Postanowienie Sądu Okręgowego w Płocku Wydział I Cywilny z dnia 13 listopada 2014 r.

Written by

  1. W ocenie Sądu: [dane poszczególnych członków grupy] spełnili wszystkie wymogi uprawniające ich do występowania w niniejszej sprawie w charakterze członków grupy.
  2. Każda z wymienionych osób, w maju 2010 r. posiadała mienie (ruchome lub nieruchomości) na terenie zalanym wodami powodziowymi oraz, w związku z zalaniem w maju 2010 r. i czerwcu 2010 r., poniosła szkodę majątkową. Przy czym, (…) – jako następca prawny, w drodze dziedziczenia po mężu (…). Wszyscy złożyli oświadczenia spełniające wymogi art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010, nr 7, poz. 44), tj. wskazywały zgłoszone żądanie, okoliczności uzasadniające żądanie, przynależność go grupy, dowody.
  3. Wszystkie zgłoszone przez w/w osoby roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju, w rozumieniu art. 1 ust. 1 w/w ustawy – o ustalenie solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek czynu niedozwolonego pozwanych, na który składają się zaniedbania pozwanych w zakresie ich obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, które łącznie doprowadziły do przerwania wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż lewego brzegu Wisły, km Wisły 611, w miejscowości Świniary, w gminie Słubice, w powiecie płockim, w dniu 23 maja 2010 r., i następnie dwukrotnego zalania, w maju i czerwcu 2010 r., obszaru położonego po lewej stronie Wisły w rejonie Doliny Iłowsko-Dobrzykowskiej. Oparte są więc na tej samej podstawie faktycznej.

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Bilkiewicz

Sędziowie:           SSO Joanna Szatkowska, SSR del. Monika Lewandowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 listopada 2014 r. w Płocku sprawy z powództwa W. S. jako reprezentanta grupy (…) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę Mazowieckiego oraz Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, Województwu Mazowieckiemu – Wojewódzkiemu Zarządowi Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie, Powiatowi Płockiemu o ustalenie

postanawia:

ustalić, iż w skład grupy wchodzą następujące osoby [dane 28 osób].

 

UZASADNIENIE

Powódka W. S., działając jako reprezentant członków, wystąpiła przeciwko pozwanym: Skarbowi Państwa – Wojewodzie Mazowieckiemu i Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, a także Województwu Mazowieckiemu i Powiatowi Płockiemu o ustalenie, że pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy, wynikającą z czynu niedozwolonego, który polegał na niezgodnym z prawem wykonywaniu władzy publicznej przez pozwanych w zakresie ochrony przeciwpowodziowej na obszarze właściwości działania pozwanych, które to zaniedbania łącznie doprowadziły do przerwania wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż lewego brzegu rzeki Wisły, km Wisły 611, w miejscowości Świniary, w gminie Słubice, w powiecie płockim, w województwie mazowieckim, w dniu 23 maja 2010 r., i następnie dwukrotnego zalania, w maju i czerwcu 2010 r., obszaru położonego po lewej stronie Wisły w rejonie Doliny Iłowsko-Dobrzykowskiej. Do pozwu dołączone były oświadczenia 27 osób o przystąpieniu do grupy. Złożyli je mianowicie: [dane poszczególnych członków grupy i daty złożenia oświadczeń] W toku procesu zmarł (…) w dniu 21 stycznia 2013 r.

Postanowieniem z dnia 25 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Płocku zarządził ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego w „Tygodniku Płockim”:

a) w nakładzie papierowym – jednokrotnie;

b) oraz w wydaniu internetowym – w tygodniowej emisji; zakreślając chętnym termin trzech miesięcy od dnia ukazania się ogłoszenia na przystąpienie do grupy.

Powyższe ogłoszenia zostały opublikowane w dniu 1 kwietnia 2014 r.

W piśmie z dnia 17 lipca 2014 r. (data złożenia) pełnomocnik reprezentanta grupy złożył wykaz osób, które przystąpiły do grupy wraz z oświadczeniami dwóch osób, które przystąpiły do sprawy po ukazaniu się ogłoszeń, tj. (…) Podnosząc, iż ostatecznie oświadczenia zostały złożone przez: [dane członków grupy].

Sąd Okręgowy w Płocku postanowieniem wydanym w dniu 24 lipca 2014 r. doręczył pozwanym wykaz osób, które przystąpiły do grupy wraz ze złożonymi oświadczeniami oraz zakreślił termin 3 miesięczny na podniesienie zarzutów, co do członkostwa poszczególnych osób w grupie.

W zakreślonym terminie pozwany Skarb Państwa wskazał, iż nie kwestionuje składu. Pozostali pozwani także nie złożyli zarzutów, co do członkostwa określonych osób w grupie.

Sąd zważył, co następuje.

W ocenie Sądu: [dane poszczególnych członków grupy] spełnili wszystkie wymogi uprawniające ich do występowania w niniejszej sprawie w charakterze członków grupy.

Każda z wymienionych osób, w maju 2010 r. posiadała mienie (ruchome lub nieruchomości) na terenie zalanym wodami powodziowymi oraz, w związku z zalaniem w maju 2010 r. i czerwcu 2010 r., poniosła szkodę majątkową. Przy czym, (…) – jako następca prawny, w drodze dziedziczenia po mężu (…). Wszyscy złożyli oświadczenia spełniające wymogi art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010, nr 7, poz. 44), tj. wskazywały zgłoszone żądanie, okoliczności uzasadniające żądanie, przynależność go grupy, dowody.

Wszystkie zgłoszone przez w/w osoby roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju, w rozumieniu art. 1 ust. 1 w/w ustawy – o ustalenie solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek czynu niedozwolonego pozwanych, na który składają się zaniedbania pozwanych w zakresie ich obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, które łącznie doprowadziły do przerwania wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż lewego brzegu Wisły, km Wisły 611, w miejscowości Świniary, w gminie Słubice, w powiecie płockim, w dniu 23 maja 2010 r., i następnie dwukrotnego zalania, w maju i czerwcu 2010 r., obszaru położonego po lewej stronie Wisły w rejonie Doliny Iłowsko-Dobrzykowskiej. Oparte są więc na tej samej podstawie faktycznej.

Z uwagi na powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 17 w zw. z art. 1 ust. 1 w/w ustawy.

Postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 28 października 2014 r.

Written by

  1. Ustawa nie zakreśla terminu na uzupełnienie braków dotyczących oświadczeń o przystąpieniu do grupy, stanowiąc jedynie, iż po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Oznacza to, iż uzupełnienie braków i nieścisłości w zakresie przystąpienia do grupy może zostać skutecznie dokonane po upływie terminu na samo przystąpienie do grupy. Przyjęcie odmiennego zapatrywania godziłoby w celowość prowadzenia postępowania grupowego, które może obejmować większą liczbę osób (członków grupy) i trudno uniknąć pewnych niedopatrzeń, czy braków – zwłaszcza w zakresie zgłoszenia przystąpienia do grupy oraz konieczności zgromadzenia i drobiazgowego sprawdzenia potrzebnej dokumentacji.
  2. Na etapie ustalania składu grupy zadaniem sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia.
  3. Konsument powinien korzystać z ochrony przewidzianej w art. 3851 – 3853c., niezależnie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy czy cesjonariuszem. Okoliczność przystąpienia niektórych członków grupy do umowy na podstawie umowy cesji nie wpływa na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym na jego dopuszczalność.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny w następującym składzie

Przewodniczący:                SSO Ewa Dietkow

Sędziowie:                          SSO Beata Karczewska-Mazur; SSO Radosław Olszewski

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę

postanawia:

ustalić skład grupy, do której zaliczyć następujące osoby:

Podgrupa 1:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 2:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]
  3. [dane 2 osób]

Podgrupa 3:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]
  3. [dane 2 osób]

Podgrupa 4:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 5:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 6:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 7:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 8:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 9:

  1. [dane 3 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 10:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 11:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 12:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 13:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 14:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 3 osób]

 

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 24 września 2013 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie III Wydział Cywilny postanowił o dokonaniu publicznego ogłoszenia o wszczęciu postępowania w sprawie z powództwa reprezentanta grupy S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę, sygn. akt III C 491/12 poprzez wywieszenie na okres miesiąca w budynku sądowym oraz zamieszczenie w dziennikach Gazeta Wyborcza oraz Rzeczpospolita stosownego ogłoszenia w tym przedmiocie.

W piśmie z dnia 3 marca 2014 r. strona powodowa przedstawiła zestawienie wszystkich członków grupy wraz z podziałem na podgrupy.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”), po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Zarządzeniem z dnia 30 maja 2014 r., doręczonym w dniu 18 lipca 2014 r., pozwanemu wyznaczono termin 1 miesiąca na podniesienie zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie i podgrupach.

W piśmie procesowym nadanym w dniu 18 lipca 2014 r., w wyznaczonym terminie, pozwany zgłosił zarzuty tożsame z zarzutami zgłoszonymi we wniosku o odrzucenie pozwu. W ocenie pozwanego:

  1. sprawa nie jest sprawą o ochronę konsumentów, lecz sprawą o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia;
  2. roszczenia członków w poszczególnych podgrupach nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej – w jednej podgrupie znajdują się osoby: a) które negocjowały indywidualnie umowę i co do których żadnej z klauzul nie zastosowano w związku z zawartymi aneksami, b) osoby, które nie zawarły aneksu w zakresie klauzul, lecz negocjowały indywidualnie klauzule waloryzacyjne, c) osoby, co do których w/w okoliczności nie zachodzą. W każdym zaś przypadku, wobec poszczególnych członków grupy zachodzą okoliczności dalej indywidualizujące ich sytuację prawną, m. in. okoliczności dotyczące treści aneksów, przebiegu negocjacji umowy, okoliczności związanych z wpłatą kwot pozwanemu. W przypadku niektórych członków grupy, roszczenia wywodzone są nie bezpośrednio z umowy zawartej z pozwanym, a z umowy cesji, której przedmiotem były prawa i obowiązki strony zawierającej umowę z kupującym;
  3. roszczenia pieniężne nie zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach. Jedyne kryterium ujednolicenia roszczeń zastosowane przez powoda to zredukowanie roszczeń większej wartości do kwoty najniższego roszczenia w danej podgrupie, bez względu na wspólne okoliczności sprawy. Takie pogrupowanie roszczeń w żaden sposób nie realizuje celów postępowania grupowego. Podział dokonany przez powódkę nie pozwala na oderwanie się od okoliczności indywidualnych i wspólne rozstrzyganie o roszczeniach członków danej grupy. W obrębie poszczególnych podgrup są osoby mające różny status z punktu widzenia prowadzenia z pozwanym indywidualnych negocjacji oraz zawarcia, bądź nie zawarcia aneksów do umów.

Żaden ze zgłoszonych przez pozwanego zarzutów nie dotyczył braków formalnych – nieprawidłowości lub nieścisłości w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy.

Przechodząc do ustalenia składu osobowego grupy podkreślić należy, że wszyscy jej członkowie wymienieni imiennie w sentencji postanowienia zgłosili oświadczenia o przystąpieniu do grupy w terminie wynikającym z treści ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. W tym miejscu wskazać należy, że zarządzeniem z dnia 30 maja 2014 r. pełnomocnik powodów wezwany został do uzupełnienia braków formalnych pisemnych oświadczeń o przystąpieniu do grupy M. Cz., K. G. oraz T. G., P. S. oraz A. B. (dawniej A. Ł.) w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu oświadczeń o przystąpieniu do grupy w oparciu o art. 130 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 3 lipca 2014 r. uzupełniła powyższe braki formalne w zakreślonym terminie. Ustawa nie zakreśla terminu na uzupełnienie braków dotyczących przedmiotowych zgłoszeń, stanowiąc jedynie, iż po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy (powołany art. 17 ust. 1 u.d.p.g.). Oznacza to, iż uzupełnienie braków i nieścisłości w zakresie przystąpienia do grupy mogło zostać skutecznie dokonane po upływie terminu na samo przystąpienie do grupy. Jak wskazuje się w orzecznictwie, przyjęcie odmiennego zapatrywania godziłoby w celowość prowadzenia postępowania grupowego, które może obejmować większą liczbę osób (członków grupy) i trudno uniknąć pewnych niedopatrzeń, czy braków – zwłaszcza w zakresie zgłoszenia przystąpienia do grupy oraz konieczności zgromadzenia i drobiazgowego sprawdzenia potrzebnej dokumentacji (por. postanowienie z dnia 6 września 2012 r. Sądu Okręgowego w Łodzi Wydziału II Cywilnego, sygn. akt II C 1693/10).

Stosownie do art. 16 u.d.p.g. w sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. W ocenie Sądu strona powodowa wywiązała się z powyższego obowiązku. Złożonymi do akt niniejszej sprawy dokumentami prywatnymi oraz urzędowymi powód dowiódł przynależność określonych osób zarówno do całej grupy, jak i poszczególnych podgrup. Jak już zostało wskazane w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2013 r. wydanym w niniejszej sprawie, roszczenia członków grupy oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Na obecnym etapie postępowania grupowego zadaniem Sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia. Sąd ocenia jedynie dopuszczalność postępowania grupowego, w tym kwestię przynależności członków do grupy. W tym kontekście wskazać należy, że zarzuty pozwanego dotyczące zawarcia przez członków grupy aneksów usuwających klauzule waloryzacyjne, czy też indywidualnego negocjowania treści tych klauzul, dotyczą merytorycznego rozpoznania sprawy. Nie zmienia jednakowej podstawy faktycznej dla wszystkich członków grupy negocjowanie opłaty waloryzacyjnej przez jednych, a wpłacenie całości opłaty przez innych. Bez znaczenia jest również to, czy członkowie grupy zawarli umowę deweloperską bezpośrednio z pozwanym, czy też wstąpili w prawa i obowiązki z niej wynikające na podstawie cesji.

W zakresie zasadności przynależności członków do poszczególnych podgrup wskazać należy, że wysokość ich roszczeń została ujednolicona w podgrupach liczących od 2 do 3 osób, do najniższej kwoty przysługującej członkowi podgrupy. Także roszczenie w zakresie odsetek zostało ujednolicone dla wszystkich poprzez żądanie ich zapłaty od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. W oświadczeniu o przystąpieniu do grupy każdy członek wyraził zgodę na ujednolicenie wysokości roszczenia zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.p.g. Wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu następujących wskazanych przez powoda wspólnych okoliczności sprawy: 1) zawarcie umowy zawierającej klauzulę waloryzacyjną, 2) nieważność klauzuli waloryzacyjnej, 3) występowanie w relacji z pozwanym z pozycji konsumentów, 4) pobranie przez pozwanego dodatkowej opłaty na podstawie klauzuli waloryzacyjnej, 5) roszczenie o zwrot nienależnie pobranej dodatkowej opłaty, 6) umowy były zawierane w ramach oferowania przez pozwanego wszystkim członkom grupy identycznej usługi – sprzedaż mieszkania. W ocenie Sądu ujednolicenie dokonane przez powoda spełnia kryterium ujednolicenia roszczeń.

Za postanowieniem z dnia 24 stycznia 2013 r. raz jeszcze wskazać należy, iż nie ma znaczenia, że część członków grup przystąpiła do umowy na podstawie umowy cesji. Konsument powinien korzystać z ochrony przewidzianej w art. 3851 – 3853 k.c., niezależnie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy czy cesjonariuszem. W wyniku cesji cesjonariusz uzyskuje wierzytelność w takim samym kształcie prawnym w jakim istniała przed dokonaniem przelewu. Stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I CKN 379/00, LEX nr 52661). Zgodnie z art. 509 § 2 k.c. wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa. Przechodzą z cedenta na cesjonariusza np. roszczenie o zaległe odsetki, roszczenie o odszkodowanie za nienależyte wykonanie zobowiązania, roszczenie o zapłatę kar umownych, roszczenie o uzyskanie surogatów przedmiotu świadczenia (art. 477 § 2 k.c.), roszczenie o udzielenie przez dłużnika informacji o przedmiocie świadczenia (art. 546 i art. 354 § 1 k.c.), uprawnienie wierzyciela do wyboru świadczenia w zobowiązaniu przemiennym, uprawnienie wierzyciela do wezwania dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.) lub możność zaskarżenia czynności zdziałanych z pokrzywdzeniem wierzyciela, roszczenie z tytułu poręczenia i inne. Oprócz samej możliwości żądania świadczenia pojawiają się także uprawnienia innego rodzaju, funkcjonalnie z nią jednak związane. Chodzi w szczególności o uprawnienia kształtujące. Przedmiotem przelewu nie jest jedynie możność żądania od dłużnika, by ten spełnił świadczenie. Przelew bowiem powoduje nie tylko sukcesję samej wierzytelności, lecz również obejmuje inne elementy składające się na sytuację wierzyciela. W jego wyniku cesjonariusz uzyska i prawa kształtujące (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., IV CSK 224/06, LEX nr 462931). Przykładowo, dyrektywa Rady (EWG) nr 90/314 z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz.U.UE.L.1990158.59) w art. 2 pkt 4 wprost stanowi, że „konsument” oznacza każdego, kto nabywa imprezę turystyczną lub wyraża zgodę na jej nabycie („główny kontrahent”) lub osobę, w imieniu której główny kontrahent wyraża zgodę na nabycie imprezy („inni beneficjenci”) bądź osobę, na którą główny kontrahent lub którykolwiek z innych beneficjentów przenosi prawa do udziału w imprezie („cesjonariusz”)”. Ze wszystkimi członkami grupy doszło do zawarcia umowy zasadniczej przenoszącej własność lokali mieszkalnych. W ślad za pełnomocnikiem powoda przytoczyć można pogląd wyrażony przez Tomasz Jaworskiego i Patricka Radzimierskego, że: „jeżeli fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy, to spełniony jest warunek jednakowości podstawy faktycznej. Nie stoi temu na przeszkodzie istnienie innych jeszcze faktów, mieszczących się w podstawie faktycznej powództwa (jak charakter konkretnych indywidualnych roszczeń, ich wymagalność czy wysokość)” – T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010. Okoliczność przystąpienia niektórych członków grupy do umowy na podstawie umowy cesji nie wpływa na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym na jego dopuszczalność.

Z uwagi na powyższe przynależność do grupy i poszczególnych podgrup nie budzi obecnie wątpliwości Sądu. Sąd dokonał weryfikacji oświadczeń złożonych pierwotnie w pozwie zbiorowym oraz następczo po dokonaniu ogłoszenia w prasie i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z grupy poszczególnych jej członków. Podkreślić przy tym należy, iż zarzuty zgłoszone przez pozwanego nie dotyczyły nieścisłości w powyższych oświadczeniach, a jedynie stanowiły powielenie zarzutów merytorycznych co do zasadności samego powództwa złożonych w odpowiedzi na pozew.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił ostateczny skład osobowy grupy zaliczając w jej poczet osoby wymienione w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy z dnia 27 października 2014 r.

