Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 27 listopada 2013 r.

Written by

Postanowienie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 25 marca 2014 r., sygn. akt VI ACz 4778/13 w ten sposób, że wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji został oddalony.

  1. Sposób oznaczania kaucji opiera się na ustaleniu prawdopodobnej sumy kosztów, które pozwany poniesie w postępowaniu grupowym.
  2. Kaucja na zabezpieczenie kosztów postępowania grupowego ma na celu zabezpieczenie interesów pozwanego przed nieuzasadnionym wszczynaniem powództw grupowych oraz ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący:            SSO Ewa Witkowska

Sędziowie:                      SSO Joanna Zielińska, SSO Agnieszka Matlak

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym w sprawie z powództwa K. K. – reprezentanta grupy i uczestników grupy: (…) przeciwko (…) z siedzibą w W. o zapłatę

postanawia:

na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nakazuje stronie powodowej złożenie do depozytu sądowego kaucji w kwocie 56.700,00 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy siedemset złotych) na zabezpieczenie pozwanemu kosztów procesu w terminie jednego miesiąca – pod rygorem odrzucenia pozwu.

 

UZASADNIENIE

W odpowiedzi na pozew (…) w W. wniosła m. in. o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w wysokości stanowiącej równowartość 20% wartości przedmiotu sporu oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych, w wysokości stanowiącej 6-krotność stawki minimalnej przewidzianej we właściwych przepisach (k. 976).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44) na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. W myśl ust. 2 ww. artykułu, pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Natomiast stosownie do treści ust. 3 Sąd oznaczy termin złożenia kaucji, nie krótszy niż miesiąc, oraz jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany. Kaucję składa się w gotówce. Kaucja nie może być wyższa niż 20% wartości przedmiotu sporu.

Ustawodawca nie wskazał wysokości kaucji, której złożeniem może zostać obciążony powód. W tym zakresie wprowadzony został jedynie limit maksymalny ustalony procentowo. W ustawie została również wyspecyfikowana przesłanka, którą kieruje się sąd przy orzekaniu wysokości kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Sposób oznaczania kaucji opiera się na ustaleniu prawdopodobnej sumy kosztów, które pozwany poniesie w postępowaniu grupowym.

Należy podkreślić, iż kaucja na zabezpieczenie kosztów postępowania grupowego ma na celu zabezpieczenie interesów pozwanego przed nieuzasadnionym wszczynaniem powództw grupowych oraz ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda.

Biorąc pod uwagę, iż w niniejszej sprawie strony wnosiły o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rozliczeń czynszowych /wniosek k. 7/, której koszty wynosić mogą ok. 6.000,00 zł /notatka urzędowa dot. kosztów opinii biegłego k. 1091/, oraz opinii biegłego specjalisty w zakresie rozliczeń inwestycji w spółdzielniach /wniosek k. 985/, której koszt może wynosić do 7.500,00 zł /notatka urzędowa dot. kosztów opinii biegłego k. 1092/, a także mając na uwadze, iż strony reprezentowane są przez profesjonalnych pełnomocników, Sąd uznał za zasadne nakazanie stronie powodowej złożenie do depozytu sądowego kaucji w kwocie 56.700,00 zł na zabezpieczenie pozwanemu kosztów procesu, w terminie jednego miesiąca. Należy również zaznaczyć, iż niewątpliwie charakter przedmiotowej sprawy, stopień zawiłości, uzasadnia przyznanie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według podwyższonej sześciokrotnej stawki wynagrodzenia tj. ponad kwotę określoną w § 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział II Cywilny z dnia 24 września 2013 r.

Written by

  1. Postanowienie o ustaleniu składu grupy, które sąd podejmuje w trybie art. 17 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, rozstrzygać może jedynie o przyznaniu statusu członka grupy osobom, które w następstwie ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do niej. Sąd nie może zatem ponownie oceniać, czy osoby, które przystąpiły do grupy na etapie wniesienia pozwu, spełniają przesłanki wymagane ustawą. Co do tych osób bowiem postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym skutkowało ukształtowaniem składu osobowego grupy. Zakończenie tej fazy postępowania grupowego oznacza, że nie można podnieść zarzutów co do składu grupy tworzącej ją pierwotnie.
  2. Na reprezentancie grupy spoczywa ciężar przedstawienia faktów świadczących o dopuszczalności postępowania grupowego, przynależności określonej osoby do podgrupy a także ciężar dostarczenia sądowi dowodów potwierdzających te fakty. Konsekwencją niewykonania tego obowiązku na etapie po dokonaniu ogłoszenia i zgłoszeniu się nowych osób do grupy będzie odmowa przyznania statusu członka grupy.
  3. Do udowodnienia przynależności członka do grupy niewystarczające jest złożenie jedynie oświadczeń o przystąpieniu do grupy, ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wymaga na tym etapie przedstawienia weryfikowalnych dowodów. Udowodnienie uczestnictwa określonych osób w grupie może nastąpić za pomocą wszystkich środków dowodowych.
  4. Jakkolwiek ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie stanowi wymogu deklaracji przystąpienia do konkretnej podgrupy, to w istocie nieoznaczenie wysokości żądania uniemożliwia nie tylko zakwalifikowanie nowo przystępujących osób do konkretnej podgrupy, ale w ogóle do grupy.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział II Cywilny w składzie:

Przewodniczący:    SSO Sylwia Urbańska

Sędziowie:              SSO Tomasz Wojciechowski, SSR (del.) Katarzyna Waseńczuk

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa reprezentanta grupy K. S. (1) działającego na rzecz: [dane członków grupy] przeciwko (…) Zakładowi (…) na (…) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę w przedmiocie ustalenia składu grupy

postanawia:

odmówić przyznania statusu członka grupy następującym osobom: [dane członków grupy].

 

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 czerwca 2011 r. reprezentant grupy wniósł o zasądzenie na rzecz 15 członków grupy zróżnicowanych kwot odszkodowania z tytułu ubezpieczenia grupowego na wypadek ciężkiej choroby.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2011 r. Sąd orzekł o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Grupę przy wniesieniu pozwu tworzyło 15 osób: [dane członków grupy].

Postanowieniem z dnia 8 maja 2012 r. dokonano ogłoszenia o toczącym się postępowaniu, które ukazało się w dniu 29 października 2012 r. w dzienniku (…). Termin trzymiesięczny wyznaczany w ogłoszeniu do złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy upłynął w dniu 29 stycznia 2013 r.

W piśmie nadanym w dniu 3 kwietnia 2013 r. pełnomocnik reprezentanta grupy podał pełny skład grupy wraz z oświadczeniami o przystąpieniu do grupy. Oprócz osób dotychczas tworzących grupę wskazanych zostało 10 osób: [dane członków grupy].

W zarzutach co do składu grupy pełnomocnik pozwanego zakwestionował skład osobowy grupy, zarzucając nieudowodnienie przez powoda przynależności członków do grupy.

Sąd zważył, co następuje:

W myśl art. 17 ust 2. ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”) po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.

Doręczenie zarzutów pełnomocnikowi reprezentanta grupy nastąpiło w dniu 24 czerwca 2013 r. (k. 467).

W ocenie Sądu podniesione przez pozwanego zarzuty skutkować musiały odmową przyznania statusu członka grupy nowo zgłoszonym osobom.

W zakresie, w jakim zarzuty pozwanego co do składu grupy dotyczą osób pierwotnie tworzących grupę, stwierdzić należy, że zarzuty te nie mogły powodować wyeliminowania tych osób z procesu na aktualnym etapie. Postanowienie jakie sąd podejmuje w trybie art. 17 u.d.p.g. o ustaleniu składu grupy, rozstrzygać może jedynie o przyznaniu statusu członka grupy osobom, które w następstwie ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do niej. Sąd nie może zatem ponownie oceniać czy osoby, które przystąpiły do grupy na etapie wniesienia pozwu, spełniają przesłanki wymagane ustawą. Co do tych osób bowiem postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym skutkowało ukształtowaniem składu osobowego grupy. Zakończenie tej fazy postępowania grupowego oznacza, że nie można podnieść zarzutów co do składu grupy tworzącej ją pierwotnie.

Zarzuty pozwanego podnoszone po doręczeniu mu wykazu osób tworzących grupę, zgodnie z art. 12 u.d.p.g., mogą dotyczyć przynależności określonej osoby do grupy – a zatem tego, że roszczenie danej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób lub nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Pozwany może też kwestionować przypisanie poszczególnych osób do podgrup oraz zasady ujednolicenia wysokości dochodzonych roszczeń pieniężnych

Zgodnie z art. 17 u.d.p.g. w sprawach o roszczenie pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. Na reprezentancie grupy spoczywa ciężar przedstawienia faktów świadczących o dopuszczalności postępowania grupowego, przynależności określonej osoby do podgrupy a także ciężar dostarczenia sądowi dowodów potwierdzających te fakty. Konsekwencją niewykonania tego obowiązku, na etapie po dokonaniu ogłoszenia i zgłoszeniu się nowych osób do grupy, będzie odmowa przyznania statusu członka grupy.

Z art. 16 u.d.p.g. wynika wprost, że w przypadku roszczeń pieniężnych przynależność określonej osoby do grupy ma zostać udowodniona przez reprezentanta grupy. W ocenie Sądu reprezentant grupy wymogu tego nie spełnił. Po dokonaniu ogłoszenia, w zakreślonym w ogłoszeniu terminie, osoby zainteresowane przystąpieniem do grupy mogą zgłosić reprezentantowi grupy oświadczenie o przystąpieniu do grupy. Treść oświadczenia określa art. 12 u.d.p.g., z którego wynika, że w oświadczeniu uprawniony powinien określić swoje żądanie, oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. W myśl art. 16 u.d.p.g. powód może zobowiązać członka grupy do złożenia w wyznaczonym terminie dodatkowych dowodów i wyjaśnień

Pozwany w zarzutach zakwestionował przynależność do grupy. W odpowiedzi reprezentant grupy złożył jedynie pismo procesowe, w którym odniósł się do zarzutów. Nie zostały natomiast złożone żadne dowody na okoliczność przynależności do grupy. Tym samym nie został spełniony wymóg art. 16 u.d.p.g. w zakresie udowodnienia, przy zachowaniu ogólnych zasad dowodzenia określonych przepisami art. 227-315 k.p.c. W ocenie Sądu niewystarczające jest bowiem w tym zakresie złożenie jedynie oświadczeń o przystąpieniu do grupy, ustawa wymaga na tym etapie przedstawienia weryfikowalnych dowodów. Udowodnienie uczestnictwa określonych osób w grupie może nastąpić za pomocą wszystkich środków dowodowych. W niniejszej sprawie wymóg ten reprezentant grupy spełnił składając pozew w zakresie osób pierwotnie nim objętych – zostały bowiem złożone umowy ubezpieczenia oraz pisma pozwanego o odmowie przyznania odszkodowania. W przypadku nowo zgłoszonych osób reprezentant grupy tego obowiązku nie dopełnił, składając jedynie oświadczenia tych osób. Samo oświadczenie – wobec zakwestionowania przynależności tych osób do grupy przez pozwanego, nie może być uznane za spełniające przesłankę udowodnienia. Oceny czy przyznać status członka grupy osobom, które złożył oświadczenie o przystąpieniu do niej, sąd musi dokonać stwierdzając czy osoba ta ma cechy charakteryzujące grupę, na rzecz której postępowanie zostało wszczęte. Reprezentant grupy, po otrzymaniu zarzutów pozwanego, nie skorzystał też z możliwości zażądania od osób przystępujących do grupy dodatkowych dowodów i wyjaśnień.

Wskazać też należy, że złożone oświadczenia nie spełniają wymogów art. 12 u.d.p.g. przede wszystkim dlatego, że nie zostało w nich określone żądanie. Już w pozwie reprezentant grupy dokonał podziału na podgrupy kwalifikowane wysokością roszczenia, które zostało określone przez przyjęcie zasady ujednolicenia – redukcji żądania głównego po doliczeniu żądania odsetkowego o maksymalnie 15%. W ten sposób w różnych grupach znalazły się osoby, co do których różne były kwoty główne świadczenia ubezpieczeniowego.

Takiej kwalifikacji reprezentant grupy nie dokonał składając wykaz osób przystępujących do grupy. W postępowaniu prowadzonym w trybie u.d.p.g. nie jest rolą sądu przyporządkowywanie poszczególnych osób do grupy. Ciężar ten ustawa nałożyła na reprezentanta grupy. Tymczasem wykaz osób złożony przez reprezentanta grupy ogranicza się do wymienienia wszystkich osób mających tworzyć grupę. Co do nowo zgłoszonych osób nie określono nawet wysokości ich żądań. W tym zakresie podzielić należy zarzuty pozwanego.

Pozwany zarzucał też, że oświadczenia nie zawierają deklaracji przystąpienia do konkretnej podgrupy. Jakkolwiek ustawa nie stanowi takiego wymogu, to w istocie nieoznaczenie wysokości żądania uniemożliwia nie tylko zakwalifikowanie nowo przystępujących osób do konkretnej podgrupy ale w ogóle do grupy.

Niewystarczające jest jedynie (co podnosi pełnomocnik reprezentanta grupy) wyrażenie zgody na obniżenie świadczenia maksymalnie o 15% roszczenia, co miałoby oznaczać zakwalifikowanie do określonej podgrupy w zależności od wysokości roszczenia, skoro roszczenie to nie zostało sprecyzowane. Nie jest rolą sądu jego obliczanie i ewentualna redukcja tak by „dopasować” kwotę do danej podgrupy.

Za uzasadniony należy też uznać zarzut, iż oświadczenia nie pochodzą z okresu 3 miesięcy po ukazaniu się ogłoszenia. Oświadczenia takie, w myśl ustawy mają być złożone reprezentantowi grupy w tym terminie. O ile bez znaczenia pozostaje termin faktycznego sporządzenia oświadczeń, to ogłoszenie o postępowaniu dopiero otwiera termin do składania oświadczeń. Nie można wykluczyć sytuacji gdy osoba chcąca zgłosić przynależność do grupy, wiedząc o zamiarze złożenia pozwu w trybie postępowania grupowego, sporządzi oświadczenie o przystąpieniu do grupy, ale nie złoży go reprezentantowi grupy przed złożeniem pozwu, oczekując na dalszy etap postępowania. W takim wypadku jednak reprezentant grupy powinien wykazać, że oświadczenie zostało mu złożone w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia. Zdaniem Sądu nie można bowiem akceptować sytuacji gdy miarodajna dla oceny zachowania terminu miałaby być jedynie data wpisana na oświadczeniu przez osobę zgłaszającą się do grupy. Zaznaczyć należy, że reprezentant grupy nie przedstawił jakichkolwiek danych do oceny czy oświadczenia zostały złożone reprezentantowi w tym terminie. Reprezentant grupy nie przestawił nawet twierdzenia o tym kiedy oświadczenia takie otrzymał.

Zarzut, że oświadczenia nie zawierają wskazania, jakie ogólne warunki ubezpieczenia przywołał pozwany, o tyle nie stanowi przedmiotu rozstrzygnięcia Sądu, że reprezentant grupy nie złożył w ogóle dowodów wykazujących przynależność do grupy.

Na obecnym etapie postępowania nie mógł też zostać oceniony zarzut przedawnienia wywodzony przez pozwanego z faktu, że oświadczenia nie wpłynęły do sądu przed upływem 3-letniego terminu przedawnienia w rozumieniu art. 819 § 1 k.c. i 819 § 4 k.c.

Postanowienie Sądu Okręgowego dla Warszawy-Pragi w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 24 września 2013 r.

Written by

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:             SSO Ewa Dietkow

Sędziowie:                       SSO Beata Karczewska-Mazur, SSO Radosław Olszewski

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa S. P. przeciwko J.W.  (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę

postanawia:

  1. dokonać publicznego ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w sprawie z powództwa reprezentanta grupy S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę, sygn. akt III C 491/12 poprzez wywieszenie na okres miesiąca w budynku sądowym oraz zamieszczenie w dziennikach: G. oraz R. ogłoszenia następującej treści:

„Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, III Wydział Cywilny zawiadamia, że przed tutejszym Sądem, w sprawie sygn. akt III C 491/12 toczy się postępowanie grupowe na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”), z powództwa reprezentanta grupy S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z.

o zapłatę świadczeń nienależnych spełnionych na rzecz pozwanego dewelopera tytułem zawartych umów nazwanymi „umowy przedwstępne” sprzedaży lokali mieszkalnych, które zawierały postanowienia (klauzule waloryzacyjne) przewidujące uprawnienie pozwanego do samodzielnego i jednostronnego podwyższenia ceny za lokal po zawarciu umowy przedwstępnej bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy z uwagi na zwiększenie ceny.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie informuje o możliwości przystąpienia do toczącego się postępowania poprzez przystąpienie do grupy – przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy: S. P., ul. (…) z W. (…), (…)-(…) W., reprezentowanej przez adwokata R. P., Kancelaria Adwokacka, ul. (…) budynek nr (…) piętro (…), (…)-(…) W. w terminie trzech miesięcy od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do danej podgrupy.

Poszczególne podgrupy zostały utworzone przy założeniu, że wysokość roszczenia członków danej podgrupy jest jednakowa. Wysokość roszczeń poszczególnych członków grupy została ujednolicona w podgrupach liczących co najmniej 2 osoby, do najniższej kwoty przysługującej członkowi podgrupy. Nadto roszczenie w zakresie odsetek zostało ujednolicone dla wszystkich poprzez żądanie ich zapłaty od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. W ten sposób w poszczególnych podgrupach dopuszczalne jest żądanie zasądzenie kwoty: 25.606,30 zł (podgrupa 1), 10.000,00 zł (podgrupa 2), 5.901,29 zł (podgrupa 3), 7.502,87 zł (podgrupa 4), 13.550,00 zł (podgrupa 5), 19.923,27 zł (podgrupa 6), 30.000,00 zł (podgrupa 7), 17.234,36 zł (podgrupa 8).

Zasady wynagrodzenia pełnomocnika reprezentanta grupy zostały określone w umowie z dnia 15 lutego 2012 roku zawartej pomiędzy adwokatem R. P. a reprezentantem grupy S. P., zgodnie z którą:

  1. Pełnomocnikowi z tytułu prowadzenia postępowania przysługuje wynagrodzenie w wysokości stanowiącej 15% brutto kwoty wyegzekwowanej od pozwanego, płatne po odzyskaniu roszczenia od pozwanego, na zasadach określonych w umowie pomiędzy członkiem grupy a pełnomocnikiem, z zastrzeżeniem poniższego punktu.
  2. W celu przystąpienia do grupy, członek grupy jest zobowiązany uiścić zryczałtowaną opłatę na poczet kosztów i wydatków pełnomocnika w związku z postępowaniem, w przypadku przystąpienia do grupy po dniu złożenia pozwu, w wysokości 1.000,00 zł brutto, jednak nie więcej niż 15% brutto dochodzonego roszczenia – opłata płatna jest w momencie przystąpienia do grupy lub w terminie wskazanym przez pełnomocnika i nie podlega zwrotowi. Wynagrodzenie pełnomocnika określone w pkt 1 zostanie pomniejszone o uiszczoną opłatę.

Jednocześnie Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie informuje, że wyrok wydany w niniejszej sprawie będzie posiadał wiążący skutek wobec osób, które przystąpią do niniejszego postępowania.”

  1. wezwać reprezentanta grupy S. P. do uiszczenia zaliczki w wysokości 3.000,00 PLN (trzy tysiące złotych) na poczet kosztów związanych z umieszczeniem powyższego ogłoszenia w prasie – w terminie dwóch tygodni – pod rygorem wstrzymania dokonania ogłoszenia do czasu uiszczenia zaliczki.

 

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.d.p.g., po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego.

W myśl art. 1304 § 1 i § 4 k.p.c. strona, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w wysokości i terminie oznaczonym przez sąd. Sąd podejmie czynność połączoną z wydatkami, jeżeli zaliczka zostanie uiszczona w oznaczonej wysokości.

Mając na uwadze fakt, że postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte na skutek pozwu złożonego przez reprezentanta grupy S. P., to ona jest tą stroną postępowania, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami. W związku z powyższym Sąd wezwał reprezentanta grupy do uiszczenia zaliczki w wysokości 3.000,00 PLN na poczet kosztów związanych z umieszczeniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w prasie w terminie dwóch tygodni, uzależniając dokonanie tej czynności od uiszczenia zaliczki.

Z uwagi na powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 10 września 2013 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Ewa Olszewska

Sędziowie:                    SSO Anna Rakoczy, SSO Andrzej Żelazowski

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2013 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) przeciwko (…) o zapłatę

postanawia

stwierdzić, że w skład grupy wchodzą: [dane członków grupy].

 

UZASADNIENIE

Wskazani w sentencji postanowienia powodowie – członkowie grupy przystępując do niej złożyli oświadczenia zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r., nr 7, poz. 4, dalej jako: „u.d.p.g.”).

W wyznaczonym przez Sąd terminie strona pozwana nie podniosła zarzutów co do członkostwa ww. osób w grupie lub podgrupach (art. 15 u.d.p.g.).

Powodowie – członkowie grupy w osobach [dane członków grupy] zmarli natomiast w toku niniejszego postępowania, w związku z tym postępowanie w stosunku do nich zostało zawieszone na mocy postanowienia Sądu z dnia 11 czerwca 2013 r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd – na podstawie art. 17 u.d.p.g. oraz cytowanych powyżej przepisów – orzekł jak w sentencji postanowienia.

 

Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie I Wydział Cywilny z 6 września 2013 r.

Written by

  1. Brak jest racjonalnych podstaw – pomimo umiejscowienia art. 12 u.d.p.g. – do różnicowania wymogów oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób, które przystępują do grupy już w początkowej fazie procesu oraz osób, które przystępują do grupy dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W jednym i drugim przypadku, na podstawie informacji zawartych w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy, sąd ocenia czy dana osoba może uzyskać status członka grupy, czy też nie, a tym samym, czy zostały spełnione wymogi pozwalające na takie przystąpienie. Ocena ta dokonywana jest pod kątem istnienia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych postępowania grupowego zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.

 

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:        SSO Marta Woźniak

Sędziowie:                   SSO Agnieszka Włodyga, SSO Ewa Olszewska

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2013 r. w Krakowie na rozprawie sprawy z powództwa Z. R. reprezentanta grupy złożonej z: [dane osób wchodzących w skład grupy] przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Ś., Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K.; Województwu Ś.; Powiatowi S.; Gminie Miejskiej S., o ustalenie,

postanawia:

  1. stwierdzić, iż w skład grupy wchodzą: [dane 27 członków grupy];
  2. ustalić wartość przedmiotu sporu na dzień 11 kwietnia 2013 r. na kwotę 17.306.598 zł (siedemnaście milionów trzysta sześć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych).

 

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z dnia 20 listopada 2012 r. Sąd zarządził ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego i umieszczenie go w prasie o zasięgu ogólnokrajowym („Gazeta Wyborcza”) i lokalnym („Echo Dnia” i „Tygodnik Nadwiślański”).Wskutek ogłoszenia prasowego, w terminie trzech miesięcy od daty jego opublikowania, jedenaście osób przystąpiło do grupy. W dniu 11 kwietnia 2013 r. (k. 4492) pełnomocnik reprezentanta grupy złożył do sądu pismo zawierające wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy (załącznik nr 17) oraz wykaz osób, które przystąpiły do grupy po ukazaniu się ogłoszenia prasowego wraz z ich oświadczeniami o przystąpieniu (załączniki nr 4, 5-15). Oświadczenia o przystąpieniu do grupy na podstawie ogłoszeń złożyli: M. W., J. K., W. R., W. W., A. D., R. J., J. T., R. B., (…) Sp. Jawna z siedzibą w M., R. W., (…) z siedzibą w S.

Jednocześnie powód wniósł o wydanie na zasadzie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) postanowienia co do składu grupy, że w jej skład wchodzą: (…). Oświadczeniem z dnia 12 marca 2013 r. z grupy wystąpiła J. S.

Do pisma reprezentant grupy dołączył dokumenty dla uprawdopodobnienia przynależności do grupy osób, które przystąpiły do niej na podstawie ogłoszenia (załączniki nr 18-28), jak również dokonał aktualizacji opisu szkody i jej szacunkowej wysokości dotychczasowych członków grupy, szczegółowo uzasadniając takie stanowisko (zmiana powództwa, znaczny upływ czasu od daty wniesienia pierwotnego żądania pozwu o zapłatę, dynamiczny charakter szkody, ustalenie nowej wartości przedmiotu sporu, prawidłowe ukształtowanie stosunków w grupie, fakt częściowego zrekompensowania szkody poprzez uzyskanie świadczeń od ubezpieczycieli lub ze środków publicznych) i dołączając stosowne dokumenty dla uprawdopodobnia tych okoliczności (załączniki nr 29-41).

Strona pozwana Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę Ś. i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. w odpowiedzi na doręczony jej przez sąd wykaz, w piśmie z dnia 13 czerwca br. podniosła zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie (k. 5756, t. XXVIII).

Zarzuciła, że brak podstaw dla rozstrzygania zgłoszonego roszczenia o zapłatę i zgłoszonego później roszczenia o ustalenie w postępowaniu grupowym z uwagi na brak spełnienia przesłanki jednorodzajowości roszczeń członków grupy oraz w odniesieniu do roszczenia o zapłatę dodatkowo z powodu braku przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń w oparciu o wspólne okoliczności sprawy. Podtrzymała zarzut zawisłości sporu w sprawie uzasadniając tym, że drugie roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanych winno podlegać odrzuceniu jako oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej co pierwotne żądanie zapłaty. Braku jednorodzajowości roszczeń dotychczasowych członków grupy i tych którzy przystąpili na skutek ogłoszenia upatruje w tym, że ci pierwsi występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i ustalenie, a drudzy tylko z roszczeniem o ustalenie odpowiedzialności. Okoliczność ta uniemożliwia przystąpienie do grupy osobom zgłaszającym się na podstawie ogłoszeń, bowiem w świetle art. 1 ust.1 u.d.p.g. niedopuszczalne jest rozpoznawanie w postępowaniu grupowym spraw osób występujących z różnymi roszczeniami. W związku z tym pozwany Skarb Państwa wniósł o wydanie postanowienia o odmowie przyznania statusu członka grupy tym osobom.

Nadto pozwany zarzucił, że nie są jednorodzajowe roszczenia o ustalenie osób, które przystąpiły do grupy na podstawie ogłoszenia jak też, że zarówno pomiędzy dotychczasowymi jak i przystępującymi do grupy osobami nie występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę a to z uwagi na różne postaci szkody (szkoda rzeczywista – utracone korzyści), rodzaj mienia, w którym została wyrządzona szkoda (mienie służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych – mienie przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej, tytuł prawny poszkodowanych do mienia w którym została wyrządzona szkoda (prawo własności – ograniczone prawa rzeczowe – stosunki zobowiązaniowe – stosunki zobowiązaniowe). Powoduje to, że podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z dotychczasowych członków grupy jak i osób przystępujących do grupy na podstawie ogłoszeń. Zarzuciła, że roszczenia członków grupy (dotychczasowych jak i tych którzy przystąpili na podstawie ogłoszenia) nie opierają się na tożsamej czy jednakowej podstawie faktycznej. Powyższe z uwagi na brak wskazania konkretnych – co do czasu i miejsca – naruszeń obowiązków prawnych pozwanych z zakresu wykonywania władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej jak również z uwagi na brak jedności zdarzenia wyrządzającego szkodę. Zdaniem pozwanego Skarbu Państwa powód odwołuje się w odniesieniu do wszystkich członków grupy do różnych zdarzeń bezpośrednio wyrządzających im szkodę (zalanie wodami powodziowymi W. czy zalanie wodami powodziowymi rzeki T.), stąd podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z członków grupy w zależności od położenia ich mienia.

Nadto zarzucił wadliwość przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych i koncepcji istnienia deliktu złożonego z tej racji, że nie wszyscy pozwani uczestniczyli w delikcie na jego poszczególnych etapach. Wskazaną w piśmie procesowym powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r. aktualizację opisu szkody dotychczasowych dziesięciu członków grupy, których wielkość zgłaszanej szkody uległa obniżeniu, pozwany potraktował jako modyfikację powództwa.

Powód w piśmie procesowym z dnia 31.07.br. (k.5772) podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie z dnia 11 kwietnia br. podnosząc, że większość wywodów pozwanego Skarbu Państwa jest bezprzedmiotowa z uwagi na zmieniony przedmiot postępowania, aktualny etap postępowania grupowego i brak konkretnych zarzutów co do członkostwa w grupie którejkolwiek z osób wskazanych w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r.

Pozostali pozwani nie podnieśli zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie.

 

Sąd zważył, co następuje:

Postanowienie tut. sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym uprawomocniło się z dniem 17 września 2012 r., po oddaleniu przez Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z tej daty do sygn. akt I ACz 1324/12 zażalenia pozwanego Skarbu Państwa od powyższego orzeczenia. Na tym zakończył się pierwszy etap postępowania grupowego tzw. certyfikacji pozwu, tj. badania przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Kolejnym etapem jest ustalenie składu grupy, który to etap rozpoczyna się zarządzeniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego a kończy wydaniem postanowienia co do składu grupy.

Na skutek ogłoszenia prasowego przystąpiło do grupy jedenaście osób, które w zakreślonym przez sąd w ogłoszeniu 3-miesięcznym terminie złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które to z kolei oświadczenia pełnomocnik reprezentanta grupy przedstawił sądowi wraz z wykazem osób.

Przepis art. 12 z. 1 u.d.p.g. określa wymogi co do formy i treści jakim winny odpowiadać oświadczenia o przystąpieniu do grupy.

Zgodnie z tym przepisem w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. W myśl przepisu art. 16 ust. 1 zd. 2 u.d.p.g. w innych sprawach, niż o roszczenia pieniężne, do ustalenia przynależności członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie. Oprócz tego oświadczenie winno zawierać dokładne oznaczenie uprawnionego i podpis osoby przystępującej.

Brak jest racjonalnych podstaw – pomimo umiejscowienia art. 12 – do różnicowania wymogów oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób, które przystępują do grupy już w początkowej fazie procesu oraz osób, które przystępują do grupy dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W jednym i drugim przypadku, na podstawie informacji zawartych w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy, sąd ocenia czy dana osoba może uzyskać status członka grupy, czy też nie, a tym samym, czy zostały spełnione wymogi pozwalające na takie przystąpienie. Ocena ta dokonywana jest pod kątem istnienia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych postępowania grupowego zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.

Jeżeli chodzi o dotychczasowych członków grupy ich oświadczenia o przystąpieniu do grupy składane na etapie wnoszenia pozwu o zapłatę i podtrzymane po zmianie żądania na ustalenie spełniają warunki z art. 12 u.d.p.g.

Dokonując oceny oświadczeń osób przystępujących do grupy po ogłoszeniu pod kątem wymogów określonych w art. 12 zd. 1 u.d.p.g., sąd stwierdził, że oświadczenia te zawierają niezbędne elementy, o których mowa w cytowanym przepisie.

Wszystkie oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone reprezentantowi grupy na piśmie, w terminie zakreślonym w ogłoszeniu prasowym (3 m-ce), są podpisane przez uprawnionych, zawierają określenie żądania – o ustalenie odpowiedzialności – i okoliczności je uzasadniające oraz okoliczności uzasadniające przynależność do grupy. Ponadto przystępujący do grupy członkowie przedstawili dowody na poparcie faktów wskazanych w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, które posłużyły sądowi do oceny zasadności członkostwa określonej osoby w grupie.

Ustawa nie definiuje pojęcia „przynależności do grupy”. Zdaniem autorów komentarza do ustawy Tomasza Jaworskiego i Patricka Radzimierskiego okoliczności uzasadniające „przynależność do grupy” są co najmniej w części tożsame z okolicznościami uzasadniającymi żądanie. Wykazanie przynależności do grupy wymaga wykazania, że roszczenia danej osoby odpowiadają wzorcowi roszczenia objętego postępowaniem grupowym, wyznaczonemu w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, tj. że wynikają z tego samego lub takiego samego stanu faktycznego co roszczenia dotychczasowych członków grupy i że są tego samego rodzaju.

Kryteria przynależności do grupy wyznacza w niniejszej sprawie o ustalenie postanowienie tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd przyjął, że roszczenia dotychczasowych członków grupy są jednorodzajowe i oparte na wspólnej podstawie faktycznej. Tym samym sąd ustalił wzorzec roszczenia, do którego należy odnieść roszczenia osób przystępujących na podstawie ogłoszenia. Roszczenia tych osób spełniają kryteria wyznaczone cytowanym postanowieniem. Roszczenia nowo przystępujących członków są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g., bowiem każdy z nich zgłosił żądanie ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek czynu niedozwolonego pozwanych, a więc takie samo rodzajowo roszczenie jak dotychczasowi członkowie grupy po zmianie powództwa w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. Ponadto roszczenia te oparte są na tej samej podstawie faktycznej co dotychczasowych członków grupy, którą stanowi nienależyte wypełnianie przez pozwanych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki W. w dzielnicy K., gminie S., powiecie s., położonego na działce ewidencyjnej nr 1407, obręb 5 S. prawobrzeżny i jego przerwania (wskutek rozmycia) w dniu 19 maja 2010 r. oraz dalszych konsekwencji pozostających w związku z tym zdarzeniem. Każdy z nowych członków grupy doznał szkody majątkowej w mieniu na skutek jego zalania wodami powodziowymi w związku z czynem niedozwolonym pozwanych.

Okoliczności te zostały uprawdopodobnione dokumentami dołączonymi do pisma procesowego powoda z dnia 11.04.br.

