Sąd Apelacyjny w Gdańsku Wydział V Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Roman Kowalkowski (spr.)
Sędziowie: SSA Anna Strugała, SSA Mariusz Wicki
po rozpoznaniu w dniu 20 września 2018 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa B. B. (1) – reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 29 kwietnia 2015 r., sygn. akt I C 709/11
Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w B. po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. B. (1), P. B. (1), E. D., T. T., A. Ż., K. S. (1), R. J., M. R. (1), A. D., R. M. (1), A. S. (1), Z. S. (1), G. K. (1), A. P. (1), J. S. (1), R. W., J. J., G. W., M. S. (1), E. F. (1), A. S. (2), Z. Ź., A. S. (3), M. D., Z. Ś., P. B. (2), B. M., D. S. (1), A. T., R. M. (2), Z. K., J. R., K. Ł., A. J. (1), R. K. (1), E. S., K. S. (2), J. K., H. W, (i1, W. J., A. S. (4), S. M., E. J. (1), K. Ć., P. Ś., Z. S. (2), B. R. (1), E. T., R. P, J. G. (1), M. S. (2), K. W., B. W., E. F. (2), M. Ł., E. C., U. Ż., B. R. (2), M. W. (1), S. S. (1), J. D. (1), J. L., Z. P. (1), W. Ć., W. D., F. S., J. C., A. K. (1), M. Ź. (1), M. R. (2), M. B., M. S. (3), T. M., M. S. (4), G. Ź., J, G. (2), P. K., R. P. (1), M. M. (1), A. R. (1), J. S. (2), P. M., B. O., M, R. (3), S. W., Z. P. (2), B. S. (1), Ź. P., E. P., A. W. (1), T. K. (1), B. Ź., H. W. (2), M. K. (1), J. W. (1), S. D., D. K., J. B. (1), M. G., Z. S. (3), M. M. (2), R. S. (1), P. Z., B. T., K. K. W., J. O. (1), J. B. (2), A. K. (2), R. S. (2), A. R. (2), K. M., M. K. (2), G. B., A. K. (3), J. P. (1), A. S. (5), T. N., W. B., M. S. (5), D. B., B. D., M. W. (2), E. K., K. R. (1), B. S. (2), U. Ł., M. Z., Ł. P., W. P. (t), J. S., W. H., A. K. (4), K. I., D. D. (2)
przeciwko (…) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę orzekł w następujący sposób:
I. zasądza od pozwanego (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda B. B. (1) reprezentanta grupy kwotę 5.665.040,00 zł (pięć milionów sześćset sześćdziesiąt pięć tysięcy czterdzieści złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty z tym ustaleniem, że na rzecz członków grupy przypadają następujące kwoty:
(Podgrupa 1)
(Podgrupa 2)
(Podgrupa 3)
(Podgrupa 4)
(Podgrupa 5)
(Podgrupa 6)
(Podgrupa 7)
(Podgrupa 8)
(Podgrupa 9)
28 A. T. kwotę 12.900,00 zł (dwanaście tysięcy dziewięćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty,
(Podgrupa 10)
(Podgrupa 11)
(Podgrupa 12)
(Podgrupa 13)
(Podgrupa 14)
(Podgrupa 15)
(Podgrupa 16)
(Podgrupa 17)
(Podgrupa 18)
(Podgrupa 19)
(Podgrupa 20)
(Podgrupa 21)
(Podgrupa 22)
(Podgrupa 23)
(Podgrupa 24)
(Podgrupa 25)
(Podgrupa 26)
(Podgrupa 27)
(Podgrupa 28)
(Podgrupa 29)
(Podgrupa 30)
(Podgrupa 31)
(Podgrupa 32)
(Podgrupa 33)
(Podgrupa 34)
(Podgrupa 35)
(Podgrupa 36)
(Podgrupa 37)
(Podgrupa 38)
(Podgrupa 39)
(Podgrupa 40)
(Podgrupa 41)
(Podgrupa 42)
(Podgrupa 43)
(Podgrupa 44)
II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda – reprezentanta grupy B. B. (1) kwotę 126.817,00 zł (sto dwadzieścia sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych,
III. nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. kwotę 2.879,66 zł (dwa tysiące osiemset siedemdziesiąt dziewięć złotych i sześćdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.
IV. w pozostałej części powództwo oddala.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie ustalił, że powód – B. B. (1) reprezentant grupy w pozwie w postępowaniu grupowym z dnia 4 listopada 2011 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego – (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwot zgodnie z ujednoliceniem w ramach podgrup określonym szczegółowo w pozwie.
W uzasadnieniu wskazywał, iż pozwany (…) na podstawie „umowy agencyjnej” z dnia 15 października 2008 r., która zawierała też elementy umowy franchisingu, powierzył G. P. (1), prowadzącemu własną działalność gospodarczą pod nazwą D., wykonywanie czynności bankowych w czterech placówkach terenowych: w N., Ż., S. K. i W. Wszelkie koszty związane z uruchomieniem i prowadzeniem tych placówek miał ponosić we własnym zakresie G.
Powód wskazywał, iż placówki miały być oznakowane i urządzone zgodnie z wymaganiami (…) – w szczególności Agent zobowiązał się do zapewnienia identyfikacji wizualnej lokali placówek franczyzowych jako placówek (…) poprzez ustawienie display’ów z plakatami, kasetonów i dyspenserów na ulotki. Materiały reklamowe dostarczone przez (…) miały być prezentowane w publicznym i łatwo dostępnym miejscu w Agencji. W zakresie kontroli wszystkich czynności podejmowanych w placówkach franczyzowych Agent poddał się zarówno bieżącej kontroli wyznaczonych pracowników (…) jak i Audytowi Wewnętrznemu tego (…). Powód twierdził, iż placówki bankowe prowadzone przez G. P. (1) w niczym nie odróżniały się od zwykłych placówek (…) – działały pod firmą tego banku, uwidocznioną m.in. na szyldach, ubiorach pracowników, drukach i gadżetach reklamowych – w siedzibie tych placówek nie było wystawionej na widok publiczny jakiejkolwiek informacji dla klientów o ograniczonym zakresie ich działalności. W wymienionych placówkach bankowych G. P. (1) z pomocą swoich pracowników wykonywał m.in. takie powierzone mu czynności bankowe jak otwieranie rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych i terminowych dla osób fizycznych i obsługa tych rachunków, udzielanie kredytów konsumpcyjnych, konsolidacyjnych i samochodowych, pośredniczenie w zawieraniu umów kredytu hipotecznego, udzielanie pożyczek gotówkowych, oferowanie klientom „produktów strukturyzowanych”.
Powód podawał, iż począwszy od jesieni 2009 r. pracownicy wymienionych placówek zaczęli oferować klientom nowy produkt, nazywany najczęściej „pożyczką inwestycyjną” na okres 3, 6 i 12 miesięcy o wysokim stopniu oprocentowania (11-14% w skali roku). Spłata odsetek miała następować co kwartał na rachunki klientów założone w tym celu w (…). Przy tej okazji klienci otrzymywali też karty czipowe (…) z nr PIN, które ułatwiały dokonywanie przelewów i wypłat oraz gadżety reklamowe (…): długopisy, czapeczki, teczki itp. W szczególności oferty takie przedstawiano klientom, którym kończyły się terminy lokat na rachunkach oszczędnościowych albo kończyły się terminy poprzednich „umów pożyczki”. Oferty przedstawiano osobiście, telefonicznie, a nawet za pomocą druków z pieczęcią placówki bankowej (…), wysyłanych do klientów. Pracownicy placówek prezentowali nowy produkt jako szczególnie korzystny i pozbawiony ryzyka, wręcz namawiali klientów do takiego ulokowania ich oszczędności. Nie informowali klientów, że chodzi tu o czynność pozabankową, za którą nie odpowiadałby (…). Nowy produkt cieszył się dużym powodzeniem. Klienci podpisywali „umowy pożyczki” w placówkach franczyzowych (…), z tym że nie otrzymywali tych umów od razu, ale przesyłano je pocztą po kilku tygodniach lub miesiącach. W nagłówkach tych umów jeden z pożyczkobiorców, firma (…) przedstawiała się jako „zarządzający siecią franczyzową (…) Banku SA.”. W treści umów, jako „miejsce rozliczeniowe” wskazywano placówkę franczyzową (…). Po podpisaniu umowy klienci dokonywali przelewu środków, pochodzących najczęściej z likwidowanych lokat, na rachunek wskazany w umowie pożyczki, który okazał się później rachunkiem osobistym G. P. (1). Dyspozycji przelewów i wpłat dokonywano na drukach (…). Podobny proceder stosowano we wszystkich 4 placówkach franczyzowych (…) aż do marca 2011 r. Dopiero w dniu 21 marca 2011 r. pozwany (…) rozwiązał umowę agencyjną z G. P. (1).
Powód i wszystkie osoby dochodzące roszczeń w ramach powództwa grupowego poniosły szkodę w wyniku zastosowania wyżej opisanego mechanizmu postępowania. Szkoda każdego z członków grupy polega na utracie środków, które wydatkowali w ramach „umów pożyczki” w przekonaniu, że mają do czynienia z bezpiecznym produktem bankowym. Członkowie grupy dochodzą jedynie utraconych należności głównych, bez odsetek umownych należnych im na podstawie „umów pożyczki”. W pozwie zawarto ujednolicone kwoty poniesionych szkód przez poszczególnych członków grupy (członków podzielono w podgrupy).
W przekonaniu powoda i członków grupy odpowiedzialność cywilną za wyrządzone im szkody ponosi pozwany (…).
Powód wskazywał, iż rozwijając sieć placówek franczyzowych pozwany (…), oprócz wymogu posiadania środków na wynajęcie i urządzenie lokali placówek, nie stawiał kandydatom na franczyzobiorców żadnych szczególnych wymagań w zakresie wykształcenia, doświadczenia zawodowego w pracy w bankach czy kwalifikacji moralnych. Pomimo zapisu w umowie agencyjnej o poddaniu działalności Agenta daleko idącej kontroli ze strony (…), kontrola ta nie była efektywnie sprawowana, skoro przez okres prawie półtoraroczny nie wykryto procederu stosowanego przez G. P. (1) i jego pracowników. W praktyce G. P. (1) miał pełną swobodę w uprawianiu nielegalnej działalności pod szyldem (…). Powód twierdził także, iż nie ulega też wątpliwości, że właśnie działalność pod firmą Banku, w lokalu placówki bankowej i przy wykonywaniu powierzonych czynności bankowych umożliwiła doprowadzenie poszkodowanych do niekorzystnego rozporządzenia swoim majątkiem.
W rezultacie powód wywodził, że istnieje zarówno deliktowa podstawa odpowiedzialności (…), który nie zachowując profesjonalnej staranności powierzył wykonywanie czynności bankowych niewłaściwej osobie i nie sprawował nad jej działalnością należytego nadzoru (art. 429 k.c. i art. 415 k.c.), jak i podstawa kontraktowa, gdyż franczyzobiorca nie wykonał należycie umowy outsourcingowej z (…), wyrządzając przez to szkodę klientom, a za taką szkodę odpowiada bez żadnych ograniczeń (…), który powierzył przedsiębiorcy zewnętrznemu wykonywanie czynności (art. 6a ust. 1 pkt 1 i art. 6b ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w zw. z art. 474 k.c.).
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz od strony powodowej kosztów postępowania według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwany kwestionował swą odpowiedzialność deliktową, jak i kontraktową, wskazując, iż w przypadku działań agenta – G. P. (1), prowadzącego działalność po nazwą D. oraz za działania (…) brak jest możliwości uznania, że kiedykolwiek działał na rzecz albo w strukturze pozwanego (…).
Co do kwestii odpowiedzialności deliktowej w oparciu o art. 429 k.c. w zw. z art. 415 k.c. pozwany podawał, iż brak jest związku przyczynowego pomiędzy powierzeniem czynności osobie trzeciej, a szkodą poniesioną przez poszkodowanego z tytułu działania osoby, której wykonywanie czynności powierzono. Umowa agencyjna wraz z załącznikiem nie przewidywała udzielania pożyczek, powód zaś dochodzi przeciwko pozwanemu roszczeń wynikających z umowy pożyczki, którą zawarł jako pożyczkodawca z (…) oraz (…) jako pożyczkobiorcami. W tym stanie rzeczy pozwany wskazywał, iż niemożliwe jest uznanie, że powstała szkoda powoda i innych członków grupy, powstała w jakimkolwiek związku z powierzeniem przez pozwanego czynności G. P. (1) jako agentowi. Pozwany wskazywał, iż powód opiera swe roszczenie wyłącznie na subiektywnym przekonaniu jego i członków grupy, iż zawierali umowy stanowiące „bezpieczny produkt bankowy”. Podnosił, iż powód oraz członkowie grupy zawierając umowy z agentem nie zachowali należytej staranności i powszechnie wymaganej przezorności – umowy podpisane zostały przez osoby posługujące się imiennymi pieczęciami z nazwą firmy (…) – na umowach umieszczona jest pieczęć nagłówkowa firmy (…). Brak jest równocześnie podpisów wskazujących, że umowy były podpisywane także przez D. W żadnym zaś miejscu jakiejkolwiek umowy pożyczki czy inwestycyjnej, nie figuruje nazwa pozwanego (…) jako strony umowy, nie jest ona opatrzona jakimikolwiek pieczęciami (…). (…) nic nie łączy z firmą (…) ani (…) S.A.
Pozwany wskazywał zatem, iż:
– umowy pożyczki zwłaszcza takie, w których komparycji w ogóle nie wymieniono banku jako strony umowy, bądź podmiotu w imieniu którego zostały zwarte, a jedynie pożyczkobiorca wskazuje, że jest agentem (…), od razu winny wzbudzić podejrzliwość każdego konsumenta, należycie dbającego o swoje interesy ekonomiczne, zwłaszcza z uwagi na znaczne kwoty pożyczek i oprocentowanie świadczące o wzmożonym ryzyku inwestorskim;
– bezsprzecznie istniała możliwość sprawdzenia, czy pozwany (…) w ogóle oferuje sporne produkty finansowe, tym bardziej, że każdego rodzaju akcja sprzedażowa poprzedzona jest działaniami marketingowymi,
– żaden podmiot rynku usług bankowych, w tym również pozwany, nie oferował w tym czasie tak wysokiego oprocentowania depozytów,
– średnie oprocentowanie rynkowe depozytów było o połowę niższe, o czym wszyscy powodowie nie mogli nie wiedzieć,
– szkoda powoda i innych członków grupy wynika z braku należytej staranności przy zawieraniu umów,
– akty staranności powodów zostały przyćmione spodziewanymi korzyściami, co spowodowało usunięcie z pola widzenia standardowych dochodów jakie można było w tym czasie osiągnąć nabywając produkty bankowe,
– próba przerzucenia na (…) odpowiedzialności za własne rażące zaniedbania w dysponowaniu niejednokrotnie znaczącymi sumami, nie posiada uzasadnienia.
Pozwany powoływał się także na okoliczność ekskulpującą – wskazywał, iż powierzył wykonanie czynności agencyjnych przedsiębiorcy, który w zakresie swoich czynności zawodowych trudni się wykonywaniem tego typu czynności. Wybór ten został poprzedzony wnikliwą analizą. W tym kontekście pozwany podnosił, iż pozwany (…) dołożył należytej staranności w wyborze agenta, następnie pozwany (…) stale i na bieżąco kontrolował jakość usług świadczonych na podstawie umowy agencyjnej, proceder agenta był zaś bezprawnym powołaniem się przezeń na firmę pozwanego i jako eksces nie podpadał pod kontrolę banku.
Co do kwestii odpowiedzialności kontraktowej pozwany wskazywał, iż umowy pożyczek zawarte przez powoda i członków grupy z agentem oraz drugim z podmiotów, pozostają poza działalnością prowadzoną przez agenta na rzecz banku z naruszeniem postanowień umowy agencyjnej, ich przedmiot nie należy do zakresu czynności świadczonych na rzecz banku przez agenta, a równocześnie pozostaje poza zakresem czynności wykonywanych na podstawie ustawy Prawo bankowe. Pozwany podnosił, iż wszystko to wyłącza możliwość przypisania bankowi odpowiedzialności odszkodowawczej za nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z czynności o charakterze nie bankowym albo za działania agenta nie stanowiące przezeń umowy agencyjnej – nie ziściły się zatem przesłanki odpowiedzialności wynikającej z art. 6 b ust. 2 w zw. z art. 6 a ustawy Prawo bankowe oraz art. 474 w zw. z art. 471 k.c.
W piśmie z dnia 7 marca 2012 r. pozwany wniósł o odrzucenie powództwa z uwagi na niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a nadto w razie nieuwzględnienia przez Sąd tego zarzutu podtrzymał wniosek o oddalenie powództwa.