Written by

Postanowienie zostało uchylone w całości postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z 31 marca 2015 r., sygn. akt I ACz 166/15.

  1. W postępowaniu grupowym żądanie musi być typowe dla wszystkich roszczeń. Zatem żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
  2. Reprezentant grupy jest zobowiązany udowodnić przed Sądem przynależność danej osoby do grupy. Jest to przesłanka pozwalająca na zaliczenie określonej osoby w skład grupy występującej w postępowaniu grupowym w sprawach o roszczenia pieniężne.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:     SSO Maria Zgiet-Zawadzka (spr.)

Sędziowie:              SSO Jan Wawrowski, SSO Katarzyna Bartosiewicz

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa grupowego (…) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w W. o odszkodowanie

postanawia:

  1. odrzucić pozew,
  2. zasądzić od (…) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz (…) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 7.217,00 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

 

UZASADNIENIE

Powód (…) Spółka z o.o. w W., w imieniu grupy 35 pośredników ubezpieczeniowych, wniosła w dniu 5 września 2011 r. pozew w postępowaniu grupowym przeciwko (…)S.A. w W. o odszkodowanie dla członków grupy w kwocie łącznej 13.051.860,00 zł. Powód oświadczył, że działa w charakterze reprezentanta grupy pośredników ubezpieczeniowych, którzy ponieśli szkodę wskutek rozpowszechniania przez pozwaną reklam naruszających przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ponadto w uzasadnieniu wskazano, że wyrokiem z dnia 8 stycznia 2010 r. w sprawie sygn. akt XVI GC 554/08 Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, iż rozpowszechniane w ramach kampanii reklamowej reklamy (…) naruszają zasady uczciwej konkurencji i zakazał ich dalszego rozpowszechniania. Wyrokiem z dnia 22 lutego 2011 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację pozwanej.

Powódka wskazała, iż członkami grupy są:

– w ramach podgrupy A: 1. B. S. – (…)w W.; 2. T. G. – (…)w P.; 3. R. A. (1) (…) w S.; 4. E. P. (1) (…) w W.; 5. J. P. – (…)w W.; 6. D. P. w K.; 7. S. w K.; – w ramach podgrupy B: 1. R. A. (2) (…) w S.; 2. E. Ł. z P.; 3. G. M. z Z.; 4. Z. W. – (…) w W.; 5. M. K. – (…) w W.; 6. J. I. – (…), (…) w K.; 7. D. S. z O.; – w ramach podgrupy C: 1. I. T. – (…) w W.; 2. (…) sp. z o.o. w P.; 3. J. C. – (…) w G.; 4. G. Ł. – (…) w W.; 5. H. T. – (…) w K.; 6. A. S. – (…) w G.; 7. P. K. – (…)w P.; 8. J. A. (…) w W.; 9. (…) sp. z o.o. w G.; 10. A. J. – (…) w G.; – w ramach podgrupy D: 1. (…) sp. z o.o. w P.; 2. W. Ł. – (…) w K.; 3. A. C. – (…)w T.; 4. G. (…). W., D. (…) spółka jawna w K.; 5. (…) Spółka Jawna (…) w G.; 6. (…) sp. z o.o. w G.; 7. (…) (…) sp. z o.o. w W.; – w ramach podgrupy E: 1. (…) S.A. w G.; 2. (…) sp. z o.o. w W.; – w ramach podgrupy F: 1. (…) sp. z o.o. w W.; 2. (…) sp. z o.o. w W.

Z treści uzasadnienia pozwu wynika, iż wszyscy członkowie grupy, a prawdopodobnie również wielu innych pośredników ubezpieczeniowych, poniosło szkodę na skutek prowadzonej przez (…) kampanii reklamowej, albowiem reklamy, których dalsza emisja została zakazana wpływając na odbiorców, doprowadziły do zmniejszenia zainteresowania klientów zawieraniem umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych, czego bezpośrednim skutkiem była utrata zysków przez członków grupy. Powód zwrócił również uwagę na fakt, iż szeroko zakrojona i agresywna kampania reklamowa (…) która była prowadzona w 2008 r. wpłynęła zdecydowanie negatywnie na wizerunek agentów ubezpieczeniowych. Zawód pośrednika, w szczególności w zakresie ubezpieczeń, opiera się w znacznym stopniu na zaufaniu i budowaniu indywidualnej relacji z klientem. Wizerunek pośrednika i budowana przez wiele lat marka są częstokroć decydujące dla pozyskiwania nowych klientów, jak i kontynuowania współpracy z klientami dotychczasowymi. Natomiast prowadzona przez wiele miesięcy nakładem 10 mln zł kampania reklamowa w prasie i telewizji zdołała podciąć zaufanie klientów, jakim agenci ubezpieczeniowi cieszyli się przed jej rozpoczęciem. Powyższe okoliczności doprowadziły do rezygnacji wielu dotychczasowych klientów z dalszego korzystania z usług ubezpieczeniowych, a także spowodowały zwiększenie trudności w pozyskiwaniu przez agentów ubezpieczeniowych nowych klientów. W niektórych przypadkach reklamy (…) podważały również zdaniem powoda zaufanie do całej branży ubezpieczeniowej i zniechęcały w ogóle do korzystania z usług ubezpieczeniowych. Konsekwencją niechęci korzystania z usług agentów ubezpieczeniowych, wywołaną reklamami (…), było powstanie szkody po stronie tychże agentów ubezpieczeniowych w postaci zmniejszenia dochodów oraz utraty spodziewanych zysków. Powód wskazał, że wpływ kampanii reklamowej (…) na zachowania konsumenckie został zbadany i przedstawiony w raporcie sporządzonym przez (…) . Z raportu bezsprzecznie wynika, iż 5,7 % ogółu osób posiadających ubezpieczenie, pod wpływem reklam (…) podjęło decyzję o rezygnacji z ubezpieczenia lub na zmianę ubezpieczenia działającego w modelu direct. Z kolei rezygnacja 5,7 % klientów z zawierania umów ubezpieczenia za pośrednictwem agentów spowodowała w konsekwencji proporcjonalne zmniejszenie otrzymywanej przez agenta prowizji. Gdyby nie miało miejsca rozpowszechnianie przez (…) reklam sprzecznych z zasadami konkurencji to prowizje otrzymywane, wypłacane agentom byłyby w badanym okresie wyższe od tych które faktycznie otrzymali o 5,7 %.

W odpowiedzi na pozew pozwany (…)S.A. w W. wniósł o odrzucenie pozwu. Pozwany zarzucił m. in. iż roszczenia, których dochodzi powódka, w istocie są roszczeniami o ochronę dóbr osobistych, wskazał, iż przedstawiona przez powoda podstawa faktyczna powództwa opiera się na następujących twierdzeniach: sporne reklamy godziły w wizerunek agentów ubezpieczeniowych oraz podważały zaufanie do agentów ubezpieczeniowych niezbędne do prowadzenia przez nich działalności zawodowej, wskutek czego część klientów zrezygnowała z usług agentów ubezpieczeniowych, co spowodowało szkodę w postaci zmniejszenia przychodów agentów ubezpieczeniowych. Zdaniem pozwanej, tak ujawniony wizerunek agentów ubezpieczeniowych stanowi dobro osobiste w rozumieniu art. 23 k.c. i art. 43 k.c. w postaci dobrego imienia.

Ponadto pozwana zarzuciła, że roszczenia członków grupy nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W tym zakresie powołała się na zapis art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Wedle tego przepisu w postępowaniu grupowym mogą być dochodzone roszczenia „oparte na tej samej lub takiej samej podstawi faktycznej”. Tak więc fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych winne być jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy. Ponieważ powód dochodzi roszczeń deliktowych – więc jednakowe dla członków grupy winne być okoliczności dotyczące: zdarzenia, z którego wywodzona jest odpowiedzialność odszkodowawcza, szkody jaką mieliby ponieść członkowie grupy wskutek opisanego zdarzenia, związku przyczynowego pomiędzy opisanym zdarzeniem, a wskazaną szkodą. Zdaniem pozwanej powódka ponadto nie wykazała tożsamości faktycznej członków grupy w zakresie poniesionej szkody, tj. nie wykazała, iż w okresie od kwietnia 2008 do grudnia 2010 r. 5,7 % klientów zrezygnowało z usług każdego członka grupy z osobna, klienci zawarliby z danym członkiem grupy umowy ubezpieczenia, z tytułu zawarcia których członek grupy uzyskałby przychód w postaci prowizji odpowiadający wysokości jego roszczenia przed ujednoliceniem tj. 5,7 % przychodów w okresie 2008-2010. Informacje zawarte w deklaracjach PIT lub CIT nie potwierdzają ani rezygnacji klientów z usług pośredników ubezpieczeniowych, ani utraty przychodów. Ponadto wobec faktu prowadzenia przez poszczególnych członków grupy zróżnicowanej działalności gospodarczej, przychód wskazany w deklaracjach podatkowych nie pochodzi wyłącznie z pośrednictwa ubezpieczeniowego. Pozwana zarzuciła również, iż przyjęty przez powódkę sposób ustalania rozmiarów szkody dyskwalifikuje niniejszy pozew w postępowaniu grupowym. Dodatkowo pozwana wskazała, iż kilku członków grupy nie mogło być dotkniętych skutkami spornych reklam, albowiem 9 z nich nie miało statusu agenta ubezpieczeniowego, 4 z nich nie oferowało ubezpieczeń komunikacyjnych, lub ubezpieczenia te nie stanowiły ich podstawowego asortymentu, 4 z nich swoją ofertę pośrednictwa ubezpieczeniowego kierowało przede wszystkim do przedsiębiorców, a nie konsumentów (k. 984-1091).

Reasumując pozwana podniosła, iż roszczenia członków grupy nie zostały ujednolicone przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Zdaniem pozwanej sformułowanie „wspólne okoliczności sprawy” ma oznaczać element podstawy faktycznej roszczenia członków grupy.

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na skutek zażaleń obu stron Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zaskarżone postanowienie.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r.) postępowanie cywilne w spawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej są możliwe do dochodzenia w postępowaniu grupowym. W pkt. 2 art. 1 ustawodawca wskazał, iż ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. W doktrynie przyjmuje się, że „celem postępowania grupowego jest ułatwienie dostępu do sądu oraz przyśpieszenie postępowania przy znacznym obniżeniu jego kosztów”, zaś sam pozew grupowy ma stać się instrumentem pozwalającym na szybkie i efektywne dochodzenie roszczeń zarówno przez konsumentów, jak i przez przedsiębiorców (tak: Małgorzata Sieradzka w Komentarz do art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym).

Podmioty z grupy cechuje określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Kluczowe znaczenie ma zatem ustalenie jednorodzajowości roszczeń indywidualnych członków grupy, co pozwala objąć ich pozwem zbiorowym.

Oceny istnienia przedmiotowej i podmiotowej więzi dokonuje sąd. Istnienie więzi podmiotowej i przedmiotowej pozwala osobom z grupy wspólnie dochodzić roszczenia w postępowaniu grupowym.

Ustawa definiuje pojęcie postępowania grupowego. Jest to sądowe postępowanie cywilne o określonych cechach podmiotowych i przedmiotowych (zob. wyżej). W tym świetle postępowanie grupowe trzeba zdefiniować jako postępowanie cywilne, w trakcie którego określona grupa (co najmniej dziesięć osób) osób dochodzi:

1. roszczeń jednego rodzaju, które są 2. oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Dokonując wykładni poszczególnych elementów definicji postępowania grupowego, należy w pierwszej kolejności wskazać na stronę podmiotową tego pojęcia, bowiem rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu grupowym zostało uzależnione od tego, czy dochodzone są w nim roszczenia co najmniej dziesięciu osób. Zatem przy zastosowaniu powództwa grupowego grupa podmiotów (co najmniej dziesięć osób) może dochodzić roszczenia jednego rodzaju. Należy zatem wskazać, że strona podmiotowa postępowania musi być na tyle liczna, że możliwe jest dochodzenie roszczeń tych osób w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie osoby mogą dochodzić wyłącznie indywidualnych roszczeń na drodze sądowej.

Postępowanie grupowe jest sądowym postępowaniem cywilnym, w którym roszczenia jednego rodzaju są dochodzone co najmniej przez dziesięć osób. Roszczenia wszystkich tych osób muszą być oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Tylko wspólność podstawy dochodzonych roszczeń uzasadnia możliwość połączenia roszczeń w jednym postępowaniu grupowym. Należy zatem stwierdzić, że przedmiot sporu w postępowaniu grupowym stanowią roszczenia będące roszczeniami jednego rodzaju dla osób ich dochodzących (grupy co najmniej dziesięciu osób), dodatkowo oparte na jednakowej podstawie faktycznej.

W postępowaniu grupowym żądanie musi być typowe dla wszystkich roszczeń. Zatem żądanie zgłaszane przez reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym musi być typowe dla całej grupy, którą reprezentuje. Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń. W przypadku roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych nie należy zapominać, iż poszkodowanym w wyniku czynu niedozwolonego nie musi być tylko jeden podmiot. Niezbędne w tym zakresie staje się zatem powstanie szkody w dobrach prawnie chronionych co najmniej dziesięciu podmiotów. Następnymi przesłankami odpowiedzialności są: zdarzenie, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy, oraz związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, a szkodą.

Wskazać należy, iż odpowiedzialność deliktowa jest samoistna, a źródłem powstania odpowiedzialności deliktowej jest szkoda. Świadczeniem odszkodowawczym jest zatem świadczenie polegające na naprawieniu wyrządzonej szkody. Obowiązek naprawienia szkody przez osobę, która ponosi odpowiedzialność, powstaje, gdy poszkodowanemu została wyrządzona szkoda w następstwie czynu niedozwolonego.

Przesłankami powstania odpowiedzialności deliktowej jest:

a) powstanie szkody, b) czyn niedozwolony, czyli zdarzenie z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku odszkodowawczego

Szkodą jest uszczerbek o charakterze majątkowym lub niemajątkowym w dobrach chronionych osoby poszkodowanej. Dla powstania odpowiedzialności deliktowej niezbędne jest wykazanie istnienia związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zdarzeniem, z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku odszkodowawczego (Małgorzata Sieradzka w Komentarz do ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym).

Należy zastanowić się, czy pozwy zbiorowe mogą służyć dochodzeniu roszczeń z czynów niedozwolonych. Odpowiedzialność deliktowa powstaje, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie jest związane ze stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku obligacyjnego (G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Godowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. I, Warszawa 2009, s. 291).

Zatem nie wszystkie sprawy o roszczenia wielu podmiotów będzie można objąć postępowaniem grupowym. Oprócz zakresu podmiotowego, jako przesłanki pozwalającej na objęcie roszczenia postępowaniem grupowym, niezbędna jest jednolitość przedmiotowa (art. 1 ust. 1 ustawy), w tym przypadku bowiem niezbędne jest stwierdzenie jednolitości podstaw faktycznych i prawnych, które pozwalają na wydanie jednego rozstrzygnięcia.

Wskazać należy, iż jedną z przesłanek dopuszczalności dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym jest wykazanie poniesienia szkody w odniesieniu do poszczególnych członków grupy. Na powodzie zatem spoczywa obowiązek wykazania, że emisja spornych reklam (…) była przyczyną utraty przez Członków Grupy klientów, co miało wpływ bezpośredni na wysokość osiągniętego przez nich dochodu w postaci jego obniżenia w określonym czasie tj. w latach 2008-2010.

Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał, że wszyscy Członkowie Grupy utracili klientów oraz, że ich przychody uległy w latach 2008-2010 obniżeniu. Z dołączonych przez powoda danych w postaci oświadczeń PIT dotyczących osiągniętego przychodu w latach 2008-2010 nie wynika, aby Członkowie Grupy utracili potencjalnych klientów, ani też odnotowali spadek przychodów na skutek emisji spornych reklam (…). Zdecydowana większość Członków Grupy wykazała wzrost przychodu. Ponadto poszczególni Członkowie Grupy opisując w sprawozdaniach finansowych rynek ubezpieczeniowy na którym działają, wskazali na tendencję spadkową w całym sektorze ubezpieczeniowym. Wskazać należy, iż w szczególności ze sprawozdania finansowego (…) Sp. z o.o., (…) Sp. z o.o., (…) Sp. z o.o. wynika, iż w latach 2008-2010 wskazane Spółki zanotowały znaczny wzrost przychodów w porównaniu do lat ubiegłych od 12% do 21%. Pozostałe Spółki wchodzące w skład grupy odnotowały również wzrost przychodu. Wskazać ponadto należy, iż w sprawozdaniach finansowych oraz sprawozdaniach zarządu z działalności Członków Grupy brak jest jakichkolwiek wzmianek o utracie klientów bądź też utracie klientów w związku z ukazaniem się spornych reklam. Tylko 9 Członków Grupy odnotowało spadek przychodów. A zatem liczba Członków Grupy na wskazanej przez powoda podstawie związanej ze zmniejszeniem potencjalnych przychodów o 5,7% w związku z emisją reklam (…) jest niewystarczająca do dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym.

Ponadto wskazać należy, iż reklamy posługiwały się wizerunkiem agenta ubezpieczeniowego, dotyczyły wyłącznie ubezpieczeń komunikacyjnych, a nie innych produktów ubezpieczeniowych. (…) były skierowane wyłącznie do konsumentów oraz były publikowane i emitowane wyłącznie na terenie Polski. Wobec powyższego zdaniem Sądu oddziaływaniem spornych reklam nie mogli zostać dotknięci Członkowie Grupy nie mający statusu agenta ubezpieczeniowego, agenci którzy oferowali inne typy ubezpieczenia, a także ci którzy swoją ofertę ubezpieczeniową kierują tylko i wyłącznie do przedsiębiorców, a nie konsumentów.

