Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział V Cywilny z dnia 11 września 2012 r.

Written by

  1. Na etapie badania przez Sąd dopuszczalności powództwa grupowego, powód ma – zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – obowiązek jedynie wskazania (nie zaś wykazania) okoliczności, o których mowa w art. 1 ust. 1 tej ustawy. W przypadku roszczeń pieniężnych powód ma także obowiązek wskazania zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.)

Sędziowie:              SSA Artur Lesiak, SSA Katarzyna Przybylska

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2012 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa B. B. i innych powodów reprezentowanych przez niego w postępowaniu grupowym przeciwko (…) Bank S.A. w W. o zapłatę, na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 709/11

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2012 r. w sprawie z powództwa grupowego B. B. i innych przeciwko (…) Bank S.A. w W. o zapłatę, Sąd Okręgowy postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że powód B. B. – reprezentant grupy 104 poszkodowanych – wniósł pozew o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Wskazał, że roszczenia powoda i innych członków grupy są jednego rodzaju, gdyż opierają się na takiej samej podstawie faktycznej, ponieważ są to roszczenia o naprawienie szkód wyrządzonych wszystkim członkom grupy przez agenta pozwanego (…) Bank S.A. w W. G. P. przy wykonywaniu powierzonych jemu przez bank czynności w placówkach franczyzowych Banku w (…). Sąd Okręgowy zważył, że w przedmiotowej sprawie występują przesłanki procesowe określone w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, uzasadniające rozpoznanie jej w tym postępowaniu. Powództwo w przedmiotowej sprawie zostało bowiem wytoczone przez reprezentanta grupy B. B., reprezentowanego przez pełnomocnika procesowego. Członkowie poszczególnych podgrup złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób dochodzących roszczeń od pozwanego i wyrazili zgodę na to, by reprezentantem grupy był B. B. (k. 24-220 akt). Nadto, dochodzone przez grupę 105 osób roszczenia są jednego rodzaju, ponieważ są to roszczenia pieniężne. W wytoczonym powództwie została ujednolicona wysokość roszczenia pieniężnego każdego członka podgrupy z uwzględnieniem wspólnych okoliczności sprawy zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy. Sąd Okręgowy wskazał, że podstawa faktyczna zgłaszanych roszczeń jest jednorodna. Wszyscy członkowie grupy byli klientami (…) Banku S.A. Wszystkie osoby dochodzące roszczeń w ramach wytoczonego powództwa grupowego wskazały, że poniosły szkodę w wyniku zawarcia umów pożyczek, będąc w błędnym przeświadczeniu, że dokonują czynności prawnej z (…) Bank S.A., co było wynikiem zachowania pracowników placówek prowadzonych przez G. P., na podstawie zawartej przez niego umowy agencyjnej z pozwanym bankiem z dnia 15 października 2008 r. Pracownicy placówek bankowych (…) Bank S.A. klientom, którym kończyły się lokaty terminowe lub posiadali rachunki oszczędnościowe oferowali nowy produkt finansowy, którym była umowa pożyczki, reklamując go jako szczególnie korzystny, z uwagi na wysokie oprocentowanie w skali roku wynoszące 12,5 %. Przedmiotowe umowy pożyczek były zawierane w placówkach franczyzowych G. (…) Banku. Jak wynika z umów pożyczek, dołączonych do sprawy karnej toczącej się przeciwko G. P. przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy, sygn. akt: III K (…), z których Sąd przeprowadził dowód, zostały one zawarte pomiędzy pokrzywdzonymi a D. zarządzającym siecią franczyzową (…) Banku S.A. z siedzibą w B. oraz (…) w H., reprezentowanymi przez G. P. i E. G. Umowy pożyczek były podpisywane przez G. P. i E. G. W treści umów wskazano jako miejsce rozliczenia pożyczki placówkę franczyzową G. (…). Duża ilość zawartych umów pożyczek wskazuje na to, że miała miejsce znaczna akcja ofertowa pracowników placówek franczyzowych G. (…) Banku, mająca na celu zainteresowanie klientów nowym produktem finansowym. Powód podnosi, że wszyscy członkowie grupy zostali wprowadzeni w błąd przez pracowników placówek bankowych w ten sposób, że uważali, że zawierają umowę z bankiem, a tymczasem dokonywali czynności pozabankowej, udzielając pożyczki firmie (…) zarządzającej siecią franczyzową (…) Banku S.A. z siedzibą w B. oraz (…) w H., członkowie grupy pozostawali w mylnym przeświadczeniu, że G. P. reprezentuje G. (…) Bank S.A. i temu bankowi udzielają pożyczki.

Postanowienie powyższe zaskarżył zażaleniem pozwany i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, alternatywnie zaś o zmianę postanowienia i odrzucenie powództwa. Nadto, pozwany wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Zaskarżonemu postanowieniu pozwany zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 10 ust. 1 ustawy o postępowaniu grupowym poprzez przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej, toczącej się przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy pod sygnaturą akt III K (…) na posiedzeniu niejawnym, a zatem bez udziału pozwanego i jego pełnomocników, co uniemożliwiło pozwanemu ustosunkowanie się do tego wniosku dowodowego;

2. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy o postępowaniu grupowym, poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące poczynieniem błędnych ustaleń faktycznych, tj. przyjęciem, że członkowie grupy ponieśli szkodę w wyniku wykonania umów pożyczki i tym samym, że przysługuje im jakiekolwiek roszczenie;

3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1 ust. 2 i ust. 1 ustawy o postępowaniu grupowym, poprzez ich niezastosowanie i błędne przyjęcie, że roszczenia majątkowe członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w ramach podgrup z uwzględnieniem wspólnych okoliczności sprawy;

4. naruszenie przepisu art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 ustawy o postępowaniu grupowym poprzez przyjęcie, że niniejsza sprawa zalicza się do jednej z kategorii spraw mogących być rozpoznanymi w postępowaniu grupowym, podczas gdy stan faktyczny sprawy wyraźnie wskazuje na brak zdatności grupowej niniejszego powództwa.

W odpowiedzi na zażalenie pozwanego, powód pismem z dnia 23 lipca 2012 r. wniósł o oddalenie zażalenia i o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności za nietrafny uznać należy zarzut skarżącego w przedmiocie naruszenia przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010, poz. 7 nr 44) poprzez przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej, toczącej się przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy pod sygnaturą akt III K (…) na posiedzeniu niejawnym, a zatem bez udziału skarżącego i jego pełnomocników, co uniemożliwiło skarżącemu ustosunkowanie się do wniosku dowodowego. Wskazać należy, że stosownie do treści art. 10 ust. 1 w/w ustawy sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W komentowanym przepisie uregulowano pierwsze stadium postępowania grupowego, które dotyczy badania jego dopuszczalności. Jest ono związane z oceną przez sąd dopuszczalności postępowania grupowego. W celu dokonania tej oceny sąd wyznacza rozprawę, w trakcie której ocenie podlegają przesłanki uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Przy ocenie dopuszczalności powództwa w sprawach o roszczenia pieniężne sąd stwierdza jedynie, czy wystąpiły przesłanki jego dopuszczalności, do których należy zaliczyć, po pierwsze, istnienie roszczenia jednego rodzaju, co najmniej dziesięciu osób, które jest oparte na tej samej lub jednorodnej podstawie faktycznej, nadto kolejną przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest stwierdzenie przez sąd, że roszczenia zostały ujednolicone (vide: Komentarz do art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Małgorzata Sieradzka, stan prawny: 16. kwietnia 2010 r., Lex Omega).

W niniejszej sprawie celem oceny dopuszczalności postępowania grupowego, Sąd Okręgowy na dzień 23 maja 2012 r. wyznaczył rozprawę, podczas trwania której dokonywał oceny spełnienia w/w przesłanek podmiotowych i przedmiotowych dopuszczalności powództwa (zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym), jak również tego, czy wysokość roszczenia każdego członka grupy lub podgrupy została ujednolicona (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy). Zauważyć ponadto należy, że na rozprawie Sąd Okręgowy wydał postanowienie w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z dokumentów umów pożyczek znajdujących się w załącznikach do akt karnych – tom I-X, o sygn. akt III K (…) Sądu Okręgowego w B. (pkt 1), dopuszczenia powyższego dowodu na posiedzeniu niejawnym niezwłocznie po nadesłaniu w/w akt sprawy z Sądu Okręgowego w B. Wydział III Karny (pkt 2), a nadto odroczył publikację postanowienia na dzień 6 czerwca 2012 r. (pkt 3). Obecny na rozprawie pełnomocnik procesowy pozwanego nie złożył w trybie art. 162 k.p.c. zastrzeżenia do protokołu dotyczącego uchybienia przez sąd przepisom postępowania w przedmiocie wydanego wówczas przez Sąd Okręgowy postanowienia, nie uprawdopodobnił również, że nie zgłosił zastrzeżeń bez swojej winy, z uwagi na co nie przysługuje mu obecnie prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania (vide: art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w zw. z art. 162 k.p.c.).

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie wyłączają możliwości ogłoszenia orzeczenia w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego i odrzucenia pozwu, jeśli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, w terminie publikacyjnym (vide: art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w zw. z art. 326 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c.).

Za chybione uznać również należy zarzuty skarżącego w przedmiocie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące poczynieniem błędnych ustaleń faktycznych, to jest przyjęciem, że członkowie grupy ponieśli szkodę w wyniku wykonania umów pożyczki i tym samym, że przysługuje im jakiekolwiek roszczenie. Podkreślić należy, o czym była już mowa wyżej, że Sąd w pierwszym stadium postępowania grupowego bada wyłącznie przesłanki jego dopuszczalności, do których należy zaliczyć po pierwsze istnienie roszczenia jednego rodzaju, co najmniej dziesięciu osób, które jest oparte na tej samej lub jednorodnej podstawie faktycznej. Nadto kolejną przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest stwierdzenie przez sąd, że roszczenia zostały ujednolicone (ponownie vide: Komentarz do art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Małgorzata Sieradzka, stan prawny: 16 kwietnia 2010 r., Lex Omega). Zgodnie zaś z treścią art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym: „Pozew powinien czynić zadość warunkom określonym w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), a ponadto zawierać: wskazanie okoliczności, o których mowa w art. 1 ust. 1, a w przypadku roszczeń pieniężnych także zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup”.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić zatem należy, że skarżący niezasadnie domaga się, aby powód już na etapie badania przez Sąd dopuszczalności powództwa w postępowaniu grupowym wykazał okoliczności, o których jest mowa w treści art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Stanowisko to pozostaje niewątpliwie w sprzeczności z treścią art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Ubocznie stwierdzić należy, że powód ze wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy obowiązków wywiązał się w sposób należyty – wskazał bowiem w treści pozwu, że dochodzi roszczeń jednego rodzaju (roszczeń pieniężnych) członków grupy składającej się z więcej niż 10 osób (razem z reprezentantem grupy – 105 osób), które oparte są na tej samej podstawie faktycznej (opisane w uzasadnieniu pozwu działania agenta pozwanego banku, w wyniku którego szkodę ponieśli wszyscy członkowie grupy, w związku z zawieranymi z nim umowami pożyczki w placówkach bankowych pozwanego w N., W., S. i Ż.), przedstawił również zasady ujednolicenia wysokości roszczeń poszczególnych członów grupy i podgrupy w przedłożonym do pozwu załączniku (vide: k. 21-22 akt sprawy).

Mając na uwadze przedstawione wyżej stanowisko prawne, za chybiony uznać należy również zarzut skarżącego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym poprzez ich niezastosowanie i błędne przyjęcie, że roszczenia majątkowe członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w ramach podgrup z uwzględnieniem wspólnych okoliczności sprawy.

Podkreślić raz jeszcze należy, że na etapie badania przez Sąd dopuszczalności powództwa grupowego, powód ma – zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – obowiązek jedynie wskazania (nie zaś wykazania) okoliczności, o których mowa w art. 1 ust. 1 tej ustawy, a w przypadku roszczeń pieniężnych także wskazania zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup. Zatem w sytuacji zadośćuczynienia przez powoda w treści pozwu wyżej wskazanym obowiązkom, co ma w niniejszej sprawie miejsce, nie mogą odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku, w postaci uchylenia lub zmiany zaskarżonego postanowienia, jego twierdzenia, że w sytuacji, gdy nie wiadomo, czy którykolwiek z członków grupy uiścił określoną kwotę pieniężną na rachunek G. P., to nie wiadomo, czy doznał szkody, a w konsekwencji nie wiadomo, czy można ujednolicić jego roszczenie z roszczeniami innych członków. Konkludując, Sąd stwierdza, że pozwany po raz kolejny niezasadnie domaga się, aby powód – już na etapie badania przez Sąd dopuszczalności powództwa w postępowaniu grupowym – wykazał okoliczności, o których jest mowa w art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Za chybiony uznać również należy zarzut skarżącego naruszenia przepisu art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym poprzez przyjęcie, że niniejsza sprawa zalicza się do jednej z kategorii spraw mogących być rozpoznanymi w postępowaniu grupowym, podczas gdy stan faktyczny sprawy wyraźnie wskazuje na brak zdatności grupowej niniejszego powództwa.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do treści art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym: „Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych”. Mając na uwadze treść pozwu, w tym przede wszystkim przytoczone w nim okoliczności faktyczne sprawy, nie może budzić najmniejszych wątpliwości, że powód dochodzi roszczeń członków grupy na podstawie art. 415 i art. 429 k.c. Podkreślić też należy, że powód w treści pozwu powołuje się m. in. na winę pozwanego w wyborze osoby, której powierzył wykonywanie czynności bankowych oraz na brak należytego nadzoru nad działalnością tej osoby. Wskazane wyżej przez powoda w treści pozwu okoliczności faktyczne będą niewątpliwie przedmiotem badania Sądu dopiero w drugiej fazie postępowania grupowego, natomiast wstępna ich kwalifikacja prawna nie może budzić żadnych wątpliwości w przedmiocie tego, że powód dochodzi roszczeń członków grupy z tytułu czynów niedozwolonych.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie.

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd, na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., rozstrzygnie w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

 

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 28 sierpnia 2012 r.

Written by

  1. O konsumencie jako podmiocie stosunku prawnego można mówić jedynie w korelacji z przedsiębiorcą. Osoba fizyczna, by stać się konsumentem powinna nawiązać relacje prawne z podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. W przypadku pojęcia konsumenta nie chodzi zatem o cechę własną osoby fizycznej a analizę stosunku zobowiązaniowego, z jakiego dochodzi ona roszczenia. Innymi słowy o tym, czy podmiot jest konsumentem, czy też nie decyduje to, z kim wchodzi w relacje i jaki mają one charakter.
  2. Działalność gminy w ramach wykonywania jej zadań własnych może stanowić działalność gospodarczą, musi ona jednak odpowiadać kryterium takiego rodzaju aktywności, który polega na zorganizowanym i ciągłym charakterze, podlegać regułom racjonalnego gospodarowania oraz stanowić formę udziału w obrocie gospodarczym. Nie jest natomiast niezbędne, aby działalność gminy przynosiła określony dochód.
  3. Oczywistym jest, że z racji wykonywania zadania własnego samorząd ma obowiązek zaspokajania mieszkaniowych potrzeb wspólnoty samorządowej (vide art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów) niezależnie od opłacalności, bądź – ujmując szerzej, racjonalności przedsięwzięcia. Niewielka swoboda decyzyjna umotywowana potrzebą zapewnienia lokalu osobom niezamożnym wyklucza zatem normatywną przesłankę racjonalności gospodarowania wpisującą się w rozumienie pojęcia przedsiębiorcy.
  4. Formuła ochrony lokatorów nie pozostaje bez znaczenia dla oceny, czy wynajem lokali komunalnych ma gospodarczy charakter. Rola Gminy sprowadza się do realizowania nieekonomicznego zadania użyteczności publicznej. Takiej sfery potrzeb, którą wolny rynek – z racji nieopłacalności przedsięwzięcia, całkowicie pomija. Nie jest to działalność gospodarcza z istoty cechująca się dowolnością działania i elastycznym podejściem do popytu w celu zapewnienia sobie rentowności przedsięwzięcia.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSA Agnieszka Sołtyka (spr.)