Pozwany podnosił niewykazanie przez powoda spełnienia przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, niekonsumencki charakter podniesionych roszczeń, brak statusu „konsumenta” członków grupy, brak konsumenckiego charakteru umowy pożyczki, a także brak roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny lub z tytułu czynów niedozwolonych.
Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w B. orzekł o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.
Postanowienie to wobec oddalenia zażalenia strony pozwanej zostało utrzymane w mocy przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 11 września 2012 r.
W piśmie z dnia 15 lutego 2013 r. powód przedstawił listę osób, które w wyznaczonym terminie przystąpiły do pozwu grupowego. Powód wyjaśnił, iż jeden ze zgłaszających członków, J. D. (1), jest następczynią prawną zmarłej poszkodowanej D. S. (2). Przedstawiona przez powoda lista członków grupy obejmowała następujące osoby wraz z kwotami dochodzonych przez nich roszczeń:
(Podgrupa 1)
– P. B. (1),
– E. D.,
kwot po 3.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 2)
– R. J.,
– A. Ż.,
kwot po 5.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 3)
– K. S. (1) (B.),
– T. T.,
kwot po 6.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 4)
– M. R. (1),
– A. D.,
kwot po 7.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 5)
– A. S. (1),
– Z. S. (1),
kwot po 8.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 6)
– R. M. (1),
– G. K. (2)
kwot po 9.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 7)
– A. P. (1),
– J. S. (1),
– R. W.,
– G. W.,
– M. S. (1),
– E. F. (1),
– A. S. (2),
– A. S. (3),
– Z. Ż.,
– M. D.,
– Z. Ś.,
kwot po 10.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 8)
– P. B. (2),
– B. M.,
kwot po 12.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 9)
– D. S. (1),
– A. T.,
kwot po 12.900,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 10)
– R. M. (2),
– Z. K.,
– K. Ł.,
– A. J. (2),
kwot po 131.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 11)
– S. M.,
– R. K. (1),
– J. R.,
kwot po 13.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 12)
– K. S. (2),
– A. S. (4),
kwot po 14.800,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 13)
– E. S.,
– J. K.,
– H. W. (3),
kwot po 15.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 14)
– E. J. (1),
– W. J.,
kwot po 16.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 15)
– K. Ć.,
– P. Ś.,
– Z. S. (2), kwot po 17.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 16)
– B. R. (1),
– E. T.,
– R. P. (2),
kwot po 18.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 17)
– M. S. (2),
– K. W.,
– E. F. (2),
– J. G. (1),
– U. Ż.,
– M. Ł.,
– E. C.,
– B. R. (2),
– M. W. (1),
kwot po 20.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 18)
– S .S. (1),
– J. D. (1),
kwot po 20.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 19)
– J. L.,
– Z. P. (1),
kwot po 22.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 20)
– W. D.,
– F. S.,
– W. Ć.,
kwot po 23.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 21)
– I. C.,
– M. R. (2),
– A. K. (1),
– M. Ż. (1),
kwot po 25.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 22)
– M. B.,
– M. S. (3),
kwot po 27.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 23)
– T. M.,
– M. S. (4),
– G. Ż.,
kwot po 27.900,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapiały
(Podgrupa 24)
– J. G. (2),
– P. K.,
– R. P. (1),
– M. M. (1),
– A. R. (1),
– J. S. (2),
– P. M.,
– B. O.,
– M. R. (3),
kwot po 30.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 25)
– S. W.,
– Z. P. (2),
– B. S. (1),
– Ż. P.,
kwot po 33.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 26)
– E. P.,
– B. Ż.,
– H. W. (2),
kwot po 35.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 27)
– A. W. (1),
– T. K. (2),
kwot po 37.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 28)
– M. K. (1),
– J. W. (1),
kwot po 40.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 29)
– S. D.,
– D. K.,
kwot po 41.400,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 30)
– M. G.,
– Z. S. (3),
– J. B. (1),
kwot po 44.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 31)
– B. B. (1),
– M. M. (2),
– R. S. (1),
kwot po 51.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 32)
– P. Z.,
– B. T.,
kwot po 55.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 33)
– K. K. (1),
– J. O. (1),
kwot po 60.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 34)
– J. B. (2),
– A. K. (2),
kwot po 62.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 35)
– R. S. (2),
– A. R. (2),
kwot po 68.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 36)
– M. K. (2),
– A. K. (3),
kwot po 70.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 37)
– G. B.,
– J. P. (1),
kwot po 75.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
Podgrupy 38 w skład której wchodzą:
– A. S. (5),
– T. N.,
kwot po 88.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 39)
– W. B.,
– M. S. (5),
– D. B.,
kwot po 95.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 40)
– B. D.,
– M. W. (2),
– K. R. (1),
kwot po 120.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 41)
– B. S. (2),
– U. Ł.,
– M. Z.,
kwot po 129.500,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 42)
– E. K.,
– W. P. (2),
kwot 155.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 43)
– Ł. P.,
– J. D. (2),
kwot po 174.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty
(Podgrupa 44)
– K. I.,
– W. H.,
– A. K. (4),
– I. S.,
kwot po 197.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma z dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty, (k. 645-652 akt).
W piśmie z dnia 15 marca 2013 r. powód poinformował o śmierci członka grupy W. P. (2), wskazując, iż spadkobiercy zawarli umowę o częściowym dziale spadku, na mocy której wierzytelność wobec pozwanego przypadła w całości W. P. (1).
W piśmie z dnia 4 kwietnia 2013 r. pozwany podtrzymał swe stanowisko w sprawie. Nadto pozwany wskazywał na brak osoby R. K. (2) w wyroku karnym z dnia 18 października 2012r., wskazywał także na rozbieżności pomiędzy wysokością szkody ustaloną w postępowaniu karnym, a wysokością żądań w przedmiotowym procesie. Nadto wskazywał, iż Sąd Karny wyrokiem przesądził o obowiązku naprawienia szkody po stronie G. P. (1). Pozwany wywodził zatem, iż wydanie analogicznego tytułu egzekucyjnego/wykonawczego pozwalającego na bezpośrednie zaspokojenie roszczeń dałoby członkom grupy możliwość „podwójnego zaspokojenia”, co z kolei wyrządziłoby szkodę pozwanemu (…).
W piśmie z dnia 17 kwietnia 2013 r. powód wskazywał, iż R. K. (2) znajduje się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej co pozostali członkowie grupy, na co wskazują umowy pożyczek i fakt przekazania pieniędzy na rachunek wskazany w tych umowach. Również przystępujący do grupy P. Z. wykazał, że poniesiona przez niego szkoda jest większa, niż wskazana w wyroku karnym. Co do kwestii podwójnego zaspokojenia powód wskazywał, iż wskazane w treści pozwu podstawy faktyczne i prawne dochodzonych roszczeń są odmienne i niezależne od roszczeń skierowanych przeciwko G. P. (1).
Postanowieniem z dnia 30 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy stwierdził, iż w skład grupy wchodzą następujące osoby: P. B. (1), E. D., T. T., A. Ż., K. S. (1), R. J., M. R. (1), A. D., R. M. (1), A. S. (1), Z. S. (1), G. K. (1), A. P. (1), J. S. (1), R. W., J. J., G. W., M. S. (1), E. F. (1), A. S. (2), Z. Ż., A. S. (3), M. D., Z. Ś., P. B. (2), B. M., D. S. (1), A. T., R. M. (2), Z. K., J. R., K. Ł., A. J. (2), R. K. (2), E. S., K. S. (2), J. K., H. W. (1), W. J., A. S. (4), S. M., E. J. (2), K. Ć., P. Ś., Z. S. (2), B. R. (1), E. T., R. P. (2), J. G. (1), M. S. (2), K. W., B. W., E. F. (2), M. Ł., E. C., U. Ż., B. R. (2), M. W. (1), S. S. (1), J. D. (1), J. L., Z. P. (1), W. Ć., W. D., F. S., I. C., A. K. (1), M. Ż. (1), M. R. (2), M. B., M. S. (3), T. M., M. S. (4), G. Ż., J. G. (2), P. K, R. P. (1), M. M. (1), A. R. (1), J. S. (2), P. M., B. O., M. R. (3), S. W., Z. P. (2), B. S. (1), Ż. P., E. P., A. W. (1), T. K. (1), B. Ż., H. W. (2), M. K. (1), J. W. (1), S. D., D. K., J. B. (1), M. G., Z. S. (3), B. B. (1), M. M. (2), R. S. (1), P. Z., B. T., K. K. (1), J. O. (1), J. B. (2), A. K. (2), R. S. (2), A. R. (2), K. M., M. K. (2), G. B., A. K. (3), J. P. (1), A. S. (5), T. N., W. B., M. S. (5), D. B., B. D., M. W. (2), K. R. (1), B. S. (2), U. Ł., M. Z., E. K., Ł. P., W. P. (1), J. D. (2), I. S., W. H., A. K. (4), K. I.
W piśmie z dnia 7 marca 2014 r. pozwany podtrzymał swe stanowisko w sprawie. Nadto pozwany wskazywał, iż z chwilą zakończenia swoich lokat i podpisania nic nie mających z nim wspólnego „umów pożyczek” i świadomego wytransferowania środków do banku zewnętrznego, powodów nie można uznawać za „klientów pozwanego banku”. Nadto w szczególności pozwany kwestionował roszczenie w stosunku do Z. P. (2) i R. K. (2), E. P., K. M., K. R. (1), P. Z., K. I. oraz J. D. (1), wskazując na rozbieżności pomiędzy ustaleniami sądu karnego, a roszczeniami zgłoszonymi w przedmiotowym procesie.
W piśmie z dnia 19 marca 2014 r. powód wskazywał nadto m.in. na legitymację D. D. (2) do występowania w przedmiotowym procesie, jako spadkobierczyni J. D. (2).
Natomiast w piśmie z dnia 19 marca 2014 r. powód zmodyfikował żądanie wskazując, iż w przypadku K. M. kwota dochodzonych roszczeń wynosi 68.000,00 zł, w związku z poniesioną przez powódkę szkodą w kwocie 68.293,20 zł, zaś w przypadku E. P. 33.000,00 zł wobec poniesienia szkody w kwocie 34.350,00 zł.
Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 15 września 2014 r. Sąd dopuścił do udziału w sprawie w charakterze powódki w miejsce zmarłego męża J. D. (2), D. D. (2).
W 2008 r. pozwany rozpoczął tworzenie sieci placówek franczyzowych. Wobec znacznej liczby otwieranych placówek, przy „rekrutacji” opierano się głównie na wynikach prowadzonych rozmów – nie weryfikowano dokumentów potwierdzających np. wykształcenie, czy doświadczenie agenta, sprawdzano natomiast zaświadczenia o niekaralności, dokumenty rejestrowe oraz listy dłużników, a także zgłaszano kandydata do Komisji Nadzoru Finansowego. W chwili obecnej proces weryfikacji kandydata jest wydłużony i bardziej wnikliwy. Również podczas rozmów z ubiegającym się o prowadzenie placówek franczyzowych – G. P. (1) nie zweryfikowano prawdziwości podanych przez niego informacji co do wykształcenia i doświadczenia – nie zweryfikowano zatem, iż podane przez niego informacje co do sprawowania funkcji pracownika naukowego na jednym z lokalnych uniwersytetów są nieprawdziwe.
W dniu 15 października 2008 r. na podstawie „umowy agencyjnej” nr pozwany powierzył G. P. (1), prowadzącemu własną działalność gospodarczą pod nazwą D., wykonywanie w imieniu i na rzecz banku czynności agencyjnych w czterech placówkach terenowych: w N., Ż., S. K. i W. Wszelkie koszty związane z uruchomieniem i prowadzeniem tych placówek miał ponosić we własnym zakresie G. P. (1). Placówki miały być oznakowane i urządzone zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami (…) – agent zobowiązał się do zapewnienia identyfikacji wizualnej lokali placówek franczyzowych jako placówek (…) poprzez ustawienie display’ów z plakatami, kasetonów i dyspenserów na ulotki. Materiały reklamowe dostarczone przez (…) miały być prezentowane w publicznym i łatwo dostępnym miejscu w Agencji. Jednocześnie w myśl § 1 ust. 5 umowy agent zobowiązany był do umieszczenia w agencji w miejscu publicznie dostępnym informacji o zawarciu umowy i statusie agenta banku, a także o swojej firmie, siedzibie i nr KRS.
W placówkach prowadzonych przez agenta – G. P. (1) prowadzono jedynie sporadyczne kontrole, pomimo tego, iż według procedury kontrola powinna być przeprowadzana raz na kwartał. Przeprowadzanie kontroli w takiej częstotliwości było jednak fizycznie niemożliwe ze względu na zbyt małą ilość pracowników. I tak, pomimo podpisania umowy agencyjnej w dniu 15 października 2008 r., w roku 2009 nie przeprowadzono żadnej kontroli. Kontrole rozpoczęły się dopiero od 2010 r. – w sumie w placówkach pozwanego przeprowadzono 7 kontroli. Podczas kontroli stwierdzano nieprawidłowości w działalności kasowej i rozliczeniowej, w szczególności w zakresie braku dokumentów potwierdzających odwózkę gotówki z placówki, zabieranie przez agenta gotówki bez sporządzenia dokumentacji, w tym także m.in. fakt pobrania kwoty 65 tys. zł przez nieustaloną osobę i bez dokumentacji, jak miało to miejsce w Ż. Pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, jedynie w przypadku S. zastosowano „rekontrolę”, która wykazała że nieprawidłowości stwierdzone podczas poprzedniej kontroli nie zostały usunięte. W żadnym wypadku nie stwierdzono faktu prowadzenia działalności konkurencyjnej. Obecnie system kontroli w tym zakresie został uszczelniony – kontrolerzy sprawdzają także istnienie dokumentów, które mogłyby potwierdzać fakt prowadzenia takiej działalności.
Począwszy od jesieni 2009 r. pracownicy placówek agencyjnych zaczęli oferować klientom nowy produkt, nazywany najczęściej „pożyczką inwestycyjną” na okres 3, 6 i 12 miesięcy o wysokim stopniu oprocentowania (11-14% w skali roku). Spłata odsetek miała następować co kwartał na rachunki klientów założone w tym celu w (…). Przy tej okazji niektórzy z klientów otrzymywali też karty czipowe (…) z nr (…), które ułatwiały dokonywanie przelewów i wypłat oraz gadżety reklamowe (…). W szczególności wskazane oferty przedstawiano klientom, którym kończyły się terminy lokat na rachunkach oszczędnościowych albo kończyły się terminy poprzednich „umów pożyczki”. Oferty przedstawiano osobiście, telefonicznie, a niekiedy za pomocą ulotek z pieczęcią placówki bankowej (…), wysyłanych do klientów. Pracownicy placówek prezentowali nowy produkt jako szczególnie korzystny i pozbawiony ryzyka, namawiając klientów do takiego ulokowania ich oszczędności. Pracownicy placówek w żaden sposób nie informowali klientów, że chodzi tu o czynność pozabankową, wręcz przeciwnie, okoliczności zawierania tych umów proponowanych przez pracowników placówek ubranych w uniformy bankowe, mających miejsce w placówce z logo pozwanego i o wystroju ujednoliconym wedle standardów pozwanego, wytwarzały u powodów przekonanie, iż dokonują czynności z pozwanym bankiem. Nowy produkt cieszył się dużym powodzeniem – klienci wzajemnie polecali go sobie, korzystali z niego członkowie rodzin. Klienci podpisywali „umowy pożyczki” w placówkach franczyzowych (…), z tym że nie otrzymywali tych umów od razu, ale przesyłano je pocztą po kilku tygodniach lub miesiącach. Umowy zawierano z podmiotami D. oraz (…), przy czym w nagłówkach łych umów jeden z pożyczkobiorców, firma (…) przedstawiała się jako „zarządzający siecią franczyzową (…) Banku S.A.”. W treści umów, jako „miejsce rozliczeniowe” wskazywano placówkę franczyzową (…). Klientom zgłaszającym wątpliwości tłumaczono, iż jest to rodzaj „pożyczki zewnętrznej”. Natomiast dzwoniący na infolinię pozwanego – pozwany M. S. (3) uzyskał informację, iż skoro ofertę tę proponuje placówka bankowa, to jest ona wiarygodna. Po podpisaniu umowy klienci dokonywali przelewu środków, pochodzących najczęściej z likwidowanych lokat, na rachunek wskazany w umowie pożyczki, który okazał się później rachunkiem osobistym G. P. (1). Dyspozycji przelewów i wpłat dokonywano na drukach (…). Podobny proceder stosowano we wszystkich 4 placówkach franczyzowych (…) aż do marca 2011 r., przy czym początkowo klienci otrzymywali odsetki określone w umowie.