Z dokumentów dołączonych do pozwu przez powoda bezspornie wynika, iż nie wszyscy Członkowie Grupy posiadają lub też posiadali w latach 2008-2010 status agenta ubezpieczeniowego. Zasadnie podnosi pozwany w odpowiedzi na pozew oraz licznych pismach procesowych, iż część z Członków Grupy w ogóle nie widnieje w rejestrze agentów ubezpieczeniowych KNF.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w spawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. Jest to przesłanka pozwalająca na zaliczenie określonej osoby w skład grupy występującej w postępowaniu grupowym w sprawach o roszczenia pieniężne. Reprezentant grupy jest zobowiązany udowodnić przed Sądem przynależność danej osoby do grupy. Sąd Okręgowy podziela argumenty podniesione przez pozwanego, że część z Członków Grupy działa wyłącznie na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych, które oferują tylko i wyłącznie ubezpieczenia na życie, a wskazani Członkowie Grupy dysponują jedynie pełnomocnictwami w zakresie zawierania umów ubezpieczenia na życie, podmioty te jak wynika z treści pełnomocnictwa nie mogą zatem oferować umów w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych. Ponadto jak wynika z zaświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej tylko jeden Członek Grupy(…) . prowadzi wyłącznie działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego, pozostali Członkowie Grupy jak słusznie zauważył pozwany, łączą pośrednictwo ubezpieczeniowe z inną działalnością, a zatem osiągają oni przychody również z innych źródeł, wobec powyższego ich dane o osiągniętym przychodzie z tytułu pośrednictwa ubezpieczeniowego nie są wiarygodne.

Mając powyższe okoliczności na uwadze na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r.).

Postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie Wydział I Cywilny z dnia 14 października 2014 r.

Written by

  1. Podstawą odrzucenia pozwu nie może być zarzut przedawnienia roszczenia, ponieważ kwestia przedawnienia stanowi kwestię merytoryczną, która podlega badaniu dopiero po stwierdzeniu, że postępowanie grupowe jest dopuszczalne.
  2. Warunkiem wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest otrzymanie przez sąd zgody na ryczałtowe odszkodowanie od wszystkich członków grupy, a nie reprezentanta grupy działającego w ich imieniu. Gdyby bowiem przyjąć, że takie oświadczenie może złożyć Reprezentant Grupy, to wówczas nie byłoby przeszkód w uznaniu, że zostało ono inkorporowane w treści pozwu i pozostałych pism procesowych wskazujących wysokość dochodzonych kwot, bez konieczności sporządzania osobnego dokumentu.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie

Przewodniczący:          SSO Wojciech Machnicki (spr.)

Sędziowie:                    SSO Halina Musiał, SSO Tomasz Sobieraj

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2014 roku w Szczecinie na rozprawie sprawy z powództwa K.P. – reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym przeciwko S.P. – M.S.P. o zapłatę na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 października 2015 roku, sygn. akt XXIV C 500/14,

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

Powód K.P., działając jako reprezentant grupy, wniósł pozew przeciwko S.P – M.S.P. Powód domaga się:

  1. rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym,
  2. zasądzenia od pozwanego na rzecz każdego z Członków Grupy wskazanych w spisie Członków Grupy,
  3. przyznania na rzecz pełnomocników powoda wynagrodzenia na zasadach ustalonych w umowie zawartej pomiędzy Reprezentantem Grupy a pełnomocnikiem oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz każdego z Członków Grupy, reprezentowanych przez powoda kosztów postępowania, według norm przepisanych.

Powód wskazuje, że roszczenia zostały ujednolicone ze względu na ilość akcji posiadanych przez powodów, a tym samym pod względem wartości dochodzonych przez członków Grupy roszczeń w poszczególnych podgrupach. Zasada ujednolicenia roszczeń polega na przyporządkowaniu Członków Grupy posiadających identyczną ilość akcji do poszczególnych podgrup. Wysokość roszczenia każdego z członków podgrupy określa spis członków Grupy. Wysokość roszczenia każdego z członków podgrupy została obliczona jako różnica pomiędzy iloczynem ilości akcji oraz wartości księgowej jednej akcji na dzień 31.12.2001 r., tj. 21,47 zł, a wartością akcji na dzień złożenia pozwu, która wynosi 0,00 zł.

Postanowieniem z 9 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Postanowieniem z 4 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny uchylił ww. postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Spis członków Grupy, aktualny na dzień 30 maja 2014 r., został dołączony do pisma powoda z 30 maja 2014 r.

W piśmie z 5 marca 2014 r. powód wskazuje, że domaga się zapłaty w oparciu o następującą podstawę faktyczną: podjęcie przez osoby reprezentujące S.P. szeregu działań w okresie lat 2001 – 2002, w tym w szczególności odwołania Zarządu i aresztowania jego członków oraz zaskarżenia uchwał z dnia 7 maja 2002 r. podjętych przez Zgromadzenie Akcjonariuszy, albowiem te działania i wywołane nimi zdarzenia ostatecznie doprowadziły do utraty wartości akcji należących do powodowej Grupy.

Powód jednocześnie zaznacza, że zdarzenia z lat 1995 – 2001 stanowią jedynie tło historyczne sprawy i przedstawiają działania przedstawicieli S.P. w tym okresie, które nie wywołując bezpośrednio skutku w postaci utraty wartości akcji, potwierdzają istnienie zamiaru przejęcia majątku spółki bez względu na konsekwencje z tym związane. Ogłoszenie upadłości spółki stanowiło natomiast wynik powyższych działań i skuteczną realizację ich celu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazuje, że Reprezentant Grupy, działając w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków Grupy dochodzi od S.P. – M.S.P. należności z tytułu utraty przez akcje spółki S.S. (…) S.A. (zwaną dalej: S.A.) ich wartości na skutek podjęcia do roku 2002 włącznie, przez osoby działające w imieniu S.P., działań mających na celu przejęcie przez (…) Spółki – całego (…) (renacjonalizacja), a w sytuacji, gdy do tego nie doszło, doprowadzenie do upadłości Spółki, na skutek której akcji (…) S.A. utraciły swoją wartość.

Działalność ta była prowadzona przez S.P. na wielu płaszczyznach, zarówno jako akcjonariusza mniejszościowego (…) S.A., który podejmował działania na szkodę pozostałej części akcjonariuszy, jak i działającego w ramach posiadanego imperium. Żądanie pozwu zostało wyliczone na podstawie wartości księgowej akcji.

W sytuacji, gdyby żądanie pozwu o zapłatę przez pozwanego na rzecz Członków Grupy odszkodowania z tytułu utraty wartości akcji okazało się z jakichkolwiek przyczyn nieuzasadnione, strona powodowa wskazuje, iż co najmniej w granicach dochodzonego przez każdego z członków Grupy roszczenia, przysługuje im prawo do żądania zasądzenia należności z tytułu utraty przez akcjonariuszy spółki S.S. (…) S.A. dywidendy za lata 2002 – 2011, która nie została akcjonariuszom wypłacona z uwagi na ogłoszenie upadłości Spółki, mającej na celu likwidacje jej majątku.

Roszczenie w tym zakresie jest zgłaszane jedynie na wypadek, gdyby roszczenie o zapłatę z tytułu utraty wartości akcji okazało się nieuzasadnione.

Na skutek podjętych przez S.P. jako akcjonariusza (…) S.A. działań, a nadto na skutek decyzji podjętych w ramach posiadanego imperium, znajdująca się w bardzo dobrej kondycji gospodarczo – ekonomicznej spółka (…) S.A. zmuszona została do otwarcia postępowania upadłościowego, a tym samym wartość księgowa posiadanych przez akcjonariuszy tej spółki akcji spadła do zera. Kwota ta stanowi zatem wysokość szkody poniesionej przez powodów, w przeliczeniu na jedną akcję.

Niezależnie od powyższego, na skutek ogłoszenia upadłości, akcjonariusze (…) S.A. utracili bezpowrotnie prawo do dywidendy za lata 2002 – 2011.

Z uwagi na różną ilość akcji, posiadaną przez poszczególnych akcjonariuszy ich roszczenia zostały ujednolicone poprzez stworzenie podgrup, w których znaleźli się członkowie Grupy posiadający poszczególne ilości akcji.

Pozwany S.P. – M.S.P., zastępowany przez P.G. S.P. wnosi o:

  1. odrzucenie pozwu,
  2. a w razie nieuwzględnienia powyższego wnosi o oddalenie powództwa.

Uzasadniając wniosek o odrzucenie pozwu pozwany podnosi, że kwestionuje dopuszczalność przeprowadzenia postępowania grupowego, co zgodnie z art. 10 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powinno skutkować odrzuceniem pozwu.

Pozwany podkreśla, że strona powodowa jako okoliczności uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą S.P. powołuje zdarzenia, które miały miejsce w okresie 1995 – 2002 r. Dla przyjęcia jednolitości zdarzenia faktycznego stanowiącego podstawę faktyczną powództwa, konieczne jest zatem aby te zdarzenia dotyczyły każdego z członków grupy. Tym samym każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem spółki w okresie 1995 – 2002 r. i obecnie. W innym wypadku nie będzie istniała możliwość uznania, iż związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniami z lat 1995 – 2002 jest taki sam dla wszystkich członków grupy.

Z dokumentów dołączonych do pozwu nie wynika, żeby spełniona była ww. okoliczność. Pozwany wskazuje, że zgodnie z 16 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w przypadku roszczeń pieniężnych przynależność do grupy powinna być udowodniona, a nie tylko uprawdopodobniona. Wobec braku wykazania przynależności jakiegokolwiek z osób wymienionych jako członkowie grupy zasadny staje się wniosek o odrzucenie pozwu.

W piśmie z 29 kwietnia 2014 r. pozwany podtrzymał stanowisko, że kwestionuje przynależność do Grupy wszystkich zgłoszonych osób, albowiem powód nie wskazał dowodów pozwalających na ustalenie, iż każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem w okresie 1995-2002 i obecnie.

Pozwany wskazał również, że postępowanie grupowe jest niedopuszczalne, ponieważ roszczenia członków grupy straciły swój jednorodny charakter na skutek konieczności indywidualnego badania przypadku każdego z członków grupy, w celu ustalenia przyczyn opóźnienia w wystąpieniu do sądu.

 

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem niniejszego postanowienia jest rozstrzygnięcie o dopuszczalności postępowania grupowego. Dochodzenie roszczeń na rzecz członków grupy regulują przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”).

Powyższa ustawa reguluje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 u.d.p.g.).

Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach. W sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego (art. 2 u.d.p.g.).

Powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy, który prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy (art. 4 u.d.p.g.).

Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Na postanowienie sądu w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym przysługuje zażalenie (art. 10 u.d.p.g.). Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego (art. 11 ust. 1 u.d.p.g.).

Powyższe przepisy precyzują, kiedy sąd może rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Postępowanie grupowe jest zatem dopuszczalne w przypadku roszczeń opartych na tej samej lub takie samej podstawie faktycznej dochodzonych przez co najmniej 10 osób.

Mogą to być wyłącznie roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Wysokość roszczeń pieniężnych powinna być taka sama dla wszystkich członków grupy lub ujednolicona w podgrupach.

Sąd uznaje, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. Sąd badał dopuszczalność postępowania grupowego w odniesieniu do 1022 członków, których aktualny wykaz został dołączony do pisma powoda z 30 maja 2014 r. (k. 1305-1322).

Oceniając, czy powód wykazał iż wskazani członkowie posiadali akcje co najmniej na 31 grudnia 2001 r. do chwili obecnej Sąd opierał się na dokumentach dołączonych przez powoda. Podstawowymi dołączonymi dokumentami są odcinki zbiorowe akcji, czyli dokumenty inkorporujące co najmniej dwie akcje, przewidziane w art. 328 k.s.h., a wcześniej w art. 339 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy. Powód dołączył odcinki zbiorowe imienne, które pozwalają na identyfikację akcjonariusza. Datą emisji akcji jest 13 wrzesień 1991 r., co prowadzi do domniemania faktycznego w rozumieniu art. 231 k.p.c., że osoba wskazana na danym odcinku była właścicielami takiej ilości akcji jaka widnieje na danym odcinku w całym okresie późniejszym, aż do dnia dzisiejszego, o ile co innego nie wynika z pozostałego materiału dowodowego. Część akcjonariuszy wskazanych na odcinkach zbiorowych zmarła. W takich sytuacjach podstawą uznania, że osoby wskazane jako członkowie grupy są następcami prawnymi zmarłych akcjonariuszy są stwierdzenia nabycia spadku lub akty poświadczenia dziedziczenia (art. 1025 § 1 k.c.). Z dołączonego stwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia wynika domniemanie prawne, że wskazane osoby są spadkobiercami akcjonariuszy wskazanych na dołączonych odcinkach zbiorowych akcji (art. 1025 § 2 k.c.). Akcje są zbywalne (art. 337 § 1 k.s.h.). W razie zbycia akcji, dowodem zbycia są umowy. Umowa zbycia jest źródłem domniemania, że nabywca jest następcą prawnym osoby wskazanej na odcinku zbiorowym bądź jej spadkobiercy.

Roszczenia wszystkich, to jest poszczególnych, członków Grupy zostały oparte o następującą podstawę faktyczną: podjęcie przez osoby reprezentujące S.P. szeregu działań w okresie lat 2001 – 2002, w tym w szczególności odwołania Zarządu i aresztowania jego członków oraz zaskarżenia uchwał z dnia 7 maja 2002 r. podjętych przez Zgromadzenie Akcjonariuszy, albowiem te działania i wywołane nimi zdarzenia ostatecznie doprowadziły do utraty wartości akcji należących do powodowej Grupy. W takim ujęciu podstawy faktycznej Sąd przyjmuje za powodem, że zdarzenia z lat 1995 – 2001 stanowią jedynie tło historyczne sprawy i przedstawiają działania przedstawicieli S.P. w tym okresie, które nie wywołując bezpośrednio skutku w postaci utraty wartości akcji, potwierdzają istnienie zamiaru przejęcia majątku spółki bez względu na konsekwencje z tym związane. Ogłoszenie upadłości spółki stanowiło natomiast wynik powyższych działań i skuteczną realizację ich celu. Za tym, że roszczenia są oparte na tej samej podstawie faktycznej przemawia fakt, posiadania akcji w powyższym okresie, a co najmniej od 31 grudnia 2001 r. do chwili obecnej, przez członków Grupy, bądź przez ich prawnym poprzedników.

Sąd dokonał analizy wskazanych wyżej dokumentów, w tym ilości akcji wskazanych na odcinkach zbiorowych, z których wynika że roszczenia każdego członka grupy zostały prawidłowo ujednolicone, a postępowanie grupowe jest dopuszczalne w odniesieniu do każdego członka Grupy wymienionego w zestawieniu aktualnym na 30 maja 2014 r., z wyjątkiem następujących osób: K.W. (podgrupa (…) akcji) – powód dołączył oświadczenie o przystąpieniu do Grupy, ale brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

S.T. (podgrupa akcji) – brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji; w stwierdzeniu nabycia spadku po M.T zostali wskazani tylko DT., A.F. i J.T.;

M.B. (podgrupa (…) akcji) – powód nie dołączył dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

K.H. (podgrupa (…)akcji) – powód dołączył oświadczenie o przystąpieniu do Grupy, ale brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

J.S. (podgrupa (…) akcji) – powód nie dołączył dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

R.N. (podgrupa (…) akcji) – powód nie dołączył dowodów wskazujących na posiadanie akcji, w szczególności brak jest postanowienia o stwierdzeniu nabyciu spadku; są tylko adnotacje odręczne Samodzielnego Pracownika ds. obrotu akcjami na odcinkach zbiorowych;

M.S. (podgrupa (…) akcji) – każda z nich domaga się zapłaty podwójnej kwoty w stosunku do udziału w spadku po J.S. wynoszącego po V części, który wynika ze stwierdzenia nabycia spadku;

J.B. (podgrupa (…) akcji) – powód dołączył oświadczenie o przystąpieniu do Grupy, ale brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

K.J. (podgrupa (…) akcji) – powód dołączył oświadczenie o przystąpieniu do Grupy, ale brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

H.K. (podgrupa (… )akcji) – brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

L.J. (podgrupa (…) akcji) – brzmienie nazwiska na odcinkach zbiorowych akcji, na liście i umowie jest inne; w rezultacie należy uznać, że powód nie wykazał posiadania akcji przez konkretną osobę;

Z.M. (podgrupa (…) akcji) – brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji; powód dołączył jedynie zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym;

Z.M. (podgrupa (…) akcji) – powód nie dołączył dowodów wskazujących na posiadanie akcji;

W.W. (podgrupa akcji) – brak jest dowodów wskazujących na posiadanie akcji, powód dołączył jedynie oświadczenie o przystąpieniu do grupy;

A.W. (podgrupa (…) akcji) – powód dołączył dwa odcinki zbiorowe akcji, z których wynika że ww. członek jest posiadaczem tylko (…) akcji.

Sąd nie znalazł podstaw do ustalenia członkostwa w oparciu od dołączone przez powoda do pozwu tzw. księgi akcyjne. Dołączone dokumenty to w istocie dwie listy akcjonariuszy posiadających akcje imienne (A-Ł oraz M-Ż) uprawnionych do uczestniczenia w nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu akcjonariuszy S.S. (…) w dniu 12 stycznia 2012 r, sporządzone na 9 stycznia 2012 r. Przy każdym nazwisku została wskazana liczba akcji, ale brak jest odniesienia do konkretnych dokumentów pozwalających na potwierdzenie faktu ich posiadania. Dołączone listy nie spełniają zatem wymagań z art. 341 § 1 k.s.h. do nazywania ich księgą akcyjną, ze względu na brak oznaczenia wysokości dokonanych wpłat oraz wpisów o przeniesieniu akcji. W rezultacie nie potwierdzają posiadania akcji przez konkretne osoby na dzień 9 stycznia 2012 r. ani tym bardziej posiadania ich w okresie od 31 grudnia 2001 r. lub wcześniej.

Sąd ma na uwadze, że powód dochodzi zapłaty na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych. Podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g. są zatem okoliczności faktyczne składające się na czyn niedozwolony, szkodę oraz wskazujące na istnienie związku przyczynowego. Analiza stanowiska powoda prowadzi do wniosku, że czynem sprawcy (podstawą faktyczną roszczenia) są podejmowane przez osoby reprezentujące S.P. szeregu działań w latach 2001 – 2002 (odwołanie zarządu, aresztowanie jego członków, zaskarżenie uchwał Zgromadzenia Akcjonariuszy z dnia 7 maja 2002 r.).

Elementem podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia (zapłaty) jest również szkoda. W uzasadnieniu pozwu powód wskazuje jednak na dwie szkody. Pierwszą jest utrata wartości akcji, drugą utrata prawa do dywidendy.

