Postanowienie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2013 r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie.
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Wojciech Machnicki (spr.)
Sędziowie: SSO Halina Musiał, SSO Tomasz Sobieraj
po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2013 r. w Szczecinie na rozprawie sprawy z powództwa: K. P. – reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym przeciwko: S. P. – M. S. P. o zapłatę
postanawia:
rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.
K. P. działając jako reprezentant grupy 1471 akcjonariuszy wymienionych w spisie członków grupy (na stronach od 6 do 32 pozwu), wniósł pozew przeciwko S. P. – M. S. P. Powód wnosi o:
Powód podkreśla, że:
W uzasadnieniu pozwu powód wskazuje, że Reprezentant Grupy, działając w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków Grupy dochodzi od Skarbu Państwa Ministra Skarbu Państwa należności z tytułu utraty przez akcje spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A. (zwaną dalej: SSPH S.A.) ich wartości na skutek podjęcia do roku 2002 włącznie, przez osoby działające w imieniu Skarbu Państwa, działań mających na celu przejęcie przez Państwo Spółki – całego Holdingu (renacjonalizacja), a w sytuacji, gdy do tego nie doszło, doprowadzenie do upadłości Spółki, na skutek której akcje SSPH S.A. utraciły swoją wartość.
Działalność ta była prowadzona przez Skarb Państwa na wielu płaszczyznach, zarówno jako akcjonariusza mniejszościowego SSPH S.A., który podejmował działania na szkodę pozostałej części akcjonariuszy, jak i działającego w ramach posiadanego imperium. Żądanie pozwu w łącznej kwocie 73.768.085,96 zł. zostało wyliczone na podstawie wartości księgowej akcji (tj. poprzez podzielenie wartości kapitału własnego spółki wyliczonego na dzień 31.12.2001 r. posiadającego wartość 268.433.235,97 zł przez ilość 12.500.000 akcji. Wynikiem tego działania jest ustalona kwota przypadająca na jedną akcję, tj. 21.47 zł.
W sytuacji gdyby żądanie pozwu o zapłatę przez pozwanego na rzecz Członków Grupy odszkodowania z tytułu utraty wartości akcji okazało się z jakichkolwiek przyczyn nieuzasadnione, strona powodowa wskazuje, iż co najmniej w granicach dochodzonego przez każdego z członków Grupy roszczenia, przysługuje im prawo do żądania zasądzenia należności z tytułu utraty przez akcjonariuszy spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A dywidendy za lata 2002-2011, która nie została akcjonariuszom wypłacona z uwagi na ogłoszenie upadłości Spółki, mającej na celu likwidację jej majątku.
Roszczenie w tym zakresie jest zgłaszane jedynie na wypadek, gdyby roszczenie o zapłatę z tytułu utraty wartości akcji okazało się nieuzasadnione.
Na skutek podjętych przez Skarb Państwa jako akcjonariusza SSPH S.A. działań, a nadto na skutek decyzji podjętych w ramach posiadanego imperium, znajdująca się w bardzo dobrej kondycji gospodarczo-ekonomicznej spółka SSPH S.A. zmuszona została do otwarcia postępowania upadłościowego, a tym samym wartość księgowa posiadanych przez akcjonariuszy tej spółki akcji spadła do zera. Kwota ta stanowi zatem wysokość szkody poniesionej przez powodów, w przeliczeniu na jedną akcję.
Niezależnie od powyższego, na skutek ogłoszenia upadłości, akcjonariusze SSPH S.A. utracili bezpowrotnie prawo do dywidendy za lata 2002 – 2011.
Z uwagi na różną ilość akcji, posiadaną przez poszczególnych akcjonariuszy ich roszczenia zostały ujednolicone poprzez stworzenie podgrup, w których znaleźli się członkowie Grupy posiadający poszczególne ilości akcji. Szczegółowy wykaz podgrup oraz członków Grupy przyporządkowanych do każdej z podgrup zawiera Spis Członków Grupy, znajdujący się na kartach 6-32 pozwu.
Pozwany zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wnosi o:
Uzasadniając wniosek o odrzucenie pozwu pozwany podnosi, że kwestionuje dopuszczalność przeprowadzenia postępowania grupowego, co zgodnie z art. 10 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym powinno skutkować odrzuceniem pozwu.
Pozwany podkreśla, że strona powodowa jako okoliczności uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa powołuje zdarzenia, które miały miejsce w okresie 1995-2002 r. Dla przyjęcia jednolitości zdarzenia faktycznego stanowiącego podstawę faktyczną powództwa, konieczne jest zatem aby te zdarzenia dotyczyły każdego z członków grupy. Tym samym każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem spółki w okresie 1995-2002 r. i obecnie. W innym wypadku nie będzie istniała możliwość uznania, iż związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniami z lat 1995 – 2002 jest taki sam dla wszystkich członków grupy.
Z dokumentów dołączonych do pozwu nie wynika, żeby spełniona była ww. okoliczność. Pozwany wskazuje, że zgodnie z art. 16 ust. 1 zd. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w przypadku roszczeń pieniężnych przynależność do grupy powinna być udowodniona, a nie tylko uprawdopodobniona. Wobec braku wykazania przynależności jakiegokolwiek z osób wymienionych jako członkowie grupy zasadny staje się wniosek o odrzucenie pozwu (odpowiedź na pozew: k. 574-575; pismo z 30.1.2013 r.: k. 561-562).
Sąd zważył co następuje.
Przedmiotem niniejszego postanowienia jest rozstrzygnięcie o dopuszczalności postępowania grupowego. Dochodzenie roszczeń na rzecz członków grupy regulują przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. nr 7, poz. 44) (dalej: u.d.r.p.g.).
Powyższa ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (art. 1 u.d.r.p.g.).
Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach. W sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego (art. 2 u.d.r.p.g.).
Powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy, który prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy (art. 4 u.d.r.p.g.)
Sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Na postanowienie sądu w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym przysługuje zażalenie (art. 10 u.d.r.p.g.). Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego (art. 11 ust. 1 u.d.r.p.g.).
Powyższe przepisy precyzują, kiedy sąd może rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Postępowanie grupowe jest zatem dopuszczalne w przypadku roszczeń opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej dochodzonych przez co najmniej 10 osób. Mogą to być wyłącznie roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Wysokość roszczeń pieniężnych powinna być taka sama dla wszystkich członków grupy lub ujednolicona w podgrupach.
Sąd uznaje, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.
Pozwany kwestionuje dopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Zdaniem pozwanego, ponieważ zdarzenia mające uzasadniać jego odpowiedzialność miały miejsce w latach 1995 – 2002 to również każdy z członków grupy powinien być akcjonariuszem spółki w tym okresie. Zdaniem pozwanego z dokumentów dołączonych do pozwu nie wynika, żeby ta przesłanka została spełniona (pisma pozwanego: k. 561-562, 574-575). Pozwany jednak nie wskazuje konkretnie których akcjonariuszy ten zarzut dotyczy oraz konkretnie jakie dokumenty ma na myśli.
Stanowisko pozwanego nie jest trafne z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że skład grupy nie został jeszcze ustalony, a ponadto dlatego, że fakt pozostawania akcjonariuszem przez któregokolwiek z członków grupy nie jest przesłanką dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.
Postępowanie grupowe przed sądem pierwszej instancji można podzielić na trzy etapy: etap pierwszy kończy wydanie rozstrzygnięcia o dopuszczalności postępowania grupowego (art. 10 ust. 1 u.d.r.p.g.), etap drugi kończy postanowienie co do składu grupy (art. 17 ust. 1 u.d.r.p.g.), a etap ostatni kończy się wydaniem wyroku (art. 21 ust. 1 u.d.r.p.g.).
Skład grupy zostanie zatem ustalony w drodze osobnego postanowienia, które jest zaskarżalne. W rezultacie zarzuty merytoryczne skierowane przeciwko roszczeniom poszczególnych członków sąd będzie mógł rozpoznać dopiero po jego uprawomocnieniu. Natomiast zarzuty co do członkowstwa poszczególnych osób pozwany będzie mógł podnosić już wcześniej tj. w terminie wyznaczonym przez sąd po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, na podstawie art. 15 ust. 1 u.d.r.p.g.
Trzeba także pamiętać, że celem przepisów o postępowaniu grupowym jest ułatwienie dochodzenia roszczeń nawet przez bardzo dużą liczbę osób, które twierdzą, że ich prawa zostały naruszone, a które z różnych przyczyn nie mogą zdobyć się na wysiłek związany z samodzielnym uczestnictwem w postępowaniu sądowym. Ten cel zostałby zniweczony, gdyby Sąd mógł odrzucić pozew ze względu na tak lakonicznie sformułowany zarzut (tj. brak wskazania konkretnych akcjonariuszy, których on dotyczy oraz odniesienia do konkretnych dokumentów).
Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd bada jedynie przesłanki formalne rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Przemawia za tym brzmienie art. 10 u.d.r.p.g., który mówi o odrzuceniu pozwu w razie braku przesłanek, a nie o jego oddaleniu. Na tym etapie Sąd nie bada żądań pod względem merytorycznym. Rozstrzygając o dopuszczalności postępowania grupowego sąd stwierdza tylko, czy dopuszczalne jest przystąpienie do ustalenia składu grupy oraz do merytorycznego rozpoznania sprawy.
Rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym jest dopuszczalne, ponieważ dochodzone roszczenia mają charakter pieniężny, dochodzone są przez więcej niż 10 osób i zostały oparte na takiej samej podstawie faktycznej tj. działaniach Skarbu Państwa podejmowanych wobec Stoczni Szczecińskiej Porta Holding S.A. Powód dochodzi naprawienia szkody powstałej na skutek utraty wartości akcji posiadanych przez akcjonariuszy Stoczni oraz utraty przez akcjonariuszy prawa do dywidendy za lata 2002 – 2011 r. tj. roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych w rozumieniu art. 415 kodeksu cywilnego. Wysokość roszczeń została ujednolicona w ramach poszczególnych podgrup wg ilości posiadanych akcji. Okoliczności sprawy są wspólne dla wszystkich członków grupy.
Z powyższych względów Sąd postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym (postanowienie: k. 665).