Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 16 lutego 2017 r.
VI ACz 2711/16

1. Rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym jest możliwe wyłącznie po kumulatywnym spełnieniu przesłanek tego postępowania, do których należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych, zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
2. Wymóg takiej samej podstawy faktycznej nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne muszą być identyczne w odniesieniu do każdego z członków grupy, gdyż zawsze, nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia, będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Podstawą faktyczną powództwa jest zespół faktów uzasadniających żądanie powoda, wobec czego podstawa ta musi obejmować fakty uzasadniające przede wszystkim stosunki prawne będące przedmiotem powództwa.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSA Marek Kolasiński

Sędziowie:                     SSA Mariusz Łodko, SSO Magdalena Sajur-Kordula (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2017 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 września 2016 r., sygn. akt III C 1089/15,

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 13 września 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać sprawę z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę w postępowaniu grupowym.

W uzasadnieniu wskazał, że nie budzi wątpliwości, że pozew spełnia wymogi formalne, warunkujące jego rozpoznanie w postępowaniu grupowym. Reprezentant grupy przedłożył oświadczenie o tym, że działa w charakterze reprezentanta grupy, ponadto złożył oświadczenie każdego z członków o przystąpieniu do grupy oraz umowę reprezentanta z profesjonalnym pełnomocnikiem. Nie ulega również wątpliwości, iż grupa, na rzecz której wystąpił reprezentant, spełniała wymogi ustawy dotyczące liczebności, gdyż składa się z ponad 10 członków (a dokładnie z niemal 500 członków).

Sąd Okręgowy stwierdził, że analizując przedłożone przez powoda dokumenty, jak również twierdzenia pozwu, nie ma podstaw do podważania statusu konsumentów jako członków grupy. Umowy poszczególnych członków grupy zawarte z pozwanym Bankiem o udzielenie im kredytu hipotecznego lub pożyczki nie sposób kwalifikować jako czynności prawnych pomiędzy podmiotami profesjonalnymi. W każdej z przedłożonych do akt sprawy umów jako cel kredytu wskazano zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych członków grupy. Zatem nawet zgodność adresu kredytowanej nieruchomości z adresem widniejącym w ewidencji działalności gospodarczej nie może być podstawą do podważenia statusu członków grupy jako konsumentów.

Jednocześnie w ocenie Sądu Okręgowego, roszczenia członków grupy są oparte na takiej samej podstawie faktycznej i prawnej. Nawet okoliczność, że treść poszczególnych klauzul różni się od siebie, nie może być przesłanką podważającą możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy podkreślił, że na obecnym etapie postępowania, zadaniem Sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia. Sąd ocenia jedynie dopuszczalność postępowania grupowego, tj. okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy stwierdził, że wszystkie warunki rozpoznania niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym zostały spełnione i orzekł, jak w sentencji.

Pozwany zaskarżył postanowienie w całości, wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez odrzucenie pozwu w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w zakresie wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”), z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o zwrocie przez powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

• naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.r.g. w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.p.g. w zw. z art. 22¹ kc w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez błędne przyjęcie, że wszyscy członkowie grupy posiadają status konsumenta, a w konsekwencji, że niniejsza sprawa dotyczy roszczeń o ochronę konsumentów i jako taka może być rozpoznawana w postępowaniu grupowym, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że część członków Grupy wykorzystywała nieruchomości nabyte ze środków uzyskanych na podstawie Umów Kredytowych zawartych z Bankiem na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w związku z czym nie ma podstaw do przyjęcia, że zawierali oni te umowy jako konsumenci;
• naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez pominięcie istotnych różnic w okolicznościach faktycznych kluczowych dla oceny zasadności roszczeń, stwierdzenie których to różnic uzasadniało odrzucenie pozwu (ze względu na niespełnienie wynikającego z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. wymogu tożsamości podstawy faktycznej roszczeń wszystkich członków grupy), gdyż różnice te prowadzić będą – na etapie merytorycznego badania sprawy – do konieczności indywidualnej oceny, w drodze badania różnych okoliczności faktycznych, roszczeń poszczególnych członków grupy;
• naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 2 ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g. poprzez bezpodstawne uznanie, że roszczenia członków grupy zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach, podczas gdy roszczenia członków poszczególnych podgrup zostały ujednolicone w sposób niezgodny z art. 2 ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.p.g. (sztuczny), bez odwołania się – wbrew wymogom u.d.p.g. – do jakichkolwiek „wspólnych okoliczności sprawy” w ramach konkretnych podgrup oraz bez wyraźnego zrzeczenia się pozostałej części roszczenia;
• naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 359 § 1 k.p.c. w zw. z art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. poprzez przyjęcie (i) braku związania sądu orzekającego o zasadności powództwa wytoczonego w postępowaniu grupowym prawomocnym postanowieniem stwierdzającym dopuszczalność postępowania grupowego, a w konsekwencji poprzez bezpodstawne przyjęcie (ii) dopuszczalności ponownego badania przez ten sąd przed wydaniem wyroku okoliczności sprawy warunkujących jej rozpoznanie w postępowaniu grupowym, stanowiących podstawę faktyczną zaskarżonego postanowienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.p.g., „grupowość” postępowania wyraża się w wymaganej ex lege kumulacji podmiotowej osób fizycznych, którym – według ich twierdzeń – przysługują określone roszczenia mieszczące się w kategorii prawa podmiotowego.

Do przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych, zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Podkreślić należy, że jedynie kumulatywne spełnienie powyższych przesłanek umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w realiach przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy w Warszawie dokonując oceny wskazanych przesłanek na gruncie przedmiotowej sprawy zasadnie przyjął dopuszczalność postępowania grupowego.

Sąd Apelacyjny w pełni popiera ustalenia faktyczne i rozważania Sądu Okręgowego przyjmując je za własne.

Odnosząc się do zarzutów zażalenia, stwierdzić należało, że wszyscy członkowie grupy posiadają status konsumenta. Trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że umów kilku członków grupy zawartych z bankiem nie sposób zakwalifikować jako czynności prawnych pomiędzy pomiotami gospodarczymi, jedynie z tej przyczyny, że adres kredytowanej nieruchomości był tożsamy z adresem działalności gospodarczej prowadzonej przez kilku członków grupy, ponieważ w każdej z umów jako cel kredytu wskazano zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych członków grupy. Z tej przyczyny zasadne jest przyznanie każdemu z członków grupy statusu konsumenta. Za dopuszczalnością postępowania grupowego przemawiał również brak różnic w okolicznościach faktycznych kluczowych dla oceny zasadności roszczeń poszczególnych członków grupy. Przy czym słusznie wskazał Sąd Okręgowy, że wymóg takiej samej podstawy faktycznej nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne muszą być identyczne w przypadku każdego z członków, gdyż zawsze, nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia, będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy.

Zauważyć bowiem należy, że podstawą faktyczną powództwa jest zespół faktów uzasadniających żądanie powoda, wobec czego podstawa ta musi obejmować fakty uzasadniające przede wszystkim stosunki prawne będące przedmiotem powództwa.

W konsekwencji stwierdzić należy, że dla uzasadnienia jedności podstawy faktycznej wystarczające było wskazanie na zdarzenie w postaci zawarcia przez wszystkich członków grupy z pozwanym bankiem umów kredytowych lub pożyczki w ramach oferty dedykowanej dla osób fizycznych, które zawierały postanowienia nakładające obowiązek dokonania na rzecz banku płatności kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a w oparciu o te postanowienia bank pobierał z rachunków bankowych członków grupy kwoty tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia, które to opłaty uiszczane były przez członków grupy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w przedstawionych okolicznościach faktycznych, brak jest podstaw do uznania, iż przesłanka tożsamości podstawy faktycznej roszczeń nie została spełniona.

Niezależnie od powyższego, zaskarżone postanowienie opiera się na prawidłowej ocenie co do prawidłowości ujednolicenia roszczeń poszczególnych członków grupy – w ramach utworzonych podgrup. Powód wskazał na element stanu faktycznego, który zdecydował o formule ujednolicenia roszczeń oraz podziale na grupy, z podziałem na wysokość roszczeń.

W konsekwencji wskazać należy, że trafnie Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził podstawy do rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym.

Z powołanych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.