Powód przedstawia prawo do dywidendy jako podstawę faktyczną ewentualną, w tym znaczeniu, że jeżeli Sąd uzna, że dochodzonej kwoty nie można zasądzić ze względu na utratę wartości akcji, to Sąd powinien ją zasadzić ze względu na utratę prawa do dywidendy. Rzecz jednak w tym, że pozew o zapłatę w postępowaniu grupowym powinien spełnić dodatkową przesłankę dopuszczalności, mianowicie wysokość roszczenia każdego członka grupy powinna zostać ujednolicona w grupach bądź podgrupach (art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g.). Powód dokonał takiego ujednolicenia – ale w odniesieniu do utraty wartości akcji, a nie utraconego prawa do dywidendy. Podstawą ujednolicenia jest bowiem iloczyn liczby akcji posiadanych przez każdego członka grupy i ich poprzedniej wartości (tj. 21,47 zł).

W rezultacie powstała sytuacja, w której podstawa faktyczna w postaci utraty prawa do dywidendy (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.) nie ma związku z tak ujednoliconym roszczeniem (art. 2 ust. 1 i 2 u.g.p.g.). Inaczej mówiąc, wysokość roszczenia o naprawienie szkody z tytułu utraty prawa do dywidendy nie została ujednolicona, co w sposób oczywisty narusza art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g..

Brak jednak podstaw do odrzucenia pozwu, ponieważ w następstwie dokonanego ujednolicenia powód jednoznacznie wskazuje, że dochodzi zapłaty konkretnych kwot wynikających z ilości posiadanych akcji z tytułu utraty ich wartości – a nie utraty prawa do dywidendy. Wynika to wprost przede wszystkim z 4 kolumny na liście Członków Grupy. Należy wyraźnie odróżnić żądanie pozwu (zapłaty konkretnej kwoty) od uzasadnienia pozwu. Roszczenie z tytułu utraty prawa do dywidendy powód wyartykułował w uzasadnieniu pozwu, ale nie zrobił tego w treści żądania zapłaty.

W rezultacie ujednolicenia roszczenia okoliczność faktyczna w postaci utraty prawa do dywidendy nie ma zatem przełożenia na wysokość dochodzonych kwot. W takiej sytuacji odrzucenie pozwu wydaje się bezprzedmiotowe, niemniej utrata prawa do dywidendy nie będzie mogła być traktowana jako podstawa faktyczna do zasądzenia w niniejszym postępowaniu jakiejkolwiek kwoty – ponieważ powód dokonał ujednolicenia roszczenia według innego kryterium. Tym samym, zdaniem Sądu na etapie badania dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym brak jest podstaw do wydawania w tym zakresie dodatkowego rozstrzygnięcia.

Podstawą odrzucenia pozwu nie może być zarzut przedawnienia roszczenia, ponieważ zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego kwestia przedawnienia stanowi kwestię merytoryczną, która podlega badaniu dopiero po stwierdzeniu, że postępowanie grupowe jest dopuszczalne. O zasadności dochodzonych roszczeń zadecyduje Sąd dopiero podczas trzeciej, merytorycznej fazy postępowania grupowego. Gdyby wówczas okazało się, że roszczenia pewnych członków grupy uległy przedawnieniu, to w odniesieniu do tych osób i w oparciu o te indywidualne okoliczności Sąd wyda orzeczenie merytoryczne.

W uzasadnieniu postanowienia z 4 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny wskazał, że warunkiem wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest otrzymanie przez sąd zgody wszystkich członków grupy na ryczałtowe odszkodowanie. W związku z tym, Sąd zobowiązał powoda do dołączenia takich oświadczeń. W odpowiedzi (k. 925-926) powód wskazał, że zgodnie z poglądem części doktryny takie oświadczenie nie ma charakteru materialno-prawnego a procesowy, co oznacza, że wystarczające jest złożenie takiego oświadczenia przez Reprezentanta Grupy (vide: M. Rejdak, P. Pietkiewicz, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 1, Warszawa 2011, s. 73 i nast.). Z tej przyczyny powód przełożył oświadczenie Reprezentanta Grupy o wyrażeniu w imieniu członków zgody na ryczałtowe odszkodowanie (k. 929) i niezależnie od tego dołączył oświadczenia poszczególnych członków. W związku jednak z wiążącym charakterem oceny prawnej i wskazań Sądu Apelacyjnego Sąd w niniejszym postępowaniu uznaje, że przesłanką wszczęcia postępowania grupowego jest otrzymanie takiej zgody od każdego z członków, a nie Reprezentanta Grupy działającego w ich imieniu. Gdyby bowiem przyjąć, że takie oświadczenie może złożyć Reprezentant Grupy, to wówczas nie byłoby przeszkód w uznaniu, że zostało ono inkorporowane w treści pozwu i pozostałych pism procesowych wskazujących wysokość dochodzonych kwot, bez konieczności sporządzania osobnego dokumentu.

Członkowie grupy wyrażali zgodę na ryczałtowe odszkodowanie bądź w osobnych oświadczeniach bądź składając swój podpis w odpowiedniej rubryce spisu członków Grupy. W oparciu o analizę dołączonych dokumentów Sąd stwierdza, że powód nie dołączył oświadczeń o wyrażeniu zgody na ryczałtowe odszkodowanie następujących osób: H. B., A.S., Z.C., L.L., J.S. G.B.. Powyższe osoby nie mogą zatem zostać uznane, za wchodzące w skład Grupy.

W rezultacie Sąd uznaje, że postępowanie grupowe jest dopuszczalne wobec Grupy liczącej 1000 członków. Członkami tej Grupy są osoby wymienione w spisie członków aktualnym na 30 maja 2014 r., z wyjątkiem wskazanych wyżej 15 osób, które nie wykazały posiadania akcji oraz 7 osób, które nie dołączyły oświadczeń o wyrażeniu zgody na ryczałtowe odszkodowanie. Zdaniem Sądu obowiązujące przepisy nie dają podstaw do odrzucenia pozwu, z tego względu, że w odniesieniu do kilku członków grupy powód nie zdołał wykazać posiadania przez nich akcji lub którzy nie dołączyli oświadczeń o wyrażeniu zgody na ryczałtowe dochodzenie odszkodowania. Nawet bowiem po pomniejszeniu spisu o 22 osoby liczba pozostałych członków znaczenie przekracza 10 osób, co oznacza, że postępowanie grupowe jako takie jest dopuszczalne.

Rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym jest dopuszczalne, ponieważ dochodzone roszczenia mają charakter pieniężny, dochodzone są przez więcej niż 10 osób i zostały oparte na takiej samej podstawie postawie faktycznej. Ujednolicone roszczenia poszczególnych członków Grupy dotyczą naprawienia szkody powstałej na skutek utraty wartości akcji posiadanych przez akcjonariuszy tj. roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych w rozumieniu art. 415 kodeksu cywilnego. Wysokość roszczeń została ujednolicona w ramach poszczególnych podgrup wg. ilości posiadanych akcji, wskazanych na dołączonych przez powoda odcinkach zbiorowych. Okoliczności sprawy są wspólne dla wszystkich członków grupy.

Z powyższych względów Sąd postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy z dnia 30 września 2014 r.

Written by

  1. Rozstrzygnięcie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego jest pierwszym etapem postępowania i stanowi formę swoistego przedsądu, nie związanego z merytoryczną oceną zasadności dochodzonych w pozwie roszczeń.
  2. Ustawa o postępowaniu grupowym nie zawiera definicji sprawy o ochronę konsumentów, ani definicji konsumenta. Odwołując się zatem do art. 221 k.c. wskazać należy, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
  3. Rolą reprezentanta grupy, składającego pozew w postępowaniu grupowym w niniejszej sprawie, było przekonujące uzasadnienie, że dochodzone pozwem roszczenia wszystkich członków grupy, z czterech podstaw prawnych, oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.
  4. Skoro każdy z członków grupy wyrządzoną mu przez pozwanych szkodę utożsamia z utratą wpłaconych na rzecz spółki, w wykonaniu zawartych z nią umów, środków i przewidywanych korzyści, to z tego punktu widzenia rodzaj umów i warunki, na jakich zostały one zawarte, stają się istotną, różnicującą okolicznością stanu faktycznego.
  5. Ustawodawca dookreślił pojęcie „podgrupa” – obejmuje ona co najmniej 2 osoby, których roszczenia, z uwagi na zróżnicowane okoliczności dotyczące poszczególnych członków grupy, nie mogą zostać ujednolicone w ramach grupy. Podgrupę tworzy zespół osób, których roszczenia ze względu na występujące zróżnicowanie (uniemożliwiające ujednolicenie w grupie) są ujednolicane przez utworzenie odrębnego zespołu osób (nazywanego podgrupą).
  6. W niniejszej sprawie ujednolicenie roszczeń w ramach podgrupy polega wyłącznie na tym, że roszczenia członków zostały dostosowane do wysokości najniższego z nich, co wydaje się wobec istnienia w sprawie wielu okoliczności faktycznych różnicujących, niewystarczające. Powód poza zbliżoną wysokością szkody nie wskazał żadnych innych kryteriów standaryzacji roszczeń.

Sąd Okręgowy w Gdańsku IX Wydział Gospodarczy w składzie :

Przewodniczący:  SSO Mariusz Wicki

Sędziowie:           SSO Marek Miastkowski, SSR (del.) Anita Różalska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2014 r. w Gdańsku na rozprawie w sprawie z powództwa w postępowaniu grupowym wytoczonego przez reprezentanta grupy (…) przeciwko (…) o zapłatę

postanawia:

  1. odrzucić pozew;
  2. kosztami sądowymi obciążyć powoda, uznając je za uiszczone.

 

UZASADNIENIE

Powód w pozwie wniesionym w postępowaniu grupowym skierowanym przeciwko (…) i (…) domagał się zasądzenia od pozwanych na rzecz członków grupy, podzielonych na 137 podgrup, łącznie kwoty 41.663.725,84 zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. W związku z przyłączeniem się do grupy kolejnych członków i powstaniem dalszych podgrup, pismem z dnia 13 listopada 2012 r. rozszerzono powództwo do kwoty 71.963.294,28 zł, przy podziale grupy na 183 podgrupy, a pismem z dnia 4 grudnia 2013 r. do kwoty 76.247.849,72 zł, przy podziale grupy na 187 podgrup.

Powód wskazał, że pozew podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, gdyż zostały spełnione wszystkie przesłanki wymagane przepisami ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Twierdził, że w niniejszej sprawie został spełniony wymóg liczebności grupy, jednorodzajowości roszczeń, podobieństwa podstawy faktycznej, zaliczenia sprawy do kategorii spraw objętych postępowaniem grupowym. Według powoda jednorodzajowość roszczeń winna być rozumiana jako jednorodzajowość będących przedmiotem sporu stosunków prawnych i przejawia się w tym, że wszystkie roszczenia, które przysługują wszystkim członkom grupy, są roszczeniami pieniężnymi opartymi na fakcie przekazania (…) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością środków pieniężnych w celu wykonania postanowień umowy na obrót i przechowywanie (…) i niedokonania ich zwrotu, jak również na fakcie niezgłoszenia przez członków zarządu tej spółki wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Istnienie takiej samej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy powód uzasadniał tym, że wszystkie roszczenia wynikają z umów zawieranych ze spółką (…), których przedmiotem był obrót i przechowywanie metali szlachetnych, jak również tym, że pozwani członkowie zarządu nie wystąpili we właściwym czasie z wnioskiem o ogłoszenie jej upadłości, bowiem wniosek ten został złożony przez wierzycieli, co zdaniem powoda doprowadziło do sytuacji, w której egzekucja roszczeń wobec (…) sp. z o.o. będzie niewątpliwie bezskuteczna. Powód dalej podniósł, że ustawa wymaga przystąpienia do sprawy co najmniej 10 osób, a w niniejszej sprawie do grupy przystąpiło ponad 900 osób, przy czym wszyscy członkowie grupy są konsumentami w rozumieniu ustawy kodeks cywilny, a zatem niniejsza sprawa mieści się w pojęciu sprawy o ochronę konsumentów i sprawy z tytułu czynów niedozwolonych. Powód przyjął, że ujednolicanie roszczeń pieniężnych członków grupy będzie następowało według zasady podobieństwa wysokości roszczeń, przy czym osoby, których roszczenia mają zbliżoną wartość, będą tworzyły odpowiednie podgrupy. Argumentował, że zarówno (…), jak i (…) byli członkami zarządu (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie, w którym powstały i stały się wymagalne roszczenia członków grupy, jak również w okresie, w którym powinien zostać złożony wniosek o ogłoszenie upadłości.

Jako kolejną podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych powód wskazał art. 415 k.c., podając, że w toku postępowania przygotowawczego postawiono (…) szereg zarzutów, co zdaniem powoda, z dużym prawdopodobieństwem pozwala przypuszczać, że jego czyny nosiły znamiona czynów bezprawnych i zawinionych.

W piśmie procesowym z dnia 7 stycznia 2014 r. powód podtrzymał żądanie pozwu i wskazał, że żądanie pozwu znajduje podstawę prawną także w art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze oraz art. 422 k.c. Argumentował, że szkoda członków grupy, reprezentowanej przez powoda, jest wynikiem nie tylko braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie, ale także szeregu konsekwentnych i zamierzonych działań pozwanych, za pomocą których nakłonili członków grupy do zawarcia umowy na obrót i przechowywanie metali szlachetnych i przekazania na rzecz reprezentowanej spółki kwot pieniężnych. Zdaniem powoda, członkowie grupy na skutek działań spółki i samych pozwanych zostali przekonani o istnieniu pełnej gwarancji bezpieczeństwa środków powierzonych spółce – analogicznie do depozytów bankowych. W ocenie powoda, szkoda członków grupy jest wynikiem nieprawdziwych oświadczeń i zapewnień pozwanych reprezentujących (…) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz szeregu umyślnych działań skutkujących uniemożliwieniem spełnienia zobowiązań. Odpowiedzialności pozwanych powód upatrywał także w przepisie art. 422 k.c., wskazując, że pozwani, jako członkowie zarządu, są odpowiedzialni za wszystkie czyny niedozwolone popełnione na szkodę członków grupy, także bezpośrednio popełnione przez inne osoby, z którymi pozwani współdziałali lub skorzystali z wyrządzonej przez nich szkody.

W odpowiedzi na pozew pozwany (…) wniósł o oddalenie powództwa, kwestionując także dopuszczalność postępowania grupowego w niniejszej sprawie i wnosząc o odrzucenie pozwu. Pozwany podniósł, że w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka jednorodzajowości roszczeń, bowiem członkowie grupy zawierali z (…) sp. z o.o. różnorodne umowy, a różnice dotyczyły rodzaju towaru, warunków depozytu towarowego – a treść regulaminów i ogólnych warunków umowy zmieniały się na przestrzeni czasu i były różne dla różnych klientów.

Pozwana także wniosła o oddalenie powództwa w całości, a nadto zarzuciła, że brak jest podstaw do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Wskazała, że od dnia 10 lipca 2012 r. nie była już członkiem zarządu (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, od tego czasu nie miała wpływu na prowadzenie spraw spółki i nie może ponosić odpowiedzialności za działania spółki. Zarzuciła, że wobec zawierania umów z (…) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością przez członków grupy w różnym czasie brak jest jednakowego dla wszystkich członków grupy zespołu okoliczności faktycznych uzasadniających dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym.

Powód w piśmie z dnia 5 września 2014 r. i na rozprawie w dniu 19 września 2014 r. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Na rozprawie w dniu 19 września 2014 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego zawarty w pkt 1 odpowiedzi na pozew jako bezzasadny. Sąd oddalił także wniosek tego pozwanego o zobowiązanie Syndyka masy upadłości (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. do wydania wszystkich umów, wraz z załącznikami obowiązującymi w spółce na przestrzeni lat 2009-2012, uznając, że jest on zbędny na obecnym etapie postępowania wobec załączenia przez powoda do oświadczeń członków grupy dokumentów pozwalających na ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Sąd zważył, co następuje:

Postępowanie grupowe reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44). Definicję tego postępowania zawiera przepis art. 1 ust. 1 wspomnianej ustawy, który stanowi, że postępowanie grupowe to postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Zakres przedmiotowy ustawy określa art. 1 ust. 2, zgodnie z którym ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Jak wynika natomiast z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy, warunkiem dopuszczalności postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest także to, by wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy, przy czym ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego jest pierwszym etapem postępowania i stanowi formę swoistego przedsądu, nie związanego z merytoryczną oceną zasadności dochodzonych w pozwie roszczeń. Jak wynika z art. 10 ust. 1 ustawy, sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu niniejsza sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.

Dokonując oceny roszczeń zgłoszonych w pozwie z punktu widzenia zakresu przedmiotowego ustawy wskazać należy, że wbrew twierdzeniom powoda, niniejsza sprawa nie należy do kategorii spraw o ochronę roszczeń konsumentów. Ustawa o postępowaniu grupowym nie zawiera definicji sprawy o ochronę konsumentów, ani definicji konsumenta. Odwołując się zatem do art. 221 k.c. wskazać należy, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Wprawdzie z treści pozwu wynika, że osoby, które przystąpiły do grupy nie zawarły umów na przechowywanie i obrót w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub zawodowej, ale należy mieć na uwadze, że stroną pozwaną w niniejszej sprawie nie jest (…) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G., będąca przedsiębiorcą, z którą członkowie grupy jako konsumenci zawarli umowy, ale członkowie jej zarządu. Roszczenia członków grupy w stosunku do (…) i (…) nie mają źródła w umowach, a samoistnym źródłem zobowiązania pozwanych jest fakt wyrządzenia ich działaniem bądź zaniechaniem szkody członkom grupy. W konsekwencji, skoro pozew nie jest skierowany przeciwko drugiej stronie czynności prawnej będącej przedsiębiorcą, w ocenie Sądu niniejsza sprawa nie może być uznana za sprawę o ochronę roszczeń konsumentów.

W pozwie wskazano kilka podstaw prawnych dochodzonych roszczeń. Są to nie tylko przepisy art. 415 i 422 księgi trzeciej tytułu VI kodeksu cywilnego, które niewątpliwie regulują odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych, o jakich mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, ale także przepisy regulujące odpowiedzialność członków zarządu znajdujące się poza kodeksem cywilnym – przepisy art. 299 kodeksu spółek handlowych i art. 21 ust. 3 ustawy postępowanie upadłościowe i naprawcze.

