjne przewidywały zwiększenie przez pozwaną kwoty wpłaconych przez ubezpieczającego składek o wskazany w tabeli opłat lub owu wskaźnik procentowy (tzw. bonus). Jeżeli zatem powód dochodzi stwierdzenia nieważności umów, to członkowie grupy otrzymali od pozwanego korzyść bez podstawy prawnej, co pomniejsza ich roszczenia. Jednocześnie wskazał, że 78 członków grupy ze 122 otrzymało taki bonus.
Niektóre z roszczeń zostały ujednolicone nie poprzez obniżenie, lecz poprzez podwyższenie, co jest niedopuszczalne w świetle art. 2 u.p.g. Błąd ten prowadzi do rozpadu 48 podgrup z53 z uwagi na niezachowanie w podgrupie minimum dwóch członków, których roszczenia byłyby prawidłowo ujednolicone poprzez obniżenie. Wskazywała, że w ramach poszczególnych podgrup, niektórzy członkowie dochodzą jedynie rekompensaty straty w postaci uiszczonej składki, inni dodatkowo utraconych korzyści w postaci niewypłacenia zysku wypracowanego z polisy.

Odnośnie roszczenia 2. wskazywała, że:

Indywidulanej analizy wymagają w szczególności: stopień świadomości konsumenta, korzystanie z usług doradcy inwestycyjnego, zawieranie umowy przy okazji zaciągania kredytu długoterminowego – zawieranie umów w kanale bancassurance, wprowadzenie w błąd przez pośredników ubezpieczeniowych, okoliczności wypowiadania umowy – moment wypowiedzenia i różnej proporcji pobranej opłaty likwidacyjnej do wartości zgromadzonych środków, indywidualne okoliczności warunkujące legitymację członków grupy do dochodzenia roszczeń (przykładowe reklamacje składane przez członków grupy, wniosek M. T. o zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz E. B. (1)).

Okoliczności towarzyszące zawieraniu umów są zasadniczo odmienne:

Postanowienia tabeli opłat są zróżnicowane i składają się z 10-11 punktów wyznaczających różną wysokość opłat. Pomimo, iż roszczenia członków podgrup opiewają w wartościach bezwzględnych na zbliżone kwoty, to stosunek pobranej opłaty do wartości polisy znacząco się różni. W ramach grupy dochodzone są roszczenia z tytułu zwrotu pobranej opłaty likwidacyjnej w wysokości od 100% do 16,55% kapitału zgromadzonego na polisie. Zatem stopień naruszenia interesów konsumentów jest diametralnie różny. Tym samym podstawa faktyczna nie jest jednakowa. Wobec członków grupy nie zastosowano takiego samego postanowienia umowy (tabele przytoczone na s. 41-42 pozwu i załączniki do pozwu nr 9.1-9.6).
Umowy zawarto w oparciu o różne wzorce umów, przewidujące różne poziomy opłat likwidacyjnych (np. 18 członków zawarło umowy w oparciu o (…), który przewidywał trzy warianty obliczania opłaty likwidacyjnej, a zatem zachodzą odmienne poziomy opłaty likwidacyjnej.
Indywidualnej analizy wymagają w szczególności: stopień świadomości konsumenta, korzystanie z usług doradcy inwestycyjnego, zawieranie umowy przy okazji zaciągania kredytu długoterminowego – zawieranie umów w kanale bancassurance, wprowadzenie w błąd przez pośredników ubezpieczeniowych.
Roszczenie 2. zostało błędnie ujednolicone (art. 2 u.d.p.g.).

Pozwana powoływała się na różne okresy wypowiedzenia umowy wskazując, iż w każdym kolejnym roku obowiązywania umowy, opłata likwidacyjna proporcjonalnie malała.

Pobrana przez pozwaną opłata likwidacyjna, choć zbliżona kwotowo, stanowi odmienną podstawę faktyczną, bowiem kwota ta stanowiła od 100% do 29% kapitału zgromadzonego przez ubezpieczającego na polisie. Powód błędnie ujednolicił w ten sposób roszczenia co najmniej w 24 podgrupach. W odniesieniu do 17 z 34 podgrup, skutkuje to ich rozpadem (załącznik nr 47).

Ponadto, pozwana zakwestionowała reprezentację grupy przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w U. M. S., zważywszy na wykonywanie przez Rzecznika zadań własnych powiatu. Wobec powyższego, w jej ocenie, Rzecznik nie ma uprawnień do reprezentacji konsumentów niebędących mieszkańcami danego powiatu. W związku z tym grupa liczy mniej niż 10 prawidłowo reprezentowanych członków.

Zważywszy na błędne wyliczenia roszczeń co do zasady, oświadczenia nie stanowią prawidłowej zgody na ujednolicenie (załącznik nr 49).

W piśmie procesowym z 12 listopada 2015 r. (k. 9419-9510 – tom 48) powód dokonał zmiany powództwa, żądając:

zasądzenia zwrotu opłaty likwidacyjnej w oparciu o niedozwolone, w rozumieniu 385¹§ 1 k.c., postanowienia umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, wskazując na utworzone 38 podgrup członków;

ewentualnie z uwagi na nieważność całych umów

ustalenia, że pozwana ponosi odpowiedzialność wobec 120 wymienionych w tym piśmie członków grupy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wynikającego z wykonywania przez członków grupy nieważnych umów.

Powód wskazał roszczenia poszczególnych podgrup członków:

Podgrupa 1

na rzecz: (…), kwoty 896,31 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 896,31 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 2

na rzecz: (…), kwoty 2.451,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 2.451,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 3

na rzecz: (…), kwoty 2.874,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 2.874,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 2.874,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 2.874,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 4

na rzecz: (…), kwoty 3.257,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.257,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 5

na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 6

na rzecz: (…), kwoty 3 599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.599,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 7

na rzecz: (…), kwoty 3.973,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.973,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 8

na rzecz: (…), kwoty 4.150,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.150,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 9

na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 10

na rzecz: (…), kwoty 4.963,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.963,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 11

na rzecz: (…), kwoty 5.260,52 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5 260,52 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 12

na rzecz: (…), kwoty 5.651,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.651,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.651,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 13

na rzecz: (…), kwoty 6.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 6.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 6.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 15

na rzecz: (…), kwoty 6.745,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 6.745,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 16

na rzecz: (…), kwoty 7.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 17

na rzecz: (…), kwoty 8.298,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.298,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 18

na rzecz: (…), kwoty 8.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 19

na rzecz: (…), kwoty 8.424,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.424,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 20

na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 8.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 21

na rzecz: (…), kwoty 9.904,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.904,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.904,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 22

na rzecz: (…), kwoty 10.505,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 10.505,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 10.505,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 23

na rzecz: (…), kwoty 12.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 12.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 24

na rzecz: (…), kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 25

na rzecz: (…), kwoty 17.441,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.441,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.441,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 26

na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.999,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 27

na rzecz: (…), kwoty 21.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 21.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 21.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 28

na rzecz: (…), kwoty 27.116,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 27.116,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 29

na rzecz: (…), kwoty 30.563,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 30.563,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 30.563,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 30

na rzecz: (…), kwoty 36.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 36.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 31

na rzecz: (…), kwoty 36.980,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 36.980,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 32

na rzecz: (…), kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 33

na rzecz: (…), kwoty 50.130,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 50.130,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 34

na rzecz: (…), kwoty 53.982,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 53.982,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 53.982,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 35

na rzecz: (…), kwoty 65.415,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 65.415,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 36

na rzecz: (…), kwoty 84.512,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 84.512,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 37

na rzecz: (…), kwoty 127.586,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 127.586,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Podgrupa 38

na rzecz: (…), kwoty 319.836,28 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 319.836,28 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

W piśmie z 11 grudnia 2015 r. (k. 10472-10538 – tom 53) strona powodowa wskazała na kolejną modyfikację powództwa, poprzez przystąpienie nowych członków grupy z analogicznymi żądaniami, jak w zmodyfikowanym powództwie, konkretyzując wysokość poszczególnych kwot, ze wskazaniem na odsetki od dnia wniesienia pisma.

Podgrupa 5

na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.360,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 9

na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 4.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 14

na rzecz: (…), kwoty 6.655,90 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 6.655,90 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 16

na rzecz: (…), kwoty 7.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 18

na rzecz: (…), kwoty 8.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 24

na rzecz: (…), kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 27

na rzecz: (…), kwoty 21.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 30

na rzecz: (…), kwoty 36.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 36.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 36.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 32

na rzecz: (…), kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 35

na rzecz: (…), kwoty 65.415,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 39

na rzecz: (…), kwoty 1.700,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 1.700,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 40

na rzecz: (…), kwoty 2.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 2.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 42

na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 3.600,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 43

na rzecz: (…), kwoty 5.040,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.040,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.040,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 44

na rzecz: (…), kwoty 5.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 45

na rzecz: (…), kwoty 5.589,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 5.589,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 46

na rzecz: (…), kwoty 6.300,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 6.300,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 47

na rzecz: (…), kwoty 7.028,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.028,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia niniejszego pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 48

na rzecz: (…), kwoty 7.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 7.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 49

na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty

liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 9.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 50

na rzecz: (…), kwoty 10.080,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 10.080,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 51

na rzecz: (…), kwoty 11.109,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 11.109,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 11.109,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 52

na rzecz: (…), kwoty 13.291,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 13.291,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 53

na rzecz: (…), kwoty 16.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 16.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 16.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 54

na rzecz: (…), kwoty 17.568,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.568,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 55

na rzecz: (…), kwoty 17.882,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 17.882,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 56

na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 57

na rzecz: (…), kwoty 18.051,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 18.051,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 58

na rzecz: (…), kwoty 23.365,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 23.365,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 23.365,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 59

na rzecz: (…), kwoty 27.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 27.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 60

na rzecz: (…), kwoty 28.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 28.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 28.800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 61

na rzecz: (…), kwoty 36.996,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 36.996,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 62

na rzecz: (…), kwoty 53.994,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 53.994,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 63

na rzecz: (…), kwoty 129.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 129.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 129.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 64

na rzecz: (…), kwoty 141.291,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 141.291,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 65

na rzecz: (…), kwoty 150.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 150.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 66

na rzecz: (…), kwoty 180.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 180.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;

Podgrupa 67

na rzecz: (…), kwoty 342.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty;
na rzecz: (…), kwoty 342.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty liczonymi od dnia złożenia pisma do dnia zapłaty.

Ustosunkowując się do modyfikacji i rozszerzenia powództwa, strona pozwana w piśmie procesowym z 2 marca 2016 r. (k. 12532-12579 – tom 63) podtrzymała w całości stanowisko wyrażone w odpowiedzi na pozew, w tym wszystkie wnioski, twierdzenia i zarzuty oraz wnioski dowodowe zawarte w odpowiedzi na pozew.

Podnosiła, iż konstrukcja zmienionego powództwa jest wadliwa. Roszczenie o ustalenie odpowiedzialności z uwagi na nieważność umów na życie z ufk jest roszczeniem dalej idącym, zatem powinno ono być zgłoszone w pierwszej kolejności.

Ponadto pomiędzy żądaniem głównym a ewentualnym nie zachodzi związek przedmiotowy. Każde z roszczeń zgłoszonych przez powoda dotyczy innego przedmiotu.

Zgłoszenie żądania ustalenia odpowiedzialności w miejsce żądania zapłaty jest równoznaczne z cofnięciem pierwotnego roszczenia pierwszego. Jednak cofnięcie roszczenia pierwszego jest nieskuteczne z uwagi na naruszenie art. 19 ust. 1 u.d.p.g., który wymaga do tego zgody ponad połowy członków grupy. Załączone do pisma z 12 listopada 2015 r. oświadczenia zmieniające oświadczenia o przystąpieniu do grupy nie zawierają wyraźnej zgody na cofnięcie dawnego roszczenia pierwszego, a jedynie na dochodzenie nowego roszczenia o ustalenie.

