1. Treść kryteriów przynależności do grupy wyznacza każdorazowo postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.
2. Podstawą zarzutów zmierzających do wykazania, że dana osoba nie spełnia kryteriów przynależności do grupy, może być: zarzut braku oparcia roszczenia danego członka grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, co roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym; zarzut, iż roszczenie danego członka grupy jest roszczeniem innego rodzaju niż roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym; zarzut, iż wysokość roszczenia pieniężnego danego członka grupy nie jest ujednolicona z wysokością roszczeń innych członków grupy lub podgrupy; zarzut, iż ujednolicenie roszczenia danego członka grupy lub podgrupy nie jest uzasadnione wspólnymi okolicznościami, czy też zarzut, iż roszczenie danego członka grupy, w przeciwieństwie do roszczeń innych członków grupy, nie mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy. Podstawą zarzutów może być także niedopełnienie wymogów formalnych niezbędnych dla przystąpienia do grupy.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VII Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:         SSA Ewa Stefańska (spr.)

Sędziowie:                    SSA Tomasz Szanciło; SSA Aldona Wapińska

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2018 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa (…) Bank S. A. z siedzibą w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z udziałem Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W. o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. akt XVII AmA 129/14

1. Ta sama podstawa faktyczna roszczeń występuje wówczas, gdy wszystkie roszczenia oparte są na tym samym zespole faktów, stanowiącym ich podstawę. Chodzi tu więc najczęściej o jedno i to samo zdarzenie faktyczne, będące źródłem wielu dochodzonych roszczeń. Z kolei taka sama podstawa faktyczna występuje, gdy różne fakty stanowią podstawę dochodzonych roszczeń, jednakże fakty te wykazują podobieństwo umożliwiające uznanie, że mają one charakter analogiczny i tym samym wykazują związek uzasadniający traktowanie ich jako „takich samych”.
2. Istotne z punktu widzenia dopuszczalności postępowania grupowego podobieństwo zdarzeń faktycznych nie zakłada koniecznej tożsamości tych zdarzeń. Obok istotnych podobieństw mogą występować również pewne różnice podstawy faktycznej powództwa, dotyczące charakteru konkretnych indywidualnych roszczeń, ich wymagalności, czy wysokości. Występowanie tych różnic nie stanowi jednak o niedopuszczalności pozwu grupowego, opartego na takich samych podstawowych okolicznościach, tworzących podstawę faktyczną powództwa. Za różnice niewykluczające możliwości rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym należy uznać: różną wartość wykupu poszczególnych umów ubezpieczenia, różną wysokość opłat administracyjnych, różną wysokość kwoty świadczenia na wypadek śmierci, różnice w brzmieniu poszczególnych klauzul wzorców umownych, czy nazwach poszczególnych wzorców stosowanych przez pozwanego.

1. Celowe jest dokonywanie interpretacji jednorodzajowości roszczeń przy uwzględnieniu celów postępowania grupowego. Zbyt wąska, czy też ścisła interpretacja przesłanki jednorodzajowości roszczeń w praktyce wpłynęłaby bowiem na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego.
2. Wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, że podstawy faktycznej powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać istotne podobieństwo.
3. Warunek jednakowej podstawy faktycznej spełniony zostaje już wówczas, gdy fakty uzasadniające istnienie określonego stosunku prawnego, który jest podstawą roszczeń, są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy. Nie stoi zaś temu na przeszkodzie istnienie innych jeszcze faktów, mieszczących się w podstawie faktycznej powództwa, a dotyczących wyłącznie konkretnego członka grupy (jak choćby charakter indywidualnych roszczeń, ich wymagalność, czy wysokość).
4. W orzecznictwie dopuszcza się możliwość, by za wspólne okoliczności sprawy, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p.g., uznać jedynie wysokość danego roszczenia i według tego kryterium dokonać ujednolicenia roszczeń w podgrupach.
5. Poza zakresem oceny dopuszczalności postępowania grupowego pozostaje kwestia dotycząca określenia składu grupy, a tym samym i kwestie dotyczące składu danej podgrupy.
6. Rozszerzenie składu grupy jest dopuszczalne jeszcze przed dokonaniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania. Co prawda u.d.p.g. nie odnosi się do sytuacji przystąpienia do grupy po złożeniu pozwu, a przed ogłoszeniem o wszczęciu postępowania, niemniej jednak w doktrynie podnosi się, że nie ma przeszkód dla takiej czynności.