Sędziowie:              SSA Eugeniusz Skotarczak, SSA Mirosława Gołuńska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2012 r. w Szczecinie, na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E. K. jako reprezentanta grupy w postepowaniu grupowym przeciwko G. M. S. o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej G. M. S. na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 marca 2012 r., sygn. akt I C 1292/11

postanawia:

  1. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że pozew odrzucić,
  2. rozstrzygnąć, że pozwana wygrała sprawę w całości pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

 

UZASADNIENIE

Postanowieniem wydanym 30 marca 2012 r. w sprawie I C 1292/11 Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowił rozpoznać sprawę w trybie postępowania grupowego opisanego ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy ustalił, że powódka E. K., działająca jako reprezentant grupy, zażądała ustalenia w postępowaniu grupowym, że G. M. S. ponosi odpowiedzialność z tytułu zwrotu na rzecz najemców – członków grupy – nienależnie pobranych kwot stanowiących podwyżkę czynszów dokonaną na podstawie uchwały Rady Miasta S. nr (…) z dnia 25 lipca 2006 r. w sprawie wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem G. M. S. na lata 2006 – 2011, której nieważność w całości stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 3 marca 2011 r. (sygn. akt (…) SA/Sz (…)).

Pozwana G. M. S. zażądała odrzucenia pozwu z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego co do roszczeń opisanych w pozwie, a następnie oddalenia powództwa. W ocenie pozwanej roszczenia powódki nie są związane z ochroną praw konsumentów, gdyż w takiej sytuacji drugą stroną takiego stosunku prawnego musiał by być przedsiębiorca, a G. M. S. takim nie jest, lecz jedynie zaspokaja potrzeby mieszkaniowe wspólnoty samorządowej.

Rozważając argumentację stron Sąd zważył, że postępowanie grupowe co do roszczeń opisanych w pozwie jest dopuszczalne.

Uznał, że w niniejszej sprawie pozwany zakwestionował twierdzenie, iż powodom przysługuje status konsumenta w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Podstawowym argumentem wiodącym do tego wniosku było twierdzenie, iż gmina nie jest przedsiębiorcą i nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmu lokali mieszkalnych, a jedynie zaspokaja mieszkaniowe potrzeby wspólnoty samorządowej. W ocenie Sądu Okręgowego powyższy pogląd nie jest trafny.

Wskazał, że wbrew sugestiom pozwanego gmina może prowadzić działalność gospodarczą, posiada zatem status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. W ocenie sądu jest tak m. in. dlatego, iż przedmiot ochrony przewidziany przez powyższą ustawę oraz ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów jest podobny – ochrona konsumentów, czyli podmiotów mających słabszą pozycję rynkową w porównaniu z profesjonalistą przedsiębiorcą.

Zdaniem Sądu Okręgowego, założenie o niezarobkowym charakterze świadczenia usług użyteczności publicznej nie jest trafne. Przyznał, że w przeszłości usługi takiego rodzaju nie były wykonywane w celach zarobkowych, jednak tak było w okresie gospodarki socjalistycznej. W realiach gospodarki rynkowej założenie o całkowicie nieekonomicznym charakterze tych usług nie odpowiada ekonomicznej rzeczywistości i razi anachronizmem. Najczęściej bowiem jest tak, iż działalność polegająca na świadczeniu usług użyteczności publicznej jest wykonywana z zamiarem osiągnięcia zysku i nie zmienia tego nawet fakt, że zysk ten jest traktowany jako drugoplanowy, gdyż pierwszoplanowym celem zawsze będzie zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej – działalność taka kwalifikuje się do określenia mianem działalności gospodarczej.

Sąd I Instancji rozważył, że niewątpliwie zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych wspólnoty gminnej należy do podstawowych obowiązków każdej gminy (art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego), a więc jest to zadanie z zakresu zadań użyteczności publicznej opisane w art. 9 ust.2 ustawy z dnia 8 marca 2000 r. o samorządzie gminnym. Dodatkowo zauważył, iż w art. 8 ust. 4b pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów…. założono osiąganie z tytułu najmu „godziwego zysku”, co tylko podkreśla gospodarczy charakter tego zadania gminy.

Podkreślił Sąd, że G. M. S. jest właścicielem ponad dwudziestu tysięcy lokali mieszkalnych, zarządza nimi w sposób profesjonalny, ciągły, przy pomocy zorganizowanej struktury w postaci zakładu budżetowego – Zarządu (…), zaś ustawodawca umożliwia pozwanemu osiąganie z tego tytułu godziwego zysku. Wskazał Sąd, że pozwany w niniejszej sprawie w jakikolwiek sposób nie zracjonalizował swojego twierdzenia o tym, iż najemcy lokali komunalnych (będących własnością G. M. S.) nie posiadają prawnych możliwości dochodzenia swoich roszczeń w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Zdaniem Sądu I instancji roszczenia członków grupy są oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej: powodowie uważają, iż jako najemcy lokali komunalnych uiścili Gminie nienależne opłaty za wynajem tych lokali, co stanowi bezpodstawne wzbogacenie pozwanej. Przyczyna zubożenia powodów wynikać ma z tego samego źródła – bezprawnej uchwały Rady Miasta S. nr (…) z dnia 25 lipca 2006 r. Powództwo w niniejszej sprawie ma charakter powództwa o ustalenie – ustalenie odpowiedzialności pozwanej z tytułu zwrotu na rzecz najemców – członków grupy – nienależnie pobranych kwot stanowiących podwyżkę czynszów. Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie nakłada, w odróżnieniu do art. 189 k.p.c. na stronę powodową obowiązku wykazania interesu prawnego, czy też obowiązku ujednolicenia roszczeń poszczególnych członków grupy (art. 2 ust. 3 ustawy). Bez jakiegokolwiek znaczenia prawnego, w ocenie Sądu pozostaje fakt, iż członkowie zawiązującej się grupy na podstawie różnych zdarzeń prawnych nawiązali stosunek najmu zajmowanych aktualnie lokali komunalnych. Bezsporne w niniejszej sprawie jest to, iż lokale opisane pozwem należą do Gminy i powodowie zajmują je jako najemcy płacąc czynsz. Oczekiwanie różnego traktowania prawnego konsumenta stosownie do sposobu nawiązania stosunku prawnego z przedsiębiorcą stanowi w ocenie Sądu nieuzasadnione warunkami ustawowymi różnicowanie pozycji prawnej takiego podmiotu, co już samo przez się nie może zasługiwać na aprobatę. Przytoczył nadto Sąd orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który badał konstytucyjność odmiennego traktowania najemców ze względu na podstawę zawarcia stosunku najmu. Za znajdujące uzasadnienie w poprzednim systemie wartości uznano preferowanie przez ustawodawcę najemców, których stosunek najmu powstał na skutek decyzji administracyjnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w oparciu o art. 10 ust. 1 zd. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. postanowił rozpoznać niniejszą sprawę w postępowaniu grupowym.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła pozwana Gmina domagając się uchylenia postanowienia i odrzucenia pozwu.

W uzasadnieniu zakwestionowała jakby prowadziła działalność gospodarczą w zakresie wynajmu lokali.

Powodowie wnieśli o oddalenie zażalenia w całości.

Sąd Apelacyjny, zważył co następuje:

Zażalenie okazało się zasadne, a to wobec nie prowadzenia przez Gminę działalności gospodarczej w sferze najmu lokali komunalnych.

Aby rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym mogło nastąpić konieczne jest spełnienie równoważnych przesłanek, a mianowicie jednego rodzaju roszczenia dochodzonego przez co najmniej 10 osób, tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej oraz przedmiotu postępowania grupowego obejmującego alternatywnie roszczenie o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (vide art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym zwana dalej ustawą o postępowaniu grupowym). O konsumencie jako podmiocie stosunku prawnego można mówić jedynie w korelacji z przedsiębiorcą. Podzielić należy bowiem zgodne stanowiska skarżącej oraz Sądu Okręgowego, że osoba fizyczna, by stać się konsumentem powinna nawiązać relacje prawne z podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. W przypadku pojęcia konsumenta nie chodzi zatem o cechę własną osoby fizycznej a analizę stosunku zobowiązaniowego, z jakiego dochodzi ona roszczenia. Innymi słowy o tym, czy podmiot jest konsumentem, czy też nie decyduje to, z kim wchodzi w relacje i jaki mają one charakter.

W świetle konstrukcji prawnej przesłanek postępowania zbiorowego kluczową dla rozpoznania zażalenia okazała się kwestia prowadzenia przez Gminę działalności gospodarczej w zakresie zaspokajania mieszkaniowych potrzeb mieszkańców Gminy. Szereg (na przestrzeni kilku lat modyfikowanych) definicji przedsiębiorcy zawartych w kodeksie cywilnym (art. 431 k.c.), ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (art. 4 ust. 1 ustawy, definicja działalności gospodarczej – art. 2 ustawy), ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 4 ust. 1) wskazuje, że konkretny przejaw aktywności podmiotu należy ocenić pod kątem prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. Konstruowane w orzecznictwie i doktrynie ogólne kryteria, jakimi powinien cechować się przedsiębiorca powinny być zatem weryfikowalne w oparciu o konkretne stany faktyczne.

Kluczowe znaczenie dla zdefiniowania pojęcia przedsiębiorcy ma element funkcjonalny, który łączy się z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zawodowej. Ustawy wymagają bowiem, aby przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą lub zawodową. W literaturze przyjmuje się, że stwierdzenie „prowadzi działalność” zakłada określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności. Przedsiębiorcą będzie więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia czy świadczeń określonych rzeczy lub usług. Jeżeli takie działania mają charakter gospodarczy lub zawodowy, istnieją podstawy do uznania, że podejmujący je podmiot jest przedsiębiorcą.

Do zakresu działania gminy – zgodnie z art. 6 ustawy o samorządzie gminnym, należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Dotyczy to w szczególności spraw wymienionych w art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, zgodnie z którym tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy. Gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Wykonanie zadań następuje przy wykorzystaniu mieszkaniowego zasobu gminy lub w inny sposób.

Zadania własne gminy w zasadzie nie są realizowane w ramach działalności gospodarczej, aczkolwiek możliwość ich realizacji poprzez działalność gospodarczą gminy nie jest wykluczona. W szczególności przy wykonywaniu zadań własnych gmina może prowadzić działalność gospodarczą występując w obrocie cywilnoprawnym na własny rachunek i organizować przedsięwzięcia gospodarcze zarówno w formie prawnej przedsiębiorstwa, jak i w innych formach organizacyjnych (art. 9 ustawy o samorządzie gminnym). Niezależnie od tego, że w judykaturze przyjmuje się, iż wśród wielu przejawów działalności gminy, mieści się także prowadzenie działalności gospodarczej i w tych wypadkach gmina jest przedsiębiorcą, to jednak brak jest jakiegokolwiek jurydycznego uzasadnienia, które pozwalałoby na przyjęcie, iż taki status posiada ona w związku z realizacją umów wyznaczających przedmiotowe granice niniejszego powództwa. Działalność gminy w ramach wykonywania jej zadań własnych może stanowić działalność gospodarczą, musi ona jednak odpowiadać kryterium takiego rodzaju aktywności, który polega na zorganizowanym i ciągłym charakterze, podlegać regułom racjonalnego gospodarowania oraz stanowić formę udziału w obrocie gospodarczym. Nie jest natomiast niezbędne, aby działalność gminy przynosiła określony dochód (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2011 r., sygn. akt VI ACa 941/10, LEX nr 1120304).

Posiłkując się wspomnianym orzeczeniem, wyeksponowanym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, Sąd Apelacyjny nie dostrzega, aby wynajmowanie lokali powodom przez Gminę mogło odbywać się w warunkach racjonalnego gospodarowania tymi lokalami. Regulacje ustawowe (w szczególności art. 7 i art. 21 ustawy o ochronie praw lokatorów) wykluczają swobodę decyzyjną gminy co do ustalania ceny oraz osoby, z którą najem jest zawierany. Oczywistym jest, że z racji wykonywania zadania własnego samorząd ma obowiązek zaspokajania mieszkaniowych potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej (vide art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów) niezależnie od opłacalności, bądź – ujmując szerzej, racjonalności przedsięwzięcia. Niewielka swoboda decyzyjna umotywowana potrzebą zapewnienia lokalu osobom niezamożnym wyklucza zatem normatywną przesłankę racjonalności gospodarowania wpisującą się w rozumienie pojęcia przedsiębiorcy.

Jak wskazuje sama nazwa aktu prawnego normującego zadanie własne Gminy w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty ma on chronić lokatorów. Ochrona ta jest realizowana w dwóch zasadniczych płaszczyznach: cenowych i zapewnienia stałości stosunku najmu (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lipca 2009 r., sygn. akt I OSK 1656/09, OwSS 2010/3/59/59-64). Polega ona na tym, że zasady wynajmowania lokali powinny być tak skonstruowane, by ci spośród mieszkańców gminy, którzy spełniają podstawowe kryteria przedmiotowe – warunki zamieszkiwania i wysokość dochodu – od których zależy wynajęcie lokalu z zasobu mieszkaniowego gminy, mieli równe szanse na czynienie starań o uzyskanie lokalu, z uwzględnieniem przewidzianego przez ustawodawcę pierwszeństwa zawarcia umowy najmu przysługującego osobom spełniającym wskazane w tym względzie wskazane w uchwale kryteria (vide wyrok NSA W-wa z dnia 29 września 2011 r., sygn. akt I OSK 1126/11, LEX nr 1068370). Ochrona ta przejawia się także w kontroli działalności gminy w zakresie wykonania tego zadania. Uchwała w przedmiocie zasad polityki czynszowej obowiązujących w mieszkaniowym zasobie gminy jest bowiem aktem prawa miejscowego, a zatem kontrola legalności takich aktów przez sądy administracyjne jest jak najbardziej dopuszczalna (vide wyrok NSA W-wa z dnia 9 września 2010, sygn. akt I OSK 988/10, LEX nr 745407).

Formuła ochrony lokatorów nie pozostaje bez znaczenia dla oceny, czy wynajem lokali komunalnych ma gospodarczy charakter. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego powyższe okoliczności uprawniają do przyjęcia wniosku, że rola Gminy sprowadza się do realizowania nieekonomicznego zadania użyteczności publicznej. Takiej sfery potrzeb, którą wolny rynek – z racji nieopłacalności przedsięwzięcia, całkowicie pomija. Nie jest to, zdaniem Sądu Apelacyjnego, działalność gospodarcza z istoty cechująca się dowolnością działania i elastycznym podejściem do popytu w celu zapewnienia sobie rentowności przedsięwzięcia.

