Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:
Przewodniczący: SSO Magdalena Śliwińska – Stępień
Sędziowie: SSO Marta Sadowska, SSO Cezary Skwara
po rozpoznaniu w dniu 6 października 2015 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) Sp. Z.o.o. w W. przeciwko (…) S.A. w W. o odszkodowanie – pozew grupowy w przedmiocie wniosku powoda o wyłączenie sędziów
postanawia:
oddalić wniosek.
Powód (…) Spółka z o.o. w W., w imieniu grupy 35 pośredników ubezpieczeniowych, wniosła w dniu 5 września 2011 roku pozew w postępowaniu grupowym przeciwko (…) S.A. w W. o odszkodowanie dla członków grupy w kwocie łącznej 13.051.860,00 zł. (k. 2-25).
Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 r. sygn. akt XVI GC 595/11 (k. 2723) Sąd odrzucił pozew. Postanowienie to zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2014 r. sygn. akt I ACz 22/14. (k. 2859-2868).
Postanowieniem z dnia 27 października 2014 r. sygn. akt XVI GC 676/14 Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz odrzucił pozew i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych (k. 2938, 2944-2953). Na postanowienie to złożyły zażalenie obie strony – strona powodowa w całości (k.2956-2982), wnosząc o jego zmianę i przyjęcie spraw do rozpoznania w postępowaniu grupowym, ewentualnie o jego uchyleniu i przekazaniu do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, strona pozwana natomiast zaskarżyła rozstrzygnięcie w części (k.2986-2997), tj. w zakresie w jakim Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanej o zasądzenie od powoda kosztów procesu ponad kwotę 7 217 zł, wnosząc o zmianę postanowienia w tym zakresie, ewentualnie uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. (k. 3047-3053)
Postanowieniem z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt I ACz 166/15 Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej Sądowi Okręgowemu w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, iż oceniając przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego Sąd Okręgowy bezpodstawnie uznał, iż brak jest jednakowej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, opierając się na argumentach wykraczających poza dopuszczalny zakres kontroli formalnej powództwa. Sąd Apelacyjny wskazał także, iż Sąd Okręgowy w istocie stwierdził brak szkody przed przeprowadzeniem właściwego postępowania dowodowego.
Sprawa została skierowana do rozpoznania przez Sąd ponownie w składzie: SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz.
W dniu 14.09.2015 r. strona powodowa wniosła o wyłączenie sędziów SSO Marii Zgiet– Zawadzkiej, SSO Jana Wawrowskiego i SSO Katarzyny Bartosiewicz (k.3073-3075), wskazując iż w jej ocenie w sprawie zachodzi wątpliwość do co bezstronności tych sędziów w niniejszej sprawie. Strona powodowa wskazała, iż sędziowie ci byli w składzie orzekającym, który wydał postanowienie o odrzuceniu pozwu z dnia 27 października 2014 r. Jakkolwiek co do zasady postanowienie o odrzuceniu pozwu ma charakter formalny i nie stanowi wyrazu stosunku sędziego do meritum sprawy, to – zdaniem strony powodowej – w tym przypadku Sąd Okręgowy dokonał merytorycznej oceny powództwa przed przeprowadzeniem właściwego postępowania dowodowego, wskazując iż powód nie wykazał szkody ani związku przyczynowego, zajmując tym samym stanowisko w kwestii podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej. Strona powodowa powołała się na treść uzasadnienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31.03.2015 r. sygn. akt I Acz 166/15, wskazując, iż Sąd Okręgowy dokonał merytorycznej oceny powództwa. Zdaniem powoda wobec powyższego dalsze prowadzenie sprawy bez zmiany składu sędziowskiego powodowałoby potrzebę stwierdzenia przez Sąd, iż wcześniejsza ocena merytoryczna powództwa wyrażona w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu była nietrafna, zaś strona powodowa musiałaby przekonać Sąd do zmiany wyrobionej przed przeprowadzeniem postępowania dowodowego opinii. Wobec tego powód musiałby przekonywać Sąd do zmiany już przyjętego stanowiska, zaś pozwany jedynie je umocnić. W ocenie strony powodowej powyższa sytuacja uzasadnia jej obawy, iż prowadzenie sprawy w obecnym składzie może budzić wątpliwości ,co do stronniczości ww. sędziów.
SSO Maria Zgiet – Zawadzka , SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz złożyli do sprawy oświadczenia, w których wskazali, iż nie zachodzi żadna okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnione wątpliwości co do ich bezstronności (art. 49 k.p.c.). (k. 3081 – 3083).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 49 k.p.c., niezależnie od przyczyn wyłączenia sędziego wskazanych w art. 48 k.p.c., sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub wniosek strony jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.