Niezależnie od powyższego pozwana podtrzymywała, iż postępowanie grupowe w niniejszej sprawie jest niedopuszczalne, co uzasadnia odrzucenie pozwu, zaś ewentualny wniosek pozwanej o ustanowienie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu jest uzasadniony i zasługuje na uwzględnienie.

W piśmie procesowym z 4 kwietnia 2016 r. (k. 16404-16432 – tom 83) strona powodowa szczegółowo ustosunkowała się do twierdzeń i zarzutów podnoszonych przez pozwaną Spółkę, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie zarówno w kwestii dopuszczalności postępowania grupowego, jak i merytorycznych podstaw wywiedzionego powództwa.

W kolejnym piśmie procesowym datowanym 21 kwietnia 2016 r. (fax k. 16478-16489; pismo z datą prezentaty 26 kwietnia 2016 r. – k. 16492-16494 + zał. k. 16495-16501 – tom 83), strona powodowa zgłosiła wystąpienie dwóch członków grupy wobec zaspokojenia ich roszczeń przez pozwaną, mianowicie (…) zamieszkałej w B. i zaliczonej uprzednio – w wyniku modyfikacji powództwa z 11 grudnia 2015 r. – do podgrupy 18 oraz (…) zamieszkałego w B. i zaliczonego uprzednio – w wyniku tej samej modyfikacji powództwa – do podgrupy 42.

W wyniku tego wystąpienia:

grupa reprezentowana przez powoda liczy obecnie 238 członków,
zmianie uległa lista członków grupy z podziałem na podgrupy, co zostało już wyżej uwzględnione w niniejszym postanowieniu,
po wystąpieniu ww. dwóch członków, roszczenia pozostałych członków grupy w podgrupach 18 i 42 są ujednolicone prawidłowo, z zachowaniem wymogu art. 2 ust. 2 u.d.p.g.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

Powód w pozwie złożył wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

Tryb rozpoznawania spraw z tzw. pozwów zbiorowych reguluje ustawa z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7 poz. 44) – dalej u.d.p.g.

Pierwszą kwestią podlegającą ocenie Sądu jest dopuszczalność takiego trybu postępowania. Z tych względów Sąd zobligowany jest do wydania postanowienia o odrzuceniu pozwu, bądź też postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (art. 10 ust. 1 u.d.p.g.).

Przesłanki warunkujące dopuszczalność postępowania grupowego podzielić można na:

materialnoprawne, które obejmują roszczenia:

o ochronę konsumentów,
z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny,
z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 ust 2 u.d.p.g.), oraz

procesowe, które muszą spełniać kryteria:

jednorodzajowości,
tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej,
muszą być dochodzone przez co najmniej 10 osób (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.).

W sprawach o roszczenia pieniężne dodatkową przesłanką jest ujednolicenie wysokości roszczeń, przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości może nastąpić w podgrupach liczących co najmniej 2 osoby (art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g.).

Ostatecznie, w zmodyfikowanym powództwie, powód domaga się zasądzenia zwrotu kwot opłaty likwidacyjnej na podstawie postanowień umów łączących strony jako klauzul abuzywnych, a zatem bezskutecznych. Podnosi, iż pobrane przez pozwaną opłaty są rażąco wygórowane.

Jedynie na wypadek uznania przez Sąd, iż skarżone umowy są nieważne w całości, wniósł o ustalenie odpowiedzialności pozwanej z tychże umów.

W tym miejscu, przed przystąpieniem do omówienia zasadniczych przesłanek dopuszczalności pozwu grupowego, należy odnieść się do zarzutu pozwanej podniesionego w piśmie procesowym z 2 marca 2016 r. w zakresie niedopuszczalnego, w jej ocenie, w świetle art. 19 u.d.p.g., cofnięcia powództwa.

Zdaniem Sądu, poprzez kolejne modyfikacje, strona powodowa nie cofnęła powództwa w żadnym zakresie, a jedynie zmieniła kolejność dochodzonych roszczeń. W tym przypadku nie była konieczna zgoda, o której mowa w powołanym wyżej przepisie. Sytuacja opisana w dyspozycji ww. normy prawnej obejmuje zgoła odmienną czynność procesową o zupełnie innych skutkach.

III

Na marginesie należy zwrócić także uwagę, iż na obecnym etapie Sąd rozpoznaje formalne przesłanki dopuszczalności pozwu grupowego. Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie rozstrzyga, czy zgoda członków grupy na czynności dyspozytywne musi mieć charakter uprzedni wobec podejmowanej czynności. Podobnie jak w większości wypadków, gdy zgoda taka wymagana jest przepisami k.p.c., nie wynika to także z istoty samej czynności.

Z procesowego punktu widzenia najbardziej pożądaną byłaby oczywiście sytuacja, gdyby reprezentant uzyskał uprzednią zgodę większości członków grupy i przedstawił ją sądowi równocześnie z dokonywaniem czynności procesowych, które tej zgody wymagają. Wydaje się jednak, że lege non distinguente zgoda ta może mieć charakter zarówno uprzedni, jak i następczy w stosunku do podejmowanej czynności.

Trzeba również zauważyć, iż zgody na ujednolicenie roszczeń w poszczególnych podgrupach zostały wyrażone w sposób ewentualny. Poszczególni członkowie podgrup wyrazili tym samym wolę oparcia swoich roszczeń na dwóch ewentualnych podstawach materialnoprawnych, nie wyłączając możliwości skorzystania z którejkolwiek z nich. Reprezentant grupy mógł zatem zmienić kolejność dochodzenia roszczeń w niniejszym postępowaniu.

Sytuacja prawna członków grupy w żaden sposób nie uległa zmianie. W przypadku oddalenia pierwszego roszczenia, Sąd zobligowany będzie do rozpoznania roszczenia ewentualnego. Należy pamiętać także, iż to powód jest gospodarzem procesu, który formułuje swoje żądania oraz wskazuje okoliczności i dowody na ich poparcie.

W świetle powyższego, za chybiony na obecnym etapie postępowania uznać należy również zarzut, iż zastosowana konstrukcja zmiany powództwa jest wadliwa.

Zarzutu tego nie sposób zakwalifikować jako dyskwalifikującego rozpoznanie przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym. Pozwana wchodzi nim na grunt zagadnień prawnomaterialnych, te zaś będą rozpoznane we właściwym procesie.

Chybione są również twierdzenia pozwanej na poparcie żądania odrzucenia pozwu, sugerujące, iż zastosowana przez reprezentanta grupy konstrukcja roszczeń jest nieprawidłowa z uwagi na fakt, że pomiędzy żądaniem głównym a ewentualnym nie zachodzi związek przedmiotowy; każde z roszczeń dotyczy innego przedmiotu.

Odnosząc się do tego zarzutu, należy ponownie rozróżnić roszczenia prawnomaterialne od roszczeń procesowych. To drugie, według dominującego obecnie stanowiska judykatury, to twierdzenie powoda o istnieniu jego uprawnienia podlegającego ochronie prawnej. Twierdzenie to nie musi być powiązane z rzeczywistym stosunkiem prawnym istniejącym pomiędzy stronami procesu. Na potwierdzenie braku istnienia powiązania pomiędzy roszczeniem procesowym a prawami i obowiązkami stron procesu, wynikającymi z prawa materialnego, wskazać można chociażby na brak obowiązku powoływania w pozwie podstawy prawnej zgłoszonych żądań.

Tak więc roszczenia procesowe podlegają łączeniu, a dopuszczalność ich dochodzenia w jednej sprawie jest uregulowana w art. 191 k.p.c. Przepis ten umożliwia dochodzenie w jednym pozwie kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, o ile są spełnione następujące warunki: tożsamość stron, tożsamość trybu rozpoznawania zgłoszonych roszczeń, brak kwalifikowania się któregokolwiek z roszczeń do postępowania odrębnego, istnienie właściwości rzeczowej sądu ze względu na ogólną wartość roszczeń oraz bez względu na wartość przedmiotu sporu.

Powyższe warunki stanowią jedyne ograniczenie możliwości kumulowania kilku roszczeń w jednym pozwie przeciwko temu samemu pozwanemu. Połączone mogą być więc roszczenia niepozostające ze sobą w związku, oparte na innej podstawie faktycznej oraz wynikające z różnych uprawnień materialnoprawnych.

Sam fakt łącznego dochodzenia kilku roszczeń nie wpływa na ich samodzielność procesową, która przejawia się np. w ich oddzielnym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, a także samodzielnym zakresie skutków, jakie wywiera ich zgłoszenie w pozwie oraz wydanie w stosunku do nich prawomocnego rozstrzygnięcia. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 18 października 2013 r., sygn. akt III CZP 58/13: „Możliwość zgłoszenia żądania ewentualnego istnieje tak w sprawach o świadczenie, ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego bądź prawa, czy o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa. Nie zostało wyłączone oparcie żądania ewentualnego na odmiennej podstawie faktycznej, czy też prawnej, niż żądanie główne”.

Oba roszczenia wywiedzione przez stronę powodową, mimo iż oparte na odmiennych podstawach faktycznych, można zakwalifikować przy tym do trybu postępowania grupowego, regulowanego przez powołaną na wstępie ustawę.

Niewątpliwie roszczenie dochodzone w postępowaniu grupowym dotyczy roszczenia procesowego. Ową jednolitość roszczeń, na którą powołuje się pozwana, należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego. Inaczej rzecz ujmując członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie, wspólne w danej grupie roszczeń procesowych.

Wykluczona na gruncie omawianej ustawy byłaby więc jedynie sytuacja, w której część członków grupy dochodziłaby kontroli incydentalnej wzorców umownych i zapłaty, zaś inni wnosiliby o ustalenie nieważności umowy z ufk i zapłaty.

Z takim przypadkiem, z uwagi na sposób formułowania poszczególnych roszczeń, na gruncie niniejszego postępowania z całą pewnością nie mamy do czynienia. Wspólność okoliczności faktycznych na których opierane jest powództwo (roszczenie główne i ewentualne) z całą pewnością nie wpłynie na czas rozpoznania zgłoszonych roszczeń przez Sąd, nie niwecząc celów postępowania grupowego. Strona powodowa nie naruszyła przy tym żadnych przepisów postępowania, skutkujących niedopuszczalnością powództwa i koniecznością odrzucenia pozwu grupowego.

Ustawa procesowa – kodeks postępowania cywilnego – dopuszcza kumulację roszczeń, z której to możliwości ustawodawca nie zrezygnował w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu oba roszczenia konsumentów (rozpoznawane odrębnie) dochodzone w niniejszej sprawie są roszczeniami jednego rodzaju, opartymi na takiej samej podstawie faktycznej.

Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, w przypadku których to pojęć ustawodawca zaniechał ich definicji, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego. Istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw.

Trzeba mieć również na uwadze, iż zbyt wąska czy też ścisła interpretacja tychże przesłanek (reprezentowana przez pozwaną), w praktyce wpłynęłaby na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego jako określonej, wyodrębnionej instytucji prawa procesowego. Nie takie, jak się wydaje, było założenie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego tego uregulowania.

Podsumowując, w każdym przypadku ocena wskazanych przesłanek należy przede wszystkim do Sądu, który biorąc pod rozwagę okoliczności danej sprawy, rozważa czy zgłoszone przez grupę powodów roszczenie nadaje się do rozpoznania w trybie przedmiotowej ustawy.

Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego.

