Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Mariusz Bartnik
Sędziowie: SSO Ewa Karwowska, SSO Monika Bakuła-Steinborn
po rozpoznaniu w dniu 14 października 2019 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa A. S. (1) – reprezentanta grupy w osobach [dane 172 członków grupy] przeciwko (…) S.A. z siedzibą w S. o upoważnienie do wykonania zastępstwa,
postanawia:
orzec o dopuszczalności postepowania grupowego w sprawie.
UZASADNIENIE
A. S. (1), będący reprezentantem grupy ponad 170 osób, reprezentowany przez adwokata, wniósł pozew w postępowaniu grupowym przeciwko pozwanemu (…) S.A. z siedzibą w S. o udzielenie upoważnienia każdemu z osobna członkowi grupy wskazanemu wyżej do dokonania na koszt (…) S.A. z siedzibą w S. wszelkich czynności (obejmujących zarówno prace projektowe, jak i prace wykonawcze) niezbędnych do wybudowania na działce nr (…), obręb (…) M., objętej księgą wieczystą KW nr (…) sztucznego, naziemnego zbiornika retencyjnego służącego magazynowaniu wody deszczowej odbieranej z następujących działek gruntu: nr (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…), (…) oraz (…), obręb (…) M. w G., o danych technicznych wskazanych w opinii biegłego, jaka zostanie sporządzona w niniejszej sprawie i która stanie się częścią wyroku uwzględniającego powództwa, z zaznaczeniem, że dokonanie opisanych wyżej czynności przez jednego członka grupy na koszt pozwanego prowadzi do zwolnienia pozwanego z zobowiązania do dokonania opisanych wyżej czynności wobec pozostałych członków grupy.
Powód wyjaśniał, że pozwany jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą polegającą m. in. na realizacji inwestycji budowlanych i sprzedaży lokali. Jako deweloper prowadził od 2008 r. inwestycję polegającą na wznoszeniu budynków mieszkalnych wielorodzinnych na terenie zlokalizowanym w G. przy ul. (…). Inwestycja ta realizowana była w etapach, ostatni zaś obejmujący cztery budynki przy ul. (…) został zakończony w 2016 r. Łącznie wybudowano 25 budynków w ramach inwestycji nazywanej „Osiedla (…)”. Realizując osiedle, (…) m2, na której miał zostać wybudowany naziemny zbiornik retencyjny odbierający i magazynujący wodę z Osiedla (…). Oferta skierowana do klientów, w tym członków grupy, obejmowała w związku z tym sprzedaż lokalu mieszkalnego wraz z prawami z własnością tego lokalu związanymi oraz sprzedaż udziału w nieruchomości pod zbiornik, która miała zostać zabudowana tym zbiornikiem. Dalej powód wyjaśniał, że członkowie Grupy to osoby, które zawarły z pozwanym umowy dotyczące nabycia udziału w nieruchomości pod zbiornik oraz nabyły od pozwanego lokale położone na osiedlu (…), w celach niezwiązanych z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Podkreślał, że pozwany aż do 2015 r. zawierał z klientami, w tym członkami Grupy, umowy, w których zobowiązywał się do budowy zbiornika, mimo że co najmniej od 2010 r. , po uzyskaniu przez pozwanego pierwszego pozwolenia wodnoprawnego, planował wykonanie odwodnienia terenu osiedla (…) poprzez system rowów na działce nr (…). Tym samym więc świadomie wprowadzał osoby zawierające z nim umowy w błąd odnośnie planowanego sposobu odwodnienia terenu. Wskutek powyższego członkowie Grupy, zawierając umowy z pozwanym, byli przekonani , że na osiedlu powstanie zbiornik, o czym zapewniali przedstawiciele pozwanego. Zbiornik ten miał nie tylko zapewnić prawidłowe odwodnienie osiedla, ale także mieć walory krajobrazowe i rekreacyjne, co przynajmniej dla części członków grupy było powodem, dla którego zawarli umowy właśnie z pozwanym deweloperem. Tymczasem do dnia wniesienia pozwu zbiornik nie został wybudowany. Pozwany odtworzył jedynie na nieruchomości system rowów o głębokości ok. 0,5 m, który nie spełnia swojej roli w zakresie odprowadzania, a tym bardziej magazynowania wody deszczowej. Woda pozostaje bowiem w rowach, a niekiedy, po obfitych opadach , wylewa się poza nie oraz obszar nieruchomości pod zbiornik, zalewając sąsiednie działki, w tym parkingi, a nawet zbliża się na niewielką odległość do budynków posadowionych najbliżej planowanego zbiornika. To zaś stanowi bowiem zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi, zwłaszcza dzieci. Dodatkowo powyższe wpływa negatywnie na konstrukcje najbliżej położonych budynków oraz elementy infrastruktury osiedlowej. Nadto rowy wpływają ujemnie na walory rekreacyjne i krajobrazowe osiedla i sąsiednich nieruchomości. Powód podsumowywał, że pozwany tytułem zapłaty ceny za udziały w nieruchomości pod zbiornik uzyskał 1.377.500 zł, środki te jednak nie zostały przez niego wydatkowane na budową zbiornika. Pozwany natomiast stoi na stanowisku, że budując system rowów wywiązał się z obowiązku wybudowania zbiornika, wynikającego z umów łączących pozwanego z członkami grupy. Powód wskazywał również, że pozwany dąży do sprzedaży na rzecz właścicieli lokali udziałów w nieruchomości pod zbiornik z zagrożeniem obciążenia wzywanych osób odszkodowaniem na rzecz pozwanego. Tymczasem nabywanie udziałów w nieruchomości, na której nie jest posadowiony zbiornik, a jedynie urządzenia, które nie zapewniają należytego odwodnienia, pozbawione jest sensu gospodarczego dla właścicieli lokali. W tym zakresie zdaniem powoda, pozwany próbuje uniknąć odpowiedzialności za wykonanie ciążących na nim obowiązków umownych w postaci budowy zbiornika poprzez zbycie wszystkich udziałów w nieruchomości, a przez to również stara się ograniczyć swoją odpowiedzialność za zalewanie sąsiednich nieruchomości, przenosząc ją na właścicieli lokali na Osiedlu (…).
Powód wywodził obowiązek pozwanego budowy zbiornika retencyjnego w zakresie realizacji odwodnienia dla osiedla – z przepisów prawa publicznego oraz reguł ogólnych dotyczących wykonywania zobowiązania w związku z postanowieniami umów przedwstępnych, umów przenoszących własność lokali oraz umów deweloperskich. Wskazywał, że dochodzone świadczenie jest niepodzielne, wobec czego na zasadzie art. 381k.c. każdy z członków grupy jest uprawniony do dochodzenia w niniejszym postępowaniu całego świadczenia, zaś wykonanie zbiornika na koszt pozwanego przez dowolnego członka grupy zaspokoi interesy wszystkich członków. Jako podstawę prawną roszczenia wskazano art. 480 § 1 k.c. Wywodzono, że pozwany jest zobowiązany wobec członków grupy do wybudowania na nieruchomości pod zbiornik zbiornika rozumianego jako sztucznie utworzone jezioro służące magazynowaniu wód. Tym samym po stronie pozwanego występuje zobowiązanie do czynienia na rzecz każdego członka grupy. Bezspornym jest natomiast, że do dnia dzisiejszego pozwany nie wykonał zbiornika na nieruchomości, a przyczyną tego było – jak wskazywał powód – jednostronne uznanie przez pozwanego, że odpowiednie odwodnienie nieruchomości wspólnych zostało zapewnione przez odtworzenie systemu rowów. Pozwany powoływał się przy tym na operat wodnoprawny i udzielone na jego podstawie pozwolenie wodnoprawne. Z kolei członkowie grupy uważają, że wykonanie odwodnienia poprzez budowę rowów nie zapewnia skutecznego odwodnienia nieruchomości wspólnych, które może być co najwyżej uznane za częściowe, nieskuteczne a więc nienależyte wykonanie obowiązków umownych. W powyższych okolicznościach strona powodowa wywodziła również, że opóźnienie powstałe w realizacji zobowiązania po stronie pozwanego występuje z przyczyn od niego zależnych, a tym samym pozostaje on w zwłoce w rozumieniu art. 476 k.c.
Strona powodowa wskazywała również, że spełnione są ustawowo określone warunki dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Zaznaczano, że członkami grupy jest 177 osób (stan w dacie wniesienia pozwu), dochodzone roszczenie jest jednorodzajowe w znaczeniu procesowym, albowiem każdy z członków grupy występuje z roszczeniem o udzielenie mu, niezależnie od pozostałych członków grupy, upoważnienia do wykonania zastępczego na podstawie art. 480 k.c. Nadto każdy z członków grupy dochodzi roszczenia o tej samej treści. Wskazywano na jednakowość podstawy faktycznej i prawnej i uzasadniano, że każdy z członków grupy dochodzi takiego samego roszczenia opartego na postanowieniach umowy łączącej osobno każdego z członków grupy z pozwanym, przy czym kwestionowane postanowienia umowne są w zasadzie identyczne, choć niekiedy zawarte w dwóch rodzajach umów – umowach przedwstępnych sprzedaży oraz umowach deweloperskich. Odwołując się do art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym zaznaczano, że pozwany jest przedsiębiorcą, a powód i członkowie Grupy zawarli z pozwanym umowy dotyczące nabycia lokalu oraz udziału w nieruchomości pod zbiornik jako konsumenci. Wreszcie powód podkreślał, że roszczenie dochodzone pozwem na podstawie art. 480 § 1 k.c. jest roszczeniem związanym z nienależytym wykonaniem zobowiązania.
Do pozwu załączono zarówno oświadczenie powoda złożone na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz oświadczenia pozostałych członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta (art. 6 ust. 2 ustawy), a także wykaz członków grupy.
Pozwany w odpowiedzi na pozew oświadczył, iż rezygnuje z przedstawienia własnej oceny prawnej kwestii dopuszczalności postępowania grupowego.
W ocenie Sądu w sprawie niniejszej zachodzą podstawy do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.
Sąd jako punkt wyjścia dla swojej oceny w tym zakresie przyjął regulację art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (t. jedn. Dz. U. z 2018 r. poz 573 ze zm.). Przepis ten stanowi w ust. 1, że ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Stosownie do ust. 2, ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, z tytułu czynów niedozwolonych, z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, a w odniesieniu do roszczeń o ochronę konsumentów także w innych sprawach.
Zgodnie jednak z ust. 2a. w postępowaniu grupowym jest wyłączone dochodzenie roszczeń o ochronę dóbr osobistych, z wyjątkiem roszczeń wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.
Tym samym, aby sprawa została rozpoznana w postępowaniu grupowym konieczne jest spełnienie następujących warunków: 1. liczebność grupy 2. jednorodzajowość roszczeń członków grupy; 3. tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy; 4. określony rodzaj sprawy (wymieniony w ust. 2, z wyjątkami z ust. 2a).
W okolicznościach sprawy niniejszej nie ulega wątpliwości, że spełniony został warunek odpowiedniej liczebności grupy – powód jest bowiem w dacie wydawania postanowienia jest reprezentantem grupy 172 osób. Wszyscy oni dochodzą również świadczeń jednego rodzaju, każdy bowiem z członków grupy występuje z roszczeniem o udzielenie mu, niezależnie od pozostałych członków grupy, upoważnienia do wykonania zastępczego na podstawie art. 480 k.c. Roszczenia te są również tej samej treści, gdyż każdy z nich dochodzi upoważnienia do wybudowania na koszt pozwanego zbiornika na nieruchomości pod zbiornik. W konsekwencji uznać należy, że przesłanka jednorodzajowości roszczenia warunkująca dopuszczalność postępowania grupowego jest w niniejszej sprawie spełniona.
Spełniony został także wymóg jednakowość podstawy faktycznej i prawnej żądań członków grupy. Ci bowiem wywodzą swe roszczenia z takiego samego zdarzenia – tj. z umów zawartych osobno przez każdego z członków grupy z pozwanym, w których znalazły się praktycznie identyczne zapisy dotyczące zobowiązania się przez pozwanego do wybudowania zbiornika na nieruchomości pod zbiornik. Słusznie wskazywał powód, że w każdej z umów zawarto m. in. tożsamą definicję nieruchomości pod zbiornik jako działki, która ma zostać wydzielona z terenu inwestycji, na której wybudowany zostanie przez (…) zbiornik retencyjny służący magazynowaniu wody deszczowej odbieranej ze wszystkich wspólnot mieszkaniowych, jakie powstaną na Osiedlu. Podobnie w każdej z umów zawartych przez wszystkich członków Grupy wskazywano również, że zrealizowanie przez (…) prac zmierzających do zakończenia budowy i pełnego zagospodarowania użytkowego nieruchomości pod zbiornik nastąpi już po zawarciu przez strony umów sprzedaży, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 roku. Zdaniem Sądu, wobec identyczności zapisów dotyczących zobowiązań umownych, nie ma w tej sytuacji znaczenia, że znalazły się one częściowo w umowach przedwstępnych sprzedaży, a część z nich – w umowach deweloperskich.
Nie ulega wreszcie wątpliwości, że spełniony został wymóg z art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Roszczenie dochodzone jest bowiem w związku z niewykonaniem zobowiązania umownego, a jego podstawę prawną stanowi art. 480 k.c. Dodatkowo członkowie grupy w relacji z pozwanym deweloperem mają status konsumenta, wszyscy bowiem zawierali swoje umowy i zakupili lokale w celach niezwiązanych z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.
Reasumując zdaniem Sądu spełnione zostały przesłanki warunkujące dopuszczalność rozpoznania sprawy niniejszej w myśl przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2009r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Z tego względu Sąd orzekł o dopuszczalności postępowania grupowego w sprawie, rozstrzygając na zasadzie art. 10 wspominanej wyżej ustawy.