Sąd Apelacyjny we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Ewa Głowacka
Sędziowie: SSA Elżbieta Lipińska, SSA Jacek Gołaczyński (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2011 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu sprawy z powództwa: (…) przeciwko: Gminie Kędzierzyn-Koźle – Prezydentowi Miasta Kędzierzyn-Koźle i Powiatowi Kędzierzyn-Koźle – Staroście Kędzierzyna-Koźla o ustalenie
na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 13 grudnia 2010 r., sygn. akt l C 454/10
postanawia:
uchylić zaskarżone postanowienie.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Opolu odrzucił pozew (…) oraz miejscowości Kobylice przeciwko Gminie Kędzierzyn-Koźle – Prezydentowi Miasta Kędzierzyn-Koźle i Powiatowi Kędzierzyn-Koźle – Staroście Kędzierzyna-Koźla o ustalenie. Nadto Sąd ten odstąpił od obciążania powoda (…) kosztami zastępstwa procesowego pozwanych.
Zdaniem Sądu Okręgowego pozew należało odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., ponieważ w sprawie zachodzi czasowa niedopuszczalność drogi sądowej z uwagi na niewyczerpanie przed wszczęciem powództwa, zgodnie z art. 186 Prawa wodnego, trybu postępowania administracyjnego.
Postanowienie to zaskarżył powód w części objętej punktem pierwszym postanowienia dotyczącym odrzucenia pozwu, zarzucając mu naruszenie przepisów art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 186 ust. 1 i art. 185 ust. 1 Prawa wodnego poprzez uznanie, że przedmiotem powództwa jest żądanie naprawienia szkody, która ponadto jest szkodą w rozumieniu art. 186 ust. 1 Prawa wodnego i jej naprawienie może być dochodzona przed sądem dopiero po przeprowadzeniu postępowania uregulowanego w art. 186 ust. 3 Prawa wodnego i do tego czasu zachodzi w sprawie czasowa niedopuszczalność drogi sądowej.
Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w części dotyczącej odrzucenia pozwu, obciążenie pozwanych kosztami postępowania zażaleniowego, w tym kosztami zastępstwa prawnego, ewentualnie o stwierdzenie, że zaskarżone postanowienie oczywiście narusza przepisy art. 186 ust. 1 w związku z art. 185 ust. 1 Prawa wodnego i orzeczenie zwrotu powodowi opłaty od zażalenia.
Pozwana Gmina Kędzierzyn-Koźle w odpowiedzi na zażalenie wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
W piśmie z dnia 6 czerwca 2011 r. powód przedłożył 99 decyzji Marszałka Województwa Opolskiego w przedmiocie odmowy ustalenia wysokości odszkodowania za straty poniesione wskutek powodzi w maju 2010 r.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Fundamentalnym zagadnieniem w niniejszej sprawie jest rozstrzygniecie dopuszczalności dochodzenia roszczeń przed sądem powszechnym bez koniczności uprzedniego zakończenia, w myśl przepisów ustawy Prawo wodne, postępowania administracyjnego. Innymi słowy, zaistniała kwestia czy dla będącej przedmiotem niniejszej sprawy odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu wywołanych przez powódź szkód, miarodajne są regulacje ustawy Prawo wodne.
Ponadto rozważyć należy doniosłość dla sprawy wydanie przez Marszałka Województwa Opolskiego decyzji wobec 99 osób w przedmiocie odmowy ustalenia wysokości odszkodowania za straty poniesione wskutek powodzi w maju 2010 r.
Zgodnie z art. 186 ust. 1 ustawy Prawo wodne (dalej: P.w.) w sprawie naprawienia szkód innych niż określone w art. 16 ust. 3 i art. 17 ust. 1 tej ustawy droga sądowa przysługuje po wyczerpaniu trybu, o którym mowa w ust. 3. Z kolei przepis ust. 3 tego artykułu stanowi, że na żądanie poszkodowanego organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, a jeżeli szkoda nie jest następstwem pozwolenia wodnoprawnego – właściwy marszałek województwa, ustala wysokość odszkodowania w drodze decyzji; decyzja jest niezaskarżalna. W ocenie Sądu Okręgowego art. 16 ust. 3 P.w. i art. 17 ust. 1 P.w. nie jest dla niniejszej sprawy miarodajny, zaś w sprawie chodzi o „inne szkody” w rozumieniu przytoczonego art. 186 ust. 1 P.w., dlatego koniecznym jest przed wystąpieniem na drogę sądową wszczęcie postępowania administracyjnego w tym przedmiocie.
Skarżący po wydaniu zaskarżonego przedstawił kilkadziesiąt decyzji Marszałka Województwa Opolskiego skierowanych odmawiających ustalenia wysokości odszkodowania. Podkreślić należy, że organ ten wyraźnie wyjaśnił, iż w związku z niewskazaniem przez wnioskodawcę podstawy materialnoprawnej dochodzonego roszczenia, mając na uwadze okoliczności sprawy organ ten stwierdził, że jedynym przepisem określającym podstawę prawną w niniejszej sprawie może być art. 16 ust. 3 P.w. Przy tak zakreślonej podstawie organ uznał, że brak jest przesłanek do przypisania właścicielowi wody, jak również właścicielowi urządzeń wodnych nieprzestrzegania przepisów ustawy Prawo wodne. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę, że przedmiotem postępowania administracyjnego była sprawa określona przepisem art. 16 ust. 3 P.w., a w takim układzie konieczność wszczęcia i zakończenie tego postępowania i tak nie była przeszkodą do wystąpienia na drogę sądową. Przepis art. 186 ust. 1 P.w. wyraźnie wyłącza szkody określone w art. 16 ust. 3 P.w. spod regulacji obligującej do wyczerpania trybu administracyjnego. Wnioskodawca nie miał jednak w toku postępowania obowiązku wskazania dokładnej podstawy prawnej, subsumcji prawnej w tym zakresie dokonał organ administracyjny. Organ ten bezpośrednio nawiązał przy tym w uzasadnieniu swojej decyzji do przedmiotowego postępowania sądowego. Zachodzi zatem tożsamość spraw, pomimo, że organ administracyjny dokonał oceny sprawy w kontekście regulacji prawnej, którą Sąd Okręgowy uznał za niemającą w sprawie zastosowania. Po uzyskaniu przedstawionych decyzji, odnośnie do ponad 10 osób (art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, dalej: u.d.p.g.), odpadły zatem podstawy odrzucenia pozwu w niniejszej sprawie.
Niezależnie jednak od przedłożonych decyzji Marszałka Województwa Opolskiego w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy niezasadnie odrzucił pozew. Na tym etapie sprawy nie można stwierdzić, że sprawa dotyczy tylko i wyłącznie odpowiedzialności odszkodowawczej o jakiej mówi ustawa Prawo wodne. Powództwo w niniejszej sprawie w gruncie rzeczy wywodzone jest z działań i zaniechań Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Kędzierzynie-Koźlu, co w tym zakresie nie podlega regulacji ustawy Prawo wodne. Żaden przepis ustawy Prawo wodne nie wyczerpuje bez reszty okoliczności niniejszej sprawy, w takim kształcie jak zakreśliła je strona powodowa.
Zgodnie z art. 2 ust. 3 zd. 1 i 2 u.d.p.g w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo w postępowaniu grupowym może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu. Przepis ten stanowi lex specialis względem regulacji art. 189 k.p.c.
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy powinien ponownie rozpoznać czy niniejsza sprawa może być rozpozna w postępowaniu grupowym, nie poprzestając na kwestii niedopuszczalności drogi sądowej z uwagi niewyczerpanie trybu postępowania administracyjnego.
Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.