Powyższe rozumienie jednorodzajowości roszczeń nie jest związane z jednakową podstawą prawną. Jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń nie jest bowiem, w świetle art. 1 ust. 1 ustawy, przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego. Odmienność podstaw prawnych nie będzie stanowić przeszkody do wniesienia powództwa grupowego, ale należy pamiętać o konieczności spełnienia przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. O jednorodzajowości roszczeń decyduje więc występujący między nimi związek o charakterze faktycznym.

Przez podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym.

VII

Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia bądź zdarzeń podobnych do siebie (zob. M. Sieradzka (w:)Komentarz do art. 1 u.d.p.g., System Informacji Prawnej LEX).

Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje, gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawień i wiąże strony postępowania (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 95).

Z kolei z taką samą podstawą faktyczną mamy do czynienia, gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 212).

Taka sama podstawa faktyczna roszczeń występuje, gdy mamy do czynienia z wielością zdarzeń, które wykazują podobieństwo.

Podsumowując, wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo.

Na kanwie rozpoznawanego przypadku, owo podobieństwo niewątpliwie zachodzi. Mamy do czynienia z roszczeniami o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej opłaty likwidacyjnej.

VIII

Wskazać też należy, iż na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 u.d.p.g. mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwaną takich okoliczności jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne, czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów, nie wpływa na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa.

W rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem wzorca umownego, obejmującego sporną klauzulę dotyczącą uprawnienia ubezpieczyciela do pobierania opłat w rażąco wygórowanej wysokości, stanowiącej całość lub część wartości rachunku polisy, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia.

Bezspornie spełnione jest także kryterium odpowiedniej liczebności grupy oraz poszczególnych podgrup.

Liczba wszystkich członków wynosi 238 (z grupy wystąpili: (…) oraz (…), będący początkowo w podgrupie 14; (…) został przesunięty z podgrupy 13 do 14; wystąpili także: (…) zaliczona uprzednio w wyniku modyfikacji do podgrupy 8 oraz (…) zaliczony uprzednio – w wyniku tej samej modyfikacji powództwa – do podgrupy 42).

Roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich.

W przypadku roszczenia o ustalenie nieważności przedmiotowych umów, zawartych na podstawie kwestionowanych przez stronę powodową wzorców, wspólną okolicznością dla wszystkich członków grupy była znikomość, symboliczność sumy ubezpieczenia, na które opiewały poszczególne polisolokaty (100 zł), bez względu na to, na podstawie których (a także w którym wariancie) z sześciu rodzajów ogólnych warunków umowy zostały one zawarte.

Z okoliczności przytoczonych w pozwie wynika, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej.

W niniejszej sprawie wszyscy członkowie grupy są osobami fizycznymi, które zawarły z pozwaną umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, w oparciu o wzorce umowne opracowane przez pozwaną.

Umowy każdego z członków zawarte zostały na czas nieokreślony. Członkowie grupy wpłacali na rachunek pozwanej środki pieniężne w postaci regularnych składek. Każda z umów zawierała postanowienie o prawie pozwanej do pobrania opłaty za wykup ze środków zgromadzonych na rachunku polisy, pochodzących ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach polisowych.

Wysokość tej opłaty stanowiła określony procent – od 98% do 5% albo od 100% do 15% wartości polisy powstałej ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 lub 3 latach obowiązywania umowy ubezpieczenia.

Była ona pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia z innego powodu niż śmierć.

W przypadku każdego członka grupy doszło do rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od zawarcia umowy z innego powodu niż śmierć, a pozwany pobrał od każdego członka grupy opłatę za wykup, stanowiącą całość lub część środków zgromadzonych przez niego na rachunku polisy.

Każdy z członków grupy zawarł umowę ubezpieczenia na podstawie wzorca umowy (owu), zawierającego analogiczną klauzulę umowną – postanowienie nakładające na konsumenta-członka grupy obowiązek spełnienia na rzecz pozwanej świadczenia pieniężnego tytułem opłaty likwidacyjnej. W każdym owu postanowienie dotyczące pobierania tej opłaty zostało zawarte w rozdziale pod nazwą „Opłata likwidacyjna”. Konsument-członek grupy obowiązany był do uiszczenia na rzecz pozwanej ww. opłaty w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia lub dokonania wypłaty części wartości polisy.

Rozwiązanie umowy ubezpieczenia następowało między innymi w wyniku zaprzestania opłacania składek i upływu okresu prolongaty lub złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia zgodnie z postanowieniami OWU zawartymi w rozdziale „Rozwiązanie umowy ubezpieczenia”.

Wysokość opłat regulowały tabele opłat i limitów. Wysokość opłaty ustalona została jako wielokrotność składki podstawowej, należnej za pierwszy rok polisy. W pierwszych dwóch latach opłata wynosiła 2-krotność składki podstawowej, zaś od 3 do 10 roku od 1,5 krotności do 0,6 (0,3) składki podstawowej.

Na tej podstawie pozwana pobrała z rachunku polisy opłatę likwidacyjną w wysokości do 100% wartości środków pochodzących z umorzenia jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zgromadzonych na podstawowym rachunku polisy. Była ona pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia.

Powód wraz z pozwem złożył:

ogólne warunki ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi wraz z tabelami opłat i limitów – do umów o indeksach – PIR/07/08/10, PRE/08/07/18, PPR/07/09/17, PRNB/07/10/22, PSOF/07/10/22, PLUS/08/10/20 (załączniki nr 9.1 do 9.6 pozwu),
polisy stanowiące załącznik do oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody na osobę reprezentanta grupy (załączniki do pozwu nr 6.1.4 do 6.122.4),
załączniki dołączone do pisma procesowego z 12 listopada 2015 r. – nr 4.1 do 4.120: oświadczenia członków grupy o zmianie oświadczenia o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody na osobę reprezentanta grupy,
oraz załącznik nr 6 w postaci aneksu nr 2 z 29 września 2015 r. do umowy reprezentanta grupy z pełnomocnikiem,
załączniki do pisma procesowego z 11 grudnia 2015 r. nr 6.123.4 do 6.242.6 i 6.64.2: polisy stanowiące załącznik do oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody na osobę reprezentanta grupy,
oraz wnioski dowodowe o przedstawienie duplikatów polis członków grupy, które pozwana dołączyła wraz z pismem z 04 marca 2016 r.

Taka podstawa powództwa wskazuje, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej.

Z powyższych względów, zarzuty pozwanej, kwestionujące istnienie takiej samej podstawy faktycznej, Sąd uznał za niezasadne.

XII

Bez znaczenia jest zatem stopień naruszenia interesów poszczególnych konsumentów, zważywszy na procent środków zebranych na polisie, jaki stanowiła pobrana opłata.

Pozwana wskazywała, że w ramach grupy dochodzone są roszczenia z tytułu zwrotu pobranej opłaty likwidacyjnej w wysokości od 100% do 16,55% kapitału zgromadzonego na polisie.

Ponadto wskazywała na brak tożsamości postanowień umowy, zważywszy na różne wzorce, różne warianty obliczania opłaty – różnorodność tabel określających opłaty. Podkreślała rozróżnienie okoliczności związanych z indywidualizacją każdego konsumenta, jego świadomości i warunków zawierania umów.

Odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwaną, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanej do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy są klauzulami abuzywnymi (postanowienie SA w Warszawie z 6 lutego 2015 r., sygn. akt I ACz 43/15, LEX nr 1646028).

Zdaniem Sądu, ta kwestia nie podlega ocenie na wstępnym badaniu pozwu pod kątem dopuszczalności postępowania grupowego. Sąd na tym etapie bada kluczowe i wspólne dla wszystkich członków grupy okoliczności faktyczne sprawy, bez szczegółowej analizy okoliczności charakterystycznych tylko dla pojedynczych lub niektórych członków grupy, a pozostających bez wpływu na przyszłą ocenę prawną dochodzonych roszczeń powodów.

Na wstępnym etapie sprawy istotne dla Sądu są jedynie okoliczności uzasadniające (bądź nie) nadanie biegu pozwowi zgłoszonemu w postępowaniu grupowym.

Weryfikacja podanych w uzasadnieniu pozwu okoliczności jako uzasadniających uwzględnienie powództwa będzie zawsze przedmiotem postępowania dowodowego na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy (por. postanowienie SA w Warszawie z 8 sierpnia 2013 r., sygn. akt VI ACz 1639/13, LEX nr 1499167, tak też postanowienie SA w Warszawie z 23 września 2015 r., sygn. akt VI ACz 1117/15, niepubl.).

XIII

Powyższe odnosi się również do zarzutu pozwanej błędnego ujednolicenia roszczenia. Pozwana wskazywała, że pobrana przez nią opłata likwidacyjna, choć zbliżona kwotowo, stanowi odmienną podstawę faktyczną, bowiem kwota ta stanowiła od 100% do 29 % kapitału zgromadzonego przez ubezpieczającego na polisie. Tymczasem w art. 2 u.d.p.g. brak jest przesłanek odnoszących się do proporcjonalności dochodzonych roszczeń.

Ustawodawca wskazuje jedynie na konieczność wskazania ujednoliconej wysokości żądania z ograniczeniem tego wymogu do 2 osób w każdej podgrupie.

Dla potrzeb wstępnej oceny dopuszczalności pozwu, Sąd związany jest okolicznościami podanymi przez powoda. Ocena charakteru sprawy następuje w ramach wskazanego przez powoda roszczenia i podanych przez niego okoliczności faktycznych, które to elementy konkretyzują stosunek prawny zachodzący pomiędzy stronami, kształtują charakter sprawy i tym samym nadają lub odejmują jej przymiot sprawy cywilnej (zob. J. Gudowski (w:) T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, tom 1, Warszawa 2007, s. 17).

Powód dokonał ujednolicenia roszczenia poprzez wskazanie roszczeń w tych samych wysokościach z zachowaniem wymogu liczebności podgrupy do minimum 2 osób.

Tymczasem pozwana wkracza swoimi zarzutami w kwestie zasadności powództw i ewentualnie ich wysokości, co nie stanowi elementu podlegającego badaniu na obecnym etapie.

XIV

Żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanej również nadaje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Roszczenia o ustalenie odpowiedzialności są roszczeniami jednego rodzaju. Każde z roszczeń należy również do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji nieważności umów. Podstawy faktyczne dla obu roszczeń (rozpoznawanych odrębnie) pozostają takie same.

W postępowaniu grupowym dopuszczalne jest powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanej w sprawie o roszczenie pieniężne wynikające z czynu niedozwolonego stanowiącego jedno zdarzenie (postanowienie SN z 28 stycznia 2015 r. I CSK 533/14 – LEX nr 1648177).

Na marginesie godzi się także napomnieć, iż ujednolicenie dokonane przez stronę powodową w zakresie pierwszego roszczenia nie uniemożliwia rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Należy zgodzić się z pozwaną, iż stwierdzenie nieważności umowy ze względu na jej sprzeczność z ustawowymi elementami umów ubezpieczenia, w których winien przeważać aspekt ochronny, a nie kapitałowy, spowoduje w istocie, iż wyłączona zostanie w toku niniejszego postępowania konieczność rozpatrywania kwestii abuzywności poszczególnych postanowień w zakresie wprowadzenia opłaty likwidacyjnej we wzorach umownych, na podstawie których członkowie grupy zawarli umowy z pozwaną.

Roszczenie o ustalenie jest przy tym ujednolicone w większym stopniu aniżeli roszczenie zwrotu pobranych opłat likwidacyjnych.

Kwestia ta jednak, jak już zaznaczono, rozważana będzie szczegółowo dopiero na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy.

W ocenie Sądu, także zarzut pozwanej odnośnie braku reprezentacji grupy przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w U. M. S. ze względu na wykonywanie przez Rzecznika zadań własnych powiatu i braku w związku z tym uprawnień do reprezentacji konsumentów niebędących mieszkańcami danego powiatu, jest bezzasadny.

Zdolność sądowa przysługuje albo nie przysługuje danemu podmiotowi i nie ma charakteru podzielnego, zaś posiadanie zdolności sądowej nie jest uzależnione, czy powiązane z terytorialnym zakresem kompetencji określonego podmiotu. Powiatowemu (miejskiemu) rzecznikowi konsumentów przysługuje zdolność sądowa również wówczas, gdy przystąpią do grupy osoby spoza terenu jego działania.

Skoro powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów może być reprezentantem grupy, to tym samym jest uprawniony do zawarcia umowy, o której mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (postanowienie SA w Warszawie z 06 lutego 2015 r. I ACz 43/15 – LEX nr 1646028, postanowienie SA w Łodzi z 28 września 2011 r. I ACz 836/11 – LEX nr 1499157).

XVI

Żądanie pozwanej zgłoszone w trybie art. 8 u.d.p.g., tj. zabezpieczenie kosztów procesu poprzez zobowiązanie powoda do złożenia kaucji w wysokości 308. 219,80 zł, Sąd uznał za niezasadne.

Pozwana, jako koszty, wskazała koszty zleconych przez siebie opinii w wysokościach 56.779,80 zł, 108.240 zł, i 37.000 zł, wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 43.200 zł od każdego z powodów oraz koszty obsługi administracyjnej w wysokości 135.000 zł. Podniosła, iż budżet miasta S. za 2014 r. nie przewiduje środków na działalność Rzecznika lub przynajmniej wykonywania zadań związanych z ochroną konsumentów, a pozwana nie ma roszczenia o zwrot kosztów do członków grupy.

Strona pozwana określiła swoje koszty w bardzo znacznych kwotach. Należy jednak mieć na uwadze, iż zgodnie art. 98 k.p.c. obowiązkiem zwrotu objęte są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach, i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

O ile sam fakt sporządzenia opinii przez specjalistów podlega ocenie co do zasadności ich zlecenia, to zasadność wskazywanych kwot za ich sporządzenie nie została w jakikolwiek sposób przybliżona jako celowa. Niebotyczne są też kwoty wskazane przez stronę jako koszty obsługi administracyjnej (135.000 zł), których zasadność poniesienia, poza ogólnikowym stwierdzeniem, nie została uprawdopodobniona.

Ochrona praw konsumentów należy do zadań publicznych wykonywanych przez powiaty lub miasta na prawach powiatu. Zadania te zostały nałożone na samorząd powiatowy mocą art. 4 ust. 1 pkt 18 ustawy o samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. Nr 595) oraz art. 37 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 16 lutego 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 50 poz. 331).

Samorząd powiatowy jest zobowiązany zapewnić w swoim budżecie środki finansowe na wykonywanie wszystkich zadań publicznych, w tym na ochronę praw konsumentów.

Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów na podstawie art. 37-43 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a także na podstawie innych przepisów, w tym art. 4 ust. 2 u.d.p.g. Oznacza to, że rzecznik konsumentów, realizując uprawnienia wynikające z ustawy i występując jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym, wykonuje zadania samorządu powiatowego, finansowane ze środków tego samorządu.

Pozwana, składając taki wniosek, winna uprawdopodobnić po pierwsze, że wytoczone przeciwko niej powództwo jest oczywiście bezzasadne lub, że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy „pieniactwa procesowego”, a po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jej przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej (por. postanowienie SA w Łodzi z 29 listopada 2012 r., sygn. akt I ACz 1485/12, LEX nr 1499166, postanowienie SA w Warszawie z 6 lutego 2015 r., sygn. akt I ACz 43/15, LEX nr 1646028).

Sąd nie dopatrzył się w sprawie niniejszej zarówno oczywistej bezzasadności powództwa, jak również istnienia jakichkolwiek obaw w zakresie ewentualnego egzekwowania swoich roszczeń przez pozwaną.

Wobec powyższego, na mocy art. 222 k.p.c. w zw. art. 24 i na mocy art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Sąd postanowił jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 8 kwietnia 2016 r.

Posted on 8 kwietnia 2016 at 08:28.

Written by admin_classaction

Dla wdrożenia postępowania grupowego wystarczające jest, aby zespół podstawowych okoliczności składających się na podstawę faktyczną żądania był taki sam w odniesieniu do wystarczającej ilości osób. Nie jest zaś bezwzględnie konieczne, aby zbieżność zachodziła co do wszystkich okoliczności tworzących podstawę faktyczną żądań poszczególnych członków grupy.
Zasadniczą okolicznością determinującą dopuszczalność postępowania grupowego jest deklarowana przez powoda identyczność mechanizmu. Odmienność wzorców stosowanych w stosunku do poszczególnych członków grupy, odmienność osoby ubezpieczającego, podobnie jak i odmienność warunków, w jakich mogło dochodzić do zawierania poszczególnych umów, pozostaje w świetle pozwu bez znaczenia dla ustalenia, czy w ogóle mogło dojść do zawarcia ważnej umowy ubezpieczenia, a także czy w ogóle dopuszczalny jest mechanizm uzależniający wysokość opłat likwidacyjnych lub administracyjnych od długości okresu obowiązywania umowy.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Bogdan Świerczakowski

Sędziowie: SSA Beata Byszewska (spr.), SSA Roman Dziczek

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w m. st. W. działającego w charakterze reprezentanta grupy złożonej z (…) przeciwko (…) S.A. we W. o zapłatę na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 1 grudnia 2015 r., sygn. akt I C 1385/14,

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w całości w ten sposób, że rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew wobec niemożności jego rozpoznania w postępowaniu grupowym. Sąd wskazał, że powód wnosił o zasądzenie od pozwanego, tytułem zwrotu, kwot równych wartości korzyści majątkowych uzyskanych przez pozwanego bez podstawy prawnej kosztem członków grupy, w wykonaniu nieważnych czynności prawnych – nieważnych oświadczeń złożonych przez członków grupy pozwanemu o chęci skorzystania z zastrzeżenia na ich rzecz ochrony ubezpieczeniowej oraz nieważnych umów grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Jednocześnie, w przypadku oddalenia powództwa wniesionego na powyższej podstawie, strona powodowa dochodziła zapłaty kwot pobranych przez pozwanego od członków grupy bez podstawy prawnej tytułem opłaty likwidacyjnej, pobranej w związku z rezygnacją ze stosunku ubezpieczenia. Strona powodowa wniosła również o zapłatę kwot pobranych przez pozwanego tytułem opłat: „administracyjnej, zwanej również opłatą za zarządzanie”, wskazując, iż pobierane są one na podstawie niedozwolonych postanowień umownych.

Strona powodowa wskazała, iż okolicznościami wspólnymi w ramach podgrupy, w oparciu o które zostały ujednolicone roszczenia członków grupy, w ramach poszczególnych roszczeń, są wykazane w pozwie okoliczności wspólne dla wszystkich członków grupy.

W ocenie Sądu, tworząc poszczególne podgrupy, powodowie kierowali się tylko i wyłącznie wysokością roszczeń, co prowadzi, zdaniem sądu, do konieczności badania indywidualnie każdego z roszczeń poszczególnych członków grupy, bowiem stworzone podgrupy mają charakter czysto formalny.

Ujednolicenie, na podstawie art. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 roku, Nr 7, poz. 44, dalej: „u.d.p.g.”) może dokonać się, jeżeli za ujednoliceniem przemawiają wspólne okoliczności sprawy. Tym samym należy przyjąć, iż dotyczy to takich wspólnych okoliczności sprawy, które są wspólne, a więc takie same dla członków grupy i jednocześnie inne od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych grup. Ujednolicenie roszczeń, które jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia postępowania grupowego, sprowadza się do przyjęcia zryczałtowanej ich wysokości dla wszystkich powodów (co najmniej w ramach podgrupy). Standaryzacja ta nie może przybrać jedynie formy określenia jednolitej dla wszystkich roszczeń wysokości w odwołaniu się wyłącznie do wymaganej przez przepis art. 1 ust. 1 u.d.p.g. tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej dla wszystkich roszczeń. Niezbędne jest bowiem także, by ujednolicenie to nastąpiło w oparciu o wspólne dla członków podgrup okoliczności sprawy, o jakich stanowi art. 2 ust. 1 u.d.p.g.. Sąd Okręgowy wskazał na kilka kryteriów, umożliwiających wyodrębnienie podgrup, odwołując się wprost do twierdzeń pozwanego podniesionych w odpowiedzi na pozew.

Postanowienie w całości zaskarżył powód, wnosząc o jego zmianę przez oddalenie wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu oraz wydanie postanowienia o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym.

Powód podniósł zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny stanu faktycznego, tj. nieprawidłowe przyjęcie, że w realiach niniejszej sprawy występują inne okoliczności – poza wysokością bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) – które mogłyby stanowić podstawę ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy, a także zarzuty naruszenia art. 2 ust. 1 u.d.p.g. zmierzające do zakwestionowania poglądu Sądu I instancji dotyczącego właściwej metody ujednolicenia roszczeń na gruncie niniejszej sprawy.

W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o jego oddalenie i zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne.

Na początku należy zaznaczyć, że w postępowaniu cywilnym zakres rozpoznania sprawy wyznacza powód, podając podstawę faktyczną swojego roszczenia. W ramach tej podstawy z kolei to sąd ostatecznie dokonuje wykładni i stosowania prawa. Różnicą występującą w postępowaniu grupowym jest konieczność dodatkowego badania przesłanek jego dopuszczalności.

Sąd Okręgowy niesłusznie skoncentrował się na poszukiwaniu różnic w sytuacji faktycznej powodów, zamiast skupić się na analizie tych elementów stanu faktycznego, które ze względu na treść żądania są dla wszystkich członków grupy wspólne. Dla wdrożenia postępowania grupowego wystarczające jest natomiast, aby zespół podstawowych okoliczności składających się na podstawę faktyczną żądania był taki sam w odniesieniu do wystarczającej ilości osób. Nie jest zaś bezwzględnie konieczne, aby zbieżność zachodziła co do wszystkich okoliczności tworzących podstawę faktyczną żądań poszczególnych członków grupy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1209/13, postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 lutego 2015 r., sygn. akt I ACz 43/15; z dnia 24 lipca 2014 r., sygn. akt I ACz 1005/14 i z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt I ACz 1648/15).

Jak słusznie podnosi powód, dla oceny dopuszczalności pozwu nie miał znaczenia fakt, że żądania pozwu odnoszą się do postanowień zaczerpniętych z kilku formalnie niezależnych wzorców ani osoby ubezpieczającego. Zasadniczą okolicznością determinującą dopuszczalność postępowania grupowego jest bowiem deklarowana przez powoda identyczność mechanizmu. Odmienność wzorców stosowanych w stosunku do poszczególnych członków grupy, odmienność osoby ubezpieczającego, podobnie jak i odmienność warunków, w jakich mogło dochodzić do zawierania poszczególnych umów, pozostaje w świetle pozwu bez znaczenia dla ustalenia, czy w ogóle mogło dojść do zawarcia ważnej umowy ubezpieczenia, a także czy w ogóle dopuszczalny jest mechanizm uzależniający wysokość opłat likwidacyjnych lub administracyjnych od długości okresu obowiązywania umowy.

Powód wnosi o zasądzenie kwot dla każdej z podgrup, podnosząc argumenty nieważności umowy, ewentualnie zaś zawarcia w nich klauzul niedozwolonych. Na obecnym etapie sprawy przedwczesne jest badanie, czy twierdzenia o nieważności czy też bezskuteczności roszczenia mogą być uwzględnione w części (na przykład co do opłaty likwidacyjnej przewyższającej określoną kwotę), a wymaganie, by powód dostosował pozew, niezgodnie z podnoszonymi przez siebie okolicznościami, do takiego, ewentualnego przebiegu wydarzeń, nie znajduje podstaw.

