1. Bezpodstawne jest utożsamienie podstawy faktycznej roszczenia w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ze wszystkimi okolicznościami, które wymagają ustalenia na potrzeby rozstrzygnięcia w wyroku o zasadności roszczenia, jak też wadliwe jest uznanie, że podstawę powództwa stanowią fakty podniesione przez pozwaną w toku postępowania.
2. W fazie dotyczącej badania samej dopuszczalności postępowania grupowego nie może dochodzić do antycypowania znaczenia pewnych okoliczności faktycznych istotnych dla oceny zasadności powództwa.
3. Do kategorii roszczeń o ochronę konsumentów w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym niewątpliwie należą roszczenia pieniężne dochodzone w związku z zastosowaniem przez przedsiębiorcę w stosunku do konsumentów niedozwolonego wzorca.
4. Zarzut udziału w sprawie osób niemających statusu konsumentów nie ma znaczenia na etapie oceny dopuszczalności postępowania grupowego. Rozstrzygnięcie, czy dane osoby były konsumentami przy zawieraniu umów kredytu hipotecznego powinno nastąpić na etapie ustalania składu grupy, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, nie zaś na etapie dopuszczalności postępowania grupowego, które może zostać wdrożone już z udziałem 10 członków grupy spełniających warunki ich udziału w takim postępowaniu.
5. Nawet w sprawach, w których żądanie dotyczy zasądzenia należności ujednoliconych dla członków grupy (podgrupy), przy ocenie oparcia roszczenia na takiej samej postawie faktycznej nie wymaga się, aby wszystkie bez wyjątku okoliczności faktyczne uzasadniające roszczenia dochodzone przez każdego członka grupy, w tym dotyczące zakresu szkody, były takie same. Nie można więc ograniczać zastosowania trybu grupowego do wypadków dochodzenia przez członków grupy takich samych roszczeń, dokładnie z takich samych okoliczności. Za wystarczające przyjmuje się, że podstawowe okoliczności, które mogą przesądzić o samej zasadzie odpowiedzialności strony pozwanej, są takie same dla członków grupy.
6. Wyrok rozstrzygający o zasadności żądania o ustalenie odpowiedzialności pozwanej, opartego tylko na twierdzeniach wspólnych dla wszystkich członków grupy, nie stanowi wyroku wstępnego z art. 318 k.p.c. Rozstrzyga bowiem o zasadzie roszczenia sformułowanego z pominięciem okoliczności indywidualnych, które nie podlegają badaniu w postępowaniu grupowym, lecz w osobnych procesach wnoszonych przez poszczególnych członków grupy po uwzględnieniu żądania o ustalenie, rozpoznanego w postępowaniu grupowym, ze skutkiem dla których takich wyrok został wydany.
7. Moc wiążąca wyroku ustalającego odpowiedzialność pozwanej wobec członków grupy, oparta tylko na okolicznościach wspólnych, jest ograniczona do tych okoliczności. Wydanie takiego wyroku nie musi przesądzać o wszystkich przesłankach odpowiedzialności pozwanej.

1. Zainteresowane podmioty mogą wyrazić wolę wzięcia udziału w postępowaniu grupowym w dwojaki sposób. Po pierwsze – mogą wejść w skład tak zwanej grupy inicjującej, na rzecz której reprezentant grupy wnosi pozew z wnioskiem o jego rozpoznanie w postępowaniu grupowym. Po drugie – mogą przystąpić do postępowania grupowego już po wydaniu przez sąd postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu.
2. Oświadczenia członków grupy, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, nie są samodzielną i niezależną od pozwu podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego.
3. Wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy, dołączonym następnie do pozwu.
4. Z usytuowania art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wynika, że oświadczenie określone w tym przepisie składają osoby, które nie uczestniczyły w przygotowaniu pozwu zbiorowego, lecz po powzięciu o nim wiedzy z ogłoszenia lub innych źródeł chcą przyłączyć się do grupy i uzyskać ochronę prawną swojego roszczenia w ramach postępowania grupowego.
5. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy po wydaniu przez sąd postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu stanowi autonomiczny i niezależny od pozwu grupowego wyraz woli uczestniczenia określonej osoby w postępowaniu grupowym, stąd musi zawierać elementy składowe, pozwalające na dokonanie oceny, czy roszczenie pretendenta do uczestnictwa w grupie może być objęte tym postępowaniem. Oświadczenie to jest składane nie sądowi, lecz powodowi (reprezentantowi grupy).
6. Procesowe skutki oświadczenia o przystąpieniu do grupy, o którym mowa w art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym , następują więc w innym momencie niż skutki wniesienia pozwu grupowego. Z chwilą przedstawienia przez powoda sądowi oświadczeń i wykazu osób, które przystąpiły do grupy, powstaje stan sprawy w toku między tymi osobami a pozwanym co do roszczenia objętego postępowaniem, a nadto w tej chwili dochodzi do przerwy biegu przedawnienia roszczeń osób przystępujących do grupy (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).
7. Oświadczenia dołączone do pozwu, pochodzące od członków grupy inicjatywnej, nie muszą zawierać wszystkich obligatoryjnych elementów pozwu oraz oświadczenia o istnieniu okoliczności uzasadniających rozpoznanie zgłoszonego żądania w postępowaniu grupowym. Oświadczenia te nie mają samodzielnego bytu i nie kształtują przedmiotu postępowania grupowego, lecz mają na celu identyfikację członków grupy inicjatywnej poprzez zademonstrowaną w nich wolę uczestniczenia w grupie reprezentowanej przez uzgodnioną osobę wnoszącą pozew.

1. Powód, żądając ustalenia odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, musi sformułować także roszczenie pieniężne, którego dochodzeniu w późniejszych postępowaniach indywidualnych ma służyć żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego i ustalenie tej odpowiedzialności w postępowaniu grupowym musi nastąpić w nawiązaniu do roszczenia pieniężnego, którego spełnienia domagają się od pozwanego członkowie grupy. Ustalenie odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 2 ust. 3 wskazanej ustawy nie może bowiem następować w oderwaniu od stosunku prawnego, będącego źródłem tej odpowiedzialności, ani od wypływającego z niego roszczenia, którego spełnienia domagają się członkowie grupy, a które, zgodnie z art. 1 ust. ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, musi być jednego rodzaju i oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Decydujące znaczenie dla dopuszczalności postępowania grupowego oraz zakresu kognicji sądu w tym postępowaniu mają elementy wspólne członkom grupy. Sąd w tym postępowaniu ma bowiem ustalić okoliczności wspólne dla wszystkich członków grupy, które stanowią przesłankę dochodzonego roszczenia.
2. W postępowaniu grupowym o ustalenie odpowiedzialności pozwanego postępowanie sądowe powinno ograniczyć się do ustalenia pewnego kompleksu okoliczności faktycznych i prawnych wspólnych dla wszystkich członków grupy, stanowiącego przesłankę indywidualnych roszczeń pieniężnych kierowanych przeciwko pozwanemu. Sąd powinien więc ustalić przesłanki tej odpowiedzialności tylko rzeczywiście wspólne wszystkim członkom grupy, których ocena w tym postępowaniu nie koliduje z jego istotą. W podobny sposób należy podejść do zarzutów pozwanego dotyczących zasady jego odpowiedzialności. Sąd powinien je badać w postępowaniu grupowym o ustalenie odpowiedzialności pozwanego, jeżeli nie mają charakteru indywidualnego, lecz dotyczą na równi wszystkich członków grupy i oparte są na jednakowych okolicznościach, odnoszących się także do wszystkich członków grupy w takim samym stopniu. Dotyczy to także zarzutu przedawnienia roszczenia pieniężnego, którego dochodzeniu w późniejszych postępowaniach indywidualnych ma służyć żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego.
3. W postępowaniu grupowym o ustalenie odpowiedzialności pozwanego sąd bada więc zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego, jeżeli dotyczy on wszystkich członków grupy i oparty jest na jednakowych okolicznościach odnoszących się do nich wszystkich. Zarzut ten podlega wówczas rozpoznaniu przez sąd , jako kolejna, wspólna dla wszystkich członków grupy przesłanka odpowiedzialności pozwanego. Jest to zgodne z celem i funkcją postępowania grupowego, gdyż uwzględnienie zarzutu przedawnienia prowadzi do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego i oddalenia powództwa już na tym etapie postępowania, a nie uwzględnienie tego zarzutu i ustalenie odpowiedzialności pozwanego wyłącza możliwość powoływania się na przedawnienie w ewentualnych procesach indywidualnych.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:                     SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:                                SSO Joanna Bitner (spr.); SSO Grzegorz Chmiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 września 2015 r. w Warszawie sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę

postanawia:

zmienić postanowienie tutejszego Sądu wydane w niniejszej sprawie dnia 10 lipca 2015 roku w ten sposób, że w pkt I. tego postanowienia w treści zarządzonego ogłoszenia jako wartość przedmiotu sporu zamiast kwoty 1.441.398,62 zł – wpisać kwotę 1.489.995,53 zł, a po słowach „ekwiwalent za grunt” wpisać słowa: „(powiększony o podatek VAT)”, zaś termin na przystąpienie do grupy zmienić z 2-ch miesięcy na 1 miesiąc od ukazania się zarządzonego ogłoszenia; ponadto uchylić punkt III. tego postanowienia i w ten sposób nadać mu następującą treść:

1. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami faktycznymi poszczególnych roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne pozostawały wspólne dla wszystkich roszczeń.
2. Kluczowym elementem determinującym dopuszczalność postępowania grupowego mogą być istniejące w umowach członków grupy klauzule abuzywne, wprowadzające identyczny mechanizm, polegający na dowolności banku w ustalaniu wysokości zadłużenia kredytobiorcy.
3. Ocena dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym zależy od okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda jako podstawa roszczenia, a nie jest ona warunkowana wykazaniem istnienia roszczenia. Nie jest także uzależniona od zarzutów pozwanego ani zastosowanego przez niego sposobu obrony.
4. Dla potrzeb wstępnej oceny dopuszczalności pozwu sąd związany jest okolicznościami podanymi przez powoda. Ocena charakteru sprawy następuje w ramach wskazanego przez powoda roszczenia i podanych przez niego okoliczności faktycznych, które to elementy konkretyzują stosunek prawny zachodzący pomiędzy stronami i kształtują charakter sprawy. Podstawy odrzucenia pozwu nie mogą stanowić okoliczności dotyczące interesu prawnego, czy też legitymacji procesowej (współuczestnictwa koniecznego) po stronie powodowej, których ocena w fazie badania dopuszczalności postępowania grupowego jest przedwczesna.
5. Sformułowanie żądania ewentualnego, przy zachowaniu przede wszystkim przesłanek z art. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, co do zasady, nie wyłącza rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Żądanie ewentualne zgłoszone w postępowaniu grupowym musi spełniać kryterium jednorodzajowości. Innymi słowy, także wszystkie żądania ewentualne muszą być roszczeniami jednego rodzaju, opartymi na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W postępowaniu grupowym nie jest możliwe wydanie wyroku zawierającego rozstrzygnięcia o roszczeniach różnego rodzaju w stosunku do poszczególnych członków grupy.
6. Jeżeli sposób sformułowania żądania pozwu grupowego uniemożliwia nadanie pozwowi dalszego biegu, sąd powinien zastosować środki przewidziane w art. 130 § 1 k.p.c., a po doręczeniu odpisu pozwu – w art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.
7. W sprawie o ochronę konsumentów w przypadku, gdy okaże się, że jeden lub więcej członków grupy nie jest konsumentem możliwe jest odrzucenie pozwu jedynie co do osób niebędących konsumentami i rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym co do pozostałych członków grupy, pod warunkiem, że osób tych będzie co najmniej 10.
8. Nawet jeśli niektórzy członkowie grupy prowadzą działalność gospodarczą, to i tak konieczna jest ocena charakteru, w jakim zawierali oni umowy z pozwanym. Ten tylko bowiem stosunek jest oceniany przy badaniu dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym i tylko w relacji z pozwanym członek grupy musi mieć status konsumenta.

Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 23 marca 2016 r., I ACz 2269/15.

1. Podstawa faktyczna powództwa w postępowaniu grupowym to zespół twierdzeń wskazanych przez reprezentanta grupy w uzasadnieniu pozwu, z których wywodzone jest roszczenie każdego z jej członków wyrażone w tymże pozwie.
2. Z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamością okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. Przykładowo, ta sama podstawa faktyczna powództwa będzie występować, gdy członkami grupy będą konsumenci, którzy zawarli swoje indywidualne umowy z konkretnym przedsiębiorcą na podstawie tego samego wzorca umowy.
3. Z taką samą podstawą faktyczną roszczeń mamy do czynienia w sytuacji wystąpienia wielu podobnych zdarzeń faktycznych, np. zawarcia z jednym pozwanym przedsiębiorcą wielu podobnych kontraktów (podobieństwo zdarzeń). Przy czym, co istotne, sąd zawsze powinien badać to, czy i w jakim stopniu części wspólne dla całej grupy przeważają nad częściami ściśle indywidualnymi.
4. Odnośnie roszczeń deliktowych za oparte na jednakowej podstawie faktycznej mogą być uznane roszczenia wynikające z tego samego rodzaju zdarzenia (w rzeczonym przypadku – czynu niedozwolonego).

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący:           SSO Anna Pogorzelska

Sędziowie:                      SSO Hanna Jaworska, SSO Anna Błażejczyk

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2015 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E. L. przeciwko A. K. o zapłatę w przedmiocie ustalenia składu grupy

postanawia:

ustalić skład grupy w podziale na podgrupy do których zaliczyć następujące osoby:

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie

Przewodniczący:          SSO Aneta Fiałkowska-Sobczyk

Sędziowie:                    SSO Sławomir Urbaniak, SSO Dominika Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2015 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa [dane 23 osób] przeciwko „(…) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (…)” spółki komandytowo – akcyjnej z siedzibą we W. o zapłatę

1. Dla oceny, czy postępowanie grupowe jest dopuszczalne w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, konieczne jest jedynie ustalenie, czy dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Kolejna z przesłanek, zawarta w art. 1 ust. 2 ustawy, odnosząca się do rodzaju roszczeń, które mogą być w tym postępowaniu dochodzone, ma na wstępnym etapie sprawy jedynie znaczenie formalne. Tak więc, reprezentant grupy, który wytacza powództwo, winien wskazać, czy jest to roszczenie objęte możliwością dochodzenia go w postępowaniu grupowym (roszczenie wymienione w art. 1 ust. 2), zaś merytoryczna weryfikacja zasadności tak określonego roszczenia może nastąpić dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.
2. Nie można podzielić stanowiska, wedle którego rozstrzygnięcie o dopuszczalności postępowania grupowego wymaga od sądu ustalenia, czy roszczenia zgłoszone w pozwie zbiorowym mieszczą się w katalogu spraw wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy, w tym znaczeniu, że sąd merytorycznie ocenia zasadność roszczenia w świetle przepisu wskazanego jako podstawa prawna pozwu zbiorowego. Takie merytoryczne badanie sprawy jest wręcz niedopuszczalne na tym etapie sprawy, albowiem przesądza jej wynik, który może być dopiero efektem finalnym rozpoznania pozwu zbiorowego.
3. Nieuprawnione jest stanowisko, które wyklucza możliwość odwoływania się do odpowiedzialności deliktowej w przypadku naruszenia przepisów o wynagradzaniu. Stoi ono w ewidentnej sprzeczności z przepisami kodeksu pracy i kodeksu cywilnego, które nie wykluczają możliwości dochodzenia odszkodowania w przypadku poniesienia szkody przez pracownika, w sytuacji wystąpienia deliktu po stronie pracodawcy.

Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 23 lutego 2016 r., VI ACz 2340/15 poprzez uwzględnienie wniosku o wyłączenie sędziów od orzekania w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący:                                   SSO Mariusz Solka

Sędziowie:                                             SSO Joanna Korzeń, SSR (del) Andrzej Lipiński

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2015 roku w Warszawie, na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę w przedmiocie wniosków powoda o wyłączenie sędziego [dane trojga SSO] (k.1318-1319)

postanawia:

oddalić wniosek.