Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 23 lutego 2016 r., VI ACz 2340/15 poprzez uwzględnienie wniosku o wyłączenie sędziów od orzekania w sprawie.
Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Mariusz Solka
Sędziowie: SSO Joanna Korzeń, SSR (del) Andrzej Lipiński
po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2015 roku w Warszawie, na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę w przedmiocie wniosków powoda o wyłączenie sędziego [dane trojga SSO] (k.1318-1319)
postanawia:
oddalić wniosek.
Pismem z dnia 22 lipca 2015 r. reprezentant grupy – K. K. wniósł o wyłączenie sędziów [dane trojga SSO] (k. 1318-1319). W uzasadnieniu przedmiotowego wniosku wskazał, że skład orzekający w osobach wskazanych powyżej w dniu 19 listopada 2014 roku, w sprawie o sygn. III C 367/13 z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W., wydał postanowienie o odrzuceniu pozwu. Postanowienie to zostało zmienione przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 3 czerwca 2015 roku poprzez dopuszczenie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Sędzią referentem został(a) ponownie sędzia (…), która w ocenie powoda winna być wyłączona od orzekania na mocy art. 49 k.p.c., gdyż dokonując odrzucenia pozwu wyraziła ona pogląd prawny rzutujący bezpośrednio na wynik sprawy. W odniesieniu do sędziego (…) i sędziego (…) wniosek o wyłączenie został złożony z ostrożności procesowej, jeśli zostali oni również wyznaczeni do ponownego rozpoznania sprawy (wnioski o wyłączenie sędziów k. 1318-1319).
Sędzia (…) w swym oświadczeniu wyjaśnił(a), iż nie zachodzą przesłanki z art. 48 k.p.c., ani żadne inne okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności, jako sędziego orzekającego w sprawie III C 798/15 (oświadczenie k. 1321).
Sędzia (…) w oświadczeniu wyjaśniła, że pomiędzy nim/nią a stronami procesu, czy też pełnomocnikami stron nie istnieją okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności, jako sędziego orzekającego w sprawie III C 798/15 w rozumieniu art. 49 k.p.c. Ponadto wskazał(a), że nie występują przyczyny jej wyłączenia na podstawie art. 48 k.p.c. (oświadczenie k. 1322).
W oświadczeniu złożonym przez sędziego (…) wyjaśniła ona, że nie zachodzą przesłanki do jego/jej wyłączenia od orzekania w sprawie III C 798/15 zarówno w oparciu o art. 48 k.p.c., jak również o art. 49 k.p.c. (oświadczenie k. 1324)
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Wniosek powoda jako bezzasadny podlegał oddaleniu. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, sędzia orzekający w danej sprawie może być wyłączony od jej prowadzenia z mocy samej ustawy (art. 48 k.p.c.), a także niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c. na żądanie samego sędziego bądź strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego, na której to podstawie wnioskodawca oparł swój wniosek (art. 49 k.p.c.).
Już na wstępnie należy zaznaczyć, że nie zachodzą przesłanki do wyłączenia żadnego z sędziów wymienionych we wniosku o wyłączenie. W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód jakiekolwiek zarzuty co do bezstronności podniósł wyłącznie co do sędziego (…), w przypadku zaś sędziego (…) i sędziego (…) wniosek o wyłączenie ich od orzekania w przedmiotowej sprawie spowodowany był jedynie ostrożnością procesową, a w stosunku do nich nie zostały sformułowane żadne zarzuty merytoryczne.
Wskazać należy, że w art. 48 k.p.c. jest jasno sprecyzowany katalog sytuacji, których zaistnienie powodowałoby obligatoryjne wyłączenie sędziego od udziału w sprawie. Jak wynika z oświadczeń złożonych przez sędziów, żaden z nich nie pozostaje z którąkolwiek ze stron w żadnej z relacji wymienionych w § 1 ust. 1- 4, a do przedmiotowej sprawy nie mają zastosowania sytuacje określone w § 1 ust. 5-6 i § 3 wzmiankowanego przepisu.
Okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (iudex suspectus), to takie, gdzie strony nastawione są do siebie emocjonalnie i to ich zabarwienie emocjonalne (dodatnie albo ujemne) ma wpływ na wzajemne relacje między stronami. Okolicznościami tymi mogłyby być zależności towarzyskie, służbowe czy gospodarcze. Za takie nie można uznać podejmowanych przez sędziego w toku procesu decyzji proceduralnych nawet jeśli te nie są zgodne z wnioskiem samej strony, czy jej oczekiwaniami.
W ocenie Sądu brak jest możliwości merytorycznego uzasadnienia oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego (…) i sędziego (…), z uwagi na brak sformułowania w tym zakresie przez powoda jakichkolwiek zarzutów bądź twierdzeń ten wniosek uzasadniających, gdyż jak we wniosku podniósł sam powód został on złożony jedynie z ostrożności procesowej. W treści wniosku nie przedstawiono żadnych argumentów, które wymagałyby odniesienia się przez Sąd.
W zakresie wniosku o wyłączenie sędziego (…) wskazać należy, że zarzuty podniesione przez powoda w tym zakresie nie zasługują na uwzględnienie. Twierdzenia jakoby wyraziła ona pogląd prawny rzutujący bezpośrednio na wynik sprawy, a więc powstała uzasadniona wątpliwość co do jej bezstronności przy powtórnym rozpoznawaniu sprawy po uwzględnieniu zażalenia przez Sąd Apelacyjny są niezasadne.
W tym miejscu należy przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 7 lipca 2005 roku, sygn. II PK 349/04, zgodnie z którym sędzia, który brał udział w wydaniu postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu, po jego uchyleniu nie jest wyłączony od merytorycznego rozpoznania sprawy (art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.).
W myśl art. 386 § 5 k.p.c. w wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie. Rozpoznanie sprawy nie oznacza nic innego, jak ustosunkowanie się sądu do żądań pozwu (wniosku), merytorycznych twierdzeń w nim przytoczonych i zarzutów, stawianych w toku postępowania przez przeciwnika. Ponowne rozpoznanie sprawy oznacza więc, że sąd pierwszej instancji ma obowiązek ponownie czynności tych dokonać. Tymczasem odrzucenie pozwu jest decyzją sądu odmawiającą z przyczyn procesowych merytorycznego rozpatrywania sprawy, stwierdzającą istnienie bezwzględnych przesłanek procesowych uniemożliwiających merytoryczne rozpoznanie sprawy. Tym samym uchylenie takiego postanowienia przez sąd drugiej instancji, bądź przez Sąd Najwyższy, co miało miejsce w niniejszej sprawie, nie oznacza przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, lecz do rozpoznania w ogóle i jako takie wiąże sąd pierwszej instancji, który ponownie, z tych samych przyczyn pozwu odrzucić nie może. Tym samym stwierdzić należy, że sędzia, który brał udział w wydaniu postanowienia o odrzuceniu pozwu, nie ustosunkował się merytorycznie do roszczeń powoda, nie nabrał jeszcze przekonania „co do oceny dowodów i okoliczności faktycznych”. W wyroku z dnia 10 października 2003 roku, I PK 295/02 (OSNP 2004 nr 19, poz. 332), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sąd, któremu sprawa została przekazana w wyniku postanowienia Sądu Najwyższego uchylającego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu pozwu, nie rozpoznaje sprawy ponownie, lecz rozpoczyna dopiero merytoryczne rozpoznanie sprawy.
Mając na względzie powyższe, wskazać należy, że wydając postanowienie o odrzuceniu pozwu, sędzia (…), która była członkiem składu orzekającego sądu, nie dokonała merytorycznego rozstrzygnięcia powództwa, a jedynie jego weryfikacji pod kątem dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Odnosząc się do zarzutów powoda, które opierały się na uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w przedmiocie zmiany zaskarżonego postanowienia z dnia 19 listopada 2014 roku, poprzez wskazanie, że sprawę należy rozpoznać w postępowaniu grupowym, wskazujące, że skład sędziowski dokonał zbyt daleko idącej weryfikacji merytorycznej powództwa, wskazać należy, że ocena ta dotyczyła jedynie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a nie stwierdzenia zasadności przedmiotowego powództwa.
Jednocześnie należy wskazać, że o potrzebie zastosowania instytucji wyłączenia sędziego nie może decydować jedynie zasadność zarzutu braku obiektywizmu z punktu widzenia konkretnego sędziego, ale ocena, czy dla postronnego obserwatora, a także z punktu widzenia strony, zachodzą wystarczające okoliczności, które mogą budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego. Jedynie subiektywne odczucia strony o braku bezstronności sędziego nie stanowią o zasadności wniosku o wyłączenie.
Co prawda, ocena przesłanek wyłączenia nie powinna być całkowicie zobiektywizowana, lecz dokonywana także z uwzględnieniem stanowiska strony. Sąd postanowi jednak o wyłączeniu sędziego, jeśli stwierdzi, że tego rodzaju wątpliwości mogą pojawić się u strony, niezależnie tylko od jej własnego przekonania o ich zasadności (tak: postanowienie sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 sierpnia 2008 roku, I Acz 639/08).
Między stronami postępowania, a składem orzekającym w sprawie o sygn. III C 376/13 nie zaistniały i nie zachodzą okoliczności, które mógłby wywołać wątpliwości, co do bezstronności zarówno sędziego (…), jak również sędziego (…) i sędziego (…), co wynika bezpośrednio z treści złożonych przez sędziów oświadczeń. Powyższe nie wynika również z treści zarzutów stawianych we wniosku o ich wyłączenie. Takie przekonanie wnioskującego należy uznać za uzasadnione jedynie subiektywnie, nie znajdujące jednakże odzwierciedlenia w rzeczywistości z punktu widzenia postronnego obserwatora.
Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 49 k.p.c. orzekł jak na wstępie.