Należy zwrócić uwagę, że powód podkreśla, że celem pozwu jest zakwestionowanie samego mechanizmu naliczania tych opłat, których skutki są co do swej istoty identyczne wobec wszystkich członków grupy. W uzasadnieniu pozwu zwracano uwagę na wadliwość całej konstrukcji opłaty likwidacyjnej i administracyjnej, w tym niedopuszczalność opłaty likwidacyjnej co do zasady. W tak zarysowanej sytuacji dla wszystkich członków grupy wspólny jest w istocie mechanizm naliczania opłat. To, czy są one dopuszczalne, jaka na przykład może być ich maksymalna wysokość, będzie tą samą okolicznością faktyczną, wspólną dla wszystkich członków grupy. Takie ustalenie może natomiast wpływać na wysokość ewentualnie zasądzonej kwoty dla całej podgrupy.

Sąd Apelacyjny nie podziela wobec powyższego twierdzenia, że sytuacja członków grupy różnicowana jest przez wielość podmiotów będących ubezpieczającymi, wysokość opłaty likwidacyjnej czy stawki opłaty administracyjnej. W konsekwencji nie można uznać, by niedopuszczalne było rozpoznanie roszczenia w postępowaniu grupowym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 21 marca 2016 r.

Posted on 21 marca 2016 at 08:26.

Written by admin_classaction

W sytuacji, gdy skład grupy inicjującej postępowanie grupowe kształtuje się poza postępowaniem sądowym, kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji tego zespołu osób nie są regulowane przepisami ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Podmioty te – współdziałając ze sobą – samodzielnie ustalają treść pozwu, w tym treść zgłoszonych roszczeń, okoliczności je uzasadniających oraz wniosków dowodowych, a także dokonują wyboru reprezentanta grupy.
Oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy nie są samodzielną i niezależną od pozwu podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego; mają one na celu identyfikację członków grupy.
Dopuszczalne jest posłużenie się w oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych.
Wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu dołączonym następnie do pozwu.
Niedołączenie do pozwu grupowego oświadczeń członków grupy inicjującej o przystąpieniu do grupy stanowi brak formalny pozwu, uniemożliwiający nadanie sprawie dalszego biegu i podlegający usunięciu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Uchybienie to nie stanowi natomiast bezpośredniej podstawy odrzucenia pozwu.
Żądanie zaniechania naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy przez zakazanie stronie pozwanej stosowania systemu wymiany plików, zdefiniowanego bliżej w pozwie, który powoduje lub prowadzi do naruszenia majątkowych praw autorskich członków grupy, mieści się w przedmiotowym zakresie postępowania grupowego.
Brak jest jednoznacznych podstaw do przesądzenia, że roszczenia prewencyjne, uregulowane w art. 439 k.c., w ogóle nie nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym; kwestia ta winna być przedmiotem oceny sądu przy merytorycznej ocenie zasadności powództwa grupowego.
W postępowaniu grupowym mogą być dochodzone jednorodzajowe roszczenia, mające źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym, nawet wówczas, gdyby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne.
Wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać istotne podobieństwo.
Niewskazanie przez powoda, kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy oraz niewskazanie faktu zgłaszania naruszeń pozwanemu przez każdego z członków grupy nie przesądza samo przez się o braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy.
Konieczność wystąpienia zespołu okoliczności uzasadniających istnienie określonego stosunku prawnego nie oznacza, że całość stanu faktycznego danej sprawy ma się opierać wyłącznie na tożsamych faktach.
W świetle art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powód był zobowiązany wskazać jedynie okoliczności uzasadniające dane żądania, nie zaś wszystkie okoliczności niniejszej sprawy.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Kuracka (spr.)

Sędziowie: SSA Ryszard Sarnowicz, SSA Mariusz Łodko

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) sp. z o.o. w W. przeciwko (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt XX GC 1004/12,

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie I. sentencji dopuścił rozpoznanie w postępowaniu grupowym sprawy skierowanej przeciwko (…) w N. (Cypr), wytoczonej przez (…) sp. z o.o. w W. jako reprezentanta grupy składającej się z następujących podmiotów: (…). Jednocześnie w punkcie II. sentencji zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

W ocenie Sądu I instancji zostały spełnione wszystkie przesłanki dopuszczalności rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym, sformułowane w Kodeksie postępowania cywilnego oraz w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010, Nr. 7, poz. 44, zwanej dalej „u.d.p.g.”). W kwestii zaś wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 60.000 złotych, Sąd Okręgowy uznał, iż wartość przedmiotu sporu oraz poziom spodziewanych kosztów w stosunku do sytuacji materialnej powoda uzasadnia twierdzenie, że ewentualne koszty procesu zostaną w pełni zaspokojone.

Pozwany od powyższego postanowienia wniósł zażalenie, zaskarżając je w całości.

Przedmiotowemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 78 § 1 k.c., poprzez uznanie, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy, złożonych wraz z pozwem, pozwala na ustalenie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (tożsamość dochodzonych roszczeń oraz oparcie ich na okolicznościach faktycznych tożsamych dla wszystkich członków grupy), co doprowadziło do nieuzasadnionej odmowy odrzucenia pozwu;
naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g., polegające na przyjęciu, iż przy ocenie tożsamości podstawy faktycznej roszczeń wywodzonych przez wszystkich członków grupy, Sąd nie jest związany podstawą faktyczną roszczeń wskazanych w pozwie, mogąc w sposób dowolny ustalać zakres okoliczności relewantnych w sprawie, co doprowadziło do bezzasadnego ustalenia tożsamości sytuacji faktycznej wszystkich członków grupy i odmowy odrzucenia pozwu;
naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 4 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 2 w zw. z art. 10 ust. 1 u.d.p.g., poprzez uznanie obowiązku wniesienia powództwa przez osobę będącą reprezentantem grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.d.p.g. za podlegający konwalidacji wymóg formalny pozwu, nie zaś za przesłankę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a w konsekwencji odmowę odrzucenia pozwu, wniesionego przez osobę niebędącą reprezentantem grupy, połączoną z wezwaniem powoda do złożenia oświadczenia oprzystąpieniu do grupy;
naruszenie przepisu postepowania, tj. art. 8 ust. 1 u.d.p.g., poprzez nieuwzględnienie interesu pozwanego w ustanowieniu kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i odrzucenie pozwu. Na wypadek zaś nieuwzględnienia powyższego wniosku, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w zakresie pkt II. i zobowiązanie powoda – (…) sp. z o.o. w W. do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Jednocześnie pozwany wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na skutek rozpoznania zażalenia strony pozwanej, Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 27 listopada 2013 roku uchylił punkt I zaskarżonego postanowienia i odrzucił pozew (pkt 1. sentencji); uchylił punkt II zaskarżonego orzeczenia i umorzył postępowanie w przedmiocie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (pkt 2. sentencji); rozstrzygnął o kosztach postępowania przed Sądem I instancji (pkt 3. sentencji) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania zażaleniowego (pkt 4. sentencji).

Od powyższego orzeczenia Sądu II instancji powód wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił naruszenie art. 12, art. 6 ust. 1 i 2, art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 1 ust.1 u.d.p.g. oraz naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Wskazując na powyższe, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, na skutek rozpoznania przedmiotowej skargi kasacyjnej, postanowieniem z dnia 18 września 2015 roku uchylił zaskarżone ww. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2013 roku i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż w świetle treści ww. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2015 roku, sygn. akt I CSK 672/14, jako niezasadny należało uznać zarzut pozwanego dotyczący naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 78 § 1 k.c., a sprowadzający się do stwierdzenia, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy, złożonych wraz z pozwem, nie pozwala na ustalenie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (w tym ustalenie tożsamości dochodzonych roszczeń oraz tożsamości podstawy faktycznej dla wszystkich członków grupy), co winno skutkować, zdaniem pozwanego, odrzuceniem pozwu.

W tym zakresie wskazać należy, iż Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu rozstrzygnął w sposób wiążący na potrzeby niniejszego postępowania, iż w sytuacji, gdy skład grupy inicjującej postępowanie grupowe, na rzecz których reprezentant składa pozew i wszczyna postępowanie grupowe, kształtuje się poza postępowaniem sądowym, kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji tego zespołu osób nie są regulowane przepisami u.d.p.g. Podmioty te – współdziałając ze sobą – samodzielnie ustalają treść pozwu, w tym treść zgłoszonych roszczeń, okoliczności je uzasadniających oraz wniosków dowodowych, a także dokonują wyboru reprezentanta grupy. Sąd Najwyższy zważył przy tym, iż oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy, które, zgodnie z art. 6 ust. 2 u.d.p.g., należy dołączyć do pozwu, stanowią wyraz woli sądowego dochodzenia roszczeń, wskazanych w pozwie, w drodze postępowania grupowego; identyfikują członków grupy inicjującej postępowanie wobec sądu oraz umożliwiają ocenę, czy został spełniony warunek dostatecznej liczby podmiotów tworzących grupę (minimum 10 – por. art. 1 ust. 1 u.d.p.g.). Sąd Najwyższy zaznaczył również, iż oświadczenia te nie są – samodzielną i niezależną od pozwu – podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego, albowiem z treści art. 6 ust. 1 u.d.p.g. wynika, że dane dotyczące roszczenia, jego podstawy faktycznej i dowodów oraz informacje niezbędne w świetle art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. muszą znaleźć się w pozwie, uzgodnionym wspólnie przez wszystkich członków grupy inicjującej, składających następnie oświadczenia dołączone do pozwu na podstawie art. 6 ust. 2 u.d.p.g. Tym samym Sąd Najwyższy stwierdził, że oświadczenia dołączone do pozwu nie mają samodzielnego bytu i nie kształtują przedmiotu postępowania grupowego, lecz mają na celu identyfikację członków grupy. Jednocześnie Sąd Najwyższy podniósł, że wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu, dołączonym następnie do pozwu. W dalszej części Sąd Najwyższy wskazał tym samym, że w świetle art. 6 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w dołączonych do pozwu oświadczeniach członków grupy inicjującej postępowanie, nie jest konieczne zamieszczenie elementów, o których mowa w art. 12 zd. 1 u.d.p.g. Dopuszczalne jest bowiem zdaniem Sądu Najwyższego posłużenie się w tych oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych, byleby tylko treść pozwu wraz z treścią oświadczeń dołączonych do pozwu umożliwiała sądowi ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postepowaniu grupowym.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego z taką sytuacją mamy właśnie do czynienia w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji co do tego, iż członkowie grupy w przedmiotowych oświadczeniach, załączonych do pozwu, w sposób jasny i stanowczy wyrazili wolę wstąpienia w stosunek prawny reprezentacji na potrzeby postępowania grupowego, a jej dookreślenie – poprzez wskazanie określonych elementów, w tym co do roszczeń przysługujących członkom grupy oraz okoliczności uzasadniających ich żądania – nastąpiło poprzez odesłanie do równie jasnej i precyzyjnej treści pozwu. Świadczy o tym jednoznacznie zdaniem Sądu Apelacyjnego analiza treści pozwu (k. 4-25) w powiązaniu z analizą treści załączonych do pozwu oświadczeń każdego z członków grupy (k. 38, k. 44, k. 50, k. 57, k. 64, k. 70, k. 77, k. 82, k. 88, k. 95, k. 101, k. 107, k. 113, k. 121, k. 1003). Każde bowiem z przedmiotowych oświadczeń jest tożsame w swojej treści i zawiera formułę: „Żądania Spółki są takie, jak roszczenia powoda wskazane w Pozwie. Okoliczności uzasadniające żądanie Spółki, jej przynależność do Grupy oraz dowody i okoliczności uzasadniające owo żądanie zostały przedstawione w Pozwie.”

