Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 21 marca 2016 r.
VI ACz 2448/15

  1. W sytuacji, gdy skład grupy inicjującej postępowanie grupowe kształtuje się poza postępowaniem sądowym, kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji tego zespołu osób nie są regulowane przepisami ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Podmioty te – współdziałając ze sobą – samodzielnie ustalają treść pozwu, w tym treść zgłoszonych roszczeń, okoliczności je uzasadniających oraz wniosków dowodowych, a także dokonują wyboru reprezentanta grupy.
  2. Oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy nie są samodzielną i niezależną od pozwu podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego; mają one na celu identyfikację członków grupy.
  3. Dopuszczalne jest posłużenie się w oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych.
  4. Wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu dołączonym następnie do pozwu.
  5. Niedołączenie do pozwu grupowego oświadczeń członków grupy inicjującej o przystąpieniu do grupy stanowi brak formalny pozwu, uniemożliwiający nadanie sprawie dalszego biegu i podlegający usunięciu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Uchybienie to nie stanowi natomiast bezpośredniej podstawy odrzucenia pozwu.
  6. Żądanie zaniechania naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy przez zakazanie stronie pozwanej stosowania systemu wymiany plików, zdefiniowanego bliżej w pozwie, który powoduje lub prowadzi do naruszenia majątkowych praw autorskich członków grupy, mieści się w przedmiotowym zakresie postępowania grupowego.
  7. Brak jest jednoznacznych podstaw do przesądzenia, że roszczenia prewencyjne, uregulowane w art. 439 k.c., w ogóle nie nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym; kwestia ta winna być przedmiotem oceny sądu przy merytorycznej ocenie zasadności powództwa grupowego.
  8. W postępowaniu grupowym mogą być dochodzone jednorodzajowe roszczenia, mające źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym, nawet wówczas, gdyby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne.
  9. Wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać istotne podobieństwo.
  10. Niewskazanie przez powoda, kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy oraz niewskazanie faktu zgłaszania naruszeń pozwanemu przez każdego z członków grupy nie przesądza samo przez się o braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy.
  11. Konieczność wystąpienia zespołu okoliczności uzasadniających istnienie określonego stosunku prawnego nie oznacza, że całość stanu faktycznego danej sprawy ma się opierać wyłącznie na tożsamych faktach.
  12. W świetle art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powód był zobowiązany wskazać jedynie okoliczności uzasadniające dane żądania, nie zaś wszystkie okoliczności niniejszej sprawy.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSA Małgorzata Kuracka (spr.)

Sędziowie:              SSA Ryszard Sarnowicz, SSA Mariusz Łodko

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) sp. z o.o. w W. przeciwko (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt XX GC 1004/12,

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie I. sentencji dopuścił rozpoznanie w postępowaniu grupowym sprawy skierowanej przeciwko (…) w N. (Cypr), wytoczonej przez (…) sp. z o.o. w W. jako reprezentanta grupy składającej się z następujących podmiotów: (…). Jednocześnie w punkcie II. sentencji zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

W ocenie Sądu I instancji zostały spełnione wszystkie przesłanki dopuszczalności rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym, sformułowane w Kodeksie postępowania cywilnego oraz w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010, Nr. 7, poz. 44, zwanej dalej „u.d.p.g.”). W kwestii zaś wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 60.000 złotych, Sąd Okręgowy uznał, iż wartość przedmiotu sporu oraz poziom spodziewanych kosztów w stosunku do sytuacji materialnej powoda uzasadnia twierdzenie, że ewentualne koszty procesu zostaną w pełni zaspokojone.

Pozwany od powyższego postanowienia wniósł zażalenie, zaskarżając je w całości.

Przedmiotowemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

  • naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 78 § 1 k.c., poprzez uznanie, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy, złożonych wraz z pozwem, pozwala na ustalenie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (tożsamość dochodzonych roszczeń oraz oparcie ich na okolicznościach faktycznych tożsamych dla wszystkich członków grupy), co doprowadziło do nieuzasadnionej odmowy odrzucenia pozwu;
  • naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g., polegające na przyjęciu, iż przy ocenie tożsamości podstawy faktycznej roszczeń wywodzonych przez wszystkich członków grupy, Sąd nie jest związany podstawą faktyczną roszczeń wskazanych w pozwie, mogąc w sposób dowolny ustalać zakres okoliczności relewantnych w sprawie, co doprowadziło do bezzasadnego ustalenia tożsamości sytuacji faktycznej wszystkich członków grupy i odmowy odrzucenia pozwu;
  • naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 4 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 2 w zw. z art. 10 ust. 1 u.d.p.g., poprzez uznanie obowiązku wniesienia powództwa przez osobę będącą reprezentantem grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.d.p.g. za podlegający konwalidacji wymóg formalny pozwu, nie zaś za przesłankę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a w konsekwencji odmowę odrzucenia pozwu, wniesionego przez osobę niebędącą reprezentantem grupy, połączoną z wezwaniem powoda do złożenia oświadczenia oprzystąpieniu do grupy;
  • naruszenie przepisu postepowania, tj. art. 8 ust. 1 u.d.p.g., poprzez nieuwzględnienie interesu pozwanego w ustanowieniu kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i odrzucenie pozwu. Na wypadek zaś nieuwzględnienia powyższego wniosku, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w zakresie pkt II. i zobowiązanie powoda – (…) sp. z o.o. w W. do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Jednocześnie pozwany wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na skutek rozpoznania zażalenia strony pozwanej, Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 27 listopada 2013 roku uchylił punkt I zaskarżonego postanowienia i odrzucił pozew (pkt 1. sentencji); uchylił punkt II zaskarżonego orzeczenia i umorzył postępowanie w przedmiocie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (pkt 2. sentencji); rozstrzygnął o kosztach postępowania przed Sądem I instancji (pkt 3. sentencji) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania zażaleniowego (pkt 4. sentencji).

Od powyższego orzeczenia Sądu II instancji powód wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił naruszenie art. 12, art. 6 ust. 1 i 2, art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 1 ust.1 u.d.p.g. oraz naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Wskazując na powyższe, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, na skutek rozpoznania przedmiotowej skargi kasacyjnej, postanowieniem z dnia 18 września 2015 roku uchylił zaskarżone ww. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2013 roku i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż w świetle treści ww. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2015 roku, sygn. akt I CSK 672/14, jako niezasadny należało uznać zarzut pozwanego dotyczący naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 1 ust. 1 w zw. z art. 12 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g. oraz art. 78 § 1 k.c., a sprowadzający się do stwierdzenia, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy, złożonych wraz z pozwem, nie pozwala na ustalenie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (w tym ustalenie tożsamości dochodzonych roszczeń oraz tożsamości podstawy faktycznej dla wszystkich członków grupy), co winno skutkować, zdaniem pozwanego, odrzuceniem pozwu.

W tym zakresie wskazać należy, iż Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu rozstrzygnął w sposób wiążący na potrzeby niniejszego postępowania, iż w sytuacji, gdy skład grupy inicjującej postępowanie grupowe, na rzecz których reprezentant składa pozew i wszczyna postępowanie grupowe, kształtuje się poza postępowaniem sądowym, kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji tego zespołu osób nie są regulowane przepisami u.d.p.g. Podmioty te – współdziałając ze sobą – samodzielnie ustalają treść pozwu, w tym treść zgłoszonych roszczeń, okoliczności je uzasadniających oraz wniosków dowodowych, a także dokonują wyboru reprezentanta grupy. Sąd Najwyższy zważył przy tym, iż oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy, które, zgodnie z art. 6 ust. 2 u.d.p.g., należy dołączyć do pozwu, stanowią wyraz woli sądowego dochodzenia roszczeń, wskazanych w pozwie, w drodze postępowania grupowego; identyfikują członków grupy inicjującej postępowanie wobec sądu oraz umożliwiają ocenę, czy został spełniony warunek dostatecznej liczby podmiotów tworzących grupę (minimum 10 – por. art. 1 ust. 1 u.d.p.g.). Sąd Najwyższy zaznaczył również, iż oświadczenia te nie są – samodzielną i niezależną od pozwu – podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego, albowiem z treści art. 6 ust. 1 u.d.p.g. wynika, że dane dotyczące roszczenia, jego podstawy faktycznej i dowodów oraz informacje niezbędne w świetle art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. muszą znaleźć się w pozwie, uzgodnionym wspólnie przez wszystkich członków grupy inicjującej, składających następnie oświadczenia dołączone do pozwu na podstawie art. 6 ust. 2 u.d.p.g. Tym samym Sąd Najwyższy stwierdził, że oświadczenia dołączone do pozwu nie mają samodzielnego bytu i nie kształtują przedmiotu postępowania grupowego, lecz mają na celu identyfikację członków grupy. Jednocześnie Sąd Najwyższy podniósł, że wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu, dołączonym następnie do pozwu. W dalszej części Sąd Najwyższy wskazał tym samym, że w świetle art. 6 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w dołączonych do pozwu oświadczeniach członków grupy inicjującej postępowanie, nie jest konieczne zamieszczenie elementów, o których mowa w art. 12 zd. 1 u.d.p.g. Dopuszczalne jest bowiem zdaniem Sądu Najwyższego posłużenie się w tych oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych, byleby tylko treść pozwu wraz z treścią oświadczeń dołączonych do pozwu umożliwiała sądowi ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postepowaniu grupowym.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego z taką sytuacją mamy właśnie do czynienia w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji co do tego, iż członkowie grupy w przedmiotowych oświadczeniach, załączonych do pozwu, w sposób jasny i stanowczy wyrazili wolę wstąpienia w stosunek prawny reprezentacji na potrzeby postępowania grupowego, a jej dookreślenie – poprzez wskazanie określonych elementów, w tym co do roszczeń przysługujących członkom grupy oraz okoliczności uzasadniających ich żądania – nastąpiło poprzez odesłanie do równie jasnej i precyzyjnej treści pozwu. Świadczy o tym jednoznacznie zdaniem Sądu Apelacyjnego analiza treści pozwu (k. 4-25) w powiązaniu z analizą treści załączonych do pozwu oświadczeń każdego z członków grupy (k. 38, k. 44, k. 50, k. 57, k. 64, k. 70, k. 77, k. 82, k. 88, k. 95, k. 101, k. 107, k. 113, k. 121, k. 1003). Każde bowiem z przedmiotowych oświadczeń jest tożsame w swojej treści i zawiera formułę: „Żądania Spółki są takie, jak roszczenia powoda wskazane w Pozwie. Okoliczności uzasadniające żądanie Spółki, jej przynależność do Grupy oraz dowody i okoliczności uzasadniające owo żądanie zostały przedstawione w Pozwie.”

Odnosząc się do dalszych zarzutów, wskazać należy, iż jako niezasadny należało również uznać zarzut pozwanego, jakoby obowiązek wniesienia powództwa przez osobę będącą reprezentantem grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.d.p.g. nie był podlegającym konwalidacji wymogiem formalnym pozwu. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że kwestia ta została również w sposób wiążący rozstrzygnięta w niniejszej sprawie przez Sąd Najwyższy w toku rozpoznania skargi kasacyjnej, wniesionej przez powoda. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu ww. postanowienia z dnia 18 września 2015 roku wskazał jednoznacznie, że niedołączenie do pozwu grupowego oświadczeń członków grupy inicjującej o przystąpieniu do grupy (art. 6 ust. 2 u.d.p.g.) stanowi brak formalny pozwu, uniemożliwiający nadanie sprawie dalszego biegu i podlegający usunięciu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Uchybienie to nie stanowi natomiast bezpośredniej podstawy odrzucenia pozwu.

Zważywszy na powyższe, skoro zatem powód w niniejszej sprawie przedłożył w toku postępowania (wraz z pismem procesowym z dnia 25 czerwca 2013 roku – k. 1002-1004) brakujące oświadczenie reprezentanta grupy o przystąpieniu do grupy, zarzut pozwanego w tym zakresie nie mógł się ostać.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego również jako trafne należało ocenić stanowisko Sądu I instancji co do tego, że w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie ustawowe warunki dopuszczalności powództwa grupowego, a dotyczące: liczebności grupy (1.), jednorodzajowości roszczeń członków grupy (2.), tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy (3.) oraz zdolności przedmiotowej roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym (4.).

Bezspornym jest bowiem, że w chwili składania pozwu w niniejszej sprawie, członkostwo w grupie zadeklarowało łącznie 15 podmiotów.