W ocenie Sądu wskazane przez powoda we wniosku o wyłączenie sędziego okoliczności nie mogą być jednak podstawą do jego wyłączenia od udziału w niniejszej sprawie.
Jak wskazał Sąd Najwyższy, hipotezie art. 49 k.p.c. odpowiada taka sytuacja, w której strona wykaże istnienie okoliczności uzasadniających wątpliwości co do bezstronności sędziego. Samo przeświadczenie strony co do tego, że sędzia prowadzi proces wadliwie, nie jest przesłanką do żądania wyłączenia sędziego. Strona może zwalczać wadliwe orzeczenie wydawane przez sąd przy pomocy środków odwoławczych. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2011 r. III UZ 9/11). W ocenie Sądu przytoczone przez stronę powodową fragmenty uzasadnienia postanowienia o odrzuceniu pozwu oraz postanowienia Sądu Apelacyjnego nie mogą zostać potraktowane jako przesłanki uzasadniające wątpliwość, co do bezstronności sędziów w danej sprawie. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia uchylającego zaskarżone postanowienie podał, iż Sąd Okręgowy, badając przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego wykroczył poza kryteria wskazane w ustawie, wychodząc poza dopuszczalny zakres kontroli formalnej. Sąd Apelacyjny wskazał, iż takie rozszerzenie kwestii badanych przez Sąd Okręgowy zmierza do oceny merytorycznej żądania oraz iż wskazane przez Sąd Okręgowy wątpliwości prima facie należą do oceny merytorycznej zasadności powództwa. Powyższe nie oznacza, że Sąd Apelacyjny uznał, iż Sąd Okręgowy, w skład którego wchodzili sędziowie, których dotyczy przedmiotowy wniosek wypowiedział w sposób definitywny swój pogląd na merytoryczny aspekt sprawy.
Wypowiadając się na temat prejudykatu, Sąd Apelacyjny ogólnie wskazał skutki, jakie może powodować pogląd przeciwny niż wyrażony w tym postanowieniu, nie wskazując, iż taki charakter miało zaskarżone orzeczenie o odrzuceniu pozwu. Należy wskazać, iż „wątpliwości” sędziów SSO Marii Zgiet–Zawadzkiej, SSO Jana Wawrowskiego i SSO Katarzyny Bartosiewicz, do których odnosi się Sąd Apelacyjny, stanowiły jedynie wskazanie na tle załączonego do pozwu materiału dowodowego, jakie hipotetyczne czynności mogą zostać podjęte, by została wykazana wysokość szkody, jej powiązanie z działaniami pozwanego czy przynależność wszystkich osób wskazanych w pozwie do grup występujących w postępowaniu grupowym. Powyższe z kolei nie świadczy o tym, że wskazani przez powoda sędziowie nie przeprowadzą postępowania dowodowego i nie dokonają oceny dowodów zgodnie z treścią art. 233 k.p.c. Dopiero wszechstronne rozważenie materiału dowodowego jako całości doprowadzi do ustalenia stanu faktycznego, który poddany subsumcji prawa materialnego będzie podlegał ocenie merytorycznej Sądu.
Nawet jeśliby uznać, iż wskazani we wniosku o wyłączenie sędziowie, wykraczając poza dopuszczalny zakres badania przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, dokonali części oceny dowodów stanowiących dokumenty dołączone do pozwu, nie można przyjąć, iż stanowi to przejaw stosunku sędziów do strony powodowej, który mógłby budzić podejrzenie o braku bezstronności. Jak wskazał Sąd Najwyższy zarzuty godzące w dokonaną przez sąd I instancji ocenę zebranego materiału dowodowego mogą być przedmiotem środków odwoławczych. Nie mogą natomiast być uważane za samodzielną podstawę wniosku o wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 stycznia 1975 r., I CZ 170/74). Powód zarzuca składowi orzekającemu, iż pogląd wyrażony przez niego w uzasadnieniu postanowienia co do załączonych do pozwu dowodów będzie rzutował na ocenę dowodów przedstawionych przez stronę powodową na rozprawie, głównie źródeł osobowych i opinii biegłych. Należy powtórzyć, iż w uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu pozwu sędziowie nie ocenili załączonych dowodów w kontekście zasadności żądania jako niewiarygodnych bądź nieprzydatnych, ale ograniczyli się do wskazania, jakie należy wykazać okoliczności w celu oceny jego zasadności. Nie można stwierdzić, aby takie stanowisko prowadziło do konkluzji, iż sędziowie SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz negatywnie ocenią środki dowodowe przedstawione przez powoda bez ich pełnej analizy i bezstronnej oceny stosownie do zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.
Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż wniosek powoda o wyłączenie sędziów na podstawie art. 49 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.