Odnosząc się do dalszych zarzutów, wskazać należy, iż jako niezasadny należało również uznać zarzut pozwanego, jakoby obowiązek wniesienia powództwa przez osobę będącą reprezentantem grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.d.p.g. nie był podlegającym konwalidacji wymogiem formalnym pozwu. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że kwestia ta została również w sposób wiążący rozstrzygnięta w niniejszej sprawie przez Sąd Najwyższy w toku rozpoznania skargi kasacyjnej, wniesionej przez powoda. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu ww. postanowienia z dnia 18 września 2015 roku wskazał jednoznacznie, że niedołączenie do pozwu grupowego oświadczeń członków grupy inicjującej o przystąpieniu do grupy (art. 6 ust. 2 u.d.p.g.) stanowi brak formalny pozwu, uniemożliwiający nadanie sprawie dalszego biegu i podlegający usunięciu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Uchybienie to nie stanowi natomiast bezpośredniej podstawy odrzucenia pozwu.

Zważywszy na powyższe, skoro zatem powód w niniejszej sprawie przedłożył w toku postępowania (wraz z pismem procesowym z dnia 25 czerwca 2013 roku – k. 1002-1004) brakujące oświadczenie reprezentanta grupy o przystąpieniu do grupy, zarzut pozwanego w tym zakresie nie mógł się ostać.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego również jako trafne należało ocenić stanowisko Sądu I instancji co do tego, że w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie ustawowe warunki dopuszczalności powództwa grupowego, a dotyczące: liczebności grupy (1.), jednorodzajowości roszczeń członków grupy (2.), tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy (3.) oraz zdolności przedmiotowej roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym (4.).

Bezspornym jest bowiem, że w chwili składania pozwu w niniejszej sprawie, członkostwo w grupie zadeklarowało łącznie 15 podmiotów.

Odnosząc się z kolei do zakresu przedmiotowego dochodzonych pozwem grupowym roszczeń, wskazać należy, iż w niniejszej sprawie powództwo skierowane przeciwko (…) w N. (Cypr), jako administratorowi serwisu (…), obejmowało żądanie zaniechania naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy przez zakazanie stronie pozwanej stosowania, w ramach serwisu (…), systemu wymiany plików, zdefiniowanego bliżej w pozwie, który powoduje lub prowadzi do naruszenia majątkowych praw autorskich członków grupy m. in. do utworów wskazanych w załączniku do pozwu oraz dwa dalsze żądania o nakazanie pozwanej spółce działań wskazanych w punkcie 2. i 3. petitum pozwu, a mianowicie:

nakazanie pozwanemu, aby w przypadku uzyskania przez niego wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony utwór jest bezprawnie rozpowszechniany za pośrednictwem serwisu (…), uniemożliwił dostęp do wszystkich znajdujących się na tym serwisie plików, których nazwa zawiera tytuł tego utworu, wszystkim, z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie (pkt 2. petitum pozwu);
nakazanie pozwanemu, aby w przypadku uzyskania przez niego wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony plik zawiera bezprawnie rozpowszechniany za pośrednictwem serwisu (…) utwór, uniemożliwił dostęp do wszystkich identycznych plików, w tym kopii tego pliku, nawet jeżeli nazwa kopii nie jest tożsama z nazwą tego pliku, wszystkim, z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie (pkt 3. petitum pozwu).

Wskazać przy tym należy, iż jak wynika z treści uzasadnienia pozwu, pierwsze z roszczeń, tj. roszczenie o zaniechanie dokonywania naruszeń, oparte zostało na treści przepisów art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz. U. 2006.90.631 ze zm.) w zw. z art. 422 k.c., zaś dwa pozostałe – na konstrukcji uregulowanej w art. 439 k.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu Okręgowego, który uznał, że pierwsze z opisanych wyżej roszczeń mieści się w przedmiotowym zakresie postępowania grupowego. Wskazać bowiem należy, iż za naruszenie autorskich praw majątkowych odpowiada nie tylko bezpośredni naruszyciel, ale także współsprawca oraz osoby określone w art. 422 k.c., a ich odpowiedzialność jest solidarna. Bezspornym jest przy tym, że zarówno roszczenie z art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jak i roszczenie z art. 422 k.c. oparte jest na reżimie odpowiedzialności deliktowej, a która to odpowiedzialność powstaje, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie jest związane ze stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku obligacyjnego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego na obecnym etapie postępowania (tj. postępowania w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego – tzw. certyfikacji pozwu grupowego) – wbrew stanowisku pozwanego – nie można również jednoznacznie wykluczyć dopuszczalności dochodzenia przez powoda w ramach postępowania grupowego dwóch pozostałych roszczeń, opartych na konstrukcji art. 439 k.c. (tzw. roszczeń zapobiegawczych) o nakazanie pozwanemu określonych zachowań w razie uzyskania wiedzy lub wiarygodnej wiadomości o bezprawnym rozpowszechnianiu utworów, do których członkom grupy przysługuje monopol autorski, lub plików zawierających te utwory. Charakter tego rodzaju roszczeń jest bowiem sporny. Część przedstawicieli doktryny (zob. Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1-44911, pod red. M. Gutowskiego, Tom I, wyd. 1, 2016) wskazuje, że przepisowi art. 439 k.c. nie można przypisać charakteru deliktowego, pomimo jego umiejscowienia w Kodeksie cywilnym. Nie ma on na celu kompensacji zaistniałej szkody, a jej zapobieżenie. Roszczenie, które przysługuje podmiotowi zagrożonemu, nie jest zatem roszczeniem odszkodowawczym, tylko prewencyjnym. Nie sposób jednak pominąć, że część przedstawicieli doktryny prezentuje zgoła odmienny pogląd, wskazując, że przepis art. 439 k.c. opiera się na reżimie odpowiedzialności deliktowej (opartej na czynie niedozwolonym) (tak: J. Barta, R. Markiewicz, Przechowywanie utworów na stronach internetowych, ZNUJ 2009/3/5-30), tym samym uznając, że co do zasady roszczenie oparte na konstrukcji art. 439 k.c. może być dochodzone w ramach postępowania grupowego.

W tym stanie rzeczy, na obecnym etapie postępowania, zdaniem Sądu Apelacyjnego, brak jest jednoznacznych podstaw do przesądzenia, że roszczenia prewencyjne, uregulowane w art. 439 k.c., w ogóle nie nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, tym bardziej, iż stanowią one na kanwie niniejszej sprawy niejako rozwinięcie roszczenia zawartego w punkcie 1. pozwu grupowego. Niemniej jednak niewątpliwie kwestia ta winna być przedmiotem oceny sądu w toku dalszego postępowania, już przy merytorycznej ocenie zasadności powództwa grupowego.

Przechodząc do dalszych rozważań, Sąd Apelacyjny jako trafne uznaje również argumenty Sądu I instancji w zakresie stwierdzenia, że dochodzone roszczenia w niniejszej sprawie są jednego rodzaju i zostały oparte na jednakowej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g.

W doktrynie przyjmuje się, że ocena jednorodzajowości roszczeń członków grupy polegać winna na badaniu treści żądań pozwu oraz oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy i, jako taka, nie musi wiązać się z koniecznością prowadzenia postępowania dowodowego (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa, 2010). Przesłankę jednorodzajowości roszczeń należy rozumieć w ten sposób, że żądania z nich wynikające są wspólne dla wszystkich członków grupy. Powództwo musi obejmować zatem żądanie udzielenia ochrony prawnej w ten sam sposób dla wszystkich członków grupy (zob. postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 maja 2011 roku, sygn. akt II C 1693/10). Warto również zaznaczyć, iż w postępowaniu grupowym mogą być dochodzone jednorodzajowe roszczenia, mające źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym, nawet wówczas, gdyby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne (zob. T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…). Jednorodzajowość roszczeń, o której mowa w art. 1 ust. 1 u.d.p.g., należy przy tym oceniać w świetle przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to z kolei roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo) (tak też zob. M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 70 i n.).

Wskazać w tym miejscu również należy, iż istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób (podmiotów) w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona z uwagi na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw. Dlatego zdaniem Sądu Apelacyjnego orzekającego w niniejszej sprawie celowe jest dokonywanie interpretacji jednorodzajowości roszczeń właśnie przy uwzględnieniu celów postępowania grupowego. Zbyt wąska, czy też ścisła interpretacja przesłanki jednorodzajowości roszczeń w praktyce wpłynęłaby bowiem na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego (tak też M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 69).

Uwzględniając powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie analiza treści pozwu w powiązaniu z treścią załączonych do pozwu oświadczeń nie pozostawia wątpliwości, że powód dochodzi jednorodzajowych roszczeń (wobec wszystkich członków grupy), mających swoje źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym – tj. roszczeń odszkodowawczych, wynikających z czynów niedozwolonych.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela również stanowisko Sądu I instancji co do uznania, że w niniejszej sprawie zachodzi tożsamość podstawy faktycznej ww. roszczeń członków grupy, tj. że istotne okoliczności faktyczne uzasadniające żądania są wspólne dla wszystkich członków grupy. Powyższą „wspólność” należy rozumieć szeroko. Jak wskazuje się bowiem w doktrynie wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać istotne podobieństwo (zob. M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 76). Przyjmuje się przy tym, iż ustalenia prowadzące do powyższej oceny dokonywane są przez sąd samodzielnie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że przedstawiony przez powoda zespół okoliczności faktycznych, uzasadniających żądania, a mianowicie: posiadanie przez członków grupy majątkowych praw autorskich do wskazanych utworów; naruszanie tychże majątkowych praw autorskich poprzez bezprawne rozpowszechnianie przez wskazane podmioty, korzystające z systemu wymiany plików, utworów udostępnianych w ramach serwisu (…); a także organizacja i prowadzenie narzędzia systemu wymiany plików w ramach serwisu (…), jest wspólny dla wszystkich członków grupy. Wskazuje na to jednoznacznie treść pozwu. Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu I instancji, że zespół tychże okoliczności stanowi wystarczającą podstawę do uznania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, albowiem na ich kanwie możliwe jest dokonanie merytorycznej oceny ewentualnego wystąpienia odpowiedzialności deliktowej pozwanego jako pośredniego sprawcy naruszeń majątkowych praw autorskich członków grupy.

Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu Okręgowego, iż niewskazanie przez powoda, kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy oraz niewskazanie faktu zgłaszania naruszeń pozwanemu przez każdego z członków grupy nie przesądza samo przez się o braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy. Jak już bowiem wyżej wspomniano, konieczność wystąpienia zespołu okoliczności uzasadniających istnienie określonego stosunku prawnego nie oznacza, że całość stanu faktycznego danej sprawy ma się opierać wyłącznie na tożsamych faktach. Sąd Okręgowy słusznie przy tym dostrzegł, iż w świetle art. 12 u.d.p.g. powód był zobowiązany wskazać jedynie okoliczności uzasadniające dane żądania, nie zaś wszystkie okoliczności niniejszej sprawy.

Niezależnie od powyższego, rację należy również przyznać Sądowi Okręgowemu, że fakt dokonywania zgłoszeń przez członków grupy pozostaje bez znaczenia, skoro powód wielokrotnie wskazywał, że art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) nie stanowi podstawy prawnej powództwa, zaś pozwany, jako podmiot mający aktywnie pomagać, nakłaniać i organizować dokonywanie naruszeń majątkowych praw autorskich poprzez narzędzia składające się na system wymiany plików (np. systemy premiowe, dodatkowy transfer za zachomikowanie itp.), nie korzysta w jego ocenie z ograniczenia odpowiedzialności uregulowanej w tym przepisie.