Wprawdzie usytuowanie przepisu w konkretnym akcie prawnym nie przesądza automatycznie jego charakteru prawnego, ale należy jednak zwrócić uwagę, że charakter prawny roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu z art. 299 k.s.h. budzi kontrowersje w doktrynie i judykaturze. Według nurtu przeważającego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, potwierdzonego uchwałą składu 7 sędziów z dnia 7 listopada 2008 r. w sprawie III CZP 72/08, zgodnie z którą do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, roszczenia te mają charakter deliktowy. W niektórych jednak orzeczeniach Sądu Najwyższego i przez część przedstawicieli doktryny, odpowiedzialność członków zarządu jest ujmowana jako ustawowa odpowiedzialność gwarancyjna za cudzy dług, co może rodzić pewne wątpliwości co do dopuszczalności dochodzenia roszczeń opartych na tej podstawie prawnej w postępowaniu grupowym, z uwagi na wyczerpujący katalog roszczeń objętych przedmiotowym zakresem ustawy w art. 1 ust. 2, którego nie należy interpretować rozszerzająco.

Gdyby jednak podzielić pogląd, że roszczenia członków grupy oparte na wszystkich wskazanych w pozwie podstawach prawnych mają charakter deliktowy i w konsekwencji są objęte przedmiotowym zakresem ustawy, to niniejsza sprawa i tak nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, ponieważ nie zostały spełnione wszystkie wymogi określone w art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 ustawy, które wystąpić muszą łącznie.

Jeśli chodzi o wymagania określone w art. 1 ust. 1 ustawy, o ile spełniony jest wymóg liczebności grupy (co najmniej 10 osób) i dochodzone roszczenia są jednego rodzaju (są to roszczenia pieniężne o zapłatę odszkodowania), to w ocenie Sądu roszczenia te nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Podkreślenia wymaga, że rolą reprezentanta grupy, składającego pozew w postępowaniu grupowym w niniejszej sprawie, było przekonujące uzasadnienie, że dochodzone pozwem roszczenia wszystkich członków grupy z czterech podstaw prawnych oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Argumentacja powoda, odnosząca się do istnienia tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej, ograniczyła się w istocie wyłącznie do roszczeń z art. 299 k.s.h. i art. 415 k.c. Powód, wskazując w piśmie z dnia 7 stycznia 2014 r. kolejne dwie podstawy materialnoprawne zgłoszonych w pozwie roszczeń, nie uzasadnił twierdzenia, że okoliczności faktyczne, z których wywodzi te roszczenia, dla wszystkich członków grupy są te same lub takie same.

Stwierdzenie, czy roszczenia członków grupy wywodzone przez powoda z art. 422 k.c. oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej jest na tym etapie postępowania utrudnione także i z tej przyczyny, że z treści pisma powoda z 7 stycznia 2014 r. nie wynika jednoznacznie, czy powód upatruje odpowiedzialności pozwanych jako podżegaczy czy pomocników, czy też osób, które świadomie skorzystały z wyrządzonej członkom grupy szkody.

Należy także podkreślić, że skoro każdy z członków grupy wyrządzoną mu przez pozwanych szkodę utożsamia z utratą wpłaconych na rzecz spółki, w wykonaniu zawartych z nią umów, środków i przewidywanych korzyści, to z tego punktu widzenia rodzaj umów i warunki, na jakich zostały one zawarte stają się istotną, różnicującą okolicznością stanu faktycznego. Członkowie grupy nie legitymują się tytułami egzekucyjnymi przeciwko spółce, co skutkuje tym, że Sąd na potrzeby ustalenia wysokości szkody wyrządzonej przez pozwanych członków zarządu dokonywałby ustalenia wysokości zobowiązania (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. wobec każdego członka grupy z osobna. Ustalenia te musiałyby mieć charakter indywidualny, gdyż każdorazowo Sąd musiałby badać, jaka jest wysokość szkody każdego członka grupy w świetle konkretnej umowy (a czasem kilku umów zawartych w różnym czasie i na podstawie różnych warunków).

Należy mieć na względzie, że umowy o obrót i przechowywanie metali szlachetnych były przez członków grupy zawierane na przestrzeni ponad dwóch lat – od początku 2010 r. do przełomu lipca i sierpnia 2012 r. Jak wynika z załączonych przez powoda do oświadczeń o przystąpieniu do grupy dyspozycji i potwierdzeń zawarcia depozytów towarowych, członkowie grupy zawierali umowy na obrót i przechowywanie zarówno (…), jak i (…), przy czym były to umowy zawarte na różne okresy i na podstawie różnych ogólnych warunków depozytu towarowego (np. <<…>>).

Roszczenia członków grupy stały się wymagalne w różnym czasie, część jeszcze przed ogłoszeniem upadłości (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Niektórzy z członków grupy odstąpili od zawartych umów, część nie posiada certyfikatów potwierdzających ich zawarcie. Wielu członków grupy zawarło po kilka umów w różnym okresie funkcjonowania (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i na różnych warunkach, w tym także część umów po dniu 10 lipca 2012 r. (vide np. oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożone przez (…) wraz z załączonymi dokumentami <<…>>), niektórzy członkowie grupy zawarli tylko jedną umowę i to po 10 lipca 2012 r. (vide np. oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożone przez (…) wraz z załączonymi dokumentami <<…>>), co jest istotne z tej przyczyny, że pozwana zarzuciła, że złożyła rezygnację z funkcji członka zarządu (…) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w dniu 10 lipca 2012 r. Gdyby powyższa okoliczność potwierdziła się, sytuacja członków grupy uległaby dalszemu zróżnicowaniu, bowiem w całej grupie, jak i w podgrupach, znajdują się osoby, które zawarły umowy (…) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością po tej dacie.

W ocenie Sądu data zawarcia umów przez poszczególnych członków grupy z (…) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. ma także istotne znaczenie z punktu widzenia roszczeń odszkodowawczych opartych na art. 415 k.c. i 422 k.c., gdyż odpowiedzialność pozwanych członkowie grupy wiążą nie tylko z zaniechaniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ale także z innymi nagannymi działaniami związanymi z zarządzaniem spółką, z nakłanianiem klientów spółki do zawarcia umów, a nawet przypisują im odpowiedzialność za czyny niedozwolone popełnione przez inne osoby, z którymi współdziałali, a także czerpaniem z tego tytułu korzyści.

Daty zawarcia umów są zróżnicowane i to nie tylko w ramach całej grupy, czy poszczególnych podgrup, ale także w odniesieniu do jej pojedynczych członków, którzy dochodzą naprawienia szkody odpowiadającej wysokości środków pieniężnych zainwestowanych w różnym okresie i na różnym etapie prowadzenia przez (…) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością działalności. Na przestrzeni ponad dwóch lat sytuacja finansowa spółki niewątpliwie ulegała zmianom, mogło dojść, jak twierdzi pozwana, także do zmian w składzie jej zarządu, a w takiej sytuacji za powstanie szkody odpowiedzialność nie zawsze ponosiliby oboje pozwani – działania czy zaniechania członków zarządu tej spółki mogące skutkować powstaniem szkody w majątku członków grupy czy podgrupy nie będą dla wszystkich członków grupy czy podgrupy jednakowe, różny może być także stopień zawinienia pozwanych.

W ocenie Sądu także okoliczności związane z samą bezskutecznością egzekucji roszczeń członków grupy wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i zakresem szkody mogą okazać się różne dla członków grupy w zależności od tego, czy w ogóle dokonali zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i czy wierzytelności te zostały na majątku spółki zabezpieczone przed ogłoszeniem jej upadłości. Powyższe okoliczności faktyczne nie były ani w pozwie, ani w kolejnych pismach przedmiotem analizy powoda, a zdaniem Sądu są one istotne także dla oceny, czy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy i będą wymagały w każdym przypadku indywidualnego badania.

Wspomniane okoliczności są istotne z uwagi na wymóg podobieństwa podstawy faktycznej roszczeń przewidziany w art. 1 ust. 1 ustawy, jak i treść art. 2 ust. 1, który przewiduje dopuszczalność postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jedynie wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.

Pozwem dochodzona jest aktualnie kwota 76.247.849,72 zł, przy czym grupa została podzielona na 187 podgrup. Jak wskazał powód, jedynym kryterium podziału na podgrupy jest zbliżona wysokość dochodzonego przez członków grupy roszczenia – podobna wysokość szkody – przy czym każdy z członków grupy dochodzi roszczenia w zbliżonej wysokości, w jakiej dochodziłby go w pozwie indywidualnym.

Ustawodawca dookreślił pojęcie „podgrupa” – obejmuje ona co najmniej 2 osoby, których roszczenia, z uwagi na zróżnicowane okoliczności dotyczące poszczególnych członków grupy, nie mogą zostać ujednolicone w ramach grupy. Podgrupę tworzy zespół osób, których roszczenia ze względu na występujące zróżnicowanie (uniemożliwiające ujednolicenie w grupie) są ujednolicane przez utworzenie odrębnego zespołu osób (nazywanego podgrupą).

Ujednolicenie roszczeń w ramach podgrupy polega wyłącznie na tym, że roszczenia członków zostały dostosowane do wysokości najniższego z nich, co wydaje się w niniejszej sprawie, wobec istnienia wielu okoliczności faktycznych różnicujących, niewystarczające. Powód poza zbliżoną wysokością szkody nie wskazał żadnych innych kryteriów standaryzacji roszczeń.

W konsekwencji dokonane przez powoda ujednolicenie roszczeń pieniężnych w podgrupach nie spełnia kryterium wspólnych okoliczności sprawy. Roszczenia pozwu zostały oparte na czterech podstawach prawnych, są to różne typy roszczeń odszkodowawczych, a dla każdej podstawy istotny jest pewien zespół okoliczności faktycznych. W rezultacie w odniesieniu do każdego roszczenia członka grupy Sąd zmuszony byłby dokonać odrębnych ustaleń dotyczących daty i okoliczności zawarcia umowy bądź umów, jeżeli zawarto więcej niż jedną umowę, sytuacji finansowej i wypłacalności (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w dacie zawarcia i obowiązywania umów, ustalić, jakie zdarzenie wywołane działaniem czy zaniechaniem pozwanych było źródłem każdej szkody i czy istnieje adekwatny związek przyczynowy między tym działaniem, a szkodą oraz wysokości doznanej szkody z uwzględnieniem rodzaju umowy i warunków, na jakich umowę zawarto oraz możliwości zaspokojenia roszczenia w postępowaniu upadłościowym (…) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G., co niewątpliwie jest sprzeczne z założeniami postępowania grupowego. Co więcej, w zależności od podstawy prawnej żądania pozwu, różny jest także rozkład ciężaru dowodu.

Nie można zgodzić się z powodem, że pewne rozbieżności dotyczące sytuacji faktycznej i prawnej członków grupy będą mogły zostać wyeliminowane w dalszym toku postępowania na skutek ewentualnych zarzutów zgłoszonych przez pozwanych co do członkostwa określonych osób w grupie czy podgrupie. Opisana różnorodność okoliczności faktycznych, mających wpływ także na sytuację prawną członków grupy czy podgrupy, nie dotyczy pojedynczych osób i nie ogranicza się wyłącznie do członków grupy wymienionych w treści uzasadnienia niniejszego postanowienia jedynie celem przykładu.

Podnoszona przez powoda okoliczność, jakoby w analogicznej sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie pod sygn. akt XXV C 1710/12 prawomocnym postanowieniem z dnia 31 stycznia 2014 r. orzeczono o wszczęciu postępowania grupowego, nie mogła stanowić argumentu przemawiającego za dopuszczalnością postępowania grupowego w niniejszej sprawie. Sąd nie jest w żaden sposób związany wspomnianym rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego w Warszawie, a nadto należy zauważyć, że do akt sprawy pełnomocnik powoda złożył kserokopię postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie bez uzasadnienia, co uniemożliwia stwierdzenie, jaka rzeczywiście była podstawa faktyczna i prawna żądania pozwu oraz motywy rozstrzygnięcia w tamtej sprawie. Z analizy treści kopii postanowienia wynika, że uzasadnienie najprawdopodobniej nie zostało sporządzone i orzeczenie nie było poddane kontroli instancyjnej (uprawomocniło się 8 lutego 2014 r.).

W świetle powyższych rozważań Sąd uznał, że niniejsza sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym i na mocy art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym odrzucił pozew i obciążył powoda kosztami sądowymi kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 25 września 2014 r.

Written by

  1. Cofnięcie wniosku o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji jest dopuszczalne. W razie cofnięcia przez pozwanego wniosku przed uprawomocnieniem się i przed zaskarżeniem postanowienia, na mocy którego wniosek ten został rozpoznany, sąd pierwszej instancji uchyli postanowienie i umorzy incydentalne postępowanie z wniosku, jeżeli uzna cofnięcie za dopuszczalne.
  2. Z punktu widzenia hipotezy art. 8 ust. 2 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, znaczenie ma dokonanie przez pozwanego pierwszej czynności procesowej. Nie jest tu natomiast istotne, jaką motywacją kierował się pozwany dokonując czynności, ani też czy owa czynność spotkała się z jakąkolwiek reakcją Sądu. Ustawodawca nie uczynił tu również różnicy między czynnościami czysto formalnymi a zajęciem merytorycznego stanowiska w sprawie.
  3. Zgłoszenie przez pozwanego żądania zobowiązania powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu później niż przy pierwszej czynności procesowej, skutkuje odrzuceniem wniosku.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Latosińska

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. – M.R. jako reprezentanta grupy przeciwko (…) Bank S.A. z siedzibą w W. o ustalenie, ewentualnie o ukształtowanie, w przedmiocie wniosków pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu

postanowił:

  1. uchylić postanowienie z dnia 1 sierpnia 2014 r. o oddaleniu wniosku z dnia 18 czerwca 2014 r.,
  2. umorzyć incydentalne postępowanie z wniosku z dnia 18 czerwca 2014 r.,
  3. odrzucić wniosek z dnia 12 września 2014 r.

 

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 18 czerwca 2014 r. (k. 736-737) pozwana (…) Bank S.A. z siedzibą w W. wniosła o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 3.000.000,00 zł. Postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2014 r. (k. 769-770) Sąd Okręgowy wniosek ten oddalił. Odpis postanowienia został doręczony pełnomocnikowi pozwanej w dniu 7 sierpnia 2014 r. (k. 774). Pismem z dnia 14 sierpnia 2014 r. (k. 787), pozwana cofnęła wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, a równocześnie wniosła o uchylenie postanowienia z dnia 1 sierpnia 2014 r. Pismem z dnia 12 września 2014 r., stanowiącym odpowiedź na pozew, pozwana wniosła również (k. 801, 883) o „udzielenie zabezpieczenia” poprzez zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 200.000,00 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu co do zasady może być cofnięty. W razie cofnięcia przez pozwanego wniosku przed uprawomocnieniem się i przed zaskarżeniem postanowienia, którym wniosek ten został rozpoznany, Sąd pierwszej instancji uchyli postanowienie i umorzy incydentalne postępowanie z wniosku, jeżeli uzna cofnięcie za dopuszczalne (stosowany odpowiednio art. 332 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Dz. U. nr 7 z 2010 r., poz. 44, dalej zwanej u.r.p.g.). Sąd nie dopatrzył się okoliczności, które czyniłyby cofnięcie wniosku z dnia 18 czerwca 2014 r. niedopuszczalnym (odpowiednio stosowany art. 203 § 4 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g.). Ponadto, cofnięcie nastąpiło przed upływem terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia 1 sierpnia 2014 r. Zażalenie na to postanowienie nie zostało natomiast wniesione przez którąkolwiek ze stron. W tej sytuacji, postanowienie z dnia 1 sierpnia 2014 r. należało uchylić, umarzając jednocześnie incydentalne postępowanie z wniosku z dnia 18 czerwca 2014 r. Na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (art. 8 ust. 1 u.r.p.g.). Pozwany może jednak zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej (art. 8 ust. 2 zd. 1 u.r.p.g.). Pozwana stoi na stanowisku, że odpowiedź na pozew (zawierająca wniosek z dnia 12 września 2014 r.) jest „pierwszą czynnością procesową” w rozumieniu art. 8 ust. 2 u.r.p.g., gdyż „poprzedni wniosek był składany jedynie z ostrożności procesowej, a kwestia zabezpieczenia nie została prawomocnie i ostatecznie rozstrzygnięta”. Rozumowanie pozwanej jest w całości chybione. Z punktu widzenia hipotezy art. 8 ust. 2 zd. 1 u.r.p.g., znaczenie ma dokonanie przez pozwanego pierwszej czynności procesowej. Nie jest tu natomiast istotne, jaką motywacją kierował się pozwany, dokonując czynności, ani też czy owa czynność spotkała się z jakąkolwiek reakcją Sądu. Ustawodawca nie uczynił tu również różnicy między czynnościami czysto formalnymi a zajęciem merytorycznego stanowiska w sprawie. Już z treści pisma z dnia 18 czerwca 2014 r. wynika wprost (k. 736), że formułując i składając to pismo, pozwana zdawała sobie sprawę, iż może ono zostać uznane przez Sąd za „pierwszą czynność procesową” w rozumieniu art. 8 ust. 2 u.r.p.g. Konsekwentnie też, właśnie w owym piśmie, pozwana zawarła wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Wniosek został wprawdzie później skutecznie cofnięty, pismem z dnia 14 sierpnia 2014 r., wobec czego nie wywołuje jakichkolwiek skutków (odpowiednio stosowany art. 203 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g.), lecz nie niweczy to bytu pierwszej czynności procesowej. Pismo z dnia 18 czerwca 2014 r. zawierało przecież również wniosek formalny o wydłużenie terminu do wniesienia odpowiedzi na pozew. Ten ostatni wniosek nie został zaś cofnięty. Co więcej, pismo z dnia 14 sierpnia 2014 r., zawierające oświadczenie o cofnięciu wniosku o zobowiązanie do złożenia kaucji i wniosek o uchylenie postanowienia z dnia 1 sierpnia 2014 r., samo jest w istocie kolejną czynnością procesową pozwanej. Odpowiedź na pozew stanowi zatem nie pierwszą, ale co najmniej trzecią (o ile nie czwartą – por. osobne pismo z tej samej daty – k. 798) czynność procesową pozwanej. Przepisy u.r.p.g. nie zawierają regulacji, która by wprost wskazywała, jakie są skutki złożenia żądania zabezpieczenia kosztów przy czynności procesowej pozwanego, późniejszej niż pierwsza. Wykluczyć jednak niewątpliwie należy, by art. 8 ust. 2 zd. 1 u.r.p.g. miał charakter jedynie niewiążącej instrukcji. Przepis ten określa przecież, kiedy pozwany „może (…) zgłosić żądanie”. Takie brzmienie przepisu nakazuje uznać, że po dokonaniu przez pozwanego pierwszej czynności procesowej żądanie nie może już być przez niego zgłoszone, a zatem staje się niedopuszczalne. O ile żądanie nie może być zgłoszone przez pozwanego, to tym bardziej nie może zostać merytorycznie rozpoznane przez Sąd, w szczególności poprzez oddalenie. W art. 8 ust. 2 u.r.p.g., sankcję materialnoprawną („nie ma prawa domagać się”) zastrzeżono zresztą wyłącznie dla bliżej określonego przypadku uznania przez pozwanego części roszczenia. W odniesieniu natomiast do żądania zabezpieczenia kosztów, sankcja wynika z odmiennego sformułowania („może zgłosić żądanie (…) najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej”), mającego ewidentnie charakter regulacji ze sfery prawa procesowego. Tym bardziej więc, żądania spóźnionego nie sposób oddalić. Bezpodstawne byłoby tu też umorzenie incydentalnego postępowania z wniosku, zwłaszcza z powołaniem się na art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g., jako że w omawianej sytuacji niedopuszczalność merytorycznego rozpoznania wniosku ma charakter pierwotny (istnieje już w momencie złożenia wniosku), a nie wtórny (por. użyte w art. 355 § 1 k.p.c. sformułowanie „stało się (…) niedopuszczalne”). Przez art. 24 ust. 1 u.r.p.g. można natomiast odpowiednio odwołać się do tych regulacji k.p.c., które dotyczą wniosków lub żądań spóźnionych (art. 171, art. 328 § 1 zd. 2 k.p.c.), czy też spóźnionych środków zaskarżenia (art. 370 k.p.c.). Choć powołane regulacje dotyczą instytucji innych niż żądanie zabezpieczenia kosztów, to pozwalają dekodować generalną wolę ustawodawcy, by opóźnienie w skorzystaniu przez stronę ze środka procesowego skutkowało odrzuceniem owego środka. Takie też rozstrzygnięcie wydać należało wobec wniosku z dnia 12 września 2014 r., złożonego z naruszeniem art. 8 ust. 2 zd. 1 u.r.p.g. Co do zasady, Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu grupowym w składzie trzech sędziów zawodowych (art. 3 ust. 2 u.r.p.g.). Postanowienie w przedmiocie kaucji jest jednak rozstrzygnięciem formalnym, nienależącym do istoty sprawy, a ponadto możliwym do podjęcia na posiedzeniu niejawnym (art. 8 ust. 6 zd. 1 u.r.p.g.). W rezultacie, dopuszczalne jest wydanie tego postanowienia w składzie jednoosobowym (art. 47 § 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g., odpowiednio: argumentacja zawarta w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 71/12, OSNC nr 5 z 2013 r., poz. 60). Wobec powyższego, Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXIV Cywilny z dnia 17 września 2014 r.