Odnosząc się z kolei do zakresu przedmiotowego dochodzonych pozwem grupowym roszczeń, wskazać należy, iż w niniejszej sprawie powództwo skierowane przeciwko (…) w N. (Cypr), jako administratorowi serwisu (…), obejmowało żądanie zaniechania naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy przez zakazanie stronie pozwanej stosowania, w ramach serwisu (…), systemu wymiany plików, zdefiniowanego bliżej w pozwie, który powoduje lub prowadzi do naruszenia majątkowych praw autorskich członków grupy m. in. do utworów wskazanych w załączniku do pozwu oraz dwa dalsze żądania o nakazanie pozwanej spółce działań wskazanych w punkcie 2. i 3. petitum pozwu, a mianowicie:

  • nakazanie pozwanemu, aby w przypadku uzyskania przez niego wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony utwór jest bezprawnie rozpowszechniany za pośrednictwem serwisu (…), uniemożliwił dostęp do wszystkich znajdujących się na tym serwisie plików, których nazwa zawiera tytuł tego utworu, wszystkim, z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie (pkt 2. petitum pozwu);
  • nakazanie pozwanemu, aby w przypadku uzyskania przez niego wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony plik zawiera bezprawnie rozpowszechniany za pośrednictwem serwisu (…) utwór, uniemożliwił dostęp do wszystkich identycznych plików, w tym kopii tego pliku, nawet jeżeli nazwa kopii nie jest tożsama z nazwą tego pliku, wszystkim, z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie (pkt 3. petitum pozwu).

Wskazać przy tym należy, iż jak wynika z treści uzasadnienia pozwu, pierwsze z roszczeń, tj. roszczenie o zaniechanie dokonywania naruszeń, oparte zostało na treści przepisów art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz. U. 2006.90.631 ze zm.) w zw. z art. 422 k.c., zaś dwa pozostałe – na konstrukcji uregulowanej w art. 439 k.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu Okręgowego, który uznał, że pierwsze z opisanych wyżej roszczeń mieści się w przedmiotowym zakresie postępowania grupowego. Wskazać bowiem należy, iż za naruszenie autorskich praw majątkowych odpowiada nie tylko bezpośredni naruszyciel, ale także współsprawca oraz osoby określone w art. 422 k.c., a ich odpowiedzialność jest solidarna. Bezspornym jest przy tym, że zarówno roszczenie z art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jak i roszczenie z art. 422 k.c. oparte jest na reżimie odpowiedzialności deliktowej, a która to odpowiedzialność powstaje, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie jest związane ze stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku obligacyjnego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego na obecnym etapie postępowania (tj. postępowania w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego – tzw. certyfikacji pozwu grupowego) – wbrew stanowisku pozwanego – nie można również jednoznacznie wykluczyć dopuszczalności dochodzenia przez powoda w ramach postępowania grupowego dwóch pozostałych roszczeń, opartych na konstrukcji art. 439 k.c. (tzw. roszczeń zapobiegawczych) o nakazanie pozwanemu określonych zachowań w razie uzyskania wiedzy lub wiarygodnej wiadomości o bezprawnym rozpowszechnianiu utworów, do których członkom grupy przysługuje monopol autorski, lub plików zawierających te utwory. Charakter tego rodzaju roszczeń jest bowiem sporny. Część przedstawicieli doktryny (zob. Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1-44911, pod red. M. Gutowskiego, Tom I, wyd. 1, 2016)  wskazuje, że przepisowi art. 439 k.c. nie można przypisać charakteru deliktowego, pomimo jego umiejscowienia w Kodeksie cywilnym. Nie ma on na celu kompensacji zaistniałej szkody, a jej zapobieżenie. Roszczenie, które przysługuje podmiotowi zagrożonemu, nie jest zatem roszczeniem odszkodowawczym, tylko prewencyjnym. Nie sposób jednak pominąć, że część przedstawicieli doktryny prezentuje zgoła odmienny pogląd, wskazując, że przepis art. 439 k.c. opiera się na reżimie odpowiedzialności deliktowej (opartej na czynie niedozwolonym) (tak: J. Barta, R. Markiewicz, Przechowywanie utworów na stronach internetowych, ZNUJ 2009/3/5-30), tym samym uznając, że co do zasady roszczenie oparte na konstrukcji art. 439 k.c. może być dochodzone w ramach postępowania grupowego.

