Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Marta Woźniak
Sędziowie: SSO Agnieszka Włodyga, SSO Ewa Olszewska
po rozpoznaniu w dniu 6 września 2013 r. w Krakowie na rozprawie sprawy z powództwa Z. R. reprezentanta grupy złożonej z: [dane osób wchodzących w skład grupy] przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Ś., Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K.; Województwu Ś.; Powiatowi S.; Gminie Miejskiej S., o ustalenie,
postanawia:
Zarządzeniem z dnia 20 listopada 2012 r. Sąd zarządził ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego i umieszczenie go w prasie o zasięgu ogólnokrajowym („Gazeta Wyborcza”) i lokalnym („Echo Dnia” i „Tygodnik Nadwiślański”).Wskutek ogłoszenia prasowego, w terminie trzech miesięcy od daty jego opublikowania, jedenaście osób przystąpiło do grupy. W dniu 11 kwietnia 2013 r. (k. 4492) pełnomocnik reprezentanta grupy złożył do sądu pismo zawierające wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy (załącznik nr 17) oraz wykaz osób, które przystąpiły do grupy po ukazaniu się ogłoszenia prasowego wraz z ich oświadczeniami o przystąpieniu (załączniki nr 4, 5-15). Oświadczenia o przystąpieniu do grupy na podstawie ogłoszeń złożyli: M. W., J. K., W. R., W. W., A. D., R. J., J. T., R. B., (…) Sp. Jawna z siedzibą w M., R. W., (…) z siedzibą w S.
Jednocześnie powód wniósł o wydanie na zasadzie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) postanowienia co do składu grupy, że w jej skład wchodzą: (…). Oświadczeniem z dnia 12 marca 2013 r. z grupy wystąpiła J. S.
Do pisma reprezentant grupy dołączył dokumenty dla uprawdopodobnienia przynależności do grupy osób, które przystąpiły do niej na podstawie ogłoszenia (załączniki nr 18-28), jak również dokonał aktualizacji opisu szkody i jej szacunkowej wysokości dotychczasowych członków grupy, szczegółowo uzasadniając takie stanowisko (zmiana powództwa, znaczny upływ czasu od daty wniesienia pierwotnego żądania pozwu o zapłatę, dynamiczny charakter szkody, ustalenie nowej wartości przedmiotu sporu, prawidłowe ukształtowanie stosunków w grupie, fakt częściowego zrekompensowania szkody poprzez uzyskanie świadczeń od ubezpieczycieli lub ze środków publicznych) i dołączając stosowne dokumenty dla uprawdopodobnia tych okoliczności (załączniki nr 29-41).
Strona pozwana Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę Ś. i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. w odpowiedzi na doręczony jej przez sąd wykaz, w piśmie z dnia 13 czerwca br. podniosła zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie (k. 5756, t. XXVIII).
Zarzuciła, że brak podstaw dla rozstrzygania zgłoszonego roszczenia o zapłatę i zgłoszonego później roszczenia o ustalenie w postępowaniu grupowym z uwagi na brak spełnienia przesłanki jednorodzajowości roszczeń członków grupy oraz w odniesieniu do roszczenia o zapłatę dodatkowo z powodu braku przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń w oparciu o wspólne okoliczności sprawy. Podtrzymała zarzut zawisłości sporu w sprawie uzasadniając tym, że drugie roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanych winno podlegać odrzuceniu jako oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej co pierwotne żądanie zapłaty. Braku jednorodzajowości roszczeń dotychczasowych członków grupy i tych którzy przystąpili na skutek ogłoszenia upatruje w tym, że ci pierwsi występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i ustalenie, a drudzy tylko z roszczeniem o ustalenie odpowiedzialności. Okoliczność ta uniemożliwia przystąpienie do grupy osobom zgłaszającym się na podstawie ogłoszeń, bowiem w świetle art. 1 ust.1 u.d.p.g. niedopuszczalne jest rozpoznawanie w postępowaniu grupowym spraw osób występujących z różnymi roszczeniami. W związku z tym pozwany Skarb Państwa wniósł o wydanie postanowienia o odmowie przyznania statusu członka grupy tym osobom.
Nadto pozwany zarzucił, że nie są jednorodzajowe roszczenia o ustalenie osób, które przystąpiły do grupy na podstawie ogłoszenia jak też, że zarówno pomiędzy dotychczasowymi jak i przystępującymi do grupy osobami nie występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę a to z uwagi na różne postaci szkody (szkoda rzeczywista – utracone korzyści), rodzaj mienia, w którym została wyrządzona szkoda (mienie służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych – mienie przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej, tytuł prawny poszkodowanych do mienia w którym została wyrządzona szkoda (prawo własności – ograniczone prawa rzeczowe – stosunki zobowiązaniowe – stosunki zobowiązaniowe). Powoduje to, że podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z dotychczasowych członków grupy jak i osób przystępujących do grupy na podstawie ogłoszeń. Zarzuciła, że roszczenia członków grupy (dotychczasowych jak i tych którzy przystąpili na podstawie ogłoszenia) nie opierają się na tożsamej czy jednakowej podstawie faktycznej. Powyższe z uwagi na brak wskazania konkretnych – co do czasu i miejsca – naruszeń obowiązków prawnych pozwanych z zakresu wykonywania władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej jak również z uwagi na brak jedności zdarzenia wyrządzającego szkodę. Zdaniem pozwanego Skarbu Państwa powód odwołuje się w odniesieniu do wszystkich członków grupy do różnych zdarzeń bezpośrednio wyrządzających im szkodę (zalanie wodami powodziowymi W. czy zalanie wodami powodziowymi rzeki T.), stąd podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z członków grupy w zależności od położenia ich mienia.
Nadto zarzucił wadliwość przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych i koncepcji istnienia deliktu złożonego z tej racji, że nie wszyscy pozwani uczestniczyli w delikcie na jego poszczególnych etapach. Wskazaną w piśmie procesowym powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r. aktualizację opisu szkody dotychczasowych dziesięciu członków grupy, których wielkość zgłaszanej szkody uległa obniżeniu, pozwany potraktował jako modyfikację powództwa.
Powód w piśmie procesowym z dnia 31.07.br. (k.5772) podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie z dnia 11 kwietnia br. podnosząc, że większość wywodów pozwanego Skarbu Państwa jest bezprzedmiotowa z uwagi na zmieniony przedmiot postępowania, aktualny etap postępowania grupowego i brak konkretnych zarzutów co do członkostwa w grupie którejkolwiek z osób wskazanych w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r.
Pozostali pozwani nie podnieśli zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie.
Sąd zważył, co następuje:
Postanowienie tut. sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym uprawomocniło się z dniem 17 września 2012 r., po oddaleniu przez Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z tej daty do sygn. akt I ACz 1324/12 zażalenia pozwanego Skarbu Państwa od powyższego orzeczenia. Na tym zakończył się pierwszy etap postępowania grupowego tzw. certyfikacji pozwu, tj. badania przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Kolejnym etapem jest ustalenie składu grupy, który to etap rozpoczyna się zarządzeniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego a kończy wydaniem postanowienia co do składu grupy.
Na skutek ogłoszenia prasowego przystąpiło do grupy jedenaście osób, które w zakreślonym przez sąd w ogłoszeniu 3-miesięcznym terminie złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które to z kolei oświadczenia pełnomocnik reprezentanta grupy przedstawił sądowi wraz z wykazem osób.
Przepis art. 12 z. 1 u.d.p.g. określa wymogi co do formy i treści jakim winny odpowiadać oświadczenia o przystąpieniu do grupy.
Zgodnie z tym przepisem w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. W myśl przepisu art. 16 ust. 1 zd. 2 u.d.p.g. w innych sprawach, niż o roszczenia pieniężne, do ustalenia przynależności członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie. Oprócz tego oświadczenie winno zawierać dokładne oznaczenie uprawnionego i podpis osoby przystępującej.
Brak jest racjonalnych podstaw – pomimo umiejscowienia art. 12 – do różnicowania wymogów oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób, które przystępują do grupy już w początkowej fazie procesu oraz osób, które przystępują do grupy dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W jednym i drugim przypadku, na podstawie informacji zawartych w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy, sąd ocenia czy dana osoba może uzyskać status członka grupy, czy też nie, a tym samym, czy zostały spełnione wymogi pozwalające na takie przystąpienie. Ocena ta dokonywana jest pod kątem istnienia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych postępowania grupowego zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.
Jeżeli chodzi o dotychczasowych członków grupy ich oświadczenia o przystąpieniu do grupy składane na etapie wnoszenia pozwu o zapłatę i podtrzymane po zmianie żądania na ustalenie spełniają warunki z art. 12 u.d.p.g.
Dokonując oceny oświadczeń osób przystępujących do grupy po ogłoszeniu pod kątem wymogów określonych w art. 12 zd. 1 u.d.p.g., sąd stwierdził, że oświadczenia te zawierają niezbędne elementy, o których mowa w cytowanym przepisie.
Wszystkie oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone reprezentantowi grupy na piśmie, w terminie zakreślonym w ogłoszeniu prasowym (3 m-ce), są podpisane przez uprawnionych, zawierają określenie żądania – o ustalenie odpowiedzialności – i okoliczności je uzasadniające oraz okoliczności uzasadniające przynależność do grupy. Ponadto przystępujący do grupy członkowie przedstawili dowody na poparcie faktów wskazanych w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, które posłużyły sądowi do oceny zasadności członkostwa określonej osoby w grupie.
Ustawa nie definiuje pojęcia „przynależności do grupy”. Zdaniem autorów komentarza do ustawy Tomasza Jaworskiego i Patricka Radzimierskiego okoliczności uzasadniające „przynależność do grupy” są co najmniej w części tożsame z okolicznościami uzasadniającymi żądanie. Wykazanie przynależności do grupy wymaga wykazania, że roszczenia danej osoby odpowiadają wzorcowi roszczenia objętego postępowaniem grupowym, wyznaczonemu w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, tj. że wynikają z tego samego lub takiego samego stanu faktycznego co roszczenia dotychczasowych członków grupy i że są tego samego rodzaju.
Kryteria przynależności do grupy wyznacza w niniejszej sprawie o ustalenie postanowienie tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd przyjął, że roszczenia dotychczasowych członków grupy są jednorodzajowe i oparte na wspólnej podstawie faktycznej. Tym samym sąd ustalił wzorzec roszczenia, do którego należy odnieść roszczenia osób przystępujących na podstawie ogłoszenia. Roszczenia tych osób spełniają kryteria wyznaczone cytowanym postanowieniem. Roszczenia nowo przystępujących członków są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g., bowiem każdy z nich zgłosił żądanie ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek czynu niedozwolonego pozwanych, a więc takie samo rodzajowo roszczenie jak dotychczasowi członkowie grupy po zmianie powództwa w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. Ponadto roszczenia te oparte są na tej samej podstawie faktycznej co dotychczasowych członków grupy, którą stanowi nienależyte wypełnianie przez pozwanych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki W. w dzielnicy K., gminie S., powiecie s., położonego na działce ewidencyjnej nr 1407, obręb 5 S. prawobrzeżny i jego przerwania (wskutek rozmycia) w dniu 19 maja 2010 r. oraz dalszych konsekwencji pozostających w związku z tym zdarzeniem. Każdy z nowych członków grupy doznał szkody majątkowej w mieniu na skutek jego zalania wodami powodziowymi w związku z czynem niedozwolonym pozwanych.
Okoliczności te zostały uprawdopodobnione dokumentami dołączonymi do pisma procesowego powoda z dnia 11.04.br.
Reasumując, roszczenia osób, które przystąpiły do grupy po ogłoszeniu odpowiadają wzorcowi roszczenia ustalonego w postanowieniu tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym.
Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty pozwanego Skarbu Państwa co do członkostwa określonych osób w grupie, o ile można w ogóle przyjąć, że takowe zostały podniesione w piśmie z dnia 13 czerwca br. Odsyłając do lektury wymienionego pisma należy wskazać, że zarzuty te są powtórzeniem zarzutów podnoszonych przez pozwanego na etapie badania dopuszczalności rozpoznania w postępowaniu grupowym sprawy o zapłatę i później po zmianie – żądania o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych – i nie mogą być przedmiotem rozpoznania przez sąd na obecnym etapie. Z tej przyczyny sąd nie widzi potrzeby odnoszenia się do nich, ograniczając się jedynie do podtrzymania swej argumentacji prawnej zawartej w uzasadnieniu postanowień tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 r. i 26 kwietnia 2012 r. i postanowień Sądu Apelacyjnego z dnia 7 grudnia 2011 r., a w szczególności z dnia 17 września 2012 r.
Kwestia dopuszczalności rozpoznania sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym została przesądzona prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. i nie podlega ponownemu badaniu przez sąd na etapie ustalania składu grupy. Etap certyfikacji pozwu o ustalenie został zakończony z chwilą uprawomocnienia się postanowienia z tej daty. Warto jedynie przypomnieć, że powód w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że w miejsce pierwotnego żądania zapłaty wniósł o rozpoznanie sprawy o ustalenie, na zasadzie art. 2 ust. 3 u.d.p.g., że pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy. Zmiana taka była dopuszczalna i polegała ona na swoistym przekształceniu powództwa o zapłatę w ten sposób, że nowe roszczenie (o ustalenie) zostało zgłoszone w miejsce dotychczasowego (o zapłatę) i nie było konieczności orzekania co do pierwotnego żądania. O takich skutkach zmiany powództwa przesądził Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12. Polemika pozwanego Skarbu Państwa w tej kwestii jest bezprzedmiotowa. W tym kontekście zupełnie niezrozumiałe są zarzuty pozwanego, że dotychczasowi członkowie grupy występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i o ustalenie, a ci, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia z jednym żądaniem: o ustalenie i dlatego nie mogą oni przystąpić do grupy z uwagi na to, że te ich roszczenia nie są jednorodzajowe w stosunku do roszczeń dotychczasowych członków grupy.
Pozwany nie zgłosił żadnych konkretnych, nowych zarzutów przeciwko przystąpieniu do grupy członków poza tymi zgłoszonymi na etapie certyfikacji pozwu. W konsekwencji tego i wyżej przyjętych ustaleń brak podstaw aby sąd negatywnie zweryfikował przystąpienie do grupy osób na podstawie ogłoszenia.
Z analizy treści pisma pozwanego SP wynika, że wszelkie zarzuty odnosi do roszczenia o zapłatę albo do roszczeń o zapłatę i o ustalenie, nie przyjmując do wiadomości, że przedmiotem nin. postępowania jest zmienione powództwo o ustalenie odpowiedzialności. Stąd bezprzedmiotowe są zarzuty pozwanego dotyczące zawisłości sporu w sprawie i wniosek o odrzucenie pozwu o ustalenie, zarzuty dotyczące modyfikacji powództwa o zapłatę w związku z uaktualnieniem wysokości szkody dotychczasowych członków grupy w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r., zarzuty dotyczące braku ujednolicenia wysokości roszczeń, czy też zarzut nieuprawdopodobnienia wielkości szkody przez osoby przystępujące do grupy wskutek ogłoszenia celem wykazania przynależności do grupy. Wystarczy sięgnąć do tych oświadczeń, z których jasno wynika, że przystępujący do grupy wskazali szacunkową wysokość szkody poniesionej na skutek zaniedbań pozwanych. W sprawie o ustalenie członkowie grupy nie muszą udowodnić ani uprawdopodobnić wysokości szkody w mieniu, a jedynie muszą uprawdopodobnić fakt jej poniesienia na skutek czynu pozwanych. Warunek ten został spełniony przez wszystkich członków grupy, zarówno dotychczasowych jak i tych, którzy przystąpili po ogłoszeniu, za pomocą dokumentów dołączonych do pozwu, do pisma powoda z dnia 10 marca 2011 r. – Replika nr 2 do odpowiedzi na pozew i do ostatniego pisma powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r.
Na obecnym etapie postępowania bezprzedmiotowe są również zarzuty pozwanego Skarbu Państwa dotyczące przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych za przypisywane im zaniedbania. Badanie okoliczności warunkujących solidarną odpowiedzialność pozwanych będzie należało do dalszego etapu postępowania tj. postępowania rozpoznawczego.
Zarówno dotychczasowi jak i przystępujący do grupy na podstawie ogłoszenia członkowie uprawdopodobnili swą przynależność do grupy, zatem na zasadzie art. 17 ust. 1 u.d.p.g. sąd ustalił, że w skład grupy wchodzą osoby /podmioty wymienione w pkt 1 sentencji postanowienia. Grupa liczy 27 członków, z tym że 16 dotychczasowych (jeden członek wystąpił z grupy) i 11 nowych, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia.