1. Definicja zawarta w art. 22¹ kodeksu cywilnego nie ma charakteru uniwersalnego. W doktrynie prawniczej podkreśla się, że pojęcie konsumenta, które w istocie służy wskazaniu podmiotowego zakresu ochrony, jest różnie określane w różnych ustawach, a wielość definicji wymaga każdorazowej oceny.

Orzeczenie zostało częściowo zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt I ACz 868/12. Tezę zakwestionowaną przez Sąd Apelacyjny w Warszawie oznaczono kursywą.

1. Postępowanie o ustalenie zakłada zaniechanie badania okoliczności ściśle dotyczących poszczególnych członków grupy, co zostaje pozostawione w zakresie szeregu późniejszych postępowań w zwykłym trybie. Dlatego nie wymaga się ujednolicenia wysokości roszczeń.
2. Przepisy ustawy nie przewidują częściowego odrzucenia pozwu w postępowaniu grupowym. Sąd nie jest władny po pierwsze „wybierać” spośród zgłoszonych roszczeń te, które nadają się do tego postępowania, a po drugie – na etapie badania dopuszczalności powództwa — eliminować poszczególne podmioty wskazane jako członkowie grupy.

1. Odwołanie się przez ustawodawcę w art. 1 ust. 1 ustawy do pojęcia roszczenia wymaga wskazania, że pojęcie to trafnie zostało przez Sąd niższej instancji zidentyfikowane jako roszczenie w znaczeniu procesowym, a nie materialno-prawnym.
2. Standaryzacja nie może przybrać jedynie formy określenia jednolitej dla wszystkich wysokości odszkodowania w odwołaniu się wyłącznie do wymaganej przez przepis art. 1 ust. 1 ustawy tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej dla wszystkich roszczeń. Niezbędnym jest bowiem także, by ujednolicenie to nastąpiło w oparciu o wspólne [w niniejszej sprawie dla członków podgrup] okoliczności sprawy o jakich stanowi art. 2 ust. 1 in fine ustawy.
3. Standaryzacja w odniesieniu do członków podgrup mająca swoje źródło we wspólnych dla jej członków okolicznościach faktycznych sprawy wyklucza uszeregowanie w ich ramach tych, który domagają się wyrównania uszczerbków majątkowych /szkód/ o różnym charakterze tj. np. takich które polegają jedynie na szkodzie rzeczywistej tych, które przybrały i tę formę jak i polegają na utraconych korzyściach skoro ich sytuacja tak faktyczna jak i prawna istotnie się wzajemnie różni. Niezasadnie także znalazły się w nich podmioty, których szkody w mieniu dotyczą tego, które służy zaspokojeniu szeroko rozumianych ich potrzeb mieszkaniowych oraz te, którym woda po rozmyciu wału Wisły w Sandomierzu – Koćmierzowie zniszczyła substancję przeznaczoną dla prowadzenia działalności gospodarczej. Wymagane przez ustawodawcę ujednolicenie dotyczy bowiem nie tylko wysokości roszczeń ale [powinno] być także konsekwencją jednego rodzaju uszczerbku majątkowego czy wynikającego ze wspólnych dla członków podgrup faktów decydujących o podobieństwie przedmiotowym strat.

1. Podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust 1 Ustawy jest jedynie podstawowy (wyjściowy) zespół faktów usprawiedliwiających roszczenie. Rozbieżności co do faktów uzasadniających wyłącznie wysokość roszczenia nie stoją na przeszkodzie uznaniu postępowania grupowego za dopuszczalne. Oczywiście pozostaje do oceny Sądu to jaki poziom jednakowości należy zastosować aby dane stany faktyczne były do siebie podobne. Nie może w takim kontekście umknąć uwadze cel jakiemu służy postępowanie grupowe. Chodzi w tym przypadku o to, że proces grupowy ma na celu zwiększenie dostępu do sądu i zwiększenie efektywności ochrony prawnej przez umożliwienie równoczesnego orzekania o zasadności roszczeń większej grupy osób. Ma więc zwiększyć efektywność działania wymiaru sprawiedliwości i ułatwić potencjalnym członkom tego rodzaju sporu osiągnięcie celu jakim jest kompleksowe rozstrzygnięcie sprawy.
2. Ujednolicenie wysokości roszczeń pieniężnych jest ściśle związane z inną przesłanką dopuszczalności postępowania grupowego tj. wymogiem istnienia pomiędzy roszczeniami związku o charakterze faktycznym. Dochodzona kwota pieniężna w postępowaniu grupowym ma więc wynikać ze wspólnych dla wszystkich okoliczności faktycznych tak aby na ich podstawie można było ustalić kwotę przysługującą każdemu z członków grupy. Te wspólne okoliczności faktyczne to nie tylko jednakowość podstawy faktycznej ale i te związane z zakresem żądania.

