Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Robert Obrębski
Sędziowie: SSA Edyta Jefimko (spr.), SSA Małgorzata Rybicka-Pakuła
po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa M. B. jako reprezentanta grupy : P. P., B. P., K. B., A. S., J. B., K.B., G. W., M. W., R. O., A.O., T. M., M. S., B. S., M. M., G. M., J. B., A. B., B. C., J. S., B. S., M. S., J.P., B. B., E. G., M. S., K. S., W. K., B. K., W. P., B. Ś., J. N., A. B., D. P., J. J., M. J. , W. K., J. S., G.P., J. C., J. J., A.J., E. P. i D. K. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę
na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2014 r., sygn. akt I C 984/12 w przedmiocie ustalenia składu grupy
postanawia:
oddalić zażalenie.
Pismem z dnia 19 listopada 2013 r. reprezentant grupy zgłosił przystąpienie do postępowania grupowego nowych członków, tj. W. K., J. S., G. P., J. C., J. J., A. J., E. P. i D. K.. Do zgłoszenia dołączył oświadczenia nowych członków o przystąpieniu do grupy wraz z uaktualnionym wykazem członków grupy z podziałem na podgrupy oraz wskazaniem wysokości roszczeń , po ujednoliceniu roszczeń w podgrupach. Dodatkowo przy piśmie z 22 listopada 2013 r. strona powodowa złożyła odpisy aktualne z ksiąg wieczystych dla nowych członków grupy.
Pozwany pismem z dnia 15 stycznia 2014 r. wniósł zarzuty co do członkostwa w grupie J. J., A. J., E. P. i D. K.. Podniósł, że roszczenia tych osób, będące przedmiotem postępowania, są przedawnione z uwagi na upływ 10-letniego terminu przedawnienia i nie mogą być dochodzone w postępowaniu sądowym.
Strona powodowa pismem z 31 stycznia 2014 r. wniosła o oddalenie zarzutów pozwanego i ustalenie składu grupy zgodnie z pismem z 19 listopada 2013 r. Zarzuciła, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia nie może być przedmiotem orzekania Sądu na etapie postępowania o ustalenie składu grupy.
Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalił , że w skład grupy wchodzą: P. P., B. P., K. B., A.S., J.B., K. B., G. W., M. W., R. O., A. O., T. M., M. S., B. S., M. M., G. M., J.B., A. B., B. C., J. S., B. S., M. S., J. P., B. B., E. G., M. S., K. S., W. K., B. K., W.P., B. Ś., J. N., A. B., D. P., J. J., M. J. , W. K., J. S., G. P., J. C., J.J., A. J., E. P. i D. K.. Sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego w przedmiocie przedawnienia roszczeń, uznając jednak, iż trafnie on podnosi , iż już na etapie badania składu grupy powinien ustalić, czy roszczenia poszczególnych członków grupy, o ile istnieją, nie są przedawnione. W związku z tym, że strona powodowa dochodzi roszczeń pieniężnych, wymagane jest też ujednolicenie żądań przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy (art. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym -Dz.U. 2010 , Nr 7, poz. 44). Zatem to na wstępnym etapie postępowania, rolą Sądu jest określenie przesłanek dopuszczalności żądania indywidualnie definiujących sytuację członka grupy, tak aby na drugim etapie możliwe było rozstrzygnięcie co do istoty sprawy w zakresie przesłanek wspólnych. Jednak podniesiony zarzut przedawnienia w stosunku do wszystkich członków grupy był zdaniem Sądu nietrafny.Za niesporne uznano, iż J. J., A. J., E. P. i D. K., przed upływem 10 lat od daty nabycia lokali złożyli wnioski o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej. Wszyscy członkowie grupy wskazani w sentencji postanowienia skutecznie udowodnili przynależność do grupy, a ich roszczenia nie są przedawnione.
Zażaleniem z dnia 18 kwietnia 2014 r. pozwany zaskarżył postanowienie w części, w jakiej stwierdza ono, że w skład grupy wchodzą: J. J. , A. J., E. P. i D. K.. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w części poprzez uwzględnienie jego zarzutów co do członkostwa w grupie J. J. , A. J., E.P. oraz D. K. i nieobejmowanie tych osób postanowieniem w przedmiocie składu grupy , a także o zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ewentualnie w przypadku stwierdzenie przez Sąd Apelacyjny podstaw do ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy, uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania .
Zażalenie zostało oparte przez pozwanego na zarzutach naruszenia art. 118 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., art. 328 § 2 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c. Skarżący zakwestionował stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii skutecznego przerwania przez J. J. , A. J., E. P. oraz D. K. biegu terminu przedawnienia dochodzonych roszczeń.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można podzielić poglądu Sądu Okręgowego, że kwestia zarzutu przedawnienia podlega badaniu na etapie ustalania składu podmiotowego grupy.
Katalog przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego wynika z art. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) i zawiera:
liczebność grupy,
jednorodzajowość roszczeń,
podobieństwo podstawy faktycznej,
przedmiot roszczenia zawarty w katalogu ustawowym – art. 1 ust. 2, rodzaj sprawy – art. 1 ust. 2,
dla dopuszczalności postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne (o ile powództwo nie ogranicza się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego) – ujednolicenie wysokości roszczeń każdego członka.
Przesłanki powyższe wymienione zostały w sposób wyczerpujący i muszą zostać spełnione łącznie. Ustawa nie wytycza jasnej granicy między przesłankami dopuszczalności postępowania grupowego a przesłanką przynależności do grupy. Wprawdzie przedmiotem badania na etapie ustalania składu grupy jest verba legis „ustalenie przynależności członka do grupy”, jednak potwierdzenie „przynależności do grupy” sprowadza się w istocie do potwierdzenia, że przesłanki dopuszczalności postępowania są spełnione w każdym indywidualnym przypadku osoby zamierzającej przystąpić do grupy. Jedynie we wskazanym wyżej zakresie jest zatem dopuszczalne badanie zarzutów co do członkostwa w grupie. Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym zażalenie, podzielając pogląd prawny wyrażony w postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. I ACz 868/12, niepubl., uznaje , iż zarzut przedawnienia roszczeń wykracza poza ramy badania wstępnego, dotyczącego ustalenia na podstawie art. 17 ust. 1 u.d.p.g. – składu grupy. Postanowieniu w przedmiocie składu grupy należy przypisać kluczowe znaczenie w postępowaniu grupowym. Należy wskazać, iż to nie oświadczenie określonej osoby o przystąpieniu do grupy, lecz dopiero postanowienie Sądu o składzie grupy ostatecznie kształtuje skład grupy w postępowaniu grupowym. Wobec ostatecznego ustalenia składu osobowego grupy następuje zakreślenie ram podmiotowych postępowania grupowego, istotą postępowania grupowego jest bowiem dochodzenie roszczeń jednego rodzaju przez grupę co najmniej dziesięciu osób. Prawomocne postanowienie sądu o składzie grupy zamyka drugi etap postępowania grupowego, kończąc jednocześnie ustalenia w zakresie przedmiotowego i podmiotowego zakresu sprawy ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 2 października 2013 r., I ACa 386/13, Lex nr 1378643).
Ustawodawca w art. 17 u.d.p.g. przesądził, iż ustalenie składu grupy przez Sąd następuje w formie postanowienia. Postanowienia Sądu są orzeczeniami o niemerytorycznym charakterze, którymi Sąd rozstrzyga o kwestiach związanych z tokiem postępowania oraz o kwestiach wpadkowych (incydentalnych). Postanowienia wydawane w trybie procesowym nigdy nie zawierają rozstrzygnięcia co do istoty sprawy ( por. W. Siedlecki (w:) B. Dobrzański, M. Lisiewski, Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1975, s. 555, J. Krajewski (w:) Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 2, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989, s. 577). Tak więc zgodnie przyjmuje się, że orzeczenia merytoryczne w procesie są wyrokami (w wypadkach wskazanych w ustawie – nakazami zapłaty), a orzeczenia niemerytoryczne – postanowieniami. Procesowym następstwem skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika będzie oddalenie przez organ orzekający powództwa wniesionego przez wierzyciela. Samo podniesienie zarzutu przedawnienia nie przesądza jeszcze w sposób definitywny o oddaleniu powództwa. Przed podjęciem takiej decyzji sąd musi sprawdzić, czy twierdzenie pozwanego o upływie terminu znajduje uzasadnienie w okolicznościach prawnych i faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2002 r., V CKN 883/00, Lex nr 54352). Zdaniem Sądu Apelacyjnego oznacza to, iż rozstrzygniecie zgłoszonego zarzutu przedawnienia roszczeń możliwe jest dopiero w postępowaniu rozpoznawczym, a ta faza postępowania rozpoczyna się po wydaniu postanowienia o ustaleniu składu grupy, a kończy wydaniem orzeczenia merytorycznego .
Podkreślić należy, że przedmiot sporu w postępowaniu grupowym ma charakter jednolity w odniesieniu do elementów wspólnych dla wszystkich członków grupy, decydujących także o dopuszczalności postępowania grupowego, natomiast w stosunku do kwestii dotyczących wyłącznie poszczególnych członków grupy – ma charakter indywidulany. Kwestie te nie wpływają na sytuację prawną całej grupy, a jedynie tych członków, których bezpośrednio dotyczą. Z art. 21 ust. 2 u.d.p.g. wynika, że wyrok ustala, jaka kwota przypada każdemu członkowi grupy lub podgrupy, a więc nakłada na Sąd obowiązek badania przesłanek indywidualnych, dotyczących zasadności roszczeń każdego z członków grupy. Jedną z takich przesłanek może być kwestia przedawnienia konkretnego roszczenia. Oddalenie powództwa w stosunku do poszczególnych członków grupy z uwagi na skuteczne podniesienie wobec nich zarzutu przedawnienia , nie wpływa negatywnie na wymóg jednolitości rozstrzygnięcia stosunku prawnego rozpoznawanego w postępowaniu grupowym.
Zaskarżone postanowienie odpowiada więc prawu, chociaż z innych przyczyn , niż wskazane w jego uzasadnieniu. Z uwagi na uznanie przez Sąd odwoławczy, iż zarzut przedawnienia roszczeń wykracza poza ramy badania wstępnego sprawy, bezprzedmiotowe stało się dokonywanie oceny zarzutów zażalenia, odnoszących się do zagadnień skuteczności podniesionego zarzutu przedawnienia.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie powodów jako bezzasadne.