Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Wojciech Machnicki (spr.)
Sędziowie: SSO Halina Musiał, SSO Tomasz Sobieraj
po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2013 r. w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa: K. P. – reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym przeciwko: S. P. – M. S. P. o zapłatę – wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu
postanawia:
Powód K. P., jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym, wniósł przeciwko pozwanemu S. P. – M. S. P. pozew w postępowaniu grupowym o zapłatę kwoty 73.768.085,96 zł.
W piśmie z 30 stycznia 2013 r. pozwany wniósł o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wys. 97.200,00 zł.
Uzasadniając powyższy wniosek pozwany podniósł, że potrzeba przeanalizowania licznych załączników pozwu, a także rozważenia kwestii prawnych jest czasochłonna i wymaga zaangażowania kilku radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Z takiego założenia wychodzi także strona powodowa, skoro żąda dla siebie wynagrodzenia w maksymalnej prawem dopuszczalnej wysokości, a w umowie o zastępstwo procesowe zastrzega w zasadach reprezentacji konieczność powierzania czynności osobom innym niż wskazany pełnomocnik. Uzasadnione jest przekonanie, że przewidywane koszty procesu należne pozwanemu w niniejszej sprawie będą odpowiadały równowartości przynajmniej sześciokrotności stawki minimalnej za postępowanie w dwóch instancjach w sądach powszechnych oraz przed Sądem Najwyższym określonej w przepisach rozporządzenia regulującego opłaty za czynności adwokackie.
Reprezentant grupy (i pozostali członkowie grupy) przewidując złożoność i skomplikowany charakter sprawy winni byli zgromadzić na ten cel środki jeszcze przed wytoczeniem powództwa, co zapewne uczynili zawierając zobowiązanie do uiszczenia kosztów gwarantowanych pełnomocnika w minimalnej wysokości za czynności przed sądem pierwszej instancji.
Powód złożył wniosek o dopuszczenie dwóch dowodów z opinii biegłych na okoliczności mające istotne znaczenie dla sprawy. W chwili obecnej istotne jest, że opinie będą musiały być sporządzone w oparciu o dokumentację księgową S. S. P. H. SA oraz przynajmniej części jej spółek zależnych. Jak się wydaje, kwota w granicach kilkuset tysięcy złotych tytułem wynagrodzenia biegłych za sporządzenie każdej z tych opinii nie może zostać uznana za nadmierną.
W odpowiedzi na powyższy wniosek powód w piśmie z 25 lutego 2013 r. wskazał, że pozwany nie wykazał zasadności, ani podstaw wyliczenia żądanej kwoty 97.200,00 zł. Zdaniem powoda, łączna suma kosztów strony pozwanej stanowi kwotę 18.000,00 zł i w takich granicach powinna zostać ustanowiona kaucja na zabezpieczenie kosztów strony pozwanej.
Powód wskazał, że suma kosztów zastępstwa procesowego nie może przekraczać wynagrodzenia jednego pełnomocnika, przyznanie wielokrotności stawki minimalnej musi uzasadniać wkład pracy pełnomocnika i przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy. Na te koszty nie ma wpływu objętość dokumentacji badanej przez biegłych oraz ich wynagrodzenie, jak również wynagrodzenie ustalone w umowie powoda z pełnomocnikami.
Sąd zważył, co następuje.
Wniosek pozwanego o zobowiązanie do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 97.000,00 zł jest zasadny tylko częściowo.
Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 8 ustawy w 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. nr 7, poz. 44), na żądanie pozwanego sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Sąd oznaczy termin złożenia kaucji, nie krótszy niż miesiąc, oraz jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany.
Po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez sąd terminu do złożenia kaucji sąd na wniosek pozwanego odrzuci pozew, orzekając o kosztach, jak w przypadku cofnięcia pozwu. Postanowienie w przedmiocie kaucji sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
W związku z powyższym należy podkreślić, że kaucja powinna służyć zabezpieczeniu wykonalności orzeczenia w zakresie kosztów procesu, które mogą zostać zasądzone na rzecz strony pozwanej S. P. – M. S. P. Kosztami procesu są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, zasądzane na rzecz strony wygrywającej sprawę od przeciwnika (art. 98 k.p.c.). Nie są to zatem koszty przysługujące S.P. jako koszty sądowe (tj. opłaty i wydatki).
Zobowiązanie do złożenia kaucji ma charakter fakultatywny – a to oznacza, że sąd może o nim orzec tylko wtedy, gdy będzie to celowe. Istotą kaucji jest zabezpieczenie roszczenia o zwrot kosztów. Tym samym, podobnie jak ma to miejsce w postępowaniu zabezpieczającym, pozwany powinien co najmniej uprawdopodobnić, że brak kaucji poważnie utrudni wykonanie wyroku w zakresie kosztów procesu. Pozwany w tym zakresie się jednak nie wypowiada.
Stanowisko pozwanego ogranicza się wyłącznie do próby uprawdopodobnienia wysokości roszczenia o zwrot kosztów. Jednakże w tym zakresie Sąd podziela argumentację strony powodowej. Na obecnym, początkowym etapie postępowania brak jest jakichkolwiek podstaw do przewidywania, czy będą zachodziły przesłanki do podwyższenia wynagrodzenia na podstawie art. 99 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.02.163.1348 ze zm.). Skomplikowany charakter sprawy nie jest bowiem jedyną przesłanką pozwalającą na podwyższenie wynagrodzenia. Przesłankami podwyższenia są bowiem także nakład pracy i przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy. W chwili obecnej, w oparciu o twierdzenia strony pozwanej Sąd nie potrafi jednak przewidzieć, czy te przesłanki rzeczywiście zostaną spełnione.
Na wysokość kaucji nie mogą mieć wpływu wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych ani ich przypuszczalne wynagrodzenie, ponieważ są one bez wpływu na koszty procesu, które mogą zostać przyznane stronie pozwanej od strony powodowej. To samo dotyczy wynagrodzenia ustalonego przez powoda z jego pełnomocnikami.
Powód przyznał, że kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu powinna zostać ustanowiona w granicach kwoty 18.000,00 zł, odpowiadającej wynagrodzeniu pełnomocnika w postępowaniu w pierwszej instancji, apelacyjnym i przed Sądem Najwyższym.
Mając na uwadze stanowisko powoda, oraz fakt że pozwany nie uprawdopodobnił tego, że koszty procesu będą wyższe oraz, że brak kaucji poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w zakresie kosztów procesu Sąd uznał, że żądanie złożenia kaucji jest zasadne tylko do kwoty 18.000,00 zł.
Z powyższych względów Sąd orzekł jak w sentencji.