Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Monika Dominiak
Sędziowie: SSO Barbara Budzianowska, SSO Urszula Idzikowska
po rozpoznaniu w dniu 15 września 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. – reprezentanta grupy przeciwko (…) S. A. z siedzibą w W. o ustalenie
postanawia:
OGŁOSZENIE O WSZCZĘCIU POSTĘPOWANIA GRUPOWEGO
Przed Sądem Okręgowym w Warszawie, XXIV Wydziałem Cywilnym wszczęte zostało postępowanie grupowe w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. nr 7 z 2010 r., poz. 44) z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. działającego w charakterze reprezentanta grupy przeciwko (…) S.A. z siedzibą w W., sygnatura akt XXIV C 500/14, w którym na chwilę obecną udział bierze 71 członków grupy, a wartość przedmiotu sporu wynosi 3.197.972,38 zł.
Miejski Rzecznik Konsumentów w Urzędzie Miasta S. jako reprezentant grupy wniósł o:
1) ustalenie przez Sąd, że stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą członków grupy postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, określające zasady ustalania wysokości kwot, które mają być wypłacone członkom grupy i kwot, które mają być pobrane przez (…) S.A. ze środków pieniężnych członków grupy pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez nich składek regularnych, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z przyczyn innych niż śmierć,
2) ustalenie, że w przypadku rozwiązania przed upływem okresu ubezpieczenia, zawartych przez (…) S.A. z członkami grupy, umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, z przyczyn innych niż śmierć, (…) S.A. jest zobowiązana do wypłaty członkom grupy kwoty równej wartości wszystkich środków pieniężnych pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez niego składek regularnych, obliczonej według cen jednostek funduszy z najbliższego dnia wyceny danego ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, następującego po dniu rozwiązania umowy.
Każdy, kto łącznie spełnia następujące warunki:
1) zawarł jako konsument ze (…) S.A. umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym na czas określony wynoszący od 15 do 30 lat („Umowa ubezpieczenia”), w oparciu o poniżej wskazane wzorce umowne zawierające postanowienia, zgodnie z którymi w przypadku rozwiązania Umowy ubezpieczenia przed upływem Okresu ubezpieczenia z przyczyn innych niż śmierć (…) S.A. nie wypłaciłaby konsumentowi nic albo wypłaciłaby mu kwotę stanowiącą określony procent wartości rachunku polisy pochodzącej ze składek regularnych zapłaconych przez konsumenta, za nie więcej niż pełne 5 (lub 7) lat Okresu ubezpieczenia, powiększoną o wartość rachunku polisy pochodzącą z dobrowolnych składek dodatkowych, o ile takie były przez konsumenta uiszczane oraz o wartość rachunku polisy pochodzącą ze składek regularnych zapłaconych po upływie 5 (lub 7) lat Okresu ubezpieczenia. Pozostała część środków zgromadzonych na rachunku polisy, pochodząca ze składek regularnych, zostałaby pobrana przez (…) S.A. i wynosiłaby w dwóch pierwszych latach Okresu ubezpieczenia 100% albo 98% tych środków, zaś począwszy od trzeciego roku, procent ten malałby sukcesywnie wraz z upływem kolejnych lat,
2) nie rozwiązał ze (…) S.A. umowy ubezpieczenia zawartej na podstawie niżej wymienionego wzorca umowy:
a) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzone uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 2 czerwca 2003 r.,
b) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzone uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 25 lutego 2004 r.,
c) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzone uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 16 sierpnia 2004 r.,
d) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Spektrum/M. M., zatwierdzone uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 21 stycznia 2005 r.,
e) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Spektrum/M. M. o indeksie (…)-(…),
f) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Dom o indeksie (…),
g) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
h) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
i) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
j) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
k) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
l) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularna M. (…) o indeksie (…),
m) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
n) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…),
o) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Przyszłość z Kapitałem o indeksie (…),
może przystąpić do grupy, składając pisemne oświadczenie o przystąpieniu do grupy w nieprzekraczalnym terminie 2 miesięcy od daty ukazania się tego ogłoszenia i przesyłając je do reprezentanta grupy – Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S., na adres jego pełnomocników radców prawnych A. L. lub D. K., (…) s.c., ul. (…), (…)-(…) W.
Przystąpienie do grupy po upływie powyższego terminu jest niedopuszczalne.
Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. oraz na zasady wynagrodzenia pełnomocnika.
Prawomocny wyrok ma skutek wobec wszystkich członków grupy, to jest osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu złożą oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w postanowieniu sądu określającym skład grupy.
ZASADY WYNAGRODZENIA PEŁNOMOCNIKA :
Uzasadnienie punktu 2 postanowienia
W dniu 13 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać niniejszą sprawę w postępowaniu grupowym, a w dniu 24 lutego 2016 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił zażalenie na to postanowienie (k. 8146-8153; 8439, 8441-8447v).
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r.) (dalej: u.d.p.g.) po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego.
W myśl ust. 2 wskazanego artykułu ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego powinno zawierać:
1) wymienienie sądu, przed którym toczy się postępowanie grupowe;
2) oznaczenie stron postępowania oraz oznaczenie przedmiotu sprawy;
3) informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy, w oznaczonym terminie, nie krótszym niż jeden, a nie dłuższym niż trzy miesiące od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy;
4) zasady wynagrodzenia pełnomocnika;
5) wzmiankę o wiążącym skutku wyroku wobec członków grupy.
Zgodnie z ustępem 3 art. 11 u.d.p.g. ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego umieszcza się w poczytnej prasie o zasięgu ogólnokrajowym. W szczególnych wypadkach sąd może zarządzić zamieszczenie ogłoszenia w prasie o zasięgu lokalnym, zaś w myśl ustępu 4 zarządzenie ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego można zaniechać wtedy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, postępowanie wchodzi w kolejną fazę mającą na celu poinformowanie potencjalnych uczestników grupy o toczącym się postępowaniu sądowym. Powyższe pozwala osobom zainteresowanym również na przystąpienie do grupy. Publikacja ogłoszenia ma za zadanie umożliwić osobom przystąpienie do grupy, na rzecz której postępowanie zostało wszczęte. Podkreślić należy, iż o dokonaniu ogłoszeń postanawia Sąd, co wynika wprost z przepisów powołanej ustawy w momencie, gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie wszystkie osoby, które mogą być potencjalnymi uczestnikami grupy wyraziły już wolę wstąpienia do postępowania jako uczestnicy grupy.
Z uwagi na to, że postanowienie o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym uprawomocniło się należało wydać postanowienie o dokonaniu ogłoszeń w postępowaniu grupowym.
Zgodnie z ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w treści ogłoszenia należało wskazać sąd, przed którym toczy się postępowanie wraz ze wskazaniem sygn. akt sprawy, oznaczeniem stron postępowania, liczby członków grupy, którzy zgłosili się do niej na dzień wydania niniejszego postanowienia, jak również wskazać wartość przedmiotu sporu. Do elementów istotnych ogłoszenia, a wymienionych już wcześniej należało zaliczyć również precyzyjne określenie przedmiotu sprawy. W doktrynie wskazuje się, iż ogłoszenie powinno precyzować przedmiot sprawy, czyli wskazywać, jakiego rodzaju roszczenie jest dochodzone przez reprezentanta grupy. W przypadku dochodzenia zasądzenia kwot pieniężnych ogłoszenie powinno określać ich wysokość. Na podstawie tych informacji zainteresowani podejmą decyzje co do przystąpienia do określonej grupy. Ogłoszenie powinno informować także o okolicznościach faktycznych będących podstawą dochodzonych roszczeń. Bez posiadania takich informacji osoby, które zamierzają przystąpić do grupy, nie będą w stanie ocenić, czy ich własne roszczenia oraz udział kwalifikuje się do określonego postępowania grupowego. Osoba, która może przystąpić do grupy, musi przede wszystkim stwierdzić, że okoliczności faktyczne będące podstawą dochodzonych roszczeń w postępowaniu grupowym odpowiadają okolicznościom faktycznym leżącym u podstaw jej własnego roszczenia (M. Rejdak [w:] Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, pod red. M. Rejdak i P. Pietkiewicz, wyd. Lexis Nexis 2011, wyd. 1).
W ocenie Sądu powyższe stanowisko należy zaaprobować w całości, czego przejawem było wskazanie w treści ogłoszenia, iż członkiem grupy może zostać osoba fizyczna, która jako konsument zawarła ze (…) S.A. umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym na czas określony wynoszący od 15 do 30 lat w oparciu o wskazane wzorce umowne zawierające postanowienia, zgodnie z którymi w przypadku rozwiązania Umowy ubezpieczenia przed upływem okresu ubezpieczenia z przyczyn innych niż śmierć (…) S.A. nie wypłaciłaby konsumentowi nic albo wypłaciłaby mu kwotę stanowiącą określony procent wartości rachunku polisy pochodzącej ze składek regularnych zapłaconych przez konsumenta, za nie więcej niż pełne 5 (lub 7) lat okresu ubezpieczenia, powiększoną o wartość rachunku polisy pochodzącą z dobrowolnych składek dodatkowych, o ile takie były przez konsumenta uiszczane oraz o wartość rachunku polisy pochodzącą ze składek regularnych zapłaconych po upływie 5 (lub 7) lat Okresu ubezpieczenia. Zdaniem Sądu należało doprecyzować, iż powyższe dotyczy jedynie osób, które zawarły wskazane umowy i jednocześnie związane były Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym o ściśle określonej nazwie, a wymienione w treści ogłoszenia. Zdaniem Sądu pozwalało to na sprecyzowanie przedmiotu sprawy, a co więcej taka treść ogłoszenia pozwalała przeciętnemu konsumentowi na zrozumienie treści dochodzonego roszczenia przez reprezentanta grupy, a co za tym idzie względnie podjęcie decyzji o przystąpieniu do niej.
W treści ogłoszenia wskazano również na możliwość przystąpienia do grupy poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy jednocześnie precyzując, iż może to nastąpić w nieprzekraczalnym terminie 2 miesięcy i będzie to termin wystarczający dla złożenia oświadczenia przez osoby zainteresowane.
Ogłoszenie uwzględnia również informację o skutkach przystąpienia do grupy i uczestnictwa w takim postępowaniu poprzez wskazanie, iż prawomocny wyrok ma skutek wobec wszystkich członków grupy co wyczerpuje przesłanki wskazane w art. 11 ust. 2 pkt. 5 u.d.p.g.
W treści ogłoszenia wskazano również informacje dotyczące wynagrodzenia pełnomocnika, które zostały określone w umowie pomiędzy reprezentantem grupy a pełnomocnikiem (art. 11 ust. 2 pkt 4 u.d.p.g.).
Sąd postanowił dokonać ogłoszenia w Gazecie (…). Powyższe spełnia dyspozycję art. 11 ust. 3 u.d.p.g. w zw. z art. 7 ust 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe. Za pismo poczytne na całym obszarze państwa uznaje się takie, które jest rozpowszechniane na terenie całego kraju w nakładzie umożliwiającym dotarcie ogłoszenia do jak najszerszego kręgu odbiorców i spełniające kryteria poczytności, ogólnokrajowości oraz powszechności, a co więcej pismo to nadaje się do zamieszczania w nim ogłoszeń. Sąd nie znalazł w niniejszej sprawie okoliczności umożliwiających odstępstwo od zasady dotyczącej rodzaju publikatora, a w szczególności możliwości dokonania publikacji w czasopiśmie o charakterze lokalnym.
Odnośnie kosztów dokonania ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, należy wskazać, iż koszty te zalicza się do wydatków wchodzących w skład kosztów sądowych (art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dalej jako: u.k.s.c.). Z uwagi na to, że ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego stanowi czynność obowiązkową, podejmowaną przez sąd z urzędu, kwotę potrzebną na pokrycie wydatku na tą czynność wykłada tymczasowo Skarb Państwa (art. 83 ust. 1 u.k.s.c.), zaś o ewentualnym obciążeniu wydatkiem jednej ze stron sąd orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, stosując odpowiednio art. 113 u.k.s.c. (tj. obciąża wydatkiem stronę przegrywającą, ewentualnie odstępuje od obciążenia wydatkiem), (zob. T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. 1, wyd. C.H. Beck, komentarz do art. 11 u.d.p.g.).
Mając na uwadze powyższe Sąd postanowił dokonać ogłoszenia o treści wskazanej w sentencji postanowienia w Gazecie (…) na koszt Skarbu Państwa o czym orzeczono w pkt. 2 sentencji postanowienia.