Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Rafał Cieszyński
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 31 marca 2023 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w (…) W. (reprezentant grupy) przeciwko (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. o ustalenie,
postanawia:
ustalić, że w skład grupy w rozpoznawanej sprawie wchodzą:
[dane 581 osób].
Pozwem z 09 czerwca 2017 Miejski Rzecznik Konsumentów w (…) W., jako reprezentant grupy wniósł o ustalenie, że pozwany (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. (poprzednio: Bank (…) S.A. z siedzibą we W.), ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank, a w konsekwencji, że bank ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za pobieranie od nich rat spłaty kredytów w zawyżonej wysokości, to jest w wyższej wysokości, niż gdyby bank obliczał wysokość zadłużenia oraz rat spłaty kredytu bez zastosowania postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursu kupna waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wraz z pozwem został złożony wniosek o wydanie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.
W zakresie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, powód wskazał, iż zostały ziszczone wszystkie wymagane przesłanki. Powód wyjaśnił, iż roszczenie o ustalenie odpowiedzialności w przypadku wszystkich członków grupy dochodzone jest w ramach dochodzenia roszczenia pieniężnego o zwrot nienależytego świadczenia. Wszyscy członkowie grupy występują zatem z takim samym roszczeniem procesowym, co oznacza, że przesłanka jednorodzajowości dochodzonych roszczeń jest ziszczona. W ocenie powoda została również spełniona przesłanka liczebności grupy, albowiem na etapie składania pozwu grupa liczy 598 osób. Powód podniósł również, że wywiedzione roszczenie oparte jest również na takiej samej podstawie faktycznej. W odniesieniu do członków grupy, którzy są członkami jednej umowy kredytowej, podstawa ich żądań jest ponadto ta sama. Każdy z członków grupy zawarł z bankiem umowę kredytową według takiego samego wzorca, a ponadto w stosunku do każdego z nich bank miał zastosować przejęte ze wzorca niedozwolone postanowienia dotyczące waloryzacji, co w konsekwencji skutkowało pobieraniem zawyżonych świadczeń na poczet spłaty kredytu.
Reprezentant grupy wskazał również, że żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego, zostało oparte na następujących, takich samych okolicznościach faktycznych:
– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową z (…) Bank S.A., którego następcą prawnym jest pozwany Bank (…) S.A. (a obecnie (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.);
– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową jako konsument;
– dla każdego z członków grupy umowa kredytowa przewidywała udzielenie kredytu w złotych polskich i w takiej walucie kredyt został wypłacony;
– dla każdego z członka grupy wysokość kwoty kredytu do zwrotu oraz wysokość rat spłaty obliczono z zastosowaniem walutowych klauzul waloryzacyjnych;
– dla każdego członka grupy umowa kredytowa została zawarta na podstawie wzorca umowy przedstawionego przez bank;
– warunki umów kredytowych dotyczące zasad indeksacji walutowej były takie same dla wszystkich członków grupy i opierają się na identycznym mechanizmie waloryzacji;
– żaden z członków grupy nie uzgadniał indywidualnie z bankiem postanowień umowy kredytowej dotyczącej waloryzacji wysokości zadłużenia i rat spłaty kredytu;
– każdy z członków grupy płacił na rzecz banku raty spłaty kredytu w wysokości ustalonej na podstawie walutowych klauzul waloryzacyjnych.
W dalszej kolejności powód wywodził, że podstawowym elementem łączącym wszystkie roszczenia objęte pozwem jest ten sam kredytodawca. Złożony pozew obejmuje wyłącznie umowy zawierane z (…) Bank S.A., który został następnie przejęty przez Bank (…) S.A. (aktualnie: (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.). Nadto, wszyscy członkowie grupy zawarli umowy kredytowe z bankiem w celu uzyskania środków na zaspokojenie swych potrzeb mieszkaniowych, a w przypadku jednej umowy kredytu w celu spłaty wcześniejszych zobowiązań niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Powód podniósł, że każdy z członków grupy zawarł z pozwanym bankiem taką samą umowę kredytową, przy czym niektórzy członkowie grupy są stronami jednej umowy kredytowej. Modelowym wzorcem umowy, według którego są oceniane jest zakwalifikowanie konkretnej umowy na potrzeby niniejszego pozwu jest „Umowa kredytu na cele mieszkaniowe (…), który to wzorzec został wykorzystany bezpośrednio w odniesieniu do zdecydowanej większości członków grupy. Przedmiotowe umowy kredytowe były zawierane z wykorzystaniem wzorców umów przygotowanych w całości przez bank. W szczególności, w umowach kredytowych zawarto postanowienia określające zasady waloryzacji walutowej kwoty, którą kredytobiorca zobowiązany jest zwrócić na rzecz banku w wykonaniu obowiązku zwrotu kredytu udzielonego w pieniądzu polskim, a także waloryzacji wysokości rat spłaty oraz odsetek od zaciągniętego kredytu. Dla wszystkich umów kredytowych wysokość kursu CHF, według którego dokonywana była waloryzacja, określona była w Tabeli kursów sporządzanej przez bank. Treść wskazanych postanowień umownych nie była przedmiotem indywidualnych uzgodnień z żadnym z członków grupy. Nadto, stosowanie walutowych klauzul waloryzacyjnych odnosiło się również do tych płatności na rzecz banku, które dokonywane były bezpośrednio w walucie obcej. Tym samym, w ocenie powoda warunek takiej samej podstawy faktycznej dochodzonych pozwem grupowym roszczeń został spełniony.
Pismem procesowym z 30 listopada 2017 oraz 06 lutego 2018 powód rozszerzył powództwo wobec przystąpienia nowych uprawionych do grupy (II, III i IV tura)
Postanowieniem 09 września 2019 o sygn. akt I C 976/17 Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.
W piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (k. 17714) pozwany wniósł zarzuty co do członkostwa w grupie określonych osób to jest:
Uzasadniając wskazał, że część członków grupy nie ma statusu konsumenta i wynika to z tego, że zawarli oni z (…) Bankiem umowy kredytu indeksowanego do CHF w ramach prowadzonych działalności gospodarczych, o czym świadczy okoliczność, że w chwili zawierania lub w okresie wykonywania umowy kredytu byli wpisani do ewidencji działalności gospodarczej a nadto: wskazali adres nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie zakwaterowania osób na pobyt krótko i długoterminowy; wskazali koszt rat kredytu udzielonego na zakup nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako koszt uzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub dokonywali odpisów amortyzacyjnych środków trwałych w postaci nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy; w umowach sprzedaży nieruchomości, na zakup których udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, wprost wskazali, że nabyli te nieruchomości w ramach wskazanej działalności gospodarczej; lub dysponowali co najmniej jedną nieruchomością z przeznaczeniem na wynajem lub sprzedaż, co jest równoznaczne z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Dalej podniósł, iż część członków grupy negocjowała z (…) Bankiem kurs kupna CHF, zgodnie z którym były przeliczane z PLN na CHF i uruchamiane poszczególne transze kredytu. Powoduje to, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy nie negocjowali kursu CHF przy uruchomieniu transz kredytu. Z uwagi na to, że postanowienie było uzgodnione indywidualnie nie znajduje zastosowania określona ochrona z art. 3851 k.c. Pozwany zarzucił także, iż część członków grupy dokonywała spłat bezpośrednio w walucie CHF, poprzez niestosowanie kursów CHF z tabeli do dokonywanych przez nich spłat. Również i ta okoliczność powoduje, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy z możliwości tej nie skorzystali. Wskazał nadto, iż część członków grupy zawarła aneksy precyzujące zobowiązanie do spłaty rat kredytu w CHF oraz zmieniające rachunek bankowy do spłaty kredytu na rachunek w CHF. Nadto, podniósł zarzut braku spełnienia wymogów formalnych, albowiem część osób złożyła oświadczenia o wystąpieniu z grupy, a część osób zmarła. Wskazał także na zarzut braku legitymacji procesowej materialnej – część członków grupy nie występuje bowiem w tej sprawie wraz ze współkredytobiorcami. Powoduje, iż nie mają oni legitymacji procesowej czynnej, albowiem występuje w sprawie współuczestnictwo materialnego koniecznego pomiędzy członkami będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami będącymi łącznie z członkami tej samej grupy stroną tej samej umowy, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2020 poz. 446), po upływie terminu do podniesienia zarzutów, o których mowa w art. 15, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.
Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie stanowią środek obrony przysługujący pozwanemu w drugim stadium postępowania grupowego. Etap ten zmierza do ostatecznego ustalenia zakresu przedmiotowego i podmiotowego sprawy. Na tym etapie nie rozpoznaje się sprawy merytorycznie, w tym nie rozstrzyga się o zasadności twierdzeń przedstawionych przez strony. Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach służą ochronie interesów pozwanego. Pozwalają na zgłoszenie zastrzeżeń co do członkostwa poszczególnych osób w grupie lub podgrupach, a w konsekwencji – jeżeli Sąd uzna je za zasadne – umożliwiają pozwanemu wpływ na ostateczny skład grupy w postępowaniu grupowym.
W związku z upływem terminu na podniesienie zarzutów co do składu grupy i podniesieniem takich zarzutów przez pozwanego – w piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (vide k. 17714) – Sąd rozpoznający niniejszą sprawę zobligowany był do wydania postanowienia w przedmiocie ustalenia składu grupy, w którym to postanowieniu Sąd ostatecznie rozstrzyga o składzie grupy w postępowaniu grupowym. Zważyć przy tym należy, że ocenie Sądu podlega przynależność do grupy poszczególnych członków wskazanych przez powoda oraz zarzuty co do tego członkostwa podniesione przez pozwanego.
Zdaniem Sądu powód (Powiatowy Rzecznik Konsumentów w (…) W.) co do zasady sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd zweryfikował złożone oświadczenia o przystąpieniu do grupy, jak i pozostałe dowody, co doprowadziło Sąd do przekonania o zasadności przynależności do grupy większości wskazanych przez powoda osób. Niemniej jednak, w przypadku niektórych członków grupy wskazanych przez stronę powodową, Sąd podzielił słuszność wywiedzionych przez pozwanego zarzutów i odmówił im statusu członka grupy.
Przechodząc do analizy postawionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób, w pierwszej kolejności należy wskazać, iż jak podkreśla się w doktrynie, podstawą zarzutów zmierzających do wykazania, że dana osoba nie spełnia kryteriów przynależności do grupy, może być: zarzut braku oparcia roszczenia danego członka grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia danej osoby zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mogące wpływać na ocenę prawną jego roszczeń); zarzut, iż roszczenie danego członka grupy jest roszczeniem innego rodzaju niż roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład gdy osoba zgłaszająca roszczenie o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego zgłasza akces do grupy osób dochodzących roszczeń o zapłatę odszkodowania pieniężnego); zarzut, iż wysokość roszczenia pieniężnego danego członka grupy nie jest ujednolicona z wysokością roszczeń innych członków grupy lub podgrupy; zarzut, iż ujednolicenie roszczenia danego członka grupy lub podgrupy nie jest uzasadnione wspólnymi okolicznościami (na przykład gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że roszczenie danej osoby jest istotnie niższe niż roszczenia pozostałych członków grupy, a mimo to zostało określone na potrzeby postępowania grupowego w tej samej wysokości co pozostałe roszczenia), czy też zarzut, iż roszczenie danego członka grupy, w przeciwieństwie do roszczeń innych członków grupy, nie mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy (na przykład gdy do grupy konsumentów dochodzących grupowo roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową przystępuje osoba, która zakupiła towar w celu bezpośrednio związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą). Uznaje się ponadto, że podstawą zarzutów może być niedopełnienie wymogów formalnych niezbędnych dla przystąpienia do grupy, to jest przykładowo: zarzut, iż dana osoba złożyła oświadczenie o przystąpieniu po upływie terminu wyznaczonego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego; zarzut, iż oświadczenie danej osoby o przystąpieniu do grupy nie zawiera wymaganych elementów (na przykład nie jest podpisane) lub zarzut, iż pomimo umieszczenia danej osoby na wykazie osób, które przystąpiły do grupy, oświadczenie danej osoby nie zostało przedstawione sądowi (tak: Tomasz Jaworski, Patrick Radzimierski: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010).
