Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSO Rafał Wagner
Sędziowie: SSO Bożena Chłopecka, SSO Ewa Ligoń-Krawczyk
po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2017 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa P.K. przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjne z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie
postanawia:
Pozwem z 10 czerwca 2014 roku, sprecyzowanym pismem z 11 grudnia 2014 roku, a zmodyfikowanym pismem z 5 stycznia 2016 roku, P. K., działając jako reprezentant grupy, domagał się ustalenia, że: (i) nieważna jest czynności prawna umorzenia 51,5% jednostek rozrachunkowych zapisanych na dzień 31 stycznia 2014 roku na rachunkach poszczególnych członków grupy prowadzonych przez objęte postępowaniem Otwarte Fundusze Emerytalne i przekazania tych aktywów w dniu 3 lutego 2014 roku o wartości odpowiadającej sumie wartości umorzonych jednostek rozrachunkowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działającego w imieniu i na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dokona w wykonaniu dyspozycji art. 23 ustawy z 6 grudnia 2013 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych; (ii) Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną poszczególnym reprezentantom grupy wyżej wymienionymi czynnościami, z uwagi na sprzeczność art. 23 ustawy zmieniającej w zakresie, w jakim zobowiązuje on OFE do umorzenia 51,5% jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku członka OFE na dzień 31 stycznia 2014 roku i przekazania tych aktywów w dniu 3 lutego 2014 roku do ZUS działającego w imieniu i na rzecz FUS z art. 1 Protokołu Nr (…) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonego w P. dnia 20 marca 1952 roku.
Prawomocnym postanowieniem z 4 marca 2015 roku w sprawie I C 599/14 Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.
Postanowieniem z 8 kwietnia 2016 roku w sprawie I C 599/14 Sąd Okręgowy w Warszawie zarządził dokonanie ogłoszeń o wszczęciu postępowania grupowego w wydaniach ogólnopolskich dziennika „Rzeczpospolita” i gazecie codziennej (…), zakreślając jednocześnie trzymiesięczny termin, liczony od daty ukazania się ogłoszenia, na składanie reprezentantowi grupy oświadczeń o przystąpieniu do grupy.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Wraz z pozwem P. K., działając w charakterze członka i jednocześnie reprezentanta grupy, przedłożył oświadczenia o przystąpieniu do grupy i wyrażenia zgody na bycie jej reprezentantem przez: (…) (dowód: umowy wraz z oświadczeniami o przystąpieniu do grupy przez poszczególnych jej członków – k. 39-500) Pismem z 5 marca 2015 roku, skierowanym do tutejszego Sądu, J. H. zgłosiła przystąpienie do grupy (pismo – k. 857).
Odpowiednio w dniu 4 stycznia 2016 roku T. K. i M. K., w dniu 7 stycznia 2016 roku W. K., w dniu 13 stycznia 2016 roku M. Ż. (2), w dniu 14 stycznia 2016 roku J. Z. (2) i G. Z., a w dniu 16 lutego 2016 roku A. S. (2) złożyli oświadczenia o wystąpieniu z grupy reprezentowanej przez P. K. (oświadczenie – k. 958; oświadczenie – k. 959; oświadczenie – k. 961; oświadczenie – k. 963-965; oświadczenie – k. 967-967v.; oświadczenie – k. 968-968v.; oświadczenie – k. 969).
Ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w niniejszej sprawie ukazały się odpowiednio w dniu 8 lipca 2016 roku (dziennik „Rzeczpospolita”) i w dniu 27 lipca 2016 roku (gazeta codzienna (…)) (okoliczności niesporne).
Pismem z 9 grudnia 2016 roku P. K. przedstawił wykaz osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy, tj. H. B., E. S. (2), E. G., B. J., R. K., M. M. (2), R. O., W. S., M. S. (2), I. S. i P. W. (2) (pismo – k. 1059-1067).
Pismem z 24 stycznia 2017 roku Skarb Państwa – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wniósł o ustalenie, że w skład grupy w postępowaniu grupowym w niniejszej sprawie nie wchodzą: W. K., M. K., T. K., M. Ż. (2), G. Z., J. Z. (3), A. S. (2), H. B., E. S. (2) i M. S. (2). (pismo – k. 1166-1168)
Pismem z 9 lutego 2017 roku P. K. wskazał, że J. H. nie przystąpiła do grupy (brak oświadczenia w tym zakresie), E.S. (3) i M. S. (2) podpisali umowę z reprezentantem grupy w dniu 26 października 2016 roku oraz dokonali opłaty w dniu 27 października 2016 roku, a następnie zgłosili chęć przystąpienia do postępowania przesyłając dokumenty w dniu 2 grudnia 2016 roku, a H. B. nie złożył podpisanego oświadczenia o przystąpieniu do grupy (pismo – k. 1176-1177).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy, przy czym sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
Stosownie natomiast do dyspozycji przepisu art. 11 ust. 1 u.d.p.g. po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego. W myśl ust. 2 punktu 3 tego artykułu ogłoszenie powinno zawierać m. in. informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy, w oznaczonym terminie, nie krótszym niż jeden, a nie dłuższym niż trzy miesiące od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Jednocześnie w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody (art. 12 ust. 1 u.d.p.g.).
Na gruncie niniejszej sprawy Sąd wyznaczył trzymiesięczny termin na złożenie oświadczeń o przystąpieniu do grupy, a zarządzone ogłoszenia ukazały się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 8 lipca 2016 roku, a w gazecie codziennej (…) w dniu 27 lipca 2016 roku Tym samym termin na składanie oświadczeń o przystąpieniu do grupy upływał ostatecznie w dniu 27 października 2016 roku.
W tym miejscu wskazać należy, iż wprawdzie w dniu 5 marca 2015 roku wpłynęło do tutejszego Sądu pismo J. H., która zgłosiła wolę przystąpienia do grupy reprezentowanej przez P. K., niemniej jednak – pomimo stosownego jej pouczenia (k. 897-897v.) – w przewidzianym w ogłoszeniu terminie nie złożyła na ręce P. K., jako reprezentanta grupy, stosownego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest możliwe także przed publikacją ogłoszenia, jednakże może ono nastąpić li tylko do rąk reprezentanta grupy. Dlatego też skierowane przez J. H. w dniu 5 marca 2015 roku oświadczenie należało uznać za pozbawione skutków prawnych, co powodowało konieczność jej niezaliczenia przez Sąd w poczet członków grupy.
Z kolei w dniu 4 stycznia 2016 roku T. K. i M. K., w dniu 7 stycznia 2016 roku W. K., w dniu 13 stycznia 2016 roku.
M. Ż. (2), w dniu 14 stycznia 2016 roku J. Z. (2) i G. Z., a w dniu 16 lutego 2016 roku A. S. (2) złożyli oświadczenia o wystąpieniu z grupy reprezentowanej przez P. K.. Ustawa nie rozstrzyga, komu należy złożyć oświadczenie o wystąpieniu z grupy. Analogia do aktu przystąpienia, w połączeniu z zasadą braku podmiotowości członka grupy w postępowaniu grupowym, nakazywałyby przyjąć, iż także oświadczenie o wystąpieniu członek grupy składa na ręce reprezentanta. Wydaje się jednak, że byłoby to zbyt daleko idące ograniczenie swobody decydowania o dalszym udziale w grupie. Ustawa nie nakłada na reprezentanta grupy żadnych zadań związanych z wystąpieniem członka grupy, w szczególności nie zobowiązuje go do przyjmowania takich oświadczeń, kontroli czy przedstawiania ich sądowi. Uzależnienie skuteczności wystąpienia z grupy od tego, czy i kiedy reprezentant przedstawi je sądowi, nie realizowałoby żadnych uzasadnionych celów i byłoby rozwiązaniem sztucznym. Tym samym członek grupy powinien złożyć oświadczenie o wystąpieniu z grupy sądowi, co skutkowało uwzględnieniem tej okoliczności w postanowieniu co do składu grupy.
Dodatkowo jedynie pozwany Skarb Państwa – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zgłosił zastrzeżenia odnośnie uwzględnienia w składzie grupy H. B., E. S. (2) i M. S. (2), wskazując na brak uprawdopodobnienia, jakoby osoby te złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy w terminie 3 miesięcy od dnia opublikowania ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. W ocenie Sądu zastrzeżenia formułowane przez pozwany Skarb Państwa jawiły się jako w pełni uzasadnione. Sam reprezentant grupy bowiem wskazał, że H. B. nie złożył podpisanego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Oświadczenie zaś powinno zawierać oznaczenie uprawnionego i podpis. Wymóg oznaczenia uprawnionego i zamieszczenia podpisu nie został wprawdzie wskazany wprost w treści przepisu art. 12 u.d.p.g., niemniej dochowanie obu wymogów jest niezbędne. Podpis osoby przystępującej (względnie jej przedstawiciela) jest wymagany, aby zapewnić, że osoba ta rzeczywiście wyraziła wolę dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Z kolei E. S. (3) i M. S. (2) zgłosili chęć przystąpienia do niniejszego postępowania, przesyłając P. K. dokumenty dopiero w dniu 2 grudnia 2016 roku, a zatem po upływie wyznaczonego przez Sąd terminu (27 października 2016 roku). Wyżej wskazane okoliczności tym samym obligowały Sąd do nie uwzględnienia wymienionych osób w składzie grupy.
Mając powyższe rozważania na względzie Sąd Okręgowy na podstawie wskazanych przepisów orzekł jak w sentencji postanowienia.