Nie bez znaczenia dla oceny gospodarskiego charakteru wykorzystania lokali komunalnych ma to, że w warunkach prowadzenia działalności gospodarczej Gmina jako przedsiębiorca powinna wybierać kontrahentów gwarantujących realizację umowy najmu przez cały okres jej trwania (w szczególności kontrahentów wypłacalnych). W przypadku mieszkaniowego zasobu to kryterium nie jest spełnione. Przykładem wykonania działań kontrolnych w stosunku do podjętej przez gminę uchwały jest sytuacja, w której zostało podjęte przez jednego z wojewodów rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność dwóch przepisów uchwały, określających minimalne dochody gospodarstwa domowego mieszkańców jednej z gmin (100% najniższej emerytury brutto w gospodarstwie jednoosobowym i 75% w wieloosobowym). Sprawa trafiła do NSA, który słusznie stwierdził, że przepis art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie upoważnia rady gminy do określenia minimalnego dochodu gospodarstwa domowego, bez którego uzyskiwania zawarcie umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego byłoby niedopuszczalne [wyrok NSA we Wrocławiu z dnia 6 czerwca 2003 r., II SA/Wr 2887/02, OSS 2003, nr 3, poz. 72]. W uzasadnieniu wyroku znalazły się istotne uwagi Sądu w zakresie funkcji (bynajmniej nie gospodarczej), jakie mają spełniać przepisy nakładające na gminy obowiązki w zakresie realizacji zadań dotyczących zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców gminy. Dlatego też Sąd ten stwierdził, że „przepis art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy upoważnia radę gminy do określenia wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego, ale nie oznacza to, że w grę wchodzi także określenie dochodu minimalnego, bez którego uzyskiwania zawarcie umowy najmu byłoby niedopuszczalne. (…) Przyjęte przez stronę skarżącą kryteria oraz wprowadzenie nowej kategorii prawnej w postaci – najogólniej rzecz ujmując – zdolności czynszowej osób ubiegających się o najem powoduje, że z prawa uzyskania najmu lokali gminnych będą mogły skorzystać osoby nie najuboższe, kosztem osób o najniższym dochodzie w rodzinie, z natury rzeczy nieposiadających zdolności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Rozwiązanie takie nie może być akceptowane w obowiązującym porządku prawnym zakładającym konieczność zapewnienia przez wspólnotę gminną określonych potrzeb o charakterze socjalnym. Założenie strony skarżącej, że osoby o niskich dochodach nie będą w stanie płacić czynszu nawet w minimalnej wysokości, pozostaje przy tym w sprzeczności z rozwiązaniami przyjmowanymi w innych ustawach regulujących zasady i tryb udzielania pomocy społecznej osobom o najniższych dochodach oraz regulujących zasady przyznawania dodatków mieszkaniowych”. Z wyrażonymi w uzasadnieniu poglądami NSA Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w całości się zgadza, wskazując jednocześnie, że w takim przypadku o racjonalnym gospodarowaniu mieniem przez gminę nie może być mowy. Konieczność zawarcia umów z osobami nie posiadającymi zdolności czynszowej naraża wynajmującą na koszty przymusowego egzekwowania należności czynszowych i wydania lokali, co w przypadku racjonalnie gospodarującego mieniem przedsiębiorcy z założenia nie miałoby miejsca.

W tym znaczeniu uprawnienie do ujmowania w czynszu „godziwego zysku” jak stanowi art. 8a ust. 4b ustawy o ochronie praw lokatorów nie może być rozumiane w taki sam sposób względem Gminy, która realizuje cele wyżej opisane i w taki sam sposób względem prywatnego właściciela, który nie ma obowiązku zaspokajania mieszkaniowych potrzeb wspólnoty samorządowej i nie jest ograniczany regulacjami ustawowymi co do osoby najemcy. Nie można też abstrahować od tego, że regulacja prawna art. 8a ust. 4b w/w ustawy pojawiała się w związku z reperkusjami drastycznych podwyżek w lokalach prywatnych (kontrolą postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 czerwca 2005 r., sygn. akt S 1/05 objęto uchwaloną w tej kwestii regulację prawną), co nie pozostaje bez wpływu na wykładnię tego przepisu w kontekście możliwości ujmowania zysku w czynszu za najem lokali komunalnych.

Końcowo wskazać należy na regulację art. 20 ustawy o ochronie praw lokatorów. Ust. 1 stanowi, że w celu realizacji zadań, o których mowa w art. 4, gmina może tworzyć i posiadać zasób mieszkaniowy. Zgodnie natomiast z ust. 2a. w celu wykonywania zadań, o których mowa w art. 4, gmina może także wynajmować lokale od innych właścicieli i podnajmować je osobom, których gospodarstwa domowe osiągają niski dochód. Z unormowania ust. 2b. wynika nadto, że od podnajemców, o których mowa w ust. 2a, gmina może pobierać czynsz niższy niż ten, który sama opłaca właścicielowi lokalu. Zapis ten uniemożliwia zatem uzyskanie zysku z takiego wynajmu, co z założenia wyklucza w tym zakresie gospodarczą działalność gminy.

Kończąc zaprezentowaną wyżej ocenę prawną wskazać należy, że Sąd Apelacyjny dostrzega ratio legis objęcia najemców mieszkaniowego zasobu gminy postepowaniem grupowym, ale wykładnia funkcjonalna wyeksponowana w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia nie może samorzutnie przesądzać o charakterze roszczenia objętego pozwem zbiorowym.

Tym samym wobec nieuprawdopodobnienia jednej z kilku koniecznych przesłanek warunkujących możliwość rozpoznania roszczenia w trybie postępowania grupowego, to jest roszczenia o ochronę konsumentów, zbędne było formułowanie przez Sąd Apelacyjny ocen w zakresie pozostałych przesłanek postępowania, skoro kwestia ta miała dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenie indyferentne. Powyższa konstatacja samoistnie przesądziła o braku podstaw do rozpoznania sprawy, bowiem przesłanki z art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powinny wystąpić kumulatywnie.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że pozew, w oparciu o art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jako niedopuszczalny odrzucił.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 24 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział XV Cywilny z dnia 21 sierpnia 2012 r.

Written by

Stanowisko zawarte w tezie nr 1 zostało zakwestionowane przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w postanowieniu z dnia 14 maja 2013 r., I ACz 464/13.

  1. Sąd badając przesłanki warunkujące rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym bada pozew pod kątem spełnienia przesłanek zawartych w art. 6. Artykuł 12 ma zaś zastosowanie w sytuacji, gdy do toczącego się postępowania przystąpią nowi uczestnicy, którzy nie zostali objęci pozwem na skutek wydania postanowienia o ogłoszeniu wszczęcia postępowania grupowego.
  2. Podstawa faktyczna jest zatem taka sama, bowiem każdy z członków powołuje się na wprowadzenie w błąd i nieświadomość zawarcia umowy pomimo jej faktycznego zawarcia, przy czym nie ma znaczenia w jakiej dacie doszło do zawarcia umów, ponieważ niniejsza okoliczność nie ma wpływu na dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Roszczenie każdego z członków grupy należy kwalifikować jako oparte na takiej samej podstawie, ponieważ opiera się na takiej samej umowie.
  3. Na obecnym etapie brak jest wygenerowania kosztów po stronie pozwanej, które stwarzałyby przesłankę zobowiązującą stronę powodową do zabezpieczenia kosztów procesu. Samo zaś oświadczenie pozwanych, że są na etapie poszukiwania pełnomocnika nie stanowi wystarczającego asumptu do tego, aby koniecznym było zabezpieczenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Urszula Malak

Sędziowie:               SSO Krzysztof Solecki, p.o. SSO Dorota Kołodziej

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2012 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez reprezentanta grupy H.O. przeciwko R.P. i I.K. o zapłatę i ustalenie

postanawia:

  1. rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym;
  2. oddalić wniosek pozwanych w przedmiocie nakazania powodowi złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

 

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23 marca 2012 r. powód H.O wniósł o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, ustalenie iż nieważne są umowy o świadczenie usługi usenet zawarte pomiędzy pozwanymi a powodem i członkami chcącymi przystąpić do grupy wymienionymi w pkt II a petitum pozwu oraz zasądzenia na rzecz powodów wymienionych w pkt II b petitum od pozwanych solidarnie po 94,80 zł tytułem zwrotu spełnionego przez nich świadczenia, ewentualnie ustalenie, że członkowie chcący przystąpić do grupy wymienieni w pkt II a nie są zobowiązani do zapłacenia na rzecz pozwanych kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl oraz o zasądzenie na rzecz każdej z tych osób solidarnie od pozwanych po 94,80zł tytułem zwrotu nienależycie spełnionego świadczenia, ustalenia, że osoby wymienione w pkt II b nie są zobowiązane do zapłacenia na rzecz pozwanych kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu oraz kwoty 100 USD tytułem kary umownej za naruszenie regulaminu świadczenia usługi przez usenet z dnia 16 kwietnia 2010 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że grupa osób przez niego reprezentowana dokonała rejestracji w serwisie www.pobieraczek.pl z zamiarem wypróbowania funkcjonalności portalu, zainteresowani ofertą ściągania z Internetu za darmo. Dopiero po dokonanej rejestracji i upływie 10 dni dowiedzieli się, że zawarli odpłatną umowę na czas określony. Zarzucił, że pozwani w trakcie zawierania umowy wprowadzili w błąd użytkowników usługi usenet, zapewniając że pierwsze 10 dni usługi świadczone jest za darmo, gdy w rzeczywistości była to reklama wprowadzająca konsumentów w błąd co do bezpłatności świadczonych usług w okresie 10 dni od daty zawarcia umowy oraz co do okresu na jaki umowa została zawarta.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o uznanie, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, o odrzucenie pozwu oraz zobowiązanie powoda do wniesienia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu zakwestionowali prawidłowość dołączonych do pozwu oświadczeń osób chcących stać się członkami grupy o ich przystąpieniu do grupy. Podnieśli, że żadne ze złożonych oświadczeń nie spełnia wymogów ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, co w konsekwencji powoduje, że nie został wypełniony jeden z wymogów formalnych pozwu, określony w art. 6 ust. 2 ustawy. Ponadto zarzucili, że nie jest możliwe ustalenie jednolitej podstawy faktycznej lub prawnej żądań zgłaszanych przez osoby przystępujące do grupy. Podnieśli, że w złożonych oświadczeniach żadna z osób, chcąca przystąpić do grupy nie wskazała na tytuł odpowiedzialności prawnej pozwanych, który uzasadniałby skierowane przez nich żądanie. Podnieśli również, że żadne ze złożonych oświadczeń nie zawiera wskazania na okoliczność niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanych, powstania szkody będącej następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanych oraz istnienia normalnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem pozwanych a powstałą szkodą. Ponadto żadne ze złożonych oświadczeń nie zawiera przesłanek odpowiedzialności deliktowej. Ponadto zarzucili, że nie wskazano okoliczności uzasadniających zgłaszane żądanie. Pozwani również zarzucili, że brak określenia w złożonych oświadczeniach tytułu dochodzenia zgłaszanych roszczeń uniemożliwia jednoznaczne ustalenie czy zgłaszane roszczenia są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, co stanowi podstawowy warunek dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Uzasadniając swój wniosek o nakazanie pozwanym złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania wskazali, że celem powoda jest finansowe wykończenie firmy pozwanych, w związku z czym zachodzi duże ryzyko, że powód wytoczył niezasadne powództwo, a podejmowane przez niego działania mają na celu zwiększenie kosztów procesu oraz że są na etapie poszukiwania profesjonalnego pełnomocnika, który specjalizuje się w pozwach zbiorowych.

W ocenie Sądu wniosek pozwanych o odrzucenie pozwu grupowego, jak również wniosek w przedmiocie nakazania powodowi złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania nie znajdują uzasadnienia, a zgromadzone w sprawie dokumenty i ich treść jednoznacznie pozwala przyjąć, że zostały spełnione wszystkie wymagania formalne, warunkujące rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010, nr 7, poz. 44) pozew powinien czynić zadość warunkom określonym w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), a ponadto zawierać: wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym wskazanie okoliczności, o których mowa w art. 1 ust. 1, a w przypadku roszczeń pieniężnych także zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup, w przypadku roszczeń pieniężnych określenie wysokości roszczenia każdego z członków grupy lub podgrup oraz oświadczenie powoda o tym, że działa on w charakterze reprezentanta grupy. Z ust. 2 wynika zaś, iż do pozwu należy dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika. Ustawa stanowi natomiast w art. 12, że w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenie o przystąpieniu do grupy. Sąd doręcza wykaz pozwanemu.

Na gruncie niniejszej sprawy koniecznym jest odniesienie się do zarzutów podniesionych przez pozwanych, w przedmiocie braku niezbędnych elementów w złożonych oświadczeniach osób przystępujących do grupy pod kątem ich zgodności z art. 12 oraz braku tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej żądań sprecyzowanych w pozwie. Sąd po zapoznaniu się z dokumentami zgromadzonymi w aktach sprawy oraz analizie ich treści doszedł do wniosku, że podniesione przez pozwanego zarzuty są bezzasadne i pozostają w sprzeczności w szczególności z treścią przedłożonych oświadczeń o przystąpieniu do grupy.

Ustosunkowując się do zarzutu pozwanego, jakoby w treści oświadczenia osób chcących zostać członkami grupy nie wskazano podstaw odpowiedzialności pozwanych uznać należy za chybiony. W pierwszej kolejności wskazać należy, że artykuł 12 przedmiotowej ustawy na jaki powołują się pozwani w ocenie Sądu nie ma zastosowania na obecnym etapie postępowania. Sąd badając przesłanki warunkujące rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym bada pozew pod kątem spełnienia przesłanek zawartych w art. 6. Okoliczności wskazane w pozwie bowiem określają czy w odniesieniu do poszczególnych podmiotów nastąpiło ujednolicenie roszczeń pod względem żądania i jego podstawy w ramach określonych w pozwie podgrup.