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że pozwany w zarzutach co do członkostwa w grupie, ustawy powinien skupić się na wykazaniu, że określona osoba nie może uzyskać statusu członka grupy. W związku z tym zarzuty powinny wskazywać, jak już podniesiono powyżej, że roszczenie określonej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie określonej osoby (osób) nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób bądź też że roszczenie określonej osoby nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Co przy tym istotne, twierdzenia strony pozwanej, zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami procesowymi, winny zostać w należyty sposób wykazane przez przedłożenie stosownego materiału dowodowego.
Przechodząc do analizy poszczególnych zarzutów wywiedzionych przez pozwanego co do członkostwa w grupie poszczególnych osób wskazać należy, co następuje.
I. Zarzut braku oparcia roszczenia danych członków grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (brak statusu konsumenta, negocjowanie umowy, zawarcie aneksów precyzujących spłatę kredytu, spłata bezpośrednio w CHF).
a. Zarzut prowadzonej działalności gospodarczej.
Odnosząc się do z postawionych zarzutów, zważenia wymaga to, że Sąd nie podzielił zarzutów pozwanego co do większości osób – jedynie część z nich okazała się zasadna – dotyczących odmowy przyznania statusu członka grupy co do tych członków grupy, którzy nie mają w tej sprawie statusu konsumenta. Zważenia wymaga to, że konieczne jest rozróżnienie sfery w której dana osoba działa jako osoba fizyczna (konsument) i sfery, w której działa jako przedsiębiorca. Nie ma on wpływu na ocenę charakteru, w jakim występowali członkowie grupy przystępując do umowy (konsument czy przedsiębiorca). Mając na uwadze powyższe, Sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego co do członkostwa w grupie poniżej wymienionych osób z uwagi na okoliczności wskazujące na to, iż przystępując do umowy kredytu nie podejmowali działania w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.
Przede wszystkim jednak zważyć należy, iż co do części osób, pozwany wskazał, iż prowadzą działalność gospodarczą, opierając się tym, iż istnieje wpis w Centralnej Ewidencji o Działalności Gospodarczej, osób o tożsamych imionach i nazwiskach. Co do części osób, ze względu na tożsamość wielości imion i nazwisk i analizie nazwisk, zarzut ten okazał się chybiony i żaden z wpisów w (…) nie odnosił się do osoby będącej członkiem grupy. Również po analizie treści umów, jednoznacznie wynikało, iż kredyty zostały udzielone na cel mieszkaniowy. Dodatkowo, numer NIP wskazany w umowie, nie znajdował się we wpisach w (…). Dotyczy to następujących osób: A. M. (1) (umowa na k. 494); B. P. (1) (umowa na k. 568); D. M. (4) (umowa na k. 1508); G. P. (1) (umowa na k. 1860); J. P. (1) (umowa na k. 2293); K. T. (1) (umowa na k. 2859); L. M. (1) (umowa na k. 3235); Ł. J. (umowa na k. 3313); N. B. (umowa na k. 4008); W. E. (1) (umowa na k. 5697); A. A. (3) (umowa na k. 494); B. A. (umowa na k. 582); B. M. (4) (umowa na k. 743); G. E. (2) (umowa na k. 1860); J. K. (1) (umowa na k. 2271); J. A. (umowa na k. 2325); K. J. (umowa na k. 2847); K. B. (1) (umowa na k. 3048); S. R. (1) (umowa na k. 7678); L. W. (2) (umowa na k. 6956); C. H. (umowa na k. 8232) oraz K. Ż. (umowa na k. 8449).
W odniesieniu do pozostałej części osób, co do których został podniesiony jedynie zarzut prowadzenia działalności gospodarczej, wskazać należy, iż faktycznie numer NIP podany w umowie kredytu zgadzał się z numerem NIP podanym w (…). Niemniej jednak, działalność gospodarcza prowadzona była na inny adres jak nieruchomości finansowanej z umowy kredytu a nadto, data rozpoczęcia działalności gospodarczej jest późniejsza, aniżeli data zawarcia umowy kredytu. Dotyczy to następujących członków grupy: B. M. (2) (umowa na k. 743); D. H. (1) (umowa na k. 1636); S. Z. (umowa na k. 4739); S. I. (1) (umowa na k. 4939); T. M. (2) (umowa na k. 5341); J. A. R. (umowa na k. 2255); S. J. (1) (umowa na k. 4899); Z. Z. (2) (umowa na k. 5903); B. W. (2) (umowa na k. 6164); G. N. (umowa na k. 6452); J. B. (umowa na k. 6633); N. W. (umowa na k. 7282); O. D. (umowa na k. 7435); R. J. (umowa na k. 7490); R. B. (umowa na k. 7496); M. R. (4) (umowa na k. 7496); S. K. (5) (umowa na k. 7759) oraz C. B. (umowa na k. 7659).
Natomiast w odniesieniu do członków grupy, prowadzących działalność gospodarczą (co do części z nich tożsamy był numer NIP w umowie z numerem NIP w (…)), to jest: K. P. (1) (umowa na k. 2523); K. P. A. (1) (umowa na k. 2821); L. J. (1) (umowa k. 1851); J. A. (2) (umowa k. 2293); M. J. J. (11) (umowa k. 3781); O. J. (umowa k. 4097); S. B. (2) (umowa k. 4576); Z. D. J. (5) (umowa k. 5848); K. D. (4) (umowa k. 2523); B. M. (umowa k. 6228); K. M. (8) (umowa k. 6833); L. W. (1) (umowa k. 6998); M. P. (1) (umowa k. 7111); Z. P. A. (2) (umowa k. 8084); T. M. I. (4) (umowa k. 8107); Ż. E. (umowa k. 6390); P. P. (9) (umowa k. 8584) oraz P. B. M. (6) (umowa k. 8617) – faktycznie wykonywana przez nich działalność gospodarcza została zarejestrowana przed zawarciem umowy kredytu, co wynika z informacji z (…). Niemniej jednak, zdaniem Sądu, fakt zawarcia umowy kredytu pozostawał bez związku z tą działalnością, albowiem adres jej wykonywania jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu. Nadto, kod (…) widniejący w (…) nie pozwalał na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.
Natomiast w przypadku członków grupy: P. B. L. (umowa na k. 2097), G. A. (7) (umowa na k. 6452) oraz K. R. (umowa na k. 8449) – prowadzona działalność gospodarcza jest zarejestrowana na taki sam adres jak nieruchomość finansowana z kredytu, jednakże wykonywana działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytowa. Natomiast co do M. J. U., M. K. (4) (umowa na k. 3473) oraz D. T. (umowa na k. 6294) wskazać należy, iż wykonywana przez nich działalność gospodarcza jest zarejestrowana na prawdopodobnie taki sam adres jak nieruchomość finansowana z umowy kredytu, niemniej jednak działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytu. Także kod (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umów w przypadku powyższych członków grupy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.
Co do części członków grupy, pozwany podniósł zarzut, iż prowadzą działalność gospodarczą zarejestrowaną na taki sam adres, jak nieruchomość finansowana z kredytu. Zarzut ten dotyczył następujących osób: A. H. (umowa na k. 515); B. M. W. (umowa na k. 664); B. K. (umowa na k. 700); B. M. B. (6) (umowa na k. 793); B. J. (2) (umowa na k. 990); C. M. P. (2) (umowa na k. 1224); D. W. (umowa na k. 1387); D. E. (1) (umowa na k. 1552); G. R. (1) (umowa na k. 1830); G. A. (1) (umowa na k. 1881); K. W.