Written by

  1. Na gruncie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 ustawy mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W sprawie bezspornie zachodzi zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwanego takich okoliczności jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów. Okoliczności te nie mogą jednak wpływać na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa. Należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego obejmującego sporną klauzulę dotyczącą uprawnienia ubezpieczyciela do pobierania opłat w rażąco wygórowanej wysokości, stanowiącej całość lub część wartości rachunku polisy, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia. (…) W istocie każda z umów zawierała takie samo postanowienie określające wysokość oraz sposób obliczania opłaty za wykup polisy. Również okoliczność, iż dany członek grupy mógł w sposób odmienny rozumieć znaczenie spornej klauzuli nie ma żadnego znaczenia dla tożsamości podstawy faktycznej powództwa.
  2. Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym została mu przyznana wprost w art. 4 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, tj. w sprawach o ochronę konsumentów. Treść powołanych przepisów koresponduje w tym zakresie z treścią art. 42 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 633 k.p.c. zgodnie z którymi w sprawach o ochronę konsumentów oraz ochronę interesów konsumentów powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów może wytaczać powództwa na rzecz obywateli. To właśnie przepisy o charakterze prawnoprocesowym stanowią o zdolności sądowej rzecznika konsumentów i jego pozycji procesowej. (…) Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym jest niezależna od zakresu terytorialnego jego działania. Członkowie grupy mogą powierzyć funkcję reprezentanta grupy rzecznikowi konsumentów z dowolnego miasta lub powiatu na terenie kraju.
  3. Umowa zawarta przez reprezentanta grupy – powiatowego rzecznika praw konsumenta – z pełnomocnikiem nie kreuje żadnych zobowiązań finansowych po stronie rzecznika, czy zatrudniającej go jednostki samorządu terytorialnego. Zawarcie takiej umowy nie wymagało zatem odrębnej zgody ze strony skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej.
  4. Kaucja służyć ma zaś zabezpieczeniu ewentualnego roszczenia pozwanego o zwrot kosztów postępowania, na wypadek trudności w jego wyegzekwowaniu od reprezentanta grupy. Na pozwanym ciąży obowiązek uprawdopodobnienia, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Paweł Pyzio,

Sędziowie:           SSO Agnieszka Bedyńska-Abramczyk, SSO Jacek Tyszka

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…) przeciwko (…) S.A. w W. o zapłatę

postanawia:

  1. rozpoznać przedmiotową sprawę w postępowaniu grupowym;
  2. oddalić wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

 

UZASADNIENIE

Powód Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Powiecie (…) – działając jako reprezentant grupy, w imieniu własnym i na rzecz wszystkich członków grupy – w pozwie przeciwko (…) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej tytułem zwrotu kwot pobranych przez pozwanego od członków grupy bez podstawy prawnej, a mianowicie na rzecz:

– (…) kwoty 3.176,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 3.176,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 3.348,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 3.348,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 6.626,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 6.626,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 7.121,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 7.121,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 7.873,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 7.873,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 9.272,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 9.272,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 9.889,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 9.889,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 11.567,22 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 11.567,22 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 12.966,95 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 12.966,95 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 12.966,95 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 17.968,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 17.968,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 17.968,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 28.152,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 28.152,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 46.749,17 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 46.749,17 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 55.037,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; – (…) kwoty 55.037,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

Powód wniósł o rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. W uzasadnieniu pozwu podniósł, że wniosek o rozpoznanie przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym spełnia przesłanki, o których mowa w powołanej ustawie albowiem dotyczy roszczeń pieniężnych członków grupy liczącej 28 osób, opartych na żądaniu zapłaty wynikającym ze stosunków zobowiązaniowych (umów ubezpieczenia) zawieranych przez członków grupy ze stroną pozwaną. Strona powodowa wskazała, że roszczenia członków grupy są roszczeniami jednego rodzaju, bowiem są to roszczenia pieniężne o zapłatę kwoty pobranej przez pozwanego tytułem opłaty za wykup polisy bez podstawy prawnej. Każde z roszczeń należy do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich. Ponadto roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej. Uzasadniając tę przesłankę powód wskazał, iż wszystkie umowy ubezpieczenia były zawierane w ramach oferowania członkom grupy takiej samej usługi tj. umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. Każdy z członków grupy zawarł umowę z tym samym podmiotem – pozwanym. Ponadto każdy członek grupy wpłacał na poczet umowy regularne składki. Każda z umów zawarta została na czas nieokreślony. Każdy z członków grupy zawarł umowę ubezpieczenia na podstawie wzorca umowy zawierającego takie same postanowienia o prawie pozwanego do pobrania ze środków zgromadzonych na rachunku polisy każdego z członków grupy, pochodzących ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 (lub 3) latach polisowych, opłaty za wykup oraz o jej wysokości. Opłata za wykup stanowiła określony procent – od 98% – 5% albo od 100% – 15% wartości polisy powstałej ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 latach (lub 3) obowiązywania umowy ubezpieczenia. Opłata ta była pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od dnia jej zawarcia, z przyczyn innych niż śmierć. Wysokość opłaty była uzależniona od tego, w którym roku polisowym umowa została rozwiązana. Mechanizm jak i skutki ww. postanowień były takie same w odniesieniu do każdego z członków grupy. Pozwany pobierał z rachunku polisy każdego z członków opłatę za wykup w wysokości wynoszącej do 100% albo odpowiednio 98% wartości środków pochodzących z umorzenia jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zgromadzonych na rachunku utworzonym ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 (lub 3) latach polisowych. Umowa ubezpieczenia każdego członka grupy została rozwiązana przed upływem 10 lat od jej zawarcia, z przyczyn innych niż śmierć. Pozwany pobrał od każdego członka grupy opłatę za wykup stanowiącą całość lub część środków zgromadzonych przez niego na rachunku polisy.

Roszczenia członków grupy zostały ujednolicone w oparciu o wysokość roszczenia każdego z członków. Wszyscy członkowie grupy zostali podzieleni na 13 podgrup. Każda podgrupa została utworzona z co najmniej 2 osób, posiadających tę samą lub zbliżoną wysokość roszczenia. W poszczególnych podgrupach roszczenia członków grupy zostały ujednolicone poprzez obniżenie ich wysokości do kwoty najniższego roszczenia przysługującego członkowi danej podgrupy.

Powód wskazał także, że z mocy art. 96 ust. 1 pkt 11 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych korzysta on ze zwolnienia od obowiązku uiszczania kosztów sądowych (pozew – k. 2-59).

W piśmie procesowym z dnia 30 lipca 2014 r. pozwany (…) Spółka Akcyjna w W. wniósł o odrzucenie pozwu z powodu braku zdolności sądowej i legitymacji procesowej reprezentanta grupy do wytoczenia powództwa na rzecz 26 (spośród 28 osób), które nie zamieszkują w obszarze właściwości miejscowej Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…); bezskuteczności umowy zawartej przez reprezentanta grupy z pełnomocnikiem; braku jednakowej podstawy faktycznej powództwa oraz niedopuszczalności badania w postępowaniu grupowym abuzywności jakichkolwiek klauzul. Pozwany wniósł także o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie przewidywanych kosztów niniejszego postępowania w wysokości odpowiadającej kosztom zastępstwa procesowego. Wniósł także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany uzasadniając brak zdolności sądowej reprezentanta grupy wskazał, iż rzecznik konsumentów jako pracownik samorządowy może działać wyłącznie na rzecz mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, w której pełni swoje funkcje. Rzecznik działa tylko w ramach struktury konkretnego powiatu lub miasta, które ma status miasta na prawach powiatu, a wykonywanie zadań powiatu czy miasta odbywa się wyłącznie na rzecz mieszkańców tej jednostki samorządu terytorialnego. Wynika to również ze statusu prawnego rzecznika jako pracownika samorządowego, który nawiązuje stosunek pracy poprzez zawarcie umowy o pracę ze starostą w powiecie lub z prezydentem miasta na prawach powiatu. W niniejszej sprawie M. W. jako rzecznik konsumentów w powiecie (…) nie posiada zatem zdolności sądowej w odniesieniu do tych członków grupy, którzy nie zamieszkują na terytorium powiatu (…).

Pozwany podniósł ponadto, iż umowa pomiędzy reprezentantem grupy a pełnomocnikami dotknięta jest wadą powodującą jej bezskuteczność. Wskazał, iż powód nie ma uprawnienia do zawarcia takiej umowy bez odpowiedniej kontrasygnaty skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej. Umowa taka powoduje bowiem powstanie zobowiązań majątkowych powiatu (…).

Kwestionując zaś istnienie takiej samej podstawy faktycznej powództwa pozwany wskazał na takie okoliczności jak: istnienie odrębnych stosunków prawnych leżących u podstaw roszczeń każdego z członków grupy, odmienną treść i warunki umów ubezpieczenia zawartych pomiędzy członkami grupy a pozwanym; stosowanie różnych wzorców umownych do umów ubezpieczenia; udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne oraz odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące przy zawieraniu umów ubezpieczenia (pismo k. 745-771).

W piśmie procesowym z dnia 5 września 2014 r. powód rozszerzył powództwo wnosząc – na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego – o ustalenie odpowiedzialności pozwanego wobec każdego z członków grupy, polegającej na obowiązku zwrotu kwot pobranych przez pozwanego od członków grupy bez podstawy prawnej, tytułem opłat za całkowity wykup wartości polisy albo za wykup polisy, w związku z rozwiązaniem przez nich zawartych z pozwanym umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi przed upływem 10 lat od dnia ich zawarcia. Powód wniósł o rozpoznanie sprawy także w tym zakresie w postępowaniu grupowym (pismo k. 1138-1148).

Sąd zważył, co następuje:

Postępowania grupowe normuje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. Nr 7 z 2010 r., poz. 44). I tak zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy co najmniej 10 osób może dochodzić w postępowaniu grupowym roszczeń jednego rodzaju, gdy oparte są one na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Ustęp 2 przywołanego przepisu doprecyzowuje, iż ustawa ma zastosowanie do roszczeń o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Ponadto w sprawach o roszczenia pieniężne, na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy, powództwo może być ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. Powód zaś w takiej sytuacji nie jest obowiązany do wykazywania interesu prawnego w ustaleniu.

Zwrócić należy uwagę, iż w pierwszej kolejności, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ustawy, sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego. W przypadku zaś stwierdzenia, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w jego ramach, odrzuca pozew.

W kontekście powołanych przepisów konieczne było zatem rozważenie możliwości rozpoznania przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym.

Oceniając dopuszczalność postępowania grupowego w danej sprawie, Sąd zobligowany jest zbadać, czy zachodzą wszystkiej przesłanki wynikające z art. 1 ustawy. Należało zatem rozważyć, czy dochodzone pozwem zbiorowym roszczenia są faktycznie jednorodzajowe oraz czy są one oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W dalszej kolejności Sąd musiał ustalić, czy roszczenia te mieszczą się w katalogu spraw wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy. Na tej podstawie należało zatem ustalić, czy dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów. Dopiero bowiem spełnienie wszystkich tych przesłanek łącznie umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu postępowanie grupowe co do roszczeń zgłoszonych w pozwie należało uznać za dopuszczalne.

Sąd uznał za zasadne argumenty powoda podniesione w tym zakresie. Bez wątpienia roszczenia dochodzone w niniejszej sprawie przez członków grupy, reprezentowanych przez powoda, są roszczeniami jednego rodzaju. W każdym przypadku są to bowiem roszczenia o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Bezspornie spełnione jest także kryterium odpowiedniej liczebności grupy. Ponadto dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich. Każdy z członków grupy jest osobą fizyczną. Zawierając zaś z pozwanym umowy ubezpieczenia każdy członek grupy działał jako konsument, bez bezpośredniego związku z działalnością gospodarczą lub zawodową. Zdaniem Sądu z okoliczności przytoczonych w pozwie oraz z zebranego w sprawie materiału wynika także, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej. Wskazać należy, iż o takiej samej podstawie faktycznej mowa jest wówczas, gdy roszczenia wywodzone są z podobnych sytuacji i zdarzeń, co odpowiada pojęciu jednakowej podstawy faktycznej będącej elementem współuczestnictwa formalnego. W niniejszej sprawie wszyscy członkowie grupy są osobami fizycznymi, które zawarły z tym samym podmiotem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, w oparciu o wzorce umowne opracowane przez pozwanego. Umowy każdego z członków zawarte zostały na czas nieokreślony. Członkowie grupy wpłacali na rachunek pozwanego środki pieniężne w postaci regularnych składek. Każda z umów zawierała postanowienie o prawie pozwanego do pobrania ze środków zgromadzonych na rachunku polisy, pochodzących ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 (lub 3) latach polisowych, opłaty za wykup. Wysokość tej opłaty stanowiła określony procent – od 98% – 5% albo od 100% – 15% wartości polisy powstałej ze składek regularnych należnych w pierwszych 5 (lub 3) latach obowiązywania umowy ubezpieczenia. Była ona pobierana w przypadku rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od jej zawarcia, z innego powodu niż śmierć. W przypadku każdego członka grupy doszło do rozwiązania umowy przed upływem 10 lat od zawarcia umowy, z innego powodu niż śmierć, a pozwany pobrał od każdego członka grupy opłatę za wykup stanowiącą całość lub część środków zgromadzonych przez niego na rachunku polisy.

Tak zakreślona podstawa faktyczna powództwa wskazuje na to, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej. W tym zakresie Sąd uznał zarzuty pozwanego kwestionujące istnienie takiej samej podstawy faktycznej za niezasadne. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego czy różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 ustawy mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W sprawie bezspornie zachodzi zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwanego takich okoliczności jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów. Okoliczności te nie mogą jednak wpływać na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa. Należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego obejmującego sporną klauzulę dotyczącą uprawnienia ubezpieczyciela do pobierania opłat w rażąco wygórowanej wysokości, stanowiącej całość lub część wartości rachunku polisy, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia. Samo oznaczenie wzorca – na co powoływał się pozwany – nie przesądza o odmiennej treści poszczególnych zapisów. W istocie każda z umów zawierała takie samo postanowienie określające wysokość oraz sposób obliczania opłaty za wykup polisy. Również okoliczność, iż dany członek grupy mógł w sposób odmienny rozumieć znaczenie spornej klauzuli nie ma żadnego znaczenia dla tożsamości podstawy faktycznej powództwa.

W ocenie Sądu niniejsza sprawa w zakresie zgłoszonego pismem z dnia 5 września 2014 r. żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego także nadaje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Dochodzone roszczenia o ustalenie odpowiedzialności pozwanego wobec każdego z członków grupy, polegającej na obowiązku zwrotu kwot pobranych bez podstawy prawnej tytułem opłat za wykup, w związku z rozwiązaniem przez nich zawartych z pozwanym umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi przed upływem 10 lat od dnia ich zawarcia są roszczeniami jednego rodzaju. Każde z roszczeń należy również do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich. Każdy z członków grupy zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia działając jako konsument, bez bezpośredniego związku z działalnością gospodarczą lub zawodową. Ponadto podstawa faktyczna jest taka sama dla obu roszczeń.

Reasumując wskazać należy, iż powód wykazał w wystarczającym stopniu istnienie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, a pozwany w dalszym jego toku będzie miał możliwość podjęcia obrony merytorycznej przed żądaniem pozwu.

W dalszej kolejności Sąd odniósł się do podniesionych przez pozwanego w piśmie procesowym z dnia 30 lipca 2014 r. zarzutów mających prowadzić do odrzucenia pozwu.

