Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Barbara Górzanowska
Sędziowie: SSA Wojciech Kościółek
SSA Władysław Pawlak
po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Z. R. reprezentanta grupy złożonej z: [dane 27 członków grupy] przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Ś. i Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K.; Województwu Ś., Powiatowi S. i Gminie Miejskiej S., o ustalenie,
na skutek zażalenia strony pozwanej Skarbu Państwa – Wojewody Ś. i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 6 września 2013 r., sygn. akt I C 1419/10,
postanawia:
oddalić zażalenie.
Zaskarżonym postanowieniem, Sąd Okręgowy stwierdził, iż w skład grupy wchodzą: [dane 27 członków grupy] oraz ustalił wartość przedmiotu sporu według stanu na dzień 11 kwietnia 2013 r. na kwotę 17 306 598 zł.
W uzasadnieniu wskazał, że postanowienie z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym uprawomocniło się z dniem 17 września 2012 r., na skutek oddalenia zażalenia pozwanego Skarbu Państwa przez Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z tej daty (sygn. akt I ACz 1324/12). W związku z tym wówczas zakończył się pierwszy etap tego postępowania, polegający na badaniu przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym (tzw. certyfikacja pozwu). Kolejny etap to ustalenie składu grupy, który rozpoczyna się z dniem zarządzenia ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, a kończy orzeczeniem co do składu grupy.
Sąd Okręgowy zwrócił dalej uwagę, iż oświadczenia dotychczasowych członków grupy o przystąpieniu do grupy, składane na etapie wnoszenia pozwu i podtrzymane po zmianie żądania na ustalenie, jak i oświadczenia osób przystępujących do grupy po ogłoszeniu, spełniają wymogi przewidziane w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., Nr 7, poz. 44, zwana dalej „u.d.p.g.”). Wszystkie bowiem zostały złożone reprezentantowi grupy na piśmie, w terminie zakreślonym w ogłoszeniu prasowym, są podpisane przez uprawnionych, określają żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanych i okoliczności uzasadniające przynależność do grupy, wraz z dowodami na poparcie faktów wskazanych w oświadczeniu.
Wskazując na brak ustawowej definicji pojęcia „przynależności do grupy”, po przytoczeniu poglądów doktryny prawniczej, Sąd pierwszej instancji wywodzi, iż okoliczności uzasadniające przynależność do grupy są częściowo tożsame z okolicznościami uzasadniającymi żądanie. Wykazanie przynależności do grupy polega na udowodnieniu, że roszczenia danej osoby odpowiadają wzorcowi roszczenia objętego w postępowaniu grupowym, wyznaczonemu w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W przedmiotowej sprawie, kryterium wyznaczającym przynależność do grupy, jest postanowienie z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, które to kryterium implikuje tezę, iż roszczenia dotychczasowych członków są jednorodzajowe i oparte na wspólnej podstawie faktycznej. Właśnie do wzorca wynikającego z powołanego postanowienia, zostały odniesione roszczenia osób przystępujących do grupy na podstawie ogłoszenia prasowego. Roszczenia te są jednorodzajowe w znaczeniu określonym w art. 1 ust. 1 u.d.p.g. (każdy z przystępujących zgłosił żądanie ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek ich czynu niedozwolonego) i oparte na tej samej podstawie faktycznej, co dotychczasowych członków grupy, którą stanowi nienależyte wypełnienie przez pozwanych obowiązków w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego, położonego wzdłuż rzeki W., w dzielnicy K., gm. S., powiecie s., na działce ewidencyjnej nr 1407, obr. 5, S. prawobrzeżny i przerwania go wskutek rozmycia w dniu 19 maja 2010 r. Każda z tych osób doznała szkody majątkowej w mieniu, w związku z zalaniem wodami powodziowymi, na skutek czynów niedozwolonych pozwanych.
W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe okoliczności zostały uprawdopodobnione dokumentami dołączonymi do pisma procesowego powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r.
W zażaleniu, Skarb Państwa – Wojewoda Ś. i Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w K., zaskarżając powyższe orzeczenie w zakresie, w jakim Sąd pierwszej instancji ustalił skład grupy, domagał się jego zmiany, poprzez odmówienie statusu członka grupy osobom, które w następstwie publicznego ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, złożyły reprezentantowi grupy – powodowi Z. R., oświadczenia o przystąpieniu do grupy tj. M. W., A. D., R. B., (…) spółce jawnej w M., R. J., J. K., W. R., J. T., W. W., R. W. i (…) sp. z o.o. w S. oraz o zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa od powoda reprezentanta grupy kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzucił naruszenie art. 17 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i art. 1 ust. 1 u.d.p.g., poprzez uznanie, iż zgłoszone roszczenia osób, które przystąpiły do grupy w wyniku ogłoszeń sądowych, są jednorodzajowe, tj. oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, a także poprzez uznanie, iż roszczenia tychże osób spełniają warunki dopuszczalności prowadzenia postępowania grupowego i są rodzajowo tożsame z roszczeniami zgłoszonymi przez powoda.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 u.d.p.g., w sprawach o roszczenia pieniężne, ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie, z tym, że w sprawach majątkowych o ustalenie, w których postępowanie grupowe jest dopuszczalne, do ustalenia przynależności członka do grupy wystarczy uprawdopodobnienie.
W niniejszej sprawie przedmiotem postępowania (na skutek dokonania przez powoda modyfikacji żądania jeszcze przed wydaniem przez Sąd Okręgowy prawomocnego postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym), jest roszczenie o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej pozwanych, co odzwierciedla powołane wyżej orzeczenie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Z przepisu art. 2 ust. 3 u.d.p.g. wynika jednoznacznie, iż w sprawach o roszczenia pieniężne, powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W związku z tym, stanowisko pozwanego Skarbu Państwa jakoby dotychczasowi członkowie grupy występowali z dwoma roszczeniami tj. o ustalenie i zapłatę, zaś członkowie przystępujący do grupy na skutek ogłoszenia sądowego, z jednym roszczeniem (o ustalenie) jest pozbawione racji faktycznych i prawnych. Sąd pierwszej instancji szczegółowo odniósł się do tego zarzutu pozwanego Skarbu Państwa, a przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia argumentacja zasługuje na aprobatę. Zatem nie ulega wątpliwości, że dochodzone przez dotychczasowych członków grupy, jak i członków przystępujących do grupy po ogłoszeniu sądowym, roszczenia są jednego rodzaju w znaczeniu, o jakim mowa w art. 1 ust. 1 u.d.p.g. Dokonanej przez powoda w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r. aktualizacji opisu szkód (a także jej wysokości), doznanej przez dotychczasowych członków grupy, wbrew wywodom skarżącego pozwanego nie można traktować jako kolejnej modyfikacji żądań, poprzez rozszerzenie ich na żądania zapłaty, gdyż nie wynika to z treści tegoż pisma. Wspomniana aktualizacja ma znaczenie dla określenia wartości przedmiotu sporu. Dochodzone w niniejszym procesie roszczenie o ustalenie ma charakter majątkowy, ale niepieniężny.
Sąd Okręgowy, bazując na dokumentach przedłożonych przez powoda, prawidłowo uznał, iż w wystarczającym stopniu uprawdopodobnił, iż roszczenia członków przystępujących do grupy w wyniku ogłoszenia sądowego, są oparte na tej samej podstawie faktycznej, z której roszczenia wywodzą dotychczasowi członkowie grupy. Podstawa ta została trafnie skonkretyzowana w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia i wobec tego zbędne jest jej ponowne opisywanie.
W tym miejscu podnieść trzeba, że – wbrew temu co wynika z uzasadnienia zażalenia – na tym etapie postępowania (ustalenia składu grupy), sąd nie bada pod względem merytorycznym przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej poszczególnych pozwanych i zakresu tej odpowiedzialności. Wymóg wykazania (w sprawach o roszczenia pieniężne), względnie uprawdopodobnienia (w innych sprawach, w tym w sprawie o ustalenie) przynależności do grupy, nie jest tożsamy z wymogiem udowodnienia dochodzonych roszczeń pod względem merytorycznym, co ma miejsce dopiero w ramach postępowania rozpoznawczego.
W konsekwencji skonstatować trzeba, że Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżone postanowienie, nie naruszył wskazanych w zażaleniu przepisów u.d.p.g.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeknie Sąd pierwszej instancji w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.).