Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V Wydział Cywilny z dnia 10 października 2022 r.

Written by

Sprostowano postanowieniem SA w Gdańsku z 17.11.2022 r. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 października 2022 r. sygn. akt: V ACz 102/21 w ten sposób, że w miejsce w pkt 1. b) w miejsce słów: „J. S. (pkt 104)” wpisać słowa: „J. S. (pkt 104)”. 

  1. PW związku z tym, że podgrupa została przewidziana jedynie dla ujednolicania roszczeń pieniężnych, za niedopuszczalne należy uznać tworzenie podgrup przy dochodzeniu innych roszczeń.
  2. Wydając postanowienie co do składu grupy, czyli przyznając określonej osobie status członka grupy, sąd powinien porównać roszczenie zgłoszone przez tę osobę z cechami charakteryzującymi grupę, na rzecz której wszczęto postępowanie (art. 17 w zw. z art. 1 u.d.r.p.g.). Zatem roszczenie pojedynczej osoby powinno się mieścić w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego, określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym wydanym na mocy art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 u.d.r.p.g.
  3. W granicach przewidzianych w art. 1 ust. 2 u.d.p.g. w postępowaniu grupowym możliwe jest dochodzenie roszczeń pieniężnych (art. 2 ust. 1 u.d.p.g.) oraz niepieniężnych (art. 2 ust. 2 u.d.p.g.). Zgodnie z art. 2 ust. 3 u.d.p.g. ograniczenie powództwa do żądania ustalenia odpowiedzialności jest dopuszczalne „w sprawach o roszczenia pieniężne”. Unormowanie tego przepisu dotyczy sytuacji, w której członkowie grupy kierują wobec pozwanego w istocie roszczenia pieniężne, niemniej jednak ich ujednolicenie, zgodnie z art. 2 ust. 1 u.d.p.g., nie jest możliwe i dlatego zakres aktywności sądu w postępowaniu grupowym musi zostać ograniczony do ustalenia pewnych okoliczności istotnych dla dochodzonych roszczeń pieniężnych. Stąd też zarówno art. 2 ust. 1, jak i art. 2 ust. 3 u.d.p.g., posługują się identycznym określeniem – „w sprawach o roszczenia pieniężne”.
  4. Pojęcie „odpowiedzialności pozwanego” na gruncie art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g. ma swoiste, autonomiczne znaczenie, inne niż w art. 318 k.p.c., jak również inne niż w art. 189 k.p.c., zdeterminowane przede wszystkim celem i funkcjami postępowania grupowego, jako postępowania szczególnego, mającego ułatwić i usprawnić rozwiązywanie konfliktów, w które zaangażowana jest duża liczba osób.
  5. Roszczenie o stwierdzenie (ustalenie) nieistnienia określonego stosunku zobowiązaniowego nie stanowi roszczenia o ustalenie odpowiedzialności, o którym mowa w art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g., lecz roszczenie takie znajduje oparcie w regulacji zawartej w art. 1 ust. 2 u.d.p.g., zgodnie z którą ustawa ma zastosowanie w odniesieniu do roszczeń o ochronę konsumentów także w innych sprawach, a także w treści art. 189 k.p.c. w zw. z art. 3851c.
  6. Możliwość złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy przed publikacją ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego jest dopuszczalna i prawnie skuteczna.
  7. Ciężar dowodzenia przynależności do grupy należy zawsze do jej reprezentanta. Pozwanego obciąża natomiast udowodnienie faktów tamujących i niweczących roszczenie powoda, a zatem faktów, które uzasadniają jego zarzuty przeciwko niemu.

Dnia 10 października 2022 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:           SSA Elżbieta Milewska – Czaja

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2022 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w S. działającego jako reprezentant grupy przeciwko Bankowi (…) w G. o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie na skutek zażalenia powoda i pozwanego na rozstrzygnięcia zawarte w punktach II (drugim) i III (trzecim) postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 11 września 2020 r., sygn. akt I C 245/15 postanawia:

  1. Zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II (drugim) w ten sposób, że:
    a) wyeliminować z jego treści podział na podgrupy;
    b) wyłączyć ze składu grupy następujące osoby: A. A. (pkt 2), D. B. (pkt 8), A. B. (pkt 11), A. G. (pkt 12), P. B. (pkt 13), M. C. (pkt 14), M. C. (1) (pkt 17), J. D. (pkt 19), P. D. (pkt 21), D. D. (pkt 22), M. I. z d. K. (pkt 27), P. J. (pkt 29), M. K. (pkt 32), M. K. (1) z d. J. (pkt 36), E. K. (pkt 37), J. K. (pkt 38), K. K. (pkt 46), K. K. (1) (pkt 50), M. K. (2) (pkt 51), G. L. (pkt 56), L. M. (pkt 64), E. K. (1) (pkt 71), G. O. (pkt 73), M. P. (pkt 80), B. P. (pkt 85), R. R. (pkt 90), A. R. (pkt 91), S. R. (pkt 92), R. S. (pkt 99), T. S. (pkt 103), J. S. (pkt 104), A. S. (pkt 106), A. J. – uprzednio S. (pkt 109), K. T. (pkt 115), D. J. (pkt 118), T. W. (pkt 119), A. W. (pkt 125), M. W. (pkt 129), D. A. (Ł.) (pkt 137), B. B. (pkt 140), M. S. (pkt 143), Z. G. (pkt 147), P. J. (1) (148), A. J. (1) (pkt 151), J. K. (1) (pkt 153), M. M. (pkt 166), M. P. (1) (pkt 170), A. P. (pkt 172), R. S. (1) (pkt 179), J. W. (pkt 183), M. W. (1) (K.) (pkt 184), A. A. (1) (pkt 186), W. B. (pkt 187), I. G. (pkt 194), B. C. (poprzednio K.) (pkt 196), D. N. (pkt 199), J. P. (pkt 201), M. R. (pkt 203), D. R. (pkt 204), P. T. (pkt 206), J. W. (1) (pkt 207), D. Z. (pkt 208), T. K. (pkt 212), P. S. (pkt 215), M. C. (2) (pkt 222), I. G. (1) (pkt 225), T. K. (1) (pkt 229), J. P. (1) (pkt 236), P. P. (pkt 237), I. S. (pkt 241), J. S. (1) (pkt 242), W. S. (pkt 243), R. S. (2) (pkt 244), E. T. (pkt 252), W. T. (pkt 253), M. W. (2) (pkt 254), A. W. (1) (pkt 255), T. W. (1) (pkt 256), A. G. (1) (pkt 257), A. S. (1) (pkt 264), A. S. (2) (pkt 265), E. S. (G.) (pkt 266), R. Ż. (pkt 269);
    c) uwzględnić w składzie grupy następujące osoby: P. K., M. K. (3) oraz P. S. (1);
  2. Uchylić zaskarżone postanowienie w pkt II (drugim) wobec następujących osób: P. K. (1) (pkt 33), K. B. (pkt 217) oraz R. B. (pkt 218);
  3. Umorzyć postępowanie zażaleniowe w części dotyczącej G. O. (1), J. P. (2), C. P., A. S. (3) i K. K. (2);
  4. Oddalić zażalenie powoda w pozostałym zakresie;
  5. Oddalić zażalenie pozwanego w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 września 2020 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku, sygn. akt I C 245/15, oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania (pkt I), na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalił, że w skład grupy reprezentowanej przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w S. wchodzą następujące osoby (pkt II) :

  1. podgrupa 1 (pierwsza):
    1. M. K. (4) z d. A., 2. A. A., 3. M. B., 4. M. B. (1), 5. A. B. (1), 6. P. B. (1), 7. A. B. (2), 8. D. B., 9. W. B. (1), 10. N. B., 11. A. B., 12. A. B. (3), 13. P. B., 14. M. C., 15. M. C. (3) z d. G., 16. R. C., 17. M. C. (1), 18. E. C., 19. J. D., 20. M. F., 21. P. D., 22. D. D., 23. S. D., 24. J. G., 25. R. G., 26. B. G., 27. M. I. z d. K., 28. P. J. (2), 29. P. J., 30. B. H., 31. G. J., 32. M. K., 33. P. K. (1), 34. R. K., 35. C. K., 36. M. K. (1) z d. J., 37. E. K., 38. J. K., 39. M. K. (5), 40. P. K. (2), 41. B. K., 42. A. K., 43. A. K. (1), 44. M. K. (6), 45. M. K. (7), 46. K. K., 47. B. K. (1), 48. B. K. (2), 49. R. K. (1), 50. K. K. (1), 51. M. K. (2), 52. J. O., 53. A. L., 54. A. L. (1), 55. D. L., 56. G. L., 57. T. Ł., 58. E. M., 59. M. M. (1), 60. A. M., 61. K. M., 62. T. M., 63. M. M. (2) z domu S., 64. L. M., 65. P. M., 66. A. M. (1), 67. E. M. (1), 68. M. M., 69. W. N., 70. R. N., 71. E. K. (1), 72. A. N., 73. G. O., 74. A. O., 75. A. P. (1), 76. M. P. (2), 77. A. P. (2), 78. B. P. (1), 79. M. P. (3), 80. M. P., 81. R. P., 82. M. P. (4), 83. G. P., 84. P. P. (1), 85. B. P., 86. M. P. (5), 87. B. R., 88. G. R., 89. K. R., 90. R. R., 91. A. R. 92. S. R., 93. W. R., 94. J. R., 95. A. R. (1), 96. G. R. (1), 97. M. S. (1), 98. J. S. (3), 99. R. S., 100. M. S. (2), 101. T. S. (1), 102. A. S. (4), 103. T. S., 104. J. S., 105. D. S. (K.), 106. A. S., 107. W. S. (1), 108. M. S. (3), 109. A. S. (5), 110. I. W., 111. P. S. (2), 112. A. T. (1), 113. A. T. (2), 114. M. T. (1), 115. K. T., 116. A. T. (3) (W.), 117. B. T., 118. D. J., 119. T. W., 120. A. W. (2), 121. J. W. (2), 122. P. W. (1), 123. A. W. (3), 124. B. W., 125. A. W., 126. P. W. (2), 127. P. W. (3), 128. M. W. (3), 129. M. W., 130. A. Z. (1) 131. P. Z., 132. M. Z., 133. M. Z. (1), 134. A. Z. (2), 135. K. Ż., 136. M. Ż., 137. D. A. (Ł.), 138. M. T. (2), 139. S. B., 140. B. B., 141. R. B. (1), 142. J. B., 143. M. S., 144. M. C. (4), 145. M. D., 146. I. D., 147. Z. G., 148. P. J. (1), 149. M. J., 150. D. J. (1), 151. A. J. (1), 152. M. J. (1), 153. J. K. (1), 154. I. K., 155. L. K., 156. I. K. (1), 157. M. K. (8), 158. D. L. (1), 159. K. L. (P.), 160. R. M., 161. D. M., 162. G. M., 163. H. M., 164. B. M., 165. S. M., 166. M. M., 167. M. M. (3), 168. I. O., 169. S. P., 170. M. P. (1), 171. A. P. (3), 172. A. P., 173. V. R., 174. M. S. (4), 175. G. S., 176. P. S. (3), 177. R. S. (3), 178. M. S. (5), 179. R. S. (1), 180. K. S., 181. S. T., 182. I. W. (1), 183. J. W., 184. M. W. (1) (K.), 185. J. W. (3), 186. A. A. (1), 187. W. B., 188. A. B. (2), 189. D. C., 190. M. D. (1), 191. J. M., 192. M. G., 193. S. G., 194. I. G., 195. A. J. (2), 196. B. K. (3), 197. J. K. (2), 198. Z. M., 199. D. N., 200. M. P. (6), 201. J. P., 202. L. P., 203. M. R., 204. D. R., 205. L. S., 206. P. T., 207. J. W. (1), 208. D. Z., 209. Ł. D. 210. D. J. (2), 211. E. K. (2), 212. T. K., 213. J. K. (3), 214. M. R. (1), 215. P. S., 216. A. S. (6),
  2. podgrupa 2 (druga):
    217. K. B., 218. R. B., 219. P. B. (2), 220. J. B. (1), 221. J. B. (2), 222. M. C. (2), 223. B. D., 224. Ł. G., 225. I. G. (1), 226. W. G., 227. I. G. (2) –. (…), 228. R. H., 229. T. K. (1), 230. H. K., 231. A. K. (2), 232. M. K. (9), 233. G. M. (1), 234. T. M. (1), 235. A. N. (1), 236. J. P. (1), 237. P. P., 238. B. P. (2), 239. J. P. (3), 240. A. P. (4), 241. I. S., 242. J. S. (4), 243. W. S., 244. R. S. (2), 245. E. S. (1), 246. M. S. (6), 247. A. S. (7), 248. P. S. (4), 249. A. S. (8), 250. A. Ś., 251. M. Ś., 252. E. T., 253. W. T., 254. M. W. (2), 255. A. W. (1), 256. T. W. (1), 257. A. G. (1), 258. M. G., 259. A. K. (3), 260. A. M. (2), 261. I. P., 262. A. P. (5), 263. M. R. (2), 264. A. S. (1), 265. A. S. (2), 266. E. S. (G.), 267. J. S. (2), 268. E. T. (1), 269. R. Ż., 270. P. M. (1), 271. A. Ł., 272. M. Z. (2) (pkt II);

III. odmówił statusu członka grupy następującym osobom:
1. M. B. (2), 2. T. J., 3. S. J., 4. P. K. (3), 5. P. M. (2), 6. L. P. (1), 7. G. O. (1), 8. J. P. (4), 9. J. P. (2), 10. M. S. (7), 11. M. Z. (3), 12. C. P., 13. P. K., 14. M. K. (3), 15. P. S. (1), 16. A. S. (3), 17. M. G. (1) (G.), 18. K. K. (2), 19. E. B..

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenia i rozważania zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Zażalenie na wskazane powyżej postanowienie wywiódł pozwany zaskarżając je w części, tj. w zakresie punktu II.

Zaskarżonemu postanowieniu pozwany zarzucił naruszenie:

  1. art. 11 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 17 ust. 1 zd. 1 u.d.r.p.g. poprzez przyjęcie, że dopuszczalne było przystąpienie do grupy nowych osób w okresie od złożenia pozwu do opublikowania ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego oraz uznanie za skuteczne oświadczeń o przystąpieniu do grupy złożonych z naruszeniem terminu zawitego do składania takich oświadczeń, pomimo że zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 3 u.d.r.p.g. przystąpienie do grupy przez osoby, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy nie zostały załączone do pozwu (art. 6 ust. 2 u.d.r.p.g.), jest możliwe w terminie zawitym, biegnącym od daty ogłoszenia;
  2. art. 233 § 1 oraz art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g., a także art. 33 zd. 1 i art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (odpowiednio art.16 art. 1 zd. 1 i art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy) w zw. z art. 234 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. poprzez błędną ocenę zebranego materiału oraz pominięcie mocy dowodowej dokumentów urzędowych w postaci wydruków z Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej („CEIDG) i domniemania prawdziwości danych wpisanych w CEIDG, skutkujące błędnym ustaleniem, że umowy kredytu członków grupy wskazanych przez pozwanego, nie zostały bezpośrednio w związku z ich działalnością gospodarczą lub zawodową, pomimo, że osoby te zawarły umowy kredytu bezpośrednio w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, tj. w celu nabycia nieruchomości dla potrzeb prowadzenia w niej działalności gospodarczej lub zawodowej;
  3. art. 22(1) k.c. i art. 17 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.r.p.g. poprzez uwzględnienie w składzie grupy osób, które nie są konsumentami i nie korzystają z ochrony konsumenckiej, ponieważ:

(i) zawarły sporne umowy kredytu bezpośrednio w związku z działalnością gospodarczą, a mianowicie w celu sfinansowania nabycia nieruchomości przeznaczonej do prowadzenia w niej działalności gospodarczej przez te osoby, lub:

(ii) prowadziły działalność gospodarczą lub zawodową w zakresie udzielania lub pośredniczenia w udzielaniu kredytów hipotecznych;

  1. art.17 ust. 1 u.d.r.p.g. w zw. z art. 189 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. poprzez uwzględnienie w składzie grupy kredytobiorców, którzy zawarli umowę kredytu wspólnie z innymi współkredytobiorcami, którzy nie przystąpili do grupy, podczas gdy ze względu na żądanie pozwu ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu (ewentualnie braki związania określonymi postanowieniami tych umów) w niniejszym postępowaniu, muszą wystąpić wszyscy współkredytobiorcy, jako osoby wchodzące w skład wielopodmiotowej strony umowy kredytu, co wyklucza możliwość udziału w postępowaniu jako członków grupy tylko niektórych współkredytobiorców;
  2. art. 17 ust. 1 u.d.r.p.g. w zw. z art. 72 § 2 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. poprzez uznanie, że po stronie kredytobiorców, którzy wspólnie zawarli umowę kredytu, nie występuje współuczestnictwo konieczne w zakresie żądania pozwu ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu (ewentualnie braku związania określonymi postanowieniami tych umów), podczas gdy postępowanie w przedmiocie takiego żądania, może toczyć się wyłącznie z udziałem wszystkich współkredytobiorców;
  3. art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g. oraz art. 189 k.p.c. i art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. poprzez błędne uznanie, że przedmiotem żądania w niniejszej sprawie jest ustalenie odpowiedzialności w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g., podczas gdy żądania pozwu w niniejszej sprawie, nie dotyczą ustalenia odpowiedzialności, a ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu (ewentualnie braku związania określonymi postanowieniami tych umów) i są oparte na art. 189 k.p.c., a ponadto niniejsza sprawa nie jest sprawą o roszczenia pieniężne;
  4. art. 17 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.r.p.g. poprzez uwzględnienie w składzie grupy osób, które spłacały kredyt bezpośrednio w CHF lub zawarły aneksy dotyczące zasad ustalania kursów walut, pomimo, że okoliczności te potwierdzają w szczególności wolę utrzymania indeksacji kredytów do CHF, co pozostaje w sprzeczności z żądaniem pozwu ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu (ewentualnie braku związania określonymi postanowieniami tych umów);
  5. art. 2 ust. 1 oraz art. 2 ust. 2 u.d.r.p.g. poprzez podział członków grupy na podgrupy, podczas gdy przepisy u.d.r.p.g. nie dają podstaw do podziału członków grupy na podgrupy z urzędu przez Sąd i pozostawiają inicjatywę procesową w tym zakresie powodowi, a ponadto zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.r.p. podział na podgrupy służy ujednoliceniu roszczeń pieniężnych, podczas gdy roszczenia pieniężne nie są przedmiotem niniejszej sprawy.

W oparciu o w/w zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wyłączenie ze składu grupy osób, których dotyczą zarzuty co do członkostwa w grupie złożone przez pozwanego w toku postępowania w niniejszym zażaleniu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda zwrotu kosztów postępowania wywołanego niniejszym zażaleniem, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powyższe postanowienie zaskarżył zażaleniem powód w części, tj. w zakresie jego punktów II i III.

Zaskarżonemu postanowieniu powód zarzucił naruszenie art. 12 w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2019 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 446), przez błędną wykładnię i przyjęcie, że wskazane w punkcie III zaskarżonego postanowienia osoby, nie posiadają statusu członka grupy w przedmiotowym postępowaniu.