1. Obowiązkowe zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, wynikające z art. 4 ust. 4 u.d.p.g., dotyczy także powiatowego rzecznika konsumentów, będącego reprezentantem grupy, a pozew w postępowaniu grupowym wniesiony bez zachowania obowiązkowego zastępstwa powoda przez adwokata lub radcę prawnego podlega zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków.

1. Charakter roszczeń opartych na podstawie art. 446 § 1, 2 i 3 k.c., art. 448 k.c., art. 444 § 1 i 2 k.c., art. 445 § 1 k.c., art. 447 k.c., art. 415 k.c., 417 k.c. kwalifikuje je jako roszczenia pieniężne w części wywodzone z przepisów o ochronie dóbr osobistych. (…) Roszczenia o ochronę dóbr osobistych z czynów niedozwolonych, jak wskazano, zostały wyłączone spod kategorii roszczeń, które mogą być dochodzone w postępowaniu grupowym.
2. Nie spełniają wymogów jednorodzajowości roszczenia dotyczące kosztów leczenia, pogrzebu, renty alimentacyjnej czy odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci najbliższego członka rodziny. Dotyczy to także roszczenia o odszkodowanie za szkody majątkowe.

1. Zdolność sądowa przysługuje albo nie przysługuje danemu podmiotowi i nie ma charakteru podzielnego, zaś posiadanie zdolności sądowej nie jest uzależnione, czy powiązane z terytorialnym zakresem kompetencji określonego podmiotu.
2. Zadania rzecznika wymienia art. 42 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, który w ust. 2 stanowi, że rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę konsumentów. Nie może zatem występować w innych kategoriach spraw objętych postępowaniem grupowym, tj. w sprawach z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych. I tak należy rozumieć „zakres przysługujących rzecznikowi konsumentów uprawnień”.
3. Jeżeli fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy, to spełniony jest warunek jednakowości podstawy faktycznej. Potencjalnie nieograniczona liczba różnorodnych stanów faktycznych skłania do wniosku, że ocena jednakowości podstawy faktycznej musi być dokonywana ad casum, a zakres sędziowskiej oceny jest w wypadku tej przesłanki stosunkowo szeroki.
4. Oparcie żądania pozwu na okoliczności zawarcia przez członków grupy jako konsumentami umów kredytowych z pozwanym Bankiem z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego obejmującego sporną klauzulę dotyczącą oprocentowania kredytów i jednakowego rozumienia tych klauzul przez konsumentów w zakresie mechanizmu zmian oprocentowania kredytów oraz kwestii nienależytego wykonania umów przez stronę pozwaną w stosunku do poszczególnych członków grupy w zakresie zmiany oprocentowania kredytu, stanowi taką samą podstawę faktycznego żądania pozwu ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej Banku typu kontraktowego.
5. Żaden z przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym nie przewiduje potrzeby uwzględnienia zakresu postępowania dowodowego przy ocenie opuszczalności rozpoznania sprawy postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy w Opolu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Katarzyna Sieheń

Sędziowie:               SSO Ryszard Kądziela, SSO Izabela Bogusz

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2011 r. w Opolu na rozprawie sprawy z powództwa K. K. – reprezentanta grupy mieszkańców ul. (…) i ul. (…) w K. oraz miejscowości K. przeciwko Gminie K. – Prezydentowi Miasta K. i Powiatowi K. – Staroście K. o ustalenie

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

1. Na tym etapie sprawy nie można stwierdzić, że sprawa dotyczy tylko i wyłącznie odpowiedzialności odszkodowawczej o jakiej mówi ustawa Prawo wodne. Powództwo w niniejszej sprawie w gruncie rzeczy wywodzone jest z działań i zaniechań Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Kędzierzynie-Koźlu, co w tym zakresie nie podlega regulacji ustawy Prawo wodne. Żaden przepis ustawy Prawo wodne nie wyczerpuje bez reszty okoliczności niniejszej sprawy, w takim kształcie jak zakreśliła je strona powodowa.

1. Postępowanie grupowe unormowane ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym zostało oparte na idei reprezentacji, która oznacza, że określona osoba lub osoby wytaczają powództwo i biorą udział w postępowaniu w interesie grupy osób będącej w podobnej sytuacji. Idea ta została zrealizowana przez ustanowienie reprezentanta grupy i przyznanie mu pozycji strony w znaczeniu procesowym; reprezentant grupy prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy, a członkowie grupy, podmioty spornego stosunku prawnego dysponujące dochodzonym roszczeniem (uprawnieniem), pozostają stroną w znaczeniu materialnym.
2. Pominięcie w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wyrazu „odpowiednio” nie może mieć decydującego znaczenia dla jego wykładni; w razie potrzeby sąd prowadzący postępowanie grupowe stosuje określony przepis kodeksu postępowania cywilnego wprost lub odpowiednio.
3. Obowiązkowe zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, przewidziane w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, dotyczy także powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów, będącego reprezentantem grupy.
4. Pozew w postępowaniu grupowym, wniesiony bez zachowania obowiązkowego zastępstwa powoda przez adwokata lub radcę prawnego przewidzianego w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, podlega zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków.