Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk (spr.)
Sędziowie: SSO Rafał Wagner, SSO Jacek Bajak
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 czerwca 2016 r. sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów Miasta S. W. przeciwko Towarzystwu (…) S.A. z siedzibą we W. o zapłatę,
postanawia:
Pozwem z dnia 22 grudnia 2014 r. Miejski Rzecznik Konsumentów w (…) W. działający w charakterze reprezentanta grupy wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (…) S.A. z siedzibą we W., tytułem zwrotu, kwot równych wartości korzyści majątkowych uzyskanych przez pozwanego bez podstawy prawnej kosztem członków grupy, w wykonaniu nieważnych czynności prawnych – nieważnych oświadczeń, złożonych przez członków grupy pozwanemu, o chęci skorzystania z zastrzeżenia na ich rzecz ochrony ubezpieczeniowej oraz nieważnych umów grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. W przypadku oddalenia powództwa w zakresie dotyczącym żądania z pkt I pozwu wniesiono o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (…) S.A. z siedzibą we W., tytułem zwrotu, kwot pobranych przez pozwanego od członków grupy bez podstawy prawnej jako opłata likwidacyjna, w oparciu o niedozwolone postanowienia umów grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oraz zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (…) S.A. z siedzibą we W., tytułem zwrotu, kwot pobranych przez pozwanego od członków grupy bez podstawy prawnej jako opłata administracyjna, zwana również przez pozwanego opłatą za zarządzanie, w oparciu o niedozwolone postanowienia umów grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym – w kwotach wskazanych indywidualnie dla każdego z powodów w ramach podgrupy.
W pozwie wniesiono o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie art. 1 w związku z art. 4 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010, nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”).
Pozwany pismem z dnia 2 marca 2015 r. wniósł o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w kwocie 43.200,00 zł na rachunek Sądu Okręgowego w Warszawie w terminie dwóch miesięcy pod rygorem zwrotu pozwu. Pozwany wskazał, iż domaga się on wyłącznie wpłacenia kaucji w wysokości nieprzekraczającej 1%. Wskazał ponadto, iż zgodnie z twierdzeniami powoda kwota, której zabezpieczenia domagał się pozwany została już zebrana od członków grupy przez pełnomocnika powoda i jest obecnie zdeponowana na rachunku bankowym kancelarii (…). Pozwany podniósł, iż w związku z koniecznością sporządzenia osobnej opinii aktuarialnej pozwany zmuszony będzie ponieść koszty w wysokości co najmniej 184.500,00 zł z tytułu honorariów za przygotowanie ww. opinii. Pozwany podniósł także, iż w niniejszej sprawie konieczne będzie sporządzenie przez biegłych opinii, a na podstawie kosztów opinii z analogicznych spraw, pozwana zobowiązania będzie do zaliczkowania w kwocie łącznej 487.080,00 zł na poczet wynagrodzeń biegłych. Pozwany uwzględnił także koszty drukowania i kserowania dokumentów w wysokości 7.002,32 zł oraz koszty weryfikacji prawdziwości załączonej dokumentacji – 1.176,37 zł.
Za uwzględnieniem wniosku, w ocenie pozwanego, przemawia także fakt, że powód nie uprawdopodobnił roszczenia, zastępując to koncepcją rozszerzonej prawomocności Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a w przypadku oddalenia powództwa niemożliwe będzie wyegzekwowanie kosztów bezpośrednio od powoda, bowiem koszty procesu z udziałem Rzecznika nie mogą być przerzucone na jednostkę samorządu terytorialnego (k. 4036-4048).
W odpowiedzi na wniosek powód wniósł o oddalenie wniosku o zobowiązanie powoda do uiszczenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, podając, iż kaucja ma w istocie charakter fakultatywny, a jej podstawową przesłanką jest istnienie ryzyka, że w przypadku wygrania procesu pozwany nie będzie miał możliwości pełnego zaspokojenia swojego roszczenia o zapłatę na jego rzecz kosztów procesu.
Powód wskazuje, iż nie ma ryzyka niezaspokojenia ewentualnego żądania o zwrot kosztów procesu, bowiem powód realizuje swoje zadania dysponując środkami ujętymi w jego budżecie. Ewentualnie zasądzone koszty procesu stanowić będą koszt prowadzenia ustawowej działalności Rzecznika i stanowią element budżetu powoda. Powód uważa nadto, że przepis o zakazie zaciągania zobowiązań i wyłączenie odpowiedzialności Miasta S. W. za zobowiązania powoda nie znajdzie w niniejszej sprawie zastosowania, bowiem potencjalne zobowiązanie do zwrotu kosztów procesu będzie wynikało z orzeczenia sądu, a nie stanowiło zaciągniętego zobowiązania umownego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Wniosek należało oddalić.
Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 u.d.p.g. na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.
Wprowadzenie regulacji w przedmiocie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu miało stanowić skuteczną tamę przed nadużywaniem instytucji powództw grupowych. Pozwany, składając taki wniosek, winien jednak uprawdopodobnić po pierwsze, że wytoczone przeciwko niemu powództwo jest oczywiście bezzasadne lub że jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy „pieniactwa procesowego”, a po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 listopada 2012 r., sygn. akt I ACz 1485/12, LEX nr 1499166).
W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, iż brak zobowiązania powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu miałoby skutkować poszkodowaniem pozwanego. Sąd podkreśla, iż z dokumentów zawartych w aktach sprawy nie wynika, aby ewentualna egzekucja kosztów procesu od strony powodowej była niemożliwa lub znacznie utrudniona. Miejski Rzecznik Konsumentów Miasta S. W. jest jednostką dysponującą własnym budżetem na działalność związaną z celami ustawowymi, a do takich należy także dochodzeń praw konsumentów w postępowaniu sądowym. Nadto z treści umowy pomiędzy pełnomocnikiem powoda a Rzecznikiem Konsumentów w sposób jednoznacznie wynika, co nie jest przedmiotem sporu między stronami, że reprezentant grupy i pełnomocnik przewidzieli możliwość przegrania niniejszego postępowania, a w związku z tym sposób uzyskania od członków grupy kosztów procesu zasądzonych na rzecz strony pozwanej (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 lutego 2015 r., sygn. akt I ACz 43/15, LEX nr 1646028).
Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie wskazanych przepisów orzekł jak w sentencji postanowienia.