1. Zasadą powinno być, że po ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy spółdzielnia nie może dokonać ponownego, skutecznego wobec członka, ostatecznego ich rozliczenia, a członek spółdzielni nie może domagać się takiego rozliczenia. Jednakże ostateczne rozliczenie kosztów budowy, tak jak każda czynność prawna, może być nieważne. Mają do niego zastosowanie wszystkie przepisy i zasady dotyczące nieważności czynności prawnych, w szczególności spowodowanej wadami oświadczenia woli.
2. Jeśli spółdzielnia dysponuje własnością lub prawem użytkowania wieczystego gruntu i prowadzi na nim inwestycję budowlaną na zasadach budownictwa spółdzielczego dla własnych członków, to nie ma prawa pobierać od nich świadczeń pieniężnych odpowiadających wartości przekazywanego wraz z prawem do lokalu prawa do gruntu, na którym buduje. Wartość posiadanego prawa do gruntu nie jest bowiem dla spółdzielni kosztem budowy. Brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do pobierania równowartości udziału w prawie do gruntu przypisanego do lokalu od członka dla którego lokal ten jest budowany. W razie pobrania takiej równowartości spółdzielnia realizująca budownictwo przeznaczone dla członków wedle zasady przewidzianej w art. 18 u.s.m., czyli „po kosztach”, jest bezpodstawnie wzbogacona. Odmienne postanowienie umowne, jako sprzeczne z prawem i nieważne, nie uzasadnia pobierania należności za grunt.
3. Cena w zakresie obejmującym bezpodstawnie ustalony podatek od towarów i usług (VAT) jest świadczeniem nienależnym.

1. Art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”.
2. Brak jest podstaw do twierdzenia, że oświadczenia woli członków grupy o przystąpieniu do grupy winny zawierać datę ich sporządzenia. Brak jest bowiem takiego obowiązku w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Zamieszczona na dokumencie data nie wpływa na wiarygodność oświadczenia zawartego w jego treści, a jedynie zawiera faktyczną datę jego złożenia. Przepis art. 6 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przewiduje jedynie, że oświadczenie członka grupy musi wyrażać jego wolę przystąpienia do grupy oraz zgodę na to, by funkcję reprezentanta grupy pełniła konkretna osoba.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Ewa Jończyk (spr.)

Sędziowie:                     SSO Agnieszka Matlak, SSO Mariusz Solka

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2017 r. w Warszawie, na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę

1. Zgodnie z u.d.p.g. powództwo grupowe jest dopuszczalne tylko wtedy gdy grupa, którą obejmuje, jest jednolita. Za jednolitą nie można uznać grupy, w której część członków nabyła pojazdy w Niemczech, 20 członków grupy bezpośrednio w Polsce, 6 członków grupy jest leasingobiorcami w Polsce, 15 członków grupy nabyło pojazd na rynku wtórnym w Polsce, 3 członków nabyło pojazd w wyniku darowizny w Polsce, 3 członków nabyło pojazd po zakończeniu leasingu w Polsce. Z tego względu pozew należało odrzucić.
2. Odpowiednim określeniem relacji łączącej członków grupy i reprezentanta jest swoistego rodzaju pośrednictwo.
3. W przypadku powództwa wytaczanego w postępowaniu grupowym legitymacja formalna przysługuje reprezentantowi grupy, zaś legitymacja materialna – członkom grupy. Należy jednak zwrócić uwagę na odrębności (specyfikę) postępowania grupowego, wskazujące na zawodność tradycyjnej koncepcji podstawienia procesowego.
4. W postępowaniu grupowym konieczne jest rozróżnienie strony powodowej formalnej i materialnej; chociaż zatem Sąd rozstrzyga o zasadności roszczeń materialnych członków grupy lub podgrup, uwzględniając powództwo wskazuje kwoty należne członkom grupy lub podgrupy i wyrok w tych zakresach jest tytułem egzekucyjnym na rzecz poszczególnych członków grupy lub podgrupy, to jednak powód w tym postępowaniu jest jeden, i jest nim tylko reprezentant grupy. I choć członkowie grupy lub podgrupy mogą być słuchani w charakterze strony, to nie są stroną tego postępowania.
5. Skoro zaś członkowie grupy czy podgrupy nie są stroną, to nie można w stosunku do części z nich odrzucić pozwu; nie można bowiem odrzucić pozwu w stosunku do kogoś, kto nie jest stroną postępowania.
6. Nie można odrzucić pozwu częściowo w postępowaniu grupowym, bowiem dochodzone jest nim jedno procesowe roszczenie. Gdyby było inaczej, gdyby przedmiotem orzeczenia miały być oddzielne roszczenia członków grupy, to w sentencji wyroku Sąd zasądzałby poszczególne kwoty na rzecz członków grupy, a nie całość na rzecz reprezentanta. Tak nie jest. Roszczenie, w sensie procesowym, jest jedno, zasądzane na rzecz powoda, reprezentanta grupy. Nie ma zatem żadnych podstaw, by to jedno roszczenie dzielić i w części je odrzucać.
7. Sytuacja członków grupy powinna być jednakowa już na pierwszy rzut oka i nie może wymagać badania dowodowego na wstępnym etapie procesu, aby sprawdzić, czy można częściowo odrzucić pozew, gdy badane są przesłanki dopuszczalności powództwa grupowego w ogóle.
8. Trudno sobie wyobrazić odrzucenie pozwu w zakresie roszczenia, jakie miałoby przypaść reprezentantowi grupy, i prowadzenie dalej procesu bez niego. Pozostali członkowie grupy nie są stronami w sprawie, zatem częściowe odrzucenie pozwu w stosunku do roszczenia należnego reprezentantowi grupy spowodowałoby brak strony powodowej.

1. Skutkami materialnoprawnymi i procesowymi równoważnymi wytoczeniu powództwa jest złożenie przez reprezentanta grupy oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy. Jednak warunkiem utrzymania w mocy skutków wytoczenia powództwa i stosunku reprezentacji jest objęcie członków grupy postanowieniem sądu, w którym ustalony zostaje skład osobowy grupy. Postanowienie to sąd wydaje po umożliwieniu pozwanemu zajęcia stanowiska w formie zarzutów. Zarzuty te mogą więc dotyczyć niespełnienia przez poszczególnych członków kryteriów przynależności do grupy lub niespełnienia formalnych wymogów uczestnictwa w grupie. Kryteria przynależności do grupy wyznacza każdorazowo postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd bowiem, wydając postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, stwierdza dopuszczalność postępowania na podstawie roszczeń zawartych w pozwie. Akceptując te roszczenia jako nadające się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, sąd określa jednocześnie wzorzec roszczenia, który będzie obowiązywał przy dalszej ocenie roszczeń osób przystępujących później do sprawy, tj. czy ich roszczenia mogą być rozpoznane w tym samym postępowaniu grupowym, co roszczenia osób wskazanych od początku w pozwie. Natomiast ustalając skład grupy sąd bada, czy indywidualne roszczenia członków grupy są tożsame z wzorcem roszczenia określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Oznacza to zastosowanie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego w wymiarze indywidualnym do każdego z roszczeń z osobna. Przy czym weryfikacja przynależności do grupy osób objętych pozwem od początku następuje w ramach orzekania o dopuszczalności postępowania grupowego.

1. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że zagrożenie dla życia i zdrowia obywateli oraz ich mienia, jakie niesie ze sobą powódź, powoduje konieczność zabezpieczenia porządku społecznego w sposób zorganizowany. Do wykonania tego zadania muszą być włączone organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej), gdyż to na nich spoczywa obowiązek zapewnienia ochrony przeciwpowodziowej. Osiągnięcie tego celu jest możliwe tylko poprzez podjęcie działań w formie władczej przez stosowanie zakazów, nakazów oraz odpowiednich ograniczeń, zaś formy owego władczego działania przysługują wyłącznie organom administracji publicznej. W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, iż wszelkie działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, a więc zarówno te mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z wystąpieniem zjawiska powodzi poprzez stworzenie odpowiedniego systemu ochrony przeciwpowodziowej, jak również te, które polegają na szybkim reagowaniu w sytuacji realnego zagrożenia powodzią, należy zakwalifikować jako należące do sfery imperium.
2. W doktrynie zaznacza się zaś, że odpowiedzialność solidarna może powstać wyłącznie wobec jednej szkody. Niepodzielność szkody ma przy tym miejsce, gdy w sferze dóbr prawnie chronionych poszkodowanego nie można oznaczyć (wydzielić) uszczerbków wywołanych zachowaniami poszczególnych podmiotów, za nie odpowiadających. Powstanie odpowiedzialności solidarnej w związku z popełnieniem czynu niedozwolonego tworzy jednakową dla wszystkich dłużników solidarnych odpowiedzialność. Jej zakres jest jednakowy dla każdego z nich, bez względu na stopień winy, przyczynienie się do szkody lub inne okoliczności.