Pozwany wywiódł także, że część osób prowadzących działalność gospodarczą prowadzi ją także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości. Po pierwsze, wskazać należy, iż co do członków grupy: K. K. A. (1) (umowa na k. 2717), K. H. (umowa na k. 2775), Ł. M. (1) (umowa na k. 3301), A. M. (3) (umowa na k. 515), Ł. G. (umowa na k. 3301), W. A. (3) (umowa na k. 4126), T. P. (2) (umowa na k. 5214), F. L. (umowa na k. 6368) oraz S. A. (umowa na k. 8744) – Sąd nie znalazł tożsamych wpisów w ewidencji (…), które by odpowiadały wskazanym kredytobiorcom. Nadto, celem zawartych przez nich umów kredytu był cel mieszkaniowy. Natomiast co do: D. Z. (umowa na k. 1441), G. K. (1) (umowa na k. 2044); K. G. (1) (umowa na k. 2619); K. A. A. (6) (umowa na k. 2893); K. A. (umowa na k. 2988); T. M. (1) (umowa na k. 5214); D. A. (umowa na k. 1441); K. M. (umowa na k. 2585); G. A. (umowa na k. 6421); S. W. (umowa na k. 7587); S. M. (umowa na k. 7659); Ć. R. (umowa na k. 6280) oraz M. I. (2) (umowa na k. 15472) – zważyć należy, iż w przypadku tych osób w dacie przestąpienia do przedmiotowej umowy, w ogóle nie prowadzili działalności gospodarczej, zaś jej podjęcie nastąpiło w odstępie czasu od przystąpienia do umowy. Natomiast D. M. (3) (umowa na k. 1484), M. B. (4) (umowa na k. 3843), N. H. (umowa na k. 7265) zarejestrowali prowadzoną działalność gospodarczą przed datą zawarcia umowy. Jednakże, adres wykonywanej działalności gospodarczej jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu, zaś (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostaje w związku z prowadzoną działalnością.
Co do pozostałych osób powód podniósł zarzut, iż zawarły one dwie lub więcej umów kredytu, co – zdaniem pozwanego – miało być równoznaczne z faktem prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu, nie sposób powiązać tego faktu z prowadzeniem działalności gospodarczej, nawet jeśli faktyczne niektórzy współkredytobiorcy zawarli więcej niż jedną umowę kredytu. Twierdzenia pozwanego w tym zakresie są zbyt daleko idące i nie zostały niczym poparte.
Sąd podzielił natomiast stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa wobec okoliczności wskazujących na to, iż zawarta umowa pozostała w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w grupie osobom wymienionym poniżej:
Sąd podzielił stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa w grupie powyższym osobom. Okoliczności przytoczone powyżej wskazują na to, że zawarte przez nich umowy pozostawały w związku z prowadzoną działalnością na co wskazuje wykonywanie działalności przed datą rozpoczęcia umowy oraz – w przypadku większości z nich – również tożsamy adres nieruchomości, która była finansowana z udzielonego kredytu z adresem prowadzonej działalności gospodarczej (wpis w (…)).
Natomiast niezależnie od podniesionych zarzutów przez pozwanego, Sąd odmówił członkostwa w grupie następującym osobom: C. E. (umowa na k. 1006), C. P. (umowa na k. 1154), C. Z. (2) (umowa na k. 1006), S. M. J. (3) (umowa na k. 15546 oraz S. C. G. (umowa na k. 15546) – z tego powodu, iż uznał że roszczenia tych kredytobiorców nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Jest to związane z tym, że umowy kredytu dotyczące tych osób różnią się od umów dotyczących pozostałych członków grupy. Przede wszystkim zważyć należy, iż umowy te zostały zawarte w latach 2002-2005, podczas gdy pozostałe umowy w latach 2006-2009. Dalej, wskazać należy, iż jeśli chodzi o kwestionowane klauzule to nie są one zgodne z klauzulami z innych umów – chodzi o § 2 ust. 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2. W kwestionowanych umowach z lat 2006-2009 dotyczą one postanowień odnoszących się do przeliczenia kwoty kredytu za pośrednictwem Tabeli kursowej Banku. Natomiast w umowach dotyczących tych kredytobiorców, jedynie § 2 ust. 2 odnosi się do wypłaty kwoty kredytu za pośrednictwem „Tabeli kursów”, zaś § 4 ust. 1a nie ma umowie, a § 9 ust. 2 – dodatkowego zabezpieczenia kredytu.
Uznać zatem należy, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia tej grupy osób zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mających wpływ na ocenę prawną ich roszczeń.
b. Zarzut zawarcia aneksu do umowy kredytu oraz spłaty bezpośrednio w CHF.
Przechodząc do oceny kolejnych zarzutów pozwanego, za odmową przyznania statusu członka grupy nie mogła przemawiać okoliczność, że część osób zawarła aneksy do umów kredytu w przedmiocie zmiany waluty, a tym samym uniezależniła się od kursów walut z tabel banku. Wszyscy członkowie grupy domagają się ustalenia przesłanek odpowiedzialności pozwanego banku w związku z taką samą podstawą faktyczną żądań, to jest zawartymi przez wszystkich członków grupy umowami kredytowymi tego samego rodzaju. Nie sposób uznać, że w przypadku osób, które zawarły aneksy precyzujące sposób spłaty, są to inne roszczenia niż te, które zostały objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W ocenie Sądu kwestia zawarcia przez część osób aneksów, na które powołuje się pozwany, nie ma znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia w przedmiocie członkostwa w grupie. Nadto nie wyklucza ona możliwości ustalenia abuzywnego charakteru postanowień tych umów w pierwotnej wersji. Przede wszystkim jednak podniesione przez pozwanego okoliczności należy uznać za zarzuty prawa materialnego, których zasadność może zostać poddana ocenie dopiero na etapie postępowania rozpoznawczego. Powyższe stanowisko pozostaje aktualne również w odniesieniu do zarzutów w przedmiocie zawarcia przez kilka osób z pozwanym umów ramowych w zakresie współpracy na rynku finansowym, w tym możliwości zawierania transakcji kupna/sprzedaży walut po kursach indywidualnie negocjowanych.
Nadto, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawał również zarzut dotyczący spłaty bezpośrednio w CHF, skoro dla wypłaty kredytu Bank posługiwał się klauzulą waloryzacyjną opartą na „Tabeli kursowej” ustalanej przez Bank w dniu wypłaty kredytu.
Z tego też powodu, w ocenie Sądu brak było podstaw do uwzględnienia zarzutu pozwanego.
II. Zarzut sprawy ugodzonej w stosunku do S. Ł. i D. Ł. (2).
Pozwany podniósł także zarzut powagi rzeczy osądzonej, to jest co do S. Ł. i D. Ł. (2), albowiem zawarli oni z pozwanym aneks do umowy kredytu, w którym zmienili umowę kredytu indeksowanego do CHF na umowę o kredyt w złotych i jednocześnie oświadczyli, że zrzekają się wszelkich roszczeń wobec Banku. Wskazać należy, iż osoby te złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy (data wpływu oświadczenia do Sądu – 10 sierpnia 2022) – w związku z czym nie znalazły się w ustalonym przez Sąd składzie grupy.
III. Zarzut braku spełnienia wymogów formalnych niezbędnych do uczestnictwa w Grupie
Pozwany podniósł nadto, że nie mogą uzyskać statusu członka w grupie osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu oraz osoby, które zmarły. Sąd odmówił członkostwa w grupie osobom, które w toku postępowania złożyły oświadczenie o wystąpieniu z grupy, które były dla Sądu wiążące. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, każdy członek grupy, który złożył uprzednio oświadczenie o przystąpieniu do grupy, może złożyć również skuteczne oświadczenie o wystąpieniu z grupy aż do uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu składu grupy. Wystąpienie powyższych osób z grupy zostało zaś wykazane złożonymi przez nich oświadczeniami o wystąpieniu z grupy, przedłożonymi przez powoda, w toku postępowania. Podkreślić przy tym należy, iż w skład grupy nie weszły osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy do 31 marca 2023, to jest wydania postanowienia o ustaleniu składu grupy.
Nadto, z oczywistych względów nie zostały ujęte w składzie grupy osoby, które zmarły. Z informacji przedstawionej przez pozwanego wynika, iż są to następujące osoby: K. I. (2), N. U., M. M. H. (2), C. M. (2), J. J. (13), M. P. (3), M. J. (7) oraz W. D..
IV. Zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej.
Pozwany podniósł także zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej wynikający z zachodzącego w niniejszej sprawie współuczestnictwa koniecznego. Wyjaśnił, iż zachodzi ona pomiędzy członkami grupy będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami, będącymi łącznie z członkami grupy stroną tej samej umowy o kredyt, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie. Współuczestnictwo konieczne w niniejszej sprawie wynika z istotny spornego stosunku prawnego pomiędzy członkami grupy – których reprezentuje powód – a pozwanym bankiem. Ustalając odpowiedzialność banku – Sąd powinien tę odpowiedzialność ustalić niepodzielnie wobec wszystkich osób.
W ocenie Sądu nie zachodzi współuczestnictwo konieczne pomiędzy kredytobiorcami w żądaniu określonym niniejszym pozwem, to jest żądaniu ustalenia, że pozwany, ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wskazać bowiem należy, iż współuczestnictwo konieczne występuje w sytuacji, w której żądaniem pozwu jest objęte roszczenie o ustalenie nieważności umowy i wtedy wymagany jest udział wszystkich kredytobiorców. Z uwagi bowiem na to, że roszczenie o ustalenie nieważności czynności prawnej jest roszczeniem niepodzielnym w tym zakresie w sprawie powinni wystąpić wszyscy kredytobiorcy. W niniejszej sprawie roszczenie dotyczy ustalenia odpowiedzialności pozwanego za stosowanie w umowie postanowień niedozwolonych. Fakt ustalenia, iż w umowie postanowienia takie się znajdują nie będzie rzutował na sytuację pozostałych kredytobiorców. Okoliczność ta nie będzie ich pozbawiać możliwości wystąpienia z własnym powództwem. To samo dotyczy osób, którym Sąd odmówił uczestnictwa w grupie a pozostają jednocześnie współkredytobiorcami co do osób, które są członkami w grupie.
Zdaniem Sądu za chybione należało uznać powyższe twierdzenia pozwanego co do odmówienia statusu członków grupy tym osobom.
Podsumowując, z uwagi na to, że część wywiedzionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób została uznana przez Sąd za zasadna, Sąd postanowił o przyznaniu statusu członka grupy osobom wskazanym sentencji postanowienia. W ocenie Sądu wszystkie osoby wskazane w treści postanowienia o ustaleniu składu grupy uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego. Osoby te są konsumentami, ich roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju i są oparte na jednakowej podstawie faktycznej, osoby te złożyły skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy, zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu. Powód składając pozew dołączył wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące przystąpienia do grupy poszczególnych osób, a zatem przynależność do grupy wymienionych osób nie budziła wątpliwości Sądu. Również po weryfikacji zarzutów odnoszących się do tych osób – w tym przede wszystkim analizy zawartych umów oraz wpisów w (…) uznać należy, że przedstawiciel grupy sprostał ciężarowi dowodu na nim spoczywającemu, dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd dokonał weryfikacji złożonych oświadczeń, umów i pozostałych dowodów i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z niej poszczególnych członków. Zdecydowaną większość przedmiotowych umów zawierali oni jako konsumenci i wyłącznie na potrzeby osobiste, w postaci zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.
Mając na uwadze powyższe rozważania, orzeczono jak sentencji postanowienia.