W oparciu o powyższy zarzut powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie II poprzez zmianę składu grupy i nadanie statusu członka grupy następującym osobom: M. B. (2), S. J., P. K. (3), P. M. (2), L. P. (1), G. O. (1), J. P. (4), J. P. (2), M. S. (7), M. Z. (3), C. P., P. K., M. K. (3), P. S. (1), A. S. (3) oraz K. K. (2) oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na zażalenie powoda pozwany wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na wstępie rozważań należy wskazać, że z uwagi na złożenie oświadczeń o wystąpieniu z grupy po wydaniu zaskarżonego postanowienia przez nowe osoby Sąd Apelacyjny wyłączył z jej składu osoby wymienione w pkt 1 b). sentencji postanowienia. O powyższym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. w zw. z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 16 marca 2020 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2020. 446 j.t.).

Mając na uwadze podniesione przez pozwanego w treści zażalenia wątpliwości związane z uwzględnieniem przez Sąd I instancji w grupie osoby P. K. (1) bez wyjaśnienia lub podania danych umożliwiających weryfikację tożsamości przedmiotowej osoby Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie co do tej osoby. Niewątpliwie dla prawidłowego ustalenia składu grupy niezbędne jest ustalenie, od kogo pochodzi oświadczenie o wystąpieniu z grupy z dnia 12 kwietnia 2018 r. W konsekwencji to w gestii Sądu Okręgowego winno leżeć zbadanie i wyjaśnienie kwestii tożsamości P. K. (1), który złożył oświadczenie o wystąpieniu z grupy jak również ustalenie tożsamości P. K. (1), który zdaniem Sądu I instancji winien przynależeć do grupy dochodzącej roszczeń w niniejszym postępowaniu. Rolą Sądu Apelacyjnego jest dokonanie oceny prawidłowości wydanego postanowienia a nie przeprowadzanie postępowania wyjaśniającego, pozwalającego na ocenę zasadności podjętego w tym zakresie przez Sąd I instancji rozstrzygnięcia.

Z analogicznych względów Sąd Apelacyjny uchylił postanowienie w pkt II względem R. B.. W piśmie procesowym z dnia 27 czerwca 2022 r. wnosząc o wyłączenie ze składu grupy w/w osoby (k. 12035) pozwany zwracał uwagę na toczące się wobec niego postępowanie, w którym w dniu 9 marca 2022 r. miał zapaść wyrok. W ocenie Sądu Apelacyjnego to Sąd Okręgowy winien dokonać weryfikacji i ustalenia czy względem R. B. w istocie toczyło się postępowanie przed Sądem Rejonowym Gdańsk – Południe w Gdańsku pod sygn. akt I C 997/18 oraz ocenić wpływ przedmiotowego postępowania na możność uwzględnienia w/w osoby w składzie grupy dochodzącej roszczeń w niniejszym postępowaniu. Dokonywanie ustaleń w tym zakresie po raz pierwszy przez Sąd II instancji pozbawiałoby w/w osobę instancyjnej kontroli prawidłowości wydanego rozstrzygnięcia dotyczącego ustalenia składu grupy.

Ponadto mając na uwadze fakt, że złożone przez K. B. (k. 11789) oświadczenie o wystąpieniu z grupy zostało zaopatrzone podpisem kwalifikowanym a nie własnoręcznym podpisem – Sąd Okręgowy winien zbadać dopuszczalność oraz prawidłowość złożonego w ten sposób oświadczenia woli.

W świetle powyższego na zasadzie określonej w treści art. art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie w pkt II wobec w/w osób. O powyższym orzeczono jak w pkt 2.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien zweryfikować, który P. K. (1) złożył oświadczenie o wystąpieniu z grupy, oraz ustalić dane P. K. (1), który zdaniem Sądu Okręgowego winien wchodzić w skład grupy dochodzącej roszczeń w niniejszym postępowaniu. Sąd I instancji powinien nadto ustalić czy względem R. B. w istocie toczyło się wskazane przez skarżącego postępowanie oraz ocenić jego wpływ na możność uwzględnienia w/w osoby w składzie grupy dochodzącej roszczeń w niniejszym postępowaniu. Sąd Okręgowy powinien także zweryfikować prawidłowość i skuteczność oświadczenia woli złożonego przez K. B..

Przechodząc w dalszej kolejności do omówienia zażalenia pozwanego jako zażalenia dalej idącego należy zgodzić się ze skarżącym, który w ramach wywiedzionego zarzutu naruszenia art. 2 ust. 1 oraz art. 2 ust. 2 u.d.r.p.g. kwestionował zasadność podzielenia przez Sąd I instancji członków grupy na podgrupy.

Niewątpliwie pozwany słusznie podnosił, że dokonanie podziału na podgrupy jest możliwy w sprawach, w których członkowie grup dochodzą w postępowaniu grupowym roszczeń pieniężnych. Ponadto dokonanie takiego podziału jest możliwe wyłącznie w przypadku wskazania takiego podziału przez powoda w pozwie (art. 6 ust. 1 pkt 3 u.d.r.p.g.). W związku z tym, że podgrupa została przewidziana jedynie dla ujednolicania roszczeń pieniężnych, za niedopuszczalne należy uznać tworzenie podgrup przy dochodzeniu innych roszczeń (vide: Sieradzka Małgorzata, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, wyd. III, Opublikowano: WKP 2018).

W konsekwencji, w sytuacji, w której wywodząc powództwo w niniejszej sprawie powód nie dochodził realizacji roszczeń pieniężnych jak również nie wnioskował o dokonanie powyższego podziału w pozwie podzielenie członków grupy na podgrupy przez Sąd Okręgowy nie było prawidłowe.

Jednakże wbrew odmiennej argumentacji pozwanego, w ocenie Sądu Apelacyjnego uchybienie jakiego dopuścił się Sąd I instancji winno skutkować zaliczeniem członków dwóch podgrup wskazanych w zaskarżonym postanowieniu do jednej grupy – a nie jak postulował skarżący – koniecznością wyłączenia ze składu grupy osób należących do drugiej podgrupy.

Jedynie dla porządku należy wskazać, że jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy dokonał podziału na podgrupy dla jasności i przejrzystości składu grupy. W pierwszej grupie zostali wymienieni członkowie grupy, którzy nie dokonywali zmian, modyfikacji pierwotnej umowy kredytu, zaś w podgrupie 2 zostali wymienieni członkowie grupy, którzy zawarli aneks do umowy kredytu.

Wydając postanowienie co do składu grupy, czyli przyznając określonej osobie status członka grupy, sąd powinien porównać roszczenie zgłoszone przez tę osobę z cechami charakteryzującymi grupę, na rzecz której wszczęto postępowanie (art. 17 w zw. z art. 1 u.d.r.p.g.). Zatem roszczenie pojedynczej osoby powinno się mieścić w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego, określonego w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym wydanym na mocy art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 u.d.r.p.g. (zob. postanowienie SO w Warszawie z 23.01.2019 r., XXIV C 109/16, LEX nr 2685110).

W tym miejscu należy wyjaśnić, że inicjując postępowanie w niniejszej sprawie w treści pozwu (pkt 5) Powiatowy Rzecznik Konsumentów wnosił o ustalenie nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zwrotu zobowiązany jest kredytobiorca a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalonych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: „ Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (…) Banku S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S. A.” ewentualnie ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane w pkt 5 żądania pozwu” (k. 3).

W świetle powyższego brak jest podstaw do uznania, aby osoby zaliczone przez Sąd Okręgowy do podgrupy drugiej winny zostać wyłączone ze składu grupy. Zakreślona przez powoda podstawa faktyczna powództwa wskazuje na to, że roszczenia członków grupy (zarówno tych wymienionych w podgrupie pierwszej jak i drugiej) oparte są na takiej samej podstawie. Należy zauważyć, że wszyscy członkowie grupy posiadają status konsumentów oraz domagają się ustalenia przesłanek odpowiedzialności pozwanego banku w związku z taką samą podstawą faktyczną żądań tj. zawartymi przez wszystkich członków grupy umowami kredytowymi tego samego rodzaju (zawierającymi klauzule przeliczeniowe ustalone jednostronnie przez pozwany bank). Jednocześnie w sformułowanym pozwie brak jest odniesienia do sposobu realizacji/wykonywania umowy. Stąd też ewentualne różnice pojawiające się na tym tle w odniesieniu do poszczególnych członków grupy nie stanowią przyczyny warunkującej konieczność wyłączenia określonych osób ze składu grupy. Ponadto zawarcie aneksu do umowy nie wyklucza możności ustalenia nieważności tych umów w pierwotnej wersji. Nie sprawia zatem, aby powodowie wymienieni przez Sąd Okręgowy w drugiej podgrupie nie spełniali cech charakteryzujących grupę.

W świetle powyższego na zasadzie określonej w treści art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 1 a sentencji postanowienia.

Z powyższym wiązał się podniesiony przez pozwanego zarzut naruszenia treści art. 17 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.r.p.g. polegający na bezzasadnym w ocenie pozwanego uwzględnieniu w składzie grupy osób, które spłacały kredyt bezpośrednio w CHF lub zawarły aneksy dotyczące zasad ustalania kursów walut, pomimo, że okoliczności te potwierdzają w szczególności wolę utrzymania indeksacji kredytów do CHF, co w ocenie skarżącego pozostaje w sprzeczności z żądaniami pozwu ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu.

Wbrew argumentacji skarżącego zawarcie aneksu do umowy o kredyt nie jest równoznaczne z wyrażeniem przez konsumenta świadomej woli na kontynuowanie wykonania umów kredytu przy doprecyzowaniu zasad ustalania kursu wymiany walut. Zgoda na kontynuowanie umowy musiałaby zostać wyrażona przez konsumentów wprost, nie można jej domniemywać. Zawarcie aneksu do umowy o kredy nie sprawia zatem, aby sytuacja faktyczna stanowiąca podstawę dochodzonych roszczeń w przypadku podmiotów, które w późniejszym czasie zawarły aneks do umowy o kredyt była odmienna wobec pozostałych podmiotów dochodzących roszczeń w postępowaniu grupowym. Nie jest to zatem okoliczność warunkująca uznanie, aby osoby, które zawarły aneks nie spełniały wszystkich cech chrakteryzujących grupę. W pewnym okresie (od daty zawarcia umowy do dnia zawarcia aneksu) były związane umową w jej pierwotnej wersji, a zatem były narażone na działanie kwestionowanych w pozwie klauzul. Zatem również ich roszczenie mieści się w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego określonego pozwem.

Wymaga podkreślenia, że relewantnym dla oceny tego, czy dane postanowienie umowy jest niedozwolone (art. 3851 § 1 k.c.) jest stan z chwili zawarcia umowy (art. 3852 k.c., zob. także uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019/1/2), żadne zatem późniejsze zdarzenia nie mogą mieć wpływu na tę ocenę.

W konsekwencji również podnoszona przez skarżącego okoliczność odnosząca się do spłacania przez część kredytobiorców kredytu bezpośrednio w CHF (tj. okoliczności odnoszące się do sposobu realizacji umowy) nie może wpływać na ocenę spełnienia przez członków grupy przesłanki jednakowości podstawy faktycznej powództwa. Należy stanowczo podkreślić, że w sformułowanym pozwie nie przedstawiono szczegółowych okoliczności związanych ze sposobem wykonywania umów przez poszczególnych członków grupy – w szczególności nie wskazano w jakiej walucie umowy przez kredytobiorców de facto były spłacane jak również nie wskazano okresu obowiązywania przedmiotowych umów. Brak jest zatem podstaw do uznania, aby sposób realizacji (wykonania) umowy – tj. okoliczność zawarcia aneksu do umowy czy waluta w jakiej spłacany był kredyt stanowił okoliczności, które winno się brać pod uwagę dokonując weryfikacji czy poszczególne osoby spełniają cechy członka grupy. Nie są to elementy podstawy faktycznej zakreślonej pozwem wniesionym w niniejszym postępowaniu.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów pozwanego należy zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym przez skarżącego, że w realiach omawianej sprawy doszło do naruszenia treści art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g. oraz art. 189 i art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. Sąd I instancji niezasadnie uznał, że przedmiotem żądania w niniejszej sprawie jest ustalenie odpowiedzialności w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g., w sytuacji, gdy żądanie pozwu w niniejszej sprawie nie dotyczy ustalenia odpowiedzialności w rozumieniu przywołanej powyżej regulacji, a ustalenia nieistnienia lub nieważności umów kredytu. Jednakże uchybienie jakiego dopuścił się Sąd I instancji z uwagi na jego drobny charakter nie warunkuje konieczności zmiany postanowienia w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Wymaga wyjaśnienia, że w granicach przewidzianych w art. 1 ust. 2 u.d.p.g. w postępowaniu grupowym możliwe jest dochodzenie roszczeń pieniężnych (art. 2 ust. 1 u.d.p.g.) oraz niepieniężnych (art. 2 ust. 2 u.d.p.g.). Zgodnie z art. 2 ust. 3 u.d.p.g. ograniczenie powództwa do żądania ustalenia odpowiedzialności jest dopuszczalne „w sprawach o roszczenia pieniężne”. Unormowanie tego przepisu dotyczy sytuacji, w której członkowie grupy kierują wobec pozwanego w istocie roszczenia pieniężne, niemniej jednak ich ujednolicenie, zgodnie z art. 2 ust. 1 u.d.p.g., nie jest możliwe i dlatego zakres aktywności sądu w postępowaniu grupowym musi zostać ograniczony do ustalenia pewnych okoliczności istotnych dla dochodzonych roszczeń pieniężnych. Stąd też zarówno art. 2 ust. 1, jak i art. 2 ust. 3 u.d.p.g., posługują się identycznym określeniem – „w sprawach o roszczenia pieniężne”.

Tymczasem roszczenie wywiedzione przez stronę powodową w niniejszym postępowaniu nie ma charakteru pieniężnego, albowiem strona powodowa w ramach niniejszego procesu nie domaga się zapłaty od pozwanego żadnych świadczeń. W skierowanym do Sądu pozwie strona powodowa domaga się jedynie ustalenia nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej.

O ile zatem należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że pojęcie „odpowiedzialności pozwanego” na gruncie art. 2 ust. 3 ustawy z 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ma swoiste, autonomiczne znaczenie, inne niż w art. 318 k.p.c., jak również inne niż w art. 189 k.p.c., zdeterminowane przede wszystkim celem i funkcjami postępowania grupowego, jako postępowania szczególnego, mającego ułatwić i usprawnić rozwiązywanie konfliktów, w które zaangażowana jest duża liczba osób (zobacz także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 r. sygn. akt I CSK 533/14, LEX 1648177) o tyle powyższy pogląd nie zachowuje aktualności na gruncie omawianej sprawy, albowiem w ramach wywiedzionego powództwa powód nie dochodzi realizacji roszczenia pieniężnego. Strona powodowa domaga się jedynie stwierdzenia (ustalenia) nieistnienia określonego stosunku zobowiązaniowego. Dopuszczalność wszczęcia postępowania w niniejszym przypadku znajduje zatem oparcie w regulacji zawartej w art. 1 ust. 2 u.d.p.g. zgodnie z którą ustawa ma zastosowanie (…) w odniesieniu do roszczeń o ochronę konsumentów także w innych sprawach.

W świetle powyższego należy uznać, że roszczenie wywiedzione przez powoda znajduje oparcie w treści art. 189 k.p.c. w zw. z art. 3851 k.c.

Niezależnie od powyższego nie sposób podzielić argumentacji pozwanego jakoby okoliczności związane ze współuczestnictwem procesowym, które zdaniem pozwanego zachodzi po stronie niektórych członków grupy (którzy zawarli umowy o kredyt wspólnie z innymi osobami) stanowiła okoliczność uzasadniającą wyłączenie ich ze składu grupy.

W konsekwencji wywiedzione przez pozwanego zarzuty naruszenia treści art. 17 ust. 1 u.d.r.p.g. w zw. z art. 189 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. oraz naruszenia treści art. 17 ust. 1 u.d.r.p.g. w zw. z art. 72 § 2 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. okazały się chybione.

Wymaga wyjaśnienia, że współuczestnictwo konieczne stanowi kwalifikowany rodzaj współuczestnictwa materialnego. Wiąże się z koniecznością występowania kilku podmiotów po stronie powodowej lub pozwanej, ze względu na przysługującą im wspólną legitymację do dochodzenia roszczeń lub do łącznej obrony swych praw. Postępowanie może się toczyć łącznie z udziałem kilku podmiotów, przy czym kumulacja podmiotowa w procesie wynika z przyczyn niezależnych od woli stron. Udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w konkretnym wypadku występuje współuczestnictwo konieczne, wymaga analizy spornego stosunku prawnego od strony prawa materialnego oraz rozważenia, czy stroną w procesie muszą być wszystkie osoby wchodzące w skład strony stosunku materialnoprawnego lub wszystkie podmioty wspólnego obowiązku, czy też mogą być to tylko niektóre z nich.

Współuczestnictwo, które nie jest konieczne, ma charakter dowolny. Występuje ono wówczas, gdy z istoty stosunku wynika, że w charakterze strony mogą, lecz nie muszą wystąpić wszystkie podmioty danego stosunku. Kumulacja podmiotowa jest wówczas wynikiem swobodnej woli powoda. (vide: Wiśniewski Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, Opublikowano: WKP 2021)

Współuczestnictwo konieczne może wynikać z istoty stosunku prawnego lub z przepisu ustawy. W pierwszym wypadku konieczność łącznego występowania w procesie wiąże się z istnieniem łącznej legitymacji procesowej, tj. wynika z samej istoty konkretnego stosunku prawnego.

Ustawowa definicja współuczestnictwa koniecznego sugeruje możliwość jego wystąpienia wyłącznie po stronie pozwanej. Współuczestnictwo konieczne może mieć także charakter czynny. W doktrynie zakres współuczestnictwa koniecznego po stronie powodowej wywołuje wątpliwości (bliżej zob. S. Włodyka, Współuczestnictwo konieczne w procesie cywilnym, SC 1967/10, s. 105 i n.). W praktyce czynne współuczestnictwo konieczne występuje rzadko, np. z powództwa współtwórców wynalazku czy w postępowaniu, w którym strony zmierzają do zachowania wspólnego prawa współwłaścicieli. (Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V, Opublikowano: WK 2016)

Współuczestnictwo konieczne może wynikać z wyraźnego przepisu ustawy lub z istoty stosunku prawnego poddawanego pod osąd w sprawie. Współuczestnictwo konieczne zachodzić będzie więc także wówczas, gdy z istoty spornego stosunku prawnego wynikać będzie, że sprawa musi zostać jednolicie rozstrzygnięta wobec wszystkich jego stron, chyba że podmiotom tym została przyznana wyraźnie samodzielność działania. Wskazuje się, że współuczestnictwo konieczne wynikające z istoty stosunku prawnego ma zarazem charakter współuczestnictwa jednolitego (art. 73 § 2 k.p.c.). Zatem chodzi o takie sytuacje, gdy wyrok będzie dotyczyć niepodzielnie wszystkich współuczestników. (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2018 r. I ACa 340/18, LEX nr 2668076)

W ocenie Sądu Apelacyjnego występujące po stronie uwzględnionych w składzie grupy kredytobiorców, którzy zawarli umowę o kredyt wspólnie z innymi kredytobiorcami współuczestnictwo niewątpliwie ma charakter materialnego, ale nie jest współuczestnictwem koniecznym.

Należy zgodzić się z poglądem wyrażonym przez Sąd I instancji, że legitymację procesową w żądaniu ustalenia nieważności umowy w trybie art. 189 k.p.c. przysługuje każdemu kredytobiorcy, niezależnie od tego czy zawarli umowę o kredyt wspólnie z innymi współkredytobiorcami. Istnienia współuczestnictwa koniecznego w tym przypadku nie sposób wyprowadzać z istoty stosunku prawnego jakim jest powództwo o ustalenie. Również konieczność wyrażenia przez kredytobiorcę świadomej zgody na stwierdzenie nieważności umowy nie warunkuje konieczności takiego uznania.

Za chybiony należało uznać także podniesiony przez pozwanego zarzut naruszenia treści art. 11 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 17 ust. 1 zd. 1 u.d.r.p.g.

W ocenie Sądu Apelacyjnego możliwość złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy przed publikacją ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego jest dopuszczalna i prawnie skuteczna.

Wymaga zauważyć, że mimo, iż ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym regulując kwestie temporalnego okresu przystąpienia do grupy wprost odnosi się jedynie do dwóch momentów – tj. do okresu poprzedzającego datę złożenia pozwu oraz do okresu wskazanego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego – nie sposób zgodzić się ze skarżącym, aby były to jedyne momenty, w których osoby mogły deklarować chęć członkostwa w grupie. Taka interpretacja omawianej regulacji pozostawałoby w sprzeczności z istotą postępowania grupowego, którego celem jest zapewnienie możliwości kumulacji w jednym postępowaniu wielu roszczeń, które cechuje więź o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Postulowane przez pozwanego ograniczenie czasowe stanowiłoby swoiste utrudnienie we wstępowaniu do sprawy nowych podmiotów.

Należy zgodzić się z Sądem I instancji, że z uwagi na fakt, że cytowana ustawa określa jedynie skutek zgłoszenia członkostwa w grupie po upływie terminu wskazanego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego (art. 11 ust. 5 ustawy) – wskazując, że jest to niedopuszczalne – brak jest podstaw, aby wyciągać tożsame konsekwencje względem osób, które złożyły oświadczenie o przystąpieniu do grupy przed opublikowaniem ogłoszenia – skoro taki skutek nie wynika wprost z w ustawy.

W wywiedzionym zażaleniu pozwany zwracał nadto uwagę na niezasadne uznanie za konsumentów niektórych członków grupy tj. osób prowadzących działalność gospodarczą w nieruchomości, której nabycie zdaniem skarżącego było celem udzielonego kredytu (osoby wymienione przez pozwanego w załącznikach nr (…) i (…) do pisma przygotowawczego pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r.) oraz osób prowadzących działalność gospodarczą lub zawodową w zakresie udzielania lub pośredniczenia w udzielaniu kredytów hipotecznych (osoby wskazane w załączniku nr (…) do pisma pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r. oraz w załączniku nr (…) do odpowiedzi na pozew). Z powyższym wiązał się wywiedziony przez pozwanego zarzut naruszenia art. 233 § 1 oraz art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g. a także art. 33 zd. 1 i art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (odpowiednio art. 16 ust. 1 zd. 1 i art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorców) w zw. z art. 234 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.r.p.g.

W kontekście powyższego należy zauważyć, że kwestie związane z dowodzeniem przynależności określonej osoby do grupy ustawodawca uzależnił od tego, czy dochodzone w postępowaniu grupowym roszczenie jest roszczeniem pieniężnym, czy też niepieniężnym. Niezależnie jednak od jego rodzaju, ciężar dowodzenia przynależności do grupy należy zawsze do jej reprezentanta. Ustawodawca złagodził jedynie zakres dowodzenia przynależności określonej osoby do grupy, w przypadku dochodzenia w postępowaniu grupowym roszczeń niepieniężnych – w tym przypadku wystarcza uprawdopodobnienie przynależności określonej osoby do grupy (art. 16 u.p.g.). Pozwanego obciąża natomiast udowodnienie faktów tamujących i niweczących roszczenie powoda, a zatem faktów, które uzasadniają jego zarzuty przeciwko niemu.

W tym miejscu należy wyjaśnić, ze zawarta w art. 221 k.c. definicja konsumenta łączy kryterium podmiotowe i przedmiotowe, wskazując, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Status osoby fizycznej jako konsumenta wyznaczany jest w ramach konkretnej czynności prawnej dokonywanej z przedsiębiorcą z uwzględnieniem jej rodzaju i celu. Ta sama osoba może zostać uznana za konsumenta w ramach pewnych transakcji, a za przedsiębiorcę w ramach innych (tak TSUE m.in. w wyrokach z 3.07.1997 r., C-269/95, Benincasa, EU:C:1997:337, pkt 16; z 20.01.2005 r., C-464/01, Gruber, EU:C:2005:32, pkt 36; z 25.01.2018 r., C-498/16, Schrems, EU:C:2018:37, pkt 29). O statusie konsumenta nie decyduje fakt, czy dana osoba prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową, ale to, czy dokonana przez nią czynność prawna pozostaje w bezpośrednim związku z tą działalnością.

Istotne wątpliwości dotyczące ustalenia statusu konsumenta powstają w wypadku, gdy osoba fizyczna ubiegająca się o ten status prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową, a czynność prawna zdziałana przez nią z innym przedsiębiorcą może być uznana za związaną z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą (zawodową). Przepis art. 221 posługuje się w tym wypadku dość nieostrym kryterium braku bezpośredniego związku pomiędzy działalnością gospodarczą lub zawodową prowadzoną przez konsumenta a dokonaną przez niego czynnością prawną. Dopuszcza więc istnienie związku pośredniego.

Brak bezpośredniego związku czynności prawnych konsumenta z działalnością gospodarczą lub zawodową jest najistotniejszym i najbardziej charakterystycznym elementem pojęcia konsumenta.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że aktualni członkowie grupy wymienieni przez pozwanego w załączniku nr (…) i (…) do pisma przygotowawczego pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r. to: D. M., V. R., L. P., M. B. (2), B. G., M. K. (5), M. J., I. K. (1).

W ocenie Sądu Apelacyjnego w sytuacji, w której z treści łączących w/w osoby z pozwanym bankiem umów o kredyt (D. M. umowa – k. 8270-8274, V. R. umowa – k. 8555-8561, L. P. – umowa k. 9410-9421, M. B. (2) umowa – k. 7531-7534, B. G. – umowa k. 9213-9222, M. K. (5) – umowa k. 1468-1473, M. J. – umowa k. 7894-7900, I. K. (1) – umowa k. 8112-8117) nie wynika, aby celem zawarcia umów o kredyt było pozyskanie środków finansowych na zakup/budowę nieruchomości w celu prowadzenia w niej działalności gospodarczej należy przyjąć, że pozwany nie wykazał istnienia bezpośredniego związku pomiędzy zawarciem umów o kredyt w prowadzoną przez w/w osoby działalnością gospodarczą. Okoliczność, iż z danych zawartych w CIDG wynika, że aktualnie w/w osoby wykonują działalność w lokalu/budynku nabytym za środki pozyskane z udzielonego kredytu co najwyżej może świadczyć o występowaniu pośredniego związku – co nie pozbawia wymienionych powyżej osób statusu konsumenta w niniejszym postępowaniu. Sama okoliczność wykonywania działalności gospodarczej we w/w nieruchomościach nie deprecjonuje zasadności uznania, że środki pozyskane z zawartych umów o kredyt miały być przeznaczone na potrzeby prywatne kredytobiorców np. zabezpieczać ich potrzeby mieszkaniowe. W konsekwencji nie sposób przyjąć, aby na obecnym etapie postępowania pozwany zaoferował Sądowi wystarczający materiał dowodowy pozwalający na powzięcie w tym zakresie odmiennych wniosków.

Odnosząc się w dalszej kolejności do aktualnych członków grupy, wymienionych przez pozwanego w załączniku nr (…) do odpowiedzi na pozew jako osób prowadzących działalność gospodarcza lub zawodową w zakresie udzielania lub pośredniczenia w udzielaniu kredytów hipotecznych należy wskazać, że powyższe dotyczy następujących osób: R. C., P. Z., A. R. (1) oraz T. S. (1).

Mimo, iż w dacie zawierania umowy o kredyt R. C. był zatrudniony w (…) Bank S. A. jako kierownik sprzedaży na podstawie umowy o pracę (k. 4832), z § 2 umowy o kredyt zawartej pomiędzy w/w a pozwanym wynika, że kredyt przeznaczony jest na pokrycie części ceny samodzielnego lokalu mieszkalnego.

Odnosząc się w dalszej kolejności do osoby P. Z. wymaga zauważyć, że z treści zapisów zawartej przez niego umowy o kredyt (k. 3335) wynika, że udzielony kredyt przeznaczony jest na cele konsumpcyjne kredytobiorcy w kwocie 20 000 zł oraz spłatę innych zobowiązań kredytobiorcy.

W przypadku A. R. (1) (umowa o kredyt – k. 2640) udzielony kredyt przeznaczony był na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej.

Analogicznie rzecz ma się w przypadku T. S. (1) (k. 5002) albowiem z § 2 umowy o kredyt wynika, że kredyt przeznaczony był na cele konsumpcyjne kredytobiorcy oraz na spłatę wskazanych w umie zobowiązań finansowych kredytobiorcy.

Z kolei aktualnie członkowie grupy wskazani przez pozwanego w załączniku nr (…) do pisma przygotowawczego pozwanego z dnia 10 czerwca 2019 r. pozew jako osoby prowadzące działalność gospodarcza lub zawodową w zakresie udzielania lub pośredniczenia w udzielaniu kredytów hipotecznych to: M. T. (2) oraz A. K. (3).

W § 1 ust. 2 umowy o kredyt M. T. (2) wskazano (k. 7506-7512), że kredyt przeznaczony jest na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej opisanej szczegółowo w § 3 ust. 1 w kwocie 203 000 zł oraz na pokrycie części kosztów remontu nieruchomości w kwocie 47 000 zł.

W przypadku A. K. (3) z treści zapisów umowy o kredyt (k. 8039 – 8044) również wynika, że kredyt przeznaczony jest na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości opisanej szczegółowo w § 3 ust. 1 zwanej dalej „nieruchomością” w kwocie 117 000 zł oraz na pokrycie części kosztów budowy domu mieszkalnego zwanego dalej domem na działce gruntu opisanej w § 3 ust. 1.

Mając na uwadze przywołane powyżej zapisy umów, które wyraźnie wskazują na zawieranie umów kredytowych w celu realizacji przedsięwzięć o charakterze prywatnym, niezwiązanych z wykonywaną pracą brak jest podstaw, aby odmówić w/w osobom statusu konsumenta. W związku z powyższym spełniają oni cechy warunkujące zaliczenie ich do członków grupy dochodzących roszczeń w niniejszym postępowaniu.

Podkreślenia wymaga, że dla przyjęcia, iż roszczenia osób przysługujących do grupy są oparte na jednakowej podstawie faktycznej nie mają znaczenia podnoszone przez pozwanego okoliczności odnoszące się do cech osobistych członków grupy. Okoliczność zatrudnienia w określonym miejscu nie zmienia faktu, że w/w osoby również posiadały status konsumenta oraz zawarły umowę zawierającą kwestionowaną przez członków grupy klauzulę umowną.

Na obecnym etapie postępowania pozwany nie zdołał nadto wykazać, aby działalność zawodowa w/w członków grupy sprawiała, aby podpisując umowę o kredyt członkowie mieli świadomość ryzyka związanego z oferowanym produktem, posiadali wiedzę o realnej wysokości kredytu czy poszczególnych rat, które będą zobowiązani spłacać. Nie sposób zatem przyjąć, aby sytuacja w/w podmiotów różniła się od sytuacji innych członków grupy.

W świetle powyższego Apelacyjny oddalił zażalenie pozwanego w pozostałym zakresie. O powyższym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. jak w punkcie 5 sentencji postanowienia.

Odnosząc się w dalszej kolejności do zażalenia powoda należy zauważyć, że w wywiedziony zażaleniu skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt II i nadanie statusu członka grupy osobom w treści zażalenia. Jednakże po wywiedzeniu środka zaskarżenia część osób, o których zaliczenie do grupy wnioskował skarżący złożyły oświadczenie o wyjściu z grupy. Powyższe dotyczy G. O. (1), J. P. (2), C. P., A. S. (3) oraz K. K. (2).

W związku z powyższym rozpoznanie zażalenia w zakresie dotyczących w/w osób stało się bezprzedmiotowe. Należało więc w tym zakresie umorzyć postępowanie zażaleniowe na mocy art. 355 kpc w zw. z art. 397 § 3 kpc o czym orzeczono w pkt 3 postanowienia.

W dalszej kolejności należy zgodzić się ze stanowiskiem powoda, że mimo, iż zapisy umów P. K., M. K. (3) oraz P. S. (1) (k. 8061-8066, 8068-8071, 8662-8667) różnią się od zapisów zawartych w umowach pozostałych członków grupy, ich istota de facto pozostaje taka sama. Nie przesądzając w tym miejscu o zasadności wywiedzionego powództwa wstępna analiza zapisów zawartych w § 17 ust. 5 umów kredytowych w/w osób przemawia za uznaniem, że konstrukcja zastosowana do ustalana wysokości marży kupna i sprzedaży była podobna jak w sytuacji pozostałych członków grupy. Sąd Apelacyjny nie podzielił przy tym poglądu wyrażonego przez Sąd I instancji, aby przedmiotowe zapisy opisywały w szczegółowy sposób ustalania marży kupna i sprzedaży. W świetle powyższego w/w osoby spełniają cechy członka grupy określone w pozwie, albowiem wstępna analiza treści umów pozwala na uznanie, że również w ich przypadku zapisy umowy nie pozwalały na ustalenie wysokości kredytu oraz wysokości poszczególnych rat do których spłaty zobowiązani zostali w/w kredytobiorcy. Powyższe pozwala na konstatację, że roszczenia w/w osób są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia pozostałych członków grupy.

W świetle powyższego na zasadzie określonej w treści art. art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. orzeczono jak w pkt I. c sentencji postanowienia.

W pozostałym zakresie zażalenie powoda okazało się niezasadne. Mając na uwadze fakt, iż w treści pozwu (k. 4) uzasadniając zasadność wywiedzionego roszczenia powód wskazał, iż „Członkami grupy w niniejszym pozwie zbiorowym są konsumenci, którzy w latach 2005-2008 zawarli umowę kredytową …” Sąd I instancji zasadnie uznał, że osoby, które zawarty umowę w innym czasookresie nie spełniają cech członka grupy, który może dochodzić roszczeń w niniejszym postępowaniu, albowiem podstawa faktyczna wywiedzionego roszczenia w ich przypadku pozostaje inna.

W konsekwencji na zasadzie określonej w treści art. art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. orzeczono jak w pkt 4 sentencji postanowienia oddalając zażalenie powoda w pozostałym zakresie.

Na zasadzie określonej w treści art. 108 § 1 kpc Sąd Apelacyjny nie orzekł w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego, albowiem rozstrzygnięcie w tym zakresie winno znaleźć się w orzeczeniu kończącym sprawę.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu I Wydział Cywilny z dnia 17 lutego 2023 r.

Written by

  1. Wydanie postanowienia co do składu grupy kończy drugą fazę postępowania grupowego, jaką jest formowanie grupy. Z chwilą wydania postanowienia co do składu grupy następuje petryfikacja składu grupy. Od tej chwili nie jest już możliwe przystępowanie do grupy. Zmniejszenie liczebności grupy może nastąpić jedynie w wyjątkowych przypadkach – wskutek śmierci członka grupy, zmiany postanowienia co do składu wskutek nowych okoliczności.
  2. Powoda (reprezentanta grupy) obciąża udowodnienie faktu przynależności określonej osoby do grupy, które uzasadnia roszczenie zgłoszone w postępowaniu grupowym (uprawdopodobnienie w sprawach o roszczenie niepieniężne). Natomiast pozwanego obciąża udowodnienie faktów tamujących i niweczących roszczenie powoda, a zatem faktów, które uzasadniają jego zarzuty przeciwko temu roszczeniu.
  3. Prawomocność postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym oraz postanowienia oddalającego zażalenie od tego postanowienia stanowi o powadze rzeczy osądzonej, szczególnie w zakwestionowanym przez pozwanego zakresie i użytej dla tego celu argumentacji.
  4. Umocowanie do działania w imieniu grupy nie wymaga dla swej ważności formy pisemnej, ustawa o postępowaniu grupowym nie przewiduje żadnych w tej kwestii rozwiązań szczególnych, a w drodze odesłania na podstawie art. 24 ww. ustawy do przepisów kodeksu postępowania cywilnego, należy sięgnąć właśnie do k.p.c., które to przepisy nie przewidują formy pisemnej pełnomocnictwa pod rygorem nieważności.
  5. O jednorodzajowości roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym ostatecznie będzie decydował związek o charakterze faktycznym, występujący pomiędzy zgłoszonymi żądaniami.
  6. Postępowanie grupowe jest dopuszczalne także wtedy, gdy przesłanka wystąpienia szkody i jej wysokości jest zależna od indywidualnych okoliczności faktycznych dotyczących poszczególnych członków grupy.
  7. Sąd wydając postanowienie podczas drugiej fazy postępowania grupowego, czyli przyznając określonej osobie status członka grupy, powinien porównać roszczenie zgłoszone przez tę osobę z cechami modelowej grupy określonej w postanowieniu wydanym na mocy art. 10 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Roszczenie zatem pojedynczej osoby powinno się mieścić w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego, określonego w postanowieniu wydanym na mocy art. 10 w zw. z art. 1 ww. ustawy.

 

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:           SSO Katarzyna Jelewska – Sterczała

 

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2023 r. w Poznaniu w postępowaniu grupowym na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa J. P. – reprezentant Grupy przeciwko (…) Towarzystwu Funduszy Inwestycyjnych Spółce Akcyjnej z siedzibą w P. o ustalenie w przedmiocie zagadnienia dotyczącego składu Grupy postanawia:

ustalić skład grupy, do której zaliczyć następujące osoby: B. K., G. P., M. W., A. W., J. Pł., A. C., E. N., D. O., B. D., S. M., S. B., S. M., P. C., E. C., B. B., S. B., P. M., J. K., M. K., A. W., A. S., J. G., R. D., J. S., D. M., D. K., J. M., M. M., J. M., A. S., D. B..

 

UZASADNIENIE

Powód J. P. pozwem wniesionym do sądu 25 lutego 2019 r. skierowanym przeciwko (…) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółce Akcyjnej z siedzibą w P., domagał się:

1) rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym;

2) ustalenia, że pozwany ponosi co do zasady odpowiedzialność odszkodowawczą względem powoda oraz członków grupy za wyrządzone im szkody z tytułu niewykonania oraz nienależytego wykonania obowiązków jakie ciążyły na nim, jako podmiocie zarządzającym Funduszem (…) przy czym wartość odszkodowawcza winna zostać ustalona według zasady 54,38 zł za każdy certyfikat podlegający umorzeniu w trakcie likwidacji Funduszu;

3) zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zwrot kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

4) zarządzenia ogłoszenia o wszczęciu przedmiotowego postępowania grupowego w ogólnopolskim dzienniku „(…)”.

W uzasadnieniu pozwu, powód wskazał, iż w 2004 r. (…) S.A. z siedzibą w P. (obecnie pozwany (…)Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.) utworzyło Fundusz „(…)”. Pozwany był jedynym podmiotem zarządzającym Funduszem przez cały okres jego funkcjonowania, tj. od chwili jego utworzenia do dnia otwarcia likwidacji Funduszu tj. 29 czerwca 2014 r. Subskrypcja certyfikatów Funduszu miała miejsce w maju i czerwcu 2004 r., wartość emisyjna certyfikatów wynosiła 97 zł. Certyfikaty zostały nabyte m.in. przez Członków Grupy reprezentowanej przez powoda J. P..

Odnosząc się do przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, której ustalenia w niniejszym procesie strona powodowa się domaga, – powód wskazał, że pozwany jako podmiot zarządzający Funduszem w trybie art. 64 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o Funduszach Inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi Funduszami inwestycyjnymi odpowiada za wszelkie szkody, a takie szkody powód jak i pozostali członkowie grupy ponieśli,- wyrządzone uczestnikom Funduszu w związku z niewykonaniem bądź nienależytym wykonaniem swoich obowiązków.

Przesłankami tej odpowiedzialności są: wina, istnienie szczególnych prawnych obowiązków podmiotu zarządzającego, naruszenie tych konkretnych obowiązków, powstanie szkody i jej wysokość, istnienie związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy naruszeniem konkretnych obowiązków a szkodą.

Sprawa podlega w ocenie powoda rozpoznaniu w tzw. postępowaniu grupowym, którego zasady postępowania określone zostały w szczególnej ustawie.

Uzasadniając szczegółowo wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym powód wyjaśnił, że sprawa dotyczy roszczeń pieniężnych 32 osób, które to roszczenia są tego samego rodzaju oraz oparte na takiej samej podstawie faktycznej, powód domaga się ustalenia odpowiedzialności pozwanego wobec niego i Członków Grupy z tytułu nienależytego wypełnienia przez pozwanego obowiązków zarządcy Funduszu. Na skutek nieprawidłowych działań i zaniechań pozwanego w tym zakresie, powód oraz Członkowie Grupy ponieśli szkodę majątkową w wysokości 54,38 zł za każdy certyfikat. Gdyby pozwany dochował należytej staranności i dokonał likwidacji Portfela (…) do dnia 28 grudnia 2012 r., to powód i Członkowie Grupy uzyskaliby co najmniej kwotę 119,06 zł za każdy certyfikat, jednak na skutek zaniedbań pozwanego otrzymali faktycznie jedynie 64,68 zł.(wysokość roszczeń pieniężnych Członków Grupy będzie się różniła ze względu na to, iż każdy z nich posiadał inną ilość certyfikatów, w pozostałym zakresie podstawy faktyczne i prawne ich roszczeń są według powoda dla nich wszystkich wspólne).

Powód oświadczył, że działa w charakterze reprezentanta grupy oraz przedstawił sporządzony wykaz osób, które przystąpiły do grupy, a także oświadczenia członów grupy o przystąpieniu do niej i wyrażeniu zgody co do reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem (k. 4- 11).

Zarządzeniem z 2 kwietnia 2019 r. zwrócono pozew, kolejny zwrot pozwu miał miejsce 4 lipca 2019 r.

Skutecznie pozew z dnia 30 listopada 2018 r. został wniesiony w dniu 23 lipca 2019 r. (k. 157).

Pozwany (…) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna z siedzibą w P. w odpowiedzi na pozew z 31 sierpnia 2020 r. wniósł o odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. względnie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wobec niedopuszczalności rozpoznania niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym, w przypadku nieuwzględnienia wniosku o odrzucenie pozwu – oddalenie powództwa w całości, zobowiązanie powoda na podstawie art. 8 ust. 1 w/w ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (kaucji aktorycznej) w wysokości odpowiadającej kosztom postępowania według norm przepisanych w najwyższej dopuszczalnej na aktualnym etapie postępowania wysokości tj. 64.800 zł oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w najwyższej dopuszczalnej wysokości.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany zarzucił brak u powoda J. P. legitymacji czynnej do działania w charakterze reprezentanta grupy.

W ocenie pozwanego powód nie wykazał, że jest członkiem Grupy, a tylko członek grupy może być jej reprezentantem.

W ocenie pozwanego zasadniczą wadą pozwu, uniemożliwiającą ustalenie pozytywnych przesłanek procesowych i stwierdzenie ewentualnej dopuszczalności postępowania grupowego jest fakt, że powód sformułował nieusuwalnie wadliwe konstrukcyjnie żądanie pozwu. Jest nim według pozwanego niedopuszczalne hybrydowe żądanie ustalenia jednocześnie odpowiedzialności pozwanego oraz ustalenia wysokości szkody, a tym samym żądanie to jest wykraczające poza ramy powództwa o ustalenie odpowiedzialności.

Pozwany również zarzucił, że powód nie wykazał, aby roszczenia dochodzone w pozwie były jednorodzajowe i oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej oraz że występuje on w imieniu co najmniej 10 osób.

Niezależnie od powyższych wad nie pozwalających zdaniem pozwanego na rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, ewentualne roszczenia członków Grupy w związku z prawomocnym zwrotem pozwu i wszczęciem postępowania na nowo ze skutkiem prawnym dopiero od dnia 23 lipca 2019 r. uległy przedawnieniu. Odnosząc się do meritum sprawy pełnomocnik pozwanego podniósł, że roszczenie powoda jest bezzasadne, albowiem należyte wykonywanie przez pozwanego jego obowiązków w zakresie zarządzania Funduszem znajduje potwierdzenie w opiniach wyrażonych przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego oraz Rzecznika Finansowego, stąd trudno w takiej sytuacji skutecznie zarzucać pozwanemu jakiekolwiek zaniedbania, z których dodatkowo wynikłaby dla powoda i członków wspomnianej przez niego Grupy jakkolwiek szkoda.

Uzasadniając wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji aktorycznej, pozwany stwierdził, iż uprawdopodobnił, że powództwo jest bezzasadne biorąc pod uwagę uchybienia pozwu, okoliczności jego wniesienia i uzupełniania braków formalnych, a także brak podstaw materialnych powództwa.

Pozwany wskazał, że z uwagi na to, że członkowie grupy są osobami fizycznymi, co do których brak jest informacji o ich sytuacji majątkowej, to w razie oddalenia powództwa brak kaucji uniemożliwi lub co najmniej poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania, co jednoznacznie przemawia za koniecznością przyjęcia spełnienia przesłanek do zabezpieczenia kaucji aktorycznej .

Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 8 grudnia 2020 r., postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Orzeczenie to zaskarżył pozwany, niemniej jednak Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowieniem z 22 marca 2021 r., zażalenie to oddalił, a rozstrzygnięcie o kosztach postępowania nim wywołanego, pozostawił Sądowi Okręgowemu w orzeczeniu kończącym sprawę.

Postanowieniem z 31 sierpnia 2021 r., Sąd Okręgowy w Poznaniu zarządził zamieszczenie ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego przez okres 21 dni na stronie BIP Sądu Okręgowego w Poznaniu, a także na stronie internetowej pozwanego – (…) Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych Spółki Akcyjnej z siedzibą w P.

Zarządzeniem z 8 lipca 2022 r., Sędzia Referent wezwała pełnomocnika pozwanego do podniesienia w terminie 30 dni ewentualnych zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie/podgrupach.

W piśmie z 24 sierpnia 2022 r. pozwany złożył zarzuty, wnosząc o ustalenie, że do grupy nie należą następujące osoby:

  • B. B., P. M..

Z uwagi na fakt, że nie są objęte podstawą faktyczną roszczenia zgłoszonego w pozwie, ponieważ nabywały certyfikaty Funduszu także po 28 grudnia 2012 r., a zatem w okresie rzekomego naruszenia obowiązków przez Pozwanego, tj. najpóźniej 28 grudnia 2012 r. (kiedy to — zdaniem Powoda — powinno nastąpić otwarcie likwidacji Funduszu) osoby te nie posiadały jeszcze wszystkich certyfikatów Funduszu;

  • B. K., M. W., A.W., S. B., S. M., B. B., P. M., J. G., J. S., D. K., D.B., B. B., P. M..

Z uwagi na fakt, że ww. osoby nie są objęte podstawą faktyczną roszczenia zgłoszonego w pozwie, ponieważ nie posiadały certyfikatów Funduszu w sposób nieprzerwany;

  • E. N., J. K., M. K., J.M..

Z uwagi na brak wykazania przynależności ww. osób do grupy, a mianowicie braki w dołączonych do oświadczeń o przystąpieniu do grupy dokumentach uzasadniających przynależność do grupy skutkujące niewykazaniem, jakoby roszczenia ww. osób były oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej;

  • B. K., G. P., M. W., A. W., A. C., D. O., S. B., S. M., P. C., E. C., B. B., A. W., R. D., A. S..

Z uwagi na fakt, że oświadczenia o przystąpieniu do grupy oraz oświadczenia o wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta ww. osób są bezskuteczne, ponieważ zostały złożone wobec Powoda — J. P., który w datach ich złożenia nie był członkiem grupy ani tym bardziej jej reprezentantem.

Pozwany nie zakwestionował natomiast uczestnictwa w grupie następujących osób:

  • J. P., B. D., S. M., S. B., A. S., D. M., J. M., M. M..

Pismem z 15 grudnia 2022 r., powód ustosunkował się do wywiedzionych przez pozwanego zarzutów i wyjaśnił, że mimo ich obszernej treści, w zasadzie sprowadzają się one do trzech kwestii, tj. braku tożsamości podstawy faktycznej roszczenia, braku wykazania przynależności do grupy, oraz wadliwości procesu formowania się grupy. Powód prezentując swoje stanowisko w sprawie, wskazał na bezpodstawność ww. zarzutów zwięźle to uzasadniając.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Zdaniem Sądu zarzuty pozwanego co do członkostwa określonych osób w grupie należało uznać za chybione, a w konsekwencji wniosek strony powodowej o ustalenie składu grupy w kształcie przedstawionym przez tę stronę za uzasadniony.

W myśl treści art. 17 ust. 1 w zw. z art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.

Wskazać należy, że wydanie postanowienia co do składu grupy kończy drugą fazę postępowania grupowego, jaką jest formowanie grupy. Z chwilą wydania postanowienia co do składu grupy następuje petryfikacja składu grupy. Od tej chwili nie jest już możliwe przystępowanie do grupy. Zmniejszenie liczebności grupy może nastąpić jedynie w wyjątkowych przypadkach – wskutek śmierci członka grupy, zmiany postanowienia co do składu wskutek nowych okoliczności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zobligowany był do ustalenia w niniejszej sprawie składu osobowego grupy. Wskazać należy, iż reprezentant grupy złożył oświadczenia większości członków grupy (27 osób spośród wszystkich 31) wraz z pismem z 11 czerwca 2019 r., stanowiącym uzupełnienie braków formalnych pierwotnie złożonego pozwu (k. 29-137), które zostały także uzupełnione o brakujące oświadczenia 3 osób, tj. J.K., M.K. oraz J.G. w piśmie procesowym z 11 lipca 2019 r., dodatkowo wraz z pismem z 20 października 2020 r. złożone zostało brakujące oświadczenie J. P.. Tym samym strona powodowa spełniła wymagania określone art. 12 cyt. Ustawy, (k. 145-155, 1044- 1047).

W terminie wynikającym z ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego zamieszczonym na skutek postanowienia z 31 sierpnia 2021 r. na stronie BIP Sądu Okręgowego w Poznaniu, a także stronie internetowej pozwanego (…) Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych Spółki Akcyjnej z siedzibą w P., który upłynął 11 stycznia 2022 r., nie doszło do skutecznego przystąpienia żadnej innej osoby, niż pierwotnie wskazane w piśmie stanowiącym uzupełnienie braków formalnych pozwu.

Dowód: postanowienie z 31 sierpnia 2021 r. – (k. 1262-1263), zarządzenie z 7 października 2021 r. – (k. 1265-1266), pismo pozwanego z 18 października 2021 r. – (k. 1269-1271), notarialne potwierdzenie opublikowania ogłoszenia wraz z załącznikiem – (k. 1273-1274), wydruk ze strony internetowej BIP Sądu Okręgowego w Poznaniu wraz z adnotacją – (k. 1281), pismo procesowe powoda z 11 czerwca 2019 r. – (k. 29- 137), pismo procesowe powoda z 11 lipca 2019 r. – (k. 145-155), pismo procesowe powoda z 27 kwietnia 2022 r. – (k. 1282), pismo procesowe powoda z 20 października 2020 r. – (k. 1044-1047).

Nie tracąc z pola widzenia charakteru roszczenia, sprowadzającego się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za powstałe szkody majątkowe, wskazać należy, że zgodnie z art. 16 ust. 1 zd. 2 ww. ustawy dla określenia czy dana osoba przynależy do grupy wystarczające było uprawdopodobnienie w/w okoliczności przez powoda.

Kwestie związane z dowodzeniem przynależności określonej osoby do grupy ustawodawca uzależnił bowiem od tego, czy dochodzone w postępowaniu grupowym roszczenie jest roszczeniem pieniężnym, czy też niepieniężnym. Niezależnie jednak od tego, czy sprawa w postępowaniu grupowym dotyczy roszczenia pieniężnego, czy też niepieniężnego, ciężar dowodzenia przynależności do grupy należy zawsze do jej reprezentanta. Ustawodawca złagodził jedynie zakres dowodzenia przynależności określonej osoby do grupy, jednak w przypadku dochodzenia w postępowaniu grupowym roszczeń pieniężnych ustanowił bowiem wymóg udowodnienia.

Natomiast w sprawach o roszczenia niepieniężne wystarczające jest uprawdopodobnienie przynależności określonej osoby do grupy.

Konsekwencją nieudowodnienia (nieuprawdopodobnienia) przynależności określonej osoby do grupy (podgrupy) przez powoda jest wyłączenie przez sąd tej osoby ze składu grupy.

Powoda (reprezentanta grupy) obciąża udowodnienie faktu przynależności określonej osoby do grupy, które uzasadnia roszczenie zgłoszone w postępowaniu grupowym (uprawdopodobnienie w sprawach o roszczenie niepieniężne). Natomiast pozwanego obciąża udowodnienie faktów tamujących i niweczących roszczenie powoda, a zatem faktów, które uzasadniają jego zarzuty przeciwko temu roszczeniu – reus excipiendo fit factor (vide: A. Zieliński, Postępowanie cywilne. Kompendium, Warszawa 1996, s. 118).

Uprawdopodobnienie stanowi odstępstwo od reguły dowodzenia. Ustawodawca ustanawia domniemanie wszędzie tam, gdzie zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne (art. 243 k.p.c.).

Uprawdopodobnienie przynależności określonej osoby do grupy nie daje pewności, lecz wyłącznie prawdopodobieństwo. Od oceny sądu zależy, czy dokonane na podstawie uprawdopodobnienia ustalenia są na tyle wiarygodne, aby na tej podstawie można było uznać za uprawdopodobnione fakty, na które strona się powołuje (vide: T. Demendecki [w:] J. Bodio i in., Kodeks…, s. 342; M. Iżykowski, Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, NP. 1980/3).

W myśl natomiast art. 21 ust. 3 ww. ustawy, prawomocny wyrok zapadły w sprawie będzie mieć skutek wobec wszystkich członków grupy. Koniecznym było tym samym opracowanie szczegółowej imiennej listy członków grupy oraz co najmniej uprawdopodobnienie, że każda z nich spełnia warunki przynależności do grupy.

Uprawdopodobnienie przynależności do grupy.

W ocenie Sądu strona powodowa składając pozew, a następnie dalsze pisma procesowe, tj. z 11 czerwca 2019 r. – (k. 29-137), z 11 lipca 2019 r. – (k. 145-155), z 27 kwietnia 2022 r. – (k. 1282), pismo procesowe powoda z 20 października 2020 r. – (k. 1044-1085), dołączyła niezbędne dokumenty dotyczące przystąpienia do grupy poszczególnych osób, w tym dokumenty które uprawdopodobniały istnienie tejże legitymacji, a tym samym legitymacji do pozostawania członkiem grupy (vide: zaświadczenia wydane przez Dom Maklerski (…), Dom Maklerski (…), (…) Dom Maklerski (…) S.A). Dokumenty te dotyczyły każdej z występujących po stronie powodowej 31 osób, wskazując w swojej treści na dane personalne posiadacza bezsprzecznie go identyfikujące, datę, formę i cenę nabycia certyfikatów, oraz datę i wartość umorzenia (wykup). Natomiast jeśli chodzi o E. N., to w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy podał on, że był uczestnikiem zlikwidowanego Funduszu „(…)”, a certyfikaty nabył na giełdzie papierów wartościowych (k. 58). Z kolei z zaświadczeń dotyczących J. K. (k. 1067), M. K. (k. 1071) i J. M. (k. 1082-1083) wynika, że dokonali oni nabycia certyfikatów, przy czym podano ich wartość oraz ilość. Tym samym uznać należało, iż ww. dokumenty nie tylko uprawdopodabniają istnienie legitymacji czynnej każdego z członków grupy, ale jednocześnie stanowią materialno-prawną podstawę przynależności do grupy, która w istocie nie budzi wątpliwości Sądu. Nadto na uwagę zasługuje fakt, że paradoksalnie sam pozwany w piśmie z 24 sierpnia 2022 r., precyzyjnie wymienił i dookreślił dokumenty uprawdopodabniające posiadanie certyfikatów przez kwestionowanych przez niego członków grupy (k. 1294, 1296-1298, 1300-1301).

Nie można przy tym zapominać, że dochodzone w niniejszym powództwie roszczenie ma charakter niepieniężny, a jak już sąd wyjaśnił powyżej, wystarczające w takiej sytuacji jest uprawdopodobnienie, że każda z aspirujących osób spełnia warunki przynależności do grupy.

Pozwany w wykonaniu nałożonego nań zobowiązania sądu, złożył pismo z 24 sierpnia 2022 r., w którym zaprezentował zarzuty co do uczestnictwa określonych osób w grupie, kwestionując udział 23-ech spośród 31 jej członków. Podkreślenia wymaga, że pismo strony pozwanej mimo posiadania w swej naturze przymiotu transparentności, enumeratywnego omówienia zarzutów co do każdego z członków grupy i szerokiego w treści tychże zarzutów uzasadnienia, to w istocie wyrażało ono wątpliwość jedynie co do trzech generalnych kwestii, tj. braku istnienia tożsamości podstawy faktycznej roszczenia, niewykazania przynależności do grupy przez określone osoby, jak również wadliwego sposobu realizacji utworzenia grupy.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że taki stan rzeczy nie umknął również uwadze strony powodowej, która dała temu wyraz w piśmie z 15 grudnia 2022 r.

Poruszone przez pozwanego kwestie, były już przedmiotem rozważań najpierw tutejszego sądu wyrażonych w uzasadnieniu postanowienia z 8 grudnia 2020 r., a następnie na skutek zażalenia strony pozwanej, poddane zostały ocenie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu jako organu odwoławczego w ramach kontroli instancyjnej. Powyższe nie przyniosło rezultatów oczekiwanych przez pozwanego, bowiem Sąd Apelacyjny uznał słuszność argumentów wyrażonych w ww. uzasadnieniu postanowienia z 8 grudnia 2020 r., przez co oddalił zażalenie strony pozwanej, orzekając o tym w postanowieniu z 22 marca 2021 r.

Prawomocność ww. orzeczeń stanowi o powadze rzeczy osądzonej, w tym wypadku szczególnie w zakwestionowanym przez pozwanego zakresie i użytej dla tego celu argumentacji, powielonej w piśmie pozwanego z 24 sierpnia 2022 r. Chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku (per analogiam postanowienia), a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (vide: Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 71).

Formowanie się grupy.

Niezależnie jednak od powyższego sąd pragnie wskazać, że w zakresie dotyczącym wadliwości formowania się grupy, umocowanie do działania w imieniu grupy nie wymaga dla swej ważności formy pisemnej, ustawa o postępowaniu grupowym nie przewiduje żadnych w tej kwestii rozwiązań szczególnych, a w drodze odesłania na podstawie art. 24 ww. Ustawy do przepisów kodeksu postępowania cywilnego, należy sięgnąć właśnie do k.p.c., które to przepisy nie przewidują formy pisemnej pełnomocnictwa pod rygorem nieważności. Sąd pozostaje przy stanowisku, że powód składając pierwotny pozew w postępowaniu grupowym, opierał się na ustnym umocowaniu (pełnomocnictwie) do reprezentowania członków grupy, a co za tym idzie ustnym pełnomocnictwie do złożenia pozwu przez wybranego przez niego profesjonalnego pełnomocnika. Złożenie wszystkich pisemnych oświadczeń przez pozostałych członków grupy o wyrażeniu zgody na osobę reprezentanta na moment skutecznego wniesienia pozwu potwierdziło ich wcześniejsze ustnie udzielone umocowanie i tym samym potwierdziło czynności dokonane przez powoda jako reprezentanta grupy. Nadto wymaga podkreślenia, że członkowie grupy dotychczas nie odwołali reprezentanta grupy jak również nie podważali żadnych czynności dokonanych dotychczas przez J. P. jako reprezentanta grupy, dokonanych przed pisemnym potwierdzeniem umocowania, co jednoznacznie daje w ocenie sądu podstawy do przyjęcia, że J. P. jest skutecznie ustanowionym przez członków grupy jej reprezentantem, który dalej udzielił pełnomocnictwa profesjonalnemu pełnomocnikowi adwokatowi.

Zarzuty pozwanego w tym zakresie ujawniają w ocenie sądu strategię procesową strony, w której oczywistym interesie jest wyeliminowanie z grupy jak największej liczby osób.

Niemniej jednak z uwagi na całkowicie chybioną argumentację, zarzuty te pozostają irrelewantne dla skuteczności złożonych oświadczeń i wywoływanych przezeń skutków prawnych.

Tożsamość podstawy faktycznej.

Jeśli natomiast chodzi o wywiedzione przez pozwanego zarzuty związane z brakiem tożsamości podstawy faktycznej roszczenia wśród członków grupy, to wskazać należy, że strona powodowa w pozwie określiła żądanie i wskazała, że wnosi o ustalenie, iż pozwany (…) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w P. ponosi co do zasady odpowiedzialność odszkodowawczą względem powoda oraz członków grupy za wyrządzone im szkody z tytułu niewykonania oraz nienależytego wykonania obowiązków, jakie ciążyły na nim, jako podmiocie zarządzającym Funduszem „(…)” (dalej jako: Fundusz), przy czym wartość odszkodowawcza winna zostać ustalona według zasady 54,38 zł za każdy certyfikat, podlegający umorzeniu w trakcie likwidacji Funduszu.

W uzasadnieniu pozwu przytoczone zostały okoliczności związane z dochodzonym roszczeniem, które wiążą się z tym, że umorzono członkom grupy certyfikaty i nie wypłacono im odpowiedniej ich zdaniem wysokości wartości certyfikatów.

Istotnie, każdy z członków grupy posiadał inną ilość certyfikatów, o innej wartości. Niemniej jednak liczba posiadanych certyfikatów przez określone osoby z grupy pozostaje bez znaczenia, bowiem ważne w tej sytuacji jest aby choć 1 certyfikat został nabyty przed 28 grudnia 2012 r. i choć jeden certyfikat został mu umorzony w wyniku likwidacji funduszu. Wątpliwości sądu w tym zakresie nie budziła żadna z osób aspirujących do grupy, bowiem dotychczas zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, uprawdopodabniały ww. okoliczności nabycia i umorzenia choćby 1-ego certyfikatu.

Jeśli natomiast chodzi o kwestionowane przez pozwanego osoby, tj. E. N., J. K., M. K. i J. M., wyjaśnić należy, iż analiza złożonych przez powoda dokumentów dotyczących tychże osób, pozwala stwierdzić, że także one spełniają ww. kryteria, bowiem:

  • E. N. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy podał, że był uczestnikiem zlikwidowanego Funduszu „(…)”, a certyfikaty nabył na giełdzie papierów wartościowych na przełomie lat 2010-2011, wskazując przy tym, że umorzeniu-wykupowi w trakcie likwidacji funduszu podlegało 60 sztuk uprzednio nabytych przez niego certyfikatów i wyniku umorzenia w dniu 26 lutego 2016 r. otrzymał łącznie kwotę 3.880,88 zł, (k. 58). Implikacja tego oświadczenia z wyciągiem pochodzącym z Domu Maklerskiego (…) (k.1054) oraz informacją o operacji finansowej (k. 1055), istotnie uprawdopodobnia wymagane ww. okoliczności dla uczestnictwa w grupie;
  • J.K. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy podała, że była uczestnikiem zlikwidowanego Funduszu „(…)”, a certyfikaty nabyła w ramach emisji publicznej, tj. na rynku pierwotnym w 2004 r., wskazując przy tym, że umorzeniu-wykupowi w trakcie likwidacji funduszu podlegały 343 sztuki uprzednio nabytych przez nią certyfikatów i wyniku umorzenia w dniu 26 lutego 2016 r. otrzymała łącznie kwotę 22.185,24 zł, (k. 149). Implikacja tego oświadczenia z potwierdzeniem nabycia certyfikatów (k. 1067), wyciągiem z rachunku (k. 1068), oraz dyspozycją zmiany danych dotyczących świadectwa depozytowego (k. 1069), wystawionymi przez Dom Maklerski (…), istotnie uprawdopodobnia wymagane ww. okoliczności dla uczestnictwa w grupie;
  • M. K. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy podał, że był uczestnikiem zlikwidowanego Funduszu „(…)”, a certyfikaty nabył w ramach emisji publicznej, tj. na rynku pierwotnym w 2004 r., wskazując przy tym, że umorzeniu-wykupowi w trakcie likwidacji funduszu podlegało 500 sztuk uprzednio nabytych przez niego certyfikatów i wyniku umorzenia w dniu 26 lutego 2016 r. otrzymał łącznie kwotę 32.340 zł, (k. 146). Implikacja tego oświadczenia z potwierdzeniem nabycia certyfikatów (k. 1070), zawiadomieniem o stanie rachunku (k. 1071), oraz dyspozycją zmiany danych dotyczących świadectwa depozytowego (k. 1072), wystawionymi przez Dom Maklerski (…), istotnie uprawdopodobnia wymagane ww. okoliczności dla uczestnictwa w grupie kwestionowane przez pozwanego;
  • J. M. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy podał, że był uczestnikiem zlikwidowanego Funduszu „(…)”, a certyfikaty nabył na giełdzie papierów wartościowych w 2012 r., wskazując przy tym, że umorzeniu- wykupowi w trakcie likwidacji funduszu podlegało 150 sztuk uprzednio nabytych przez niego certyfikatów i wyniku umorzenia w dniu 26 lutego 2016 r. otrzymał łącznie kwotę 9.702 zł, (k. 128). Implikacja tego oświadczenia z informacją o stanie rachunku (k. 1082), oraz zleceniem kupna maklerskich instrumentów finansowych (k. 1083) pochodzącymi z (…) Domu Maklerskiego (…), istotnie uprawdopodobnia wymagane ww. okoliczności dla uczestnictwa w grupie, kwestionowane przez pozwanego.

Tym samym stwierdzić należało, iż ww. dokumenty nie tylko uprawdopodabniają istnienie legitymacji czynnej każdego z członków grupy, ale jednocześnie stanowią materialno-prawną podstawę przynależności do grupy, która w istocie nie budzi wątpliwości Sądu. Nie można uznać zatem, że roszczenia oparte zostały na innej podstawie faktycznej. Wręcz przeciwnie, członkowie grupy swoje roszczenia wywodzą z faktu posiadania certyfikatów, zarządzania nimi przez Fundusz, a następnie ich umorzenia i likwidacji Funduszu oraz wypłaty należności za umorzone certyfikaty. O jednorodzajowości roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym ostatecznie będzie decydował związek o charakterze faktycznym, występujący pomiędzy zgłoszonymi żądaniami (vide: M. Rejdak, Jednorodzajowe roszczenia, s. 24). Innymi słowy więc, warunek jednorodzajowości roszczeń zostanie spełniony tylko wówczas, gdy dochodzone roszczenia oparte będą na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (tj. spełniona zostanie także trzecia z przesłanek podmiotowych koniecznych dla wszczęcia postępowania grupowego).

Okoliczność, że indywidualne roszczenia o zasądzenie będą wymagały badania indywidualnych okoliczności faktycznych właściwych poszczególnym członkom grupy, nie ma znaczenia dla oceny przesłanki tożsamości czy jednorodzajowości roszczenia, przewidzianej w art. 1 ust. 1 Ustawy.

Postępowanie grupowe jest dopuszczalne także wtedy, gdy przesłanka wystąpienia szkody i jej wysokości jest zależna od indywidualnych okoliczności faktycznych dotyczących poszczególnych członków grupy (vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 3 czerwca 2015 r., VI ACz 479/15, nie- publ.).

Konkludując wyjaśnić należy, że sąd wydając postanowienie podczas drugiej fazy postępowania grupowego, czyli przyznając określonej osobie status członka grupy, powinien porównać roszczenie zgłoszone przez tę osobę z cechami modelowej grupy określonej w postanowieniu wydanym na mocy art. 10 ww. ustawy. Roszczenie zatem pojedynczej osoby powinno się mieścić w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego, określonego w postanowieniu wydanym na mocy art. 10 w zw. z art. 1 ww. ustawy.

Podkreślenia wymaga w tym miejscu fakt, że skład grupy jaki został określony w uzupełnianym w trakcie postępowania pozwie, jest w istocie składem osobowym grupy wskazanym w sentencji przedmiotowego postanowienia, a roszczenia poszczególnych osób mieszczą się bez wątpienia w granicach przedmiotowych roszczenia grupowego. Wszystkie bowiem osoby objęte pozwem wystąpiły z wnioskiem o udzielenie ochrony prawnej w tej samej formie, zgłaszając to samo roszczenie, tj. roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za szkody poniesione przez członków grupy.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 31 marca 2023 r.

Written by

  1. Pozwany w zarzutach co do członkostwa w grupie powinien skupić się na wykazaniu, że określona osoba nie może uzyskać statusu członka grupy. Zarzuty powinny wskazywać, że roszczenie określonej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie określonej osoby (osób) nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób bądź też że roszczenie określonej osoby nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Co przy tym istotne, twierdzenia strony pozwanej, zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami procesowymi, winny zostać w należyty sposób wykazane przez przedłożenie stosownego materiału dowodowego.
  2. Współuczestnictwo konieczne występuje w sytuacji, w której żądaniem pozwu jest objęte roszczenie o ustalenie nieważności umowy i wtedy wymagany jest udział wszystkich kredytobiorców. Z uwagi bowiem na to, że roszczenie o ustalenie nieważności czynności prawnej jest roszczeniem niepodzielnym w tym zakresie w sprawie powinni wystąpić wszyscy kredytobiorcy. W niniejszej sprawie roszczenie dotyczy ustalenia odpowiedzialności pozwanego za stosowanie w umowie postanowień niedozwolonych. Fakt ustalenia, iż w umowie postanowienia takie się znajdują nie będzie rzutował na sytuację pozostałych kredytobiorców. Okoliczność ta nie będzie ich pozbawiać możliwości wystąpienia z własnym powództwem. To samo dotyczy osób, którym Sąd odmówił uczestnictwa w grupie a pozostają jednocześnie współkredytobiorcami co do osób, które są członkami w grupie.

 

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:           SSO Rafał Cieszyński

 

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 31 marca 2023 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w (…) W. (reprezentant grupy) przeciwko (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. o ustalenie,

postanawia:

ustalić, że w skład grupy w rozpoznawanej sprawie wchodzą:

[dane 581 osób].

 

 

UZASADNIENIE

Pozwem z 09 czerwca 2017 Miejski Rzecznik Konsumentów w (…) W., jako reprezentant grupy wniósł o ustalenie, że pozwany (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. (poprzednio: Bank (…) S.A. z siedzibą we W.), ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank, a w konsekwencji, że bank ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za pobieranie od nich rat spłaty kredytów w zawyżonej wysokości, to jest w wyższej wysokości, niż gdyby bank obliczał wysokość zadłużenia oraz rat spłaty kredytu bez zastosowania postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursu kupna waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wraz z pozwem został złożony wniosek o wydanie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

W zakresie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, powód wskazał, iż zostały ziszczone wszystkie wymagane przesłanki. Powód wyjaśnił, iż roszczenie o ustalenie odpowiedzialności w przypadku wszystkich członków grupy dochodzone jest w ramach dochodzenia roszczenia pieniężnego o zwrot nienależytego świadczenia. Wszyscy członkowie grupy występują zatem z takim samym roszczeniem procesowym, co oznacza, że przesłanka jednorodzajowości dochodzonych roszczeń jest ziszczona. W ocenie powoda została również spełniona przesłanka liczebności grupy, albowiem na etapie składania pozwu grupa liczy 598 osób. Powód podniósł również, że wywiedzione roszczenie oparte jest również na takiej samej podstawie faktycznej. W odniesieniu do członków grupy, którzy są członkami jednej umowy kredytowej, podstawa ich żądań jest ponadto ta sama. Każdy z członków grupy zawarł z bankiem umowę kredytową według takiego samego wzorca, a ponadto w stosunku do każdego z nich bank miał zastosować przejęte ze wzorca niedozwolone postanowienia dotyczące waloryzacji, co w konsekwencji skutkowało pobieraniem zawyżonych świadczeń na poczet spłaty kredytu.

Reprezentant grupy wskazał również, że żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego, zostało oparte na następujących, takich samych okolicznościach faktycznych:

– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową z (…) Bank S.A., którego następcą prawnym jest pozwany Bank (…) S.A. (a obecnie (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.);

– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową jako konsument;

– dla każdego z członków grupy umowa kredytowa przewidywała udzielenie kredytu w złotych polskich i w takiej walucie kredyt został wypłacony;

– dla każdego z członka grupy wysokość kwoty kredytu do zwrotu oraz wysokość rat spłaty obliczono z zastosowaniem walutowych klauzul waloryzacyjnych;

– dla każdego członka grupy umowa kredytowa została zawarta na podstawie wzorca umowy przedstawionego przez bank;

– warunki umów kredytowych dotyczące zasad indeksacji walutowej były takie same dla wszystkich członków grupy i opierają się na identycznym mechanizmie waloryzacji;

– żaden z członków grupy nie uzgadniał indywidualnie z bankiem postanowień umowy kredytowej dotyczącej waloryzacji wysokości zadłużenia i rat spłaty kredytu;

– każdy z członków grupy płacił na rzecz banku raty spłaty kredytu w wysokości ustalonej na podstawie walutowych klauzul waloryzacyjnych.

W dalszej kolejności powód wywodził, że podstawowym elementem łączącym wszystkie roszczenia objęte pozwem jest ten sam kredytodawca. Złożony pozew obejmuje wyłącznie umowy zawierane z (…) Bank S.A., który został następnie przejęty przez Bank (…) S.A. (aktualnie: (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.). Nadto, wszyscy członkowie grupy zawarli umowy kredytowe z bankiem w celu uzyskania środków na zaspokojenie swych potrzeb mieszkaniowych, a w przypadku jednej umowy kredytu w celu spłaty wcześniejszych zobowiązań niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Powód podniósł, że każdy z członków grupy zawarł z pozwanym bankiem taką samą umowę kredytową, przy czym niektórzy członkowie grupy są stronami jednej umowy kredytowej. Modelowym wzorcem umowy, według którego są oceniane jest zakwalifikowanie konkretnej umowy na potrzeby niniejszego pozwu jest „Umowa kredytu na cele mieszkaniowe (…), który to wzorzec został wykorzystany bezpośrednio w odniesieniu do zdecydowanej większości członków grupy. Przedmiotowe umowy kredytowe były zawierane z wykorzystaniem wzorców umów przygotowanych w całości przez bank. W szczególności, w umowach kredytowych zawarto postanowienia określające zasady waloryzacji walutowej kwoty, którą kredytobiorca zobowiązany jest zwrócić na rzecz banku w wykonaniu obowiązku zwrotu kredytu udzielonego w pieniądzu polskim, a także waloryzacji wysokości rat spłaty oraz odsetek od zaciągniętego kredytu. Dla wszystkich umów kredytowych wysokość kursu CHF, według którego dokonywana była waloryzacja, określona była w Tabeli kursów sporządzanej przez bank. Treść wskazanych postanowień umownych nie była przedmiotem indywidualnych uzgodnień z żadnym z członków grupy. Nadto, stosowanie walutowych klauzul waloryzacyjnych odnosiło się również do tych płatności na rzecz banku, które dokonywane były bezpośrednio w walucie obcej. Tym samym, w ocenie powoda warunek takiej samej podstawy faktycznej dochodzonych pozwem grupowym roszczeń został spełniony.

Pismem procesowym z 30 listopada 2017 oraz 06 lutego 2018 powód rozszerzył powództwo wobec przystąpienia nowych uprawionych do grupy (II, III i IV tura)

Postanowieniem 09 września 2019 o sygn. akt I C 976/17 Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

W piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (k. 17714) pozwany wniósł zarzuty co do członkostwa w grupie określonych osób to jest:

  1. zarzut braku oparcia roszczenia danych członków grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (np. w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia danej osoby zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mogące wpływać na ocenę prawną jego roszczeń) to jest, że:
    a) część członków grupy nie ma w tej sprawie statusu konsumenta;
    b) część członków grupy indywidualnie negocjowała kurs kupna CHF, zgodnie z którym przeliczano kwotę udzielonego kredytu z PLN na CHF;
    c) część członków grupy spłacała raty kredytu bezpośrednio w walucie CHF;
    d) część członków grupy zawarła aneksy precyzujące sposób ustalania tabeli kursów walut;
    e) część członków grupy zawarła aneksy precyzujące zobowiązanie do spłaty rat kredytu w CHF oraz zmieniające rachunek bankowy do spłaty kredytu na rachunek CHF,
  2. zarzut sprawy ugodzonej w stosunku do S. Ł. i D. Ł. (2);
  3. zarzut braku spełnienia wymogów formalnych niezbędnych do uczestnictwa w Grupie;
  4. zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej.