Jednocześnie we wskazanym okresie tj. najpóźniej od lipca 2009 r. także pozwany (…) oferował klientom produkty inwestycyjne dające szanse na korzyści wyższe niż odsetki z lokat bankowych tzw. produkty standaryzowane, przy czym klientom przedstawiono te produkty jako „lokaty” o zysku przekraczającym nawet 15% rocznie.
Dopiero w dniu 21 marca 2011 r. pozwany (…) rozwiązał umowę agencyjną z G. P. (1). Nastąpiło to po ujawnieniu prowadzenia przez niego ww. działalności.
Powodowie w skutek powyższej działalności G. P. (1) utracili wpłacone w prowadzonych przez niego placówkach pieniądze. W wyniku postępowania karnego G. P. (1) został skazany za popełnienie przestępstwa na szkodę powodów i nałożono na niego w wyroku między innymi obowiązek naprawienia szkody poprzez zwrot kwot powierzonych mu przez osoby pokrzywdzone. G. P. (1) nie naprawił szkody zgodnie z obowiązkiem nałożonym na niego wyrokiem karnym. W sumie powodowie ponieśli szkody w następujących wysokościach:
– P. B. (1) (placówka (…) w S., 1 umowa) 3.000,00 zł,
– E. D. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 3.000,00 zł,
– T. T. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 7.000,00 zł,
– A. Ż. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 5.500,00 zł,
– K. S. (1) (z d. B.) (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 6.000,00 zł,
– R. J. (placówka (…) w S., 1 umowa) 6.000,00 zł,
– M. R. (1) (placówka (…) w N., 1 umowa) 7.000,00 zł,
– A. D. (placówka (…) w W., 1 umowa) 8.000,00 zł,
– R. M. (1) (placówka (…) w N., 1 umowa) 9.000,00 zł,
– A. S. (1) (placówka (…) w W., 1 umowa) 8.500,00 zł,
– Z. S. (1) (placówka (…) w W., 1 umowa) 8.500,00 zł,
– G. K. (1) (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 9.000,00 zł,
– A. P. (1) (placówka (…) w W., 2 umowy) 10.000,00 zł,
– J. S. (1) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– R. W. (placówka (…) w W., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– J. J. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 10.123,00 zł,
– G. W. (placówka (…) w N., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– M. S. (1) (placówka (…) w S. K., 2 umowy), 10.000,00 zł,
– E. F. (1) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– A. S. (2) (placówka (…) w N., 1 umowa) 11.000,00 zł,
– Z. Ż. (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 10.000,00 zł,
– A. S. (3) (placówka (…) w W., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– M. D. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– Z. Ś. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 10.000,00 zł,
– P. B. (2) (placówka (…) w N., 2 umowy) 12.100,00 zł,
– B. M. (placówka (…) w N., 1 umowa) 12.000,00 zł,
– D. S. (1) (placówka (…) w W., 1 umowa) 13.000,00 zł,
– A. T. (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 12.900,00 zł,
– R. M. (2) (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 13.000,00 zł,
– Z. K. (placówka (…) w S. K., umowa) 13.000,00 zł,
– J. R. (placówka (…) w N., 1 umowa) 13.500,00 zł,
– K. Ł. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 13.000,00 zł,
– A. J. (2) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 13.073,94 zł,
– R. K. (2) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 13.500,00 zł,
– E. S. (placówka (…) w (…) umowa) 15.000,00 zł,
– K. S. (2) (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 15.000,00 zł,
– J. K. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 15.000,00 zł,
– H. W. (1) (placówka (…) w W., 1 umowa) 15.000,00 zł,
– W. J. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 16.000,00 zł,
– A. S. (4) (placówka (…) w N., 2 umowy) 14.800,00 zł,
– S. M. (placówka (…) w W., 1 umowa) 14.000,00 zł,
– E. J. (2) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 16.000,00 zł,
– K. Ć. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 17.000,00 zł,
– P. Ś. (placówka (…) w N., 1 umowa) 17.300,00 zł,
– Z. S. (2) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 17.000,00 zł,
– B. R. (1) (placówka (…) w W., 1 umowa) 18.000,00 zł,
– E. T. (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 18.600,00 zł,
– R. P. (2) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 18.000,00 zł,
– J. G. (1) (placówka (…) w S. K., 2 umowy), 20.000,00 zł,
– M. S. (2) (placówka (…) w W., 1 umowa), 20.000,00 zł,
– K. W. (placówka (…) w S. K.,2 umowy), 20.000,00 zł,
– B. W. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– E. F. (2) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– M. Ł. (placówka (…) w W., 2 umowy) 20.000,00 zł,
– E. C. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– U. Ż. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– B. R. (2) (placówka (…) w S., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– M. W. (3) 1 (placówka (…) w S., 1 umowa) 20.000,00 zł,
– S. S. (1) (placówka (…) w N., 2 umowy), 20.500,00 zł,
– J. D. (1) (placówka (…) w N., 2 umowy) 21.700,00 zł,
– J. L. (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 22.000,00 zł,
– Z. P. (1) (placówka (…) w Ż., 2 umowy ) 22.199,58 zł,
– W. Ć. (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 23.000,00 zł,
– W. D. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 23.000,00 zł,
– F. S. (placówka (…) w W., 1 umowa) 23.000,00 zł,
– I. C. (placówka (…) w W., 2 umowy) 25.000,00 zł,
– A. K. (1) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 25.000,00 zł
– M. Ż. (1) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 25.000,00 zł,
– M. R. (2) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 26.000,00 zł,
– M. B. (placówka (…) w W., 1 pożyczka) 27.000,00 zł,
– M. S. (3) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 27.000,00 zł,
– T. M. (placówka (…) w S. K., 3 pożyczki) 28.000,00 zł,
– M. S. (4) (placówka (…) w N., 2 umowy) 27.900,00 zł,
– G. Ż. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 28.000,00 zł,
– J. G. (2) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 30.000,00 zł,
– P. K. (placówka (…) w S. K., l umowa), 30.000,00 zł,
– R. P. (1) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 30.000,00 zł,
– M. M. (1) (placówka (…) w N., 1 pożyczka) 30.000,00 zł,
– A. R. (1) (placówka (…), 2 umowy) 30.000,00 zł,
– J. S. (2) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 31.000,00 zł,
– P. M. (placówka (…) w Ż., 4 umowy) 30.000,00 zł,
– B. O. (placówka (…) w W., 1 umowa) 30.000,00 zł,
– M. R. (3) (placówka (…) w S., 1 umowa) 30.000,00 zł,
– S. W. (placówka (…) w N., 2 pożyczki) 33.000,00 zł,
– Z. P. (2) (placówka (…) w W., 4 umowy) 33.000,00 zł,
– B. S. (1) (placówka (…) w N., 2 umowy) 33.000,00 zł,
– Ż. P. (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 33.000,00 zł,
– E. P. (placówka (…) w S. K.., 1 umowa) 34.500,00 zł,
– A W. (1) (placówka (…) w Ż., 2 umowy) 37.000,00 zł,
– T. K. (1) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 38.000,00 zł,
– B. Ż. (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 36.000,00 zł,
– H. W. (2) (placówka Gb w N., 3 umowy), 35.500,00 zł,
– M. K. (1) (placówka (…) w N., 2 umowy) 40.000,00 zł,
– J. W. (1) (placówka (…) w S., 1 umowa ) 40.000,00 zł,
– S. D. (placówka (…) w S. K., 2 umowy), 41.400,00 zł,
– D. K. (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 43.000,00 zł,
– J. B. (1) (placówka (…) w N., 4 umowy) 47.000,00 zł,
– M. G. (placówka (…) w W., 1 umowa) 47.500,00 zł,
– Z. S. (3) (placówka (…) w W., 1 umowa) 44.500,00 zł,
– B. B. (1) (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 51.000,00 zł,
– M. M. (2) (placówka (…) w W., 3 pożyczki) 51.000,00 zł,
– R. S. (3) (placówka (…) w N., 3 umowy) 52.000,00 zł,
– P. Z. (placówki (…) w (…) umowy oraz placówka w S. 1 umowa) 55.000,00 zł,
– B. T. (placówka (…) w S., 1 umowa) 55.000,00 zł,
– K. K. (1) (placówka (…) w S. K., 5 umów) 61.000,00 zł,
– J. O. (1) (placówka (…) w W., 2 umowy) 60.000,00 zł,
– J. B. (2) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 63.000,00 zł,
– A.K. (2) (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 62.000,00 zł,
– R. S. (2) (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 68.000,00 zł,
– A. R. (2) (placówka (…) w N., 2 umowy) 68.000,00 zł,
– K. M. (placówka (…) w Ż., 1 umowa), 68.293,20 zł,
– M. K. (2) (placówka (…) w W., 3 umowy) 70.000,00 zł,
– G. B. (placówka (…) w W., 1 umowa) 75.000,00 zł,
– A K. (3) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 70.000,00 zł,
– J. P. (1) (placówka (…) w W., 3 umowy) 78.000,00 zł,
– A. S. (5) (placówka (…) w W., 1 umowa), 88.000,00 zł,
– T. N. (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 89.500,00 zł,
– W. B. (placówka (…) w N., 6 umów) 95.000,00 zł,
– M. S. (5) (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 98.000,00 zł,
– D. B. (placówka (…) w S. K., 2 umowy) 108.000,00 zł,
– B. D. (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 125.000,00 zł,
– M. W. (2) (placówka (…) w S. K., 1 umowa) 120.000,00 zł,
– K. R. (1) (placówka (…) w N., 7 umów) 110.300,00 zł,
– B. S. (2) (placówka (…) w S. K., 3 umowy) 130.000,00 zł,
– U. L. (placówka (…) w W., 2 umowy) 130.000,00 zł,
– M. Z. (placówka (…) w S. K., 4 umowy) 129.500,00 zł,
– E. K, (placówka (…) w W., 6 pożyczek) 155.000,00 zł,
– L. P. (placówka (…) w W., 4 umowy) 174.000,00 zł,
– W. P. (1) (spadkobierca W. P. (2)) (placówka (…) w N. n. N., 2 umowy) 167.720,00 zł,
– D. D. (2) (spadkobierca J. D. (2)) (placówka (…) w W., 2 umowy) 185.000,00 zl,
– I. S. (placówka (…) w W., 6 pożyczek) 197.000,00 zł,
– W. H. (placówki (…) w S. i W., 2 umowy) 200.000,00 zł,
– A. K. (4) (placówka (…) w Ż., 1 umowa) 200.000,00 zł,
– K. I. (placówka (…) w Ż., 5 umów) 196.340,00 zł.
Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda B. B. (1) oraz złożone w charakterze strony zeznania członków grupy: P. B. (1), E. D., T. T., A. Ż., K. S. (1), R. J., A. D., R. M. (1), A. S. (1), J. S. (1), Z. S., G. K. (1), A. P. (1), J. W. (2), K. S. (2), M. S. (1), J. J., G. W., E. F. (1), A. S. (2), P. B. (2), M. Ż. (2), A. S. (6), M. D., Z. Ś., B. M., D. S. (1), A. T., R. M. (2), K., E. S., R. K. (2), H. W. (1), J. K., A. S. (4), E. A., S. M., P. Ś., B. R. (1), Z. S. (2), E. T., R. P., M. S. (2), J. G. (1), K. W., B. W., E. F. (2), M. Ł., E. C., U. Ż., M. W. (1), B. R. (2), S. S. (1), K. Ć., W. Ć., J. D. (1), J. L., Z. P. (1), V. D., A. K. (1), M. Ż. (1), M. B., M. R. (2), M. S. (3), T. M., G. Ż., M. S. (4), J. G. (2), B. Ż., R. P. (1) , M. M. (1), P. K., A. L., J. S. (2), P. M., B. O., M. R. (3), Ż. P., S. W., Z. P. (2), B. S. (1), A. J. (1), E. P., W. K., A. W. (2), S. D., H. W. (2), J. W. (1), I. C., D. K., J. B. (1), M. G., D. S. (3), B. T., M. M. (2), R. S. (4), P. Z., J. O. (2), K. K. (1), J. B. (3), A. K. (2), A. R. (2), M. K. (2), J. P. (1), A. K. (3), A. S. (5), T. N., W. B., M. S. (5), D. B., W. P. (1), Ł. P., M. R. (1), K. R. (1), M. W. (2), B. D., M. Z., E. K., U. Ł., B. S. (2), I. S., A. K. (4), W. H., R. S. (2), M. K. (l), K. I.
Zeznania ww. osób zasługują na wiarę albowiem są logiczne, wewnętrznie spójne i wzajemnie się potwierdzają. W swoich zeznaniach powodowie opisali okoliczności, w jakich uzyskali wiedzę o możliwości zawarcia korzystnej dla klientów umowy w placówkach prowadzonych przez G. P. (1) oraz okolicznościach towarzyszących zawarciu tych umów. Generalnie zeznania wszystkich powodów są w tym zakresie spójne, a podawane przez nich okoliczności dotyczące ich indywidualnych spraw są zbieżne z zeznaniami pozostałych powodów. Z zeznań tych wynika jednoznacznie, że wszyscy byli przekonani, że znajdują się w placówkach pozwanego banku i nie mieli świadomości tego, że są to placówki G. P. (1) prowadzone na podstawie umowy agencyjnej. Przekonanie to było oparte na tym, że placówki te w żaden zauważalny sposób nie różniły się od innych placówek pozwanego banku i nigdzie nie było wyraźniej informacji o charakterze placówki. Ponadto, w wypadku powoda M. S. (3) jego przekonanie o tym, że umowa proponowana mu w placówce prowadzonej przez G. P. (1) należy do oferty pozwanego banku wynikało również z informacji jaką uzyskał w trakcie rozmowy z pracownikiem pozwanego udzielającym informacji na infolinii banku, co potwierdził świadek A. P. (2). Ponadto dostępne były materiały reklamowe wytworzone przez G. P. (1), które promowały ww. „produkt” i nawiązywały w swojej formie do reklam pozwanego banku. W ocenie okoliczności te powodują, że zeznania powodów zasługują w tym zakresie na wiarę.
Powodowie w swoich zeznaniach podawali również kwoty, jakie wpłacili w związku z zawarciem ww. umów a także daty zawarcia tych umów. Zeznania powodów w wielu wypadkach są w tym zakresie nieścisłe i mało precyzyjne jednak w ocenie sądu fakt ten nie daje podstaw do kwestionowania wiarygodności ich zeznań albowiem nieścisłości te są usprawiedliwione znacznym upływem czasu od opisywanych przez nich zdarzeń a także tym, że niektórzy spośród powodów zawarli kilka umów i w swoich zeznaniach mylili je. Okoliczności te jednak nie podważają wiarygodności ich zeznań w tym zakresie albowiem powodowie de facto wskazywali tylko szacunkowo poniesioną przez siebie szkodę, którą dokładnie można było ustalić w oparciu o dowody z dokumentów – w szczególności w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy karnej.
Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka H. P., w których opisywała okoliczności zawarcia umowy przez jej męża R. P. (1). Z zeznań tych wynika, że świadek nie była obecna przy zawieraniu umów, jednak z rozmów z mężem wynikało, że był on przekonany o tym, że zawarta umowa dotyczy produktu pozwanego banku. Zeznania ww. świadka zasługują w ocenie Sądu na wiarę albowiem są logiczne i spójne, jednocześnie podawane przez świadka informacje korespondują z treścią zeznań powodów co czyni je wiarygodnymi.
Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka A. P. (2). Świadek ten – pracownik pozwanego banku zatrudniony przy obsłudze infolinii – udzielał informacji powodowi M. S. (3) na temat produktów banku. Na podstawie tej rozmowy powód M. S. (3) uznał, że oferowana mu umowa jest bezpiecznym produktem bankowym. Świadek w swoich zeznaniach potwierdziła fakt przeprowadzenia takiej rozmowy oraz jej przebieg. Opisała również jakie posiadała przygotowanie do udzielania informacji w ramach infolinii banku, jaką posiadała wiedzę na temat produktów banku oraz swoje możliwości zweryfikowania czy opisywany przez powoda M. S. (3) produkt był produktem bankowym. W ocenie Sądu ww. zeznania świadka zasługują na wiarę albowiem są logiczne oraz znajdują potwierdzenie w treści zeznań powoda M. S. (3) oraz w dowodzie z nagrania rozmowy przeprowadzonej przez ww. powoda ze świadkiem. W przekonaniu Sądu zeznania świadka były szczere to jednak niewątpliwie A. P. (2) w ich treści starała się usprawiedliwić powody, dla których udzieliła powodowi M. S. (3) informacji, która przekonała go do zawarcia ww. umowy oraz dlaczego nie podjęła żadnych dalszych działań w celu zweryfikowania tego, czy proponowana powodowi umowa należy do oferty banku.
Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka M. P. W swoich zeznaniach świadek opisał procedury kontrolne w pozwanym banku dotyczące działalności placówek prowadzonych na podstawie umów agencyjnych, a także opisała kontrole prowadzone w placówkach prowadzonych przez G. P. (1) i ich wyniku. W ocenie Sądu zeznania świadka zasługują na wiarę, zeznania świadka są bowiem logiczne i wewnętrznie spójne oraz korespondują z przeprowadzonymi w sprawie dowodami z dokumentów dotyczących kontroli prowadzonej w placówkach G. P. Wiedza świadka w dużej mierze oparta jest na informacjach pochodzących z tych dokumentów albowiem świadek nie prowadziła osobiście kontroli w placówkach G. P. natomiast kierownikiem zespołu zajmującego się przeprowadzeniem kontroli została dopiero w lutym 2011 r. Okoliczność ta nie podważa jednak, w ocenie sądu, wiarygodności zeznań tego świadka, który niewątpliwie posiada wiedzę na temat procedur kontroli stosowanych w pozwanym banku, natomiast fakt, że świadek wiedzę o kontrolach prowadzonych w placówkach prowadzonych przez G. P. czerpie głównie z dokumentów nie ma istotnego znaczenia albowiem dokumenty te stanowią również dowód w niniejszej sprawie a strony nie kwestionowały ich autentyczności ani prawdziwości zawartych w nich twierdzeń.
Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka J. P. (2). Świadek ten – pracownik pozwanego banku w swoich zeznaniach opisał procedury, które obowiązywały przy rekrutacji kandydatów do prowadzenia na podstawie umowy agencyjnej placówek banku. Opisał również przebieg rekrutacji G. P., w szczególności, jakiego rodzaju informacje o osobie kandydata były gromadzone przez (…) oraz czy weryfikowano prawdziwość informacji udzielanych przez taką osobę. Świadek opisał również swoje kontakty z G. P. w ramach prowadzonych wizytacji jego placówek. W ocenie Sądu zeznania świadka zasługują na wiarę, brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że podawane przez niego okoliczności nie odpowiadają prawdzie. Twierdzenia świadka znajdują potwierdzenie także w przeprowadzonych w sprawie dowodach z dokumentów dotyczących zawarcia przez (…) umowy z G. P. oraz kontroli realizacji tej umowy. Jednocześnie zeznania świadka są logiczne i wewnętrznie spójne. Świadek nie pamiętał wszystkich okoliczności dotyczących rekrutacji G. P., a niektóre z jego twierdzeń w szczególności dotyczących szkoleń G. P. opierają się na przypuszczeniach, to jednak w ocenie Sądu nie podważa to wiarygodności zeznań świadka w zasadniczej dla niniejszej sprawy kwestii, tj. dokonania przez pozwany (…) wyboru oferty G. P. i zawarcia z nim umowy agencyjnej.
Sąd uznał za wiarygodne dowody z dokumentów. Strony w toku postępowania nie kwestionowały co do zasady autentyczności ww. dokumentów ani prawdziwości zawartych w nich twierdzeń. Stanowiska stron były rozbieżne co do oceny znaczenia tych dokumentów dla rozstrzygnięcia sprawy oraz co do oceny prawnej zawartych w ich treści oświadczeń. Pozwany podnosił wprawdzie, że na niektórych spośród przedłożonych przez stronę powodową umowach brak jest podpisów co najmniej jednej strony. W ocenie Sądu okoliczności ta nie daje podstaw do podważenia wiarygodności tych dokumentów albowiem fakt zawierania umów powodów G. P. znajduje potwierdzenie w zeznaniach powodów oraz w innych dokumentach – zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, akcie oskarżenia i wyroku wydanym w sprawie karnej.
Czyniąc te ustalenia Sąd Okręgowy argumentował, że w świetle poczynionych ustaleń żądanie powodów było uzasadnione. W pierwszej kolejności wskazał, że wbrew stanowisku pozwanego, rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym było dopuszczalne. Roszczenia powoda i członków grupy oparte były na takich samych podstawach faktycznych. Wszyscy członkowie grupy byli również konsumentami w rozumieniu art. 221 k.c., byli również klientami pozwanego banku, w którym mieli otwarte rachunki. Podstawą ich żądań był natomiast popełniony na ich szkodę czyn niedozwolony związany z działalnością prowadzoną przez pozwany (…). W związku z tym spełnione zostały przesłanki rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym przewidziane w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: „u.d.p.g.”).
Strona powodowa w pozwie wskazała, że istnieje zarówno deliktowa podstawa odpowiedzialności (…), który nie zachowując profesjonalnej staranności powierzył wykonywanie czynności bankowych niewłaściwej osobie i nie sprawował nad jej działalnością należytego nadzoru (art. 429 k.c. i art. 415 k.c.), jak i podstawa kontraktowa, gdyż franczyzobiorca nie wykonał należycie umowy outsourcingowej z (…), wyrządzając przez to szkodę klientom, a za taką szkodę odpowiada bez żadnych ograniczeń (…), który powierzył przedsiębiorcy zewnętrznemu wykonywanie czynności (art. 6a ust. 1 pkt 1 i art. 6b ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w zw. z art. 474 k.c.). W toku procesu ponadto wskazano, ze przepis art. 6 b ust. 1 Prawa bankowego w powiązaniu z przepisami kodeksu cywilnego może stanowić nie tylko podstawę kontraktowej odpowiedzialności banku, ale także podstawę odpowiedzialności deliktowej. Ponadto powodowie podnieśli, że brak należytego nadzoru nad działalnością agenta, który przez 1,5 roku miał pełną swobodę uprawiania nielegalnej działalności pod szyldem banku uzasadnia samodzielną odpowiedzialność deliktową banku na podstawie art. 415 k.c.
Pozwany (…) odnosząc się do żądań powodów kwestionował swą odpowiedzialność deliktową, jak i kontraktową, wskazując, iż w przypadku działań agenta – G. P. (1), prowadzącego działalność po nazwą D. brak jest możliwości uznania, że kiedykolwiek działał na rzecz albo w strukturze pozwanego banku. Co do kwestii odpowiedzialności deliktowej w oparciu o art. 429 k.c. w zw. z art. 415 k.c. pozwany podawał, iż brak jest związku przyczynowego pomiędzy powierzeniem czynności osobie trzeciej, a szkodą poniesioną przez poszkodowanego z tytułu działania osoby, której wykonywanie czynności powierzono. Wskazywał, iż niemożliwe jest uznanie, że szkoda powoda i innych członków grupy, powstała w jakimkolwiek związku z powierzeniem przez pozwanego czynności G. P. (1) jako agentowi. Podnosił, iż powód oraz członkowie grupy zawierając umowy z agentem nie zachowali należytej staranności i powszechnie wymaganej przezorności.
Pozwany powoływał się także na okoliczność ekskulpującą – wskazywał, iż powierzył wykonanie czynności agencyjnych przedsiębiorcy, który w zakresie swoich czynności zawodowych trudni się wykonywaniem tego typu czynności. Wybór ten został poprzedzony wnikliwą analizą. W tym kontekście pozwany podnosił, iż pozwany (…) dołożył należytej staranności w wyborze agenta, następnie pozwany (…) stale i na bieżąco kontrolował jakość usług świadczonych na podstawie umowy agencyjnej, proceder agenta był zaś bezprawnym powołaniem się przezeń na firmę pozwanego i jako eksces nie podpadał pod kontrolę banku. Pozwany wskazywał jednocześnie, że nie jest możliwe ustalenie na etapie wyboru agenta, że zamierza on dopuścić się w przyszłości czynu niedozwolonego na szkodę klientów banku.
Pozwany (…) podnosił także, że zarzuty dotyczące powierzchowności prowadzonych w placówkach agencyjnych kontroli oparte były o krzywdzące i dalece abstrakcyjne założenie, według którego ocena rzetelności czynności kontrolnych oparta jest o kryterium ich skuteczności. Biorąc natomiast pod uwagę nielegalną – przestępczą działalność agenta, ukrywał on podczas kontroli dokumenty, które mogłyby ujawnić tę działalność.
Co do kwestii odpowiedzialności kontraktowej pozwany wskazywał, iż umowy pożyczek zawarte przez powoda i członków grupy z agentem oraz drugim z podmiotów, pozostają poza działalnością prowadzoną przez agenta na rzecz banku z naruszeniem postanowień umowy agencyjnej, ich przedmiot nie należy do zakresu czynności świadczonych na rzecz banku przez agenta, a równocześnie pozostają poza zakresem czynności wykonywanych na podstawie ustawy Prawo bankowe, co wyłącza możliwość przypisania bankowi odpowiedzialności odszkodowawczej za nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z czynności o charakterze nie-bankowym albo za działania agenta nie stanowiące przezeń umowy agencyjnej – nie ziściły się zatem przesłanki odpowiedzialności wynikającej z art. 6b ust. 2 w zw. z art. 6a ustawy Prawo bankowe oraz art. 474 w zw. z art. 471 k.c.
Ponadto pozwany (…) podnosił, że brak staranności i przezorności powoda i pozostałych członków grupy polegający na tym, że nie zapoznali się z treścią umowy oferowanej w placówkach prowadzonych przez G. P. albo zapoznali się z nią pobieżnie, powoduje, że nawet w wypadku uznania odpowiedzialności banku za szkodę, należy równocześnie uznać, że poszkodowani w znacznym stopniu przyczynili się do powstania szkody co musi skutkować odpowiednim obniżeniem należnego im odszkodowania.
W przedmiotowej sprawie powód i członkowie grupy wskazali alternatywnie dwie podstawy odpowiedzialności pozwanego, tj. odpowiedzialność deliktową i odpowiedzialność kontraktową. W świetle ustalonych okoliczności faktycznych, podstawą odpowiedzialności pozwanego banku mogą być zarówno przepisy o odpowiedzialności deliktowej jak i kontraktowej.
Zgodnie przepisem art. 443 k.c. okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego wyniknęła szkoda stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba, że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego. W sytuacji zbiegu roszczeń wybór jednego z nich należy do podmiotu poszkodowanego. Powód w pozwie i dalszych pismach wskazywał, jako główną podstawę odpowiedzialności pozwanego banku, przepisy art. 429 k.c. i 415 k.c. natomiast odpowiedzialność kontraktową pozwanego wskazywał, w ocenie Sądu, wyłącznie posiłkowo. Jednocześnie okoliczności faktyczne wskazane w pozwie, w szczególności fakt, że szkoda wyniknęła z czynu niedozwolonego będącego równocześnie przestępstwem, które zostało popełnione przez agenta banku, dawał podstawy do przyjęcia, że powód i członkowie grupy domagają się naprawienia szkody powstałej w następstwie czynu niedozwolonego. Ponadto w sytuacji gdy zachodzi zbieg podstaw odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej sąd orzekający ma obowiązek zadecydować, na podstawie której z podstaw należy rozstrzygnąć sprawę, przy uwzględnieniu prymatu tej, która jest dla poszkodowanego jest korzystniejsza lub z uwagi na charakter roszczenia tej z nich, która w danej sprawie może mieć zastosowanie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w B. z 6 czerwca 2013 r. (…)).
W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie odpowiedzialność banku za szkodę poniesioną przez powoda i członków grupy wynika z przepisów art. 429 k.c. i art. 415 k.c., tj. (…) ponosi odpowiedzialność deliktową.
Zgodnie z przepisem art. 429 k.c. kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. Przepis powyżsi stanowi podstawę do ponoszenia odpowiedzialności przez osobę powierzającą wykonanie czynności innemu podmiotowi za szkodę wyrządzoną przez ten podmiot przy wykonywaniu powierzonej czynności. Przesłankami ponoszenia odpowiedzialności na podstawie powyższego przepisu są: powierzenie wykonania czynności innej osobie, dokonanie niewłaściwego wyboru osoby, której powierzono wykonanie czynności (wina w wyborze), wyrządzenie poszkodowanemu szkody przez osobę, której powierzono wykonanie czynności przy wykonywaniu tej czynności.
W przedmiotowej sprawie okolicznością bezsporną jest fakt, że pozwany (…) powierzył G. P. (1) wykonywanie określonych czynności bankowych zawierając z nim umowę agencyjną z dnia 15 października 2008 r. Umowa ta obejmowała dokonywanie w imieniu i na rzecz pozwanego banku czynności takich jak: czynności w zakresie kredytów konsumpcyjnych gotówkowych, prostej pożyczki gotówkowej, kredytu konsolidacyjnego gotówkowego, kredytów hipotecznych, czynności w zakresie prowadzenia i obsługi rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowego rachunku oszczędnościowo-złotowego dla osób fizycznych, czynności w zakresie kart kredytowych, czynności w zakresie kredytów samochodowych, czynności w zakresie produktów strukturyzowanych.
Okolicznością bezsporną jest również fakt, że G. P. (1) w prowadzonych przez siebie placówkach zawierał także umowy, których stroną nie był pozwany (…), oznaczonych jako „pożyczka inwestycyjna”. W następstwie zawarcia tych umów powód i członkowie grupy ponieśli szkodę będącą przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Okolicznością bezsporną jest również fakt, że zachowanie G. P. (1) było w tym zakresie działaniem bezprawnym i zawinionym co zostało stwierdzone w wydanym w sprawie karnej wyroku skazującym go za popełnienie przestępstwa na szkodę powoda i pozostałych członków grupy.
Dla oceny zasadności żądań strony powodowej w oparciu o przepis art. 429 k.c. konieczne jest ustalenie, czy szkoda wyrządzona przez G. P. (1) została im wyrządzona przy wykonywaniu powierzonych mu przez pozwany (…) na podstawie ww. umowy agencyjnej czynności. Warunkiem bowiem odpowiedzialności powierzającego wykonywanie czynności innemu podmiotowi za szkody wyrządzone przez ten podmiot jest wyrządzenie szkody przy wykonywaniu powierzonej czynności a nie przy okazji jej wykonywania. O wyrządzeniu szkody przy wykonywaniu powierzonej czynności można mówić w sytuacji, gdy istnieje normalny związek przyczynowy między zachowaniem bezpośredniego sprawcy (wykonawcy czynności) a szkodą oraz gdy pozostaje w funkcjonalnym związku z czynnością, której wykonanie mu powierzono.
W ocenie Sądu poczynione w toku postępowania dowodowego ustalenia wskazują na to, że działania podejmowane przez G. P. (1), w wyniku których powód i członkowie grupy ponieśli szkodę, pozostawały w funkcjonalnym związku z czynnościami, których wykonywanie powierzył mu pozwany (…) na podstawie umowy agencyjnej. Wśród czynności powierzonych G. P. były między innymi czynności w zakresie prowadzenia i obsługi rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych rachunków oszczędnościowych złotowych dla osób fizycznych (załącznik (…) do umowy agencyjnej (…)). W ramach tych czynności G. P. zobowiązany był do przedstawiania oferty depozytowej, przyjmowania wniosków i wydawania klientom karty identyfikacyjnej (mikroprocesorowej), prowadzenie i obsługę rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych, w ramach której miał udzielać klientowi informacji o zasadach funkcjonowania rachunku, pomagać przy wypełnianiu dokumentów niezbędnych do otwarcia rachunku, weryfikować i przyjmować wypełnione dokumenty, podpisywać z klientem w imieniu banku umowy rachunku (…). Ponadto miał przyjmować i realizować dyspozycje gotówkowe, w tym polecenia przelewów oraz zakładać i likwidować oszczędnościowe lokaty terminowe i podpisywać w imieniu banku umowy zawarcia lokat. G. P. (1) realizując właśnie ww. czynności podejmował działania, które doprowadziły do poniesienia przez powoda i członków grupy szkody.
Wskazać należy, że G. P. wyrządził szkodę realizując powierzone mu czynności w zakresie zakładania i obsługi rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz zakładania i likwidacji lokat terminowych. Wszyscy poszkodowani posiadali w pozwanym banku rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe. W sytuacji gdyby nie posiadali tego rachunku niewątpliwe nie ponieśliby szkody albowiem wszelkie operacje związane z wykonywaniem umowy „pożyczki inwestycyjnej” realizowane były za pośrednictwem tego rachunku. Rachunki te poszkodowani w większości wypadków posiadali już wcześniej, w niektórych wypadkach otwarte zostały po przedstawieniu poszkodowanym propozycji zawarcia umowy „pożyczki inwestycyjnej”.
