1. Kaucja powinna służyć zabezpieczeniu wykonalności orzeczenia w zakresie kosztów procesu, które mogą zostać zasądzone na rzecz strony pozwanej. Kosztami procesu są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, zasądzane na rzecz strony wygrywającej sprawę od przeciwnik (art. 98 k.p.c.). Nie są to zatem koszty przysługujące pozwanemu jako koszty sądowe (tj. opłaty i wydatki).
2. Istotą kaucji jest zabezpieczenie roszczenia o zwrot kosztów. Tym samym, podobnie jak ma to miejsce w postępowaniu zabezpieczającym, pozwany powinien co najmniej uprawdopodobnić, że brak kaucji poważnie utrudni wykonanie wyroku w zakresie kosztów procesu.
3. Na wysokość kaucji nie mogą mieć wpływu wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych ani ich przypuszczalne wynagrodzenie, ponieważ są one bez wpływu na koszty procesu, które mogą zostać przyznane stronie pozwanej od strony powodowej. To samo dotyczy wynagrodzenia ustalonego przez powoda z jego pełnomocnikami.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Agnieszka Rafałko

Sędziowie:               SSO Joanna Zielińska, SSR (del.) Andrzej Lipiński

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2013 r. w W. sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów Urzędu Miasta Stołecznego W. reprezentanta grupy (…) przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) z siedzibą w W. o zapłatę

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

1. Roszczeniem o ochronę konsumenta jest każde roszczenie przysługujące konsumentowi przeciwko przedsiębiorcy, wynikające z dokonanej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą czynności prawnej i nie ograniczają się one tylko do roszczeń opartych na konkretnych ustawach z zakresu prawa konsumenckiego. Nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że celem ustawodawcy było zróżnicowanie statusu konsumentów na tych, którzy mogą szukać ochrony swoich roszczeń w postępowaniu grupowym i tych, które pomimo przysługiwania im statusu konsumenta muszą dochodzić swoich roszczeń w ramach zwykłego postępowania.
2. Powszechnie przyjmuje się zarówno w orzecznictwie jak i w doktrynie, że status danej osoby jako konsumenta należy oceniać na chwilę dokonywania czynności prawnej. Późniejsze zmiany przeznaczenia nabytego dobra lub usługi nie powinny prowadzić do zmiany raz przyjętego ustalenia.
3. Nawet przyjmując twierdzenie pozwanego, że art. 5 ustawy dotyczy całości wynagrodzenia, a nie tylko części związanej z wynikiem postępowania, to i tak nie ma podstaw do stwierdzenia, że naruszenie tego przepisu powoduje nieważność całej umowy z pełnomocnikiem. Ustawodawca nie zastrzegł takiego rygoru.
4. W odróżnieniu od art. 1119 k.p.c. ustawodawca w art. 8 ustawy wskazał, że sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji. A zatem nie w każdym przypadku złożenia wniosku przez pozwanego kaucja winna być złożona. Rozważenia zatem wymagało, czy w niniejszej sprawie istnieje ryzyko, że w przypadku wygrania procesu strona pozwana może mieć problemy z wyegzekwowaniem przyznanych jej kosztów procesu.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:                  SSO Maria Ziet-Zawadzka

Sędziowie:                           SSO Marian Kociołek, SSR (del) Beata Dzierżko

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2013 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupy reprezentowanej przez (…) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (…) Towarzystwo Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej w W. o zapłatę

Zarządzenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z 24 kwietnia 2013 r., I ACz 300/13.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:           SSO Dariusz Kardaś

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2013r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa w postępowaniu grupowym wytoczonego przez reprezentanta grupy (…) przeciwko (…) o zapłatę,

zarządza:

zwrot pozwu.

