Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 23 lutego 2016 r.
VI ACz 2340/15

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:

Przewodniczący:                       SSA Urszula Wiercińska

Sędziowie:                                 SSA Małgorzata Borkowska (spr.), SSA Jolanta Pyźlak

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K. K. – reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „(…)” w W. o zapłatę na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 sierpnia 2015 roku sygnatura akt III C 798/15

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że wyłączyć od orzekania w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie o sygnaturze III C 798/15 Sędziego Sądu Okręgowego (…), Sędziego Sądu Okręgowego (…) oraz Sędziego Sądu Okręgowego (…).

UZASADNIENIE

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie brak było możliwości merytorycznego uzasadnienia oddalenia wniosku o wyłączenie sędziów SO (…) i (…) z uwagi na brak sformułowania w tym zakresie przez powoda jakichkolwiek zarzutów bądź twierdzeń ten wniosek uzasadniających, gdyż jak we wniosku podniósł sam powód został on złożony jedynie z ostrożności procesowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego w Warszawie brak było również podstaw do wyłączenia sędziego SO (…). Nie można bowiem było zgodzić się z twierdzeniem powoda, że wyraziła ona pogląd prawny rzutujący na wynik sprawy, a co za tym idzie, że powstała uzasadniona wątpliwość co jej bezstronności.

Zauważyć bowiem należało, że wydając postanowienie o odrzuceniu pozwu nie dokonała ona merytorycznego rozstrzygnięcia powództwa, a jedynie jego weryfikacji pod kątem dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Jeśli chodzi o zawarte w postanowieniu, wydanym na skutek rozpoznania zażalenia na postanowienie w przedmiocie odrzucenia pozwu, stwierdzenie, że skład sędziowski dokonał zbyt daleko idącej weryfikacji merytorycznej powództwa to stwierdzić należy, że dotyczyło ono jedynie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a nie stwierdzenia zasadności przedmiotowego powództwa.

Powyższe postanowienie powód zaskarżył w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez wyłączenie wskazanych we wniosku trzech sędziów od orzekania w sprawie.

Domagał się on również kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego (w wysokości 6 – krotności minimalnego wynagrodzenia w związku z poziomem skomplikowaniem sprawy) według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

1. art. 49 w związku z art. 50 k.p.c. poprzez przyjęcie, że nie zachodzi przesłanka wyłączająca sędziów orzekających w sprawie;
2. art. 6 konwencji o ochronie praw człowiek i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku oraz art. 45 i art. 176 Konstytucji poprzez dopuszczenie do orzekania sędziów, którzy nie mogą być bezstronni w sprawie bowiem już na etapie formalnego badania pozwu wyrazili oni pogląd prawny rzutujący bezpośrednio na merytoryczne rozstrzygnięcie;
3. art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. poprzez niedoniesienie się przez Sąd w uzasadnieniu postanowienia do argumentacji podniesionej przez powoda w treści wniosku w odniesieniu do dwóch sędziów – należy wskazać, że argumentacja merytoryczna wniosku o wyłączenia dotyczyła wszystkich sędziów trzech sędziów; przy czym poza sędzią referentem jak dotąd skład sędziowski zmieniał się w toku procesu, stąd użyte określenie „z ostrożności procesowej” (Powód nie miał informacji czy ci sędziowie zostali wyznaczeni do orzekania na dalszym etapie sprawy), co nie sprawia, że postanowienie, w którym został wyrażony pogląd prawny bezpośrednio rzutujący na wynik sprawy, podpisali wszyscy trzej sędziowie, tak więc przesłanki z art. 49 k.p.c. dotyczyły każdego z nich.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana wniosła o jego oddalenie w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Nie można zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. Za utrwalony w orzecznictwie należy uznać pogląd, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. możliwe jest tylko wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu, a braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona, bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej. Zarzut ten może znaleźć zastosowanie jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu I instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia. Nie uzasadnia zaś postawienia zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. sama lakoniczność oraz nieprecyzyjność uzasadnienia.

Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że powód jako przyczynę wyłączenia Sędziego Sądu Okręgowego – (…) oraz Sędziego Sądu Okręgowego – (…) wskazuje tą samą przyczynę, jaką formułuje wobec Sędziego Sądu Okręgowego – (…), to jest wydanie postanowienia zawierające wywód prawny mający wpływ na wynik sprawy.

W konsekwencji wskazać należy, że przedstawione w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia okoliczności świadczące o braku podstaw do wyłączenia Sędziego Sądu Okręgowego – (…), to jest wydanie postanowienia rozstrzygającego kwestie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a nie rozstrzygającego go co do istoty, odnoszą się również do Sędziego Sądu Okręgowego – (…) oraz Sędziego Sądu Okręgowego – (…).

W tej sytuacji nie można stwierdzić, aby pisemne uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie pozwalało dokonać oceny słuszności rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Warszawie również w stosunku do Sędziego Sądu Okręgowego – (…) oraz Sędziego Sądu Okręgowego – (…), a tym samym stanowiło naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów kwestionujących stanowisko Sądu Okręgowego w Warszawie w przedmiocie braku tego rodzaju okoliczności, że mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, że zasługują one na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 48 k.p.c. sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w razie wystąpienia okoliczności wymienionych w tym przepisie.

Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c., sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie (art. 49 k.p.c.).

Zgodnie z poglądami orzecznictwa ma ona miejsce między innymi wówczas, gdy doszło do wyrażenia przez sędziego poglądu prawnego rzutującego bezpośrednio na wynik sprawy, na przykład poprzez dokonanie wykładni spornego przepisu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2013 roku, III CSK 169/12, wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 24 lipca 2012 r., nr 29995/08, B. Toziczka przeciwko Polsce, wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 stycznia 2007 r., nr 2965/03, M. Warsicka przeciwko Polsce).

Zauważyć jednak należy, że zgodnie z art. 50 § 1 k.p.c. wystąpienie z żądaniem wyłączenia sędziego w oparciu o tego rodzaju okoliczność obliguje wnioskodawcę do jej uprawdopodobnienia.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że sędziowie, których wyłączenia domaga się powód w przedmiotowej sprawie, wydali postanowienie, w którym odrzucili wniesiony w niej pozew z uwagi na brak przesłanek formalnych warunkujących jego rozpoznanie, wyrazili także przy tym merytoryczną ocenę zasadność podniesionego w nim roszczenia. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny zmieniając to postanowienie, orzeczeniem z dnia 3 czerwca 2015 roku, sygnatura akt VI ACz 479/15 wytknął to uchybienie, podzielając w tym zakresie zarzut powodów.

W tej sytuacji stwierdzić należy, że sędziowie, których wyłączenia domaga się powód zajęli stanowisko mogące rzutować na jej merytoryczne rozpoznanie, co w ocenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie może wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich bezstronności.

Biorąc pod uwagę powyższe wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie zaistniały okoliczności mogą stanowić podstawę do wyłączenia sędziego w oparciu o art. 49 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.