Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący: SSO Grzegorz Detka
Sędziowie: SSO Anna Matysiak, SSO Ewa Palmowska
po rozpoznaniu w dniu 21 września 2023 roku w Kielcach sprawy z powództwa K. Ł. – reprezentanta grupy przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi (…) w K. o ustalenie postanawia:
rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.
K. Ł. jako reprezentant działający w imieniu swoim i na rzecz wszystkich członków grupy liczącej łącznie 125 pielęgniarek i pielęgniarzy, a podzielonych na dwie podgrupy (podgrupa 1 licząca 111 osób i podgrupa 2 liczącą 14 osób) będących pracownikami Wojewódzkiego Szpitala (…) w K. w pozwie z dnia 30 marca 2023 roku wniósł m.in. o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym wobec faktu, iż jednorodzajowe roszczenia poszczególnych członków grupy wynikają z takiej samej podstawy faktycznej.
Pozwany Wojewódzki Szpital (…) w K. w piśmie procesowym z dnia 14 lipca 2023 roku wskazał, iż w jego ocenie w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki, które umożliwiałyby rozpoznanie niniejszej sprawy w ramach postępowania grupowego.
Z treści art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (t.j. Dz. U. z 2023 roku, poz. 1212; dalej: „UDRPG”), wynika, że przez postępowanie grupowe należy rozumieć postępowanie cywilne w sprawach, w których dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W postępowaniu grupowym można dochodzić wyłącznie roszczeń o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.
W świetle powyższego już na pierwszy rzut oka widać, że do zasadniczych zagadnień UDRPG należy bez wątpienia jej zakres przedmiotowy, który z kolei sprowadza się do dwóch problemów: 1) przesłanek postępowania grupowego (art. 1 ust. 1) oraz 2) rodzaju roszczeń, których można dochodzić w postępowaniu grupowym (art. 1 ust. 2). Przesłankami postępowania grupowego są przy tym: jednorodzajowość roszczeń, ta sama lub taka sama podstawa faktyczna roszczeń oraz określona minimalna liczba dziesięciu osób, na rzecz których dochodzona jest ochrona. Ponadto – biorąc pod uwagę treść art. 2 – przesłanką dochodzenia roszczeń pieniężnych jest ich ujednolicenie w ramach grupy lub podgrupy. Oceny czy w odniesieniu do konkretnej sprawy spełnione zostały przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego dokonuje wyłącznie sąd podczas pierwszej fazy postępowania grupowego – w przedmiocie jego dopuszczalności, zwanej w piśmiennictwie certyfikacją postępowania grupowego (P. Pietkiewicz, Potrzeba ochrony interesów zbiorowych w świetle praktyki, w: Materiały z konferencji dotyczącej pozwów zbiorowych, zorganizowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 18–19 stycznia 2007 r., Warszawa 2007).
W ocenie Sądu w niniejsze sprawie zaszły wszystkie przesłanki, których spełnienie jest konieczne do tego, aby powodowie mogli dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu grupowym. Po pierwsze grupa powodowa bez wątpienia liczy co najmniej 10 osób, gdyż jak wynika z treści pozwu stanowi ją 125 pracowników pozwanego Szpitala. Po drugie roszczenia wszystkich członków grupy powodowej wynikają z faktu nieprawidłowego przyporządkowania pielęgniarek i pielęgniarzy Wojewódzkiego Szpitala (…) w K. do grupy 5 określonej w załączniku do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Po trzecie, w niniejszej sprawie doszło również do ujednolicenia wysokości dochodzonych świadczeń, albowiem członkowie podgrupy 1 występują z roszczeniem pieniężnym w jednakowej wysokości odpowiadającej kwocie różnicy pomiędzy wysokością wynagrodzenia zasadniczego jakie w ich ocenie jest im należne, a wysokością wynagrodzenia faktycznie otrzymywanego, powiększonej o kwotę różnicy pomiędzy wysokością przysługującego im w ich ocenie świadczenia dodatkowego (10% wynagrodzenia zasadniczego) a wysokością świadczenia faktycznie wypłacanego. Wreszcie po czwarte, w niniejszej sprawie niewątpliwie występuje jednorodzajowość dochodzonych roszczeń, ponieważ wszystkie osoby tworzące podgrupę 1 i podgrupę 2 domagają się uznania przez pozwanego ich kwalifikacji i wykształcenia oraz stwierdzenia, że pozwany dopuścił się obejścia ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku o sposobie ustalenia najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.
Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie doszło również do spełnienia przesłanki określonej w art. 1 ust. 2 UDRPG, gdyż w treści pozwu jasno i precyzyjnie wskazano, iż przyczyną jego złożenia było dopuszczenie się przez Wojewódzki Szpital (…) w K. wobec zatrudnionych w nim pracowników zachowania o znamionach czynu niedozwolonego.
W tym miejscu wskazać należy, iż Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 kwietnia 2018 roku, sygn. akt II PK 44/17 wyjaśnił, że według reguł zawartych w Kodeksie postępowania cywilnego powód nie ma obowiązku wskazywać podstawy prawnej roszczenia, może ograniczyć się tylko do podania okoliczności determinujących żądanie. Wybór adekwatnej normy prawnej należy bowiem do sądu. Nie inaczej jest w postępowaniu grupowym, z tym zastrzeżeniem, że strona powodowa musi zdawać sobie sprawę z ograniczenia zawartego w art. 1 ust. 2 ustawy. Skutkuje ono tym, że w ramach tej procedury ocena Sądu ograniczy się tylko do wzorców normatywnych wymienionych w art. 1 ust. 2 ustawy. W rezultacie, Sąd powinien oddalić powództwo, jeśli nie doszło do ziszczenia się przesłanek z art. 417 k.c. (albo innych przepisów tytułu VI kodeksu cywilnego), choćby nawet dochodzona kwota mogłaby zostać zasądzona w ramach alternatywnej podstawy prawnej (innej niż wymienione w art. 1 ust. 2 ustawy). Efekt ten oznacza, że zachowanie warunku z art. 1 ust. 2 ustawy nastąpi już w przypadku, gdy strona w pozwie twierdzi, że dochodzi roszczeń pochodzących z czynu niedozwolonego. Znaczenie ma zatem sama deklaracja strony powodowej, bez znaczenia jest natomiast to, czy ocena ta jest właściwa, czy też nie. Zapatrywania tego nie zmienia również niejednoznaczna, czy też intencyjna postawa powodów. Może ona polegać na „ubieraniu” roszczeń w podstawę prawną wymienioną w art. 1 ust. 2 ustawy tylko po to, aby skorzystać z postępowania grupowego. Nie jest też wykluczone, że wnoszący pozew nie będą pewni co do skuteczności wybranej podstawy prawnej, co skłoni ich do „przemycania” innych możliwych rozwiązań. Zachowanie tego typu ostatecznie nie przyniesie pożądanego skutku.
Formalizm z art. 1 ust. 2 ustawy, polegający na ograniczeniu dostępności postępowania grupowego tylko do wybranych kategorii spraw oparty został na dwóch założeniach. Z jednej strony, umożliwia korzystną dla powodów kumulację roszczeń i rozpoznanie ich według preferencyjnych reguł. Z drugiej zaś, limituje proces poznawczy tylko do enumeratywnie wskazanych podstaw prawnych. Osiągnięto w ten sposób rozsądny parytet między „wielością” roszczeń rozpoznawanych w jednym postępowaniu, a trudnościami związanymi z wyborem adekwatnej normy prawnej mającej zastosowanie w sprawie. Relacja ta jest widoczna również w innych przepisach. Oczywiste przecież jest, że wymóg dochodzenia jednorodnych roszczeń opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, jak również konieczność ujednolicenia wysokości żądań wpisuje się w tą samą tendencję. O ile jednak czynniki te są w miarę łatwe przy formalnym zweryfikowaniu w trybie art. 10 ust. 1 ustawy, o tyle przesądzenie prawnego typu spraw o roszczenie pieniężne może okazać się niemożliwe bez oceny merytorycznej. W rezultacie, w ramach procedury weryfikacyjnej z art. 10 ust. 1 ustawy należy oprzeć się na deklaracji zawartej w pozwie. Oznacza to, że odrzucenie pozwu grupowego możliwe jest tylko wówczas, gdy strona inicjująca nie odwołuje się do żadnej z podstaw prawnych wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy. W pozostałych przypadkach sprawę należy skierować do rozpoznania merytorycznego, z tym zastrzeżeniem, że będzie ono koncentrować uwagę tylko na wzorcach prawnych wymienionych we wspomnianym przepisie. W tym zakresie Sąd Apelacyjny naruszył art. 10 ust. 1 ustawy. Zarzut skargi kasacyjnej w tym względzie okazał się skuteczny.
Sąd rozstrzygając o dopuszczalności rozpoznania niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym nie badał, czy faktycznie pozwany Wojewódzki Szpital (…) w K. dopuścił się zachowań, które spełniają znamiona czynu niedozwolonego w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, a tym samym czy roszczenia dochodzone w pozwie są następstwem zawinionego zachowania strony pozwanej, a jedynie dokonał kontroli tego, czy przedmiotowa przesłanka została w pozwie wskazana. Pochylenie się nad kwestią zasadności zarzutów strony powodowej, a także argumentów strony pozwanej nastąpi bowiem dopiero na etapie merytorycznego rozpoznania pozwu. Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.