Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Irena Piotrowska
Sędziowie: SSA Aldona Wapińska
SSO Magdalena Sajur-Kordula (del.), (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. przeciwko (…) Bank Spółce Akcyjnej w W. o ustalenie na skutek zażalenia pozwanego na pkt 2 postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2016 r., sygn. akt XXV C 1575/15
postanawia:
uchylić pkt 2 postanowienia z dnia 24 października 2016 r. i w tej części przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
Sąd Okręgowy w Warszawie w pkt 1 postanowienia z dnia 24 października 2016 r. odrzucił pozwy A. M., W. S. i D. K., w pkt 2 w pozostałym zakresie przyjął pozwy do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
Uzasadniając rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy podnosił, że Sąd Apelacyjny w Warszawie przekazując sprawę do ponownego rozpoznania wskazał, że przesłanki do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym określone w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) zostały spełnione, czym przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy jest związany. Jednocześnie Sąd Okręgowy wykonując zalecenia Sądu Apelacyjnego zbadał status konsumenta poszczególnych członków grupy stwierdzając, iż niektórzy z członków grup, lub współkredytobiorcy nie występujący w niniejszym procesie, składając wniosek do banku o udzielenie kredytu lub pożyczki wskazywali, że źródłami ich dochodów jest prowadzona działalność gospodarcza. Chwilą decydującą o uznaniu określonej osoby fizycznej za konsumenta jest chwila dokonywania czynności prawnej. Sąd Okręgowy podkreślił, iż z niektórych umów wynika, że zostały one zawarte na dowolny cel konsumpcyjny, ale tych osób nie można, na tej postawie i faktu prowadzenia przez nie działalności gospodarczej, zakwalifikować jako przedsiębiorców. Jeśli rachunkiem spłaty udzielonego kredytu lub pożyczki jest rachunek prowadzonej działalności gospodarczej, to kreuje to domniemanie, że zakup został uczyniony na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, ale ta okoliczność nie została w niniejszej sprawie wykazana. Sąd Okręgowy ustalił, iż z umowy A. M. wynika, że kredyt został udzielony na dowolny cel gospodarczy, a z umowy W. S. i D. K. wynika, że część kredytu jest przeznaczona na zakup nieruchomości komercyjnej. Zatem w ocenie Sądu Okręgowego z treści tych umów wprost wynika, że zostały zawarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, co powoduje, że osoby te, w zakresie roszczeń z tych umów, są przedsiębiorcami, co skutkuje odrzuceniem ich pozwów.
Pozwany zaskarżył postanowienie w części obejmującej pkt 2, tj. w zakresie przyjęcia pozwów do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:
1) przepisów procesowych, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 386 § 6 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., oraz art. 212 k.p.c. poprzez:
a) nie zastosowanie zaleceń Sądu Apelacyjnego co do sprawdzenia precyzyjności sformułowań żądań obu pozwów w świetle art. 187 § 1 pkt. 1 k.p.c.,
b) nie zastosowanie zaleceń Sądu Apelacyjnego co do zbadania statusu poszczególnych kredytobiorców jako konsumentów z uwzględnieniem konkretnego stosunku zobowiązaniowego;
2) przepisów procesowych, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 325 k.p.c., oraz art. 321 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c., a także art. 128 k.p.c. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c w zw. z art. 131 k.p.c. oraz art. 132 k.p.c. poprzez wydanie postanowienia, z którego treści nie wynika w jakim zakresie, co do których kredytobiorców zapadło rozstrzygnięcie dopuszczające do rozpoznania w postępowaniu grupowym, a stan ten wystąpił na skutek braku prawidłowego doręczenia pozwanemu pisma powoda z dnia 30 października 2015 r. zawierającego rozszerzenie pozwu oraz listę nowych członków grupy do pozwu zbiorowego zarejestrowanego pierwotnie pod sygnaturą akt XXV C 530/14 wraz z załącznikami, oraz listę nowych członków grupy do pozwu zbiorowego zarejestrowanego pierwotnie pod sygnaturą akt XXV C 531/14 wraz z załącznikami, a wcześniej zaniechania przez Sąd Okręgowy wezwania pełnomocnika powoda do uzupełnienia braku formalnego pisma z dnia 30 października 2015 r. poprzez dostarczenie do Sądu odpisu tego pisma wraz z załącznikami;
3) przepisu procesowego mającego istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 12 in fine u.d.p.g. poprzez brak notyfikacji – doręczenia pozwanemu wykazu osób, które „przystąpiły do grupy”, a zostały wymienione w załącznikach do pisma powoda z dnia 30 października 2015 r.;
4) przepisów procesowych, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 233 k.p.c. w zw. z art. 1 ust. 1 i ust. 2 u.d.p.g. oraz art. 10 ust. 1 u.d.p.g. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, podczas gdy przedstawione przez stronę powodową dowody nie potwierdzają tej tezy, a dowody przedstawione przez pozwanego jej przeczą.
Wskazując na powyższe, pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu wraz z zasądzeniem kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie skutkowało uchyleniem pkt 2 postanowienia z dnia 24 października 2016 r. i w tej części przekazaniem sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.p.g., „grupowość” postępowania wyraża się w wymaganej ex lege kumulacji podmiotowej osób fizycznych, którym – według ich twierdzeń – przysługują określone roszczenia mieszczące się w kategorii prawa podmiotowego.
Do przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych, zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
Podkreślić należy, że jedynie kumulatywne spełnienie powyższych przesłanek umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 7 września 2015 r. wiążą Sąd Okręgowy, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.
W realiach niniejszej sprawy istotna jest okoliczność, iż Sąd Apelacyjny wskazał, że połączone sprawy należy rozpoznać w trybie u.d.p.g., jednakże przed wydaniem postanowienia dopuszczającego rozpoznanie spraw w postępowaniu grupowym, Sąd Okręgowy powinien rozważyć, czy sposób sformułowania żądania pozwu jest w świetle treści art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. dostatecznie precyzyjny oraz dokonać oceny, czy wszystkie żądania ewentualne spełniają przesłanki określone w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.
Sąd Apelacyjny zlecił również Sądowi Okręgowemu ustalenie, czy wszyscy członkowie obu grup są konsumentami, a jeżeli nie, rozważenie odrzucenia pozwów co do osób niebędących konsumentami.
Sąd Apelacyjny analizując treść uzasadnienia zaskarżonego postanowienia ustalił, że rozpoznając ponownie sprawę, Sąd Okręgowy wypełnił jedynie zalecenia Sądu Apelacyjnego odnoszące się do zbadania, czy wszyscy członkowie grupy posiadają status konsumenta. Podkreślić należy, iż Sąd Okręgowy wykonując powyższe zalecenie dokonał analizy treści umów kredytowych poszczególnych członków grupy. Powyższa analiza skutkowała odrzuceniem pozwów A. M., W. S. i D. K. wobec stwierdzenia, że w zakresie roszczeń wynikających z umów kredytowych, wymienione osoby są przedsiębiorcami.
Jednocześnie trafnie zarzucił skarżący, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zaniechał sprawdzenia precyzyjności sformułowań żądań pozwów, jak również oceny, czy wszystkie żądania ewentualne spełniają przesłanki określone w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.
W ocenie Sądu Apelacyjnego zbadanie przez Sąd Okręgowy powyższych kwestii pozwoli ostatecznie przesądzić o dopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.