Uzasadniając wskazał, że część członków grupy nie ma statusu konsumenta i wynika to z tego, że zawarli oni z (…) Bankiem umowy kredytu indeksowanego do CHF w ramach prowadzonych działalności gospodarczych, o czym świadczy okoliczność, że w chwili zawierania lub w okresie wykonywania umowy kredytu byli wpisani do ewidencji działalności gospodarczej a nadto: wskazali adres nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie zakwaterowania osób na pobyt krótko i długoterminowy; wskazali koszt rat kredytu udzielonego na zakup nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako koszt uzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub dokonywali odpisów amortyzacyjnych środków trwałych w postaci nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy; w umowach sprzedaży nieruchomości, na zakup których udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, wprost wskazali, że nabyli te nieruchomości w ramach wskazanej działalności gospodarczej; lub dysponowali co najmniej jedną nieruchomością z przeznaczeniem na wynajem lub sprzedaż, co jest równoznaczne z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Dalej podniósł, iż część członków grupy negocjowała z (…) Bankiem kurs kupna CHF, zgodnie z którym były przeliczane z PLN na CHF i uruchamiane poszczególne transze kredytu. Powoduje to, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy nie negocjowali kursu CHF przy uruchomieniu transz kredytu. Z uwagi na to, że postanowienie było uzgodnione indywidualnie nie znajduje zastosowania określona ochrona z art. 3851 k.c. Pozwany zarzucił także, iż część członków grupy dokonywała spłat bezpośrednio w walucie CHF, poprzez niestosowanie kursów CHF z tabeli do dokonywanych przez nich spłat. Również i ta okoliczność powoduje, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy z możliwości tej nie skorzystali. Wskazał nadto, iż część członków grupy zawarła aneksy precyzujące zobowiązanie do spłaty rat kredytu w CHF oraz zmieniające rachunek bankowy do spłaty kredytu na rachunek w CHF. Nadto, podniósł zarzut braku spełnienia wymogów formalnych, albowiem część osób złożyła oświadczenia o wystąpieniu z grupy, a część osób zmarła. Wskazał także na zarzut braku legitymacji procesowej materialnej – część członków grupy nie występuje bowiem w tej sprawie wraz ze współkredytobiorcami. Powoduje, iż nie mają oni legitymacji procesowej czynnej, albowiem występuje w sprawie współuczestnictwo materialnego koniecznego pomiędzy członkami będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami będącymi łącznie z członkami tej samej grupy stroną tej samej umowy, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2020 poz. 446), po upływie terminu do podniesienia zarzutów, o których mowa w art. 15, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.

Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie stanowią środek obrony przysługujący pozwanemu w drugim stadium postępowania grupowego. Etap ten zmierza do ostatecznego ustalenia zakresu przedmiotowego i podmiotowego sprawy. Na tym etapie nie rozpoznaje się sprawy merytorycznie, w tym nie rozstrzyga się o zasadności twierdzeń przedstawionych przez strony. Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach służą ochronie interesów pozwanego. Pozwalają na zgłoszenie zastrzeżeń co do członkostwa poszczególnych osób w grupie lub podgrupach, a w konsekwencji – jeżeli Sąd uzna je za zasadne – umożliwiają pozwanemu wpływ na ostateczny skład grupy w postępowaniu grupowym.

W związku z upływem terminu na podniesienie zarzutów co do składu grupy i podniesieniem takich zarzutów przez pozwanego – w piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (vide k. 17714) – Sąd rozpoznający niniejszą sprawę zobligowany był do wydania postanowienia w przedmiocie ustalenia składu grupy, w którym to postanowieniu Sąd ostatecznie rozstrzyga o składzie grupy w postępowaniu grupowym. Zważyć przy tym należy, że ocenie Sądu podlega przynależność do grupy poszczególnych członków wskazanych przez powoda oraz zarzuty co do tego członkostwa podniesione przez pozwanego.

Zdaniem Sądu powód (Powiatowy Rzecznik Konsumentów w (…) W.) co do zasady sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd zweryfikował złożone oświadczenia o przystąpieniu do grupy, jak i pozostałe dowody, co doprowadziło Sąd do przekonania o zasadności przynależności do grupy większości wskazanych przez powoda osób. Niemniej jednak, w przypadku niektórych członków grupy wskazanych przez stronę powodową, Sąd podzielił słuszność wywiedzionych przez pozwanego zarzutów i odmówił im statusu członka grupy.

Przechodząc do analizy postawionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób, w pierwszej kolejności należy wskazać, iż jak podkreśla się w doktrynie, podstawą zarzutów zmierzających do wykazania, że dana osoba nie spełnia kryteriów przynależności do grupy, może być: zarzut braku oparcia roszczenia danego członka grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia danej osoby zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mogące wpływać na ocenę prawną jego roszczeń); zarzut, iż roszczenie danego członka grupy jest roszczeniem innego rodzaju niż roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład gdy osoba zgłaszająca roszczenie o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego zgłasza akces do grupy osób dochodzących roszczeń o zapłatę odszkodowania pieniężnego); zarzut, iż wysokość roszczenia pieniężnego danego członka grupy nie jest ujednolicona z wysokością roszczeń innych członków grupy lub podgrupy; zarzut, iż ujednolicenie roszczenia danego członka grupy lub podgrupy nie jest uzasadnione wspólnymi okolicznościami (na przykład gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że roszczenie danej osoby jest istotnie niższe niż roszczenia pozostałych członków grupy, a mimo to zostało określone na potrzeby postępowania grupowego w tej samej wysokości co pozostałe roszczenia), czy też zarzut, iż roszczenie danego członka grupy, w przeciwieństwie do roszczeń innych członków grupy, nie mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy (na przykład gdy do grupy konsumentów dochodzących grupowo roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową przystępuje osoba, która zakupiła towar w celu bezpośrednio związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą). Uznaje się ponadto, że podstawą zarzutów może być niedopełnienie wymogów formalnych niezbędnych dla przystąpienia do grupy, to jest przykładowo: zarzut, iż dana osoba złożyła oświadczenie o przystąpieniu po upływie terminu wyznaczonego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego; zarzut, iż oświadczenie danej osoby o przystąpieniu do grupy nie zawiera wymaganych elementów (na przykład nie jest podpisane) lub zarzut, iż pomimo umieszczenia danej osoby na wykazie osób, które przystąpiły do grupy, oświadczenie danej osoby nie zostało przedstawione sądowi (tak: Tomasz Jaworski, Patrick Radzimierski: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010).

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że pozwany w zarzutach co do członkostwa w grupie, ustawy powinien skupić się na wykazaniu, że określona osoba nie może uzyskać statusu członka grupy. W związku z tym zarzuty powinny wskazywać, jak już podniesiono powyżej, że roszczenie określonej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie określonej osoby (osób) nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób bądź też że roszczenie określonej osoby nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Co przy tym istotne, twierdzenia strony pozwanej, zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami procesowymi, winny zostać w należyty sposób wykazane przez przedłożenie stosownego materiału dowodowego.

Przechodząc do analizy poszczególnych zarzutów wywiedzionych przez pozwanego co do członkostwa w grupie poszczególnych osób wskazać należy, co następuje.

I. Zarzut braku oparcia roszczenia danych członków grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (brak statusu konsumenta, negocjowanie umowy, zawarcie aneksów precyzujących spłatę kredytu, spłata bezpośrednio w CHF).

a. Zarzut prowadzonej działalności gospodarczej.

Odnosząc się do z postawionych zarzutów, zważenia wymaga to, że Sąd nie podzielił zarzutów pozwanego co do większości osób – jedynie część z nich okazała się zasadna – dotyczących odmowy przyznania statusu członka grupy co do tych członków grupy, którzy nie mają w tej sprawie statusu konsumenta. Zważenia wymaga to, że konieczne jest rozróżnienie sfery w której dana osoba działa jako osoba fizyczna (konsument) i sfery, w której działa jako przedsiębiorca. Nie ma on wpływu na ocenę charakteru, w jakim występowali członkowie grupy przystępując do umowy (konsument czy przedsiębiorca). Mając na uwadze powyższe, Sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego co do członkostwa w grupie poniżej wymienionych osób z uwagi na okoliczności wskazujące na to, iż przystępując do umowy kredytu nie podejmowali działania w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.

Przede wszystkim jednak zważyć należy, iż co do części osób, pozwany wskazał, iż prowadzą działalność gospodarczą, opierając się tym, iż istnieje wpis w Centralnej Ewidencji o Działalności Gospodarczej, osób o tożsamych imionach i nazwiskach. Co do części osób, ze względu na tożsamość wielości imion i nazwisk i analizie nazwisk, zarzut ten okazał się chybiony i żaden z wpisów w (…) nie odnosił się do osoby będącej członkiem grupy. Również po analizie treści umów, jednoznacznie wynikało, iż kredyty zostały udzielone na cel mieszkaniowy. Dodatkowo, numer NIP wskazany w umowie, nie znajdował się we wpisach w (…). Dotyczy to następujących osób: A. M. (1) (umowa na k. 494); B. P. (1) (umowa na k. 568); D. M. (4) (umowa na k. 1508); G. P. (1) (umowa na k. 1860); J. P. (1) (umowa na k. 2293); K. T. (1) (umowa na k. 2859); L. M. (1) (umowa na k. 3235); Ł. J. (umowa na k. 3313); N. B. (umowa na k. 4008); W. E. (1) (umowa na k. 5697); A. A. (3) (umowa na k. 494); B. A. (umowa na k. 582); B. M. (4) (umowa na k. 743); G. E. (2) (umowa na k. 1860); J. K. (1) (umowa na k. 2271); J. A. (umowa na k. 2325); K. J. (umowa na k. 2847); K. B. (1) (umowa na k. 3048); S. R. (1) (umowa na k. 7678); L. W. (2) (umowa na k. 6956); C. H. (umowa na k. 8232) oraz K. Ż. (umowa na k. 8449).

W odniesieniu do pozostałej części osób, co do których został podniesiony jedynie zarzut prowadzenia działalności gospodarczej, wskazać należy, iż faktycznie numer NIP podany w umowie kredytu zgadzał się z numerem NIP podanym w (…). Niemniej jednak, działalność gospodarcza prowadzona była na inny adres jak nieruchomości finansowanej z umowy kredytu a nadto, data rozpoczęcia działalności gospodarczej jest późniejsza, aniżeli data zawarcia umowy kredytu. Dotyczy to następujących członków grupy: B. M. (2) (umowa na k. 743); D. H. (1) (umowa na k. 1636); S. Z. (umowa na k. 4739); S. I. (1) (umowa na k. 4939); T. M. (2) (umowa na k. 5341); J. A. R. (umowa na k. 2255); S. J. (1) (umowa na k. 4899); Z. Z. (2) (umowa na k. 5903); B. W. (2) (umowa na k. 6164); G. N. (umowa na k. 6452); J. B. (umowa na k. 6633); N. W. (umowa na k. 7282); O. D. (umowa na k. 7435); R. J. (umowa na k. 7490); R. B. (umowa na k. 7496); M. R. (4) (umowa na k. 7496); S. K. (5) (umowa na k. 7759) oraz C. B. (umowa na k. 7659).

Natomiast w odniesieniu do członków grupy, prowadzących działalność gospodarczą (co do części z nich tożsamy był numer NIP w umowie z numerem NIP w (…)), to jest: K. P. (1) (umowa na k. 2523); K. P. A. (1) (umowa na k. 2821); L. J. (1) (umowa k. 1851); J. A. (2) (umowa k. 2293); M. J. J. (11) (umowa k. 3781); O. J. (umowa k. 4097); S. B. (2) (umowa k. 4576); Z. D. J. (5) (umowa k. 5848); K. D. (4) (umowa k. 2523); B. M. (umowa k. 6228); K. M. (8) (umowa k. 6833); L. W. (1) (umowa k. 6998); M. P. (1) (umowa k. 7111); Z. P. A. (2) (umowa k. 8084); T. M. I. (4) (umowa k. 8107); Ż. E. (umowa k. 6390); P. P. (9) (umowa k. 8584) oraz P. B. M. (6) (umowa k. 8617) – faktycznie wykonywana przez nich działalność gospodarcza została zarejestrowana przed zawarciem umowy kredytu, co wynika z informacji z (…). Niemniej jednak, zdaniem Sądu, fakt zawarcia umowy kredytu pozostawał bez związku z tą działalnością, albowiem adres jej wykonywania jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu. Nadto, kod (…) widniejący w (…) nie pozwalał na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.

Natomiast w przypadku członków grupy: P. B. L. (umowa na k. 2097), G. A. (7) (umowa na k. 6452) oraz K. R. (umowa na k. 8449) – prowadzona działalność gospodarcza jest zarejestrowana na taki sam adres jak nieruchomość finansowana z kredytu, jednakże wykonywana działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytowa. Natomiast co do M. J. U., M. K. (4) (umowa na k. 3473) oraz D. T. (umowa na k. 6294) wskazać należy, iż wykonywana przez nich działalność gospodarcza jest zarejestrowana na prawdopodobnie taki sam adres jak nieruchomość finansowana z umowy kredytu, niemniej jednak działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytu. Także kod (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umów w przypadku powyższych członków grupy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.

Co do części członków grupy, pozwany podniósł zarzut, iż prowadzą działalność gospodarczą zarejestrowaną na taki sam adres, jak nieruchomość finansowana z kredytu. Zarzut ten dotyczył następujących osób: A. H. (umowa na k. 515); B. M. W. (umowa na k. 664); B. K. (umowa na k. 700); B. M. B. (6) (umowa na k. 793); B. J. (2) (umowa na k. 990); C. M. P. (2) (umowa na k. 1224); D. W. (umowa na k. 1387); D. E. (1) (umowa na k. 1552); G. R. (1) (umowa na k. 1830); G. A. (1) (umowa na k. 1881); K. W.

  1. (umowa na k. 2784); K. A. T. (umowa na k. 2847); K. M. (2) (umowa na k. 2964); M. J. (2) (umowa na k. 3652); P. K. (1) (umowa na k. 4384); S. D. (1) K. (umowa na k. 4887); S. M. (2) (umowa na k. 4899); Z. A. (umowa na k. 5903); Ż. M. (umowa na k. 6036); F. R. (1) (umowa na k. 1725); G. E. (1) (umowa na k. 1830); G. R. (2) (umowa na k. 1881); G. A. (5) (umowa na k. 1937); K. W. (2) (umowa na k. 3121); Ż. S. (umowa na k. 6036); C. J. (3) (umowa na k. 1192); B. M. (5) (umowa na k. 1937); C. W. (2) (umowa na k. 6250); J. A. (4) (umowa na k. 6607); K. P. (4) (umowa na k. 6857); Ś. M. (umowa na k. 7791); W. Ł. (umowa na k. 8029); C. A. (umowa na k. 6250); K. W. (3) (umowa na k. 6656); K. P. (5) (umowa na k. 6708), R. A. (3) (umowa na k. 7490); W. M. A. (3) (umowa na k. 7987); D. J. (3) (umowa na k. 8256); K. A. (umowa na k. 8393); P. M. (4) (umowa na k. 8584); B. A. (5) (umowa na k. 15248); G. T. (umowa na k. 15310); L. E. (umowa na k. 15421) oraz N. K. (umowa na k. 16434). W przypadku powyższych członków grupy Sąd nie przychylił się do tego zarzutu, albowiem zdecydowana większość z nich rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej po dacie zawarcia umowy kredytu. Oczywiste jest zatem, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy działali oni jako konsumenci. Co do niektórych osób (S. D. (1) K., J. A. (4), W. Ł., P. M. (4)) – żaden wpis osób mających tożsame dane osobowe w (…) nie pasował. Natomiast co do niektórych z powyższych osób (A. H., D. W., G. R. (1), G. A. (1), S. M. (2), (…) T., Ż. M., G. E. (1), G. R. (2), Ż. S., W. Ł., K. W. (3) i W. M. A. (3)), pozwany podniósł, iż prowadzą oni działalność gospodarczą w zakresie wynajmu i sprzedaży nieruchomości, jednakże ze względu na wyżej przytoczone argumenty okoliczność ta pozostawała bez znaczenia. Po analizie zawartych umów oraz wpisu w (…) dotyczących danych osób, za chybione należało uznać także twierdzenia pozwanego co do odmówienia statusu członków grupy także tym osobom.

Pozwany wywiódł także, że część osób prowadzących działalność gospodarczą prowadzi ją także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości. Po pierwsze, wskazać należy, iż co do członków grupy: K. K. A. (1) (umowa na k. 2717), K. H. (umowa na k. 2775), Ł. M. (1) (umowa na k. 3301), A. M. (3) (umowa na k. 515), Ł. G. (umowa na k. 3301), W. A. (3) (umowa na k. 4126), T. P. (2) (umowa na k. 5214), F. L. (umowa na k. 6368) oraz S. A. (umowa na k. 8744) – Sąd nie znalazł tożsamych wpisów w ewidencji (…), które by odpowiadały wskazanym kredytobiorcom. Nadto, celem zawartych przez nich umów kredytu był cel mieszkaniowy. Natomiast co do: D. Z. (umowa na k. 1441), G. K. (1) (umowa na k. 2044); K. G. (1) (umowa na k. 2619); K. A. A. (6) (umowa na k. 2893); K. A. (umowa na k. 2988); T. M. (1) (umowa na k. 5214); D. A. (umowa na k. 1441); K. M. (umowa na k. 2585); G. A. (umowa na k. 6421); S. W. (umowa na k. 7587); S. M. (umowa na k. 7659); Ć. R. (umowa na k. 6280) oraz M. I. (2) (umowa na k. 15472) – zważyć należy, iż w przypadku tych osób w dacie przestąpienia do przedmiotowej umowy, w ogóle nie prowadzili działalności gospodarczej, zaś jej podjęcie nastąpiło w odstępie czasu od przystąpienia do umowy. Natomiast D. M. (3) (umowa na k. 1484), M. B. (4) (umowa na k. 3843), N. H. (umowa na k. 7265) zarejestrowali prowadzoną działalność gospodarczą przed datą zawarcia umowy. Jednakże, adres wykonywanej działalności gospodarczej jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu, zaś (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostaje w związku z prowadzoną działalnością.

Co do pozostałych osób powód podniósł zarzut, iż zawarły one dwie lub więcej umów kredytu, co – zdaniem pozwanego – miało być równoznaczne z faktem prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu, nie sposób powiązać tego faktu z prowadzeniem działalności gospodarczej, nawet jeśli faktyczne niektórzy współkredytobiorcy zawarli więcej niż jedną umowę kredytu. Twierdzenia pozwanego w tym zakresie są zbyt daleko idące i nie zostały niczym poparte.

Sąd podzielił natomiast stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa wobec okoliczności wskazujących na to, iż zawarta umowa pozostała w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w grupie osobom wymienionym poniżej:

  1. K. (umowa na k. 700) umowa na zakup lokalu mieszalnego; wpis w (…) dotyczy prowadzenia doradztwa podatkowego. Prowadzi działalność gospodarczą od 01 lutego 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości na której udzielono kredytu, taki sam jak adres działalności, to jest ul. (…) w K.;
  2. A. D. (umowa na k. 1034) umowa została na zakup lokalu mieszkalnego. Prowadzi działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2006 (Kancelaria Radcy Prawnego), podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 kwietnia 2008. Nadto, adres nieruchomości na której udzielono kredytu, taki sam jak adres działalności, to jest ul. (…) w W.;
  3. I. (2) (umowa na k. 1314) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 01 października 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (do 2015);
  4. G. (2) (umowa na k. 1542) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 09 lipca 1999, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2013);
  5. W. (umowa na k. 1731) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości) od 17 maja 2006 do 11 kwietnia 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (do 2012);
  6. A. (9) – umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 15 września 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 czerwca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2012);
  7. Ł. – (umowa na k. 2271) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości) od 01 lipca 2003, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 26 listopada 2007;
  8. J. (12) – (umowa na k. 2414) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 05 sierpnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2012);
  9. P. (6) (umowa na k. 3087) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 01 października 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  10. M. (13) (umowa na k. 3121) – umowa została zawarta na zakup nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 20 października 1997, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 15 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  11. J. K. (3) (umowa na k. 345) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 03 grudnia 2011, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 października 2011;
  12. Z. (umowa na k. 3952) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 15 grudnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 15 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 29 grudnia 2011;
  13. Organ A. M. (4) (umowa na k. 4001) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 10 października 1994 (jako agent/broker ubezpieczeniowy), podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 31 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 24 listopada 2011;
  14. K. (3) (umowa na k. 4256) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 lutego 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 16 listopada 2011;
  15. M. (umowa na k. 4512) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 12 marca 2002 do 30 sierpnia 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 maja 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres korespondencyjny prowadzonej działalności; od co najmniej 16 listopada 2011;
  16. M. (9) (umowa na k. 4637) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 01 lutego 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 maja 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 grudnia 2011;
  17. T. (2) (umowa na k. 5269) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 04 lutego 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 stycznia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od 06 marca 2015;
  18. A. (8) (umowa na k. 5545) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 12 września 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 08 września 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 22 grudnia 2011;
  19. D. (umowa na k. 2185) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 01 lipca 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 24 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności do 03 kwietnia 2019;
  20. M. A. (4) (umowa na k. 3451) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 01 listopada 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 października 2011;
  21. K. (umowa na k. 4446) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 12 sierpnia 2002 do 20 października 2017, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 marca 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  22. A. (umowa na k. 4739) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w(…). Prowadził działalność gospodarczą od 20 listopada 1993, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 30 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 30 grudnia 2011 do 03 lipca 2013;
  23. A. (10) (umowa na k. 5444) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 01 czerwca 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 31 października 2011;
  24. J. (umowa na k. 6330) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 08 maja 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 18 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 01 grudnia 2011;
  25. L. (umowa na k. 6390) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 12 lutego 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 06 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 31 grudnia 2011;
  26. A. (umowa na k. 7406) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 kwietnia 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  27. R. (2) (umowa na k. 7528) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 24 czerwca 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 16 kwietnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 09 grudnia 2011;
  28. M. (umowa na k. 6294) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 15 kwietnia 2003, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 28 listopada 2011;
  29. D. (2) (umowa na k. 6983) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 20 sierpnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 21 grudnia 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  30. A. A. (7) (umowa na k. 7974) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 25 listopada 2002 do 28 lutego 2017, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 21 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  31. M. (4) (umowa na k. 6352) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 02 kwietnia 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 16 listopada 2011;
  32. T. (umowa na k. 7937) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 lutego 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 03 października 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  33. P. M. (6) (umowa na k. 8735) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2002 do 20 lipca 2022, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
  34. M. (10) (umowa na k. 8768) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 01 kwietnia 2006 do 30 września 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została 23 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 04 grudnia 2011;
  35. Ż. T. (umowa na k. 8858) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 21 listopada 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 09 stycznia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 29 grudnia 2011 do 04 listopada 2020;
  36. R. (umowa na k. 15501) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 20 września 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 16 grudnia 2011;
  37. B. (umowa na k. 15510) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 04 grudnia 2006 do 31 grudnia 2012, podczas gdy przedmiotowa umowa została 23 września 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 05 grudnia 2011;
  38. S. (umowa na k. 16275) – umowa została zawarta celem sfinansowania zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu nieruchomości, w tym pośrednictwa w obrocie nieruchomościami) od 01 maja 2008, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 24 maja 2008. Działalność gospodarcza jest zarejestrowana na taki sam adres jak nieruchomość finansowana z kredytu od co najmniej 29 grudnia 2011.

Sąd podzielił stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa w grupie powyższym osobom. Okoliczności przytoczone powyżej wskazują na to, że zawarte przez nich umowy pozostawały w związku z prowadzoną działalnością na co wskazuje wykonywanie działalności przed datą rozpoczęcia umowy oraz – w przypadku większości z nich – również tożsamy adres nieruchomości, która była finansowana z udzielonego kredytu z adresem prowadzonej działalności gospodarczej (wpis w (…)).

Natomiast niezależnie od podniesionych zarzutów przez pozwanego, Sąd odmówił członkostwa w grupie następującym osobom: C. E. (umowa na k. 1006), C. P. (umowa na k. 1154), C. Z. (2) (umowa na k. 1006), S. M. J. (3) (umowa na k. 15546 oraz S. C. G. (umowa na k. 15546) – z tego powodu, iż uznał że roszczenia tych kredytobiorców nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Jest to związane z tym, że umowy kredytu dotyczące tych osób różnią się od umów dotyczących pozostałych członków grupy. Przede wszystkim zważyć należy, iż umowy te zostały zawarte w latach 2002-2005, podczas gdy pozostałe umowy w latach 2006-2009. Dalej, wskazać należy, iż jeśli chodzi o kwestionowane klauzule to nie są one zgodne z klauzulami z innych umów – chodzi o § 2 ust. 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2. W kwestionowanych umowach z lat 2006-2009 dotyczą one postanowień odnoszących się do przeliczenia kwoty kredytu za pośrednictwem Tabeli kursowej Banku. Natomiast w umowach dotyczących tych kredytobiorców, jedynie § 2 ust. 2 odnosi się do wypłaty kwoty kredytu za pośrednictwem „Tabeli kursów”, zaś § 4 ust. 1a nie ma umowie, a § 9 ust. 2 – dodatkowego zabezpieczenia kredytu.

Uznać zatem należy, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia tej grupy osób zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mających wpływ na ocenę prawną ich roszczeń.

b. Zarzut zawarcia aneksu do umowy kredytu oraz spłaty bezpośrednio w CHF.

Przechodząc do oceny kolejnych zarzutów pozwanego, za odmową przyznania statusu członka grupy nie mogła przemawiać okoliczność, że część osób zawarła aneksy do umów kredytu w przedmiocie zmiany waluty, a tym samym uniezależniła się od kursów walut z tabel banku. Wszyscy członkowie grupy domagają się ustalenia przesłanek odpowiedzialności pozwanego banku w związku z taką samą podstawą faktyczną żądań, to jest zawartymi przez wszystkich członków grupy umowami kredytowymi tego samego rodzaju. Nie sposób uznać, że w przypadku osób, które zawarły aneksy precyzujące sposób spłaty, są to inne roszczenia niż te, które zostały objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W ocenie Sądu kwestia zawarcia przez część osób aneksów, na które powołuje się pozwany, nie ma znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia w przedmiocie członkostwa w grupie. Nadto nie wyklucza ona możliwości ustalenia abuzywnego charakteru postanowień tych umów w pierwotnej wersji. Przede wszystkim jednak podniesione przez pozwanego okoliczności należy uznać za zarzuty prawa materialnego, których zasadność może zostać poddana ocenie dopiero na etapie postępowania rozpoznawczego. Powyższe stanowisko pozostaje aktualne również w odniesieniu do zarzutów w przedmiocie zawarcia przez kilka osób z pozwanym umów ramowych w zakresie współpracy na rynku finansowym, w tym możliwości zawierania transakcji kupna/sprzedaży walut po kursach indywidualnie negocjowanych.

Nadto, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawał również zarzut dotyczący spłaty bezpośrednio w CHF, skoro dla wypłaty kredytu Bank posługiwał się klauzulą waloryzacyjną opartą na „Tabeli kursowej” ustalanej przez Bank w dniu wypłaty kredytu.

Z tego też powodu, w ocenie Sądu brak było podstaw do uwzględnienia zarzutu pozwanego.

II. Zarzut sprawy ugodzonej w stosunku do S. Ł. i D. Ł. (2).

Pozwany podniósł także zarzut powagi rzeczy osądzonej, to jest co do S. Ł. i D. Ł. (2), albowiem zawarli oni z pozwanym aneks do umowy kredytu, w którym zmienili umowę kredytu indeksowanego do CHF na umowę o kredyt w złotych i jednocześnie oświadczyli, że zrzekają się wszelkich roszczeń wobec Banku. Wskazać należy, iż osoby te złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy (data wpływu oświadczenia do Sądu – 10 sierpnia 2022) – w związku z czym nie znalazły się w ustalonym przez Sąd składzie grupy.

III. Zarzut braku spełnienia wymogów formalnych niezbędnych do uczestnictwa w Grupie

Pozwany podniósł nadto, że nie mogą uzyskać statusu członka w grupie osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu oraz osoby, które zmarły. Sąd odmówił członkostwa w grupie osobom, które w toku postępowania złożyły oświadczenie o wystąpieniu z grupy, które były dla Sądu wiążące. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, każdy członek grupy, który złożył uprzednio oświadczenie o przystąpieniu do grupy, może złożyć również skuteczne oświadczenie o wystąpieniu z grupy aż do uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu składu grupy. Wystąpienie powyższych osób z grupy zostało zaś wykazane złożonymi przez nich oświadczeniami o wystąpieniu z grupy, przedłożonymi przez powoda, w toku postępowania. Podkreślić przy tym należy, iż w skład grupy nie weszły osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy do 31 marca 2023, to jest wydania postanowienia o ustaleniu składu grupy.

Nadto, z oczywistych względów nie zostały ujęte w składzie grupy osoby, które zmarły. Z informacji przedstawionej przez pozwanego wynika, iż są to następujące osoby: K. I. (2), N. U., M. M. H. (2), C. M. (2), J. J. (13), M. P. (3), M. J. (7) oraz W. D..

IV. Zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej.

Pozwany podniósł także zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej wynikający z zachodzącego w niniejszej sprawie współuczestnictwa koniecznego. Wyjaśnił, iż zachodzi ona pomiędzy członkami grupy będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami, będącymi łącznie z członkami grupy stroną tej samej umowy o kredyt, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie. Współuczestnictwo konieczne w niniejszej sprawie wynika z istotny spornego stosunku prawnego pomiędzy członkami grupy – których reprezentuje powód – a pozwanym bankiem. Ustalając odpowiedzialność banku – Sąd powinien tę odpowiedzialność ustalić niepodzielnie wobec wszystkich osób.

W ocenie Sądu nie zachodzi współuczestnictwo konieczne pomiędzy kredytobiorcami w żądaniu określonym niniejszym pozwem, to jest żądaniu ustalenia, że pozwany, ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wskazać bowiem należy, iż współuczestnictwo konieczne występuje w sytuacji, w której żądaniem pozwu jest objęte roszczenie o ustalenie nieważności umowy i wtedy wymagany jest udział wszystkich kredytobiorców. Z uwagi bowiem na to, że roszczenie o ustalenie nieważności czynności prawnej jest roszczeniem niepodzielnym w tym zakresie w sprawie powinni wystąpić wszyscy kredytobiorcy. W niniejszej sprawie roszczenie dotyczy ustalenia odpowiedzialności pozwanego za stosowanie w umowie postanowień niedozwolonych. Fakt ustalenia, iż w umowie postanowienia takie się znajdują nie będzie rzutował na sytuację pozostałych kredytobiorców. Okoliczność ta nie będzie ich pozbawiać możliwości wystąpienia z własnym powództwem. To samo dotyczy osób, którym Sąd odmówił uczestnictwa w grupie a pozostają jednocześnie współkredytobiorcami co do osób, które są członkami w grupie.

Zdaniem Sądu za chybione należało uznać powyższe twierdzenia pozwanego co do odmówienia statusu członków grupy tym osobom.

Podsumowując, z uwagi na to, że część wywiedzionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób została uznana przez Sąd za zasadna, Sąd postanowił o przyznaniu statusu członka grupy osobom wskazanym sentencji postanowienia. W ocenie Sądu wszystkie osoby wskazane w treści postanowienia o ustaleniu składu grupy uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego. Osoby te są konsumentami, ich roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju i są oparte na jednakowej podstawie faktycznej, osoby te złożyły skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy, zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu. Powód składając pozew dołączył wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące przystąpienia do grupy poszczególnych osób, a zatem przynależność do grupy wymienionych osób nie budziła wątpliwości Sądu. Również po weryfikacji zarzutów odnoszących się do tych osób – w tym przede wszystkim analizy zawartych umów oraz wpisów w (…) uznać należy, że przedstawiciel grupy sprostał ciężarowi dowodu na nim spoczywającemu, dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd dokonał weryfikacji złożonych oświadczeń, umów i pozostałych dowodów i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z niej poszczególnych członków. Zdecydowaną większość przedmiotowych umów zawierali oni jako konsumenci i wyłącznie na potrzeby osobiste, w postaci zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, orzeczono jak sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 24 lutego 2016 r.

Written by

  1. Postanowienie sądu w przedmiocie składu grupy ma konstytutywny charakter. To nie oświadczenie określonej osoby o przystąpieniu do grupy, lecz dopiero postanowienie sądu o składzie grupy ostatecznie kształtuje skład grupy w postępowaniu grupowym. Oświadczenie o składzie grupy tworzy podmiotową stronę postępowania grupowego, ostatecznie kształtując skład grupy w postępowaniu grupowym.
  2. Prawomocne postanowienie sądu o składzie grupy zamyka drugi etap postępowania grupowego, kończąc jednocześnie ustalenia w zakresie przedmiotowego i podmiotowego zakresu sprawy.
  3. Postanowienie sądu o składzie grupy w postępowaniu grupowym wywołuje określone konsekwencje w sferze interesów jej członków. Po jego uprawomocnieniu żaden członek grupy nie może wystąpić z grupy. Oświadczenie członka grupy o wystąpieniu z grupy po wydaniu postanowienia co do składu grupy jest bezskuteczne. Sankcja bezskuteczności sprawia, że oświadczenie (złożone po upływie wskazanego terminu) nie wywołuje skutków prawnych.
  4. Opisane w art. 15 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym zarzuty co do członkostwa w grupie nie mogą być instrumentem do ponownego weryfikowania jednolitości sytuacji członków grupy, którzy uczestniczyli w postępowaniu już na etapie rozpoznania przez sąd wniosku o dopuszczenie sprawy do postępowania grupowego.
  5. Przesłanka jednolitości sytuacji członków grupy, w tym jednorodności ich roszczeń oraz jednolitego stanu faktycznego, z którego wywodzone są ich roszczenia, stanowi – zgodnie z wymogami określonymi w art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – przedmiot analizy sądu na etapie rozważenia dopuszczenia sprawy do postępowania grupowego. Ponowne analizowanie tego zagadnienia w kolejnych etapach postępowania grupowego byłoby w sposób oczywisty bezprzedmiotowe.
  6. Kwestionowanie wysokości poszczególnych kwot zgłoszonych przez członków grupy może być rozpatrywane dopiero na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy, a nie na wstępnym etapie ustalania składu osobowego grupy.
  7. Zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, który w odniesieniu do stron postępowania przyjmuje jako zasadę następstwo procesowe (por. w szczególności art. 180 § 1 k.p.c.) i tę zasadę należy stosować także do członków grupy w postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy w Krakowie w Wydziale I Cywilnym w składzie:

Przewodniczący:           SSO Izabella Dyka

Sędziowie:                      SSO Elżbieta Bednarczuk, SSO Kamil Grzesik

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2016 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym w sprawie z powództwa D. N. – reprezentanta grupy złożonej z: [dane 49 osób], przeciwko (…) z siedzibą w N. o zapłatę

postanawia:

  1. ustalić skład grupy, do której zaliczyć następujące osoby: [dane 55 osób];
  2. oddalić wniosek strony pozwanej w przedmiocie wyłączenia ze składu grupy;
  3. oddalić wniosek strony pozwanej o skierowanie sprawy na posiedzenie jawne i wyznaczenie rozprawy.

UZASADNIENIE

punktu I. i II. postanowienia

Powód D. N. – jako reprezentant grupy złożonej z: [dane 49 osób] wniósł o rozpoznanie w postępowaniu grupowym sprawy przeciwko (…) w N. o zasądzenie na rzecz członków grupy (po sprecyzowaniu żądania): 1/ małżonków E. i E. G. (2), J. M. (1) oraz małżonków J. i A. K. (1) po 68.200 zł, 2/ A. C. i małżonków J. i Z. P. po 99.400 zł, 3/ R. P. i małżonków Z. i M. B. (1) po 111.200 zł, 4/ B. D. oraz małżonków H. i K. Z. po 121.400 zł, 5/ małżonków M. D. (1) i M. D. (2) i małżonków M. i P. M. po 134.650 zł, 6/ małżonków I. i W. C., małżonków K. K. (1) i J. O. oraz małżonków A. J. i D. L. po 150.100 zł, 7/ A. N., Z. i T. B., D. N. oraz małżonków B. M. i J. M. (2) po 160.000 zł, 8/ małżonków J. i J. Z. (2), małżonków A. S. (1) i P. S. oraz T. J. po 171.900 zł, 9/ małżonków B. i T. S. i J. Z. (1) po 181.600 zł, 10/ małżonków E. M. i S. M. i M. W. po 200.100 zł, 11/ małżonków E. i M. B. (2) i małżonków A. i W. B. po 234.400 zł i 12/ J. S. (1), małżonków G. i M. G. oraz małżonków D. i W. S. po 237.650 zł (k. 2-59, 1055-1062, 1452-1534, 1775-1793).

Prawomocnym postanowieniem z dnia 28 listopada 2013 r. tut. Sąd zdecydował o rozpoznaniu przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 28 października 2014 r. tut. Sąd zarządził ogłoszenie w dzienniku „Rzeczpospolita” (wydawca: (…) Sp. z o.o. z siedzibą w W.) o wszczęciu postępowania grupowego w przedmiotowej sprawie. Ogłoszenie ukazało się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 20 listopada 2014 r. W zakreślonym terminie do grupy nie przystąpiła żadna osoba.