Zawarcie przez poszkodowanych umowy „pożyczki inwestycyjnej” nie było również następstwem prostego przedstawienia im takiej oferty w placówce agencyjnej. Zawarcie umowy wiązało się w większości wypadków z wykonywaniem przez G. P. powierzonych mu obowiązków w zakresie zakładania i likwidowania oszczędnościowych lokat terminowych. Agent banku posiadając wiedzę o lokatach terminowych klientów banku zwracał się do nich w okresie poprzedzającym upływ terminu, na który lokata została zawarta i proponował zawarcie kolejnej umowy. Niewątpliwie podejmując te działania realizował ww. zadania powierzone mu przez (…) w załączniku (…) umowy agencyjnej. Przedstawiano przy tej okazji zarówno rzeczywistą ofertę banku dotyczącą lokat terminowych, a dodatkowo przedstawiano ofertę zawarcia umowy „pożyczki inwestycyjnej”. Od wyboru klienta zależało, którą z propozycji przyjął. Podkreślić należy, że oprocentowanie „pożyczki inwestycyjnej” nie było na tyle wysokie w stosunku do oprocentowania innych lokat terminowych aby budzić podejrzenia klientów zwłaszcza w sytuacji gdy pozwany (…) od 2009 r. oferował swoim klientom produkty strukturyzowane przedstawiane jako „lokaty” o zysku przekraczającym zysk wynikający z oprocentowania „pożyczek inwestycyjnych” proponowanych przez G. P.
Za uznaniem, że szkoda została wyrządzona przy wykonywaniu przez agenta powierzonych mu czynności przemawia również fakt, że G. P. nie wykonywał czynności objętych umową agencyjną a także dotyczących zawierania umów „pożyczki inwestycyjnej” osobiście. Czynności te były wykonywane w czterech prowadzonych prze niego placówkach przez osoby zatrudniane przez niego. Zawieranie umów „pożyczek inwestycyjnych” stanowiły „normalny” element pracy tych placówek i było ściśle związane z wykonywaniem innych czynności bankowych – zakładaniem rachunków, zakładaniem i likwidowaniem lokat terminowych. Czynności związane z zawieraniem umów „pożyczek inwestycyjnych” były funkcjonalnie ściśle związane z wykonywaniem zadań objętych umową agencyjną.
W ocenie Sądu powyższe okoliczności dają podstawy do przyjęcia, że agent pozwanego banku (…) P. wyrządził powodowi i członkom grupy szkodę przy wykonywaniu powierzonych mu na podstawie umowy agencyjnej czynności, a jego działanie pozostawało w funkcjonalnym związku z wykonywanymi czynnościami bankowymi albowiem przeplatał on czynności niedozwolone z wykonywanymi zgodnie z umową czynnościami bankowymi co powodowało, że poszkodowani byli przekonani, że zawarta przez nich umowa dotyczy produktu bankowego.
Pozwany podnosił, że nie może ponosić odpowiedzialności na podstawie art. 429 k.c. albowiem dokonał wyboru G. P. z zachowaniem niezbędnej staranności w związku z czym nie można mu przypisać winy w wyborze agenta.
Przepis art. 429 k.c. konstruuje wzruszalne domniemanie winy w wyborze powierzającego, obciążając powierzającego wykonanie czynności koniecznością wykazania okoliczności ekskulpujących. W ocenie Sądu pozwany (…) nie obalił powyższego domniemania, a wyniki postępowania dowodowego nie dają podstaw do uznania, że pozwany dokonując wyboru agenta zachował wymaganą staranność. Przedmiot umowy agencyjnej zawartej przez pozwany (…) z agentem, która obejmowała powierzenie mu wykonywania całego szeregu czynności bankowych oraz z uwagi na wymagania banku dotyczące placówek prowadzonych przez agenta, które miały wyglądać de facto identycznie jak własne placówki banku co z kolei mogło powodować u klientów przekonanie, że znajdują się w placówce banku, powodował w ocenie Sądu konieczność przyjęcia szczególnie surowych kryteriów doboru agentów. W szczególności procedura weryfikacji kandydatów powinna zmierzać do wyeliminowania osób, które mogłyby podejmować działania na szkodę klientów banku.
Pozwany (…) podnosił, że nie jest możliwe przewidzenie, czy dana osoba w przyszłości popełni czyn niedozwolony w sytuacji gdy jej dotychczasowa postawa, a w szczególności niekaralność, nie wskazuje na takie niebezpieczeństwo. Twierdzenie powyższe jest niewątpliwie słuszne jednak nie zwalnia w ocenie Sądu pozwanego od takiego ukształtowania procedury rekrutacyjnej i weryfikacji informacji podawanych przez kandydata na agenta aby wychwycić wszelkie niepokojące okoliczności.
Jak ustalono w toku postępowania, w szczególności w oparciu o zeznania świadka J. P. (2), procedura weryfikacji kandydatów na agentów była oparta głównie na rozmowie z kandydatem i przedstawieniu przez niego kilku dokumentów w tym zaświadczenia o niekaralności. Okolicznością bezsporną był fakt, że G. P. przedstawił podczas procesu rekrutacyjnego nieprawdziwe informacje co do swojego wykształcenia twierdząc, że jest wykładowcą wyższej uczelni, gdy w rzeczywistości miał tylko wykształcenie średnie. Okoliczność ta wprawdzie nie ma bezpośredniego znaczenia z punktu widzenia posiadania przez niego kwalifikacji niezbędnych do zawarcia z nim umowy agencyjnej, to jednak zweryfikowanie prawdziwości informacji podawanych przez niego mogłoby mieć istotne znaczenie dla oceny jego rzetelności. Gdyby (…) zweryfikował wszystkie informacje podawane przez G. P. i stwierdził, że niektóre z nich są nieprawdziwe miałby podstawy do zbadania przyczyn podania takich nieprawdziwych bądź nieścisłych informacji i dokonać oceny kwalifikacji kandydata na agenta z punktu widzenia jego rzetelności i uczciwości, co z uwagi na charakter powierzonych mu do wykonania czynności miałoby fundamentalne znaczenie.
W ocenie Sądu powyższe okoliczności wskazujące na to, że procedura weryfikacji kandydatów na agentów przeprowadzona przez pozwany (…) była bardzo powierzchowna i z uwagi na to należało uznać, że pozwany ponosi winę w wyborze G. P. na agenta.
Jednocześnie wskazać należy, że dla oceny spełnienia przesłanek odpowiedzialności pozwanego banku na podstawie art. 429 k.c. trzeba mieć na względzie także przepisy ustawy Prawo bankowe. Przepis art. 6b ust. 2 ustawy Prawo bankowe stanowi, że odpowiedzialności banku za szkody wyrządzone klientom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 6a ust. 1 i 7, nie można wyłączyć ani ograniczyć. Przepis art. 6a ust. 1 dotyczy umowy agencyjnej, na mocy której (…) powierza agentowi wykonywanie niektórych czynności bankowych. W doktrynie wyrażany jest pogląd, że „(…) odpowiada bez ograniczeń za działania pośredników, które podejmowane są w wykonaniu umowy agencyjnej. W tym zakresie art. 6b ust. 2 Prawa bankowego należy traktować jako lex specialis wobec art. 429 k.c.” (Komentarz do ustawy Prawo bankowe Zbigniewa Ofiarskiego, Lex 2013). W ocenie Sądu pogląd ten należy uznać za uzasadniony. Odmienna interpretacja prowadziłaby do sytuacji, w której de facto całe ryzyko związane z prawidłową organizacją i funkcjonowaniem sieci placówek agencyjnych banku przerzucone zostałoby na klientów. W przedmiotowej sprawie jednak w przekonaniu Sądu procedura weryfikacji kandydatów na agentów była na tyle powierzchowna, że, jak to wskazano wcześniej, pozwanemu bankowi można przypisać winę w wyborze agenta, co pociąga za sobą jego odpowiedzialność na podstawie art. 429 k.c. i nie wymaga stosowania ww. przepisu prawa bankowego.
W ocenie Sądu niezależnie od powyższych okoliczności żądanie powoda i członków grupy znajduje także oparcie w przepisie art. 415 k.c., a zachowanie pozwanego banku polegające na braku nadzoru nad działalnością agenta należy traktować jako delikt pozwanego banku. Na taką podstawę swoich żądań powodowie wskazywali również w toku procesu.
Zgodnie z przepisem art. 415 k.c. każdy kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę jest obowiązany do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności na tej podstawie jest bezprawne zawinione działanie sprawcy, szkoda osoby poszkodowanej i istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a zachowaniem sprawcy. W ocenie Sądu ustalenia poczynione w toku postępowania wskazują na to, że brak należytego nadzoru ze strony pozwanego banku nad działaniami agenta doprowadził do powstania po stronie powoda i członków jego grupy szkody.
Wskazać należy, że pozwany (…) od roku 2008 tworzył sieć placówek prowadzonych przez agentów banku w małych miastach. Do roku 2010 sieć ta osiągnęła liczbę ok. 300 placówek. Wśród nich były cztery placówki prowadzone przez G. P. (1). Tworząc sieć takich placówek pozwany stawiał agentom ścisłe wymogi co do sposobu zorganizowania pracy placówek, ich wystroju, ubiorów personelu itp. Wymagania te powodowały, że placówki prowadzone przez agentów były identyczne z macierzystymi placówkami pozwanego banku. W ocenie Sądu było to świadome działanie banku zmierzające do stworzenia sieci placówek obejmujących możliwie największy obszar kraju. Jednocześnie przyjęta strategia rozwoju polegająca na zawieraniu umów agencyjnych minimalizowała koszty ponoszone w związku z tym przez (…). Wskazują na to postanowienia (…) umowy z dnia 15 października 2008 r., w których wprost wskazano, że wszelkie koszty związane z prowadzeniem i rozpoczęciem działalności ponosi agent i że agencja powinna być odpowiednio oznakowana i urządzona zgodnie z wymogami banku. Wykaz wyposażenia został określony w załączniku do umowy, a zakup wyposażenia mógł być dokonywany wyłącznie u dostawców wskazanych przez (…). Zasady identyfikacji wizualnej również określał załącznik do umowy.
W konsekwencji takiego ukształtowania w umowie obowiązków agenta powstała sieć palcówek prowadzonych przez agentów, które były łudząco podobne do własnych placówek pozwanego banku, chociaż w umowie (…) zawarto postanowienie, że agent zobowiązany jest do informowania osób trzecich o zakresie swoich praw i obowiązków, a w szczególności do umieszczenia w agencji w miejscu publicznie dostępnym informacji o zawarciu umowy i statusie agenta banku, a także swojej firmie, siedzibie i nr KRS według wzoru przedstawionego przez (…). Agent był też zobowiązany do powstrzymania się od działań mogących wywołać u osób trzecich błędne przekonanie co do statusu agenta albo praw i obowiązków agenta lub banku.
Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że w placówkach prowadzonych przez G. P. powyższe informacje o jego statusie nie były umieszczone w miejscu i formie umożliwiającej zorientowanie się przez klientów, że nie znajdują się w placówce własnej banku, lecz w placówce prowadzonej przez agenta. Wręcz przeciwnie, zeznania wszystkich powodów wskazują jednoznacznie na to, że byli przekonani, że znajdują się w banku. Wśród poszkodowanych są osoby o różnym wykształceniu, w różnym wieku i mające różne doświadczenie życiowe, jednak wszyscy oni byli przekonani, że znajdują się w placówce banku i w związku z tym przekonani byli również o tym, że zawieranie tam umów jest bezpieczne. Świadczy to o tym, że w placówkach prowadzonych przez G. P. (1) nie było dostatecznej informacji o charakterze tych placówek. Świadczą o tym również działania banku podjęte po ujawnieniu sprawy G. P. i obowiązujący aktualnie w placówkach pozwanego banku sposób oznaczania placówek agencyjnych. Obecnie placówki te oznaczone są w sposób bardzo wyraźny i każda osoba wchodząca do placówki bez trudu może dostrzec informację o tym, że nie jest to placówka własna banku lecz placówka prowadzona przez partnera banku.
Okoliczność ta potwierdza w ocenie sądu fakt, że placówki prowadzone przez G. P. nie były oznaczone w sposób umożliwiający zorientowanie się przez przeciętnego klienta, że nie są one własnymi placówkami banku.
Brak stosownej informacji o charakterze placówek banku oraz celowe działania G. P., który za pośrednictwem osób zatrudnionych w tych placówkach zawierał z klientami banku umowy, których stroną nie był (…) i które nie dotyczyły produktów banku, spowodowały szkodę powoda i członków grupy. Umowy te były zawierane przez poszkodowanych albowiem pozostawali w błędnym przekonaniu, że umowy zawierane w banku dotyczą produktów bankowych i (…) ponosi odpowiedzialność za ich wykonanie. Stan taki trwał kilka lat i był możliwy albowiem pozwany (…) nie sprawował żadnej efektywnej kontroli nad działalnością placówek agencyjnych. Jak wynika z zeznań świadka M. P., struktury sprawujące kontrolę placówek agencyjnych były tworzone w tym samym czasie co tworzenie sieci tych placówek i początkowo nie było możliwe sprawowanie efektywnej kontroli. W okresie, w którym kontrolę zaczęto faktycznie wykonywać, czynności kontrolne były powierzchowne i koncentrowały się na kwestiach przechowywania środków finansowych, kontrolowano też wyrywkowo dokumenty. Kontrole nie podejmowały żadnych czynności zmierzających do ustalenia, czy w placówkach agencyjnych G. P. nie jest prowadzona działalność konkurencyjna polegająca na zawieraniu umów na rzecz innych podmiotów niż pozwany (…). Praktyka ta była niewątpliwie nieprawidłowa co zresztą zostało uwzględnione przez pozwany (…), jak bowiem wynika z zeznań ww. świadka obecnie kontrola jest znacznie bardziej staranna i obejmuje także poszukiwanie dokumentów wskazujących na prowadzenie niedozwolonej działalności. Świadczy to o tym, że przy zachowaniu niezbędnej staranności można było opracować i wdrożyć procedury umożliwiające szybkie wykrycie nieprawidłowości w placówce agencyjnej.
Wyniki postępowania dowodowego wskazują jednoznacznie na to, że w trakcie kontroli, jakie przeprowadzono w placówkach prowadzonych przez G. P. (1), nie kontrolowano w żaden sposób wypełniania przez niego obowiązków wynikających z (…) umowy agencyjnej dotyczących umieszczenia informacji o charakterze placówki ani obowiązków określonych w (…) umowy dotyczących zakazu prowadzenia w placówce innej działalności. Ponadto wyniki tych kontroli wskazują na liczne uchybienia w placówkach agenta w szczególności w zakresie przekazywania gotówki z placówki i prawidłowości prowadzonej dokumentacji. Zestawienia wykrytych niezgodności sporządzone po przeprowadzonych kontrolach wskazują na wielokrotnie występujące nieprawidłowości w zakresie obrotu gotówką np. stwierdzono, że 8 lipca 2010 r. dokonano przeksięgowania kwoty 65.000,00 zł i nie wiadomo kto pobrał gotówkę, 21 kwietnia 2010 r. gotówka w kwocie 25.000,00 zł została zabrana z placówki przez agenta bez sporządzenia stosownych dokumentów, 7 lipca 2010 r. stwierdzono brak potwierdzeń odwozu nadmiaru środków pieniężnych i brak potwierdzeń operacji gotówkowych, 21 października 2010 r. stwierdzono, że pieniądze pobrane zostały z placówki bez wymaganych potwierdzeń i nie zostały wpłacone na konto w tym samym dniu, podobna sytuacja została stwierdzona podczas kontroli z 5 listopada 2010 r.
Pomimo stwierdzania przez pozwany (…) powyższych uchybień, z których część wskazywała na to, że agent G. P. (1) swobodnie dysponuje środkami finansowymi klientów i nie przestrzega wymaganych procedur, pozwany (…) nie podjął w związku z tym żadnych istotnych działań także wówczas, gdy pomimo kontroli stwierdzane wcześniej uchybienia się powtarzały.
Brak nadzoru banku nad działalnością placówek agencyjnych przejawia się również w działaniu pracowników infolinii banku. Z zeznań świadka A. P. (2) wynika, że zatrudnieni przy obsłudze infolinii pracownicy banku nie mieli żadnych wytycznych co do postępowania w wypadku pytań dotyczących placówek agencyjnych, z zeznań tych wynika wręcz, że (…) nie informował w ogóle pracowników infolinii o tym, że (…) działa również z wykorzystaniem sieci placówek agencyjnych. W konsekwencji doprowadziło to do sytuacji, w której (…) utracił możliwość wcześniejszego wykrycia, że G. P. prowadzi w placówkach agencyjnych niedozwoloną działalność. Jeden z członków grupy M. S. (3) mając bowiem wątpliwości co do tego, czy oferowana mu w placówce umowa „pożyczki inwestycyjnej” jest produktem banku zatelefonował na nr infolinii banku w tej sprawie. Uzyskał tam informację – udzieloną przez świadka A. P., z której wynikało, że skoro produkt jest proponowany w placówce banku, to zawarcie umowy jest bezpieczne. A. P. (2) udzieliła takiej informacji pomimo swoich wątpliwości co do istnienia takiego produktu wychodząc z założenia, że skoro klient informacje o produkcie uzyskał od pracownika banku to jest ona prawdziwa. W ocenie Sądu brak wiedzy świadka A. P. o placówkach agencyjnych istotnie wpłynął na treść udzielonej M. S. informacji i jednocześnie spowodował, że pozwany (…) utracił możliwość wykrycia działalności prowadzonej przez G. P.
W ocenie Sądu powyższe okoliczności dają podstawy do uznania, że pozwany (…) ponosi odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez powoda i członków jego grupy także na podstawie art. 415 k.c. Wprawdzie zawarcie umowy agencyjnej zawierającej postanowienia zmierzające do maksymalnego upodobnienia placówki agencyjnej do placówek własnych banku było dopuszczalne to jednak charakter działalności, jaka miała być prowadzona w tych placówkach nakładał na (…) szczególne obowiązki w zakresie zapewnienia efektywnej kontroli prawidłowości ich funkcjonowania w celu ochrony interesów klientów banku, którymi byli niewątpliwie powód i członkowie jego grupy albowiem posiadali oni co najmniej rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe w tym banku.
(…) zgodnie z przepisem art. 2 ustawy Prawo bankowe jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Przepis ten daje bankowi szczególne uprawnienia co do zakresu jego działalności albowiem inne podmioty nie są uprawnione do prowadzenia tego rodzaju działalności, w związku z tym od banku należy wymagać szczególnej staranności przy prowadzeniu tej działalności. (…) może również powierzyć wykonywanie określonych w art. 6a ustawy Prawo bankowe czynności innemu podmiotowi, jednak tylko po spełnieniu warunków określonych w art. 6c ust. 1 Prawa bankowego. Jednym z wymagań określonych w tym przepisie jest to, aby powierzenie czynności innemu podmiotowi nie wpłynęło między innymi na skuteczność systemu kontroli wewnętrznej banku. W ocenie Sądu brak stworzenia efektywnego systemu kontroli i nadzoru nad działalnością placówek agencyjnych banku powodował, że (…) nie wypełniał obowiązków wynikających z ww. przepisów art. 2 i 6c ustawy Prawo bankowe a tym samym zachowanie pozwanego banku było w tym zakresie zachowaniem bezprawnym.
W ocenie Sądu powyższe zachowanie pozwanego było zawinione przez niego. Biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy Sąd uznał, że (…) dopuścił się „deliktu organizacyjnego”. (…) dopuścił się deliktu z winy nieumyślnej wskutek niedbalstwa albowiem tworząc sieć placówek agencyjnych nie stworzył spójnego i skutecznego systemu ich kontroli. Jak to zostało wcześniej wskazane, pomimo zawarcia w umowie agencyjnej w § 1 ust. 5 obowiązku umieszczenia przez agenta w placówce informacji o jej charakterze oraz zobowiązania się do powstrzymania się od działań mogących wywołać u osób trzecich błędnego przekonania co do statusu banku pozwany (…) nie przeprowadzał żadnych czynności mających na celu skontrolowanie wypełniania przez agenta tych obowiązków zwłaszcza w zakresie wyraźnego umieszczenia informacji o statusie placówki. Jednocześnie kontrole, jakie przeprowadzono w placówkach G. P. były powierzchowne a dokonane w ich trakcie ustalenia co do uchybień w zakresie przechowywania i dysponowania pieniędzy oraz liczne uchybienia co do prowadzenia dokumentacji nie spowodowały de facto żadnej reakcji pozwanego banku chociażby w postaci przeprowadzenia kompleksowej kontroli. Ponadto przypadek M. S. (3), który mając wątpliwości co do proponowanego mu w placówce produktu zadzwonił na infolinię banku, wskazuje, że nawet w takiej sytuacji klient banku nie miał szans na uzyskanie rzetelnej informacji, a (…) nie wprowadzając żadnych procedur na wypadek uzyskania przez pracownika infolinii informacji o możliwych nieprawidłowościach z własnej winy utracił możliwość wykrycia i przerwania działalności G. P. Wskazać należy również, że stworzenie odpowiedniego systemu kontroli było możliwe, o czym świadczą działania podjęte przez pozwany (…) po ujawnieniu nieprawidłowości w placówkach agencyjnych.
W ocenie Sądu powyższe bezprawne i zawinione zachowanie pozwanego banku pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą poniesioną przez powoda i członków grupy. Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że powód i członkowie grupy zawarli umowy „pożyczek inwestycyjnych” pozostając w błędnym przekonaniu, że dotyczą one produktu bankowego i, że (…) ponosi odpowiedzialność za ich realizację. Przekonanie to jak wcześniej wskazano było następstwem tego, że umowa była zawierana w placówce, która nie różniła się niczym od własnych placówek banku a równocześnie brak było widocznych informacji o tym, że jest to placówka agencyjna prowadzona przez inny podmiot.
W treści umów jakie przedstawiono do podpisania powodowi i członkom grupy pozwany (…) nie był wprawdzie wymieniony jako strona umowy to jednak nazwa banku była w nich wielokrotnie wymieniana, a rozliczenia związane z umową miały być wykonywane za pośrednictwem rachunków założonych w pozwanym banku. Ponadto użyte w umowie oznaczenie strony umowy: „D. Z. siecią franczyzową (…) Bank S.A. z siedzibą w B…” dla przeciętnego klienta banku wiązała umowę z tym bankiem. Zestawiając powyższe oznaczenie stron umowy oraz miejsce i okoliczności jej zawarcia, uznanie przez klientów, że umowa dotyczy produktu bankowego jest usprawiedliwione. Jednocześnie podkreślić należy, że nawet w sytuacji gdy klient miał jakieś wątpliwości, nie miał możliwości ich zweryfikowania o czym świadczy wskazany wyżej przykład M. S. (3), który zwrócił się o informację telefonując na nr infolinii banku.
Biorąc pod uwagę, że to zachowanie banku doprowadziło do powstania łudząco podobnych do placówek własnych banku punktów prowadzonych przez agentów oraz to, że brak należytej kontroli nad działalnością agentów umożliwił G. P. prowadzenie nielegalnej działalności powoduje w ocenie Sądu, że pomiędzy zachowaniem banku a szkodą poniesioną przez powoda i członków grupy zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Wystąpienie wszystkich przesłanek odpowiedzialności deliktowej uzasadnia przyjęcie, że (…) ponosi odpowiedzialność za szkodę powoda i członków grupy także na podstawie art. 415 k.c.
Powód podawał również alternatywną podstawę prawną swoich żądań wskazując na możliwość przyjęcia, że (…) ponosi odpowiedzialność kontraktową w oparciu o przepisy art. 6a ust. 1 pkt 1 i art. 6b ust. 2 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 474 k.c. Strona powodowa podniosła, że zarówno powód jak i wszyscy członkowie grupy byli klientami banku albowiem w pozwanym banku były prowadzone ich rachunki bankowe natomiast (…) powierzył na podstawie umowy agencyjnej wykonywanie czynności bankowych innej osobie. Umowa agencyjna nie została należycie wykonana i to pociąga za sobą odpowiedzialność kontraktową banku.
W ocenie Sądu powyższe stanowisko strony powodowej jest również uzasadnione. Okolicznością bezsporną jest bowiem fakt, że powód i wszyscy członkowie grupy byli klientami pozwanego banku i posiadali w nim co najmniej rachunki bankowe. Fakt ten został wykorzystany przez G. P. (1), który w oparciu o umowę agencyjną dokonywał w imieniu banku szeregu czynności bankowych między innymi w zakresie prowadzenia rachunków bankowych i w związku z wykonywaniem tych czynności doprowadził do powstania szkody. G. P. (1) wyrządził powodowi i członkom grupy szkodę podejmując przy wykonywaniu powierzonych mu na podstawie umowy agencyjnej czynności działania polegające na wprowadzeniu klientów banku w błąd co do charakteru prowadzonej przez siebie placówki i nakłanianiu ich do zawarcia umów „pożyczek inwestycyjnych”, które nie były produktem banku. Dokonując tych czynności G. P. nienależycie wykonywał łączącą go z bankiem umowę agencyjną albowiem umowa ta w (…) zawiera postanowienie, że agent zobowiązany jest do informowania osób trzecich o zakresie swoich praw i obowiązków, a w szczególności do umieszczenia w agencji w miejscu publicznie dostępnym informacji o zawarciu umowy i statusie agenta banku, a także swojej firmie, siedzibie i nr KRS według wzoru przedstawionego przez (…). Agent był też zobowiązany do powstrzymania się od działań mogących wywołać u osób trzecich błędne przekonanie co do statusu agenta albo praw i obowiązków agenta lub banku.
G. P. (1) niewątpliwie naruszał ww. postanowienia umowy agencyjnej, co zresztą spowodowało jej wypowiedzenie przez (…). Konsekwencją naruszenia ww. postanowień umowy była natomiast szkoda powoda i członków jego grupy. Przepis art. 6b ust. 2 ustawy Prawo bankowe stanowi, że odpowiedzialności banku za szkody wyrządzone klientom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 6a ust. 1 i 7, nie można wyłączyć ani ograniczyć. Przepis art. 6a ust. 1 dotyczy umowy agencyjnej, na mocy której (…) powierza agentowi wykonywanie niektórych czynności bankowych. Z uwagi na to, że w przedmiotowej sprawie powodowi i członkom grupy wyrządzono szkodę wprowadzając ich w błąd co do charakteru placówki prowadzonej przez G. P. i wywołując u nich błędne przekonanie, że zawierana przez nich umowa „pożyczki inwestycyjnej” jest produktem bankowym, co było działaniem sprzecznym z postanowieniami (…) umowy agencyjnej, odpowiedzialność pozwanego banku nie może być w żaden sposób wyłączona. W tej sytuacji pozwany (…) mógłby zgodnie z przepisem art. 474 k.c. ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez agenta albowiem odpowiada za jego działania jak za działania własne.
Mając na względzie wskazane wyżej okoliczności oraz treść przepisu art. 433 k.c. Sąd uznał, że żądania powoda i członków grupy znajdują uzasadnienie w art. 429 k.c. i art. 415 k.c. i na tej podstawie prawnej oparto rozstrzygnięcie uznając żądania powoda i członków grupy za usprawiedliwione co do zasady.
Pozwany (…) podnosił, że w wypadku uznania żądań powoda za uzasadnione konieczne jest zastosowanie przepisu art. 362 k.c. albowiem poszkodowani w jego ocenie przyczynili się do powstania szkody albowiem nie czytali przedstawionych im w placówkach agencyjnych umów lub czytali je niedokładnie.
W ocenie Sądu podniesiony zarzut przyczynienia się poszkodowanych do powstania szkody jest bezzasadny. Ustalenia poczynione w toku postępowania wskazują, że czynności podejmowane przez pokrzywdzonych w związku z zawarciem umowy były różne. Niektórzy spośród nich nie zapoznali się z treścią umowy, niektórzy przeczytali ją pobieżnie, były też osoby, które zapoznały się z jej treścią dokładnie. Pomimo tak różnych zachowań nikt z poszkodowanych nie dostrzegł podstępu. Niewątpliwie wpływ miał na to fakt, iż byli przekonani, że znajdują się w placówce banku, albowiem punkt agencyjny nie różnił się wizualnie w żaden sposób od placówek własnych banku. Ponadto skomplikowany sposób sformułowania umowy oraz wielokrotne użycie w nim nazwy pozwanego banku, a także sposób oznaczenia jednej ze stron umowy jako zarządzającego siecią franczyzową G. (…) Banku u przeciętnego klienta stwarzało usprawiedliwione przekonanie, że umowa dotyczy produktu bankowego.
Niewątpliwie fakt, że niektórzy poszkodowani nie przeczytali w ogóle umowy lub zrobili to pobieżnie jest okolicznością, która mogłaby dać podstawy do uznania, że przyczynili się oni do powstania szkody. Jednak okoliczność tą trzeba oceniać z uwzględnieniem tego, czy fakt dokładnego przeczytania umowy miałby znaczenie na podjęcie decyzji co do jej zawarcia. Biorąc pod uwagę, że w miejscowościach, w których znajdowały się placówki agencyjne prowadzone przez G. P. nie było żadnych oddziałów pozwanego banku jedyną formą zweryfikowania wiarygodności i bezpieczeństwa proponowanej umowy mogła być informacja udzielana przez pracowników banku obsługujących infolinię. Przykład M. S. (3), który mając wątpliwości dotyczące proponowanej mu umowy zatelefonował na nr infolinii i uzyskał tam uspokajającą informację co do bezpieczeństwa umów podpisywanych w placówkach banku świadczy o tym, że przeczytanie nawet dokładne umowy nie dawało gwarancji uniknięcia powstania szkody.
Pozwany (…) co do zasady nie kwestionował wysokości szkody poniesionej przez powoda i członków grupy. Zakwestionował wyłącznie roszczenia Z. P. (2) i R. K. (2), E. P., K. M., K. R. (1), P. Z., K. I. oraz J. D. (1), wskazując na rozbieżności pomiędzy ustaleniami sądu karnego, a roszczeniami zgłoszonymi w procesie.
Zarzuty pozwanego banku okazały się w tym zakresie częściowo uzasadnione – w odniesieniu do K. I. i K. R. (1).
Wskazać należy, że żądania powodów były co do zasady niższe niż rzeczywiście poniesiona szkoda, co wynikało z ujednolicenia w poszczególnych podgrupach wysokości żądań. Wysokość rzeczywiście poniesionej szkody wykazana została dokumentami w postaci umów „pożyczek inwestycyjnych” i dowodów przelewów zgromadzonych w aktach sprawy karnej. W wypadku niektórych z poszkodowanych zawarli oni kilka takich umów, a po zakończeniu jednej zawierali kolejną przekazując na jej poczet pieniądze z umowy poprzedniej i dopłacając dalsze kwoty (co określano jako „zasilenie z umowy”). Taka sytuacja miała miejsce w przypadku K. I. i K. R. (1).
K. I. wskazywał na fakt poniesienia szkody w kwocie 213.340,00 zł, ale domagał się zasądzenia kwoty 197.000 zł. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy karnej, tj. umowach, potwierdzeniach przelewów oraz z treści wyroku wydanego w sprawie karnej wynika natomiast, że jego szkoda wynosi 196.340,00 zł i w takim zakresie jego żądanie jest uzasadnione i podlega oddaleniu w pozostałej części.
W wypadku K. R. (1) wskazywał on poniesienie szkody w kwocie 120.300,00 zł, a domagał się zasądzenia kwoty 120.000,00 zł. W jego wypadku z dokumentów z akt sprawy karnej i załączonych tam umów i poleceń przelewów wynikało, że szkoda K. R. wynosi 110.300,00 zł. Różnica między podawaną przez niego szkodą a rzeczywistą szkodą wynikała z nieprawidłowego zaliczenia kwot wpłacanych na poczet jednej z kolejnych umów w ramach tzw. „zasilenia”. W związku z tym, żądanie K. R. było uzasadnione co do kwoty 110.300,00 zł, a w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.
Nieuzasadnione były zarzuty pozwanego co do żądań P. Z. Szkoda poniesiona przez P. Z. wynosi 55.000,00 zł – tj. tyle ile podawał. Wprawdzie w wyroku karnym została na jego rzecz zasądzona niższa kwota, jednak jest to następstwem pominięcia w postępowaniu karnym jednej umowy zawartej przez tego poszkodowanego, co było zapewne wynikiem przeoczenia przy sporządzaniu aktu oskarżenia. Umowy załączone do akt sprawy karnej dotyczące tego poszkodowanego wskazują bowiem na szkodę w kwocie 55.000,00 zł.
Wbrew twierdzeniom pozwanego Z. P. (2) również poniósł szkodę w kwocie wskazanej w toku procesu, jest on również wymieniony wśród poszkodowanych w wyroku karnym, pominięto go jednak w tym wyroku karnym przy ustaleniu obowiązku naprawienia szkody, zasądzono natomiast na jego rzecz od G. P. kwotę 33.000,00 zł z tytułu powództwa cywilnego.
Strona powodowa wykazała również zasadność żądań R. K. (2). Osoba ta nie była wprawdzie wymieniona wśród poszkodowanych w wyroku karnym jednak okoliczność ta nie przesądza o tym, że nie poniósł on szkody. Fakt poniesienia przez niego szkody w wysokości objętej żądaniem wynika z zeznań jak i załączonych do pisma z 19 marca 2014 r. dokumentów w postaci umów.