Zważywszy na powyższe, Sąd Apelacyjny w pełni podziela ocenę dokonaną przez Sąd I instancji, iż w odniesieniu do wniosku powoda o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym zostały spełnione łącznie zarówno ogólne przesłanki, wynikające z Kodeksu postępowania cywilnego, jak i kwalifikowane przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego. Wbrew zatem wywodom skarżącego, brak jest podstaw do odrzucenia pozwu na podstawie art. 10 ust. 1 zd. 1 u.d.p.g.

Zaznaczyć jednocześnie w tym miejscu należy, iż kwestia ewentualnej zasadności przedmiotowych roszczeń będzie dopiero przedmiotem dalszego postępowania dowodowego, w ramach już samego merytorycznego rozpoznania sprawy w toku postępowania grupowego.

Wreszcie, jako niezasadny należało ocenić zarzut pozwanego o nieuwzględnieniu jego interesu w ustanowieniu kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Analizując ten aspekt niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 8 ust. 1 u.d.p.g. na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Z treści przedmiotowego przepisu wynika zatem, że ma on charakter fakultatywny, a jego zastosowanie zależy w istocie od uznania Sądu. Już z tych przyczyn zarzut pozwanego w tym zakresie nie mógł się ostać. Sąd Apelacyjny podziela przy tym stanowisko Sądu Okręgowego, iż wartość przedmiotu sporu (400.000 złotych) i poziom spodziewanych kosztów w stosunku do sytuacji materialnej powoda nie rodzi realnej obawy, iż w niniejszej sprawie istnieje ryzyko nieuzyskania przez pozwanego ewentualnych kosztów procesu w wypadku jego wygranej (tj. oddalenia powództwa). O niecelowości ustanowienia kaucji w niniejszej sprawie przekonuje fakt, że niewątpliwie członkowie grupy cieszą się ugruntowaną pozycją rynkową. Wskazane podmioty należą do liderów wśród wydawnictw prawniczych i innych na polskim rynku wydawniczym. Przykładowo sama przy tym wysokość kapitału zakładowego reprezentanta grupy wynosi 4.870.300 zł (k. 31), zaś wysokość kapitału zakładowego (…) sp. z o.o. w W. wynosi 8.200.000 złotych (k. 52), co co wynika jednoznacznie z treści załączonych do akt odpisów KRS-u.

Uwzględniając powyższe, wobec niezasadności sformułowanych przez pozwanego zarzutów, stanowiących w istocie jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 10 marca 2016 r.

Posted on 10 marca 2016 at 13:01.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Dla wdrożenia postępowania grupowego wystarczające jest, aby zespół podstawowych okoliczności składających się na podstawę faktyczną żądania był taki sam w odniesieniu do wystarczającej ilości osób. Nie jest zaś bezwzględnie konieczne, aby zbieżność zachodziła co do wszystkich okoliczności tworzących podstawę faktyczną żądań poszczególnych członków grupy.
Dla oceny dopuszczalności pozwu nie ma znaczenia fakt, że żądania pozwu odnoszą się do postanowień zaczerpniętych z pięciu formalnie niezależnych wzorców. Zasadniczą okolicznością determinującą dopuszczalność postępowania grupowego jest bowiem identyczność mechanizmu wprowadzonego przez wszystkie te wzorce.
Odmienność wzorców stosowanych w stosunku do poszczególnych członków grupy, podobnie jak i odmienność warunków, w jakich mogło dochodzić do zawierania poszczególnych umów, czy też różnice w wiedzy i doświadczeniu poszczególnych członków grupy, nie mogą przemawiać przeciwko przyjęciu, że roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Zostały one bowiem oparte nie na tej samej, lecz na takiej samej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Kwestia interesu prawnego z art. 189 k.p.c. ma znaczenie przy merytorycznej ocenie zasadności pozwu, stanowi przesłankę uwzględnienia powództwa, nie może być więc antycypowana na potrzeby rozstrzygnięcia o samej dopuszczalności postępowania grupowego.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Marzena Konsek-Bitkowska (spr.)

Sędziowie: SSA Zbigniew Cendrowski, SSA Dorota Markiewicz

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w S. działającego w charakterze reprezentanta grupy złożonej z [dane członków grupy] przeciwko (…) S.A. w W. o ustalenie na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 października 2015 r., sygn. akt II C 269/15

postanawia:

sprostować oczywistą omyłkę w komparycji zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że jako datę jego wydania wskazać dzień 23 października 2015 r.;
zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 marca 2015 r., złożonym w postępowaniu grupowym, Miejski Rzecznik Konsumentów w Urzędzie Miasta S., działając jako reprezentant grupy, wniósł o:

– ustalenie, że postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia zawarte w tabelach opłat i limitów, określające zasady ustalania wysokości opłaty likwidacyjnej, która ma być pobrana od członków grupy przez pozwane (…) S.A. z siedzibą w W. w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie przed upływem 10 lat od daty jej zawarcia z przyczyn innych niż śmierć stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą członków grupy – żądanie to dotyczy osobno warunków umów oznaczonych jako [oznaczenia], w odniesieniu do każdego z których wskazano od 4 do 11 członków grupy;

– ustalenie, że w razie rozwiązania umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi przed upływem 10 lat od daty ich zawarcia z przyczyn innych niż śmierć pozwany jest zobowiązany do wypłaty każdemu z członków grupy kwoty równej wartości ich polisy pomniejszonej o opłatę od wykupu;

ewentualnie zaś:

– o ustalenie, że umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi zawarte między członkami grupy a pozwanym są nieważne.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że mechanizm i skutki postanowień umów ubezpieczenia wiążących wszystkich członków grupy, określających wysokość opłaty likwidacyjnej są co do swej istoty identyczne, co ukształtowało sytuację członków grupy będących konsumentami w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i z rażącym naruszeniem ich interesów. Pozwany odmówił potwierdzenia, że zaniecha stosowania wobec członków grupy kwestionowanych postanowień. W pozwie zakwestionowano również samą ważność umów ubezpieczenia wywodząc, że sumy ubezpieczenia oznaczono w znikomej wysokości, co kłóci się z istotą takiej umowy.

Pozwane (…) S.A. w W. zarzuciło niedopuszczalność postępowania grupowego, wnosząc o odrzucenie pozwu i zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił pozew i zasądził od miasta S. na rzecz pozwanego kwotę 7217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Zdaniem Sądu Okręgowego nie zostały spełnione przesłanki rozpoznania tej sprawy w postępowaniu grupowym, albowiem jednorodzajowe roszczenia członków grupy nie zostały oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Dla wdrożenia postępowania grupowego nie jest wystarczające oparcie roszczeń poszczególnych członków grupy na jedynie częściowo tożsamych okolicznościach faktycznych, wymagane w tym zakresie jest bowiem podobieństwo, które już na etapie formalnej kontroli pozwu wskazuje na możliwość wydania jednolitego rozstrzygnięcia w stosunku do wszystkich członków grupy. Wychodząc z takiego założenia, Sąd Okręgowy wskazał, że żądania pozwu dotyczą postanowień zawartych w pięciu różnych wzorcach umownych, a sytuację faktyczną poszczególnych powodów różnicuje również staż w ramach umowy i związane z nim różnice w wysokości kwestionowanej opłaty likwidacyjnej, której pobranie nie będzie ponadto w ogóle możliwe na skutek upływu 10 lat od chwili zawarcia umowy. Zróżnicowanie sytuacji członków grupy jest więc szczególnie widoczne w związku z koniecznością wykazania w niniejszej sprawie interesu prawnego w wystąpieniu z roszczeniem z art. 189 k.p.c., zwłaszcza że w pozwie nie została zakwestionowana sama konstrukcja opłaty likwidacyjnej, lecz przede wszystkim jej wysokość. Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie, dotyczącej incydentalnej kontroli wzorca umownego, niezbędne będzie dokonanie oceny relacji ekonomicznej świadczeń stron poszczególnych umów, konieczne będzie także badanie wielu innych okoliczności indywidualizujących sytuację poszczególnych członków grupy. W ocenie Sądu Okręgowego o dopuszczalności postępowania grupowego nie decyduje jedynie zbieżność okoliczności faktycznych podanych w pozwie, ale również okoliczności przywołane przez pozwanego, a także okoliczności brane przez sąd pod uwagę z urzędu. W konsekwencji Sąd uznał, że stopnień zróżnicowania sytuacji poszczególnych członków grupy uniemożliwiał rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym i odrzucił pozew.

Powód złożył zażalenie na to postanowienie. Zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie:

1. art. 321 k.p.c. w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) oraz art. 1 ust. 1 tej u.d.p.g. polegające na nieprawidłowym założeniu, że treścią żądania pozwu w zakresie roszczenia z pkt I. i II. petitum pozwu jest ustalenie niedozwolonego charakteru kwestionowanych postanowień wyłącznie z uwagi na rażąco wygórowaną wysokość (stawkę) opłaty likwidacyjnej, podczas gdy powód wywodzi niedozwolony charakter kwestionowanych postanowień ze sprzeczności z dobrymi obyczajami całej konstrukcji (mechanizmu) opłaty likwidacyjnej stosowanej przez pozwanego;

2. art. 233 § 1 k.p.c., 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez niezgodne z rzeczywistym stanem sprawy przyjęcie, że według jednolitego stanowiska stron konstrukcja opłaty likwidacyjnej nie jest wadliwa, podczas gdy powód tej okoliczności nie przyznał, lecz jednoznacznie i konsekwentnie podnosił, iż kwestionuje zgodność z prawem stosowanej przez pozwanego konstrukcji – mechanizmu obliczania opłaty likwidacyjnej, nie zaś jedynie jej wysokość;

3. art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. poprzez uznanie, że nie zachodzą przesłanki do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, będące wynikiem:

dokonania przedwczesnej, merytorycznej oceny zasadności powództwa, niedopuszczalnej na etapie badania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, poprzez nieuprawnione ustalenie, że inaczej będzie przedstawiała się merytoryczna ocena niedozwolonego charakteru postanowień umownych kwestionowanych przez powoda w odniesieniu do różnych stawek opłaty likwidacyjnej, podczas gdy przepisy art. 1 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 10 u.d.p.g. nie uprawniają sądu do dokonywania merytorycznej oceny zasadności powództwa na etapie badania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym;
nieprawidłowego uznania, że sytuację członków grupy w zakresie dotyczącym podstaw faktycznych żądania wskazanego w pkt I. i II. petitum pozwu różnicuje odmienne oznaczenie wzorców umownych przez pozwanego oraz inna wysokość stawki opłat likwidacyjnych, podczas gdy żądania powoda opierają się na niezgodności z prawem mechanizmu jej obliczania zastosowanego przez pozwanego, takiego samego w każdym wzorcu, niezależnie od zastosowanej stawki opłaty likwidacyjnej, a zarzuty powoda o istnieniu rażącego naruszenia interesu konsumentów są oparte na twierdzeniu, że opłata likwidacyjna stosowana przez pozwanego ograniczała ustawowe uprawnienie członków grupy do wypowiedzenia umów ubezpieczenia w każdym czasie oraz nakładała na członków grupy dodatkowy obowiązek, niewynikający z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, nie zaś na procentowej wysokości stawki opłaty likwidacyjnej;
nieuprawnionego uznania, że sytuację członków grupy w zakresie podstaw faktycznych żądania wskazanego w pkt I. i II. petitum pozwu różnicuje czas, jaki upłynął od zawarcia przez nich umów ubezpieczenia z pozwanym, podczas gdy twierdzenia powoda uzasadniające niedozwolony charakter kwestionowanych umów są takie same w odniesieniu do każdego członka grupy niezależnie od daty, w której zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia;