Reasumując, roszczenia osób, które przystąpiły do grupy po ogłoszeniu odpowiadają wzorcowi roszczenia ustalonego w postanowieniu tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym.

Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty pozwanego Skarbu Państwa co do członkostwa określonych osób w grupie, o ile można w ogóle przyjąć, że takowe zostały podniesione w piśmie z dnia 13 czerwca br. Odsyłając do lektury wymienionego pisma należy wskazać, że zarzuty te są powtórzeniem zarzutów podnoszonych przez pozwanego na etapie badania dopuszczalności rozpoznania w postępowaniu grupowym sprawy o zapłatę i później po zmianie – żądania o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych – i nie mogą być przedmiotem rozpoznania przez sąd na obecnym etapie. Z tej przyczyny sąd nie widzi potrzeby odnoszenia się do nich, ograniczając się jedynie do podtrzymania swej argumentacji prawnej zawartej w uzasadnieniu postanowień tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 r. i 26 kwietnia 2012 r. i postanowień Sądu Apelacyjnego z dnia 7 grudnia 2011 r., a w szczególności z dnia 17 września 2012 r.

Kwestia dopuszczalności rozpoznania sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym została przesądzona prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. i nie podlega ponownemu badaniu przez sąd na etapie ustalania składu grupy. Etap certyfikacji pozwu o ustalenie został zakończony z chwilą uprawomocnienia się postanowienia z tej daty. Warto jedynie przypomnieć, że powód w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że w miejsce pierwotnego żądania zapłaty wniósł o rozpoznanie sprawy o ustalenie, na zasadzie art. 2 ust. 3 u.d.p.g., że pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy. Zmiana taka była dopuszczalna i polegała ona na swoistym przekształceniu powództwa o zapłatę w ten sposób, że nowe roszczenie (o ustalenie) zostało zgłoszone w miejsce dotychczasowego (o zapłatę) i nie było konieczności orzekania co do pierwotnego żądania. O takich skutkach zmiany powództwa przesądził Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12. Polemika pozwanego Skarbu Państwa w tej kwestii jest bezprzedmiotowa. W tym kontekście zupełnie niezrozumiałe są zarzuty pozwanego, że dotychczasowi członkowie grupy występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i o ustalenie, a ci, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia z jednym żądaniem: o ustalenie i dlatego nie mogą oni przystąpić do grupy z uwagi na to, że te ich roszczenia nie są jednorodzajowe w stosunku do roszczeń dotychczasowych członków grupy.

Pozwany nie zgłosił żadnych konkretnych, nowych zarzutów przeciwko przystąpieniu do grupy członków poza tymi zgłoszonymi na etapie certyfikacji pozwu. W konsekwencji tego i wyżej przyjętych ustaleń brak podstaw aby sąd negatywnie zweryfikował przystąpienie do grupy osób na podstawie ogłoszenia.

Z analizy treści pisma pozwanego SP wynika, że wszelkie zarzuty odnosi do roszczenia o zapłatę albo do roszczeń o zapłatę i o ustalenie, nie przyjmując do wiadomości, że przedmiotem nin. postępowania jest zmienione powództwo o ustalenie odpowiedzialności. Stąd bezprzedmiotowe są zarzuty pozwanego dotyczące zawisłości sporu w sprawie i wniosek o odrzucenie pozwu o ustalenie, zarzuty dotyczące modyfikacji powództwa o zapłatę w związku z uaktualnieniem wysokości szkody dotychczasowych członków grupy w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r., zarzuty dotyczące braku ujednolicenia wysokości roszczeń, czy też zarzut nieuprawdopodobnienia wielkości szkody przez osoby przystępujące do grupy wskutek ogłoszenia celem wykazania przynależności do grupy. Wystarczy sięgnąć do tych oświadczeń, z których jasno wynika, że przystępujący do grupy wskazali szacunkową wysokość szkody poniesionej na skutek zaniedbań pozwanych. W sprawie o ustalenie członkowie grupy nie muszą udowodnić ani uprawdopodobnić wysokości szkody w mieniu, a jedynie muszą uprawdopodobnić fakt jej poniesienia na skutek czynu pozwanych. Warunek ten został spełniony przez wszystkich członków grupy, zarówno dotychczasowych jak i tych, którzy przystąpili po ogłoszeniu, za pomocą dokumentów dołączonych do pozwu, do pisma powoda z dnia 10 marca 2011 r. – Replika nr 2 do odpowiedzi na pozew i do ostatniego pisma powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r.

Na obecnym etapie postępowania bezprzedmiotowe są również zarzuty pozwanego Skarbu Państwa dotyczące przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych za przypisywane im zaniedbania. Badanie okoliczności warunkujących solidarną odpowiedzialność pozwanych będzie należało do dalszego etapu postępowania tj. postępowania rozpoznawczego.

Zarówno dotychczasowi jak i przystępujący do grupy na podstawie ogłoszenia członkowie uprawdopodobnili swą przynależność do grupy, zatem na zasadzie art. 17 ust. 1 u.d.p.g. sąd ustalił, że w skład grupy wchodzą osoby /podmioty wymienione w pkt 1 sentencji postanowienia. Grupa liczy 27 członków, z tym że 16 dotychczasowych (jeden członek wystąpił z grupy) i 11 nowych, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział II Cywilny z dnia 3 września 2013 r.

Written by

Postanowienie zmienione postanowieniem Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2015 r., sygn. akt I CSK 533/14. Zakwestionowane tezy zostały oznaczone kursywą.

  1. Żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego połączone z żądaniem ustalenia, że w stosunku do każdego z członków grupy zaszły okoliczności, o których mowa w art. 446 § 3 k.c., to jest pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci osoby bliskiej, jest roszczeniem, które nie spełnia przesłanki jednorodzajowości.
  2. Pojęcie odpowiedzialności w ustawie należy rozumieć na zasadach ogólnych – jako sankcję w związku z negatywną oceną zachowania zobowiązanego – czyli obowiązek świadczenia. Niedopuszczalne jest zatem ograniczenie rozstrzygnięcia do ustalenia, że pozwany ponosi odpowiedzialność za określone zdarzenie pomijając badanie, czy członek grupy poniósł na skutek tego zdarzenia szkodę. Ustalenie w rozumieniu art. 2 ust. 3 ustawy należy pojmować analogicznie jak w procesie o ustalenie opartym na art. 189 k.p.c., a zatem ustalenie to oznacza badanie przez sąd wszelkich przesłanek odpowiedzialności.
  3. Zdaniem Sądu przepis art. 446 § 3 k.c., z którego roszczenia wywodzą członkowie grupy, przewiduje ochronę interesów majątkowych. W razie śmierci osoby najbliższej ochronę dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej zapewnia obecnie art. 446 § 4 k.c. Roszczenie z art. 446 § 3 k.c. o odszkodowanie dla najbliższych członków rodziny zmarłego z tytułu znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej wskutek jego śmierci nie jest roszczeniem służącym ochronie dóbr osobistych.
  4. Na etapie badania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym poza przedmiotem rozpoznania pozostają okoliczności mogące mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia merytorycznego – w niniejszej sprawie odnosi się to do zarzutów pozwanego odnośnie braku odpowiedzialności Skarbu Państwa i zarzutu przedawnienia. Ewentualna zasadność roszczeń nie jest warunkiem wszczęcia postępowania grupowego.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Sylwia Urbańska

Sędziowie:               SSO Tomasz Wojciechowski, SSR (del.) Katarzyna Waseńczuk

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2013 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Z. P. – reprezentanta grupy działającej na rzecz (…) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa, Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego oraz Prezydenta Miasta C. o ustalenie w przedmiocie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym

postanawia:

  1. odrzucić pozew;
  2. zasądzić od powódki Z. P. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

 

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 stycznia 2013 r. Z. P. działająca jako reprezentant grupy wniosła o ustalenie, że Skarb Państwa – Minister Skarbu Państwa ponosi odpowiedzialność wobec członków grupy za szkodę wyrządzoną katastrofą budowlaną pawilonu wystawowego nr (…) (…) z dnia 26 stycznia 2006 r. w C. na zasadzie art. 434 k.c. oraz o ustalenie, że Skarb Państwa – Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (lub ewentualnie Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w C.) ponosi na zasadzie art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną katastrofą budowlaną przez niezgodne z prawem zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej przez (…) w C. w okresie od 4 stycznia 2002 r. do 28 stycznia 2006 r.

W uzasadnieniu pełnomocnik podał, że w dniu 28 stycznia 2006 r. podczas wystawy gołębi pocztowych, zawalił się dach hali (…) położonej na terenie C. W czasie katastrofy w hali znajdowało się około 700 osób, zwiedzających i wystawców. W jej wyniku zginęło 65 osób, a ponad 170 zostało rannych.

Powołując przepisy art. 434 k.c. i 48 k.c. pełnomocnik wskazał, że hala wystawowa, która uległa katastrofie, była trwale związana z gruntem, a wobec tego odpowiedzialność za katastrofę budowlaną ponosi samoistny posiadacz nieruchomości w czasie, gdy doszło do katastrofy. Jako samoistnego posiadacza nieruchomości wskazał Skarb Państwa na zasadzie art. 336 k.c.

Odpowiedzialność Głównego lub Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego strona powodowa wywodziła z art. 417 § 1 k.c. wskazując na zaniechania organu administracji.

Uzasadniając wystąpienie z pozwem w postępowaniu grupowym pełnomocnik powódki wskazał, że roszczenia dochodzone przez powódkę i pozostałych członków grupy jako roszczenie o ustalenie jest jednego rodzaju i oparte jest na tej samej podstawie faktycznej. Roszczenia powódki oraz pozostałych członków grupy oparte są też na tej samej podstawie prawnej i w razie pozytywnego zakończenia sprawy wszyscy poszkodowani mogą dochodzić roszczeń pieniężnych z art. 446 § 3 k.c. Stosownie do treści art. 2 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego.

W piśmie z dnia 15 lutego 2013 r. pełnomocnik powódki sprecyzował żądanie domagając się ustalenia, że Skarb Państwa – Minister Skarbu Państwa jako samoistny posiadacz budowli ponosi odpowiedzialność względem powódki i członków grupy za szkody będące następstwem znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny, spowodowanej zawaleniem się pawilonu wystawowego nr (…) w dniu 28 stycznia 2006 r. na zasadzie art. 434 i 446 § 3 k.c. oraz ustalenia, że Skarb Państwa – Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (lub ewentualnie Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w C.) ponosi na zasadzie art. 417 § 1 k.c. i 446 § 3 k.c. odpowiedzialność za szkody będące następstwem znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny, spowodowanej zawaleniem się pawilonu wystawowego nr (… ) w dniu 28 stycznia 2006 r. będącego w adekwatnym związku przyczynowo – skutkowym z niezgodnym z prawem zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej przez (…) w C. w czasie od 4 stycznia 2002 r. do 28 stycznia 2006 r.

Wniósł dodatkowo o wydanie wyroku wstępnego. Do pisma dołączone zostały oświadczenia członków grupy obejmujące żądanie sprecyzowane – zmodyfikowane w piśmie. Oświadczenia takiego nie złożyła pierwotnie wskazana jako członek grupy I. W.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o odrzucenie pozwu, wskazując że w sprawie nie zachodzą przesłanki do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Zdaniem pozwanego strona powodowa nie wykazała okoliczności świadczących o tożsamości lub jednakowości podstawy faktycznej w kontekście żądań członków grupy. Podniósł, że oświadczenia członków grupy obejmują wyłącznie określenie żądań bez szerszego wskazania okoliczności je uzasadniających, a także bez przedstawienia jakichkolwiek dowodów świadczących o wystąpieniu szkody w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. oraz jej charakteru.

Zarzucił brak jednorodzajowości roszczeń wywodzonych przez członków grupy w niniejszym postępowaniu z art. 446 § 3 k.c., jak również brak dopuszczalności ich dochodzenia w postępowaniu grupowym z uwagi na art. 1 ust. 2 u.d.g.p.

Wskazał, że więź emocjonalna łącząca osoby bliskie jest dobrem osobistym, zatem doznany na skutek śmierci osoby bliskiej uszczerbek polega nie tylko na osłabieniu aktywności prowadzącej do pogorszenia sytuacji życiowej, lecz jest także następstwem naruszenia dobra osobistego. Stosownie do treści art. 1 ust. 2 u.d.p.g. ustawa nie znajduje zastosowania do spraw o ochronę dóbr osobistych.

Sąd zważył, co następuje:

Pozew podlegał odrzuceniu, wobec niedopuszczalności dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym.

Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, zgodnie z art. 1 ust 1 (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44) normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Zgodnie z art. 2 ust 3 tej ustawy w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu.

Ten ostatni przepis powoływała powódka w uzasadnieniu pozwu, wskazując że członkom grupy przysługują roszczenia pieniężne na podstawie art. 446 § 3 k.c., z tytułu znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej jako najbliższym członkom rodziny osób, które poniosły śmierć w katastrofie hali (…) w dniu 28 stycznia 2006 r. Żądanie strony powodowej w niniejszej sprawie zostało ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa na podstawie art. 434 k.c. jako samoistnego posiadacza budowli, która uległa zawaleniu, a także ustalenia odpowiedzialności Skarbu Państwa – Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego lub Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w C. na podstawie art. 417 § 1 k.c. wskutek niezgodnego z prawem zaniechania organów nadzoru budowlanego. Zdaniem powódki roszczenia oparte są na tej samej podstawie faktycznej.

Na wstępie zaznaczyć trzeba, że za przedmiot ochrony w postępowaniu grupowym uznaje się interes grupy.

W postępowaniu grupowym widoczna jest założona przez ustawodawcę jego fazowość. Oznacza to, że na etapie badania dopuszczalności postępowania grupowego ocenie Sądu poddane jest roszczenie w kontekście przesłanek dopuszczalności tego postępowania, wynikających z art. 1 i 2 ustawy.

Pojęcie roszczenia w art. 1 ustawy występuje w znaczeniu żądania procesowego.

Warunkiem dopuszczalności postępowania grupowego jest jednorodzajowość roszczeń, która zachodzi gdy członkowie grupy zgłoszą reprezentantowi grupy wnioski o udzielenie ochrony prawnej w takiej samej formie – tj. takie same żądania: o zasądzenie świadczenia, o ustalenie bądź o ukształtowanie.

O jednorodzajowości roszczeń decyduje występujący między nimi związek o charakterze faktycznym. Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia bądź zdarzeń podobnych do siebie.

Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawnień i wiąże strony postępowania (tak Jędrzejewska w: Współuczestnictwo procesowe. Istota, zakres, rodzaje, Warszawa 1975 r., s. 95). Z kolei taka sama podstawa faktyczna zachodzi gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia (tak Jędrzejewska, op. cit., s. 212).

Art. 2 ust 3 ustawy przewiduje możliwość wytoczenia powództwa ustalającego odpowiedzialność pozwanego. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas gdy ustalenie wysokości świadczeń pieniężnych powoduje nadmierne trudności i gdy nie można ujednolicić wysokości dochodzonych roszczeń pieniężnych nawet w ramach podgrupy. Wówczas określona kwota pieniężna, wynikająca z odpowiedzialności pozwanego, będzie dochodzona w indywidualnie wszczynanych postępowaniach przez osoby, które były członkami grupy. Orzeczenie wydane w postępowaniu grupowym ustalające odpowiedzialność pozwanego będzie miało prejudycjalny wpływ na kolejne postępowania cywilne, których przedmiotem będą powództwa zawierające żądania zasądzenia na rzecz konkretnych osób określonych świadczeń pieniężnych (tak M. Rejdak, P. Pietkiewicz w: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2011 r., s. 94).

Pojęcie odpowiedzialności pozwanego należy rozumieć na zasadach ogólnych jako powinność świadczenia. Rację ma strona pozwana, wskazując iż roszczenie członkowie grupy opierają na przepisie art. 434 k.c. oraz art. 417 § 1 k.c. (w zależności od wskazanej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa) w związku z art. 446 § 3 k.c. Całościowo ujęte roszczenie zatem zakłada badanie przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa za zaistnienie zdarzenia z dnia 28 stycznia 2006 r. (z tytułu samoistnego posiadania nieruchomości bądź z tytułu zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej) oraz badanie przesłanek istnienia szkody polegającej na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej członków rodziny doznanej wskutek śmierci osób zmarłych w katastrofie. Ostatecznie tak roszczenie zostało sformułowane przez powódkę, która domagała się nie tylko ustalenia odpowiedzialności Skarbu Państwa, ale też ustalenia, że w stosunku do każdego z członków grupy zaszły okoliczności o których mowa w art. 446 § 3 k.c., tj. pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci osoby bliskiej.

Tak ujęte roszczenie, zdaniem Sądu, nie spełnia warunku jednorodzajowości.

Wymagałoby to indywidualnego badania sytuacji życiowej, odmiennej w przypadku każdego z członków grupy. Rację też należy przyznać stronie pozwanej, że w pozwie te okoliczności, dotyczące zmiany sytuacji materialnej członków grupy, nie zostały podniesione.

