Postanowienie zostało uchylone na mocy postanowienia Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2015 r., sygn. akt I CSK 533/14.
Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Marzanna Góral
Sędziowie: SSA Ewa Kaniok (spr.), SSA Lidia Sularzycka
po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Z. P. – reprezentanta grupy działającej na rzecz (…) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa, Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego oraz Prezydenta Miasta C. o ustalenie na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 3 września 2013 r., sygn. akt II C 88/13,
postanawia:
Postanowieniem z dnia 03.09.2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew w sprawie z powództwa Z. P. – reprezentanta grupy działającej na rzecz (…) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa, Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego oraz Prezydenta Miasta C. o ustalenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną katastrofą budowlaną pawilonu wystawowego (…) z dnia 26.01.2006 r. w C., na zasadzie art. 434 k.c. i 417 k.c. w zw. z art. 436 § 3 k.c.
Sąd Okręgowy zasądził ponadto od powódki Z. P. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła powódka Z. P. zaskarżając je w całości.
Skarżąca zarzuciła:
1. naruszenie art. 1 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r., nr 7, poz. 44 ze zm.);
2. naruszenie art. 2 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 3 i art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym;
3. naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zasady słuszności wynikające z okoliczności przedmiotowej sprawy sprzeciwiają się obciążaniu powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego Skarbu Państwa.
Skarżąca wniosła o uchylenie kwestionowanego postanowienia w całości, względnie o zmianę tego postanowienia w pkt 2, poprzez odstąpienie od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego Skarbu Państwa.
Skarb Państwa – Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa wniósł o oddalenie zażalenia powódki i zasądzenie od Z. P. kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
zażalenie podlega oddaleniu.
Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną przedstawioną przez sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.
Rację ma sąd I instancji, że roszczenia oparte na art. 446 § 3 k.c., których celem jest wyrównanie uszczerbku polegającego na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej wskutek śmierci najbliższego członka rodziny zmarłego w katastrofie budowlanej, mają charakter indywidualny i wymagają szczegółowego badania przez sąd okoliczności faktycznych odnoszących się do relacji uprawnionego ze zmarłym, co sprzeciwia się konstrukcji postępowania grupowego i nie pozwala na przyjęcie istnienia stosunków prawnych jednakowych w stosunku do wszystkich członków danej grupy, a więc na przyjęcie istnienia jednakowej (tej samej lub takiej samej) podstawy faktycznej.
Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu, zgodnie z którym pojęcie odpowiedzialności pozwanego nie oznacza powinności spełnienia świadczenia i ogranicza się do ustalenia, czy pozwany ponosi odpowiedzialność za określone zdarzenie, zaś kwestia, czy członek grupy odniósł na skutek tego zdarzenia szkodę może być przedmiotem indywidualnego postępowania przez niego wytoczonego. Taka wykładnia prowadzić by mogła do sytuacji, w których z pozwem grupowym o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za dane zdarzenie mogłyby występować osoby nie mające interesu prawnego w dokonaniu owego ustalenia, z uwagi na brak związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem pozwanego i szkodą doznaną przez osoby występujące z roszczeniem grupowym, co sprzeczne jest z celem ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Rację ma sąd I instancji, że roszczenie zgłoszone w niniejszym postępowaniu nie spełnia przesłanki określonej w art. 1 ustawy z dnia 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44 ze zm.), a zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy wyżej wymienionego artykułu jest chybiony.
Chybiony jest również zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. Rację ma sąd I instancji, że brak jest podstaw do zastosowania tego przepisu wobec powódki, skoro była ona reprezentantem grupy w postępowaniu uprzednio toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt II C 121/11, w którym pozew obejmujący między innymi roszczenia wywodzone z art. 417 § 1 k.c., 434 k.c. i 446 § 3 k.c. został prawomocnie odrzucony. Sprawa nie ma więc charakteru precedensowego.
Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu.
Sąd Apelacyjny nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów postępowania zażaleniowego na zasadzie art. 102 k.p.c. biorąc pod uwagę okoliczność, że powódka w wyniku katastrofy budowlanej straciła męża, zatem może czuć się pokrzywdzona, a zasądzenie od niej na rzecz pozwanego dalszych kosztów procesu pogłębi u niej poczucie krzywdy, co w świetle zasad współżycia społecznego nie znajduje akceptacji.