Pozwany wniósł o odrzucenie pozwu z powodu braku zdolności sądowej i legitymacji procesowej reprezentanta grupy do wytoczenia powództwa na rzecz 26 (spośród 28 osób), które nie zamieszkują w obszarze właściwości miejscowej Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Powiecie (…). W ocenie Sądu zarzut ten uznać należało za chybiony. Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym została mu przyznana wprost w art. 4 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, tj. w sprawach o ochronę konsumentów. Treść powołanych przepisów koresponduje w tym zakresie z treścią art. 42 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 633 k.p.c. zgodnie z którymi w sprawach o ochronę konsumentów oraz ochronę interesów konsumentów powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów może wytaczać powództwa na rzecz obywateli. To właśnie przepisy o charakterze prawnoprocesowym stanowią o zdolności sądowej rzecznika konsumentów i jego pozycji procesowej. Powołane zaś przez pozwanego akty prawne, w tym w szczególności ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, nie uzależniają zdolności sądowej rzecznika konsumentów w postępowaniu cywilnym np. od tego, czy występuje on wyłącznie na rzecz konsumentów z obszaru jego działania, co zresztą sam wprost przyznaje pozwany. Akceptując pogląd pozwanego należałoby uznać, że rzecznik konsumentów jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym posiada zdolność sądową, gdy wytacza powództwo na rzecz konsumentów zamieszkałych na obszarze jego działania i traci ją w przypadku, gdy po dokonaniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania do grupy przystąpią konsumenci z innych powiatów lub miast. Wówczas sąd byłby zmuszony do częściowego odrzucenia pozwu, pomimo że uprzednio zapadło prawomocne orzeczenie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Takie rozwiązanie kłóci się z racjonalną wykładnią przepisu art. 4 ust. 2 ustawy. Ponadto uprawnienie rzecznika konsumentów, jako reprezentanta grupy do występowania w sprawie, wynika także z umowy zawartej z członkami grupy, w której wyrażają oni zgodę na to, aby był on reprezentantem grupy w danym postępowaniu. Ponieważ ustawa nie zawiera w tym względzie ograniczeń, można przyjąć, że zgodnie z zasadą swobody umów członkowie grupy mogą powierzyć funkcję reprezentanta grupy rzecznikowi konsumentów z dowolnego miasta lub powiatu na terenie kraju. A zatem dla dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym nie ma znaczenia kwestia zakresu terytorialnego jego działania.

W dalszej kolejności pozwany zarzucił, iż pozew powinien zostać odrzucony z powodu bezskuteczności umowy zawartej pomiędzy reprezentantem grupy a pełnomocnikami procesowymi. Wskazał, iż powód nie miał uprawnienia do zawarcia takiej umowy bez odpowiedniej kontrasygnaty skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej, z uwagi na to, że umowa taka powoduje powstanie zobowiązań majątkowych powiatu (…). Z art. 48 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym w istocie wynika, iż powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów nie ma prawa zaciągać zobowiązań w imieniu samorządu powiatowego. Niemniej jednak umowa zawarta przez rzecznika z pełnomocnikiem nie kreuje żadnych zobowiązań finansowych po stronie rzecznika, czy zatrudniającej go jednostki samorządu terytorialnego. Sama ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przewiduje możliwość zawarcia takiej umowy pomiędzy pełnomocnikiem i reprezentantem. Ryzyko poniesienia kosztów procesu w razie przegrania sprawy wiąże się natomiast z samym wytoczeniem powództwa, a nie zawarciem umowy z pełnomocnikiem. Zawarcie umowy nie wymagało zatem odrębnej zgody ze strony skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej.

Wobec wypowiedzenia przez radcę prawnego (…) udzielonego mu przez powoda pełnomocnictwa, bezprzedmiotowa stała się ocena zarzutu pozwanego, jakoby pozew był dotknięty brakiem formalnym w postaci braku umowy powoda z tym pełnomocnikiem.

Jako bezpodstawny Sąd ocenił także zarzut pozwanego dotyczący braku wykazania umocowania radcy prawnego (…) do samodzielnego reprezentowania wspólników W., (…) s. c. Umocowanie to wynika bowiem z powołanej w umowie z pełnomocnikiem uchwały z dnia 31 października 2012 r., podjętej przez wszystkich wspólników spółki. W konsekwencji uznać należało, iż umowa reprezentanta z pełnomocnikiem została skutecznie zawarta.

Z przytoczonych względów pozew nie podlegał odrzuceniu i orzeczono o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

W punkcie II postanowienia Sąd oddalił wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Z przytoczonego przepisu wynika, iż instytucja zabezpieczenia kosztów w postępowaniu grupowym ma charakter fakultatywny. Kaucja służyć ma zaś zabezpieczeniu ewentualnego roszczenia pozwanego o zwrot kosztów postępowania, na wypadek trudności w jego wyegzekwowaniu od reprezentanta grupy. W ocenie Sądu pozwany, wbrew ciążącemu na nim obowiązku, nie uprawdopodobnił, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję (vide np. orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 listopada 2012 r., I ACz 1485/12).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 16 września 2014 r.

Written by

  1.  Wspólność podstawy dochodzonych roszczeń uzasadnia możliwość połączenia roszczeń w jednym postępowaniu grupowym. Celem postępowania grupowego jest kumulacja roszczeń wielu osób, które poniosły podobną szkodę w wyniku jednego zdarzenia, w jednym postępowaniu. Podmioty z grupy cechuje określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Sławomir Urbaniak

Sędziowie:               SSO Aneta Fiałkowska-Sobczyk, SSO Dominika Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2014 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa D. W. przeciwko (…) Sp. Z o.o. w K. o zapłatę w postępowaniu grupowym

postanawia:

odrzucić pozew.

 

UZASADNIENIE

Powódka D. W. będąca reprezentantem grupy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, wniosła o zasądzenie od pozwanego (…) sp. z o.o.:

– w ramach podgrupy A, na rzecz:

a. S. R. oraz T. R. solidarnie kwoty 20.800 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, b. P. R. kwoty 20.800 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, c. S. O. oraz A. O. solidarnie kwoty 20.800 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, d. A. W. oraz B. W. solidarnie kwoty 20.800 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, e. M. Ż., T. Ż. oraz T. Ż. solidarnie kwoty 20.800 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty; – w ramach podgrupy B, na rzecz: a. P. B. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, b. W. C. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, c. J. C. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, d. E. D. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, e. M. K. (1) kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, f M. K. (2) kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, g. G. K. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, h. P. K. oraz J. K. solidarnie kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, i E. W. oraz W. W. (1) solidarnie kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, j. J. P. (1) oraz J. P. (2) solidarnie kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, k. M. S. oraz J. S. solidarnie kwoty 21.600zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, l. D. S. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, m. Z. T. (1) kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, n. M. W. (1) kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, o. P. W. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, p. D. W. kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, r. M. W. (2) oraz W. W. (2) solidarnie kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, s. M. W. (3) kwoty 21.600 zł wraz z ustawowym odsetkami liczonymi od dnia 17.12.2013 r. do dnia zapłaty, tj. łącznie kwoty 492.800 zł.

W uzasadnieniu pozwu powódka reprezentująca grupę wskazała, że powodowie zawarli z pozwanym przedwstępne umowy sprzedaży, na podstawie których pozwany „(…)” sp. z o.o. zobowiązał się m. in. do wybudowania budynków (…) przy ulicy (…) we W., ustanowienia odrębnej własności lokali oraz przeniesienia prawa własności tych lokali na kupujących, w zamian za co kupujący zobowiązali się do zapłaty ceny. Kupujący uiścili ceny poszczególnych lokali. Termin wybudowania budynku (…) określono na dzień 15.07.2007 r., a budynku (…) oraz (…) na dzień 31.01.2008 r. W przypadku zwłoki w zakończeniu budowy w stosunku do przewidywanego terminu, pozwany zobowiązał się do zapłaty kupującym kary umownej w wysokości 400 zł lub 600 zł za pełny miesiąc zwłoki. Po stronie pozwanego doszło do zwłoki w wybudowaniu ww. budynków. Zgodnie z datą złożenia odpowiadających wymogom formalnym wniosków o pozwolenie na użytkowanie poszczególnych budynków, przyjąć należy, że budowa budynku (…) zakończyła się w dniu 27.08.2012r., budynku (…) zakończyła się w dniu 29.06.2012 r., a budynku (…) zakończyła się w dniu 02.08.2012r. Pozwany w datach wynikających z umów przedwstępnych nie spełnił wymogów albowiem wykonane przez niego roboty nie były zgodne z pierwotnym projektem budowlanym, a więc nie były w sensie prawnym zakończone. W ocenie powodów to pozwany ponosi odpowiedzialność za zwłokę w zakończeniu budowy w stosunku do przewidywanego terminu co wynika z treści orzeczeń organów administracji wydanych w trakcie trwania budowy zespołu budynków mieszkalnych przy ul. (…) we W.. Powodowie wskazują tu na postanowienie z dnia 30.04.2008r., w którym (…) Inspektor Nadzoru dla miasta W., wstrzymał roboty budowlane, następstwem czego organ nadzoru budowlanego wydał decyzję z dnia 17.06.2008r. nakładającą na pozwanego obowiązek sporządzenia i przedłożenia projektu budowlanego zamiennego, obejmującego zespół budynków wielorodzinnych (…) wraz z elementami zagospodarowania terenu. Kolejną decyzją z dnia 20.04.2009 r. (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego dla W. nakazał pozwanemu zaniechanie dalszych robót budowlanych związanych z budową budynku (…) i budynku (…) oraz rozbiórkę budynku (…) i budynku (…). Decyzja ta została uchylona przez organ nadrzędny i przy ponownym rozpoznaniu sprawy zobowiązano pozwanego do przedłożenia projektu budowlanego zastępczego. Po spełnieniu tych wymagań (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego dla W.udzielił pozwanemu pozwolenia na wznowienie robót budowlanych budynków (…). Jednakże w odniesieniu do budynku (…) stwierdzono, że budynek jest realizowany w sposób sprzeczny z przepisami, a w stosunku do budynku (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego nałożył obowiązek dostarczenia dodatkowych dokumentów. W toku oględzin ustalono również, że zagospodarowanie terenu wokół budynku (…) oraz roboty przeprowadzone w poziomie piwnic zrealizowano odmiennie niż w zatwierdzonym projekcie budowlanym zamiennym. W postanowieniu z dnia 26.07.2011 r., jak i postanowieniu z dnia 18.08.2011 r. wskazano, że roboty budowlane prowadzone przez pozwanego w sposób istotny odbiegają od przepisów oraz zatwierdzonego projektu zamiennego. W dniu 17.01.2012r. (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta W. wydał decyzję nakładającą na pozwanego obowiązek sporządzenia projektu budowlanego zamiennego. Ostatecznie decyzją nr (…) z dnia 25.04.2012r. (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego W. zatwierdził projekt budowlany zamienny zespołu budynków wielorodzinnych (…) oraz nałożył na pozwanego obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Z przedstawionego stanu faktycznego, zdaniem powódki, wynika, że budowa zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych przy ul. (…) we W. realizowana była w sposób istotnie odbiegający od warunków określonych w pozwoleniu na budowę oraz odbiegający od wymogów budowlanych. W rezultacie pozwany wdał się w szereg postępowań administracyjnych, zobowiązany był do przedłożenia kilku projektów budowlanych oraz był zobowiązany do uwzględnienia sposobu realizacji budowy przez organ nadzoru budowlanego. W tym stanie rzeczy uznać należy, że ponosi pełną odpowiedzialność za zwłokę w zakończeniu budowy, skutkującą obowiązkiem zapłaty kar umownych na rzecz członków grupy, którzy przystąpili do pozwu.

W odpowiedzi na pozew pozwany „(…)” sp. z o.o. wniósł o odrzucenie pozwu grupowego. W pierwszej kolejności wskazał, że pozew nie zawiera wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, który wobec treści art. 6 ust. 1 pkt 1 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym jest konieczny, aby sprawa została w takim postępowaniu rozpoznana. Przede wszystkim jednak pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, gdyż dochodzone pozwem roszczenia nie nadają się do rozpoznania w trybie dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Podał, że wbrew twierdzeniom pozwu – zgłoszone roszczenia nie są oparte ani na tej samej, ani na takiej S. podstawie faktycznej. Pozwany wskazał, że powódka- reprezentantka grupy – opierała się na wybiórczym materiale dowodowym z przebiegu postępowania administracyjnego i nie dostrzegła, że podstawa faktyczna roszczeń jest różna – budowa budynków została zakończona w innych terminach, a w odniesieniu do poszczególnych budynków toczyło się kilka różnych postępowań administracyjnych, które miały różny przebieg. Tym samym nie można uznać, że roszczenia poszczególnych klientów są oparte na tej samej lub na takiej samej podstawie faktycznej. Wskazani przez powoda członkowie grupy to klienci pozwanej, którzy kupili lokale mieszkalne:

– w budynku (…) (klienci wymienieni w podgrupie A),

– w budynku (…) [klienci wymienieni w podgrupie B, z wyłączeniem Z. T. (1)],

– w budynku (…) ( klient wymieniony w podgrupie B).

Budynki (…) i (…) zostały wykonane zgodnie z projektami pierwotnymi. Tak samo zostało wykonane oświetlenie terenu całej inwestycji. Inaczej było w stosunku do budynków (…) i (…). Budynek (…)został wykonany zgodnie z projektem pierwotnym, jednak już po jego wybudowaniu zostało ujawnione przez wykonawcę inwestycji, iż na skutek omyłki geodety działającego na jego zlecenie nastąpiło nieznaczne przesunięcie budynku (…) w stosunku do zatwierdzonego projektu zagospodarowania terenu. Następstwem w/w omyłki geodety była konieczność przeprowadzenia postępowania naprawczego, celem zatwierdzenia zaistniałej zmiany zagospodarowania terenu. Postępowanie naprawcze, toczyło się również wobec budynku (…), jednak zarzuty (…) okazały się bezpodstawne. Z kolei budynek (…) został wykonany z nieistotnymi odstępstwami od projektu pierwotnego a pomimo tego (…) wydał pozwolenie na użytkowanie dla tego budynku. Ostatecznie Prezydent Miasta W. wydał w 2009 r. dla lokali mieszkalnych zlokalizowanych w budynku (…) i (…) tj. m. in. dla powoda Z. T. (1) zaświadczenia o samodzielności lokali, co umożliwiło wykonanie przez pozwaną zobowiązań z umów przedwstępnych poprzez zawarcie umów przyrzeczonych. Przy wydaniu takich zaświadczeń organ ten nie żądał od pozwanej wykazania, że budynki te posiadają pozwolenia na użytkowanie. Natomiast w stosunku do lokali zlokalizowanych w budynkach (…) i (…) wniosek pozwanego został pozostawiony bez rozpoznania. Pozwana przedstawiła wszystkie żądane przez Prezydenta W. dokumenty za wyjątkiem pozwolenia na użytkowanie, którego przedstawić nie mogła, gdyż (…) prowadził nadal postępowanie administracyjne. (…) stanął na stanowisku, że pozwolenia na użytkowanie nie mogą zostać wydane wcześniej niż po zakończeniu postępowania naprawczego. Brak możliwości przedstawienia przez pozwaną powyższej decyzji spowodował pozostawienie jej wniosku o wydanie zaświadczeń bez rozpoznania. Uniemożliwiło to pozwanej rozpoczęcie zawierania umów przyrzeczonych dotyczących budynku (…) i (…). Z przedstawienia faktów zdaniem pozwanego wynika, że stan faktyczny, na którym powodowie opierają swoje roszczenia rożni się w odniesieniu do każdego z budynków i dlatego pozew nie może być rozpoznany w postępowaniu grupowym.

Sąd zważył co następuje:

Pozew podlegał odrzuceniu.

Powódka dochodziła w postępowaniu grupowym zasądzenia na rzecz poszczególnych osób, które zostały wskazane w pozwie i podzielone na podgrupy, zapłaty wskazanych w petitum pozwu kwot podając, że źródłem roszczeń przeciwko pozwanemu (…) sp. z o.o. jest zwłoka w wydaniu lokali w stosunku do terminów zastrzeżonych w umowach przedwstępnych zawartych przez powodów z pozwanym. W związku z powstałym opóźnieniem w ocenie powódki i osób które reprezentuje powstało roszczenie o zapłatę należności z tytułu kar umownych w związku z zastrzeżeniem zapłaty takich kar w przedmiotowych umowach zawartych z pozwanym.

Zgodnie z art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010r. Dz.U. 2010.7.44) postępowanie grupowe jest sądowym postępowaniem cywilnym, w którym roszczenia jednego rodzaju są dochodzone przez co najmniej dziesięć osób. Roszczenia wszystkich tych osób muszą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (ust. 1). Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenie konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Art. 2 tej ustawy stanowi natomiast, że postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy gdy wysokość roszczenia każdego członka została ujednolicona – przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy – w podgrupach liczących co najmniej 2 osoby. Z przepisów tych wynika zatem, że tylko wspólność podstawy dochodzonych roszczeń uzasadnia możliwość połączenia roszczeń w jednym postępowaniu grupowym. Celem postępowania grupowego jest kumulacja roszczeń wielu osób, które poniosły podobną szkodę w wyniku jednego zdarzenia, w jednym postępowaniu. Podmioty z grupy cechuje określona więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Więź podmiotowa dotyczy osób z grupy, które zostały poszkodowane wskutek jednego zachowania sprawcy. Osoby te dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń od jednego podmiotu (naruszyciela). Natomiast wspólność przedmiotowa jest związana z rodzajem naruszenia, które sprawia, że uzasadnione i możliwe jest wspólne dochodzenie roszczeń przez grupę. Więź istniejąca pomiędzy członkami grupy musi być oparta na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Wskazany warunek oznacza, że sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.

Nie ulega wątpliwości, że zasadnicze przesłanki wymienione w art 1 ust 1. ustawy zostały spełnione. Wytoczone powództwo obejmowało roszczenia jednego rodzaju i dochodzone było przez grupę licząca więcej niż 10 osób. Spełnione zostały też niewątpliwie przesłanki wymienione w art. 2 tj. wysokość roszczenia każdego członka została ujednolicona w odpowiednich podgrupach. Kolejną okolicznością istotną była kwestia czy roszczenia te oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Strona powodowa wskazywała, że takimi wspólnymi okolicznościami, które jej zdaniem należny „wyciągnąć przed nawias” są: zastrzeżenie w jednakowym brzmieniu kary umownej w przedwstępnych umowach sprzedaży, fakt nabycia lokali mieszkalnych w drodze umów w formie aktu notarialnego oraz zwłoka w zakończeniu budowy wynikająca z faktu, że pozwana nie wykonała robót budowlanych zgodnie z projektem wobec czego prowadzone roboty budowlane nie zostały zakończone w terminie przewidzianym w umowie. W ocenie Sądu istotnie te okoliczności były analogiczne i ta kwestia w zasadzie nie była sporna między stronami. Sporne było natomiast to czy roszczenia te oparte są na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Należy bowiem wskazać, że różna była podstawa poszczególnych roszczeń i zdarzeń związanych z opóźnieniem zakończenia prowadzenia robót prowadzących do uzyskania pozwolenia na użytkowanie, które powodowały, że zdaniem Sądu, nie można mówić o tej samej lub nawet takiej samej podstawie faktycznej. Mieliśmy bowiem do czynienia z trzema odrębnymi budynkami (…) w których powodowie zakupili swoje lokale mieszkalne. Opóźnienia w realizacji procesu budowlanego w każdym z tych budynków były spowodowane odmiennymi okolicznościami, co wynika z uzasadnienia pozwu, przedstawionych wraz z pozwem dokumentów, jak i okoliczności wskazanych i udokumentowanych w odpowiedzi na pozew. Zdaniem Sądu mieliśmy do czynienia z zarzucanymi błędami projektowymi i wykonawczymi, które były zróżnicowane w przypadku tych trzech budowli, jak i też opóźnienie w realizacji procesu budowlanego w stosunku do niektórych lokali spowodowane było jedynie kwestiami formalno-prawnymi. Niewątpliwie w toku postępowania administracyjnego, które miało istotne znaczenia dla przebiegu procesu inwestycyjnego i terminu, w którym prace zostały zakończone, zapadały decyzje, które były wydawane tak w stosunku do wszystkich budynków, jak i co do niektórych z nich. Przykładowo, w postanowieniu z dnia 30.04.2008r. i 17.06.2008 r., wstrzymano wszystkie roboty budowlane i nałożono na pozwanego obowiązek przedstawienia projektu zamiennego obejmującego zespół budynków (…). Kolejną decyzją z 20.04.2009 r. (…) Inspektor Nadzoru Budowlanego nakazał zaniechania robót w budynkach (…) i (…) oraz rozbiórkę budynków (…) i (…), a na skutek zmiany tej decyzji udzielił pozwolenia na wznowienie robót w budynkach (…). Budynki (…) i (…) zostały ostatecznie wykonane zgodnie z projektem pierwotnym. Budynek (…) wykonywany z niewielkimi odstępstwami od projektu pierwotnego, natomiast w stosunku do budynku (…) w procesie administracyjnym stwierdzono, że roboty prowadzone były w sposób sprzeczny z przepisami. Ujawniono bowiem błędy wykonawcze w związku z czym wszczęte zostało postępowanie naprawcze. Postępowanie naprawcze prowadzone było też w stosunku do realizacji robót budowlanych w budynku (…). Prowadzone w stosunku do poszczególnych budynków postępowania administracyjne miały odmienny przebieg i podstawy zarówno faktyczne jak i prawne. Ostatecznie w 2009 r. wydane zostały – w zastrzeżonym w umowie terminie- zaświadczenia o samodzielności w stosunku do lokali w budynku (…) i (…) (tj. obejmującym roszczenie powoda Z. T.), niemniej jednak bez uprzedniego uzyskania pozwolenia na użytkowanie tych lokali. Natomiast w stosunku do lokali w budynku (…) i (…), w związku z prowadzonym i nie zakończonym postępowaniem naprawczym, decyzje o pozwoleniu na użytkowanie, następnie o samodzielności lokali wydane zostały z opóźnieniem. Ostatecznie mieliśmy więc do czynienia z innymi terminami zakończenia tych robót, przynajmniej od strony formalnej. Zakończenie budowy budynku (…) wyznaczono na dzień 15.08.2007 r. a wniosek o pozwolenie na użytkowanie pozwany złożył w dniu 27.08.2012 r., a więc 60 miesięcy po terminie określonym w umowie. Zakończenie budowy budynku(…)wyznaczono na dzień 31.01.2008 r. a wniosek o pozwolenie na użytkowanie złożono w dniu 29.06.2012 r., a więc 52 miesiące po terminie określonym w umowie. Zakończenie budowy budynku (…) wyznaczono na dzień 31.01.2008 r. Wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie złożono w dniu 02.08.2012r., a więc 54 miesiące po terminie określonym w umowie

Zdaniem Sądu te wszystkie okoliczności powodują, że mieliśmy do czynienia z tak dalece idącym zróżnicowaniem podstaw faktycznych tych roszczeń, iż rozpoznanie tej sprawy w postępowaniu grupowym nie jest możliwe.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 8 sierpnia 2014 r.

Written by

  1. W ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie uregulowano odrębnie kosztów postępowania. W związku z powyższym należy w tym zakresie stosować ogólne przepisy o kosztach postępowania oraz dotyczące zwrotu kosztów postępowania.
  2. Wprowadzenie do postępowania grupowego zabezpieczenia kosztów procesu ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda. Uregulowanie przez ustawodawcę w postępowaniu grupowym instytucji zabezpieczenia kosztów procesu służy ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami. Mimo że kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu jest instytucją o fakultatywnym charakterze, stanowi ona istotne ograniczenie swobody powoda w decydowaniu o wszczęciu postępowania grupowego, w związku z powyższym zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu należy uznać za czynnik istotnie ograniczający korzystanie z powództw grupowych.
  3. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, gdy uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Wskazany przepis jest stosowany, gdy pozwany uznał część roszczenia zgłoszonego przez powoda.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:               SSO Dorota Trautman, SSR (del.) Andrzej Lipiński (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów Urzędu w W. przeciwko (…) S.A. w W. o zapłatę, w przedmiocie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji postanawia:

oddalić wniosek.

 

UZASADNIENIE

Pozwany (…) S.A. w W. wniósł o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 355.787,09 zł na wypadek przegrania procesu przez powoda.

W uzasadnieniu wniosku pozwany wskazywał, że wniosek o kaucję w wysokości 355.787,09 zł stanowi 20 % wartości przedmiotu sporu. Przy obliczeniu kaucji uwzględnił przewidywany koszt zastępstwa procesowego oraz wydatki (zarówno te już poniesione, jak i te przewidywane). Ponadto podnosił, że ze względu na stopień skomplikowania i obszerność materiałów dotyczących niniejszej sprawy poniesie ogromne wydatki związane z jej prowadzeniem. W postępowaniu to rzecznik konsumentów, jako reprezentant grupy, został wskazany jako podmiot odpowiedzialny za poniesienie kosztów procesu i nie odnosi się to do jednostki, w której jest zatrudniony. W ocenie pozwanego budzi to uzasadnione wątpliwości z punktu widzenia zaspokojenia kosztów procesu w razie przegrania sporu przez reprezentanta grupy. W § 3 ustęp 1 umowy Reprezentanta Grupy z pełnomocnikiem wskazano, że z tytułu jej wykonania nie przysługują pełnomocnikowi żadne roszczenia finansowe wobec reprezentanta grupy miasta W. oraz Urzędu w W.

Miejski Rzecznik Konsumentów Miasta W., jako reprezentant grupy, wnosił o oddalenie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, jako pozbawionego podstaw i zmierzającego do utrudnienia członkom grupy dochodzenia roszczenia w niniejszym postępowaniu. W uzasadnieniu wskazywał, że kaucja powinna odzwierciedlać prawdopodobne koszty procesu rozumiane jako koszty wskazane w wyroku, które powód miałby obowiązek zwrócić pozwanemu w razie przegranej, nie zaś wszelkie wydatki, które pozwany, według własnej oceny, pośrednio lub bezpośrednio wiąże z danym procesem. Podnosił również, że w ramach zabezpieczenia rzeczywistych i uzasadnionych kosztów procesu, przy jednoczesnym zachowaniu zasady równości stron, kaucja nie powinna obciążać powoda ponad miarę. W przypadku ewentualnej przegranej powoda, po stronie pozwanego nie istnieje żadne ryzyko, co do możliwości wyegzekwowania od powoda zasądzonych kosztów procesu. Reprezentant grupy – Miejski Rzecznik Konsumentów w W. – jest nieposiadającą podmiotowości prawnej jednostką organizacyjną Urzędu Miasta W. Zgodnie z § 51 ust. 4 Statutu miasta W., zadania Miasta w zakresie ochrony konsumentów wykonuje Miejski Rzecznik Konsumentów, czyli środki na realizację tych zadań są elementem budżetu miasta W. Natomiast powołane przez pozwanego zapisy umowy reprezentanta grupy z pełnomocnikiem regulują wyłącznie stosunki pomiędzy tymi podmiotami i nie mają żadnego znaczenia dla możliwości dochodzenia przez pozwanego od powoda ewentualnie zasądzonych na jego rzecz kosztów procesu.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Wniosek pozwanego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010 Nr 7 poz. 44) na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Sąd oznaczy termin złożenia kaucji, nie krótszy niż miesiąc, oraz jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany. Kaucję składa się w gotówce. Kaucja nie może być wyższa niż 20 % wartości przedmiotu sporu.

W ustawie nie uregulowano odrębnie kosztów postępowania. W związku z powyższym należy w tym zakresie stosować ogólne przepisy o kosztach postępowania oraz dotyczące zwrotu kosztów postępowania. Kosztami postępowania są koszty ponoszone przez uczestnika (a niekiedy również przez Skarb Państwa) w związku z postępowaniem m. in. koszty sądowe, opłaty sądowe (wpis i opłata kancelaryjna), zwrot wydatków, koszty związane z działaniem pełnomocnika, koszty działania uczestnika.

Wprowadzenie do postępowania grupowego zabezpieczenia kosztów procesu ma zagwarantować pozwanemu zwrot poniesionych przez niego kosztów od powoda. Uregulowanie przez ustawodawcę w postępowaniu grupowym instytucji zabezpieczenia kosztów procesu służy ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami. Mimo że kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu jest instytucją o fakultatywnym charakterze, stanowi ona istotne ograniczenie swobody powoda w decydowaniu o wszczęciu postępowania grupowego, w związku z powyższym zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu należy uznać za czynnik istotnie ograniczający korzystanie z powództw grupowych.

Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, gdy uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. Wskazany przepis jest stosowany, gdy pozwany uznał część roszczenia zgłoszonego przez powoda. Sąd dokonuje wówczas oceny, czy uznana przez pozwanego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów procesu. Jeśli w ocenie sądu część roszczenia, którą uznał pozwany, wystarcza na zabezpieczenie kosztów procesu, nie uwzględni zgłoszonego żądania zabezpieczenia. Pozwanemu nie przysługuje więc uprawnienie do zgłoszenia żądania w przedmiocie złożenia kaucji, w sytuacji gdy uznana przez niego część roszczenia powoda wystarcza na zabezpieczenie kosztów postępowania grupowego, które prawdopodobnie poniesie.

Pozwany powinien wskazać okoliczności wskazujące usprawiedliwioną obawę braku zaspokojenia roszczenia o zwrot kosztów procesu. Przedmiotem zabezpieczenia kosztów procesu są hipotetyczne koszty, jakie mogą powstać w związku z postępowaniem. Przy obliczaniu ich wysokości trzeba wziąć pod uwagę wysokość ponoszonych przez pozwanego kosztów w postaci opłat lub wydatków, a także koszty związane z wynagrodzeniem pełnomocnika lub koszty związane z udziałem osobistym strony.

Zgodnie z art. 40 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 nr 50 poz. 331) z rzecznikiem konsumentów stosunek pracy nawiązuje starosta lub w miastach na prawach powiatu prezydent miasta. Rzecznikiem konsumentów może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie, w szczególności prawnicze lub ekonomiczne, i co najmniej pięcioletnią praktykę zawodową. Jest on bezpośrednio podporządkowany staroście (prezydentowi miasta) i wyodrębniony organizacyjnie w strukturze starostwa powiatowego (urzędu miasta), a w powiatach powyżej 100 tys. mieszkańców i w miastach na prawach powiatu rzecznik konsumentów może wykonywać swoje zadania przy pomocy wyodrębnionego biura.

Reprezentant grupy – Miejski Rzecznik Konsumentów w W. – jest nieposiadającą osobowości prawnej jednostką organizacyjną funkcjonującą w ramach Urzędu Miasta W. Zgodnie z § 51 ust. 4 Statutu miasta W., zadania Miasta w zakresie ochrony konsumentów wykonuje Miejski Rzecznik Konsumentów. Środki na realizację zadań wykonywanych przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów pochodzą z budżetu miasta W., zatem ze środków budżetu państwa. W związku z zajmowanym stanowiskiem, w ocenie Sądu Reprezentant Grupy daje wystarczającą gwarancję pokrycia kosztów procesu.

Wobec powyższego na podstawie art. 8 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 1 sierpnia 2014 r.

Written by

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 września 2014 r., sygn. akt XXV C 530/14.

  1. Ustawodawca nie sprecyzował kryteriów rozpoznania żądania, opartego na art. 8 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, pozostawiając rozstrzygnięcie do swobodnego – co nie znaczy, że dowolnego – uznania sądu. Sąd powinien odnieść się zatem do konkretnych okoliczności danego przypadku. Stronę pozwaną, domagającą się zobowiązania powoda do złożenia kaucji, obciąża obowiązek wskazania i wykazania okoliczności faktycznych, przemawiających za takim rozstrzygnięciem.
  2. Zobowiązanie do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu mogłoby być uzasadnione zwłaszcza w wypadku, gdyby zostały wykazane okoliczności, wskazujące na znaczne prawdopodobieństwo, że w razie przegrania sprawy strona powodowa będzie się uchylać od zapłaty zasądzonych na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, a zwłaszcza że w celu utrudnienia lub uniemożliwienia egzekucji będzie ukrywać swój majątek. Argumentem na rzecz omawianego rozstrzygnięcia byłaby również okoliczność, że przewidywane, skonkretyzowane koszty strony pozwanej są na tyle wysokie, że brak ich zwrotu poważnie zagrozi jej płynności finansowej, a przy tym istnieje realne zagrożenie brakiem zwrotu kosztów, nawet z przyczyn niezawinionych przez stronę powodową.
  3. Co do zasady, sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu grupowym w składzie trzech sędziów zawodowych. Postanowienie w przedmiocie kaucji jest jednak rozstrzygnięciem formalnym, nienależącym do istoty sprawy, a ponadto możliwym do podjęcia na posiedzeniu niejawnym. W rezultacie, dopuszczalne jest wydanie tego postanowienia w składzie jednoosobowym.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Latosińska

po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. – M. R. jako reprezentanta grupy przeciwko (…) Bank S.A. z siedzibą w W. o ustalenie, ewentualnie ukształtowanie, w przedmiocie wniosku pozwanej o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu

postanowił:

oddalić wniosek.

 

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 18 czerwca 2014 r., pozwana (…) Bank S.A. z siedzibą w W. wniosła o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 3.000.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek jest bezzasadny.

Na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, Dz. U. nr 7 z 2010 r., poz. 44, dalej zwana u.r.p.g.).

Już literalna treść przytoczonego przepisu wskazuje, że zobowiązanie powoda do złożenia kaucji ma charakter fakultatywny. Inaczej niż w przypadku kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, o której mowa w art. 1119 k.p.c., wystarczającą przesłanką nałożenia zobowiązania na podstawie art. 8 ust. 1 u.r.p.g. nie jest tu bowiem samo tylko żądanie strony pozwanej.

Ustawodawca nie sprecyzował kryteriów rozpoznania żądania, opartego na art. 8 ust. 1 u.r.p.g., pozostawiając zatem rozstrzygnięcie do swobodnego – co nie znaczy, że dowolnego – uznania sądu. Sąd powinien odnieść się zatem do konkretnych okoliczności danego przypadku. To wszakże stronę pozwaną, domagającą się zobowiązania powoda do złożenia kaucji, obciąża obowiązek wskazania i wykazania okoliczności faktycznych, przemawiających za takim rozstrzygnięciem (art. 3, art. 6 § 2 i art. 232 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g.).

Zobowiązanie do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu mogłoby być uzasadnione zwłaszcza w wypadku, gdyby zostały wykazane okoliczności, wskazujące na znaczne prawdopodobieństwo, że w razie przegrania sprawy strona powodowa będzie się uchylać od zapłaty zasądzonych na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, a zwłaszcza że w celu utrudnienia lub uniemożliwienia egzekucji będzie ukrywać swój majątek. Argumentem na rzecz omawianego rozstrzygnięcia byłaby również okoliczność, że przewidywane, skonkretyzowane koszty strony pozwanej są na tyle wysokie, że brak ich zwrotu poważnie zagrozi jej płynności finansowej, a przy tym istnieje realne zagrożenie brakiem zwrotu kosztów, nawet z przyczyn niezawinionych przez stronę powodową.

Wniosek pozwanej, sporządzony przez profesjonalnego pełnomocnika, nie zawiera wszakże przytoczenia jakichkolwiek faktów, które mogłyby mieć znaczenie z tego punktu widzenia.

Co więcej, należy mieć na uwadze, że członkowie grupy, których reprezentantem jest powód, pozostają z pozwaną w stosunkach obligacyjnych, związanych z udzieleniem kredytu hipotecznego. Przyjąć zatem można, że pozwana dysponuje danymi o wartościowym majątku członków grupy, z którego to majątku będzie mogła być prowadzona egzekucja świadczeń, ewentualnie zasądzonych na rzecz pozwanej z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Ponadto, pozwana nie wskazała, w jaki sposób wyliczyła, że obciążające ją koszty mogą wynieść aż 3.000.000 zł. W istocie, na obecnym etapie postępowania, nie sposób się dopatrzyć innych, obciążających pozwaną kosztów, niż wynagrodzenie jej pełnomocnika wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Koszty takie (podlegające zwrotowi stosownie do dyspozycji art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g. – a nie rzeczywiście poniesione) nie osiągną zaś najpewniej kwoty, która mogłaby zagrozić wypłacalności pozwanego banku.

W rezultacie, nie sposób dopatrzyć się dostatecznych argumentów na rzecz zobowiązania powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Wniosek pozwanej w tym zakresie należało zatem oddalić. Co do zasady, sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu grupowym w składzie trzech sędziów zawodowych (art. 3 ust. 2 u.r.p.g.). Postanowienie w przedmiocie kaucji jest jednak rozstrzygnięciem – jak słusznie zauważyła pozwana – formalnym, nienależącym do istoty sprawy, a ponadto możliwym do podjęcia na posiedzeniu niejawnym (art. 8 ust. 6 zd. 1 u.r.p.g.). W rezultacie, dopuszczalne jest wydanie tego postanowienia w składzie jednoosobowym (art. 47 § 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.r.p.g., odpowiednio: uzasadnienie uchwały SN z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 71/12, OSNC nr 5 z 2013 r., poz. 60).

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.