W piśmie złożonym w dniu 25 lutego 2015 r. powód oświadczył, iż do reprezentowanej przez niego grupy przystępują następujące osoby: A. S. (2) (do podgrupy I), B. S. (2) (do podgrupy V), D. P. (do podgrupy IX), M. P. (do podgrupy IX), A. K. (2) (do podgrupy VI) i K. K. (2) (do podgrupy VI) – osoby te złożyły jednocześnie stosowane oświadczenia o przystąpieniu do grupy.

Zarządzeniem z dnia 10 kwietnia 2015 r., doręczonym w dniu 23 kwietnia 2015 r., strona pozwana została zobowiązana do podniesienia zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie, stosownie do art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

W zakreślonym terminie, w dniu 22 czerwca 2015 r. strona pozwana złożyła pismo procesowe, w którym: I. podniosła zarzut niejednorodnego ujednolicenia roszczeń: 1. E. i E. G. (2) (podgrupa pierwsza), 2. J. i Z. P. (podgrupa druga) oraz R. P. (podgrupa trzecia), 3. B. D. (podgrupa czwarta), 4. M. D. (1) i M. D. (2) (podgrupa piąta), 5. M. i P. M. (podgrupa piąta), 6. K. K. (1) i J. O. (podgrupa szósta), 7. A. i K. K. (2) (podgrupa szósta), 8. A. N. (podgrupa siódma), 9. Z. i T. B. (podgrupa siódma), 10. J. i J. Z. (2) (podgrupa ósma), 11. B. i T. S. (podgrupa dziewiąta), 12. E. M. i S. M. (podgrupa dziesiąta), 13. E. i M. B. (2) (podgrupa jedenasta), 14. A. i W. B. (podgrupa jedenasta), 15. J. S. (1) (podgrupa dwunasta), 16. G. i M. G. (podgrupa dwunastej) z roszczeniami pozostałych członków grupy, przejawiających się w tym, że w przypadku wymienionych powyższej członków grupy, ich roszczenia uwzględniają kwotę pożyczki wraz z podatkiem od czynności cywilnoprawnych, podczas gdy, wysokość roszczeń pozostałych członków grupy takiego podatku już nie uwzględnia, co – zdaniem strony pozwanej – potwierdza nieuzasadnione zróżnicowanie przez reprezentanta grupy przy ujednolicaniu wysokości roszczeń, kryterium okoliczności faktycznych, które powinny być wspólne dla wszystkich członków grupy i podgrupy; w związku z powyższym pełnomocnik strony pozwanej zakwestionował przynależność w/w osób do określonych podgrup; II. podniósł zarzut braku spełnienia przez roszczenia A. S. (2) (podgrupa nr 1), D. L. (podgrupa nr 6) oraz J. M. (2) (podgrupa nr 7), a także T. J. (podgrupa nr 8) kryteriów przynależności do grup wyznaczonych w pozwie, w postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r. oraz w postanowieniu z dnia 28 października 2014 r. – zdaniem strony pozwanej: roszczenie wywodzone przez A. S. (2) nie spełnia kryterium udzielenia przez członka grupy pożyczki Firmie (…) S.A., kryterium posiadania statusu poszkodowanego wskutek czynu niedozwolonego strony pozwanej oraz kryterium zaistnienia szkody w mieniu A. S. (2), jako że jak wynika z umowy pożyczki, umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu oraz umowy sprzedaży z dnia 2 września 2008 r., pożyczki (…) S.A. udzielił J. S. (2) nie posiadający statusu członka grupy, a nie A. S. (2); roszczenia wywodzone przez D. L. i J. M. (2) nie spełniają kryterium udzielenia przez członka grupy pożyczki Firmie (…) S.A., kryterium posiadania statusu poszkodowanego wskutek czynu niedozwolonego strony pozwanej oraz kryterium zaistnienia szkody w mieniu tych członków grupy, jak bowiem wynika z umów pożyczki, umów ustanowienia odrębnej własności lokalu i umów sprzedaży, stroną tych umów były w/w osoby, działający w imieniu własnym i jedynie za zgodą ich mężów; roszczenie wywodzone przez T. J. nie spełnia kryterium zawarcia przez tego członka grupy z (…) S.A. umowy przedwstępnej ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowy sprzedaży dotyczącej inwestycji przy Al. (…), jako że stroną umowy przedwstępnej dotyczącej lokalu nabytego przez T. J. byli R. i A. G., z którymi T. J. zawarł umowę przejęcia długu. Wobec powyższego, strona pozwana wniosła o wyłączenie osób wymienionych w punkcie I. ppkt 1-16 ze wskazanych powyżej podgrup oraz o wydanie postanowienia stwierdzającego, iż w skład grupy nie wchodzą osoby wymienione w punkcie II. ppkt 1-3. Strona pozwana wniosła także o skierowanie sprawy na posiedzenie jawne i wyznaczenie rozprawy przed wydaniem postanowienia, co do składu grupy z uwagi na konieczność rozstrzygnięcia istniejących między stronami kwestii spornych w przedmiocie składu osobowego grupy oraz wskazanych podgrup.

W piśmie złożonym w dniu 8 września 2015 r. powód działający jako reprezentant grupy wniósł o nieuwzględnienie zarzutów strony pozwanej wobec członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach oraz objęcie wszystkich członków grupy postanowieniem wydanym w trybie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Nadto powód wniósł o oddalenie wniosku strony pozwanej o skierowanie sprawy na posiedzenie jawne i wyznaczenie rozprawy przed wydaniem postanowienia. Zdaniem powoda, zarzuty strony pozwanej są w swej zasadniczej części niedopuszczalną polemiką z treścią prawomocnego postanowienia Sądu z dnia 28 listopada 2013 r. oraz postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 marca 2014 r. wydanych w przedmiocie dopuszczenia sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Powód zwrócił uwagę, iż kwestia jednolitości sytuacji członków grupy, w tym jednorodności ich roszczeń oraz jednolitego stanu faktycznego, z którego wywodzone są ich roszczeń, były już przedmiotem analizy Sądu na etapie rozważenia dopuszczenia sprawy do postępowania grupowego zakończonym wydaniem w/w postanowienia z dnia 28 listopada 2013 r. Wreszcie, zdaniem powoda, kwestionowanie przez stronę pozwaną wysokości poszczególnych kwot zgłoszonych przez członków grupy (rzekomo zawyżonych wobec doliczenia wartości podatku od czynności cywilnoprawnych) może mieć znaczenie dopiero na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy. Powód zauważył, iż wzorzec roszczeń wyznaczony postanowieniem o dopuszczeniu sprawy do postępowania grupowego przewiduje możliwość uwzględnienia w kwocie zgłaszanego roszczenia również kwoty, która nie trafiła ostatecznie na rachunek strony pozwanej, lecz stanowiła równowartość pobranego podatku od czynności cywilnoprawnej z tytułu zawartej umowy pożyczki.

Zarządzeniem z dnia 6 listopada 2015 r., doręczonym w dniu 17 listopada 2015 r., Sąd wezwał pełnomocnika powoda o uzupełnienie: a) braków formalnych oświadczeń o przystąpieniu do grupy: A. S. (2), B. S. (2), D. P., M. P., A. K. (2) i K. K. (2) poprzez określenie żądania (treści żądania, którego dochodzi) stosowanie do art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r., nr 7, poz. 44), w przypadku A. S. (3) również uzupełnienie pkt 10 oświadczenia, w terminie tygodniowym od doręczenia, pod rygorem zwrotu wadliwego oświadczenia i w rezultacie nie objęcia niniejszych osób: A. S. (2), B. S. (2), D. P., M. P., A. K. (2) i K. K. (2) postanowieniem, co do składu grupy; b) opłaty sądowej w kwocie 6.038 zł, w terminie tygodniowym, pod rygorem ściągnięcia tejże kwoty w orzeczeniu kończącym sprawę. W odpowiedzi, w piśmie złożonym w dniu 24 listopada 2015 r. pełnomocnik powoda przedłożył uzupełnione oświadczenia o przystąpieniu do grupy: A. S. (2), B. S. (2), D. P., M. P., A. K. (2) i K. K. (2) – jednocześnie pełnomocnik powoda wniósł o przedłużenie terminu do uzupełnienia braków formalnych oświadczenia o przystąpieniu do grupy B. S. (2) o dodatkowe 14 dni w związku z wydłużonym czasem oczekiwania na oryginał przedmiotowego oświadczenia. Zarządzeniem z dnia 26 listopada 2015 r. Przewodniczący posiedzenia Sądu Okręgowego w Krakowie przedłużył powodowi o dalsze dwa tygodnie termin do uzupełnienia braków formalnych oświadczeń o przystąpieniu do grupy. W piśmie złożonym w dniu 14 grudnia 2015 r. powód uzupełnił braki formalne oświadczenia B. S. (2) o przystąpieniu do grupy.

W piśmie złożonym w dniu 3 grudnia 2015 r. powód poinformował o śmierci członka grupy E. G. (2) i wniósł o ustalenie przez Sąd składu grupy z uwzględnieniem wskazanej wyżej okoliczności – jednocześnie powód przedłożył dokumenty w postaci aktu poświadczenia dziedziczenia oraz umowę o częściowy dział spadku zawartą pomiędzy E. G. (1), a S. G., na mocy której wyłącznym dysponentem wierzytelności wobec strony pozwanej w wysokości 68.200 zł – dochodzonej w niniejszym postępowaniu grupowym przez dotychczasowych członków grupy (E. G. (1) oraz E. G. (2)) stała się E. G. (1).

Zarządzeniem z dnia 7 grudnia 2015 r., doręczonym w dniu 18 grudnia 2015 r., Sąd wezwał pełnomocnika strony pozwanej do złożenia w terminie 3 tygodni od doręczenia wezwania pisma przygotowawczego, w którym podniesie zarzuty co do członkostwa w grupie E. G. (1). W wykonaniu wezwania Sądu, w piśmie złożonym w dniu 8 stycznia 2016 r. pełnomocnik strony pozwanej wskazał, że podtrzymuje zarzut kwestionujący przynależność E. G. (1) do podgrupy I, z uwagi na zawyżoną wysokość dochodzonej wierzytelności.

Sąd rozważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44), po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Na w/w postanowienie przysługuje zażalenie (art. 17 ust. 2 ustawy). Po wydaniu postanowienia oświadczenie członka grupy o wystąpieniu z grupy jest bezskuteczne (art. 17 ust. 3 ustawy). W orzecznictwie sądowym i doktrynie podkreśla się, iż postanowieniu w przedmiocie składu grupy należy przypisać kluczowe znaczenie w postępowaniu grupowym. Z uwagi na odmienność postępowania grupowego od innych postępowań uregulowanych w kodeksie postępowania cywilnego postanowienie sądu w przedmiocie składu grupy ma konstytutywny charakter. Należy wskazać, iż to nie oświadczenie określonej osoby o przystąpieniu do grupy, lecz dopiero postanowienie sądu o składzie grupy ostatecznie kształtuje skład grupy w postępowaniu grupowym. Oświadczenie o składzie grupy tworzy podmiotową stronę postępowania grupowego, ostatecznie kształtując skład grupy w postępowaniu grupowym. Wobec ostatecznego ustalenia składu osobowego grupy następuje zakreślenie ram podmiotowych postępowania grupowego, istotą postępowania grupowego jest bowiem dochodzenie roszczeń jednego rodzaju przez grupę co najmniej dziesięciu osób. Prawomocne postanowienie sądu o składzie grupy zamyka drugi etap postępowania grupowego, kończąc jednocześnie ustalenia w zakresie przedmiotowego i podmiotowego zakresu sprawy. Postanowienie sądu o składzie grupy w postępowaniu grupowym wywołuje również określone konsekwencje w sferze interesów jej członków. Po jego uprawomocnieniu żaden członek grupy nie może wystąpić z grupy. Ustawodawca w sposób wyraźny unormował konsekwencje złożenie przez członka grupy oświadczenia o wystąpieniu z grupy już po wydaniu przez sąd postanowienia o składzie grupy. Oświadczenie członka grupy o wystąpieniu z grupy po wydaniu postanowienia co do składu grupy jest bezskuteczne. Sankcja bezskuteczności sprawia, że oświadczenie (złożone po upływie wskazanego terminu) nie wywołuje skutków prawnych (por. Małgorzata Sieradzka „Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz”, publ. Oficyna 2010; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 2 października 2013 r., sygn. akt I ACa 386/13, LEX nr 1378643).

W realiach przedmiotowej sprawy prawomocnym postanowieniem z dnia 28 listopada 2013 r. Sąd zdecydował o rozpoznaniu przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym, a następnie zarządził stosowne ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego w ogólnopolskim dzienniku – w ogłoszeniu, które ukazało się w dniu 20 listopada 2014 r. w „Rzeczpospolitej” zakreślono 3- miesięczny termin na przystąpienie do grupy z zastrzeżeniem, iż złożenie stosownego oświadczenia o przystąpieniu po tym terminie jest niedopuszczalne.

W tej sytuacji, zarządzeniem z dnia 10 kwietnia 2015 r., doręczonym w dniu 23 kwietnia 2015 r., strona pozwana została zobowiązana do podniesienia ewentualnych zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie, stosownie do art. 15 ustawy o post. grupowym, co też uczyniła. W odpowiedzi powód wniósł o nieuwzględnienie tychże zarzutów.

W ocenie Sądu, zarzuty podniesione przez stronę pozwaną co do składu grupy w przedmiotowej sprawie nie mogły zostać uwzględnione. Zauważyć należy, iż w/w zarzuty dotyczą w części braku prawidłowego ujednolicenia roszczeń członków grupy (tj. E. G. (1), J. i Z. P. oraz R. P., B. D., M. D. (1) i M. D. (2), M. i P. M., K. K. (1) i J. O., A. i K. K. (2), A. N., Z. i T. B., J. i J. Z. (2), B. i T. S., E. M. i S. M., E. i M. B. (2), A. i W. B., J. S. (1), G. i M. G.), którzy brali już udział w niniejszym postępowaniu w dniu rozpoznania wniosku o dopuszczenie sprawy do postępowania grupowego, a w części stanowią w istocie merytoryczną polemikę z wysokością dochodzonych przez niektórych członków grupy (tj. A. S. (2), D. L., J. M. (2) i T. J.) kwot roszczeń. Ustosunkowując się do pierwszej części zarzutów podzielić należy pogląd, iż opisane w art. 15 ustawy o post. grupowym zarzuty nie mogą być instrumentem do ponownego weryfikowania jednolitości sytuacji członków grupy, którzy uczestniczyli w postępowaniu już na etapie rozpoznania przez Sąd wniosku do dopuszczenie sprawy do postępowania grupowego – a zarzuty strony pozwanej do tego w istocie zmierzały. Podkreślić należy, iż przesłanka jednolitości sytuacji członków grupy, w tym jednorodności ich roszczeń oraz jednolitego stanu faktycznego, z którego wywodzone są ich roszczenia, stanowiła już – zgodnie z wymogami określonymi w art. 2 ust. 1 ustawy o post. grupowym – przedmiot analizy Sądu na etapie rozważenia dopuszczenia sprawy do postępowania grupowego. W związku z powyższym ponowne analizowanie tego zagadnienia byłoby w sposób oczywisty bezprzedmiotowe. Jak słusznie w tym kontekście zwrócił uwagę powód, przyjęcie odmiennego rozumienia mechanizmu działania wstępnej fazy postępowania grupowego byłoby nieracjonalne i prowadziłoby do uznania, że Sąd ma ponownie przeprowadzać długotrwałe badanie jednolitości roszczeń członków grupy, także w odniesieniu do tych osób, które swoje roszczenia zgłosiły przed dniem wydania postanowienia o dopuszczeniu sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Dodać należy, iż pogląd odrzucający możliwość wielokrotnego weryfikowania jednolitości sytuacji członków grupy znalazł również akceptację w orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie (por. wyrok S.Apel. w Warszawie z dnia 19 października 2012 r., sygn. akt I ACz 1777/12; T. Jaworki, P. Radzimierski „Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz”, Warszawa 2010). W odniesieniu z kolei do drugiej części zarzutów strony pozwanej, także zgodzić należy się ze stanowiskiem powoda argumentującego, iż kwestionowanie wysokości poszczególnych kwot zgłoszonych przez członków grupy (według strony pozwanej, rzekomo zawyżonych przez niektórych członków grupy wobec doliczenia wartości podatku od czynności cywilnoprawnych) może być rozpatrywane dopiero na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy, a nie na wstępnym etapie ustalania składu osobowego grupy – w/w zarzuty strony pozwanej są w istocie zarzutami co do zasadności żądania pozwu, a w związku z tym, nie mogły zostać w tym momencie zaakceptowane przez Sąd i to bez potrzeby ich dogłębnego analizowania.

Na marginesie należy wskazać, iż uzasadnione było przyjęcie, iż w związku ze śmiercią członka grupa E. G. (2) wyłącznym dysponentem wierzytelności wobec strony pozwanej w wysokości 68.200 zł – dochodzonej w niniejszym postępowaniu grupowym przez dotychczasowych członków grupy (E. G. (1) oraz E. G. (2)) stała się – na podstawie przedłożonych dokumentów – E. G. (1). W tym kontekście zauważyć należy, iż zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 ustawy o post. grupowym, w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, który w odniesieniu do stron postępowania przyjmuje jako zasadę następstwo procesowe (por. w szczególności art. 180 § 1 k.p.c.) i tę zasadę – zdaniem Sądu – należy stosować także do członków grupy w postępowaniu grupowym. Co prawda rację ma strona pozwana podnosząc, iż sukcesja procesowa jest w k.p.c. przewidziana tylko w wypadu stron (ewentualnie uczestników) postępowania, zaś członek grupy niewątpliwie nie posiada formalnego statusu strony w znaczeniu procesowym. Pomimo jednak powyższego, w ocenie Sądu, status członka grupy w postępowaniu grupowym jest w istotny sposób zbliżony do strony procesowej: po pierwsze bowiem powództwo w postępowaniu grupowym wytacza wprawdzie reprezentant grupy w imieniu własnym, ale na rzecz wszystkich członków grupy (art. 4 ust. 1 i ust. 3 ustawy), po drugie pomiędzy członkiem grupy i pozwanym dochodzi do zawisłości sporu (por. art. 13 ust. 1 ustawy oraz art. 24 ust. 1 ustawy w zw. z art. 192 pkt 1 k.p.c.), a po trzecie sąd wydając wyrok po przeprowadzeniu postępowania grupowego orzeka w odniesieniu każdego z poszczególnych członków grupy, a niej jedynie jej reprezentanta (członek grupy jest więc stroną w znaczeniu materialnoprawnym). Odpowiednie stosowanie art. 180 § 1 k.p.c. w toku postępowania grupowego można uzasadnić również faktem, iż żaden przepis ustawy o post. grupowym nie wyłącza wprost następstwa procesowego zmarłych członków grupy, w szczególności zaś wspomniany art. 24 ustawy nie zakazuje stosowania w/w przepisu art. 180 § 1 k.p.c. (jak czyni to wyraźnie choćby w zakresie przepisów dotyczących kosztów postępowania – vide: art. 24 ust. 2 ustawy).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd – na podstawie art. 17 ustawy o postępowaniu grupowym – orzekł jak w punkcie I. i II. sentencji postanowienia.