Artykuł 12 ma zaś zastosowanie w sytuacji, gdy do toczącego się postępowania przystąpią nowi uczestnicy, którzy nie zostali objęci pozwem, na skutek wydania postanowienia o ogłoszeniu wszczęcia postępowania grupowego. W odniesieniu do tych „nowych osób” nie wskazano bowiem w pozwie ani treści żądania ani też podstawy żądania. Zawarcie takich danych przez osobę zamierzającą przystąpić do grupy lub danej podgrupy jest więc niezbędne, ponieważ pozwala ocenić zarówno reprezentantowi grupy, jak i sądowi, czy osoba ta może zostać członkiem danej grupy w postępowaniu z powództwa grupowego. Dopiero w sytuacji w której do „pierwotnej” grupy będą chciały przystąpić nowe osoby Sąd będzie miał obowiązek zbadania ich oświadczenia pod kątem realizacji wymagań stawianych przez art. 12 (po ocenie zasadności członkostwa określonej osoby). Na marginesie dodać należy, że w treści złożonych dotychczas oświadczeń zostało precyzyjnie sformułowane żądanie, zgodnie z którym osoby przystępujące do grupy domagają się zwrotu uiszczonej nienależnie na rzecz pozwanych kwoty w związku z wezwaniem do zapłaty. Ponadto wskazane zostały okoliczności uzasadniające żądanie, gdyż w treści oświadczeń wskazano, że po okresie 10 dni darmowego korzystania z serwisu, osoby przystępujące do grupy zaprzestały korzystania z niego, a opłata mimo to została naliczona. W pkt 7 oświadczenia uregulowane zostały okoliczności uzasadniające przystąpienie do grupy. Jego precyzyjnie skonstruowana treść nie powinna zdaniem Sądu budzić wątpliwości, co do istnienia rzeczywistych okoliczności, które takie przystąpienie uzasadniają. Ponadto zdaniem Sądu spełniony został ostatni warunek, jakim jest konieczność przedstawienia dowodów. W aktach sprawy bowiem znajdują się potwierdzenia transakcji dokonanych przez przystępujących do grupy członków na rzecz pozwanych. Wobec powyższego zdaniem Sądu brak jest podstaw do twierdzenia, że oświadczenia nie zawierają wszystkich elementów, gdyż jak wskazano, każdy z nich, który wymieniony został w ustawie został w treści oświadczeń zamieszczony.

Mając na uwadze zarzut, że powód nie wykazał, że istnieje ta sama bądź taka sama podstawa faktyczna dochodzonych roszczeń, w ocenie Sądu nie sposób zgodzić się z tak zaprezentowanym stanowiskiem. Niewątpliwie istnienie tej samej bądź takiej samej podstawy faktycznej jest warunkiem koniecznym pozwu grupowego. Oznacza to, że sprawa każdego członka chcącego przystąpić do grupy musi mieć charakter sprawy cywilnej, której definicja wynika z art. 1 k.p.c. Nie budzi wątpliwości, że każda ze spraw mających podlegać rozpoznaniu w postępowaniu grupowym konieczne przymioty posiada, gdyż bez wątpienia dotyczy to spraw ze stosunku cywilnego, a ponadto podlega rozpoznaniu przez sąd powszechny. Ponadto jak wynika z treści uzasadnienia pozwu powód, również członkowie przystępujący do grupy za pośrednictwem Internetu skorzystali z oferty przedstawionej przez pozwanych. W każdym przypadku oferta polegała na możliwości darmowego korzystania z usług przewidzianych w serwisie przez okres 10 dni. Następnie, w przypadku każdego z przystępujących do grupy członków, uznano, że nie wypowiedzenie w terminie pierwszych dziesięciu dni umowy stanowi jej przedłużenie na okres kolejnych 12 miesięcy i obciążenie opłatą z tytułu korzystania z serwisu. Podstawa faktyczna zatem jest taka sama, bowiem każdy z członków powołuje się na wprowadzenie w błąd i nieświadomość zawarcia umowy pomimo jej faktycznego zawarcia, przy czym nie ma znaczenia w jakiej dacie doszło do zawarcia umów, ponieważ niniejsza okoliczność nie ma wpływu na dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Roszczenie każdego z członków należy kwalifikować jako oparte na takiej samej podstawie, ponieważ opiera się na takiej samej umowie.

Argument przedstawiony przez pełnomocnika pozwanego na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2012 r. przedmiocie braku jednolitości podstawy z uwagi na zastosowanie przez pozwanego dwóch wzorców umownych w ocenie Sądu jest błędny. Roszczenia są jednorodzajowe i nie stoi temu na przeszkodzie okoliczność, że są one zawarte w różnych podgrupach. W poszczególnych podgrupach są zawarte jednorodzajowe roszczenia i z tego względu pozew spełnia niezbędne warunki do tego aby został rozpoznany w postępowaniu grupowym. Przedstawiane zarzuty i argumenty dotyczące ewentualnej zasadności roszczeń będą podlegały badaniu i rozstrzygnięciu na późniejszym etapie postępowania. Obecnie sąd bada jedynie czy w sposób formalny roszczenia zostały ujednolicone co do żądania i jego podstawy. Na poparcie tak postawionej tezy można przytoczyć argument zawarty w uzasadnieniu projektu do przedmiotowej ustawy, „celem postępowania grupowego jest stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw różnych podmiotów w jednym postępowaniu. Postępowanie grupowe ułatwia dostęp do sądu w sytuacjach, w których dochodzenie roszczenia w takim postępowaniu jest korzystniejsze dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie z własnym roszczeniem” (Sejm RP VI kadencji, druk nr 1829). Powyższe, w ocenie sądu powoduje zasadność wydania postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

Na podstawie art. 8 ust. 1 na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku w przedmiocie nakazania powodowi złożenia kaucji. Zauważyć przede wszystkim należy, że pozwani nie są reprezentowanie przez profesjonalnego pełnomocnika w związku z czym nie ciąży na nich zobowiązanie uregulowania na jego rzecz wynagrodzenia. Na obecnym etapie brak jest wygenerowanych kosztów po stronie pozwanej, które stwarzałyby przesłankę zobowiązującą stronę powodową do zabezpieczenia kosztów procesu. Samo zaś oświadczenie pozwanych, że są na etapie poszukiwania pełnomocnika nie stanowi wystarczającego asumptu do tego, aby koniecznym było zabezpieczenie kosztów procesu. Ustanowienie kaucji ma charakter fakultatywny, zatem Sąd, na podstawie aktualnych ustaleń i przedstawionego przez stronę pozwaną materiału dowodowego oraz przy jednoczesnym braku obowiązku pokrywania kosztów przez pozwanych, doszedł do wniosku, że nie jest potrzebne jej ustanowienie.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w postanowieniu na podstawie art. 10 ustawy w zw. z art. 8 ust. 1 a contrario.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 28 czerwca 2012 r.

Written by

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2012 r., sygn. akt I ACz 1777/12. Tezy zakwestionowane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oznaczono kursywą.

  1. Zawężanie pojęcia „roszczenie o ochronę konsumentów” do bardzo wąskiego zakresu nie znajduje uzasadnienia w literalnym brzmieniu ustawy. Strona powodowa wywodziła swe roszczenia z konstrukcji odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umów, których stroną byli konsumenci, co wypełniało przesłankę art. 1 ust. 2 ustawy.
  2. Postępowanie grupowe musi być dopuszczalne względem każdego członka grupy, a w sytuacji w której roszczenia niektórych osób nie mają cech właściwych grupie, sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu na podstawie art. 10 ustawy.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Jacek Bajak

Sędziowie:               SSO Bożena Jaskuła,  SSO Andrzej Kuryłek

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2012 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa M. B. jako reprezentanta grupy: P. P. (1), B. P. (1), K. B. (1), A. S., J. B. (1), K. B. (2), G. W., M. W., R. O., A. O., T. M., M. M. (1), B. S. (1), M. M. (2), G. M., J. B. (2), A. B., B. C., J. S. (1), B. S. (2), M. S. (1), J. S. (2), B. B., E. G., M. S. (2), K. S., W. K., B. K., W. P., B. P. (2), J. N., A. N., P. P. (2), S. P., D. P., J. J., M. J. przeciwko D. D. Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę

postanawia:

  1. odrzucić pozew;
  2. zasądzić od M. B. na rzecz D. Spółka Akcyjna w W. kwotę 2 417 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

 

UZASADNIENIE

Pozwem z 9 lutego 2012 r. M. B., działając jako reprezentant grupy, wniosła o zasądzenie na rzecz poszczególnych członków grupy kwot wskazanych w żądaniu pozwu, ewentualnie o ustalenie odpowiedzialności pozwanego D. D. S.A. w W. za szkodę z tytułu nienależytego wykonania umów sprzedaży lokali w budynku (…) przy ul. (…) w W., zawartych z członkami grupy, w ten sposób, że całkowita wysokość odszkodowania wynosi 239 070,40 zł, a D. D. S.A. jest odpowiedzialny wobec każdego z członków grupy w części odpowiadającej jego udziałowi w nieruchomości wspólnej budynku w całkowitej kwocie odszkodowania.

W uzasadnieniu stanowiska powódka wskazała, iż członkowie grupy są konsumentami, w latach 2002-2004 zawierali z pozwanym umowy sprzedaży lokali. Pozwany nienależycie wykonał swoje zobowiązania, gdyż nieruchomość wspólna posiada szereg wad związanych z izolacją patio i izolacją stropu garażu podziemnego, co skutkuje przeciekaniem wody pomiędzy poziomami garaży i do komór śmietnikowych.

Pozwany w punkcie 3 pisma procesowego z 11 czerwca 2012 r. wniósł o odrzucenie pozwu zarzucając, że dochodzone roszczenie nie jest roszczeniem o ochronę konsumentów, brak jest tożsamości podstawy faktycznej dochodzonych roszczeń oraz wskazując na nieważność umowy reprezentanta grupy z pełnomocnikiem.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Postępowania grupowe normuje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. nr 7 z 2010 r., poz. 44, dalej zwana ustawą). Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy co najmniej 10 osób może dochodzić w postępowaniu grupowym roszczeń jednego rodzaju, gdy oparte są one na tej samej lub takiej samej podstawie. Ustęp 2 przywołanego przepisu doprecyzowuje, iż ustawa ma zastosowanie do roszczeń o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Ponadto w sprawach o roszczenia pieniężne, na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy, powództwo może być ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. Powód zaś w takiej sytuacji nie jest obowiązany do wykazywania interesu prawnego w ustaleniu.

Zwrócić należy uwagę, iż w pierwszej kolejności, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ustawy sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego. W przypadku zaś stwierdzenia, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w jego ramach, odrzuca pozew.

Oceniając dopuszczalność postępowania grupowego sąd zobligowany jest zbadać, czy zachodzą wszystkie przesłanki wynikające z art. 1 ustawy. Należało zatem rozważyć, czy dochodzone pozwem zbiorowym roszczenia są faktycznie jednorodzajowe oraz czy są one oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W dalszej kolejności Sąd musiał ustalić, czy roszczenia te mieszczą się w katalogu sprawy wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy. Na tej podstawie należało zatem ustalić, m. in. czy dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia dotyczą roszczeń o ochronę konsumentów. Dopiero bowiem spełnienie wszystkich tych przesłanek łącznie umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

Oceniając dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym Sąd uznał, iż podnoszone przez pozwanego zarzuty nie zasługują na uwzględnienie, za wyjątkiem jednego niejako pośrednio wynikającego z zarzutu braku tożsamości roszczeń, a dotyczącego statusu przynależnego wszystkim powodom. W ocenie Sądu przedmiot sporu mieści się w zakresie pojęciowym określonym w ustawie jako „roszczenie o ochronę konsumentów”. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż zawężanie tego pojęcia do bardzo wąskiego zakresu, jak usiłowała to wykazać strona pozwana nie znajduje uzasadnienia w literalnym brzmieniu ustawy. Strona powodowa wywodziła swe roszczenia z konstrukcji odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umów, których stroną byli konsumenci, co wypełniało przesłankę art. 1 ust. 2 ustawy. Pozew dotyczył żądania udzielenia ochrony grupie konsumentów. Jednakże, w ocenie Sądu Okręgowego, K. P. i S. P. nie mogą być uznani za konsumentów. Jak wynika z umowy z 8 sierpnia 2002 r. byli oni nabywcami lokalu opisanego w akcie notarialnym jako lokal usługowy (użytkowy) /k. 519/. Z okazanego przy zawieraniu umowy zaświadczenia Zastępcy Dyrektora Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu Gminy (…) z 14 czerwca 2002 r. wynika, iż będący przedmiotem umowy lokal (…) stanowił samodzielny lokal przeznaczony na cele inne niż mieszkalne w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali. W dalszej części umowy lokal ten został opisany jako lokal użytkowy (usługowy) składający się z dwóch pomieszczeń i w.c. Mając zatem na uwadze przedmiot umowy sprzedaży nie można uznać, aby K. P. i S. P. dokonali tej czynności jako konsumenci. Pojęcie konsumenta zostało określone w art. 221 k.c. Wskazano tam, iż konsumentem jest osoba fizyczna dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie jest możliwe nabycie lokalu użytkowego (usługowego) w celu innym, niż prowadzenie działalności gospodarczej lub zawodowej. Wynika to z przeznaczenia tego lokalu, wydzielonych w nim pomieszczeń. Powyższe wykluczało możliwość uznania małżonków P. za konsumentów, mogących dochodzić roszczeń w postępowaniu grupowym. Konsekwencją tego było uznanie niedopuszczalności postępowania grupowego i odrzucenie pozwu w całości na podstawie art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Należy zaznaczyć, iż na tym etapie postępowania Sąd nie miał prawa ustalania składu grupy poprzez dokonanie częściowego odrzucenia pozwu. Na tym etapie postępowania, inaczej niż to ma miejsce na etapie następującym po dokonaniu ogłoszeń, gdzie na podstawie art. 17 ustawy Sąd kontroluje która spośród osób zgłaszających się jest objęta zakresem podmiotowym i przedmiotowym ustawy. Określenie w art. 1 ustawy przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego wskazuje, że na wstępnym etapie postępowania Sąd bada zarówno przedmiotowe jak i podmiotowe przesłanki tego postępowania. Postępowanie grupowe musi być dopuszczalne względem każdego członka grupy, a w sytuacji w której roszczenia niektórych osób nie mają cech właściwych grupie, sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu na podstawie art. 10 ustawy (tak m. in. Monika Rejdak w: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2011, s. 167-169).

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji, o kosztach postępowania rozstrzygając stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.).

Postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie Wydział I Cywilny z dnia 21 czerwca 2012 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:    SSO Bożena Charukiewicz

Sędziowie:              SSO Wojciech Wacław, SSO Przemysław Jagosz

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2012 r. w Olsztynie na rozprawie sprawy z powództwa B.S. przeciwko (…) o zapłatę

postanawia:

rozpoznać sprawę z powództwa B. S. jako reprezentanta grupy w skład której wchodzą: (…) przeciwko (…) o zapłatę w postępowaniu grupowym.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 20 czerwca 2012 r.

Written by

  1. Postępowanie grupowe przewidziane w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. nr 7 poz. 44) cechuje się etapowością. W pierwszym etapie takiego postępowania sąd ocenia jego dopuszczalność. Kwestie tę statuuje art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, zaś pozytywne orzeczenie w tym względzie stwierdza wystąpienie pozytywnych przesłanek wyspecyfikowanych w art. 1 przedmiotowej ustawy.
  2. Jeśli w postępowaniu grupowym są dochodzone roszczenia pieniężne, oprócz przesłanek podmiotowych i przedmiotowych dopuszczalności powództwa zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, dodatkowo niezbędne jest ujednolicenie wysokości roszczenia każdego członka grupy bądź podgrupy.
  3. Powództwo wywiedzione w trybie postępowania grupowego może się opierać na odpowiedzialności deliktowej.
  4. Elementy merytoryczne powództwa w zakresie podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia, nie podlegają rozpoznaniu na etapie oceny dopuszczalności postępowania grupowego.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:      SSA Anna Kowacz-Braun

Sędziowie:                SSA Władysław Pawlak, SSA Zbigniew Ducki

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2012 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa: A. K. przeciwko: Gminie S. o zapłatę

na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 9 marca 2012 r. sygn. akt I C 545/11,

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd I instancji postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

Powyższe z tej przyczyny, że powódka A. K., jako reprezentant grupy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. nr 7 poz. 44) wniosła o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, zaś zostały spełnione wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące rozpoznanie sprawy w takim postępowaniu. Obejmuje to jednorodzajowość roszczeń dochodzonych przez członków poszczególnych podgrup (roszczenia są jednego rodzaju wynikające z jednego typu stosunku prawnego), bezprawne działanie władzy publicznej – strony pozwanej Gminy S. wywodzone z art. 417 k.c. (naprawienie szkody z czynu niedozwolonego), w wyniku którego została wyrządzona szkoda (realizacja budowy kanalizacji w R.), liczebność grupy (178 osób), jednolita wysokość roszczeń każdego z członka podgrup przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy (roszczenia pieniężne).