O ile postępowanie grupowe zakłada istnienie elementu wspólnego dla wszystkich członków grupy oraz elementu indywidualnego każdej osoby zgłaszającej się do grupy, to istotą postępowania grupowego jest sytuacja gdy element wspólny jest przeważający. W opisanym powyżej, całościowo ujętym, roszczeniu członków grupy za dominujący należałoby uznać element indywidualny, co z założenia sprzeciwia się prowadzeniu postępowania grupowego, które nie może sprowadzać się do prostej kumulacji podmiotowo – przedmiotowej indywidualnych roszczeń, a dotyczyć musi ochrony interesu grupy.

Nie można zatem mówić o tej samej podstawie faktycznej żądania każdego z członków grupy, bowiem w tej podstawie faktycznej formułowanej przez stronę powodową mieszczą się odmienne, indywidualne okoliczności związane z ich sytuacją życiową.

W literaturze dotyczącej postępowania grupowego pojawia się stanowisko, że pojęcie odpowiedzialności pozwanego w rozumieniu art. 2 ust 3 ma znaczenie autonomiczne i nie oznacza powinności spełnienia świadczenia, a ogranicza się do ustalenia czy pozwany ponosi odpowiedzialność za określone zdarzenie. To, czy członek grupy poniósł na skutek tego zdarzenia szkodę, miałoby być – zdaniem zwolenników tego poglądu – przedmiotem indywidualnego postępowania przez niego wytoczonego. W takim wypadku, w razie wystąpienia z roszczeniem o ustalenie odpowiedzialności pozwanego w trybie art. 2 ust 3 ustawy, doszłoby do ograniczenia rozpoznania przez Sąd jedynie do kwestii istnienia odpowiedzialności pozwanego – rozumianej jako odpowiedzialność za zdarzenie. Takie rozumienie tego pojęcia oznaczałoby, że w postępowaniu grupowym w niniejszej sprawie, możliwe byłoby badanie jedynie przesłanek odpowiedzialności z art. 434 k.c. i art. 417 § 1 k.c., natomiast kwestia pogorszenia sytuacji życiowej i ustalenia wysokości odszkodowania pozostawione zostałyby sądom orzekającym w indywidualnych procesach, wszczynanych po zakończeniu postępowania z pozwu grupowego (tak M. Rejdak, P. Pietkiewicz, op. cit., s. 94).

Sąd nie podziela tego stanowiska, uznając że pojęcie odpowiedzialności należy rozumieć na zasadach ogólnych jako sankcję w związku z negatywną oceną zachowania zobowiązanego, czyli obowiązek świadczenia.

Jakkolwiek taka autonomiczna interpretacja pojęcia odpowiedzialności być może odpowiadałaby idei postępowania grupowego, to stanowisko to nie znajduje oparcia w przepisach ustawy. Brak podstaw do formułowania odrębnej od obowiązującej w całym systemie prawa definicji pojęcia odpowiedzialności pozwanego. Zatem jeżeli odpowiedzialność to powinność spełnienia świadczenia, to ustalenie zasady odpowiedzialności w rozumieniu art. 2 ust 3, przy roszczeniu opartym na art. 434 k.c., 417 § 1 k.c. i 446 § 3 k.c., oznacza konieczność badania wszelkich przesłanek – tak odpowiedzialności za zdarzenie, jak i pogorszenia sytuacji każdego z członków grupy indywidualnie – a w takim wypadku nie można mówić o jednorodzajowości żądania.

Przeciwko autonomicznemu pojmowaniu odpowiedzialności pozwanego na gruncie ustawy przemawiają też inne argumenty. Orzeczenie sądu w postępowaniu grupowym rozstrzygające zasadę odpowiedzialności ma charakter prejudycjalny dla później wszczynanych indywidualnych procesów, co oznacza związanie innych sądów tym rozstrzygnięciem. Pojawia się zatem pytanie – jak daleko mają sięgać granice tego związania. Ustawodawca tego nie precyzuje, nie ma podstaw by sąd orzekając merytorycznie w postępowaniu grupowym określał te granice. Brak jest szczególnych przesłanek do rozgraniczenia zakresu rozpoznania sprawy przez sąd w postępowaniu grupowym i sąd orzekający w sprawie indywidualnej.

Ten problem jest widoczny już przy ewentualnym rozpoznaniu zarzutu przedawnienia, który został podniesiony przez pozwanego w odpowiedzi na pozew. Bieg terminu przedawnienia może rozpocząć się indywidualnie dla każdego z członków grupy. Strona powodowa, uprzedzając zarzut przedawnienia w pozwie wskazała, że taki zarzut należałoby ocenić jako sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Taka ocena – na gruncie art. 5 k.c. – wymagałaby kolejnego badania indywidualnych okoliczności, indywidualnej sytuacji każdego z członków grupy. Zarzut przedawnienia jest zarzutem merytorycznym i wpływa na ustalenie odpowiedzialności pozwanego. Uznanie, że – badając zasadę odpowiedzialności – Sąd w postępowaniu z pozwu grupowego bada także te okoliczności powodowałoby, że „zanika” interes grupy, a postępowanie nie ma w istocie charakteru postępowania grupowego w założeniu ustawodawcy, a postępowania, w którym zachodzi kumulacja podmiotowa po stronie powoda. To z kolei pozostaje w sprzeczności z celem ustawy.

Do uznania natomiast, że te okoliczności miałby badać sąd w procesach indywidualnych, brak podstaw. Podstawy takiej nie dają przepisy ustawy. Nie ma bowiem uzasadnienia „dzielenie” roszczenia na fragmenty i rozgraniczenia kompetencji sądu orzekającego w postępowaniu grupowym i sądów w procesach indywidualnych. Ustalenie w rozumieniu art. 2 ust 3 ustawy należy pojmować analogicznie jak w procesie o ustalenie opartym na art. 189 k.p.c., a zatem ustalenie to oznacza badanie przez sąd wszelkich przesłanek odpowiedzialności. Odmienne stanowisko doktryny, zdaje się wynikać z wyobrażenia o postępowaniu grupowym, nie znajduje jednak oparcia w przepisach.

W ocenie Sądu zatem, w postępowaniu grupowym ustalenie zasady odpowiedzialności oznacza ustalenie wszystkich jej przesłanek odnoszących się tak do ewentualnego podmiotu zobowiązanego do spełnienia świadczenia, jak i do podmiotu uprawnionego, a sądom w procesach indywidualnych pozostawione zostało jedynie rozstrzygnięcie o wysokości żądania. Tak rozumiany zakres rozpoznania Sądu w postępowaniu o ustalenie odpowiedzialności pozwanego przesądza o uznaniu, że roszczenie zgłoszone przez powoda nie spełnia przesłanki art. 1 ustawy, nie jest roszczeniem jednorodzajowym.

Podnieść też należy inne zagadnienia procesowe, uniemożliwiające rozpoznanie sprawy w trybie ustawy o postępowaniu grupowym.

Pozew składany w postępowaniu grupowym musi spełniać warunki ogólne przewidziane przepisami art. 126 – 128 k.p.c. oraz warunki szczególne wynikające z art. 6 ustawy. Z przepisów tych wynika, że pozew powinien zawierać wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Do pozwu należy też dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy, oświadczenia wyrażające zgodę co do osoby reprezentanta oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem. Zgodnie z art. 12 w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić żądanie i wskazać okoliczności uzasadniające żądanie.

Po wezwaniu do usunięcia braków formalnych i po sprecyzowaniu żądania członkowie grupy złożyli oświadczenia określające żądanie, za wyjątkiem I.W. Nie złożyła ona oświadczenia o przystąpieniu do grupy, określającego roszczenia dochodzone pozwem grupowym po jego sprecyzowaniu.

Na etapie badania dopuszczalności postępowania grupowego Sąd bada nie tylko charakter roszczenia przedstawionego w pozwie w aspekcie art. 1 i 2 ustawy, ale też kwestię przynależności do grupy konkretnych osób, ponieważ przesłanki postępowania grupowego określone w art. 1 i wymóg rodzaju dochodzonych roszczeń muszą zostać zrealizowane wobec każdego członka grupy. W tej fazie postępowania następuje więc sprecyzowanie cech modelowej grupy na rzecz której będzie toczyło się postępowanie, a także dochodzi do wskazania osób przynależnych do grupy.

Zdaniem Sądu, jeżeli na etapie wszczęcia postępowania grupowego wśród osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy, są osoby niemające cech charakteryzujących grupę modelową, tj. gdy roszczenia niektórych osób, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy nie mają cech właściwych grupie, sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu (tak M. Rejdak, P. Pietkiewicz, op. cit., s. 168 – 169).

W literaturze wyrażany jest też pogląd, że w takim wypadku sąd wydaje postanowienie o częściowym odrzuceniu pozwu – tylko w stosunku do tych osób, „pozostawiając” w postępowaniu grupowym osoby, które spełniły wszystkie warunki.

Sąd tego poglądu nie podziela. Przypomnieć bowiem trzeba, że postępowanie grupowe ma służyć realizacji celu grupy. Grupa powinna zatem być tak ukształtowana, by roszczenia wszystkich jej członków odpowiadały warunkom ustawy. W postępowaniu grupowym to reprezentant grupy przyjmuje na siebie obowiązek czuwania nad tym, by członkowie grupy dopełnili wszystkich czynności, które umożliwią rozpoznanie sprawy w tym trybie, a zapewnieniu tego ma służyć też występowanie w sprawie pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Nie jest to rolą Sądu. To reprezentantowi grupy ustawa przyznaje instrumenty służące wyegzekwowaniu tych obowiązków.

Takimi instrumentami nie dysponuje sąd. Ustawa tak ukształtowała postępowanie, że pewne czynności „przygotowawcze” spoczywają na powodzie – reprezentancie grupy. Sądowi ma zostać przedstawiony pozew w takiej formie, by mogła zostać przeprowadzona ocena dopuszczalności dochodzenia roszczenia w postępowaniu grupowym, ale sąd już nie podejmuje żadnych działań w celu usunięcia ewentualnych uchybień.

Możliwa jest modyfikacja powództwa wytoczonego przez reprezentanta grupy przez wyeliminowanie z procesu tych osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy, ale nie przysługuje im status członka. Eliminacja tych osób z grupy powinna nastąpić przed wydaniem przez sąd orzeczenia w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego (tak M. Rejdak, P. Pietkiewicz, op. cit., s. 170).

W sprawie nie zostało złożone oświadczenie o przystąpieniu do grupy przez I. W., zawierające żądanie sformułowane ostatecznie w pozwie, nie została też ona wyeliminowana z grupy. W tej sytuacji roszczenia członków grupy nie spełniają warunku jednorodzajowości, co uniemożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

Nie jest możliwe wyłączenie przez Sąd niektórych osób z postępowania grupowego i prowadzenie tego postępowania w stosunku do pozostałych, pomimo że osoby te mogłyby złożyć pozew grupowy, ponieważ spełniają warunek liczebności grupy. Takiej instytucji ustawa nie przewiduje. Jeżeli w postępowaniu grupowym realizowany jest interes grupy to niespełnienie przez niektóre ze zgłaszających się osób warunków przynależności do grupy skutkować musi stwierdzeniem, że nie istnieje grupa mogąca skutecznie złożyć pozew w trybie ustawy.

Skrótowo należy odnieść się jeszcze do zarzutu strony pozwanej, że w pozwie dochodzone są roszczenia o ochronę dóbr osobistych.

Postępowanie grupowe może się toczyć w sprawach o roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Zdaniem pozwanego powołany przez powoda jako podstawa odpowiedzialności przepis art. 446 § 3 k.c. dotyczy roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Sąd nie podziela tego poglądu. Niewątpliwie więzi rodzinne, które miałyby zostać naruszone w wyniku działań bądź zaniechań pozwanego, skutkujących zdarzeniem z dnia 28 stycznia 2006 r., należą do kategorii dóbr osobistych. W postępowaniu grupowym nie można dochodzić niemajątkowej ochrony dóbr osobistych z art. 24 § 1 k.c. ani ochrony majątkowej dóbr osobistych, gdyż te roszczenia art. 1 ust 2 ustawy wyłącza z postępowania grupowego. W zakresie roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych postępowanie grupowe może być skutecznie wszczęte tylko w odniesieniu do sytuacji, gdy czyn niedozwolony naruszył dobra majątkowe osób poszkodowanych, a nie ich dobra osobiste.

Zdaniem Sądu przepis art. 446 § 3 k.c., z którego roszczenia wywodzą członkowie grupy, przewiduje ochronę interesów majątkowych. W razie śmierci osoby najbliższej ochronę dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej zapewnia obecnie art. 446 § 4 k.c.

Wskazać trzeba, że przepis ten został dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. z 2008, nr 116, poz. 731) zmieniającej kodeks cywilny z dniem 3 sierpnia 2008 r. Przepis ten nie znajduje zastosowania w sytuacji, gdy delikt miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r., tj. przed dniem wejścia w życie ustawy. Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.

Przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 30 maja 2008 r. orzecznictwo Sądów interpretowało art. 446 § 3 k.c. także w tym kierunku, że uznawano, iż również szkoda niemajątkowa doznana wskutek śmieci osoby bliskiej powinna znaleźć odzwierciedlenie w przyznanym na tej podstawie świadczeniu. Stanowisko to straciło aktualność po dodaniu art. 446 § 4 k.c. .

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że podstawą prawną dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przez członków rodziny pokrzywdzonego, który zmarł przed dniem 3 sierpnia 2008 r. jest art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c.. Jak stwierdził bowiem Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 października 2010 r., najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (III CZP 76/10, Biul.SN z 2010, nr 10, poz. 11). Podobne stanowisko Sąd Najwyższy zajął przykładowo w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r. (III CZP 32/11, OSNC z 2012, nr 1, poz. 10, oraz w wyroku z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10, niepublikowany). Ponadto w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10, niepublikowany).

Uznaje się zatem obecnie, że gdy śmierć nastąpiła przed 3 sierpnia 2008 r. członkowi rodziny przysługuje zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego jakim jest relacja ze zmarłym najbliższym członkiem rodziny na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.

Takie rozróżnienie przesądza o uznaniu, że roszczenie z art. 446 § 3 k.c. nie jest roszczeniem służącym ochronie dóbr osobistych, a tę podstawę żądania wskazuje powódka.

Na tym etapie poza przedmiotem rozpoznania pozostają okoliczności mogące mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia merytorycznego – w niniejszej sprawie odnosi się to do zarzutów pozwanego odnośnie braku odpowiedzialności Skarbu Państwa i zarzutu przedawnienia. Ewentualna zasadność roszczeń nie jest warunkiem wszczęcia postępowania grupowego.

Koszty postępowania w punkcie II postanowienia zostały zasądzone na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, zastępującej pozwany Skarb Państwa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2005, nr 169, poz. 1417 ze zm.). Wobec odrzucenia pozwu stroną wygrywającą jest pozwany. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego została ustalona na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1348 ze zm.) na kwotę 3.600,00 zł. W ocenie Sądu brak było podstaw do odstąpienia od obciążenia powódki kosztami procesu, w sytuacji gdy pozew w sprawie był kolejnym pozwem w trybie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, nie można zatem mówić o precedensowym charakterze sprawy.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w postanowieniu.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy Wydział I Cywilny z dnia 30 lipca 2013 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Wojciech Rybarczyk

Sędziowie:                     SSO Hanna Daniel, SSO Hanna Rucińska

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2013 r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego B. B. przeciwko G. N. B. Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o zapłatę,

postanawia:

stwierdzić, iż w skład grupy wchodzą następujące osoby: 1. P.B., (…) 134 K.I.

Zamieszczone na stronie teksty orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego w Bydgoszczy pismem z dnia 27.08.2019, a następnie przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XX Gospodarczy z dnia 24 lipca 2013 r.

Written by

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 27 listopada 2013 r., VI ACz 3170/13.

  1. Sąd badając dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym sięga do ogólnych przesłanek procesowych wynikających z k.p.c. oraz kwalifikowanych przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego wskazanych w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
  2. Konieczne jest jednoznaczne rozróżnienie dwóch niezależnych od siebie instytucji procesowych postępowania grupowego: przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wskazanych w art. 1 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w których braku pozew podlega odrzuceniu na podstawie art. 10 ust. 1 tej ustawy oraz dodatkowych wymogów formalnych pozwu wymienionych w art. 6 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, których brak, nie uzupełniony pomimo wezwania sądu, winien skutkować zwrotem pozwu w trybie przewidzianym art. 130 § 2 k.p.c.
  3. Wskazany w art. 1 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym katalog przesłanek jest katalogiem zamkniętym. Dla uznania przynależności sprawy cywilnej do postępowania grupowego konieczne jest ich łączne wystąpienie, przy równoczesnym istnieniu ogólnych przesłanek procesowych.
  4. Roszczenia z tytułu odpowiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji oraz roszczenia z tytułu odpowiedzialności za naruszenie praw wyłącznych chronionych na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych są roszczeniami, których dochodzenie w postępowaniu grupowym jest dopuszczalne.
  5. Sąd ocenia istnienie przesłanek jednorodzajowości roszczeń członków grupy oraz liczebności grupy na podstawie treści pozwu oraz oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy, a ustalenie tych okoliczności nie wymaga prowadzenia postępowania dowodowego. Pojęcie jednorodzajowości nie może być ukształtowane zbyt wąsko, poprzez stosowanie do regulacji ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wyrażonego w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c. wymogu jednakowej podstawy prawnej dochodzonych roszczeń. Roszczeniami jednego rodzaju będą roszczenia, których źródło leży w stosunku prawnym jednego rodzaju, chociażby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne.
  6. Złożenie oświadczeń o przystąpieniu do grupy ponad miesiąc przed dniem złożenia pozwu do sądu pozostaje bez wpływu na ważność oświadczeń członków grupy i liczebność grupy, a inny wniosek pozostawałby wsprzeczności z samą konstrukcją i istotą oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Osoby zawiązujące grupę zyskują status członków grupy dopiero z chwilą złożenia pozwu z dołączonymi oświadczeniami o przystąpieniu, przez co oczywistym jest, iż skutek procesowy jest niezależny od daty wskazanej na samych oświadczeniach.
  7. Kaucja w postępowaniu grupowym ma charakter fakultatywny. Jej istota jest związana z ryzykiem postępowania grupowego, a regulacja ta została wprowadzona do ustawy z myślą o ochronie interesów pozwanych
  8. W sytuacji, gdy porównanie wartości przedmiotu sporu i poziom spodziewanych kosztów z sytuacją majątkową powoda uzasadnia twierdzenie, że ewentualne koszty procesu zostaną w pełni zaspokojone, możliwe jest odstąpienie odzobowiązania powoda do złożenia kaucji na przewidywane koszty.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XX Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:           SSO Maciej Kruszyński (spr.)

Sędziowie:                    SSO Anna Rachocka, SSO Joanna Sieradz

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2013 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa (…) Sp. z o.o. w W. przeciwko (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym

postanawia:

  1. dopuścić rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym;
  2. oddalić wniosek pozwanego (…) w N.(Cypr) o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji.

 

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 listopada 2012 r. (data prezentaty Sądu k. 4, pozew k. 4-26) (…) Sp. z o.o. w W., działając jako reprezentant grupy (oświadczenie powoda o działaniu w charakterze reprezentanta grupy k. 6, k. 126) złożonej z 15 wydawnictw (oświadczenia o przystąpieniu do grupy: […]), wniósł o rozpoznanie w postępowaniu grupowym (k. 4 verte) sprawy przeciwko (…) w N. (Cypr), administratorowi serwisu (…), (dalej: „Serwis”) o zaniechanie naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy. Strona jako podstawy prawne dochodzonych roszczeń, wskazała art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: PrAut) samodzielnie oraz w związku z art. 422 k.c., a także art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: u.z.n.k.) zgłaszając następujące zażądania:

  1. zakazanie pozwanej stosowania w ramach serwisu systemu wymiany plików zdefiniowanego w pkt 1 petitum pozwu w podpunktach (i) do (ix) (k. 4 verte)
  2. nakazanie pozwanej, aby w przypadku uzyskania przez nią wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony utwór jest bezprawnie rozpowszechniany z pośrednictwem serwisu, uniemożliwił dostęp do wszystkich znajdujących się na tym serwisie plików, których nazwa zawiera tytuł tego utworu, wszystkim z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie;
  3. nakazanie pozwanej, aby w przypadku uzyskania przez nią wiedzy lub wiarygodnej wiadomości, że określony plik zawiera bezprawnie rozpowszechniany za pośrednictwem serwisu utwór, uniemożliwiła dostęp do wszystkich identycznych plików, w tym kopii tego pliku, nawet jeżeli nazwa kopii nie jest tożsama z nazwą tego pliku, wszystkim z wyjątkiem użytkownika, który jako pierwszy umieścił dany plik w serwisie.

W odpowiedzi na pozew (k. 921-943) (…) w N. wniosła o odrzucenie pozwu, ewentualnie oddalenie powództwa w całości, zarzucając powodowi nie spełnienie formalnych oraz merytorycznych wymogów dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Główne zarzuty podnoszone przez pozwaną dotyczyły: braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń wszystkich członków grupy, polegającej na nie wskazaniu kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy oraz pominięcia czy każdy z członków grupy zgłaszał pozwanej fakt naruszeń; nieskutecznego wyboru reprezentanta grupy, a także wadliwej konstrukcji umowy reprezentanta z pełnomocnikiem, skutkującej jej nieważnością. Ponadto, pozwana wniosła na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: „u.d.p.g.”) o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 60.000,00 zł. (k. 922), co w jej ocenie stanowi prognozowaną wysokość kosztów, jakie poniesie w związku z postępowaniem.

Powód w replice (k. 966-976) podtrzymał twierdzenia, wnioski i żądania zawarte w pozwie, wskazując, iż pozwana nie jest wyłącznie hostingodawcą, a istota sporu ogniskuje się wokół organizacji platformy wymiany plików, w ramach której dochodzi do naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy i delikty te mogą w różny sposób dotykać poszczególnych pokrzywdzonych. Strona zaprzeczyła, jakoby oświadczenie reprezentanta grupy było obciążone brakami formalnymi oraz wskazała, iż w postępowaniu grupowym sąd nie ocenia postanowień umowy z pełnomocnikiem pod kątem prawidłowości, a jedynie bada możliwość określenia na jej podstawie zasad wynagradzania pełnomocników na cele ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego.

W ramach dalszej wymiany pism procesowych pozwana w załączniku do protokołu rozprawy z 19 czerwca 2013 r. (k.987-998) podniosła dodatkowe zarzuty formalne wskazując, iż (…) sp. z o.o. w W. nie może pełnić funkcji reprezentanta grupy, bowiem w aktach brak jego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. W ocenie pozwanej formuła oświadczeń o przystąpieniu do grupy, odsyłająca do treści pozwu w zakresie określenia roszczeń, okoliczności uzasadniających żądania oraz przynależność do grupy oraz przedstawienia dowodów, a także fakt złożenia przedmiotowych oświadczeń przed datą złożenia pozwu, skutkuje nieważnością wszystkich złożonych oświadczeń członków grupy. Ponadto pozwana ponownie podniosła argument braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń wszystkich członków grupy oraz wskazała, iż powód w sposób niedopuszczalny określił zasady obliczania wynagrodzenia pełnomocnika, albowiem nie jest możliwe skuteczne zastrzeżenie jednocześnie określonej kwoty pieniężnej jak i success fee oraz godzinowego rozliczania pracy współpracowników pełnomocnika.

Powód w odpowiedzi na przedmiotowy załącznik do protokołu podjął dalszą dyskusję z twierdzeniami pozwanej, twierdząc iż jego oświadczenie o przystąpieniu do grupy zostało złożone do akt sprawy (k. 1003), zgodnie z zarządzeniem Sądu Okręgowego z dnia 19 czerwca 2013 r. (k. 1001), a konstrukcja odesłania zawartego w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy nie pozostawia miejsca na wątpliwości co do elementów wymaganych przepisami ustawy o postępowaniu grupowym. W pozostałym zakresie powód przywołał twierdzenia podnoszone w ramach wcześniejszych pism procesowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek powoda o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym zasługiwał na uwzględnienie, albowiem w niniejszej sprawie łącznie spełnione zostały zarówno ogólne przesłanki procesowe wynikające z kodeksu postępowania cywilnego, jak i kwalifikowane przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego.

Postępowanie grupowe, wprowadzone do polskiego systemu postępowania cywilnego ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, stanowi instytucję nową, wymagającą sprawdzenia w praktyce. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, w wyniku doświadczeń judykatury oraz dorobku doktrynalnego w przyszłości mogą być wprowadzane doń zmiany(tak: uzasadnienie projektu ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Druki Sejmowe VI kadencja, Druk nr 1829, http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/wgdruku/1829)

O dopuszczalności postępowania grupowego, zgodnie z treścią art. 10. ust. 1. u.d.p.g, sąd rozstrzyga na rozprawie i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W cytowanym przepisie brak definicji pojęcia dopuszczalności czy wyodrębnienia przesłanek, które sąd winien zbadać przed rozstrzygnięciem o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Na kanwie obecnej regulacji nie budzi wątpliwości, iż na celu sądowego badania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym konieczne jest sięgnięcie do ogólnych przesłanek procesowych wynikających z kodeksu postępowania cywilnego oraz kwalifikowanych przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego wskazanych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g.

Jak wskazano w ramach części historycznej niniejszego uzasadnienia, spór między stronami dotyczył zarówno czysto formalnych warunków określonych przez u.d.p.g. dla pozwu w postępowaniu grupowym, jak i materialnoprawnej analizy tożsamości postawy faktycznej roszczeń powoda.

Wobec powyższego, na wstępie niniejszych rozważań konieczne jest jednoznaczne rozróżnienie dwóch niezależnych od siebie instytucji procesowych postępowania grupowego: przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wskazanych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g., w których braku pozew podlega odrzuceniu na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. oraz dodatkowych wymogów formalnych pozwu wymienionych w art. 6 u.d.p.g., których brak, nie uzupełniony pomimo wezwania sądu, winien skutkować zwrotem pozwu w trybie przewidzianym art. 130 § 2 k.p.c. Wskazany w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g. katalog przesłanek jest niewątpliwie katalogiem zamkniętym, dla uznania przynależności sprawy cywilnej do postępowania grupowego konieczne jest ich łączne wystąpienie, przy równoczesnym istnieniu ogólnych przesłanek procesowych.

Analiza treści art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g. prowadzi do stwierdzenia, iż do owych kwalifikowanych przesłanek dopuszczalności należą:

  • jednorodzajowość roszczeń członków grupy;
  • tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy;
  • liczebność grupy;
  • ujednolicenie roszczeń pieniężnych;
  • zdolności przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Ocena ta pozostaje w zgodności zarówno z tezami przedstawianymi w doktrynie (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Legalis; por.: M. Sieradzka Komentarz do art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym [w:] M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz., LEX nr 58880) jaki i z literalną treścią analizowanych przepisów oraz konstrukcją samej u.d.p.g., w ramach której wyraźnie oddzielono art. 1 i 2 od art. 6, w którym jasno wskazano jakim wymaganiom, oprócz wymienionych w k.p.c. winien czynić zadość pozew.

Wobec powyższego, ocena łącznego wystąpienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym stanowi postawę niniejszego rozstrzygnięcia. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie, postępowanie grupowe jest sądowym postępowaniem cywilnym w wyselekcjonowanych sprawach z zakresu prawa prywatnego, ocenianych na podstawie art. 1 i 2 k.p.c. i odpowiednich norm prawa cywilnego, w zakresie których winna być dopuszczalna droga sądowa (cytat za: K. Piasecki (red.), Komentarz do ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa 2010, Legalis). Niniejsza sprawa jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., a do jej rozpoznania niewątpliwie powołane są sądy powszechne.

Zakres przedmiotowy u.d.p,g, został przez ustawodawcę ograniczony do roszczeń konsumentów, roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, a z jego zakresu przedmiotowego wyłączono roszczenia o ochronę dóbr osobistych.

Odpowiedzialność deliktowa powstaje, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie jest związane ze stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku obligacyjnego (tak: G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Godowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2009, s. 291). Jak wskazano na wstępie niniejszego uzasadnienia, przedmiotowa sprawa dotyczy roszczeń powoda o zakazanie pozwanej stosowania w ramach (…) systemu wymiany plików oraz nakazanie pozwanej określonych zachowań w razie uzyskania wiedzy lub wiarygodnej wiadomości o bezprawnym rozpowszechnianiu utworów, do których członkom grupy przysługuje monopol autorski. Roszczenia o zaniechanie dokonywania naruszeń przewidziane są w art. 79 ust. 1 pkt 1 PrAut oraz art. 18 ust. 1 pkt. 1 u.z.n.k., a odpowiedzialność pozwanej wiąże się z jej działalnością jako pośredniego naruszyciela na tle art. 79 PrAut w zw. z art. 422 k.c., przez co niewątpliwie mieszczą się w przedmiotowym zakresie u.d.p.g.. Bezspornym w doktrynie i judykaturze jest bowiem fakt, iż odpowiedzialność przewidziana w art. 79 PrAut. jest odpowiedzialnością deliktową z tytułu bezprawnego (bez podstawy ustawowej lub umownej) wkroczenia w cudze prawo wyłączne (…) Obecnie jest alternatywą wobec odszkodowania na zasadach ogólnych, i ma charakter stricte odszkodowawczy. (cyt. za: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2011 r., sygn. akt IV CSK 133/11, LEX nr 1055040). Jak wskazuje judykatura, z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych odpowiada nie tylko bezpośredni naruszyciel, ale także współsprawca oraz osoby określone w art. 422 k.c. – pomocnik i nakłaniający. Ich odpowiedzialność jest solidarna (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1987 r., I CR 148/87, LEX nr 63685).

Ponadto, ocena judykatury pozostaje w zgodności z głosami podnoszonymi w doktrynie, zgodnie z którymi zarówno roszczenia z tytułu odpowiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji oraz roszczenia z tytułu odpowiedzialności za naruszenie praw wyłącznych chronionych na podstawie PrAut są w doktrynie wprost wskazywane jako roszczenia, których dochodzenie w postępowaniu grupowym jest dopuszczalne (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit./)

Kolejnymi przesłankami dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym jest jednorodzajowość roszczeń członków grupy oraz ich oparcie na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.). Ocena ta, w zależności od rozpoznawanej sprawy, w przypadku jednorodzajowości roszczeń członków grupy polegać winna na badaniu treści żądań pozwu oraz oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy i jako taka, nie musi wiązać się z koniecznością prowadzenia postępowania dowodowego(tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit). Wobec braku przesłanek wykładni pojęcia roszczeń jednego rodzaju w u.d.p.g. oraz braku jednoznacznej i uznanej w judykaturze i doktrynie definicji, warto odwołać się do art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c. regulującego współuczestnictwo formalne (tak: K. Piasecki (red.), Komentarz… op. cit./.).

Przesłanka ta może być więc rozumiana jako jednorodzajowość będących przedmiotem sporu stosunków prawnych, np. roszczeń odszkodowawczych z czynów niedozwolonych (cyt. za: M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo, s. 209 [w:] T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit; tak: T. Zembrzuski, Komentarz do art. 72 Kodeksu postępowania cywilnego [w:] H. Dolecki (red.), T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366., LEX nr 146998). W ocenie części przedstawicieli doktryny, którą to opinię Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoją, pojęcie jednorodzajowości nie może być ukształtowane zbyt wąsko, poprzez stosowanie do regulacji u.d.p.g. wyrażonego w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c. wymogu jednakowej podstawy prawnej dochodzonych roszczeń (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit). Ocena ta zdaje się być również trafna na tle literalnej interpretacji przepisów u.d.p.g., które stawiają jednorodzajowym roszczeniom wymóg tożsamości podstawy faktycznej, lecz nie prawnej. Zdaniem Sądu Okręgowego, roszczeniami jednego rodzaju będą więc roszczenia, których źródło leży w stosunku prawnym jednego rodzaju, chociażby wynikały z niego różne roszczenia materialnoprawne.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, należy uznać, iż niezależnie od przyjętej szerszej bądź węższej interpretacji pojęcia jednorodzajowości, roszczenia w przedmiotowym sporze zarówno mają swe źródło w jednego rodzaju stosunku prawnym – delikcie, jak również są tożsame z materialnoprawnego punktu widzenia.

Z kolei jako podstawę faktyczną przedmiotu sporu rozumiemy zespół faktów uzasadniających żądanie powoda (por. T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit i podana tam literatura). Nie wchodząc na obecnym etapie postępowania w merytoryczne rozważania dotyczące zasadności powództwa ani ustalania stanu faktycznego na cele końcowego rozstrzygnięcia, w ocenie Sądu Okręgowego powód przedstawił następujący zespół faktów, które uzasadniają żądanie pozwu w sposób tożsamy dla wszystkich członków grupy:

  • posiadanie przez członków grupy majątkowych praw autorskich do wskazanych utworów (załączniki do pozwu nr 35-41, k.841-870)
  • naruszanie majątkowych praw autorskich członków grupy poprzez bezprawne rozpowszechnianie przez podmioty korzystające z systemu wymiany plików utworów udostępnianych w ramach serwisu (…) (załączniki do pozwu nr 20-34, k.416-839)
  • organizacja i prowadzenie narzędzia systemu wymianu plików w ramach serwisu (…), na które to narzędzie składają się funkcje wskazane w pkt 1 petitum pozwu w podpunktach (i) do (ix) (4verte).

W ocenie Sądu Okręgowego fakty te stanowią wystarczającą podstawę do uznania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, albowiem na ich kanwie możliwe jest dokonanie merytorycznej oceny ewentualnego wystąpienia odpowiedzialności deliktowej pozwanej, jako pośredniego sprawcy naruszeń majątkowych praw autorskich członków grupy.

W tym miejscu należy odnieść się do zarzutów pozwanej, jakoby niewskazanie, kiedy doszło do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków oraz faktu zgłaszania naruszeń pozwanej przez każdego z członków grupy przesądzało o braku tożsamości podstawy faktycznej roszczeń powoda. Zarzut ten nie jest zasadny, albowiem konieczność wystąpienia zespołu faktów uzasadniających istnienie określonego stosunku prawnego nie oznacza, że całość stanu faktycznego danej sprawy ma się opierać wyłącznie na tożsamych faktach (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit.; por.: M. Sieradzka, Komentarz…, op. cit).

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że powód był zobowiązany wykazać zespół faktów uzasadniających jego żądanie, a nie wszystkie okoliczności sprawy. Fakt dokonywania zgłoszeń przez członków grupy pozostaje bez znaczenia przy tak skonstruowanych roszczeniach, bowiem powód twierdzi, iż w stosunku do pozwanej, jako podmiotu aktywnie pomagającego, nakłaniającego i organizującego dokonywanie naruszeń majątkowych praw autorskich poprzez narzędzia składające się na system wymiany plików (np. systemy premiowe, dodatkowy transfer za zachomikowanie itp.) w ogóle nie dotyczy ograniczenie odpowiedzialności osób udostępniających zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę. Ponadto okoliczność ta, jako ewentualna przesłanka egzonerująca od odpowiedzialności deliktowej, może być podnoszona przez pozwaną na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy.

Ostatnią przesłanką dopuszczalności postępowania grupowego, jaka podlegała badaniu w niniejszej sprawie, stanowiła liczebność grupy, którą tworzyć winno co najmniej 10 osób (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.). Sąd ocenia istnienie przesłanki liczebności grupy na podstawie treści pozwu oraz oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy, a ustalenie tej okoliczności nie wymaga prowadzenia postępowania dowodowego (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa… op. cit). W ocenie Sądu Okręgowego jej spełnienie w niniejszej sprawie nie pozostawia miejsca na wątpliwości. Jak szczegółowo wskazano na wstępie niniejszego uzasadnienia, liczba członków grupy przekroczyła wymaganą liczbę, albowiem wraz z reprezentantem grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożyło łącznie 15 podmiotów.

Odnosząc się do zarzutów pozwanej, jakoby wskazanie w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy sformułowania żądania spółki są takie jak roszczenia powoda wskazane w pozwie, okoliczności uzasadniające żądanie spółki, jej przynależność do grupy oraz dowody i okoliczności uzasadniające owo żądanie zostały przedstawione w pozwie mogło skutkować nieważnością wszystkich złożonych oświadczeń oraz brakiem wymaganej liczby członków grupy, należy wskazać, iż zarzut ten nie może się ostać. Świadczy o tym już sam charakter oświadczeń o przystąpieniu do grupy, które stanowią deklarację woli uczestniczenia w grupie, złożoną w formie pisemnego oświadczenia (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa… op. cit). Jest to więc jedynie manifestacja woli wstąpienia w stosunek prawny reprezentacji na potrzeby postępowania grupowego, która w ocenie Sądu Okręgowego została wyrażona w sposób jasny, stanowczy a jej dookreślenie poprzez wskazanie określonych elementów nastąpiło poprzez odesłanie do równie jasnej i precyzyjnej treści pozwu. Istota obowiązku wskazania w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy okoliczności uzasadniających żądanie/przynależność do grupy oraz przedstawienia dowodów (art. 12 u.d.p.g.) wiąże się z koniecznością rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy o dopuszczalności postępowania grupowego oraz określenia składu grupy, a zastosowane odesłanie w jasny i zrozumiały sposób umożliwia określenie tych elementów. Przyjęcie innego założenia byłoby przede wszystkim niecelowe i prowadziłoby do niepotrzebnej formalizacji postępowania. Co więcej, również konstrukcja odesłania w niniejszej sprawie zdaje się być zasadna właśnie z celowościowego punktu widzenia, albowiem na etapie wnoszenia pozwu umieszczenie żądanych elementów w odrębnych oświadczeniach oddzielnych dla każdego z członków grupy tworzyłoby niepotrzebną konieczność 15-krotnego powtarzania tych samych treści.

Również fakt złożenia oświadczeń w październiku 2012 r., ponad miesiąc przed dniem złożenia pozwu do Sądu, pozostaje bez wpływu na ważność oświadczeń członków grupy i liczebność grupy, a inny wniosek pozostawałby w sprzeczności z samą konstrukcją i istotą oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Osoby zawiązujące grupę zyskują bowiem status członków grupy dopiero z chwilą złożenia pozwu z dołączonymi oświadczeniami o przystąpieniu (tak: T. Jaworski i P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit.), przez co oczywistym jest, iż skutek procesowy jest niezależny od daty wskazanej na samych oświadczeniach. Co więcej, taka kolejność czynności zdaje się być zrozumiała w świetle prawdopodobnie długotrwałego procesu przygotowań do wszczęcia postępowania grupowego.

Jako że w niniejszej sprawie strona powodowa nie zgłosiła pieniężnych roszczeń odszkodowawczych, skupiając się jedynie na żądaniu zaniechania naruszeń majątkowych praw autorskich, w niniejszej sprawie odpadła konieczność ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy (art. 2 ust. 1 u.d.p.g.).

Na tle aktywnej wymiany pism procesowych, jaka miała miejsce w niniejszej sprawie, konieczne staje się odniesienie się do argumentów formalnych podnoszonych przez pozwaną w toku postępowania. Dotyczy to w szczególności rozważań pozwanej co do wadliwego wyboru reprezentanta grupy, nieważności umowy reprezentanta grupy z pełnomocnikiem i wadliwego określenia zasad jego wynagradzania.

Z przywołanymi twierdzeniami pozwanej nie sposób się zgodzić. Oświadczenie powoda o działaniu w charakterze reprezentanta grupy zostało zawarte zarówno w treści pozwu (k. 6) jak i w załączniku nr 3 (k. 126) a powód skutecznie uzupełnił brak formalny pozwu składając do akt sprawy oświadczenie o przystąpieniu do grupy (k. 1003), zatem twierdzenie jakoby wybór reprezentanta grupy został dokonany wadliwie nie może się ostać.

Umowa reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określająca zasady jego wynagradzania, została skutecznie zawarta w granicach swobody kontraktowania zarówno przez reprezentanta, jak i członków grupy oraz złożona do akt sprawy wraz z pozwem (umowa k. 128-132 wraz z aneksami k. 133-140; zasady wynagradzania § 5 i § 7). Jak słusznie wskazano w doktrynie, sąd nie może oceniać jej treści pod kątem prawidłowości czy słuszności ustalonej wysokości wynagrodzenia, albowiem kwestie te nie stanowią przedmiotu postępowania grupowego. Również zmiany umowy w toku procesu, podlegające rygorom prawa materialnego (art. 353 1 k.c.), nie wymagają de lege lata zgłoszenia sądowi prowadzącemu postępowanie (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, op. cit). Ocena ta, niewątpliwie odnosi się również do postanowień umownych zastrzeżonych zgodnie z zasadami swobody umów, regulujących stosunki wewnętrzne między pełnomocnikiem, reprezentantem i członkami grupy. Jedynym ograniczeniem co do swobody kontraktowania w ramach ustalania zasad wynagradzania pełnomocnika wprowadzonym przez ustawodawcę jest procentowe ograniczenie wynagrodzenia prowizyjnego w ramach dochodzonych roszczeń pieniężnych do wysokości maksymalnie 20% zasądzonej kwoty. Ograniczenie to niewątpliwie nie dotyczy możliwości zastrzeżenia wynagrodzenia dodatkowego na zasadzie success fee przy roszczeniach niepieniężnych czy rozliczania godzin pracy współpracowników profesjonalnego pełnomocnika według ustalonej stawki, albowiem jest to częstą praktyką rynkową, zgodą z prawem i zasadami współżycia społecznego (por. argumentacja co do zakresu swobody kontraktowania w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., sygn. akt II CSK 528/10, LEX nr 794768 dotyczącego możliwości ukształtowania wynagrodzenia pełnomocnika wyłącznie na zasadzie success fee).

W konsekwencji powyższych rozważań, w ocenie Sądu Okręgowego, formalne argumenty podnoszone przez pozwaną nie mogły znaleźć odzwierciedlenia w postaci pożądanego przez (…) w N. rozstrzygnięcia – odrzucenia pozwu.

Wobec łącznego spełnienia ogólnych przesłanek procesowych oraz przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 10 ust. 1 zd. 2 u.d.p.g., orzekł jak w pkt 1. sentencji postanowienia. W pkt 2. sentencji postanowienia na podstawie art. 8 ust 1 u.d.p.g. a contario oddalono wniosek pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 60.000,00 zł. (k. 922). Instytucja kaucji w postępowaniu grupowym uregulowana została w art. 8 u.d.p.g., zgodnie z którym na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (ust. 1). Kaucja w postępowaniu grupowym ma charakter fakultatywny. Jej istota jest związana z ryzykiem postępowania grupowego, a regulacja ta została wprowadzona do ustawy z myślą o ochronie interesów pozwanych.

Jednakże, w doktrynie słusznie wskazuje się, iż w sytuacji, gdy porównanie wartości przedmiotu sporu i poziom spodziewanych kosztów z sytuacją majątkową powoda uzasadnia twierdzenie, że ewentualne koszty procesu zostaną w pełni zaspokojone, możliwe jest odstąpienie od zobowiązania powoda do złożenia kaucji na przewidywane koszty procesu (tak: T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op. cit). W ocenie Sądu Okręgowego z taką sytuacją niewątpliwie mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem reprezentant grupy stanowi spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością o tak ugruntowanej pozycji rynkowej, iż nie jest możliwe uznanie, iż istnieje ryzyko niemożności skutecznego wyegzekwowania od niego kosztów procesu. Jak wskazuje już sam wydruk z Krajowego Rejestru Sądowego powoda kapitał spółki stanowi (…) zł.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy z dnia 12 lipca 2013 r.

Written by

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2014 r., sygn. akt I ACz 22/14. Tezy zakwestionowane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oznaczono kursywą.

  1. Zakłócenie czerpania zysku z prowadzonej działalności gospodarczej niewątpliwie jest przypadkiem naruszenia dobra osobistego. Lokalizacja roszczenia służącego ochronie dobra, jak też to czy jest to ochrona bezwzględna (bez winy) – jak w przypadku środków ochrony przewidzianych wprost w art. 24 k.c., czy względna – jak w przypadku środków ochrony prawnej wynikających z popełnienia czynu niedozwolonego, nie ma zupełnie znaczenia.
  2. Ostatecznie, w zakresie wymagań formalnych, ustawodawca przyjął ograniczenia proceduralne powództwa grupowego poprzez narzucenie wymogu tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej roszczenia, oraz ujednolicenia wysokości roszczenia każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.
  3. W literaturze zaprezentowano pogląd, iż z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamość okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia prawnego. To oznaczałoby, że wymóg tej samej podstawy faktycznej byłby spełniony poprzez wskazanie przez powódkę zdarzenia w postaci emisji zakazanych reklam. Z takim poglądem nie można się zgodzić. Taka podstawa faktyczna roszczenia wystarczałaby w przypadku, gdyby powódka dochodziła tylko ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Lecz w niniejszej sprawie powódka dochodzi nie tylko ustalenia odpowiedzialności, ale i dalszych konsekwencji wynikających z tego faktu, czyli odszkodowania za szkodę. A w takim przypadku oprócz zdarzenia wywołującego szkodę należy wskazać okoliczności uzasadniające wymiar szkody, jak i związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą, bowiem w grę wchodzi nie każdy, lecz tyko adekwatny związek przyczynowy tj. obejmujący zwykłe następstwa danej przyczyny.
  4. Celem postępowania grupowego jest ułatwienie dostępu do sądu oraz przyśpieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów, zaś sam pozew grupowy ma stać się instrumentem pozwalającym na szybkie i efektywne dochodzenie roszczeń zarówno przez konsumentów, jak i przez przedsiębiorców.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:     SSO Marian Kociołek (spr.)

Sędziowie:              SSO Tomasz Szanciło, SSO Elwira Gocławska

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa grupowego (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w W. o odszkodowanie

postanawia:

  1. odrzucić pozew,
  2. zasądzić od (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz (…) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 7.217,- (siedem tysięcy dwieście siedemnaście ) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

 

UZASADNIENIE

Powódka (…) spółka z o.o. w W., w imieniu grupy 35 pośredników ubezpieczeniowych, wytoczyła powództwo w postępowaniu grupowym o odszkodowanie dla członków grupy w kwocie łącznej 13.051.860,00 zł.

Powódka oświadczyła, że działa w charakterze reprezentanta grupy pośredników ubezpieczeniowych, którzy ponieśli szkodę wskutek rozpowszechniania przez pozwaną reklam naruszających przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Powódka wskazała też, że wyrokiem z dnia 8 stycznia 2010 r. (sygn. akt XVI GC 554/08) Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, że rozpowszechniane w ramach kampanii reklamowej reklamy (…) naruszają zasady uczciwej konkurencji i zakazał ich dalszego rozpowszechniania. Wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2011 r., a kasacja do Sądu Najwyższego została oddalona.

Powódka wskazała, iż członkami grupy są:

A/ w ramach podgrupy A:

1. (…) w W.;

2. (…) w P.;

3. (…) w S.;

4. (…) w W.;

5. (…) w W.;

6. (…) w K.;

7. R. S. w K.;

B/ w ramach podgrupy B:

1. (…) w S.;

2. (…) z P.;

3. (…) z Z.;

4. (…) w W.;

5. (…) w W.;

6. (…) w K.;

7. (…) z O.;

C/ w ramach podgrupy C:

1. (…) w W.;

2. (…) sp. z o.o. z siedzibą w P.;

3. (…) w G.;

4. (…) w W.;

5. (…) w K.;

6. (…) w G.;

7. (…) w P.;

8. (…) w W.;

9. (…) sp. z o.o. z siedzibą w G.;

10. (…) w G.;

D/ w ramach podgrupy D:

1. (…) sp. z o.o. z siedzibą w P.;

2. (…) w K.;

3. (…) w T.;

4. (…) spółka jawna z siedzibą w K.;

5. (…) Spółka Jawna (…) z siedzibą G.;

6. (…) sp. z o.o. z siedzibą w G.;

7. (…) sp. z siedzibą w W.;

E/ w ramach podgrupy E:

1. (…) S.A. z siedzibą w G.;

2. (…) sp. z o.o. z siedzibą w W.;

F/ w ramach podgrupy F:

1. (…) sp. z o.o. z siedzibą w W.;

2. (…) sp. z o.o. z siedzibą w W.

Powódka wskazała też, iż wszyscy członkowie grupy, a prawdopodobnie również wielu innych pośredników ubezpieczeniowych, ponieśli szkodę na skutek prowadzonej przez (…) kampanii reklamowej, gdyż reklamy, których dalsza emisja została zakazana powołanymi wyżej wyrokami, wpływając na odbiorców, doprowadziły do zmniejszenia zainteresowania klientów zawieraniem umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych, czego bezpośrednim skutkiem była utrata zysków przez członków grupy.

Powódka zwróciła uwagę, iż szeroko zakrojona i agresywna kampania reklamowa (…) z 2008 r. wpłynęła zdecydowanie negatywnie na wizerunek agentów ubezpieczeniowych. Zawód pośrednika, w szczególności w zakresie ubezpieczeń, opiera się w znacznym stopniu na zaufaniu i budowaniu indywidualnej relacji z klientem. Wizerunek pośrednika i budowana przez wiele lat marka są częstokroć decydujące dla pozyskiwania nowych klientów jak i kontynuowania współpracy z klientami dotychczasowymi. Natomiast prowadzona przez wiele miesięcy nakładem 10 mln zł kampania reklamowa w prasie i telewizji zdołała podciąć zaufanie klientów, jakim agenci ubezpieczeniowi cieszyli się przed jej rozpoczęciem. Powyższe doprowadziło do rezygnacji wielu dotychczasowych klientów z dalszego korzystania z usług ubezpieczeniowych, a także spowodowało zwiększenie trudności z pozyskiwaniem przez agentów ubezpieczeniowych nowych klientów. W niektórych przypadkach reklamy (…) podważały zaufanie do całej branży ubezpieczeniowej i zniechęcały w ogóle do korzystania z usług ubezpieczeniowych. Powódka wskazała, że konsekwencją niechęci do agentów ubezpieczeniowych, wywołanej reklamami (…), było powstanie szkody po stronie agentów ubezpieczeniowych w postaci zmniejszenia dochodów oraz utraty spodziewanych zysków. Wpływ kampanii reklamowej (…) na zachowania konsumenckie został zbadany i przedstawiony w raporcie sporządzonym przez (…). Z raportu wynika, że 5,7 % ogółu osób posiadających ubezpieczenie, pod wpływem reklam (…) podjęło decyzję o rezygnacji z ubezpieczenia lub na zmianę ubezpieczenia działającego w modelu direkt. Z kolei rezygnacja 5,7 % klientów z zawierania umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów spowodowała w konsekwencji proporcjonalne zmniejszenie otrzymywanej przez agenta prowizji. Gdyby nie nastąpiło rozpowszechnianie przez (…) reklam sprzecznych z zasadami konkurencji to prowizje otrzymywane wypłacane agentom byłyby w badanym okresie wyższe od tych które faktycznie otrzymali o 5,7 %.

Powódka podała też, że roszczenia odszkodowawcze członków grupy ujednolicono w ramach podgrup w oparciu o rozmiar przychodów, składających się głównie z prowizji w okresie od 2 kwartału 2008 r. do końca 2010 r.

Odpowiadając na pozew pozwana wniosła m. in. o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowanego dla roszczeń dochodzonych w sprawie. Pozwana zarzuciła m. in. iż 1/ roszczenia, których dochodzi powódka, w istocie są roszczeniami o ochronę dóbr osobistych; 2/ roszczenia członków grupy nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

W zakresie pierwszego zarzutu pozwana wskazała, iż przedstawiona przez powódkę podstawa faktyczna powództwa opiera się na następujących twierdzeniach: (1) sporne reklamy godziły w wizerunek agentów ubezpieczeniowych i (2) podważały zaufanie do agentów ubezpieczeniowych niezbędne do prowadzenia przez nich działalności zawodowej, wskutek czego (3) część klientów zrezygnowała z usług agentów ubezpieczeniowych, co spowodowało (4) szkodę w postaci zmniejszenia przychodów agentów ubezpieczeniowych. Zdaniem pozwanej, tak ujawniony wizerunek agentów ubezpieczeniowych stanowi dobro osobiste w rozumieniu art. 23 k.c. i art. 43 k.c. w postaci dobrego imienia.

W zakresie drugiego zarzutu pozwana powołała się na zapis art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Wedle tego przepisu w postępowaniu grupowym mogą być dochodzone roszczenia „oparte na tej samej lub takiej samej podstawi faktycznej”. Tak więc fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych winne być jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy. Ponieważ pozwana dochodzi roszczeń deliktowych – więc jednakowe dla członków grupy winne być okoliczności dotyczące: (1) zdarzenia, z którego wywodzona jest odpowiedzialność odszkodowawcza, (2) szkoda, którą mieliby ponieść członkowie grupy wskutek opisanego zdarzenia, (3) związek przyczynowy pomiędzy opisanym zdarzeniem a wskazaną szkodą. Zdaniem pozwanej powódka nie wykazała tożsamości faktycznej członków grupy w zakresie poniesionej szkody, tj. nie wykazała, że: (1) w okresie od kwietnia 2008 do grudnia 2010 r. 5,7 % klientów zrezygnowało z usług każdego członka grupy z osobna, (2) klienci zawarliby z danym członkiem grupy umowy ubezpieczenia, z tytułu zawarcia których członek grupy uzyskałby przychód w postaci prowizji odpowiadający wysokości jego roszczenia przed ujednoliceniem tj. 5,7 % przychodów w okresie 2008-2010. Informacje zawarte w deklaracjach PIT lub CIT nie potwierdzają ani rezygnacji klientów z usług pośredników ubezpieczeniowych, ani związanej z tym utraty przychodów, czyli szkody. Ponadto wobec faktu prowadzenia przez poszczególnych członków grupy zróżnicowanej działalności gospodarczej, przychód wskazany w deklaracjach podatkowych nie pochodzi wyłącznie z pośrednictwa ubezpieczeniowego. Członkowie grupy nie przedstawili dowodów na pochodzenie przychodów tylko z pośrednictwa ubezpieczeniowego. Pozwana zarzuciła też, iż przyjęty przez powódkę sposób ustalania rozmiarów szkody dyskwalifikuje pozew z postępowania grupowego. W niniejszej sprawie powódka wskazała rozmiar szkody członków grupy poprzez eksplorację odsetka osób, które miały zrezygnować z usług pośredników ubezpieczeniowych na skutek spornej reklamy. Zaś ustalenie rozmiarów szkody w taki sposób byłoby możliwe jedynie w sytuacji, gdyby każdy klient przynosił identyczną prowizję. Tymczasem jest rzeczą oczywistą i powszechnie znaną, że prowizje z tytułu pośrednictwa przy zawieraniu umów ubezpieczenia różnią się w zależności od umowy i klienta. Wynika to z tego, że wysokość prowizji zależy od wysokości składki ubezpieczeniowej, a ta jest zindywidualizowana dla każdej umowy ubezpieczenia, aby uwzględnić wysokość sumy ubezpieczenia i ryzyko związane z danym klientem.

Dodatkowo pozwana zarzuciła, iż kilku członków grupy nie mogło być dotkniętych skutkami spornych reklam, gdyż: (1) 9 z nich nie mają statusu agenta ubezpieczeniowego, (2) 4 z nich nie oferuje ubezpieczeń komunikacyjnych, lub ubezpieczenia te nie stanowią ich podstawowego asortymentu, (3) 4 z nich swoją ofertę pośrednictwa ubezpieczeniowego kierują przede wszystkim do przedsiębiorców, a nie konsumentów (k. 984-1091).

Na koniec pozwana zarzuciła też, iż roszczenie członków grupy nie zostały ujednolicone przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Zdaniem pozwanej sformułowanie „wspólne okoliczności sprawy” ma oznaczać element podstawy faktycznej roszczenia członków grupy. Wysokość roszczeń w pozwie powódka ujednoliciła z uwzględnieniem skali działalności prowadzonej przez poszczególnych członków grupy, którą to skalę wyraża wysokość przychodów. W opinii pozwanej wysokość przychodów nie może stanowić kryterium które mogłoby wyznaczać zakres ewentualnego wpływu spornych reklam (…) na przychody pośredników, a tym samym nie sprostał wymogowi z art. 2 ust. 1 ustawy (k. 2687-2707).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powództwo grupowe jest dopuszczalne o ile:

1/ nie dotyczy roszczeń o ochronę dóbr osobistych /art. 1 ust. 2 ustawy/;

2/ roszczenia są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej /art. 1 ust. 1 ustawy/; a ponadto wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy /art. 2 ust 1 ustawy/.

Nie ulega wątpliwości, że dobre imię, renoma, wizerunek przedsiębiorców jest chronione prawem. Potwierdzeniem tego jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, lex nr 180853, w którym sąd uznał, że „Dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na zakres jej działalności. Uwzględnia się tu nie tylko renomę wynikającą z dotychczasowej działalności osoby prawnej, ale i niejako zakładaną (domniemaną) renomę osoby prawnej od chwili jej powstania. Dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują osobie prawnej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie swych zadań”.

W pozwie powód wskazuje przypadki: dyskredytowania pośredników, oraz, iż kampania reklamowa (…) miała podważyć zaufanie klientów do pośredników ubezpieczeniowych. Ważne jest też to, że powódka opisała związek przyczynowy w ten sposób, iż w wyniku podważenia sensu istnienia pośredników ubezpieczeniowych 5,7 % klientów odwróciło się od pośredników, a przez to nie przyniosło prowizji w takiej właśnie proporcji.

Sąd stoi na stanowisku, iż w niniejszej sprawie podstawa faktyczna roszczeń oparta jest na fakcie naruszenia przez pozwaną spółkę dóbr osobistych agentów ubezpieczeniowych, w tym członków grupy. Potwierdzeniem takiego stanowiska jest wypowiedź Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 498/11, w którym wypowiadając się w przedmiocie emisji spornych reklam (…) stwierdził „w przedmiotowych reklamach nastąpiła deprecjacja zawodu agenta i w ten sposób zbudowany wizerunek agenta ubezpieczeniowego odstrasza potencjalnych klientów, gdyż z takimi osobami o tak negatywnych cechach przeciętny klient nie chce mieć do czynienia. Budowa takiego niekorzystnego obrazu tej grupy zawodowej niewątpliwie zagroziła, a nawet naruszyła prawnie chroniony jej interes i pośrednio jej pracodawców. Jednocześnie przedstawienie tych negatywnych cech agentów ubezpieczeniowych z nawiązką przekroczyło ramy dozwolonej przesady reklamowej, a przez to naruszenie dobrych obyczajów. W spornych reklamach nie nastąpiło przedstawienie własnej oferty, a jej wyższość miałaby polegać na tym, że klienci nie muszą już korzystać z pośrednictwa pazernych, nieprofesjonalnych, przegranych życiowo i budzących litość agentów ubezpieczeniowych, to była to sprzeczna z dobrymi obyczajami kampania reklamowa negatywna, gdyż nie zachwalała własnego produktu pozwanej, lecz negatywnie oceniała produkty konkurencyjne przez udział w ich wytwarzaniu agentów ubezpieczeniowych zdyskredytowanych w przedmiotowych przekazach reklamowych. Narusza podstawowe zasady etyczno-moralne budowanie takiego negatywnego wizerunku danej grupy zawodowej dla większego zainteresowania własną ofertą, gdyż podważa to zaufanie do wykonywania tego zawodu”. Także w doktrynie prezentowany jest pogląd, iż zakłócenie czerpania zysku z prowadzonej działalności gospodarczej niewątpliwie jest przypadkiem naruszenia dobra osobistego (tak: Andrzej Kidyba w Komentarz do art. 43 k.c., stan 2012.06.01, baza lex).

Powódka wskakując podstawę prawną swego roszczenia nie odwołuje się do treści art. 23-24 k.c.; przywołuje tylko art. 16 ust 1 pkt. 1 w zw. z art. 18 ust 1 pkt. 4 u.z.n.k. w zw. z art. 415 k.c. Powyższe nie oznacza jednak, że w sprawie powódka nie dochodzi roszczeń o ochronę dóbr osobistych, o jakich mowa w art. 1 pkt. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. W oparciu o art. 24 k.c. poszkodowany ma prawo wybrać podstawę do dochodzenia roszczeń. Nie stosuje się tu zasady lex specialis derogat legi generali (tak: Agnieszka Kubiak-Cyrul: Dobra osobiste osób prawnych, baza lex, Paweł Księżak, Komentarz do art. 23 k.c., baza lex). Jednak w regulacji art. 24 § 2 k.c. zawarte jest wprost odesłanie do ogólnych regulacji prawa, w przypadku, gdy poszkodowany naruszeniem dóbr osobistych poniósł szkodę. Tak więc liczy się tylko to jakie dobro zostało naruszone, a tym dobrem w niniejszym przypadku nie budzi wątpliwości jest dobro osobiste członków grupy. Natomiast lokalizacja roszczenia służącego ochronie dobra, jak też to czy jest to ochrona bezwzględna (bez winy) – jak w przypadku środków ochrony przewidzianych wprost w art. 24 k.c., czy względna – jak w przypadku środków ochrony prawnej wynikających z popełnienia czynu niedozwolonego, nie ma zupełnie znaczenia.

W doktrynie przyjmuje się, że „celem postępowania grupowego jest ułatwienie dostępu do sądu oraz przyśpieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów”, zaś sam pozew grupowy ma stać się instrumentem pozwalającym na szybkie i efektywne dochodzenie roszczeń zarówno przez konsumentów, jak i przez przedsiębiorców (tak: Małgorzata Sieradzka w Komentarz do art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, baza lex). Głosi się też, że postępowanie grupowe ma służyć poprawie efektywności dochodzonych roszczeń. W wypowiedziach odwołuje się do literatury amerykańskiej – skąd wywodzi się postępowanie grupowe – i zwraca uwagę, iż jednym z podstawowych zagadnień wpływających na decyzję o prowadzeniu postępowania grupowego jest aspekt ekonomiczny. Stąd też zwraca się uwagę, iż masowe delikty nie są właściwe do tego, aby je rozstrzygać w postępowaniu grupowym, gdyż ten mechanizm nie poprawia efektywności w dochodzeniu roszczeń, a to dlatego że roszczenia wynikające z deliktów zawierają wiele zindywidualizowanych kwestii, zarówno co do faktów, jak i prawa. To powoduje, że te indywidualne roszczenia muszą być rozpoznawane na drodze indywidualnych procesów (Monika Rejdak; Paweł Pietkiewicz w: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Komentarz do art. 1, Baza Lex Polonica). W zakresie aspektu ekonomii postępowania, podkreśla się też, iż pozew grupowy jest metodą zapobiegania mnożenia się procesów i ten cel nie będzie osiągnięty jeśli nad zagadnieniami wspólnymi dla grupy przeważać będą zagadnienia dotyczące indywidualnych okoliczności poszczególnych członków grupy (Lawrence J. Ball, Comment, Damages in Class Actions: Determinations and Allocation, 10 B.C.L. Rev. 615, http://lawdigitalcommons.bc.edu/bclr/vol10/ iss3/12).

Na etapie prac legislacyjnych nad ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym pojawiały się opinie, że wprowadzenie postępowania grupowego nie może się odbyć bez zmiany pewnych podstawowych zasad odpowiedzialności cywilnej, w szczególności zasady indywidualizacji kompensacji w zależności od rozmiaru szkody i krzywdy. Jednak przyjęta ustawa nic w tym zakresie nie zmienia. W literaturze głosi się, że przyjęty wymóg ujednolicenia wysokości dochodzonych roszczeń pieniężnych nie ułatwia prowadzenia postępowania grupowego; nadal bowiem w tym postępowaniu powód musi udowodnić wysokość dochodzonych roszczeń pieniężnych na rzecz każdego członka grupy (Monika Rejdak; Paweł Pietkiewicz w: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Komentarz do art. 2, Baza Lex Polonica).

Ostatecznie jednak w zakresie wymagań formalnych ustawodawca przyjął ograniczenia proceduralne powództwa grupowego poprzez narzucenie wymogu tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej roszczenia, oraz ujednolicenia wysokości roszczenia każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.

W literaturze zaprezentowano pogląd, iż z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamość okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia prawnego. To oznaczałoby, że wymóg tej samej podstawy faktycznej byłby spełniony poprzez wskazanie przez powódkę zdarzenia w postaci emisji zakazanych reklam (…). Z takim poglądem nie można się zgodzić. Zgodzić się trzeba, iż taka podstawa faktyczna roszczenia wystarczałoby w przypadku, gdyby powódka dochodziła tylko ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Lecz w niniejszej sprawie powódka dochodzi nie tylko ustalenia odpowiedzialności, ale i dalszych konsekwencji wynikających z tego faktu, czyli odszkodowania za szkodę. A w takim przypadku oprócz zdarzenia wywołującego szkodę należy wskazać okoliczności uzasadniające wymiar szkody, jak i związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą, bowiem w grę wchodzi nie każdy związek lecz tyko adekwatny związek przyczynowy tj. obejmujący zwykłe następstwa danej przyczyny.

Cywilna odpowiedzialność odszkodowawcza jest sprawą indywidualną. W odróżnieniu od odpowiedzialności karnej, gdzie analizie poddaje się głównie czyn sprawcy, na gruncie cywilnej odpowiedzialności istotne są konsekwencje czynu bezprawnego, które nastąpiły u poszkodowanego, a w realiach niniejszej sprawy chodzi o konsekwencje emisji reklam (…) u każdego członka grupy z osobna. Artykuł 361 § 2 k.c. wyznacza zakres obowiązku odszkodowawczego. W granicach określonych adekwatnym związkiem przyczynowym naprawienie szkody obejmuje korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby nie doszło do emisji przedmiotowych reklam (…). Szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach poszkodowanych. Wielkość szkody wyznacza różnica między rzeczywistym stanem dóbr poszkodowanych a stanem hipotetycznym, gdyby do owego zdarzenia nie doszło.

Odnosząc się do argumentacji powódki, która wskazuje, iż wedle wyników badań, którymi dysponuje, zrezygnowało z usług agentów ubezpieczeniowych 5,7 % klientów, co ma oznaczać, że zmniejszyły się przychody agentów ubezpieczeniowych o 5,7 % we wskazanym okresie – uznać należy, iż argumentacja ta jest nie tylko niewystarczająca by przyjąć odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanej – co jednak na tym etapie jest irrelewantne, gdyż jest to aspekt merytorycznego rozpoznania sprawy – istotne jest to, że w ten sposób powódka upraszcza sprawę wykazania przesłanek odpowiedzialności, by ujednolicić aspekt szkody wśród członków grupy. To mija się z istotą procesu, przedmiotem którego jest odpowiedzialność odszkodowawcza. Istota takiego procesu leży w analizie wpływu spornych reklam na przychody każdego członka grupy z osobna, a to wymaga indywidualnej analizy sytuacji finansowej każdego członka grupy.

Gdyby nawet przyjąć, stosując klasyczną formułą z k.p.c., że tożsamość faktyczna powództwa /art. 1 pkt. 1 ustawy/ występuje już wtedy, gdy między członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę, to nie można zapomnieć o drugiej przesłance dopuszczalności postępowania grupowego, a mianowicie o ujednoliceniu wysokości dochodzonych roszczeń pieniężnych /art. 2 pkt. 1 ustawy/, która w pewnym sensie związana jest z wymogiem podobieństwa podstawy faktycznej zgłoszonych roszczeń; tutaj jednak akcent położony jest na uwzględnienie wspólnych okoliczności sprawy. Te elementy, zdaniem Sądu, obejmują już niewątpliwie szkodę i związek przyczynowy. To oznacza, że powództwo grupowe dla tego typu roszczeń, których dochodzi powódka, jest niedopuszczalne.

Wobec powyższego i na podstawie art. 10 ust 1 należało orzec jak w sentencji. Uzasadnienie punktu drugiego postanowienia: O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając je od powoda będącego stroną przegrywającą w całości na rzecz pozwanego. Zgodnie z powołanym przepisem, na niezbędne koszty procesu, strony reprezentowanej przez adwokata, podlegające następnie zwrotowi ze strony przegrywającego składają się: 1. wynagrodzenie adwokata, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach, 2. wydatki jednego adwokata, 3. koszty sądowe, 4. koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Tytułem wynagrodzenia adwokata Sąd na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.). W ocenie Sądu nakład pracy adwokata w niniejszej sprawie, nie uzasadniał przyznania mu wynagrodzenia w wysokości wyższej niż stawka podstawowa.

Sąd nie przyznał pozwanemu od powoda zwrotu kosztów procesu tytułem wydatków poniesionych przez adwokata, gdyż wydatków takich w istocie nie poniesiono i nie zostały one wskazane w złożonym spisie kosztów.

Tytułem poniesionych przez pozwanego kosztów sądowych Sąd zasądził od powoda kwotę 17 złotych. Składa się na nią 17 złotych uiszczone tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Pozwanemu, nie przyznano od powoda kosztów poniesionych tytułem osobistego stawiennictwa, gdyż również ich nie poniósł.

Sąd, nie będąc związanym przedłożonym przez pełnomocnika pozwanego spisem kosztów nie przyznał pozwanemu od powoda kwot poniesionych w związku z przygotowaniem poza procesem na zlecenie pozwanego dwóch opinii naukowych oraz jednego raportu. Dokumenty te, nie kwalifikują się bowiem do żadnej z wyżej wskazanych grup. W szczególności nie stanowią one kosztów sądowych których podział i enumeratywne wyliczenie zawierają art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.). Dokumenty te, nie są dowodami w sprawie, a jedynie stanowią rozwinięcie twierdzeń pozwanego, które podlegałyby następnie weryfikacji w toku postępowania dowodowego. Będąc w istocie dokumentami prywatnymi, dokumenty te nie stanowią w szczególności dowodu z opinii biegłych, którego koszty przeprowadzenia podlegałyby zwrotowi. Nie stanowią także powyżej wskazane dokumenty niezbędnych wydatków adwokata poniesionych w toku procesu. Twierdzenia bowiem co do faktów podnoszone przez stronę, zgodnie za zasadami postępowania dowodowego, podlegają weryfikacji w trakcie procesu i nie jest uzasadnionym zwrot kosztów poniesionych celem dokonania takiej weryfikacji przez stronę we własnym zakresie poza postępowaniem i z pominięciem Sądu. Prywatne opinie, niezależnie od potrzeby i wagi dla procesu, są tylko wsparciem argumentacji strony. Nie są traktowane jako koszt, czy wydatki procesu, bo zleceniodawcą nie jest Sąd.

Sąd nie przyznał pozwanemu także zwrotu opłaty uiszczonej od zażaleń na postanowienia z dnia 10 maja 2012 roku oraz 9 października 2012 roku. Zażalenie na postanowienie z dnia 9 października 2012 roku zostało bowiem oddalone, co nie uzasadnia zwrotu kosztów poniesionych w związku z jego wniesieniem. Odnośnie zaś zażalenia na postanowienie z dnia 10 maja 2012 roku, to Sąd Okręgowy nie jest uprawniony do orzekania o kosztach postępowania wywołanego jego wniesieniem, bowiem brak jest stosownej delegacji w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 sierpnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt I Acz 1298/12 na skutek zażalenia pozwanego.

W związku z powyższym, należało orzec jak w sentencji punktu drugiego.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 9 lipca 2013 r.

Written by

Postanowienie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2013 r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie.

  1. Celem przepisów o postępowaniu grupowym jest ułatwienie dochodzenia roszczeń nawet przez bardzo dużą liczbę osób, które twierdzą, że ich prawa zostały naruszone, a które z różnych przyczyn nie mogą zdobyć się na wysiłek związany z samodzielnym uczestnictwem w postępowaniu sądowym. Ten cel zostałby zniweczony, gdyby Sąd mógł odrzucić pozew ze względu na lakonicznie sformułowane zarzuty.
  2. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd bada jedynie przesłanki formalne rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Przemawia za tym brzmienie art. 10 u.d.r.p.g., który mówi o odrzuceniu pozwu w razie braku przesłanek, a nie o jego oddaleniu. Na tym etapie Sąd nie bada żądań pod względem merytorycznym. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd stwierdza tylko, czy dopuszczalne jest przystąpienie do ustalenia składu grupy oraz do merytorycznego rozpoznania sprawy.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Wojciech Machnicki (spr.)

Sędziowie:               SSO Halina Musiał, SSO Tomasz Sobieraj

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2013 r. w Szczecinie na rozprawie sprawy z powództwa: K. P. – reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym przeciwko: S. P. – M. S. P. o zapłatę

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

K. P. działając jako reprezentant grupy 1471 akcjonariuszy wymienionych w spisie członków grupy (na stronach od 6 do 32 pozwu), wniósł pozew przeciwko S. P. – M. S. P. Powód wnosi o:

  1. rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym,
  2. zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z Członków Grupy wskazanych w Spisie Członków Grupy, znajdującym się na stronach 6 – 32 pozwu, reprezentowanych przez powoda, żądanych kwot, stosownie do podgrupy, w której taki Członek Grupy się znalazł, wskazanej w Spisie Członków Grupy, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty,
  3. przyznanie na rzecz pełnomocników powoda wynagrodzenia na zasadach ustalonych w umowie zawartej pomiędzy Reprezentantem Grupy a pełnomocnikiem oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z Członków Grupy wskazanych w spisie Członków Grupy, znajdującym się na stronach 6-32 pozwu, reprezentowanych przez powoda kosztów postępowania, według norm przepisanych.

Powód podkreśla, że:

  • dochodzone roszczenia są jednego rodzaju, albowiem powstały na skutek tego samego zdarzenia, tj. doprowadzenia spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A. do upadłości poprzez działania (zaniechania) Skarbu Państwa,
  • roszczenia zostały ujednolicone ze względu na ilość akcji posiadanych przez powodów, a tym samym pod względem wartości dochodzonych przez Członków Grupy roszczeń w poszczególnych podgrupach. Zasada ujednolicenia roszczeń polega na przyporządkowaniu Członków Grupy posiadających identyczną ilość akcji do poszczególnych podgrup,
  • wysokość roszczenia każdego z członków podgrupy określa Spis Członków Grupy, znajdujący się na kartach 6-32 pozwu. Wysokość roszczenia każdego z członków podgrupy została obliczona jako różnica pomiędzy iloczynem ilości akcji oraz wartość księgowej jednej akcji na dzień 31.12.2001 r., tj. 21.47 zł, a wartością akcji na dzień złożenia pozwu, która wynosi 0,00 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazuje, że Reprezentant Grupy, działając w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków Grupy dochodzi od Skarbu Państwa Ministra Skarbu Państwa należności z tytułu utraty przez akcje spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A. (zwaną dalej: SSPH S.A.) ich wartości na skutek podjęcia do roku 2002 włącznie, przez osoby działające w imieniu Skarbu Państwa, działań mających na celu przejęcie przez Państwo Spółki – całego Holdingu (renacjonalizacja), a w sytuacji, gdy do tego nie doszło, doprowadzenie do upadłości Spółki, na skutek której akcje SSPH S.A. utraciły swoją wartość.

Działalność ta była prowadzona przez Skarb Państwa na wielu płaszczyznach, zarówno jako akcjonariusza mniejszościowego SSPH S.A., który podejmował działania na szkodę pozostałej części akcjonariuszy, jak i działającego w ramach posiadanego imperium. Żądanie pozwu w łącznej kwocie 73.768.085,96 zł. zostało wyliczone na podstawie wartości księgowej akcji (tj. poprzez podzielenie wartości kapitału własnego spółki wyliczonego na dzień 31.12.2001 r. posiadającego wartość 268.433.235,97 zł przez ilość 12.500.000 akcji. Wynikiem tego działania jest ustalona kwota przypadająca na jedną akcję, tj. 21.47 zł.

W sytuacji gdyby żądanie pozwu o zapłatę przez pozwanego na rzecz Członków Grupy odszkodowania z tytułu utraty wartości akcji okazało się z jakichkolwiek przyczyn nieuzasadnione, strona powodowa wskazuje, iż co najmniej w granicach dochodzonego przez każdego z członków Grupy roszczenia, przysługuje im prawo do żądania zasądzenia należności z tytułu utraty przez akcjonariuszy spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A dywidendy za lata 2002-2011, która nie została akcjonariuszom wypłacona z uwagi na ogłoszenie upadłości Spółki, mającej na celu likwidację jej majątku.

Roszczenie w tym zakresie jest zgłaszane jedynie na wypadek, gdyby roszczenie o zapłatę z tytułu utraty wartości akcji okazało się nieuzasadnione.

Na skutek podjętych przez Skarb Państwa jako akcjonariusza SSPH S.A. działań, a nadto na skutek decyzji podjętych w ramach posiadanego imperium, znajdująca się w bardzo dobrej kondycji gospodarczo-ekonomicznej spółka SSPH S.A. zmuszona została do otwarcia postępowania upadłościowego, a tym samym wartość księgowa posiadanych przez akcjonariuszy tej spółki akcji spadła do zera. Kwota ta stanowi zatem wysokość szkody poniesionej przez powodów, w przeliczeniu na jedną akcję.

Niezależnie od powyższego, na skutek ogłoszenia upadłości, akcjonariusze SSPH S.A. utracili bezpowrotnie prawo do dywidendy za lata 2002 – 2011.

Z uwagi na różną ilość akcji, posiadaną przez poszczególnych akcjonariuszy ich roszczenia zostały ujednolicone poprzez stworzenie podgrup, w których znaleźli się członkowie Grupy posiadający poszczególne ilości akcji. Szczegółowy wykaz podgrup oraz członków Grupy przyporządkowanych do każdej z podgrup zawiera Spis Członków Grupy, znajdujący się na kartach 6-32 pozwu.

Pozwany zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wnosi o:

  1. odrzucenie pozwu,
  2. a w razie nieuwzględnienia powyższego wnosi o oddalenie powództwa.

Uzasadniając wniosek o odrzucenie pozwu pozwany podnosi, że kwestionuje dopuszczalność przeprowadzenia postępowania grupowego, co zgodnie z art. 10 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powinno skutkować odrzuceniem pozwu.

Pozwany podkreśla, że strona powodowa jako okoliczności uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa powołuje zdarzenia, które miały miejsce w okresie 1995-2002 r. Dla przyjęcia jednolitości zdarzenia faktycznego stanowiącego podstawę faktyczną powództwa, konieczne jest zatem aby te zdarzenia dotyczyły każdego z członków grupy. Tym samym każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem spółki w okresie 1995-2002 r. i obecnie. W innym wypadku nie będzie istniała możliwość uznania, iż związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniami z lat 1995 – 2002 jest taki sam dla wszystkich członków grupy.

Z dokumentów dołączonych do pozwu nie wynika, żeby spełniona była ww. okoliczność. Pozwany wskazuje, że zgodnie z art. 16 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w przypadku roszczeń pieniężnych przynależność do grupy powinna być udowodniona, a nie tylko uprawdopodobniona. Wobec braku wykazania przynależności jakiegokolwiek z osób wymienionych jako członkowie grupy zasadny staje się wniosek o odrzucenie pozwu (odpowiedź na pozew: k. 574-575; pismo z 30.1.2013 r.: k. 561-562).

Sąd zważył co następuje.

Przedmiotem niniejszego postanowienia jest rozstrzygnięcie o dopuszczalności postępowania grupowego. Dochodzenie roszczeń na rzecz członków grupy regulują przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. nr 7, poz. 44) (dalej: u.d.r.p.g.).

Powyższa ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 u.d.r.p.g.).

Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach. W sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego (art. 2 u.d.r.p.g.).

Powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy, który prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy (art. 4 u.d.r.p.g.)

Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Na postanowienie sądu w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym przysługuje zażalenie (art. 10 u.d.r.p.g.). Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego (art. 11 ust. 1 u.d.r.p.g.).

Powyższe przepisy precyzują, kiedy sąd może rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Postępowanie grupowe jest zatem dopuszczalne w przypadku roszczeń opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej dochodzonych przez co najmniej 10 osób. Mogą to być wyłącznie roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Wysokość roszczeń pieniężnych powinna być taka sama dla wszystkich członków grupy lub ujednolicona w podgrupach.

Sąd uznaje, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.

Pozwany kwestionuje dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Zdaniem pozwanego, ponieważ zdarzenia mające uzasadniać jego odpowiedzialność miały miejsce w latach 1995 – 2002 to również każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem spółki w tym okresie. Zdaniem pozwanego z dokumentów dołączonych do pozwu nie wynika, żeby ta przesłanka została spełniona (pisma pozwanego: k. 561-562, 574-575). Pozwany jednak nie wskazuje konkretnie których akcjonariuszy ten zarzut dotyczy oraz konkretnie jakie dokumenty ma na myśli.

Stanowisko pozwanego nie jest trafne z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że skład grupy nie został jeszcze ustalony, a ponadto dlatego, że fakt pozostawania akcjonariuszem przez któregokolwiek z członków grupy nie jest przesłanką dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Postępowanie grupowe przed sądem pierwszej instancji można podzielić na trzy etapy: etap pierwszy kończy wydanie rozstrzygnięcia o dopuszczalności postępowania grupowego (art. 10 ust. 1 u.d.r.p.g.), etap drugi kończy postanowienie co do składu grupy (art. 17 ust. 1 u.d.r.p.g.), a etap ostatni kończy się wydaniem wyroku (art. 21 ust. 1 u.d.r.p.g.).

Skład grupy zostanie zatem ustalony w drodze osobnego postanowienia, które jest zaskarżalne. W rezultacie zarzuty merytoryczne skierowane przeciwko roszczeniom poszczególnych członków sąd będzie mógł rozpoznać dopiero po jego uprawomocnieniu. Natomiast zarzuty co do członkowstwa poszczególnych osób pozwany będzie mógł podnosić już wcześniej tj. w terminie wyznaczonym przez sąd po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, na podstawie art. 15 ust. 1 u.d.r.p.g.

Trzeba także pamiętać, że celem przepisów o postępowaniu grupowym jest ułatwienie dochodzenia roszczeń nawet przez bardzo dużą liczbę osób, które twierdzą, że ich prawa zostały naruszone, a które z różnych przyczyn nie mogą zdobyć się na wysiłek związany z samodzielnym uczestnictwem w postępowaniu sądowym. Ten cel zostałby zniweczony, gdyby Sąd mógł odrzucić pozew ze względu na tak lakonicznie sformułowany zarzut (tj. brak wskazania konkretnych akcjonariuszy, których on dotyczy oraz odniesienia do konkretnych dokumentów).

Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd bada jedynie przesłanki formalne rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Przemawia za tym brzmienie art. 10 u.d.r.p.g., który mówi o odrzuceniu pozwu w razie braku przesłanek, a nie o jego oddaleniu. Na tym etapie Sąd nie bada żądań pod względem merytorycznym. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd stwierdza tylko, czy dopuszczalne jest przystąpienie do ustalenia składu grupy oraz do merytorycznego rozpoznania sprawy.

Rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym jest dopuszczalne, ponieważ dochodzone roszczenia mają charakter pieniężny, dochodzone są przez więcej niż 10 osób i zostały oparte na takiej samej podstawie faktycznej tj. działaniach Skarbu Państwa podejmowanych wobec Stoczni Szczecińskiej Porta Holding S.A. Powód dochodzi naprawienia szkody powstałej na skutek utraty wartości akcji posiadanych przez akcjonariuszy Stoczni oraz utraty przez akcjonariuszy prawa do dywidendy za lata 2002 – 2011 r. tj. roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych w rozumieniu art. 415 kodeksu cywilnego. Wysokość roszczeń została ujednolicona w ramach poszczególnych podgrup wg ilości posiadanych akcji. Okoliczności sprawy są wspólne dla wszystkich członków grupy.

Z powyższych względów Sąd postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym (postanowienie: k. 665).