Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:
Przewodniczący: SSA Bogdan Świerczakowski
po rozpoznaniu 28 września 2022 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy powództwa (…) Club sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Rady Ministrów, Skarbowi Państwa – Ministrowi Zdrowia, Skarbowi Państwa – Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji
na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 16 maja 2022 r., sygn. akt II C 225/21,
postanawia:
Postanowieniem z 16 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie pierwszym ustalił wartość przedmiotu sporu na kwotę 5.833.618 zł, w punkcie drugim ustalił wysokość opłaty sądowej od pozwu na kwotę 100.000 zł, w punkcie trzecim zobowiązał pełnomocnika powoda do uiszczenia uzupełniającej opłaty od pozwu w kwocie 85.000 zł w terminie 7 dni pod rygorem orzeczenia o obowiązku jej uiszczenia w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, a w punkcie czwartym postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Uzasadniając punkt czwarty postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził, że zgłoszone roszczenie ma charakter jednolity, opiera się na takiej samej podstawie faktycznej i prawnej. Ponadto, wszyscy członkowie grupy upatrują źródła szkody w tych samych działaniach i zaniechaniach Skarbu Państwa oraz zostało uprawdopodobnione, że prowadzą działalność gospodarczą w branży przedsiębiorców prowadzących kluby nocne, muzyczne, dyskoteki, czy innego rodzaju miejsca, w których udostępnia się miejsca do tańczenia, a także wszyscy ponieśli szkodę wskutek działań i zaniechań pozwanego.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pozwany, zaskarżył je w punkcie czwartym i zarzucił naruszenie art. 10 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w zw. z art. 1 ust. 1 tej ustawy przez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że roszczenia członków grupy dotyczą tego samego zdarzenia, podczas gdy brak jest uprawdopodobnienia, iż członkowie grupy zostali dotknięci wejściem w życie kwestionowanych aktów normatywnych (ponieśli z uwagi na ich wejście uszczerbki majątkowe). Wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez odrzucenie pozwu w całości i zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie wniósł o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie – w każdym wypadku wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o oddalenie zażalenia w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, wraz z odsetkami, o których mowa w art. 98 § 11 k.p.c.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2020 r., poz. 446) ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe).
W przedmiotowej sprawie powód, jako reprezentant grupy, domaga się ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie polegające na wydaniu określonych w pozwie aktów normatywnych oraz zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej polegające na braku wydania rozporządzenia wprowadzającego stan klęski żywiołowej przez Radę Ministrów oraz zaniechanie przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji inicjatywy opracowania polityki Rządu dotyczącej wprowadzenia stanu nadzwyczajnego – stanu klęski żywiołowej i brak przedłożenia projektu aktu normatywnego na posiedzenie Rady Ministrów. Członkowie grupy wskazali, że doznali szkody obejmującej straty, które ponieśli oraz korzyści, które mogliby osiągnąć w okresie od 13 marca 2020 r. do 27 grudnia 2020 r.
Wbrew twierdzeniom skarżącego, roszczenia członków grupy oparte zostały na takiej samej podstawie prawnej, bowiem wywodzą swoje roszczenia z wydania tych samych aktów normatywnych oraz z tych samych zaniechań pozwanego. Wskazana jednorodność podstawy faktycznej żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego pozwala stwierdzić, że może ona stanowić punkt wyjścia dla selekcji „okoliczności wspólnych” wszystkim członkom grupy (art. 2 ust. 1 ustawy). Ponadto, żądanie grupy ograniczono, zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy, do ustalenia odpowiedzialności pozwanego i nie zachodzi potrzeba standaryzacji wysokości roszczeń poszczególnych członków grupy w toku przedmiotowego postępowania.
Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że roszczenia członków grupy oparte zostały na takiej samej podstawie faktycznej. Wszyscy członkowie grupy prowadzą zbliżoną charakterem działalność gospodarczą, a wskazane akty prawne zakazywały prowadzenia działalności tego rodzaju, w związku z czym oddziaływały na działalność członków grupy w podobny sposób. Słusznie Sąd Okręgowy zauważył, że do ustalenia przynależności członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie. Do akt sprawy załączono zaświadczenia z Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz wypisy z Krajowego Rejestru Sądowego, z których wynika, że członkowie grupy prowadzą działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu klubów nocnych, muzycznych, dyskotek, czy innego rodzaju miejsc, w których udostępnia się miejsca do tańczenia. Ponadto, członkowie grupy korzystali z tzw. tarczy antykryzysowej.
Nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut skarżącego, że do przedmiotowego postępowania może przystąpić każda osoba objęta opisywanymi ograniczeniami, niezależnie od branży. Powód zakreślił bowiem podstawę faktyczną roszczenia do grupy przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu klubów nocnych, muzycznych, dyskotek, czy innego rodzaju miejsc, w których udostępnia się miejsca do tańczenia, wobec czego tylko podmioty prowadzące działalność z tej branży mogłyby przystąpić do grupy w niniejszej sprawie. Chybiona jest także argumentacja pozwanego, że wydanie rozporządzeń nie dotyczyło członków grupy w tym samym stopniu, w związku z czym brak jest łączności wewnętrznej ich roszczeń oraz jedności zdarzenia.
Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie lub zdarzenia. W literaturze oraz orzecznictwie przyjęto stanowisko, że postępowanie grupowe, w którym sformułowano żądanie „ustalenia odpowiedzialności” pozwanego, ma charakter szczególnego postępowania autonomicznego. Autonomiczność tego postępowania przesądza przede wszystkim osobny reżim prawny postępowania grupowego, a także jego cel i funkcje prawne, ma ono bowiem zakończyć się rozstrzygnięciem stanowiącym szczególny prejudykat dla rozwikłania przyszłych sporów z udziałem grupy osób w odpowiednich sądowych postępowaniach indywidualnych lub w wyniku zawarcia stosownych ugód powodów z pozwanym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, OSNC 2015, nr 11, poz. 132).
Kwestia autonomicznego charakteru postępowania grupowego została wyjaśniona w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 r., I CSK 533/14 (OSNC 2015, nr 7- 8, poz. 97), w którym przyjęto, że w postępowaniu grupowym nie bada się indywidualnych okoliczności każdego z członków grupy, gdyż te będą oceniane w ewentualnych dalszych indywidualnych procesach. Wydanie w tym postępowaniu wyroku ustalającego dotyczącego dużej grupy osób ma na celu jedynie ustalenie odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie. Jeżeli zaś dojdzie do postępowań indywidualnych, w których wyrok wydany na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym będzie stanowił prejudykat, to dopiero w tych postępowaniach zostaną zbadane okoliczności indywidualne. Dopuszczalne jest w postępowaniu grupowym powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanego w sprawie o roszczenie pieniężne wynikające z czynu niedozwolonego stanowiącego jedno zdarzenie (art. 2 ust. 3 w zw. z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym) także w sytuacji, gdy przesłanka wystąpienia szkody i jej wysokości jest zależna od indywidualnych okoliczności faktycznych dotyczących poszczególnych członków grupy. W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że różnorodność indywidualnych okoliczności faktycznych właściwych poszczególnym członkom grupy (tj. związanych z wystąpieniem samej szkody, dokładny mechanizm jej powstania i jej rozmiary) nie może stanowić przyczyny do odmowy rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym.
Wobec tego, że przesłanka tożsamości podstawy faktycznej dochodzonych przez członków grupy roszczeń została spełniona, zażalenie pozwanego podlegało oddaleniu.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego zapadnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji, zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c., o czym Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji.