Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Jerzy Paszkowski (spr.)
Sędziowie: SSA Beata Byszewska, SSA Jolanta de Heij-Kaplińska
po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) w O. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie, na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. akt I C 1281/15,
postanawia:
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Jak wskazał w uzasadnieniu, postanowieniem z 21 września 2015 r. Sąd Apelacyjny zmienił postanowienie Sądu Okręgowego z 28 maja 2015 r. i odmówił odrzucenia pozwu w niniejszej sprawie. Sąd pierwszej instancji nie doszukał się innych okoliczności skutkujących odrzuceniem pozwu, a co za tym idzie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, poza tymi wskazanymi w postanowieniu z 28 maja 2015 r. Biorąc zatem pod uwagę fakt, że Sąd Okręgowy związany jest ustaleniami wynikającymi z postanowienia Sądu Apelacyjnego z 21 września 2015 r. należało orzec o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.
W zażaleniu na powyższe rozstrzygnięcie pozwany zaskarżył je w całości. Sądowi Okręgowemu zarzucił nieważność postępowania i pozbawienie możliwości obrony swych praw wskutek naruszenia art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44 – dalej jako: „u.d.p.g.”), poprzez zaniechanie przeprowadzenia rozprawy i wydanie zaskarżonego postanowienia na posiedzeniu niejawnym; naruszenie art. 47 § 3 w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., poprzez wydanie zaskarżonego postanowienia w składzie trzech sędziów oraz naruszenie art. 316 § 1 w zw. z art. 361 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., poprzez przyjęcie za podstawę zaskarżonego postanowienia okoliczności, które powstały po rozprawie 14 maja 2015 r., tj. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 września 2015 r. Nadto, zarzucił naruszenie art. 365 § 1 i art. 386 § 6 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez przyjęcie, że Sąd Okręgowy związany jest rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego z 21 września 2015 r. i naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. oraz art. 24 ust. 1 u.d.p.g., poprzez zaniechanie uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, co uniemożliwia ustalenie, jakie motywy zadecydowały o uznaniu dopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie oraz wniósł o rozpoznanie, na zasadzie art. 380 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., postanowienia Sądu Okręgowego z 2 sierpnia 2016 r. o zarządzeniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w niniejszej sprawie. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz postanowienia z 2 sierpnia 2016 r., zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
W odpowiedzi na zażalenie strona powodowa wniosła o jego oddalenie, rozpoznanie zażalenia na rozprawie i oddalenie wniosku o rozpoznanie i uchylenie postanowienia Sądu Okręgowego z 2 sierpnia 2016 r.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie w zakresie zarzutu naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g., choć Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów skarżącego, że w sprawie zachodzi nieważność postępowania, a sam skarżący pozbawiony został możliwości obrony.
Zgodnie z regulacją art. 10 ust. 1 u.d.p.g., sąd rozstrzyga na rozprawie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego i pozew odrzuca lub orzeka o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Powyższe nie wyklucza skorzystania z regulacji art. 326 k.p.c., która w postępowaniu grupowym znajduje zastosowanie. W niniejszej sprawie postanowienie o prowadzeniu postępowania grupowego nie zostało jednak wydane w terminie, o którym mowa w art. 326 § 1 zd. 2 k.p.c., a na posiedzeniu niejawnym, co wynika wprost z jego komparycji. W przedmiocie dopuszczalności prowadzenia w sprawie postępowania grupowego odbyła się wprawdzie rozprawa 14 maja 2015 r., po jej przeprowadzeniu Sąd Okręgowy wydał jednak postanowienie o odrzuceniu pozwu, które wskutek zaskarżenia zostało następnie zmienione przez Sąd Apelacyjny. Ustawa z 17 grudnia 2009 r. – u.d.p.g. nie utożsamia wydanego w takim wypadku przez Sąd wyższej instancji orzeczenia reformatoryjnego o odmowie odrzucenia pozwu z orzeczeniem w przedmiocie prowadzenia sprawy w postępowaniu grupowym, w konsekwencji nie przewiduje również na etapie badania dopuszczalności postępowania grupowego, zwolnienia Sądu Okręgowego z obowiązku wydania rozstrzygnięcia w tym przedmiocie na rozprawie. Uchybienie Sądu pierwszej instancji w tym zakresie nie mogło być przy tym konwalidowane poprzez przeprowadzenie rozprawy przed Sądem Apelacyjnym w toku postępowania zażaleniowego. Pomimo, iż zarzut naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g. skutkować musiał uchyleniem zaskarżonego postanowienia i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania celem przeprowadzenia rozprawy i wydania na niej rozstrzygnięcia, zbyt daleko idące są postawione w zażaleniu zarzuty nieważności postępowania, jak i pozbawienia pozwanego możności obrony. Skarżący, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, miał niewątpliwie możliwość prezentowania swojego stanowiska nie tylko na rozprawie 14 maja 2015 r., ale również w pismach procesowych, które mógł składać również po jej przeprowadzeniu, w szczególności po wydaniu przez Sąd Apelacyjny postanowienia z 21 września 2015 r., wobec czego nieuprawnionym jest na obecnym etapie sprawy, stawianie znaku równości pomiędzy uchybieniem Sądu Okręgowego w postaci braku wydania zaskarżonego orzeczenia na rozprawie a pozbawieniem pozwanego możliwości obrony. Żaden z pozostałych zarzutów, w tym dotyczących składu sądu, jak również uwzględnienia przez Sąd pierwszej instancji orzeczenia Sądu Apelacyjnego z 21 września 2015 r., również nie uzasadnia stwierdzenia obecnie nieważności postępowania.
Na uwzględnienie nie zasługiwał wniosek z punktu IV. petitum zażalenia. Zgodnie z art. 380 k.p.c. kontroli instancyjnej podlegają – na wniosek strony – postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Skarżący w ogóle nie zaoferował argumentacji, na czym mógłby polegać wpływ ewentualnego uchybienia przepisom o ogłoszeniu z 2 sierpnia 2016 r. na wynik etapu badania dopuszczalności postępowania grupowego w postaci postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Zdaniem Sądu Apelacyjnego takiego wpływu nie sposób dopatrzyć się w przedmiotowej sprawie.
Z uwagi na zasadność zarzutu naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g., a w konsekwencji konieczność przeprowadzenia przez Sąd pierwszej instancji obligatoryjnej rozprawy przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c., postanowił jak w sentencji.