1. Przyjmuje się, że pojęcie „roszczenie” – użyte w art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – występuje w znaczeniu żądania procesowego. Roszczenie procesowe to oderwane od prawa materialnego twierdzenie powoda o istnieniu jakiegoś uprawnienia, przedłożonego sądowi celem udzielenia mu ochrony prawnej. Twierdzenie powoda skonkretyzowane w pozwie przybiera formę żądania o zasądzenie, o ustalenie i o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Przesłanką decydującą o dopuszczalności postępowania grupowego jest to, aby wszystkie osoby objęte pozwem grupowym wystąpiły z wnioskiem o udzielenie ochrony prawnej w tej samej formie. Członkowie grupy muszą zatem zgłosić to samo żądanie – o zasądzenie świadczenia, o ustalenie istnienia lub nieistnienia określonego prawa lub stosunku prawnego, o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa. Jednorodzajowymi roszczeniami są roszczenia pieniężne, a niepieniężne wtedy, gdy chodzi o jednorodzajowy sposób zachowania się pozwanego, np. zaniechania dokonywania określonej nieuczciwej praktyki rynkowej.
2. Roszczenia członków grupy są oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Członkami grupy są konsumenci, którzy zawarli swoje indywidualne umowy z pozwanym na podstawie tego samego lub podobnego wzorca umowy. W każdej z umów zastrzeżono klauzulę waloryzacyjną oraz brak możliwości odstąpienia od umowy w przypadku wzrostu ceny nieruchomości wskutek dokonania waloryzacji. Okoliczność, że treść poszczególnych klauzul waloryzacyjnych różni się od siebie nie ma znaczenia. Nie zmienia jednakowej podstawy faktycznej dla wszystkich członków grupy negocjowanie opłaty waloryzacyjnej przez jednych, a wpłacenie całości opłaty przez innych. Bez znaczenia jest również to, czy członkowie grupy zawarli umowę deweloperską bezpośrednio z pozwanym, czy też wstąpili w prawa i obowiązki z niej wynikające na podstawie umowy cesji.
3. Możliwość zobowiązania powoda do złożenia kaucji należy do kompetencji sądu. Kaucja ma na celu zabezpieczenie zwrotu kosztów procesu, gdy powód przegra proces.

1. Zgodnie z art. 1 ustawy roszczenia dochodzone w postępowaniu grupowym powinny być jednego rodzaju, co oznacza, że członkowie grupy dochodzą udzielenia ochrony prawnej w tej samej formie – muszą zgłosić to samo żądanie.
2. Z „tą samą” (identyczną) podstawa faktyczną dochodzonych roszczeń mamy do czynienia, gdy zachodzi tożsamość okoliczności faktycznych, a ochrona prawna jest dochodzona przez uczestników jednego zdarzenia, czyli zachodzi więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. „Taka sama” (tożsama) podstawa faktyczna oznacza podobieństwo między poszczególnymi stanami faktycznymi. Z „taką samą” postawa faktyczną mamy więc do czynienia, gdy wystąpi wiele podobnych zdarzeń faktycznych np. korzystanie z usług jednego banku, zażywanie jednego leku, zatrucie się tym samym produktem spożywczym, niedozwolone klauzule umowne w umowach kredytowych, deweloperskich, itp.). Analogiczny musi być podstawowy zespół faktów stanowiących podstawę powstania spornego stosunku prawnego oraz konkretnego roszczenia. Pojęcie podstawy faktycznej należy rozumieć jako określony zespół elementów stanu faktycznego, które są przywoływane celem udowodnienia powództwa.
3. Podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy jest jedynie podstawowy (wyjściowy) zespół faktów usprawiedliwiających roszczenie, rozbieżności co do faktów uzasadniających wysokość roszczenia nie stoją na przeszkodzie uznaniu postępowania grupowego za dopuszczalne. Niemniej jednak zastosowanie konstrukcji grupowego dochodzenia roszczeń jest uzasadnione, gdy istnieje zespół przesłanek pozwalający na jednolitą kwalifikację przedmiotową bezprawności czynu sprawczego wywołującego szkodę, której naprawienie jest przedmiotem roszczenia. Istotą postępowania grupowego jest bowiem wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń, sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa.
4. Z jednej strony ustawodawca nie wymaga identyczności wszystkich elementów faktycznych, gdyż znacznie zawężałoby to zakres zastosowania ustawy, jednakże z drugiej strony postępowanie grupowe nie spełniłoby swojego celu – poprawy efektywności postępowania w sprawach cechujących się znacznym stopniem indywidualizacji faktów i właściwości poszczególnych członków grupy. Postępowanie grupowe spełnia swoją rolę, gdy mamy do czynienia z „typowością” bądź „reprezentatywnością” roszczenia wobec wszystkich członków grupy. Warunek „typowości” zostaje spełniony, gdy sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy jest jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, lecz niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń
5. Ustawodawca tworząc ustawę o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym miał na uwadze stworzenie takiego postępowania sądowego, które umożliwiłoby jednoczesną ochronę interesów wielu podmiotów w jednym postępowaniu z wyeliminowaniem potrzeby prowadzenia równoległych postępowań i powtarzania czynności, których można dokonać jednokrotnie. Chodziło o kompleksowe i szybkie załatwienie konfliktu. Mając na uwadze tę właśnie wykładnię funkcjonalną ustawy, Sąd stanął na stanowisku, że dochodzenie roszczeń na podstawie przepisów tej ustawy jest możliwe w przypadku, gdy pomiędzy objętymi pozwem roszczeniami istnieje związek, który sprawia, że łączne orzekanie o nich jest opłacalne, że po ustaleniu składu grupy możliwe będzie łączne rozstrzyganie w zakresie wszystkich członków grupy.