W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana domagając się:

  1. zmiany zaskarżonego orzeczenia w całości i orzeczenie, że w niniejszej sprawie nie zachodzi przesłanka czynu niedozwolonego,
  2. oddalenie powództwa i zasądzenie od grupy na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania w wysokości określonej w odpowiedzi na pozew,

zarzuciła:

  • naruszenie art. 417 k.c., poprzez jego błędne i dowolne zastosowanie, a w szczególności przyjęcie, że zawieranie przez stronę pozwaną z członkami podgrup umowy cywilno-prawne zich inicjatywy, w oparciu o obowiązujący porządek prawny, stanowiło niezgodne z prawem jej działanie przy wykonywaniu władzy publicznej, podczas, gdy delikt w rozumieniu art. 417 k.c., dotyczy wyłącznie działań organów tej władzy wykonywanych w sferze imperium.

Na powyższym tle strona pozwana w nawiązaniu do poglądów doktryny i judykatury, krytykując Sąd Okręgowy w przedmiocie braku ustosunkowania się do poniższej kwestii zauważyła, że zawieranie umów cywilno-prawnych z członkami grupy umowy miało pełne umocowanie prawne początkowo w uchwale Rady Miasta i Gminy S., będącej prawem miejscowym w rozumieniu art. 40 ustawy o samorządzie gminnym, a następnie w rozdziale 9 ustawy o zmianie ustawy o porządku publicznym. Nie dotyczyło działania lub zaniechania sferze imperium mogącego prowadzić do powstania zobowiązaniowego stosunku odszkodowawczego wynikającego z art. 417 k.c.. Łączący strony stosunek nie był stosunkiem publiczno-prawnym (nawet gdyby był, nie sposób przypisać mu znamion bezprawności) lecz w sposób oczywisty stosunkiem cywilno-prawnym. Odpowiedzialność m. in. jednostek samorządu terytorialnego z tytułu czynu niedozwolonego zachodzi w zasadzie wówczas, gdy zdarzenie wywołujące szkodę nie pozostaje w związku z jakimkolwiek stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego związku obligacyjnego. Zatem biorąc pod uwagę podstawy prawne dochodzonych w sprawie roszczeń, nie może być mowy o czynie niedozwolonym, a tym samym z uwagi na brak dwóch przesłanek o dochodzeniu roszczeń w trybie wyżej wzmiankowanej ustawy, powództwo winno być odrzucone.

Z tak zwanej ostrożności procesowej strona pozwana na kanwie treści zgłoszonego w sprawie powództwa zauważyła, że nie zachodzą przesłanki jej odpowiedzialności deliktowej tj.: powstania szkody, czynu niedozwolonego, czyli zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej oraz istnienia związku przyczynowego pomiędzy owym zdarzeniem, a szkodą. Otóż członkowie grupy nie tylko nie ponieśli szkody lecz otrzymali od strony pozwanej przysporzenia majątkowe w kwocie 7.425,00 zł, ponieważ koszty przyłączy wykonane przez stronę pozwaną do nieruchomości członków grupy wyniosły 1.321.640,00 zł. Nadto nie są uzasadnione w sprawie twierdzenia o stosowaniu przez stronę pozwana środków przymusu pośredniego lub bezpośredniego w stosunku do członków grupy w kontekście zawierania przez nich stosownych umów, nawet gdyby dotyczyło to czynności prawnych po zrealizowaniu przedmiotowego w sprawie przedsięwzięcia.

W końcu nawet gdyby przyjąć, podobnie jak Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie prowadzonej do sygn. akt II Ca 348/10 za podstawę prawną rozstrzygnięcia nienależne świadczenie tj. bezpodstawne wzbogacenie, to brak jest możliwości stosowania ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne.

W pierwszej kolejności przypomnieć trzeba, że postępowanie grupowe przewidziane w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. nr 7 poz. 44, dalej: „u.d.p.g.”) cechuje się etapowością. W pierwszym etapie takiego postępowania sąd ocenia jego dopuszczalność. Kwestie tę statuuje art. 10 u.d.p.g., zaś pozytywne orzeczenie w tym względzie stwierdza wystąpienie pozytywnych przesłanek wyspecyfikowanych w art. 1 ust 1 u.d.p.g.. Dopiero wtedy można mówić o zasadności powództwa grupowego, które umożliwia wszczęcie postępowania grupowego. Analizując zaś przesłanki zasadności powództwa wypada zauważyć, że postępowanie grupowe jest dopuszczalne w sprawach, których: po pierwsze dochodzone są roszczenia jednego rodzaju przez grupę podmiotów (co najmniej 10 osób), po drugie podstawa faktyczna zgłaszanych roszczeń jest jednakowa (ta sama, lub taka sama). Sąd rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego, ocenia okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym w zależności od rodzaju dochodzonego roszczenia. Oznacza to, że jeśli w postępowaniu grupowym są dochodzone roszczenia pieniężne, oprócz przesłanek podmiotowych i przedmiotowych dopuszczalności powództwa zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g., dodatkowo niezbędne jest ujednolicenie wysokości roszczenia każdego członka grupy bądź podgrupy. Jednakże niezależnie od tego jakich roszczeń dotyczy postępowanie grupowe należy uznać je za swoiste postępowanie przedsądowe, którego wynik decyduje o wszczęciu postępowania grupowego.

Przy ocenie zaś dopuszczalności powództwa o roszczenia pieniężne (tak jak w omawianej sprawie) sąd stwierdza, czy wystąpiły przesłanki jego dopuszczalności, do których należy zaliczyć istnienie roszczenia jednego rodzaju co najmniej dziesięciu osób, które jest oparte na tej samej lub jednorodnej podstawie faktycznej (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.). Kolejną przesłanka dopuszczalności postępowania grupowego o roszczenia pieniężne jest stwierdzenie, że roszczenia zostały ujednolicone. Zatem przesłanką dopuszczalność postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest stwierdzenie przez sąd ujednolicenia wysokości roszczenia każdego członka grupy (art. 2 ust. 1 zd. 1 u.d.p.g.) lub każdego członka podgrupy (art. 2 ust. 1 zd. drugie u.d.p.g.). Wysokość roszczenia każdego z członka grupy zostaje ujednolicona przez Sąd przy uwzględnieniu okoliczności sprawy. Dokonanie wskazanego ujednolicenia jest niezbędną przesłanką pozwalającą na rozpoczęcie sprawy o roszczenie w postępowaniu grupowym. Tylko jego brak wyłącza dopuszczalność postępowania grupowego (tak M. Sieradzka w Komentarzu do art. 10 u.d.p.g., Oficyna 2010).

Powyższe oznacza, że Sąd Okręgowy stwierdzając, że – powódka A. K., jako reprezentant grupy w rozumieniu art. 4 u.d.p.g. wniosła o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, przy czym zostały spełnione wszystkie ustawowe przesłanki warunkujące rozpoznanie sprawy w takim postępowaniu, gdyż występuje jednorodzajowość roszczeń dochodzonych przez członków poszczególnych podgrup (roszczenia są jednego rodzaju wynikające z jednego typu stosunku prawnego), bezprawne działanie władzy publicznej – strony pozwanej Gminy S. wywodzone z art. 417 k.c. (naprawienie szkody z czynu niedozwolonego), w wyniku którego została wyrządzona szkoda (realizacja budowy kanalizacji w R.), liczebność grupy (178 osób), jednolita wysokość roszczeń każdego z członka podgrup przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy (roszczenia pieniężne) – w pełni zweryfikował okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Na tle wskazanych okoliczności uzasadniających rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym oraz ustaleń i konstatacji dokonanych przez Sąd Okręgowy, wbrew wywodom zażalenia, nie doszło przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia do naruszenie art. 417 k.c., poprzez jego błędne i dowolne zastosowanie, a w szczególności przyjęcie, że zawierane przez stronę pozwaną z członkami podgrup umowy cywilno-prawne z ich inicjatywy, w oparciu o obowiązujący porządek prawny, stanowiło niezgodne z prawem jej działanie przy wykonywaniu władzy publicznej, podczas gdy delikt w rozumieniu art. 417 k.c., dotyczy wyłącznie działań organów tej władzy wykonywanych w sferze imperium, gdyż okoliczności w tym względzie nie stanowią przesłanki uzasadniającej rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Artykuł 1 ust. 2 u.d.p.g., poprzez stwierdzenie, że ustawa ma zastosowanie w sprawach (…) z tytułu czynów niedozwolonych (…) eksponuje bowiem fakt, że powództwo wywiedzione w trybie postępowania grupowego może się opierać na odpowiedzialności deliktowej. Z kolei przesłanki w tym względzie są elementem merytorycznym powództwa w zakresie podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia, które wiążą sąd co do przedmiotu powództwa. Sąd Okręgowy zatem, na kanwie oceny dopuszczalności postępowania grupowego, słusznie nie zajął się okolicznościami dotyczącymi tego, czy zawieranie umów cywilno-prawnych z członkami grupy umowy miało pełne umocowanie prawne początkowo w uchwale Rady Miasta i Gminy S., będącej prawem miejscowym w rozumieniu art. 40 ustawy o samorządzie gminnym, a następnie w rozdziale 9 ustawy o zmianie ustawy o porządku publicznym. Kwestie czy działania lub zaniechania sferze imperium mogą prowadzić do powstania zobowiązaniowego stosunku odszkodowawczego wynikającego z art. 417 k.c., będą przedmiotem postępowania rozpoznawczego Sądu Okręgowego prowadzonego w trakcie dalszego jego etapu. Identycznie rzecz się przedstawia co do oceny łączącego strony stosunku, w szczególności jego aspektu cywilno-prawnego. Weryfikacji ulegnie zatem zasadność dochodzenia przez stronę powodową roszczenia opartego na czynie niedozwolonym, wskazywanym jako podstawa powództwa. Pozostałe kwestie podniesione w zażaleniu, w kontekście wyżej zaprezentowanego poglądu, wymykają się spod oceny Sądu Apelacyjnego, jako bezprzedmiotowe dla oceny zasadności rozpoznawanego postanowienia. Trzeba dodać, że żalący się nie złożył innych zarzutów w przedmiocie spełnienia bądź nie warunków wystąpienia pozytywnych przesłanek dla postępowania grupowego, stąd też brak było podstaw do rozważania ich spełnienia (art. 378 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny przy zastosowaniu art. 385 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy Wydział I Cywilny z dnia 6 czerwca 2012 r.

Written by

  1. W postępowaniu grupowym rozpoznawane są sprawy, w których dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, przez co najmniej 10 osób. Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Takie ujednolicenie może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.

 

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Ewa Grażyna Bednarek

Sędziowie:                     SSO Joanna Sauter – Kunach, SSO Jarosław Zawadzki

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2012 roku w Bydgoszczy na rozprawie sprawy z powództwa grupowego B. B. przeciwko G. N. B. S. A. w W. o zapłatę, na skutek wniosku powoda o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym,

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

Powód B. B. – reprezentant grupy 104 poszkodowanych – wniósł pozew o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Wskazał, że roszczenia powoda i innych członków grupy są jednego rodzaju, gdyż opierają się na takiej samej podstawie faktycznej, ponieważ są to roszczenia o naprawienie szkód wyrządzonych wszystkim członkom grupy przez agenta pozwanego G. N. B. S. A. w W. G. P. przy wykonywaniu powierzonych jemu przez bank czynności w placówkach franczyzowych banku N. nad N., Ż., S., K.

Sąd zważył, co następuje

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r., dalej jako: „u.d.p.g.”) w postępowaniu grupowym rozpoznawane są sprawy, w których są dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób i oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W myśl art. 2 ust 1 u.d.p.g. postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ust. 2 ww. art. określa, że ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. W myśl art 4 ust 1 u.d.p.g. powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy.

W przedmiotowej sprawie występują przesłanki procesowe określone w art. 1 u.d.p.g., uzasadniające rozpoznanie jej w tym postępowaniu.

Powództwo w przedmiotowej sprawie zostało wytoczone przez reprezentanta grupy B. B. reprezentowanego przez pełnomocnika procesowego. Członkowie poszczególnych podgrup złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób dochodzących roszczeń od pozwanego i wyrazili zgodę na to by reprezentantem grupy był (karta 24–220 akt).

Dochodzone przez grupę 105 osób roszczenia są jednego rodzaju, ponieważ są to roszczenia pieniężne. W wytoczonym powództwie została ujednolicona wysokość roszczenia pieniężnego każdego członka podgrupy z uwzględnieniem wspólnych okoliczności sprawy zgodnie z ark 2 ust 1 u.d.p.g..

Należy wskazać, że podstawa faktyczna zgłaszanych roszczeń jest jednorodna. Wszyscy członkowie grupy byli klientami G. N. B. S.A. Wszystkie osoby dochodzące roszczeń w ramach wytoczonego powództwa grupowego wskazały, że poniosły szkodę w wyniku zawarcia umów pożyczek, będąc w błędnym przeświadczeniu, iż dokonują czynność prawnej z G. N. B. S.A., co było wynikiem zachowania pracowników placówek prowadzonych przez G. P. na podstawie zawartej przez niego umowy agencyjnej z pozwanym bankiem z dnia 15 października 2008 r. Pracownicy placówek bankowych G. N. B. S.A., klientom którym kończyły się lokaty terminowe lub posiadali rachunki oszczędnościowe oferowali nowy produkt finansowy, którym była umowa pożyczki, reklamując go jako szczególnie korzystny z uwagi na wysokie oprocentowanie w skali roku wynoszące 12,5 %. Przedmiotowe umowy pożyczek były zawierane w placówkach franczyzowych G. N. B..

Jak wynika z umów pożyczek, dołączonych do sprawy karnej toczącej się przeciwko G. P. przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy pod sygn. akt III K 50/12, z których Sąd przeprowadził dowód, zostały one zawarte pomiędzy pokrzywdzonymi, a D. zarządzającym siecią franczyzową G. B. S.A. z siedzibą w Bydgoszczy oraz B. F. M. GMBH w H. reprezentowanymi przez G. P. i E. G.. Umowy pożyczek były podpisywane przez G. P. i E. G.. W treści umów wskazano jako miejsce rozliczenia pożyczki placówkę franczyzową Duża ilość zawartych umów pożyczek wskazuje na to, że miała miejsce znaczna akcja ofertowa pracowników placówek franczyzowych G. N. B. mająca na celu zainteresowanie klientów nowym produktem finansowym.

Powód podnosi, że wszyscy członkowie grupy zostali wprowadzeni w błąd przez pracowników placówek bankowych w ten sposób, że uważali, iż zawierają umowę z bankiem, a tymczasem dokonywali czynności pozabankowej udzielając pożyczki firmie D. zarządzającym siecią franczyzową G. B. S.A. z siedzibą w Bydgoszczy oraz B. F. M. GMBH w H.. Członkowie grupy pozostawali w mylnym przeświadczeniu, że G. P. reprezentuje G. N. B. S.A. i temu bankowi udzielają pożyczki.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu zasadnym jest dopuścić do rozpoznania przedmiotową sprawę w postępowaniu grupowym.

W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie art. 10 ust 1 u.d.p.g., orzekł jak w sentencji postanowienia.

Zamieszczone na stronie teksty orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego w Bydgoszczy pismem z dnia 27.08.2019, a następnie przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 6 czerwca 2012 r.

Written by

  1. Zarzut przedawnienia roszczeń wykracza poza ramy badania wstępnego, zmierzającego do oceny dopuszczalności postępowania grupowego, stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy. Kwestia przedawnienia roszczeń jest zarzutem prawa materialnego i podlegać może rozpoznaniu dopiero w postępowaniu rozpoznawczym, nie stanowi natomiast formalnej przeszkody uzasadniającej odrzucenie pozwu. Także przewidywania Sądu Okręgowego, że być może niektóre powiaty w ogóle nie poniosły szkody, nie stanowią okoliczności uzasadniającej odrzucenie pozwu, lecz – gdyby się potwierdziły – mogą wpłynąć na treść merytorycznego rozstrzygnięcia.
  2. Nie można natomiast zgodzić się z poglądem, iż powaga rzeczy osądzonej wobec dwóch członków grupy uzasadnia odrzucenie pozwu w całości. Tak byłoby w istocie w przypadku, gdyby liczba pozostałych członków grupy nie sięgała 10 osób. Pozew należało odrzucić jedynie wobec osób objętych powagą rzeczy osądzonej, a podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia stanowi art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c., który to przepis ma zastosowanie także w przypadku postępowania grupowego (vide art. 24 ust. 1 ustawy).
  3. Wstępne badanie dopuszczalności postępowania grupowego ogranicza się do kwestii formalnych określonych w art. 1 i 2 ustawy. Stwierdzenie dopuszczalności nie obejmuje natomiast merytorycznej oceny żądania i nie przesądza zatem w żadnym wypadku o zasadności dochodzonego roszczenia.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Marzena Konsek-Bitkowska (spr.)

Sędziowie:  SSA Edyta Mroczek, SSA Edyta Jefimko

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2012 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatu O. jako przedstawiciela grupy powiatów (…) przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej o ustalenie

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 lutego 2012 r. sygnatura akt II C 616/11

postanawia:

  1. oddalić częściowo zażalenie na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie I postanowienia, tj. w stosunku do Powiatu B. w B. P. oraz Powiatu O. w O. W.,
  2. w pozostałej części zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że w punkcie I rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym oraz uchylić punkty II i III.

 

 UZASADNIENIE

Powiat O. jako reprezentant grupy powiatów i miast na prawach powiatu wniósł o ustalenie iż Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę doznaną przez członków grupy w wyniku niewydania z dniem 1 maja 2004 r. rozporządzenia dostosowującego przepisy rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu do przepisów prawa wspólnotowego.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew, uznając że sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można mówić o jednorodzajowości roszczeń poszczególnych członków grupy o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. nr 7 z dnia 2010 r., poz. 44). Roszczenia członków grupy mają charakter tylko pozornie tożsamy, gdyż w rzeczywistości na roszczenie odszkodowawcze poszczególnych podmiotów składają się różne elementy: pełna lub częściowa opłata za kartę pojazdu, odsetki z tytułu opóźnienia i koszty sądowe. Nie sposób sobie zatem wyobrazić weryfikowania w toku dalszego postępowania, który z członków grupy doznał szkody „w zakresie danego spośród niejednorodnych składników”. Sąd wskazał ponadto, że pozwany zgłosił zarzut przedawniania, a niewątpliwie w niektórych przypadkach roszczenia odszkodowawcze nawet jeżeli powstały, to uległy już przedawnieniu. W ocenie Sądu Okręgowego za odrzuceniem pozwu przemawia także istnienie w stosunku do niektórych członków grupy orzeczeń oddalających ich powództwa w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie. Prawomocne orzeczenia wydane w tych sprawach stanowią przeszkodę (res iudicata) do wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia tego samego roszczenia.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł powód, wnosząc o jego uchylenie w całości i wydanie postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, ewentualnie o skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przed Sąd I instancji.

Zaskarżonemu postanowieniu powód zarzucił:

  1. naruszenie art.1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym;
  2. naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania cywilnego;
  3. naruszenia art. 15 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie jest uzasadnione w przeważającej części.

Zauważyć należy, że możliwość skierowania pozwu zbiorowego o ustalenie odpowiedzialności przewiduje wprost art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010/7/44, dalej: ustawa), przy czym powód nie ma w takim przypadku obowiązku wykazywania interesu prawnego w ustaleniu, ani ujednolicania wysokości roszczeń.

Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że powództwo obejmuje ustalenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną deliktem stypizowanym w art. 4171 § 4 k.c., polegającym na niewydaniu stosownego aktu normatywnego. Wszyscy członkowie grupy upatrują swojej szkody w obowiązku zwrotu kwot pobranych tytułem opłat za wydanie karty pojazdu, co wiążą ze wskazanym zaniechaniem. Wyjaśnione zostało przy tym, że wysokość szkody może być różna w przypadku poszczególnych członków grupy, gdyż zależy ona od rozmiaru zgłoszonych wobec poszczególnych powiatów i zrealizowanych roszczeń o zwrot pobranych opłat, a także różnicowana jest przez zasądzone prawomocnymi wyrokami odsetki za opóźnienie i koszty procesu. Z uzasadnienia pozwu wynika, że właśnie brak możliwości jednolitego określenia wysokości odszkodowania żądanego przez każdego z członków grupy jest przyczyną, dla której złożony pozew ogranicza się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego.

Sąd I instancji błędnie ocenił charakter roszczeń członków grupy. Nie ma podstaw do uznania, że poszczególni członkowie żądają ustalenia istnienia odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za różnie zdefiniowaną szkodę. Pozew dowodzi, że żądaniem objęte jest ustalenie odpowiedzialności za doznaną przez członków grupy szkodę majątkową w granicach damnum emergens. Szkodę tę wszyscy członkowie grupy wywodzą z tego samego działania (zaniechania), zarzucanego pozwanemu. W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe wypełnia przesłanki art. 1 ust. 1 ustawy co do jednorodzajowości roszczeń i takiej samej podstawy faktycznej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut przedawnienia roszczeń wykracza poza ramy badania wstępnego, zmierzającego do oceny dopuszczalności postępowania grupowego, stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy. Kwestia przedawnienia roszczeń jest zarzutem prawa materialnego i podlegać może rozpoznaniu dopiero w postępowaniu rozpoznawczym, nie stanowi natomiast formalnej przeszkody uzasadniającej odrzucenie pozwu. Także przewidywania Sądu Okręgowego, że być może niektóre powiaty w ogóle nie poniosły szkody, nie stanowią okoliczności uzasadniającej odrzucenie pozwu, lecz – gdyby się potwierdziły – mogą wpłynąć na treść merytorycznego rozstrzygnięcia.

Jest niesporne, że w stosunku do dwóch członków grupy zostały już wydane prawomocne wyroki oddalające ich powództwa o odszkodowanie. Z wyroków tych wynika, że zanegowana została przez Sądy sama szkoda, określona przez powodów jako równowartość zwróconych opłat za wydanie karty pojazdu, wraz z odsetkami za opóźnienie i kosztami procesu. Zanegowany został we wskazanych orzeczeniach związek przyczynowy między zaniechaniem Skarbu Państwa a tak zdefiniowaną szkodą. Sąd Apelacyjny zgadza się z oceną Sądu I instancji, że w stosunku do wskazanych dwóch powiatów (Powiatu B. w B. P. i P. O. w O. W.) zachodzi w tej sytuacji res iudicata. Wobec oddalenia powództwa o zapłatę nie jest możliwe późniejsze wszczęcie postępowania o ustalenie odpowiedzialności dotyczącej tego samego roszczenia odszkodowawczego. Nie zmienia tej oceny fakt, że także po zapadnięciu wskazanych wyroków osoby trzecie mogą występować przeciwko powiatom o zwrot dalszych opłat. Podstawą oddalenia powództw było bowiem zanegowanie szkody (co do zasady, a nie tylko co do wysokości) oraz związku przyczynowego. Sądy wskazały, że skoro obowiązek powiatów sprowadzał się do zwrotu kwot uprzednio nienależnie pobranych, to nie można mówić o uszczerbku w majątku powiatów.

Nie można natomiast zgodzić się z poglądem Sądu Okręgowego, iż w takim przypadku powaga rzeczy osądzonej wobec dwóch powiatów uzasadnia odrzucenie pozwu w całości. Tak byłoby w istocie w przypadku, gdyby liczba pozostałych członków grupy nie sięgała 10 osób. Sytuacja taka jednakże nie zachodzi w niniejszej sprawie. Zatem postępowanie grupowe należy uznać za dopuszczalne. W takim przypadku pozew należało odrzucić jedynie wobec osób objętych powagą rzeczy osądzonej, a podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia stanowi art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c., który to przepis ma zastosowanie także w przypadku postępowania grupowego (vide art. 24 ust. 1 ustawy). W odniesieniu do pozostałych podmiotów występujących w postępowaniu istniały podstawy do wydania postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym z mocy art. 10 ust. 1 ustawy.

Podkreślić należy, że wstępne badanie dopuszczalności postępowania grupowego ogranicza się do kwestii formalnych określonych w art. 1 i 2 ustawy. Stwierdzenie dopuszczalności nie obejmuje natomiast merytorycznej oceny żądania i nie przesądza zatem w żadnym wypadku o zasadności dochodzonego roszczenia.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

 

Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 26 kwietnia 2012 r.

Written by

Orzeczenie zostało częściowo (w zakresie pkt. 1) uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12. Teza zakwestionowana przez Sąd Apelacyjny została oznaczona kursywą.

  1. Zmiana powództwa, która polega na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego, zawiera dorozumiane cofnięcie pierwotnego roszczenia. Zgłoszenie przez powoda żądania o ustalenie odpowiedzialności nie stanowi ograniczenia pierwotnego żądania o zapłatę a jego zmianę. Oba żądania mają samoistny charakter, mają inną treść i zmierzają do osiągnięcia innego celu.
  2. W założeniu żądanie ustalenia odpowiedzialności w sprawach, w których w przyszłości członkowie grupy będą dochodzić zapłaty od pozwanego winno być wytaczane wówczas, gdy roszczenia pieniężne członków grupy nie nadają się do ujednolicenia co do wysokości z uwagi na zróżnicowanie okoliczności dotyczących poszczególnych członków grupy. Trudności z ujednoliceniem roszczeń pieniężnych członków grupy w ramach pierwotnego pozwu o zapłatę skłoniły powoda do zmiany powództwa na ustalenie. Dokonanie tej zmiany przez powoda na etapie rozstrzygania o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wydaje się najwłaściwszym momentem. Brak przepisów prawnych które ograniczałyby dopuszczalność dokonania zmiany powództwa w zależności od etapu postępowania w pierwszej instancji, również w postępowaniu grupowym.
  3. Po zmianie powództwa członkowie grupy dochodzą swych roszczeń w tej samej rodzajowo formie ochrony prawnej – o ustalenie – zatem roszczenia są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy. Warto jedynie podkreślić, że ustawa w art. 1 ust. 1 posługuje się roszczeniem w znaczeniu procesowym.
  4. Zdarzenie będące źródłem roszczenia w przypadku każdego członka grupy jest takie samo – jest nim czyn niedozwolony pozwanych wyżej opisany i to czyn niedozwolony złożony. Przy czym wymóg tożsamej czy jednakowej podstawy faktycznej nie oznacza wymogu aby wszystkie elementy stanu faktycznego w przypadku każdego z roszczeń były tożsame czy jednakowe. Wystarczy, że będzie istniał element wspólny w zakresie okoliczności faktycznych stanowiących podstawę roszczeń członków grupy tj. zdarzenie wyrządzające szkodę.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Marta Woźniak

Sędziowie: SSO Ewa Olszewska, SSO Agnieszka Włodyga

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2012 roku w Krakowie sprawy z powództwa Z. R. reprezentanta grupy złożonej z: […] przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Świętokrzyskiemu, Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie; Województwu Świętokrzyskiemu; Powiatowi Sandomierskiemu; Gminie Miejskiej Sandomierz o zapłatę i ustalenie

postanawia:

  1. odrzucić pozew o zapłatę;
  2. rozpoznać sprawę o ustalenie w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

Powód Z.R. działając jako reprezentant grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 10. Nr 7. poz. 44, dalej jako ustawa) w piśmie z dnia 17 lutego 2012 roku (k. 3879 i nast. t. XX) zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że dotychczasowe żądanie zasądzenia na rzecz strony powodowej od pozwanych Skarbu Państwa – Wojewody Świętokrzyskiego, Dyrektora Regionalnego Zarządu i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Województwa Świętokrzyskiego, Powiatu Sandomierskiego i Gminy Miejskiej Sandomierz solidarnie łącznie kwoty 9.316.700,00 zł, z czego na rzecz poszczególnych członków grupy kwot wskazanych w punkcie 2 litera „a” do „q” petitum pozwu zmienił na żądanie ustalenia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych. Wniósł o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym i ustalenie na zasadzie art. 2 ust. 3 ustawy, że pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy, określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy, wynikającą ze złożonego czynu niedozwolonego pozwanych polegającego na niezgodnym z prawem wykonywaniu władzy publicznej przez pozwanych w zakresie ochrony przeciwpowodziowej (nienależytym wypełnianiu tych obowiązków) na obszarze powiatu sandomierskiego w województwie świętokrzyskim, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki Wisły w dzielnicy Koćmierzów, gminie Sandomierz, położonego na działce ewidencyjnej nr 1407, obręb 5 Sandomierz prawobrzeżny i jego przerwania wskutek rozmycia w dniu 19 maja 2010 roku oraz do dalszych konsekwencji pozostających w z związku z tym zdarzeniem.

W obszernych motywach pisma uzasadniającego zmianę powództwa podniósł, że dokonana w/w pismem zmiana winna być oceniana autonomicznie, na gruncie art. 193 k.p.c. w związku z art. 2 ust. 3 ustawy. Zmiana powództwa w żadnym razie nie stanowi ograniczenia roszczenia w znaczeniu ilościowym.

Jednocześnie powód stanowczo stwierdził, że dokonana tym pismem zmiana powództwa nie stanowi w jakimkolwiek zakresie ani dorozumianego ani tym bardziej wyraźnego cofnięcia pozwu czy zrzeczenia się dochodzonego roszczenia, stąd brak podstaw do oceny dokonanej zmiany powództwa w oparciu o przepis art. 203 k.p.c. i art. 19 ustawy.

Zdaniem powoda, dokonaną przez niego zmianę powództwa należy upatrywać w kategoriach przekształcenia roszczenia, polegającego na tym, że „nowe” roszczenie wchodzi w miejsce pierwotnego i nie jest do tego potrzebne zrzeczenie się roszczenia, zgoda pozwanego ani sądu. W takiej sytuacji sąd orzeka tylko o nowym żądaniu i nie wydaje żadnego rozstrzygnięcia co do pierwotnego żądania, tym bardziej, że zmienione powództwo pozostaje w ścisłym związku z pierwotnym o zapłatę, podstawa faktyczna i prawna nie uległy zmianie. Zmiana powództwa polega jedynie na zmianie rodzaju żądania. Dlatego też nie można mówić o cofnięciu pierwotnego roszczenia i wystąpieniu z nowym roszczeniem w miejsce pierwotnego czy obok dotychczasowego, bowiem powód dochodzi tego samego roszczenia w ograniczonym zakresie w ramach postępowania grupowego, na co pozwala przepis art. 2 ust. 3 ustawy. Przekształcenie w postępowaniu grupowym powództwa o zasądzenie na powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanych należy postrzegać odrębnie jako sytuację szczególną, właściwą jedynie dla postępowania grupowego. Dla poparcia swej koncepcji powołał się na stosowne orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Wskazał na procesowe konsekwencje zmiany powództwa o zapłatę na ustalenie w postępowaniu grupowym, a w szczególności na brak obowiązku ujednolicenia wysokości roszczeń dochodzonych przez poszczególnych członków grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy a tym samym na brak obowiązku wskazania w pozwie zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrupy i brak udowodnienia przynależności członków do grupy. Skoro wymóg standaryzacji roszczeń nie jest przesłanką warunkującą rozpoznanie sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym, zatem bezprzedmiotowe stało się zarządzenie Przewodniczącego z dnia 17 stycznia 2012 roku – o reasumpcję którego powód wniósł – w związku z dokonaną w międzyczasie zmianą powództwa.

Powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko zawarte w pierwotnym pozwie i dalszych pismach procesowych odnośnie okoliczności faktycznych uzasadniających również zmienione żądanie pozwu. Dołączył oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy (podtrzymanie oświadczeń z dnia 31 sierpnia 2010 roku po modyfikacji powództwa), oświadczenie Z. R. o działaniu w charakterze reprezentanta grupy. Podtrzymał i powtórzył stanowisko i argumentację zawartą w pozwie aktualną również w przypadku pozwu o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych podnosząc, że pozew o ustalenie spełnia warunki dopuszczalności rozpoznania go w postępowaniu grupowym, za wyjątkiem wymogu ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy, który jest bezprzedmiotowy w przypadku powództwa o ustalenie. Pozew o ustalenie spełnia podstawowe przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego określone w art. 1 ust. 1 ustawy tj. roszczenia członków grupy są jednorodzajowe, dochodzone co najmniej przez dziesięciu członków oparte na jednakowej podstawie faktycznej i zdatne przedmiotowo do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Pozwany Powiat Sandomierski w piśmie z dnia 26 marca 2012 r. (k. 4033, t. XX) wniósł o odrzucenie pozwu o ustalenie ewentualnie o oddalenie powództwa podtrzymując w całości wnioski i dowody zawarte w odpowiedzi na pozew z dnia 21.12.2010 roku. Zarzucił, że pozew o ustalenie nie spełnia przesłanek do rozpoznania go w postępowaniu grupowym. Ponadto zdaniem tego pozwanego, powód dokonując zmiany powództwa na ustalenie winien również dokonać ujednolicenia roszczeń poszczególnych członków grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.

Pozwane Wojewódzko Świętokrzyskie w odpowiedzi na pismo procesowe powoda z dnia 17 lutego 2012 roku w przedmiocie zmiany powództwa — w piśmie procesowym z dnia 26 marca 2012 roku (k. 4037, t. XX) wniosło o odrzucenie pozwu ewentualnie o uznanie, iż pismo powoda z dnia 17 lutego 2012 r. stanowi cofnięcie pozwu o zapłatę i umorzenie postępowania w tym zakresie oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 złotych. Pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew, w szczególności zarzut, że pozew o zapłatę nie spełniał warunku ujednolicenia roszczeń każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy, który to zarzut uznał za słuszny Sąd Apelacyjny w Krakowie uchylając z tej przyczyny postanowienie tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 roku. Sąd Odwoławczy polecił przy ponownym rozpoznaniu sprawy wezwać reprezentanta grupy o wskazanie kryteriów ujednolicenia roszczeń poszczególnych członków grupy wynikających ze wspólnych okoliczności faktycznych, w stosownym terminie pod rygorem odrzucenia pozwu. Ponieważ reprezentant grupy nie wykonał zarządzenia Przewodniczącego w tym zakresie, pozew o zapłatę winien być odrzucony na zasadzie art. 10 ust. 1 ustawy. Pozwany zarzucił również, że zmiana powództwa we wstępnej fazie badania dopuszczalności postępowania grupowego jest niedopuszczalna. Alternatywnie pozwany wniósł o umorzenie pierwotnego żądania pozwu o zapłatę, traktując zmianę powództwa o zapłatę na ustalenie jako cofnięcie żądania zasądzenia kwoty pieniężnej i wystąpienie z nowym roszczeniem w miejsce pierwotnego. W konsekwencji wniósł o umorzenie postępowania o zapłatę i zasądzenie kosztów w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany zarzucił również, że nie posiada legitymacji biernej do występowania w procesie w charakterze strony.

Pozwana Gmina Sandomierz w piśmie procesowym z dnia 26 marca 2012 roku (k. 4045, t. XX) wniosła o odrzucenie pozwu ewentualnie o oddalenie powództwa. Podniosła, że zarówno pierwotny pozew jak i zmieniony nie spełniają przesłanek warunkujących rozpoznanie go w trybie ustawy o postępowaniu grupowym. Zmiana powództwa dokonana przez powoda polega na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast pierwotnego i winna być potraktowana jako dorozumiane cofnięcie pierwotnego żądania o zapłatę. Skutkiem tego winno być umorzenie przez sąd postępowania w zakresie dotychczasowego roszczenia o zapłatę, po spełnieniu przesłanek z art. 193 k.p.c. i art. 203 k.p.c. W przypadku umorzenia postępowania wniósł o zasądzenie kosztów procesu.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę Świętokrzyskiego i Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Krakowie w piśmie z dnia 13 kwietnia 2012 roku (k. 4054, t. XX) wniósł o odrzucenie pozwu na zasadzie art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm prawem przepisanych w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej z uwagi na duży nakład pracy.

Podtrzymał wszystkie wnioski i zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na pozew z dnia 31 grudnia 2010 roku i w piśmie procesowym z dnia 8 maja 2011 roku.

W ocenie pozwanego dokonana przez powoda zmiana powództwa jest w świetle art. 203 par. 1 k.p.c. i art. 193 k.p.c. wystąpieniem z nowym roszczeniem obok pierwotnego jako że roszczenia o zapłatę i o ustalenie są to dwa różne roszczenia procesowe a powód podkreślił, że wystąpienie z nowym żądaniem nie może być potraktowane ani jako dorozumiane ani jako wyraźne cofnięcie pierwotnego roszczenia. Pozwany podniósł, że przywołane przez powoda w piśmie procesowym z dnia 17 lutego br. orzeczenia Sądu Najwyższego nie znajdują zastosowania w niniejszej sprawie. Pozew o zapłatę winien być odrzucony, bowiem powód nie wykonał zarządzenia Przewodniczącego z dnia 17 stycznia 2012 roku w zakresie uzupełnienia pozwu o zapłatę poprzez wskazanie kryteriów wynikających ze wspólnych okoliczności sprawy dla poszczególnych członków podgrup, które zdecydowały o ujednoliceniu ilościowym roszczeń pieniężnych w ich ramach. Dalej podniósł, że domaganie się w jednym postępowaniu roszczenia dalej idącego tj. o zapłatę które niejako konsumuje zgłoszone później roszczenie o ustalenie, czyni żądanie ustalenia bezprzedmiotowym, skoro nie może doprowadzić do realizacji celu, jakiemu ma służyć uzyskanie swoistego ,,prejudykatu” w postępowaniu grupowym. Procedowanie bowiem w zakresie roszczenia o zapłatę definitywnie zakończy sprawę.

Pozwany Skarb Państwa podtrzymał swe wcześniejsze zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na pozew o zapłatę, iż pozew po modyfikacji nie nadaje się także do rozpoznania według przepisów ustawy o postępowaniu grupowym, ponieważ roszczenia członków grupy nie są jednorodzajowe, nie są oparte na tej samej lub tożsamej postawie faktycznej. Pozwany konsekwentnie twierdzi, że ustawa posługuje się pojęciem roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Brak również w niniejszej sprawie podstaw prawnych do przypisania pozwanym odpowiedzialności solidarnej w postępowaniu grupowym, gdyż większość pozwanych nie jest legitymowana biernie do występowania w charakterze strony pozwanej w zakresie roszczeń odszkodowawczych członków grupy których mienie jest położone Gminie Gorzyce, w powiecie tarnobrzeskim, ponieważ ich szkoda nie pozostaje w związku przyczynowym z działaniem pozwanych związanym z rozmyciem wału w Koćmierzowie w dniu 19 maja i 6 czerwca 2010 roku.

W odpowiedzi na zarzuty pozwanych, powód w piśmie procesowym z dnia 19 kwietnia 2012 roku (k. 4076, t. XXI) zaprzeczył zasadności zarzutów i twierdzeń pozwanych kwestionujących dopuszczalność dokonania przez powoda zmiany powództwa i charakteru tej zmiany jak również kwestionujących dopuszczalność rozpoznania sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym.

Nie zgodził się z twierdzeniem pozwanych ad. 1 i ad. 2, że pozew o zapłatę winien być odrzucony z powodu nie wykonania przez powoda zarządzenia Przewodniczącego z dnia 17 stycznia 2012 roku. Zmiana powództwa dokonana w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 roku uczyniła bezprzedmiotowym wyżej wymienione zarządzenie jak i jego wykonanie, dlatego że wymóg ujednolicenia roszczeń pieniężnych poszczególnych członków grupy a tym samym wymóg wskazania w pozwie zasad ujednolicenia tych roszczeń pieniężnych nie dotyczy roszczeń o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej.

Dla porządku należy przypomnieć, że postanowieniem z dnia 20 maja 2011 roku tut. Sąd dopuścił rozpoznanie sprawy o zapłatę w postępowaniu grupowym. Sąd Apelacyjny w Krakowie po rozpoznaniu zażalenia pozwanego Skarbu Państwa na powyższe orzeczenie postanowieniem z dnia 7 grudnia 2011 roku, sygn. akt I ACz 1235/11, uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Odwoławczy uznał za słuszny jedynie zarzut pozwanego o naruszeniu przez Sąd I instancji art. 10 ust. 1 ustawy w związku z art. 2 ust. 1 ustawy poprzez uznanie, że roszczenia członków grupy zostały ujednolicone w ramach podgrup na podstawie wspólnych okoliczności sprawy.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny polecił, aby przed ponownym rozpoznaniem sprawy Sąd Okręgowy wezwał reprezentanta grupy o wskazanie okoliczności faktycznych wspólnych dla poszczególnych podgrup, które zdecydowały o ujednoliceniu roszczeń pieniężnych każdego członka pod rygorem odrzucenia pozwu.

W wykonaniu tego zalecenia Przewodniczący zarządzeniem z dnia 17 stycznia 2012 roku (k. 3850, t. XIX) wezwał pełnomocnika powoda o wykonanie obowiązku zgodnie ze wskazaniem SA zakreślając termin 21 dniowy na wykonanie zarządzenia, pod rygorem odrzucenia pozwu. Zarządzenie nie zostało wykonane. W odpowiedzi na powyższe, powód w piśmie procesowym z dnia 17 lutego br. zmienił żądanie pozwu o zapłatę na żądanie ustalenia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych.

W pisemnych motywach swego orzeczenia Sąd Odwoławczy wskazał również, że brak możliwości standaryzacji roszczeń według reguł opisanych szczegółowo w uzasadnieniu nie zamyka poszkodowanym drogi do dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym tyle tylko, że winni oni rozważyć zmianę żądania o zapłatę na ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych. W takim bowiem przypadku warunki dopuszczalności postępowania grupowego określa jedynie norma definicyjna z art. 1 ust. 1 ustawy nie uzupełniona warunkiem standaryzacji o jakim stanowi art. 2 ust. 1 ustawy związanym jedynie z roszczeniami wyrażonymi w pieniądzu. Sąd Apelacyjny wskazał również, że niezasadne są pozostałe zarzuty żalącego się Skarbu Państwa (dotyczące braku spełnienia przez roszczenia poszczególnych członków grupy wymogu tożsamej bądź jednakowej podstawy faktycznej, braku spełnienia przesłanki jednorodzajowości roszczeń).

Zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2012 roku Przewodniczący odmówił uchylenia pkt 2 zarządzenia z dnia 17 stycznia 2012 roku (k. 4119, t. XXI).

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2012 sąd odrzucił pozew o zapłatę (pkt 1) i dopuścił rozpoznanie sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym (pkt 2).

Sąd zważył, co następuje:

Zmianę powództwa zgłoszoną przez powoda w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. należy rozpatrywać w kategoriach przedmiotowej zmiany powództwa unormowanej w przepisie art. 193 k.p.c. który to przepis ma zastosowanie w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu grupowym jako, że przepis art. 24 ustawy nie wymienia art. 193 k.p.c. wśród tych przepisów których nie stosuje się w tym postępowaniu a enumeratywnie wymienionych w ust. 1 przepisu art. 24 ustawy. Zgodnie z przepisem art. 193 k.p.c. jedynym warunkiem dopuszczalności zmiany powództwa jest to aby nie naruszała ona właściwości sądu, zarówno rzeczowej jak i miejscowej. W niniejszej sprawie ten warunek jest spełniony, bowiem zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy postępowanie grupowe należy do właściwości sądu okręgowego.

W doktrynie i orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że przedmiotowa zmiana powództwa o której mowa w art. 193 k.p.c. może polegać na przekształceniu obu jego elementów składowych a więc żądania pozwu i podstawy faktycznej bądź jednego z nich. Może ona przybrać postać zmiany ilościowej polegającej na rozszerzeniu albo ograniczeniu pierwotnego żądania, bądź jakościowej prowadzącej do zmiany żądania – jego przedmiotu albo rodzaju żądanej ochrony prawnej – lub przekształceniu podstawy faktycznej powództwa, która określa się jako tzw. „wymianę przytoczeń” (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z 2 grudnia 2004 roku, IICK 144/04, LEX nr 532154).

Z kolei w myśl przepisu art. 193 § 3 k.p.c. zmiana powództwa może polegać na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast lub obok pierwotnego roszczenia.

W okolicznościach niniejszej sprawy – zdaniem Sądu – mamy do czynienia z jakościową zmianą powództwa polegającą na zmianie rodzaju żądanej ochrony prawnej. W pozwie z dnia 1 września 2010 roku powód domagał się zasądzenia kwot pieniężnych, natomiast w piśmie z dnia 19 lutego 2012 roku zmienił żądanie i wniósł o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych. Problem tkwi w tym jak zakwalifikować zmianę powództwa zgłoszoną przez powoda w sytuacji kiedy powód nie cofnął pierwotnego żądania o zapłatę.

Odwołując się znowu do orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny należy podzielić rozpowszechnione stanowisko, że zmiana powództwa, która polega na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego, zawiera dorozumiane cofnięcie pierwotnego roszczenia. W sytuacji kiedy powód dokonał skutecznie zmiany powództwa, przedmiotem postępowania staje się wyłącznie nowe roszczenie (roszczenie dotychczasowe przestaje być przedmiotem tego postępowania). Zmiana powództwa polegająca na wystąpieniu z nowym roszczeniem zamiast dotychczasowego jest czynnością procesową złożoną — obejmującą cofnięcie powództwa w zakresie dotychczasowego roszczenia i wniesienie innego powództwa zawierającego nowe roszczenie – i podlega ocenie nie tylko na podstawie art. 193 k.p.c. lecz także z punktu widzenia przesłanek określonych w art. 203 k.p.c. Konsekwencją skutecznego dokonania omawianej zmiany powództwa jest umorzenie postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zakresie pierwotnego roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.10.1953 r. I C 3178/52, OSN z 1954 r. nr 3, poz.9; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.04.1988 r. III CZP 24/88, OSNC z 1989 r. nr 9, poz. 138; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.03.2007 r. III CZP 165/06, M.Prawn. 2007/21/1195).

Powód w piśmie procesowym z dnia 17 lutego br. i z dnia 19.04. br. wyraźnie oświadczył, że dokonana przez niego zmiana powództwa nie stanowi w jakimkolwiek zakresie ani dorozumianego ani tym bardziej wyraźnego cofnięcia pozwu czy zrzeczenia się dochodzonego roszczenia, stąd brak podstaw do oceny dokonanej zmiany powództwa w oparciu o art. 203 k.p.c.

W świetle tak jednoznacznego stanowiska powoda dokonaną przez powoda w piśmie procesowym z dnia 17 lutego br. modyfikację żądania pozwu należy – w ocenie sądu – zakwalifikować jako wystąpienie z nowym roszczeniem zamiast pierwotnego (podobnie jak podnosi pozwane Województwo Świętokrzyskie).

Wbrew twierdzeniu pozwanego Skarbu Państwa, nie można tej zmiany potraktować jako wystąpienia z nowym roszczeniem obok pierwotnego i przyjęcia, że mamy do czynienia z dwoma roszczeniami. Powyższe dlatego, że zdaniem autorów komentarza do ustawy T. Jaworskiego i P. Radzimirskiego wykluczone jest łączne dochodzenie ustalenia odpowiedzialności i zasądzenia świadczenia w ramach tej odpowiedzialności jako dwu odrębnych żądań. Wynika to pośrednio z redakcji art. 2 ust. 3 ustawy, który stanowi, że powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. Zatem autorzy ci wykluczają kumulację przedmiotową roszczenia o ustalenie z innymi rodzajami roszczeń członków grupy. Po modyfikacji roszczenia we wspomnianym już wyżej wielokrotnie piśmie procesowym powoda z dnia 17 lutego br. decydujące znaczenie ma powództwo o ustalenie.

Z tych przyczyn Przewodniczący odmówił reasumpcji pkt 2 swego zarządzenia z dnia 17 stycznia 2012 roku.

Sąd nie podziela koncepcji prezentowanej przez powoda, że zmiana powództwa dokonana przez niego polega na klasycznym przekształceniu żądania o zapłatę na ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych, na wejściu roszczenia objętego nowym powództwem w miejsce pierwotnego do czego nie jest potrzebne zrzeczenie się roszczenia ani zgoda pozwanego czy kontrola sądu i w takim przypadku sąd nie orzeka o pierwotnym żądaniu. Dokonaną przez powoda zmianę żądania pozwu należy ocenić w oparcia o utrwalone stanowisko doktryny i orzecznictwa (wyżej przytoczone), a nie w oparciu o odosobnione orzeczenia Sądu Najwyższego, cytowane w piśmie procesowym powoda z dnia 17 lutego br. Dodatkowym argumentem przemawiającym za interpretacją przyjętą przez sąd jest okoliczność, że przepisy ustawy o postępowaniu grupowym należy wykładać w sposób ścisły a nie rozszerzający z uwagi na to, że jest to nowa regulacja prawna, która nie doczekała się jeszcze dorobku orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Zgodzić się należy z powodem, że obydwa roszczenia, pierwotne o zapłatę i nowe o ustalenie pozostają ze sobą w ścisłym związku, bowiem oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, zmianie uległa jedynie forma żądanej ochrony prawnej. Sąd podziela również stanowisko powoda, że rozpoznanie powództwa o świadczenie wymaga ustalenia istnienia bądź nieistnienia prawa lub stosunku prawnego, z którego ma wynikać obowiązek świadczenia, w tym przypadku ustalenia odpowiedzialności pozwanych. Nie oznacza to jednak, że powództwo o ustalenie znajduje się w stosunku do powództwa o świadczenie w relacji zawierania, wobec czego zmiana żądania polegająca na zastąpieniu roszczenia o świadczenie roszczeniem o ustalenie jest równoznaczna z ograniczeniem powództwa (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 2007 r. V CSK 301/07, OSNC 2009/2/33).

Zgłoszenie przez powoda żądania o ustalenie odpowiedzialności nie stanowi – zdaniem sądu – ograniczenia pierwotnego żądania o zapłatę a jego zmianę. Oba żądania mają samoistny charakter, mają inną treść i zmierzają do osiągnięcia innego celu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w cytowanym wyżej wyroku z 19 grudnia 2007 roku „każde powództwo przedstawia określony typ ochrony prawnej i przez zmianę typu zmienia się jego treść. Pod tym kątem należy postrzegać zmianę powództwa o świadczenie na ustalenie i odwrotnie”. W sprawie o ustalenie odpowiedzialności sąd bada tylko czy pozwany (pozwani) ponoszą odpowiedzialność za określone zdarzenie a w sprawie o zapłatę sąd bada czy dana osoba poniosła i w jakiej wysokości szkodę wskutek tego zdarzenia. Wyrok wydany w sprawie o ustalenie odpowiedzialności jest wyrokiem końcowym i będzie on miał charakter prejudykatu dla przyszłych ewentualnych powództw o zapłatę wytaczanych indywidualnie przez poszkodowanych.

W świetle powyższych wywodów, skoro powód nie cofnął pozwu o zapłatę ani w sposób wyraźny ani dorozumiany aktualne stało się wykonanie zarządzenia Przewodniczącego z dnia 17 stycznia 2012 roku będącego wypełnieniem wskazania Sądu Apelacyjnego zawartego w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2011 roku – którym sąd jest związany na zasadzie art. 386 § 6 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. — aby przed ponownym rozpoznaniem sprawy wezwać powoda do wskazania zasad ujednolicenia roszczeń pieniężnych członków grupy na podstawie wspólnych okoliczności sprawy. Skoro powód nie uzupełnił powyższego braku, pozew o zapłatę podlega odrzuceniu na zasadzie art. 10 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy, ponieważ powód nie wykazał przesłanki ujednolicenia roszczeń członków grupy w ramach podgrup w oparciu o wspólne im okoliczności sprawy, o czym orzeczono w pkt 1 postanowienia tut. Sądu z dnia 26 kwietnia br. Orzeczenie sądu w tym zakresie nie narusza zasady dyspozycyjności, mocno artykułowanej przez powoda w piśmie procesowym z dnia 17 lutego br. i której sąd przyznaje priorytet, wszak dysponentem roszczenia jest powód i do niego należy decyzja w jaki sposób poszukiwać dalej ochrony swych praw, w tym po zmianie powództwa.

Na koniec należy dodać, że odrzucenie pozwu o zapłatę w postępowaniu grupowym nie rodzi dla powoda żadnych negatywnych konsekwencji ani procesowych ani materialnoprawnych.

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 3 ustawy w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu. W założeniu żądanie ustalenia odpowiedzialności w sprawach, w których w przyszłości członkowie grupy będą dochodzić zapłaty od pozwanego winno być wytaczane wówczas, gdy roszczenia pieniężne członków grupy nie nadają się do ujednolicenia co do wysokości z uwagi na zróżnicowanie okoliczności dotyczących poszczególnych członków grupy. Trudności z ujednoliceniem roszczeń pieniężnych członków grupy w ramach pierwotnego pozwu o zapłatę skłoniły powoda do zmiany powództwa na ustalenie. Dokonanie tej zmiany przez powoda na etapie rozstrzygania o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym – wbrew zarzutom pozwanego Województwa Świętokrzyskiego – wydaje się najwłaściwszym momentem. Brak przepisów prawnych które ograniczałyby dopuszczalność dokonania zmiany powództwa w zależności od etapu postępowania w pierwszej instancji, również w postępowaniu grupowym.

W ocenie sądu zmieniony pozew o ustalenie spełnia przesłanki warunkujące rozpoznanie go w postępowaniu grupowym. Sąd podtrzymuje w całości swoje stanowisko i argumentację prawną wyrażoną w uzasadnieniu postanowienia tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 roku w zakresie w jakim zachowuje aktualność po zmianie powództwa. Aktualne są rozważania dotyczące przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy o zapłatę w postępowaniu grupowym również w sprawie o ustalanie, za wyjątkiem przesłanki w postaci ujednolicenia wysokości roszczeń poszczególnych członków grupy. Warto podkreślić, że stanowisko tut. Sądu zostało zaakceptowane przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 grudnia 2011 roku (za wyjątkiem przesłanki ujednolicenia roszczeń pieniężnych). Wbrew zapatrywaniom pozwanego Powiatu Sandomierskiego w pozwie o ustalenie powód nie musi wskazywać wysokości roszczeń członków grupy ujednoliconych co do wysokości na podstawie wspólnych okoliczności sprawy. Z przepisu art. 2 ust. 3 ustawy wynika, że powództwo o ustalenie może być wniesione w sprawach o roszczenia pieniężne, których w przyszłości członkowie grupy będą dochodzić od pozwanego (pozwanych). Niemniej jednak nie oznacza to, że powództwo o ustalenie jest roszczeniem pieniężnym sensu stricte, a tylko w takich sprawach pozew musi zawierać ujednolicenie roszczeń poszczególnych członków grupy.

Zmieniony pozew o ustalenie spełnia przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy do których zalicza się jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej dochodzonych roszczeń, liczebność grupy, zdolność przedmiotową roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Reasumując krótko rozważania prawne wskazane w uzasadnieniu wspomnianego już postanowienia tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 roku, po zmianie powództwa członkowie grupy dochodzą swych roszczeń w tej samej rodzajowo formie ochrony prawnej – o ustalenie – zatem roszczenia są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy. Warto jedynie podkreślić, że ustawa w art. 1 ust. 1 posługuje się roszczeniem w znaczeniu procesowym — wbrew odmiennej interpretacji pozwanego Skarbu Państwa – na co zwrócił uwagę również Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 grudnia 2011 roku.

Powód w piśmie z dnia 8 marca 2011 roku (k. 2082, tom XI) sprecyzował żądanie pozwu w zakresie podstawy faktycznej, podając, że zdarzeniem, które jest podstawą roszczeń odszkodowawczych dochodzonych pozwem w postępowaniu grupowym jest nienależyte wypełnianie obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej przez pozwanych, konsekwencją których było przelanie się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki Wisły w dzielnicy Koćmierzów, gminie Sandomierz, powiecie sandomierskim, położonego na działce ewidencyjnej nr 1407, obręb 5 Sandomierz prawobrzeżny i jego przerwanie (wskutek rozmycia) w dniu 19 maja 2010 roku oraz wszystkie dalsze konsekwencje tego zdarzenia. Niewykonanie lub nienależyte wykonywanie tych obowiązków z zakresu władzy publicznej stanowi podstawę faktyczną wszystkich roszczeń odszkodowawczych. Zdarzenie będące źródłem roszczenia w przypadku każdego członka grupy jest takie samo – jest nim czyn niedozwolony pozwanych wyżej opisany i to czyn niedozwolony złożony. Przy czym wymóg tożsamej czy jednakowej podstawy faktycznej nie oznacza wymogu aby wszystkie elementy stanu faktycznego w przypadku każdego z roszczeń były tożsame czy jednakowe. Wystarczy, że będzie istniał element wspólny w zakresie okoliczności faktycznych stanowiących podstawę roszczeń członków grupy tj. zdarzenie wyrządzające szkodę; taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie.

Ponadto pozew o ustalenie spełnia wymóg liczebny (pierwotna liczba członków – 17 – nie uległa zmianie) i nadaje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym w świetle art. 1 ust. 2 ustawy, gdyż dotyczy ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych za czyn niedozwolony. Pozew o ustalenie spełnia również wymogi formalne określone dla pozwu zbiorowego w przepisie art. 6 ust. 1 i 2 ustawy, szczegółowo omówione w uzasadnieniu postanowienia tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 roku (za wyjątkiem pkt 2 zd. drugie i pkt 3 ust. 1, które są nieaktualne w przypadku pozwu o ustalenie).

Wobec powyższego orzeczono jak w pkt 2 postanowienia na zasadzie art. 10 ust. 1 zd. drugie ustawy.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2012 r.

Written by

  1. Pojęcie „roszczenia o ochronę dóbr osobistych” jest już od wielu lat przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny, nie budząc przy tym wątpliwości, że obejmuje ono, oprócz roszczeń o charakterze niemajątkowym, także roszczenia o charakterze majątkowym.
  2. Z tego względu propozycja odmiennej wykładni tego pojęcia na gruncie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie może być uznana za wymagającą kolejnej wypowiedzi Sądu Najwyższego.

 Dnia 21 marca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Tadeusz Wiśniewski

w sprawie z powództwa Z. P. reprezentanta grupy złożonej z (…) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezydenta Miasta C., Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego i Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w C. o ustalenie, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 marca 2012 r., na skutek skargi kasacyjnej powódki od postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 30 września 2011 r.

  1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
  2. nie obciąża powódki (reprezentanta grupy) kosztami postępowania kasacyjnego na rzecz strony pozwanej.

 

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

W sprawie nie występuje żadna z przesłanek uzasadniających przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. W szczególności nie występują powołane zagadnienia prawne ani nie zachodzi potrzeba wykładni art. 1 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Uzasadnienie wniosku skarżącej opiera się przede wszystkim na potrzebie wyjaśnienia pojęcia „roszczenia o ochronę dóbr osobistych” w kontekście roszczeń dochodzonych przez członków grupy. Tymczasem pojęcie to jest już od wielu lat przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny, nie budząc przy tym wątpliwości, że obejmuje ono, oprócz roszczeń o charakterze niemajątkowym, także roszczenia o charakterze majątkowym. Z tego względu propozycja odmiennej wykładni tego pojęcia na gruncie ustawy z 17 grudnia 2009 r. nie może być uznana za wymagającą kolejnej wypowiedzi Sądu Najwyższego.

Z tych względów należało odmówić przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989 § 1 k.p.c. a contrario).

Na podstawie art. 102 w zw. z art. z art. 391 § 1 i art. 39821 k.p.c. Sąd Najwyższy postanowił nie obciążać powódki kosztami postępowania na rzecz strony pozwanej.