Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Radosław Nawrocki
Sędziowie: SSO Marcin Śmigiel, SSR Iwona Wysocka (del.)
po rozpoznaniu w dniu 5 października 2017 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E.S. działającej jako reprezentant grupy przeciwko (…) Bank (…) S.A. we W. o zapłatę
postanawia:
na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalić, że w skład grupy wchodzą następujące osoby:
1) w ramach podgrupy A: [6 osób];
2) w ramach podgrupy B: [4 osoby];
3) w ramach podgrupy C: [4 osoby];
4) w ramach podgrupy D: [8 osób];
5) w ramach podgrupy E: [2 osoby];
6) w ramach podgrupy F: [4 osoby];
7) w ramach podgrupy G: [3 osoby];
8) w ramach podgrupy H: [2 osoby];
9) w ramach podgrupy I: [3 osoby];
10) w ramach podgrupy J: [3 osoby];
11) w ramach podgrupy K: [2 osoby];
12) w ramach podgrupy L: [3 osoby];
13) w ramach podgrupy M: [5 osób];
14) w ramach podgrupy N: [3 osoby];
15) w ramach podgrupy O: [2 osoby].
Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Sąd doręcza wykaz pozwanemu.
Powód przedstawił Sądowi wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy, dołączając złożone przez nich oświadczenia.
Zgodnie z art. 17 ust. 1. u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
Strona pozwana podniosła zarzuty odnośnie członkostwa zgłoszonych przez powoda osób w grupie i poszczególnych podgrupach. Strona pozwana wskazywała zwłaszcza, że roszczenia dochodzone przez powoda i poszczególnych członków grupy są pozbawione wspólnej podstawy faktycznej. Wywodziła, że ze względów prawnych wykluczone jest, aby w sprawie istniała wspólna dla wszystkich podstawa faktyczna. Jej zdaniem jest ona całkowicie różna, gdyż okoliczności zawarcia każdej z umów mające zasadnicze znaczenie dla oceny prawnej, są odmienne. Zarzuciła, iż nie ma możliwości ujednolicenia roszczeń z uwagi na brak zaistnienia wspólnych okoliczności w odniesieniu do roszczeń dochodzonych w podgrupach. Strona pozwana zarzuciła także, że część oświadczeń o przystąpieniu do grupy została opatrzona datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, tj. przed 2 kwietnia 2015 r., zaś kilka oświadczeń nie zawiera daty. Odnosząc się już do uszeregowania poszczególnych osób w ramach podgrup podnosiła, że poszczególne podgrupy zostały błędnie ukształtowane i nie powinny zostać wyodrębnione z uwagi na powyżej przedstawione zarzuty, w szczególności zaś brak wspólnej podstawy faktycznej i możliwości ujednolicenia roszczeń w podgrupach wobec niezaistnienia tożsamych okoliczności w odniesieniu do zgłoszonych roszczeń.
Sąd zważył, co następuje:
W ocenie Sądu zarzuty strony pozwanej nie zasługiwały na uwzględnienie. Powódka bowiem przedstawiła prawidłowo sporządzony wykaz w formie tabeli ujednoliconych roszczeń pieniężnych osób wchodzących w skład grupy w ramach wyodrębnionych podgrup. Wykaz ten został podpisany przez pełnomocników powódki, co zostało uzupełnione w piśmie z 28 lipca 2017 r., datowanym na 27 lipca 2017 r., a zatem stanowi on oświadczenie woli.
W pierwszej kolejności wskazać trzeba, iż zbyt wąska, czy też ścisła interpretacja przesłanek jednolitości roszczenia, którą reprezentuje strona pozwana, w praktyce wpłynęłaby na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego jako określonej, wyodrębnionej instytucji prawa procesowego. Wydaje się, że nie takie było założenie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego tego uregulowania.
Niewątpliwie roszczenie dochodzone w postępowaniu grupowym dotyczy roszczenia procesowego. Negowaną przez stronę pozwaną jednolitość roszczeń należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego. Inaczej rzecz ujmując członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie, wspólne w danej grupie roszczeń procesowych. Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, których to pojęć ustawodawca nie zdefiniował, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego. Istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw.
W każdym przypadku ocena wskazanych przesłanek należy przede wszystkim do sądu, który biorąc pod rozwagę okoliczności danej sprawy, rozważa czy zgłoszone przez grupę powodów roszczenie nadaje się do rozpoznania w trybie przedmiotowej ustawy.
Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej, to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego. Powyższe rozumienie jednorodzajowości roszczeń, nie jest związane z jednakową podstawą prawną. Jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń nie jest bowiem, w świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g., przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego. Odmienność podstaw prawnych nie będzie stanowić przeszkody do wniesienia powództwa grupowego, ale należy pamiętać o konieczności spełnienia przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. O jednorodzajowości roszczeń decyduje więc występujący między nimi związek o charakterze faktycznym. Przez podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym. Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia, bądź zdarzeń podobnych do siebie (zob. Małgorzata Sieradzka [w:] komentarz do art. 1 u.d.p.g., System Informacji Prawnej LEX). Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje, gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawień i wiąże strony postępowania (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 95). Z kolei z taką samą podstawą faktyczną mamy do czynienia, gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 212). Taka sama podstawa faktyczna roszczeń występuje, gdy mamy do czynienia z wielością zdarzeń, które wykazują podobieństwo.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W rozpoznawanej sprawie takie podobieństwo niewątpliwie zachodzi. Mamy do czynienia z roszczeniami o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej składki na ubezpieczenie grupowe ryzyka niskiego wkładu własnego.
Wbrew zarzutom strony pozwanej podnieść należy, iż na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 u.d.p.g. mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie (postanowienie SA w Warszawie z 6 lutego 2015 r., I ACz 43/15, LEX nr 1646028) odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwaną, tryb zawieranych umów − bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanej do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy są klauzulami abuzywnymi.
Odnosząc się do zarzutu pozwanej błędnego ujednolicenia roszczenia podnieść należy, że ustawodawca wskazuje jedynie na konieczność wskazania ujednoliconej wysokości żądania z ograniczeniem tego wymogu do 2 osób w każdej podgrupie. Powód dokonał ujednolicenia roszczenia poprzez wskazanie roszczeń w tych samych wysokościach z zachowaniem wymogu liczebności podgrupy do minimum 2 osób. W myśl art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wysokość roszczenia pieniężnego każdego z członków grupy została ujednolicona, przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Podkreślenia wymaga, że jedynym kryterium przynależność do podgrupy jest wysokość roszczenia, która musi być identyczna dla każdego z członków podgrupy i być uzasadniona wspólnymi okolicznościami. Skoro zatem od członków poszczególnych podgrup zostały pobrane opłaty z tytułu składki na ubezpieczenie grupowe niskiego wkładu własnego kredytu w zbliżonej wysokości, na podstawie podobnych albo tożsamych postanowień umowy, których treść wzorca umownego powódka uważa za abuzywną, to kwestia ta stanowi niewątpliwie wspólne okoliczności sprawy uzasadniające przyporządkowanie tych osób do jednej podgrupy. W związku z powyższym zarzuty pozwanej w tym zakresie uznać należało za niezasadne.
Zdaniem Sądu nie zasługuje na uwzględnienie również zarzut opatrzenia części oświadczeń datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, bądź braku na niektórych oświadczeniach takiej daty. Z punktu widzenia ustalenia składu osobowego grupy i uwzględnienia uczestnictwa danego podmiotu w postępowaniu grupowym ważne jest skuteczne złożenie oświadczenia przez uprawnionego o przystąpieniu do grupy reprezentantowi grupy. Istotna jest zatem data złożenia takiego oświadczenia na ręce reprezentanta grupy, nie zaś data podpisania oświadczenia przez podmiot zgłaszający wolę udziału jego roszczenia w postępowaniu grupowym. To, że dana osoba podpisała i sporządziła oświadczenie o przystąpieniu do postępowania grupowego wcześniej aniżeli ogłoszono o wszczęciu postępowania grupowego nie świadczy o braku skuteczności takiego oświadczenia i nie dyskwalifikuje osoby je składającej z uczestnictwa w grupie. Zastosowanie znajduje tu bowiem art. 61 § 1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Podnieść należy, że powódka stwierdziła, iż oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone w terminie zakreślonym w ogłoszeniu na podstawie postanowienia Sądu, co także oznacza, że termin na zgłoszenie został dochowany.
W ocenie Sądu wszystkie osoby wskazane w sentencji postanowienia o ustaleniu składu grupy w ramach podgrup od A do O uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego. Osoby te są konsumentami, ich roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju i są oparte na jednakowej (takiej samej) podstawie faktycznej, osoby te złożyły skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy, zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu.
W konsekwencji powyższych ustaleń, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak na wstępie.
Zamieszczone na stronie orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, opracowanie wizualne, usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek oraz wprowadzenie skrótu „u.d.p.g.”.
Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.