W tym stanie rzeczy, na obecnym etapie postępowania, zdaniem Sądu Apelacyjnego, brak jest jednoznacznych podstaw do przesądzenia, że roszczenia prewencyjne, uregulowane w art. 439 k.c., w ogóle nie nadają się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, tym bardziej, iż stanowią one na kanwie niniejszej sprawy niejako rozwinięcie roszczenia zawartego w punkcie 1. pozwu grupowego. Niemniej jednak niewątpliwie kwestia ta winna być przedmiotem oceny sądu w toku dalszego postępowania, już przy merytorycznej ocenie zasadności powództwa grupowego.

Przechodząc do dalszych rozważań, Sąd Apelacyjny jako trafne uznaje również argumenty Sądu I instancji w zakresie stwierdzenia, że dochodzone roszczenia w niniejszej sprawie są jednego rodzaju i zostały oparte na jednakowej podstawie faktycznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g.

W doktrynie przyjmuje się, że ocena jednorodzajowości roszczeń członków grupy polegać winna na badaniu treści żądań pozwu oraz oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy i, jako taka, nie musi wiązać się z koniecznością prowadzenia postępowania dowodowego (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa, 2010). Przesłankę jednorodzajowości roszczeń należy rozumieć w ten sposób, że żądania z nich wynikające są wspólne dla wszystkich członków grupy. Powództwo musi obejmować zatem żądanie udzielenia ochrony prawnej w ten sam sposób dla wszystkich członków grupy (zob. postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 maja 2011 roku, sygn. akt II C 1693/10). Warto również zaznaczyć, iż w postępowaniu grupowym mogą być dochodzone jednorodzajowe roszczenia, mające źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym, nawet wówczas, gdyby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne (zob. T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…). Jednorodzajowość roszczeń, o której mowa w art. 1 ust. 1 u.d.p.g., należy przy tym oceniać w świetle przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to z kolei roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo) (tak też zob. M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 70 i n.).

Wskazać w tym miejscu również należy, iż istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób (podmiotów) w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona z uwagi na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw. Dlatego zdaniem Sądu Apelacyjnego orzekającego w niniejszej sprawie celowe jest dokonywanie interpretacji jednorodzajowości roszczeń właśnie przy uwzględnieniu celów postępowania grupowego. Zbyt wąska, czy też ścisła interpretacja przesłanki jednorodzajowości roszczeń w praktyce wpłynęłaby bowiem na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego (tak też M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 69).

Uwzględniając powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie analiza treści pozwu w powiązaniu z treścią załączonych do pozwu oświadczeń nie pozostawia wątpliwości, że powód dochodzi jednorodzajowych roszczeń (wobec wszystkich członków grupy), mających swoje źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym – tj. roszczeń odszkodowawczych, wynikających z czynów niedozwolonych.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela również stanowisko Sądu I instancji co do uznania, że w niniejszej sprawie zachodzi tożsamość podstawy faktycznej ww. roszczeń członków grupy, tj. że istotne okoliczności faktyczne uzasadniające żądania są wspólne dla wszystkich członków grupy. Powyższą „wspólność” należy rozumieć szeroko. Jak wskazuje się bowiem w doktrynie wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać istotne podobieństwo (zob. M. Sieradzka, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa, 2015, s. 76). Przyjmuje się przy tym, iż ustalenia prowadzące do powyższej oceny dokonywane są przez sąd samodzielnie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że przedstawiony przez powoda zespół okoliczności faktycznych, uzasadniających żądania, a mianowicie: posiadanie przez członków grupy majątkowych praw autorskich do wskazanych utworów; naruszanie tychże majątkowych praw autorskich poprzez bezprawne rozpowszechnianie przez wskazane podmioty, korzystające z systemu wymiany plików, utworów udostępnianych w ramach serwisu (…); a także organizacja i prowadzenie narzędzia systemu wymiany plików w ramach serwisu (…), jest wspólny dla wszystkich członków grupy. Wskazuje na to jednoznacznie treść pozwu. Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu I instancji, że zespół tychże okoliczności stanowi wystarczającą podstawę do uznania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, albowiem na ich kanwie możliwe jest dokonanie merytorycznej oceny ewentualnego wystąpienia odpowiedzialności deliktowej pozwanego jako pośredniego sprawcy naruszeń majątkowych praw autorskich członków grupy.

Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu Okręgowego, iż niewskazanie przez powoda, kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy oraz niewskazanie faktu zgłaszania naruszeń pozwanemu przez każdego z członków grupy nie przesądza samo przez się o braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń członków grupy. Jak już bowiem wyżej wspomniano, konieczność wystąpienia zespołu okoliczności uzasadniających istnienie określonego stosunku prawnego nie oznacza, że całość stanu faktycznego danej sprawy ma się opierać wyłącznie na tożsamych faktach. Sąd Okręgowy słusznie przy tym dostrzegł, iż w świetle art. 12 u.d.p.g. powód był zobowiązany wskazać jedynie okoliczności uzasadniające dane żądania, nie zaś wszystkie okoliczności niniejszej sprawy.

Niezależnie od powyższego, rację należy również przyznać Sądowi Okręgowemu, że fakt dokonywania zgłoszeń przez członków grupy pozostaje bez znaczenia, skoro powód wielokrotnie wskazywał, że art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) nie stanowi podstawy prawnej powództwa, zaś pozwany, jako podmiot mający aktywnie pomagać, nakłaniać i organizować dokonywanie naruszeń majątkowych praw autorskich poprzez narzędzia składające się na system wymiany plików (np. systemy premiowe, dodatkowy transfer za zachomikowanie itp.), nie korzysta w jego ocenie z ograniczenia odpowiedzialności uregulowanej w tym przepisie.

Zważywszy na powyższe, Sąd Apelacyjny w pełni podziela ocenę dokonaną przez Sąd I instancji, iż w odniesieniu do wniosku powoda o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym zostały spełnione łącznie zarówno ogólne przesłanki, wynikające z Kodeksu postępowania cywilnego, jak i kwalifikowane przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego. Wbrew zatem wywodom skarżącego, brak jest podstaw do odrzucenia pozwu na podstawie art. 10 ust. 1 zd. 1 u.d.p.g.

Zaznaczyć jednocześnie w tym miejscu należy, iż kwestia ewentualnej zasadności przedmiotowych roszczeń będzie dopiero przedmiotem dalszego postępowania dowodowego, w ramach już samego merytorycznego rozpoznania sprawy w toku postępowania grupowego.

Wreszcie, jako niezasadny należało ocenić zarzut pozwanego o nieuwzględnieniu jego interesu w ustanowieniu kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Analizując ten aspekt niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 8 ust. 1 u.d.p.g. na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Z treści przedmiotowego przepisu wynika zatem, że ma on charakter fakultatywny, a jego zastosowanie zależy w istocie od uznania Sądu. Już z tych przyczyn zarzut pozwanego w tym zakresie nie mógł się ostać. Sąd Apelacyjny podziela przy tym stanowisko Sądu Okręgowego, iż wartość przedmiotu sporu (400.000 złotych) i poziom spodziewanych kosztów w stosunku do sytuacji materialnej powoda nie rodzi realnej obawy, iż w niniejszej sprawie istnieje ryzyko nieuzyskania przez pozwanego ewentualnych kosztów procesu w wypadku jego wygranej (tj. oddalenia powództwa). O niecelowości ustanowienia kaucji w niniejszej sprawie przekonuje fakt, że niewątpliwie członkowie grupy cieszą się ugruntowaną pozycją rynkową. Wskazane podmioty należą do liderów wśród wydawnictw prawniczych i innych na polskim rynku wydawniczym. Przykładowo sama przy tym wysokość kapitału zakładowego reprezentanta grupy wynosi 4.870.300 zł (k. 31), zaś wysokość kapitału zakładowego (…) sp. z o.o. w W. wynosi 8.200.000 złotych (k. 52), co co wynika jednoznacznie z treści załączonych do akt odpisów KRS-u.

Uwzględniając powyższe, wobec niezasadności sformułowanych przez pozwanego zarzutów, stanowiących w istocie jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.