Strona powodowa w toku procesu sprecyzowała także żądania dotyczące K. M. i E. P. oraz nadesłała dokumenty wskazujące na to, że J. D. (1) w drodze dziedziczenia po D. S. (2) nabyła wierzytelność będącą przedmiotem żądania.
Pozwany podnosił również, że ewentualne uwzględnienie powództwa w niniejszej sprawie w sytuacji, gdy w wyroku karnym nałożono na G. P. obowiązek naprawienia szkody poprzez zwrócenie poszkodowanym pieniędzy w kwotach odpowiadających ich obecnym żądaniom może doprowadzić do uzyskania przez poszkodowanych podwójnego zaspokojenia. W ocenie Sądu zarzut ten nie jest uzasadniony albowiem obowiązek naprawienia szkody jest środkiem karnym swoistym dla postępowania karnego i nie wyłącza możliwości dochodzenia roszczeń na drodze postępowania cywilnego przeciwko innemu podmiotowi również odpowiedzialnemu za szkodę zwłaszcza w sytuacji gdy podstawy faktyczne i prawne żądania są odmienne od roszczeń kierowanych wobec G. P. Ponadto okolicznością bezsporną jest fakt, że G. P. (1) nie naprawił w żaden sposób szkody wyrządzonej powodom.
Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd na podstawie art. 429 k.c. i art. 415 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 i art. 21 ust. 1 i 2 u.d.p.g. zasądził od pozwanego banku na rzecz powoda B. B. (1) reprezentanta grupy kwotę 5.665.040,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty z tym ustaleniem, że na rzecz członków grupy przypadają kwoty wskazane w pkt I podpunkty 1-134 wyroku. W pozostałym zakresie, tj. co do żądań K. R. (1) ponad kwotę 110.300,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty i żądań K. I. ponad kwotę 196.340,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty powództwo oddalono.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Strona powodowa przegrała proces tylko w nieznacznej części uzasadnione było więc zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda – reprezentanta grupy B. B. (1) z tytułu zwrotu kosztów procesu całości kosztów poniesionych przez stronę powodową tj. kwoty 126.817,00 zł, na którą to kwotę składają się oplata sądowa w wysokości 100.000,00 zł oraz kwota 26.817,00 zł z tytułu wynagrodzenia i ustanowienia pełnomocnika procesowego. Kwota wynagrodzenia pełnomocnika została ustalona w oparciu o § 6 ust. 7 w zw. z § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Ponadto na podstawie art. 83 ust. 1 w zw. z art. 113 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. kwotę 2.879,66 zł z tytułu zwrotu kosztów sądowych, na które składają się koszty opublikowania ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego (2.558,40 zł) oraz kwota wypłacona świadkowi A. P. (2) z tytułu zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę i utraconych zarobków (321,26 zł).
W apelacji pozwany domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz orzeczenia o kosztach postępowania, zarzucając:
1. naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 359 § 1 k.p.c. w związku z art. 1 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 u.d.p.g. poprzez ich niezastosowanie i brak zmiany postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 6 czerwca 2012 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym poprzez odrzucenie pozwu, mimo że orzeczenie to jest postanowieniem niekończącym postępowania w sprawie, a w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego doszło do istotnej zmiany okoliczności faktycznych uzasadniającej odrzucenie pozwu z powodu braku spełnienia przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, co doprowadziło do wydania błędnego orzeczenia nie uwzględniającego wszystkich okoliczności faktycznych wpływających na istnienie i ewentualny zakres odpowiedzialności (…);
2. naruszenie przepisu postępowania, to jest art. 235 § 1 k.p.c., poprzez oparcie swoich ustaleń faktycznych w zakresie istnienia w ofercie (…) i sposobu informowania konsumentów o tak zwanych „produktach strukturyzowanych” na wynikach postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawartych w uzasadnieniu nieprawomocnej decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów numer (…) z dnia 31 grudnia 2013 r., podczas gdy Sąd Okręgowy powinien samodzielnie przeprowadzić postępowanie dowodowe w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, co doprowadziło do przyjęcia błędnych ustaleń faktycznych w zakresie istnienia i sposobu informowania konsumentów przez (…) o tak zwanych „produktach strukturyzowanych”;
3. naruszenie przepisu postępowania, to jest art. 233 § 1 k.p.c., mające istotny wpływ na wynik sprawy i wyrażające się w zaniechaniu wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w postaci zeznań świadka J. P. (2) oraz protokołów kontrolnych w zakresie ilości i jakości kontroli przeprowadzonych w placówkach franczyzowych (…) prowadzonych przez J. P. (2), czego skutkiem było poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, to jest ustalenie, że w placówkach G. P. (1) nie dochodziło do „rekontroli”, (…) nie nadzorował wykonywania przez G. P. (1) zaleceń pokontrolnych oraz, że placówki franczyzowe (…) były kontrolowane dopiero od 2010 r.;
4. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 429 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie jako podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej (…) polegające na przyjęciu że:
a) nie doszło do spełnienia się przesłanki negatywnej odpowiedzialności przewidzianej przez ten przepis, to jest braku winy w wyborze i ustalenie, że pozwany nie dochował należytej staranności prowadząc rekrutację agenta, podczas gdy ustalony stan faktyczny pozwala na przyjęcie, że sposób prowadzenia rekrutacji przez (…) odpowiadał przyjętym standardom i był właściwy, a wybór G. P. (1) na agenta (…) został zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego;
b) istniał związek funkcjonalny między przestępczą działalnością G. P. (1) polegającą na wprowadzaniu w błąd członków grupy i zawieraniu z nimi umów pożyczek, a zakresem czynności powierzonych G. P. (1) przez (…), podczas gdy przestępczy proceder G. P. (1) nie wchodził w zakres powierzenia, ani nie pozostawał z czynnościami powierzonymi mu przez (…) w ścisłym i wewnętrznym związku, który uzasadniałby odpowiedzialność deliktową pozwanego;
5. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 6b ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że:
a) przepis ten mógłby mieć zastosowanie, gdyby niemożliwe było przypisanie Bankowi odpowiedzialności na podstawie artykułu 429 c. z powodu braku winy w wyborze, podczas gdy artykuł 6b ust. 2 Prawa bankowego odnosi się jedynie do odpowiedzialności kontraktowej i nie obejmuje odpowiedzialności z tytułu deliktu,
b) możliwe jest zastosowanie tego przepisu bez konieczności wykazywania funkcjonalnego związku między działaniem wyrządzającym szkodę a zakresem czynności określonych w umowie z agentem, podczas gdy przesłanką zastosowania tego przepisu jest działanie sprawcy szkody w zakresie powierzonych mu przez (…) czynności;
6. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 415 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na bezzasadnym przyjęciu, że:
a) działanie (…) w zakresie kontroli nad swoimi placówkami franczyzowymi było nieprawidłowe, ponieważ (…) nie sprawował efektywnej kontroli nad działalnością tych placówek, podczas gdy system kontroli wewnętrznej (…) był zgodny z obowiązującymi przepisami i rekomendacjami Komisji Nadzoru Finansowego, a dodatkowo był zatwierdzony przez tę Komisję,
b) istniał adekwatny związek przyczynowy między rzekomym zaniechaniem (…) w zakresie sprawowania kontroli nad placówkami G. P. (1) a szkodą członków grupy, podczas gdy nawet zwiększona kontrola i eliminacja wszystkich stwierdzonych uchybień, w tym prawidłowe oznaczenie placówek agencyjnych, nie mogłyby zmniejszyć prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody,
7. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 474 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na bezzasadnym przyjęciu, że możliwa jest odpowiedzialność kontraktowa (…) względem członków grupy, mimo że członkowie grupy wywodzą swoje roszczenia nie z umów rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych, ale z umów „pożyczek inwestorskich”, których (…) nie był stroną;
8. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 362 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na bezzasadnym przyjęciu, że zachowania poszkodowanych nie można rozpatrywać w kategoriach przyczynienia do powstania szkody, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że zachowanie członków grupy stanowiło przykład rażącej niestaranności w zakresie dbania o własne interesy majątkowe, które to zachowanie pozostawało w adekwatnym związku ze szkodą i przyczyniło się znacznie do jej powstania.
W postępowaniu apelacyjnym pozwany uzupełniając zarzuty apelacji domagał się odrzucenia pozwu w stosunku do K. M., W. P. (1) i D. D. (2) względnie dokonanie zmiany postanowienia Sądu Okręgowego w B. w zakresie składu grupy i wyeliminowanie z niej tych osób oraz umorzenie w stosunku do nich postępowania argumentując, że te osoby nie złożyły formalnej zgody na przystąpienie do grupy, co w ocenie skarżącego uniemożliwia orzekanie w stosunku do nich.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje:
Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności odnieść się należy do zarzutu braku uprawnień procesowych K. M., W. P. (1) i D. D. (2) do występowania w tej sprawie.
Nie ma racji skarżący, że te osoby nie mają formalnego uprawnienia do występowania w procesie. Wbrew temu co zarzuca, K. M. była członkiem grupy od wniesienia pozwu i złożyła oświadczenie o przystąpieniu do grupy w dniu 21 października 2011 r. Z uwagi na kwestionowanie tego faktu przez pozwanego złożono kopię jej oświadczenia przy piśmie procesowym stanowiącym załącznik do protokołu rozprawy w dniu 20 września 2018 r.
Co się zaś tyczy pozostałych dwóch osób to ich udział w tym postępowaniu jest konsekwencją spadkobrania po osobach pierwotnie w procesie występujących, a ich prawa spadkowe zostały potwierdzone stosownymi dokumentami, co zresztą zostało wyjaśnione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i we wspomnianym wcześniej załączniku do protokołu rozprawy.
Odnosząc się zaś do poszczególnych zarzutów apelacji, w pierwszej kolejności zarzutu naruszenia art. 359 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1 u.d.p.g., Sąd Apelacyjny w pełni podziela argumentację zaskarżonego wyroku dotyczącą zaistnienia warunków rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Wypada tylko przypomnieć, że w tej kwestii Sąd Apelacyjny wypowiedział się już wiążąco w postępowaniu zażaleniowym przyjmując dopuszczalność rozpoznania sprawy w tym postępowaniu.
Nie jest warunkiem skuteczności pozwu grupowego, aby sytuacja faktyczna każdego z powodów była identyczna, czego zdaje się oczekiwać apelujący. Dla możliwości rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wystarczy bowiem, aby okoliczności prowadzące do powstania odpowiedzialności strony pozwanej względem każdego z powodów były na tyle wspólne, by można było powiązać z nimi np. taki sam mechanizm działania podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, prowadzący do jej powstania u każdego z nich. W tej sprawie to nie tylko działania agenta pozwanego, które były takie same w stosunku do każdego z powodów (wykorzystanie faktu bycia każdego z nich klientem pozwanego banku i zawarcie umowy w celu wyłudzenia ich środków pieniężnych w warunkach wyłączających racjonalną ocenę charakteru dokonywanej czynności i kreowanej przez nią sytuacji prawnej każdego z nich), ale również działania i zaniechania pozwanego banku leżące u podstaw jego odpowiedzialności, takie same w odniesieniu do każdego z powodów, które prowadziły do powstania szkody a co najmniej uniemożliwiły zapobieżenie jej powstania.
Ma rację pozwany, że można wyodrębnić w tej sprawie u każdego z powodów pewną grupę okoliczności właściwych każdemu z nich. Dotyczy to zwłaszcza motywów zawarcia umów z agentem pozwanego, ale nie one winny decydować o możliwości rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Istotne jest bowiem, jak wcześniej wyjaśniono, czy wspólne są dla członków grupy okoliczności leżące po stronie pozwanego uzasadniające jego odpowiedzialność. Poza tym decydujące znaczenie w tym wypadku powinno mieć to, na ile okoliczności wspólne dla wszystkich członków grupy, decydujące o odpowiedzialności pozwanego, przeważają nad okolicznościami indywidualizującymi zachowania każdego z powodów, zwłaszcza gdy w ocenianym stanie faktycznym nie miały one istotnego znaczenia dla przypisania pozwanemu tej odpowiedzialności.
Podsumowując, istotne znaczenie dla możliwości rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym ma to, czy dla wszystkich powodów są wspólne zachowania pozwanego prowadzące do powstania szkody u każdego z nich. W tej sprawie niewątpliwie tak jest.
Stąd zarzut niedopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym uznać należy za pozbawiony prawnego uzasadnienia.
Co się zaś tyczy zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 235 k.p.c., w zakresie opisanym w apelacji, trzeba przyznać rację skarżącemu, że naruszało zasadę bezpośredniości poczynienie ustalenia w oparciu o decyzję Prezesa UOKiK, wydaną w stosunku do pozwanego (…), że ten w czasie objętym zarzutami pozwu proponował swoim klientom produkty standaryzowane o zysku przekraczającym nawet 15% w skali roku. Było tak tym bardziej, że na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym decyzja ta nie miała wiążącego charakteru z uwagi na jej nieprawomocność.
Sytuacja jednak zmieniła się na etapie postępowania apelacyjnego z uwagi na oddalenie apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który rozpoznawał odwołanie pozwanego (…) od wspomnianej decyzji (…).
Z uzasadnienia tego prawomocnego wyroku wynika, że takie ustalenie było uprawnione i stanowiło podstawę oceny trafności wspomnianej decyzji i poprzedzającego wyroku Sądu Okręgowego. Zatem może ono stanowić również podstawę ustaleń w tej sprawie tym bardziej, że pozwany nie twierdził, aby w okresie istotnym dla rozstrzygnięcia, takich produktów nie oferowano klientom.
W apelacji podniesiono zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c.
W ocenie Sądu Apelacyjnego ustalenia zaskarżonego wyroku są niewadliwe w istotnych dla rozstrzygnięcia kwestiach. Poczyniono je bowiem na podstawie zebranych dowodów i wynikają one z ich swobodnej oceny, dozwolonej na gruncie art. 233 § 1 k.p.c.
Z istoty swobody oceny materiału dowodowego, przyznanej sądowi orzekającemu, wynika bowiem możliwość przyjęcia takiej oceny, która prowadzi do logicznie uzasadnionego wyniku końcowego, nie naruszając uznanych reguł prawniczej argumentacji, wiązania faktowi wyprowadzania z nich wniosków. W tej sprawie Sąd Okręgowy nie pominął istotnych dowodów, a więc uczynił przedmiotem swojej analizy cały materiał dowodowy mający znaczenie dla oceny skuteczności powództwa. To, że pozwany inaczej ocenia znaczenie niektórych dowodów nie może zdecydować o uznaniu skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., gdy jednocześnie nie wskazuje, jakie zasady logicznego rozumowania, konsekwencje wiązania faktów i wyprowadzania wniosków z ustalonych okoliczności Sąd Okręgowy naruszył. Istota bowiem swobody oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) pozwala przyjąć ustalenia nieakceptowane przez stronę ją kwestionującą, jeżeli nie narusza wspomnianych wcześniej zasad i tym samym nie jest sprzeczna z zebranymi dowodami i nie pomija dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia.
Skarżący zarzucał, że Sąd Okręgowy nie przeanalizował i nie wziął pod uwagę tego, że z zeznań J. P. (2), pracownika banku, wynika, iż mniej więcej raz na miesiąc wizytował placówki G. P. (1) po ich otwarciu w 2008 i 2009 r.
Analiza tych zeznań prowadzi do wniosków odmiennych od sformułowanych w apelacji, a mianowicie potwierdza, że nadzór i kontrola nad działalnością agenta były sporadyczne i powierzchowne, a zatem niewystarczające dla zapewnienia ochrony praw klientów banku nawiązujących z bankiem kontakt za pośrednictwem placówki agenta.
Poza sporem jest bowiem to, że nawet jeżeli J. P. (2) bywał w placówkach agencyjnych prowadzonych przez G. P. (1) to jego wizyty nie kończyły się sporządzeniem protokołu z przeprowadzonej kontroli, jeżeli taka miała miejsce. Zatem, poza twierdzeniem J. P., brak jest dowodów potwierdzających podnoszone przez niego okoliczności, w szczególności zakres czynności kontrolnych i ich wyniki. Co więcej, z jego zeznań wynika (karta 155iv), że nie miał zastrzeżeń co do placówek G. P. (1), gdy tymczasem z niewadliwych ustaleń zaskarżonego wyroku wynika, że G. P., wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie oznaczał w sposób prawidłowy swoich placówek wprowadzając tym samym w błąd klientów co do ich charakteru i charakteru prowadzonej w nich działalności. Skoro J. P. twierdzi, że nie miał zastrzeżeń do kontrolowanych palcówek, to albo tych kontroli w ogóle nie prowadził, albo ich jakość była wyjątkowo niska, skoro tak istotnego elementu funkcjonowania placówek agencyjnych świadek nie był w stanie zweryfikować.