4. art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 328 § 2 k.p.c., art. 233 k.p.c. oraz art. 217 § 1, 2 i 3 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez uznanie w sposób dowolny, że nie zachodzą przesłanki do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym z uwagi na brak takiej samej podstawy faktycznej dochodzonych roszczeń i w konsekwencji odrzucenie pozwu, to jest poprzez:

dowolne i sprzeczne z rzeczywistym stanem faktycznym oraz z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie uznanie, że członkowie grupy mogą pozostawać w odmiennej sytuacji w zakresie dotyczącym indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych postanowień umownych, podczas gdy w rzeczywistości każdy członek grupy zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia w oparciu o wzorzec, w którym żadne z postanowień dotyczących opłaty likwidacyjnej nie było przedmiotem indywidualnych uzgodnień pomiędzy członkami grupy a pozwanym;
stwierdzenie, że różny moment zawarcia umowy ubezpieczenia z pozwanym różnicuje sytuację konsumenta, ponieważ powszechne standardy obowiązujące w danym czasie były różne bez wyjaśnienia jakiego rodzaju standardy Sąd I instancji miał na myśli oraz poprzez zaniechanie wyjaśnienia, jaki wpływ miałyby one na ocenę kwestionowanych postanowień jako niedozwolonych;
stwierdzenie, że nie zachodzi taka sama podstawa faktyczna roszczeń członków grupy, ponieważ należy badać okoliczności faktyczne powołane przez pozwanego oraz takie, które sąd bierze pod uwagę z urzędu, bez wyjaśnienia o jakiego rodzaju okoliczności chodzi i w jaki sposób miałyby one przekładać się na sytuację poszczególnych członków grupy;

5. art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 189 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. i art. 830 § 1 k.c. poprzez:

odrzucenie pozwu oraz przedwczesne i nieuprawnione na obecnym etapie postępowania dokonanie oceny interesu prawnego członków grupy, podczas gdy ocena interesu prawnego nie mieści się w granicach badania oceny dopuszczalności postępowania grupowego;
odrzucenie pozwu na skutek błędnego ustalenia, że sytuacja członków grupy w zakresie przesłanki interesu prawnego podlega różnej ocenie, zależnie od „stażu” członków grupy w umowach ubezpieczenia, podczas gdy interes prawny każdego członka grupy został oparty na takiej samej przesłance, tj. istnieniu ustawowego prawa członków grupy do wypowiedzenia umów ubezpieczenia w każdym czasie;
odrzucenie pozwu na skutek uznania, że w hipotetycznej, przyszłej sytuacji upływu 10 lat od zawarcia umowy ubezpieczenia przez członka grupy z pozwanym jego sytuacja faktyczna będzie odmienna od pozostałych członków grupy, podczas gdy z treści pozwu wynika, że status członka grupy przysługuje wyłącznie osobom objętym działaniem kwestionowanych postanowień o opłacie likwidacyjnej, tj. osobom, którym pozwany oświadczył, że zamierza od nich pobrać opłatę likwidacyjna, a ewentualne, przyszłe i hipotetyczne zdarzenia dotyczące zmiany sytuacji faktycznej członków grupy nie mogą a priori uzasadniać odrzucenia pozwu w całości;
odrzucenie pozwu i uznanie, że interes prawny członków grupy należy oceniać poprzez zbadanie „realności rozwoju wypadków mogących prowadzić do rozwiązania umowy”, podczas gdy okoliczność ta dotyczy irrelewantnego prawnie interesu faktycznego, nie zaś interesu prawnego członków grupy wynikającego z ich ustawowego prawa do wypowiedzenia umów ubezpieczenia w każdym czasie;

6. art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. oraz nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie dotyczącym roszczenia ewentualnego, wskazanego w pkt III., petitum pozwu, poprzez zaniechanie wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia podstawy faktycznej i wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Na podstawie tych zarzutów powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu i wydanie postanowienia o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie poprzez zmianę zaskarżonego postanowienia i dopuszczenie niniejszej sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Uzasadniona była przeważająca część zarzutów podniesionych w zażaleniu, na czele z zarzutem naruszenia art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. Podane w pozwie podstawy faktyczne jednorodzajowych roszczeń były takie same dla wystarczającej liczby członków grupy, składającej się wyłącznie z konsumentów dochodzących ochrony w związku zastosowaniem przez pozwanego klauzul o charakterze abuzywnym. Sprawa podlegała więc rozpoznaniu według przepisów powołanej ustawy.

Skarżący trafnie podniósł, że Sąd Okręgowy niesłusznie skoncentrował się na poszukiwaniu różnic w sytuacji faktycznej powodów zamiast skupić się na analizie tych elementów stanu faktycznego, które ze względu na treść żądania są dla wszystkich członków grupy wspólne. Dla wdrożenia postępowania grupowego wystarczające jest natomiast, aby zespół podstawowych okoliczności składających się na podstawę faktyczną żądania był taki sam w odniesieniu do wystarczającej ilości osób. Nie jest zaś bezwzględnie konieczne, aby zbieżność zachodziła co do wszystkich okoliczności tworzących podstawę faktyczną żądań poszczególnych członków grupy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2014 r., I ACa 1209/13, postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 lutego 2015 r., I ACz 43/15; z dnia 24 lipca 2014 r., sygn. akt I ACz 1005/14 i z dnia 21 września 2015., I ACz 1648/15).

W uzasadnieniu wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym podano, że wszyscy członkowie grupy zawarli jako konsumenci z pozwanym umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, w polisie każdego członka grupy wysokość sumy ubezpieczenia określono jedynie na kwotę 100 zł, a do każdej z tych umów zostało włączone zaczerpnięte z wzorca takie samo w skutkach postanowienie, przewidujące, że w razie rozwiązania umów ubezpieczenia na życie przed upływem 10 lat od daty ich zawarcia z przyczyn innych niż śmierć pozwany jest zobowiązany do wypłaty każdemu z 31 członków grupy kwoty równej wartości ich polisy pomniejszonej o opłatę od wykupu. Sąd Okręgowy niesłusznie przyjął, że podstawę powództwa stanowi jedynie wysokość opłaty likwidacyjnej, która istotnie jest zmienna w czasie i może kształtować się odmiennie w stosunku do każdego członka grupy. Już w petitum pozwu podkreślono bowiem, że chodzi o same zasady określenia tej opłaty, podano ponadto, że celem pozwu jest zakwestionowanie samego mechanizmu naliczania tych opłat, których skutki są co do swej istoty identyczne wobec wszystkich członków grupy (k. 20). W uzasadnieniu pozwu zwracano uwagę na wadliwość całej konstrukcji opłaty likwidacyjnej, podano że niejasny jest zarówno charakter jak i cel pobieranej opłaty, która z samej swej istoty ogranicza możliwość wypowiedzenia umowy (k. 48-50). Sąd Okręgowy bezpodstawnie przyjął zatem, że strony są zgodne co do dopuszczalności opłat konstruowanych według podanego schematu. Niesłusznie również przyjął, że w niniejszej sprawie chodzi jedynie o ocenę ekonomicznych konsekwencji stosowania kwestionowanych postanowień.

Dla oceny dopuszczalności pozwu nie miał również znaczenia fakt, że żądania pozwu odnoszą się do postanowień zaczerpniętych z pięciu formalnie niezależnych wzorców. Zasadniczą okolicznością determinującą dopuszczalność postępowania grupowego jest bowiem deklarowana przez powoda identyczność mechanizmu wprowadzonego przez wszystkie te wzorce (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 września 2015 r., sygn. akt VI ACz 1012/15). Odmienność wzorców stosowanych w stosunku do poszczególnych członków grupy, podobnie jak i odmienność warunków w jakich mogło dochodzić do zawierania poszczególnych umów czy też różnice w wiedzy i doświadczeniu poszczególnych członków grupy nie mogły zatem przemawiać przeciwko przyjęciu, że roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Zostały one bowiem oparte nie na tej samej, lecz na takiej samej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g. (por. również postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 lutego 2015 r., I ACz 43/15).

Należało również odrzucić zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia pogląd, zgodnie z którym o dopuszczalności postępowania grupowego w równej mierze co twierdzenia powoda decydują okoliczności podnoszone przez stronę pozwaną celem obrony przed żądaniem pozwu. W odpowiedzi na zażalenie trafnie zauważono, że stanowisko strony pozwanej winno zostać uwzględnione przy weryfikacji spełnienia kryteriów z art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. Temu właśnie celowi służy wyznaczenie odrębnej rozprawy, poświęconej wyłącznie kwestii dopuszczalności pozwu. Sąd Okręgowy niesłusznie jednak utożsamił podstawę faktyczną roszczeń ze wszystkimi okolicznościami, które wymagają ustalenia na potrzeby rozstrzygnięcia w wyroku o zasadności roszczenia, błędnie również założył, że na podstawę faktyczną powództwa składają się okoliczności podnoszone przez pozwanego (tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 21 września 2015 r., I ACz 1648/15 i z dnia 7 września 2015 r. , sygn. akt VI ACz 1012/15).

Przedwczesne były wywody Sądu Okręgowego dotyczące interesu prawnego poszczególnych członków grupy w wystąpieniu z żądaniem ustalenia niewiążącego charakteru opisanych w pozwie klauzul. Żądania te nie dotyczą, rzecz jasna, ustalenia odpowiedzialności w zakresie roszczeń pieniężnych w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.d.p.g., które to żądanie w ogóle nie wymaga powoływania się na interes prawny. Nie oznacza to jednak, że istnienie interesu prawnego z art. 189 k.p.c. może podlegać weryfikacji już na obecnym etapie postępowania. Kwestia ta ma bowiem znaczenie przy merytorycznej ocenie zasadności pozwu, stanowi przesłankę uwzględnienia powództwa, nie może być więc antycypowana na potrzeby rozstrzygnięcia o samej dopuszczalności postępowania grupowego (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 września 2015 r., sygn. akt VI ACz 1012/15). Sąd Okręgowy błędnie zatem skupił się na wychwytywaniu różnić w zakresie „stażu” poszczególnych członków grupy w ramach umów ubezpieczenia i innych okoliczności mogących wskazywać na brak interesu prawnego poszczególnych członków grupy w wystąpieniu z roszczeniem o ustalenie. Tego rodzaju okoliczności nie rzutują bowiem na możliwość rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Jak dotąd nie zostały przedstawione twierdzenia mogące skutkować przyjęciem, że nawet dziesięciu spośród wszystkich członków grupy nie wystąpiło z jednorodzajowymi roszczeniami dotyczącymi ochrony konsumentów i opartymi na tej samej podstawie faktycznej, a więc z roszczeniami nadającymi się do rozpoznania według przepisów ustawy. Brak zatem było podstaw do odrzucenia pozwu. Skład grupy podlegać będzie natomiast ustaleniu na dalszym etapie postępowania, a postanowienie wydane w tym przedmiocie podlegać będzie osobnemu zaskarżeniu.

W zażaleniu trafnie również podniesiono, że Sąd w ogóle nie odniósł się do żądania ewentualnego pozwu. Pozwany nie bez podstaw wskazuje, że nieważność umów zawartych przez członków grupy z pozwanym stanowiłaby przeszkodę do dalszego badania spornych postanowień w aspekcie ich abuzywnego charakteru (k. 3579). Odrzucając pozew w całości, Sąd powinien był odrębnie ocenić dopuszczalność wszystkich żądań nim objętych. Z przyczyn wyżej podanych możliwe było jednak, pomimo wskazanego uchybienia, wydanie orzeczenia reformatoryjnego, podstawowe żądania pozwu nadawały się bowiem do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie z art. 386 § 1 w zw. z 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Sprostowania oczywistej omyłki w komparycji zaskarżonego postanowienia dokonano na podstawie art. 350 § 3 k.p.c.