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 26 marca 2013 r., VI ACz 540/13.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Anna Pogorzelska

Sędziowie:                     SSO Hanna Jaworska; SSO Krystyna Stawecka

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2013 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez W. L. jako reprezentanta grupy przeciwko A. K. o zapłatę w przedmiocie wniosku reprezentanta grupy o udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

oddalić wniosek.

Sąd Okręgowy w Opolu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Magdalena Domińczyk-Trzciańska

Sędziowie:              SSO Ryszard Kądziela, SSO Beata Hetmańczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2013 r. w Opolu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa J. M. – reprezentanta grupy przeciwko (…) Spółka z o.o. w O. o zapłatę

postanawia:

na podstawie art. 17 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) ustalić, iż w skład grupy wchodzą następujące osoby: [dane członków grupy].

1. Brak jest podstaw, aby przepisy o postępowaniu zabezpieczającym (art. 730 i n. k.p.c.) stosować w postępowaniu w przedmiocie kaucji na zabezpieczenie przyszłych kosztów procesu w postępowaniu grupowym (art. 8 u.post.grup). Postępowanie to nie jest bowiem rodzajem postępowania zabezpieczającego (mimo że wykazuje pewne cechy zbliżone). Sam fakt, że art. 24 ust. 1 u.post.grup. nie wyłącza zastosowania przepisów art. 730 i n. k.p.c. w postępowaniu grupowym, nie oznacza automatycznie, że sąd rozpoznający wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na podstawie art. 8 u.post.grup. powinien te przepisy stosować, a zwłaszcza stosować je wprost.
2. Celem zobowiązania powoda do złożenia kaucji w postępowaniu grupowym jest zabezpieczenie kosztów procesu, które poniesie pozwany. Chodzi tu o zapewnienie pozwanemu realnej możliwości zaspokojenia jego ewentualnego przyszłego roszczenia o zwrot kosztów procesu. W tym zatem sensie, cel ustanowienia kaucji w postępowaniu grupowym jest zbliżony do celu postępowania zabezpieczającego, który polega na zapewnieniu stronie – w razie uwzględnienia roszczenia procesowego tej strony – wykonania przyszłego orzeczenia lub osiągnięcia innego celu tego postępowania. Cel postępowania zabezpieczającego wyraża określona w art. 730¹ 1 i 2 k.p.c. przesłanka interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Sąd rozpoznający wniosek oparty na art. 8 u.post.grup. powinien mieć to na względzie. Z uwagi na to, że zobowiązanie powoda do złożenia kaucji jest fakultatywne, sąd w każdym wypadku powinien rozważyć – opierając się na analizie okoliczności konkretnej sprawy – czy ustanowienie kaucji jest uzasadnione i celowe. Sąd może przy tym do pewnego stopnia posiłkować się dorobkiem orzecznictwa i doktryny wypracowanym na podstawie art. 730¹ 1 i 2 k.p.c., jednak przepisu tego wprost, a nawet przez analogię, stosować nie powinien.
3. W pewnych wyjątkowych wypadkach możliwe jest uwzględnienie kosztów sporządzenia prywatnej opinii, operatu szacunkowego, etc. jako wydatku niezbędnego do celowego dochodzenia praw lub obrony praw w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c. Jest to jednak uzasadnione jedynie wówczas, gdy dopiero uzyskanie takiej opinii czy ekspertyzy pozwala stronie na doprecyzowanie jej stanowiska procesowego i merytoryczną obronę przed zadaniami procesowymi i twierdzeniami strony przeciwnej.