Potwierdza to więc ustalenia zaskarżonego wyroku, że kontrole placówek G. P. były sporadyczne, prowadzone z częstotliwością znacznie mniejszą od wymaganej i poza tym były one powierzchowne.
Umożliwiły zatem agentowi prowadzenie działalności w warunkach dużej swobody co do charakteru prowadzonej działalności pod egidą pozwanego (…) i w warunkach uniemożliwiających klientom poznanie prawdziwego statusu placówek, z którymi nawiązywali kontakt i charakteru prowadzonej w nich działalności oraz zakresu uprawnień do podejmowania czynności, które uznawali za czynności banku, podejmowane w jego palcówkach.
Nie można się zgodzić ze skarżącymi, że ilość kontroli przeprowadzonych w placówkach G. P. świadczy na korzyść tezy, że były to rekontrole. Sąd Apelacyjny podziela ustalenie zaskarżonego wyroku, że tylko raz przeprowadzono rekontrolę w jednej z placówek G. P., zaś w pozostałych placówkach były to typowe kontrole, przeprowadzane zresztą z niewystarczającą częstotliwością, znacznie mniejszą od wymaganej. Z niczego nie wynika bowiem, aby poza jedną rekontrolą, pozostałe kontrole miały taki charakter. Nie bowiem liczba kontroli, jak sugeruje skarżący, tylko zlecony ich zakres, przesądza o ich charakterze, a więc czy były to rekontrole mające na celu sprawdzenie wykonania zaleceń wynikających z kontroli wcześniejszej.
Wbrew temu co twierdzi skarżący, wskazane w apelacji pisma G. P., będące odpowiedzią na zalecenia pokontrolne, nie mają istotnego znaczenia dla ustalenia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności. Pomijając to, że w części z nich G. P. polemizuje z zaleceniami i ich nie wykonuje (między innymi dotyczącymi konieczności przechowywania w placówkach dokumentów związanych z zawartą umową i koniecznością wystawiania dokumentów odwózki nadmiaru gotówki do placówki nadrzędnej (…)) to pozwany nie wykazał, aby wymusił na G. P. ich wykonanie oraz, aby sprawdził czy i w jaki sposób wykonano pozostałe. To, że G. P. potwierdza wykonanie części z nich – w enigmatyczny zresztą sposób – nie świadczy, że tak w istocie było.
Zresztą Sąd Okręgowy niewadliwie ustalił, że pozwany nie spowodował wykonania obowiązku wyraźnego oznaczenia charakteru placówek prowadzonych przez G. P. i konieczności posiadania w placówce dokumentów związanych z zawartą umową agencyjną co prowadziło do powstania wrażenia u klientów, że dokonują czynności w placówce banku.
Wynikająca z pisma z karty 1254 właściwie odmowa wykonania zalecenia istotnego dla obiegu gotówki pozwalającego kontrolować jej stan i sposób jej dyslokacji, tłumaczona przez G. P. tym, że żądane dokumenty służą zabezpieczeniu tylko jego interesu i są sporządzane w bliżej nieokreślony sposób, nie spowodowała właściwej reakcji (…) i nie nasunęła podejrzeń o możliwy nieudokumentowany obieg gotówki w zakresie większym niż stwierdzony w czasie kontroli.
W tych okolicznościach ustalenia zaskarżonego wyroku są prawidłowe i pokazują, że nadzór banku nad działaniem placówek prowadzonych przez G. P. był powierzchowny i niewystarczający, zwłaszcza, że jego klienci mieli uzasadnione prawo sądzić, iż znajdują się w placówce banku, nie zaś jego placówce agencyjnej prowadzonej przez inny podmiot.
Podsumowując, kwestionowane ustalenia zaskarżonego wyroku są niewadliwe, jak również pozostałe stanowiące podstawę wyrokowania przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny w pełni je podziela i przyjmuje za podstawę swojego rozstrzygnięcia bez potrzeby ich ponawiania, z przyczyn o których była wcześniej mowa.
Sąd Apelacyjny podziela również argumentację prawną tego wyroku, przyjętą na jego uzasadnienie w zasadniczym zakresie istotnym dla uwzględnienia powództwa.
Jest ona wynikiem prawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego tej sprawy.
W obszernym uzasadnieniu Sąd Okręgowy wyjaśnił dlaczego podstawę odpowiedzialności pozwanego (…) może stanowić art. 429 k.c. i Sąd Apelacyjny tę argumentację podziela opowiadając się za szerokim rozumieniem pojęcia „przy wykonywaniu czynności” prezentowanym przez Sąd Okręgowy. W okolicznościach tej sprawy związek funkcjonalny podejmowanych przez G. P. czynności prowadzących do powstania szkody powodów z wykonywanymi w imieniu pozwanego (…), przy uwzględnieniu okoliczności związanych z niemożnością odróżnienia czynności bankowych od innych podejmowanych przez agenta, jest niewątpliwy.
Obowiązkiem banku było niewątpliwie takie zorganizowanie działalności, także prowadzonej w ramach zawartych umów agencyjnych, aby były zabezpieczone w możliwie wysokim stopniu interesy jego klientów. Jednym z elementów tego powinnego zachowania, na który zwracał uwagę Sąd Okręgowy, było takie oznaczenie palcówek agencyjnych, aby nie było wątpliwości, że nie są to placówki (oddziały) banku. Tak się w tej sprawie nie stało albowiem pozwany, poza sformułowaniem w umowie agencyjnej wymogów dotyczących tej kwestii, nie zadbał o wykonanie umowy w tej części co prowadziło do błędnego przekonania klientów agenta, że przebywają w palcówce banku i dokonują czynności z bankiem a nie jego agentem.
Sąd Okręgowy obszernie wyjaśnił jakie inne elementy stanu faktycznego usprawiedliwiały również takie ich przekonanie. Nie ma więc potrzeby powtarzania tej argumentacji.
W tych okolicznościach ów związek funkcjonalny podejmowanych czynności przez agenta z czynnościami mu zleconymi był zachowany, albowiem nie sposób było odróżnić czynności podejmowanych w imieniu banku od innych – do nich podobnych – będących przekroczeniem udzielonego upoważnienia. Sąd Okręgowy wskazywał na błędne pouczenia kierowane przez pracowników infolinii banku odnośnie bezpieczeństwa podejmowanych czynności, świadczące na korzyść wspomnianej tezy.
Trafna jest nadto argumentacja zaskarżonego wyroku, iż pozwany nie może się zwolnić z odpowiedzialności twierdzeniem, że nie ponosi winy w wyborze agenta G. P. Sąd Okręgowy tę kwestię wyjaśnił i tylko wzmacniając jego argumentację trzeba wskazać, że gdyby rekrutacja prowadzona przez pozwany (…) była bardziej pogłębiona i wnikliwa, a taką być powinna z uwagi na obowiązek banku zapewnienia bezpieczeństwa jego klientom wchodzącym w relacje z agentem, nabrałby wątpliwości odnośnie kwalifikacji moralnych agenta, rzutujących na ocenę jego wiarygodności i tym samym możliwość obdarzenia go niezbędnym zaufaniem. Pozwany nie weryfikował, mającego uwiarygodnić G. P., jego nieprawdziwego twierdzenia o pracy na uczelni wyższej. Gdyby to uczynił, poznałby okoliczności podważające zaufanie do niego jako kandydata na agenta banku. Znaczenie powinien bowiem mieć nie podawany przez niego fakt pracy na uczelni wyższej, a więc podwyższone kwalifikacje, tylko podanie nieprawdziwych informacji dotyczących tej okoliczności. Z jakiegoś powodu G. P. tę nieprawdziwą informację przecież podał. Jak się okazało wykorzystał działalność agencyjną do wyłudzenia mienia od powodów.
Nie zwalnia pozwanego z odpowiedzialności twierdzenie o zastosowaniu się do wytycznych Komisji Nadzoru Finansowego, tzw. (…). Wcześniej wyjaśniono, że sposób rekrutacji nie był właściwy zważywszy charakter podejmowanych czynności przez agenta i obowiązek banku zagwarantowania klientom bezpieczeństwa czynności podejmowanych z agentem.
Sąd Okręgowy wyjaśnił, że rekrutacja G. P. ograniczona została do oceny przedłożonych przez niego podstawowych dokumentów i rozmowy kwalifikacyjnej. Z wspomnianej rekomendacji wynika zaś obowiązek dokonania analizy działalności podmiotu, któremu mają być powierzone czynności pod kątem zdolności do wywiązania się z przyjętych zobowiązań oraz ryzyka operacyjnego. Trudno przyjąć, aby wymóg ten realizowała rozmowa kwalifikacyjna z pracownikiem banku i dokumenty, które złożył G. P.
W tej sytuacji oparcie rozstrzygnięcia na treści art. 429 k.c. jest prawidłowe.
Trafnie również Sąd Okręgowy argumentował, że odpowiedzialność pozwanego ma także oparcie w regulacji przyjętej w art. 415 k.c.
Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela argumentację prawną zaskarżonego wyroku dotyczącą tej kwestii i przyjmuje ją za swoją.
Trzeba się bowiem zgodzić, wbrew odmiennym twierdzeniom apelacji, że brak koniecznego nadzoru nad funkcjonowaniem placówek agencyjnych G. P. doprowadził do zawarcia przez powodów ostatecznie niekorzystnych dla nich umów.
Inaczej niż twierdzi apelacja, działalność pozwanego, a w zasadzie zaniechanie podjęcia koniecznych działań, było działaniem zawinionym prowadzącym do powstania szkody. Obowiązkiem bowiem (…) było takie zorganizowanie swojej własnej działalności, ale również podmiotów, z którymi współpracował, aby zapewnić pełne bezpieczeństwo klientów banku podejmujących czynności bankowe.
(…) miał tego świadomość, gdyż w umowie z G. P. wprowadził zapis nakazujący mu zamieszczenie w widocznym miejscu w każdej z prowadzonych palcówek informacji o zawartej umowie. Niestety wykonania tego obowiązku nie egzekwował, a agent wykorzystał przekonanie powodów, że dokonują czynności w palcówce pozwanego i wyłudził od nich środki pieniężne.
(…) jako jednostka silniejsza i profesjonalista działający na rynku bankowym powinien stosować podwyższony miernik staranności i zapobiegliwości w organizowaniu swoich działań, przede wszystkim podejmowanych we współpracy z podmiotami zewnętrznymi. Mógł zakładać, że jego klienci będą podejmowali z nim czynności pozostając w zaufaniu do uczciwości proponowanych transakcji finansowych. W tej sprawie nie mieli oni realnej możliwości odróżnienia placówki agencyjnej G. P. od placówki pozwanego (…) z powodów, na które zwrócił uwagę Sąd Okręgowy. Sprawia to, że prowadzące do powstania takiej sytuacji zawinione zaniechanie pozwanego zapewnienia bezpieczeństwa transakcji podejmowanych przez jego klientów w placówkach agencyjnych kwalifikowane być musi jako spełniające warunki art. 415 k.c.
Doprowadziło ono do powstania szkody u powodów, którzy w zaufaniu do pozwanego (…) i w przekonaniu, że dokonują czynności w jego placówce oraz w zaufaniu do rzetelności oferowanego produktu, o czym przekonany był również pracownik banku zatrudniony na tzw. infolinii, zawarli niekorzystne dla siebie umowy. Można przyjąć, że gdyby nie wspomniany wcześniej brak nadzoru (…) powodowie uniknęliby wspomnianej szkody albowiem mieliby świadomość, że oferowany im produkt nie jest produktem bankowym i nie pochodzi od pozwanego. Umowy uszczuplające ostatecznie ich majątek zawierali w przekonaniu o bezpieczeństwie wpłacanych pieniędzy na rachunek prowadzony w pozwanym (…) i przeświadczeniu, że oferowany im produkt jest produktem bankowym, a więc z założenia bezpiecznym. Trafnie Sąd Okręgowy argumentował, że w tym czasie pozwany proponował produkty bankowe o stopie zwrotu w wysokości 15%, a więc nie można zarzucić powodom, że proponowane oprocentowanie powinno wzbudzić podejrzenia o rzetelność oferowanej transakcji.
We wcześniejszej części uzasadnienia wyjaśniono, że częstotliwość kontroli prowadzonych przez (…) w placówkach G. P. i ich nieefektywność a także zaniechanie realizacji postanowień umowy agencyjnej w zakresie mającym wykluczyć możliwość pomylenia agencji z placówką (oddziałem) (…) doprowadziły w efekcie do powstania szkody powodów. Te działania, a właściwie ich brak stworzyły okoliczności sprzyjające i umożliwiające popełnienie na szkodę powodów przestępstwa wyłudzenia mienia. Ta uwaga jest związana z podnoszonym w apelacji zarzutem naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 415 k.c.
Wbrew zarzutom apelacji, istnieje również normalny związek przyczynowy pomiędzy stworzeniem, wspomnianymi zachowaniami pozwanego, sytuacji umożliwiającej popełnienie na szkodę powodów przestępstwa, a rzeczywistą ich szkodą stąd wynikającą. Już wcześniej wyjaśniono, że postawa pozwanego wywołała usprawiedliwione przekonanie u powodów, aczkolwiek błędne, że dokonują czynności bankowej i korzystają z produktu przez niego oferowanego. Dlatego taka postawa pozwanego (zaniechanie podjęcia właściwych i koniecznych działań), prowadząc do powstania szkody w ich mieniu, pozostaje w normalnym związku z wyrządzoną im szkodą.
Pozwany eksponował w apelacji okoliczności, które miały świadczyć o małej roztropności powodów i braku dbałości o własne sprawy, przy zawieraniu umów w agencjach prowadzonych przez G. P. Nie dostrzega jednak, że swoim działaniem, a właściwie brakiem podjęcia wymaganych działań doprowadził do powstania sytuacji, która usprawiedliwiała przekonanie powodów o bezpieczeństwie zawieranych transakcji wiązanych z pozwanym bankiem. Nie można więc, jak oczekuje, przyjąć ich przyczynienia się do powstania szkody.
Można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością założyć, że również inne osoby, gdyby znalazły się w sytuacji powodów nie miałyby wątpliwości o rzetelność i bezpieczeństwo zawieranej umowy i byłyby przekonane, że korzystają z produktu banku. W specyficznych okolicznościach tej sprawy związanych z niemożnością zidentyfikowania prawdziwego podmiotu prowadzącego placówkę, w której dokonywali czynności (z powodu zaniechania egzekwowania powinności agenta w kwestii ujawnienia klientom faktu prowadzenia agencji bankowej), nawet pracownik banku obsługujący infolinię nie miał wątpliwości odnośnie rzetelności transakcji.
Co więcej, nie miał w ogóle wiedzy, że (…) posługuje się agentami w swojej działalności bankowej.
W tych okolicznościach nie tylko są spełnione warunki art. 415 k.c. uzasadniające odpowiedzialność pozwanego (…), ale brak jest możliwości pomniejszenia należnego odszkodowania z uwagi na przyczynienie się powodów do powstania szkody.
Sąd Okręgowy przyjął nadto, że pozwany ponosi również odpowiedzialność kontraktową (art. 474 k.c. w zw. z art. 6b ust. 2 Prawa bankowego) za szkodę powodów. Jej uzasadnienie ma stanowić twierdzenie o nienależytym wykonaniu umowy przez podmiot, któremu pozwany powierzył jej wykonanie (przez G. P.).
Sąd Apelacyjny nie podziela argumentacji zaskarżonego wyroku dotyczącej możliwości uwzględnienia powództwa również na tej podstawie prawnej.
Trudno bowiem przyjąć, że szkoda powodów powstała w wyniku realizacji uprawnień i podejmowania czynności wymienionych w art. 6a ust. 1 i 7 ustawy Prawo bankowe w związku z zawartą umową bankową. Działania agenta prowadzące do powstania szkody nie były bowiem tymi, o których mówi wspomniany przepis. Co więcej czynności podejmowane przez agenta nie wynikały z realizacji łączącego powodów z pozwanym (…) stosunku umownego. Wprawdzie wszyscy oni mieli rachunki bankowe w pozwanym (…) to jednak ich szkoda nie jest związana z ich prowadzeniem. Nie można więc mówić o nienależytym wykonaniu umowy i wyrządzeniu im szkody przez podmiot, któremu (…) powierzył wykonanie umowy o prowadzenie rachunku bankowego.
Dlatego nie można poszukiwać odpowiedzialności pozwanego (…) na gruncie tych przepisów i twierdzić, że szkoda jest następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zawartej pomiędzy każdym z powodów i bankiem, której wykonanie powierzono agentowi.
Uznając, że apelacja nie jest usprawiedliwiona Sąd Apelacyjny ją oddalił, o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., zaś o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 k.p.c.