Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:
Przewodniczący: Sędzia SA Ksenia Sobolewska-Filcek (spr.)
Sędziowie: Sędzia SA Agata Zając, Sędzia SO (del.) Tomasz Pałdyna
po rozpoznaniu w dniu 30 października 2017 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K. K. – reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „(…)” w W. o zapłatę na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2017 roku, sygn. III C 798/15
postanawia:
Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2017 roku, sprostowanym postanowieniem z dnia 29 maja 2017 roku, Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił skład grupy reprezentowanej przez K. K. w ten sposób, iż do:
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że postanowieniem z dnia 19 listopada 2014 roku, zmienionym postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 czerwca 2015 roku, orzeczono o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym. Następnie, po dokonaniu ogłoszeń o wszczęciu postępowania grupowego i po upływie terminu na złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy, reprezentant grupy oświadczył, że do grupy nie przystąpiła żadna nowa osoba, zatem ostateczny wykaz osób był tożsamy z zawartym w pozwie. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że wszystkie osoby wskazane w pozwie uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego i ustalił skład grupy. Przy czym sąd I instancji uznał, że podniesiony przez pozwaną zarzut kwestionujący status osób uprawniający do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, tj. zarzut nieposiadania przez te osoby przymiotu konsumentów, co skutkować miałoby niemożnością zakwalifikowania dochodzonych roszczeń, jako roszczeń o ochronę konsumentów, jest bezzasadny. Pozwana bowiem podniosła ten zarzut w stosunku do wszystkich członków grupy. Jednak roszczenia członków grupy w niniejszej sprawie spełniają wszystkie przesłanki wymagane do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, w tym są roszczeniami o ochronę konsumentów. Kwestia ta podlegała już bowiem weryfikacji przez sądy I i II instancji podczas toczącego się postępowania.
Powyższe postanowienie zostało w całości zaskarżone przez pozwaną, która wniosła o jego uchylenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Skarżąca zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 221 k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia „konsument” i uznanie, że każdy z powodów w składzie grupy określonym przez Sąd Okręgowy mieści się w kategorii „konsument”, podczas gdy spółdzielnia mieszkaniowa w relacjach z członkiem nabywającym lokal nie jest przedsiębiorą, a zatem powodowie zawierający umowy o budowę lokali ze spółdzielnią nie dokonywali czynności prawnej z przedsiębiorcą (umowy zawierane były na zasadach spółdzielczych, a nie w trybie deweloperskim). Nie mają więc w stosunkach ze spółdzielnią statusu konsumentów.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.
Zwrócić należy uwagę, iż skutkami materialnoprawnymi i procesowymi równoważnymi wytoczeniu powództwa jest złożenie przez reprezentanta grupy oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy. Jednak warunkiem utrzymania w mocy skutków wytoczenia powództwa i stosunku reprezentacji jest objęcie członków grupy postanowieniem sądu, w którym ustalony zostaje skład osobowy grupy. Postanowienie to sąd wydaje po umożliwieniu pozwanemu zajęcia stanowiska w formie zarzutów. Zarzuty te mogą więc dotyczyć niespełnienia przez poszczególnych członków kryteriów przynależności do grupy lub niespełnienia formalnych wymogów uczestnictwa w grupie. Kryteria przynależności do grupy wyznacza każdorazowo postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd bowiem wydając postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym stwierdza dopuszczalność postępowania na podstawie roszczeń zawartych w pozwie. Akceptując te roszczenia, jako nadające się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, sąd określa jednocześnie wzorzec roszczenia, który będzie obowiązywał przy dalszej ocenie roszczeń osób przystępujących później do sprawy, tj. czy ich roszczenia mogą być rozpoznane w tym samym postępowaniu grupowym, co roszczenia osób wskazanych od początku w pozwie. Natomiast ustalając skład grupy sąd bada, czy indywidualne roszczenia członków grupy są tożsame z wzorcem roszczenia określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Oznacza to zastosowanie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego w wymiarze indywidualnym, do każdego z roszczeń z osobna. Przy czym weryfikacja przynależności do grupy osób objętych pozwem od początku, następuje w ramach orzekania o dopuszczalności postępowania grupowego.
W przedmiotowej sprawie osoby objęte postanowieniem o ustaleniu składu grupy wskazane były w pozwie od samego początku. Sąd Okręgowy, a następnie Sąd Apelacyjny, orzekając o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym badały, czy roszczenia poszczególnych członków są tożsame i czy mogą być rozpoznane w postępowaniu grupowym. Sąd Apelacyjny odniósł się także do podnoszonego od początku przez pozwaną zarzutu, że roszczenia zgłoszone przez członków grupy nie są roszczeniami o ochronę konsumentów i kwestię tę przesądził w orzeczeniu z dnia 3 czerwca 2015r. (k. 1300), uznając roszczenia członków grupy za roszczenia o ochronę konsumentów, zaś członków grupy za konsumentów.
Stąd też zarzuty pozwanej dotyczące błędnej wykładni pojęcia „konsument” i błędne uznanie powodów za konsumentów, podnoszone po raz kolejny na etapie ustalania składu grupy uznać należy za niedopuszczalne, o czym prawidłowo orzekł Sąd Okręgowy. Przy czym pozwana nie wykazała, ani w zarzutach, ani następnie w zażaleniu, by pojawiły się nowe okoliczności, które nakazywałyby powtórną ocenę roszczeń członków grupy pod kątem przynależności ich do grupy.
Abstrahując od powyższego podnieść należy, iż uchwałą z dnia 9 marca 2017 roku w składzie siedmiu sędziów (III CZP 69/16), Sąd Najwyższy uznał, że spółdzielnia mieszkaniowa jest korporacją, która w imieniu swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Zawieranie z członkami umów o budowę dla nich lokali mieszkalnych oraz spory powstające na tle tych umów, dotyczące uzupełnienia wkładu budowlanego, pozostają w bezpośrednim związku z prowadzeniem przez spółdzielnię mieszkaniową działalności gospodarczej, polegającej na zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że spółdzielnia ma cechy przedsiębiorcy w rozumieniu art. 431 k.c., zaś członek spółdzielni w relacji ze spółdzielnią jest konsumentem.
Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny uznał rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego za prawidłowe i na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. postanowił jak w sentencji.