Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział XV Cywilny z dnia 8 marca 2016 r.

Written by

Orzeczenie zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z 11 stycznia 2017 r., I ACz 597/16. 

  1. Zadaniem reprezentanta grupy jest zebranie oświadczeń zawierających żądania poszczególnych osób, zaszeregowanie tych osób do poszczególnych podgrup na podstawie oświadczeń tych osób w których zawarte zostały konkretne roszczenia. Reprezentant grupy nie może natomiast wykreować roszczeń w oświadczeniach niezgłoszonych i nie może skutecznie wystąpić z takimi roszczeniami w postępowaniu grupowym w sytuacji gdy dane roszczenia nie zostały wyartykułowane w oświadczeniach przystępujących do grupy.
  2. Konsekwencją wadliwego zaszeregowania może być oddalenie powództwa danej osoby.
  3. Upoważnienie reprezentanta grupy do zmiany zaszeregowania w podgrupy nie może być interpretowane jako możliwość zgłoszenia w imieniu przystępujących do grupy roszczeń których nie wymieniono w treści ich oświadczeń o przystąpieniu.
  4. To osoby nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych (np. dzieci) powinny być wskazane jako członkowie grupy jeśli to im przysługuje legitymacja materialna do dochodzenia roszczeń. Członkom grupy przypisać bowiem należy zdolność do bycia we własnym imieniu uprawnionym do występowania przeciwko pozwanym z własnym roszczeniem. Osoby małoletnie powinny złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy. Zaś ich przedstawiciele ustawowi (rodzice) będą ich jedynie reprezentować w procesie – nie posiadając statusu członka grupy.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział XV Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Urszula Malak,

Sędziowie:                     SSO Dorota Kołodziej, SSO Krzysztof Solecki

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2016 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez reprezentanta grupy w osobie (…) przeciwko (…) i (…),

postanawia:

  1. ustalić, że w skład podgrupy I tj. podgrupy osób żądających zasądzenia na rzecz każdej z tych osób solidarnie od pozwanych kwot po 94,80 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego, ewentualnie – w razie oddalenia powództwa w powyższym zakresie – ustalenia, iż osoby te nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl, wchodzą: [dane 48 osób],
  2. ustalić, że w skład podgrupy III tj. podgrupy żądającej ustalenia, iż osoby te nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl, wchodzą: [dane 59 osób],
  3. ustalić, że w skład podgrupy V żądających ustalenia, iż osoby te nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl oraz kwoty 100 USD tytułem kary umownej za naruszenie regulaminu świadczenia usługi Usenet z dnia 16.04.2010 r. określonej w § 6 pkt 3 rzeczonego regulaminu, wchodzą: [dane 482 osób],
  4. w pozostałym zakresie oddalić wniosek o ustalenie składu grupy.

 

UZASADNIENIE

W dniu 14 czerwca 2012 r. doręczono pozwanym pozew (…) z dnia 23 marca 2012 r., zawierający listę 181 osób wchodzących w skład reprezentowanej przez powoda grupy. Zgłaszające się osoby reprezentant podzielił w zależności od zgłaszanych przez nie roszczeń na 3 podgrupy, w ten sposób, że:

  1. podgrupa a) objęła osoby, które żądają ustalenia, iż nieważne są umowy o świadczenie usługi Usenet zawarte przez nie z pozwanymi oraz zasądzenia na rzecz każdej z tych osób solidarnie od pozwanych kwot po 94,80 zł tytułem zwrotu świadczenia spełnionego w ramach unieważnionej umowy, ewentualnie – w razie oddalenia powództwa w powyższym zakresie – ustalenia, iż nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl oraz zasądzenia na rzecz każdej z tych osób solidarnie od pozwanych kwoty po 94,80 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego;
  2. podgrupa b) objęła osoby, żądające ustalenia, iż nieważne są umowy zawarte przez nie z pozwanymi, ewentualnie – w razie oddalenia powództwa w powyższym zakresie – ustalenia, iż nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl.;
  3. podgrupa c) objęła osoby, żądające ustalenia, iż nieważne są umowy zawarte przez nie z pozwanymi, ewentualnie – w razie oddalenia powództwa w powyższym zakresie – ustalenia, iż osoby te nie są zobowiązane na rzecz pozwanych do zapłaty kwoty 94,80 zł tytułem abonamentu za korzystanie z usług portalu www.pobieraczek.pl oraz kwoty 100 USD tytułem kary umownej za naruszenie regulaminu świadczenia usługi Usenet z dnia 16.04.2010 r., określonej w § 6 pkt 3 rzeczonego regulaminu.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w postanowieniu z dnia 21 sierpnia 2012 r. orzekł o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W zakreślonym przez Przewodniczącego terminie strona pozwana wniosła zażalenie na ww. postanowienie, zarzucając niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym.

Zarzut ten został jednak prawomocnie oddalony przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) (dalej jako: „u.d.p.g.”) Sąd Okręgowy w Gdańsku zarządził ogłoszenie w Gazecie Wyborczej o wszczęciu takiego postępowania. Sąd wezwał osoby, których roszczenie może być objęte przedmiotowym postępowaniem, do przystąpienia do grupy w terminie dwóch miesięcy od dnia ukazania się ogłoszenia, poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy jej reprezentantowi wraz ze wskazaniem podgrupy, do której każda ze zgłaszających się osób zamierza przystąpić.

Reprezentant grupy, w odpowiedzi na ogłoszenie zarządzone przez Sąd, w piśmie z dnia 26 listopada 2013 r., zamieścił listę zgłoszeń kolejnych osób przystępujących do postępowania grupowego, zaś w piśmie z dnia 13 lutego 2014 r. uzupełniającą listę kolejnych dalszych osób do tego postępowania przystępujących. Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014 r. pełnomocnik powoda sprecyzował, iż żądanie ustalenia nieważności umowy dotyczy wszystkich osób wymienionych w podgrupach a), b), c) treści pozwu.

Zasądzenie kwoty pieniężnej dotyczy jedynie osób wymienionych w punkcie II a) pozwu, przy czym w wypadku oddalenia tego żądania, aktualne stają się żądania wymienione w punkcie III pozwu.

W następnej kolejności pełnomocnik oświadczył, że określona w pismach z 26 listopada 2013 r. i 13 lutego 2014 r. podgrupa I odpowiada podgrupie a) pozwu, podgrupa III odpowiada określonej w nim podgrupie b), zaś podgrupa V odpowiada podgrupie c).

 

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014 r. Sąd wyznaczył pełnomocnikowi pozwanych termin jednego miesiąca na podniesienie ewentualnych zarzutów, co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach.

W rozpoznawanej sprawie żaden z pozwanych nie wniósł zarzutów co do składu podgrup ustalonych przez reprezentanta grupy.

Sąd Okręgowy przeanalizował i zweryfikował oświadczenia złożone przez osoby przystępujące do postępowania wraz z całą dokumentacją, znajdującą się w aktach sprawy, czego efektem stało się wyłączenie z grupy kilkunastu wymienionych w dalszej części uzasadnienia osób oraz ograniczenie przypisanych poszczególnym grupom roszczeń odpowiednio do treści oświadczeń o przystąpieniu do grupy.

Ustalając skład osobowy podgrup Sąd stwierdził, że wszyscy ich członkowie wymienieni imiennie w sentencji postanowienia zgłosili oświadczenia o przystąpieniu do grupy w terminie wynikającym z treści ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego.

Mając na uwadze majątkowy charakter roszczeń, które w niniejszej sprawie częściowo zmierzają do zasądzenia świadczenia pieniężnego, a częściowo do zwolnienia od domniemanego obowiązku spełnienia takiego świadczenia, stwierdzić należy, że zgodnie z art. 16 ust. 1 u.d.p.g., do ustalenia przynależności członka do grupy wymagane jest udowodnienie takiej przynależności. Jednocześnie ze względu na to, że zgodnie z art. 21 ust. 3 u.d.p.g. prawomocny wyrok zapadły w sprawie będzie mieć skutek wobec wszystkich członków grupy, konieczne było opracowanie szczegółowej imiennej listy członków grupy i sprawdzenie, czy każda z nich spełnia warunki przynależności do grupy. Powyższe nie przesądza o zasadności roszczenia zgłoszonego przez poszczególne osoby, o czym Sąd orzeknie dopiero przy wyrokowaniu.

W ocenie Sądu jednakże już na tym etapie podlega ocenie kwestia rodzaju przedstawionych przez reprezentanta grupy roszczeń w tym znaczeniu, że ocenie sądu podlega czy przystępujący do grupy zgłosili dane roszczenie w treści oświadczeń o przystąpieniu do grupy. Zadaniem reprezentanta grupy jest bowiem zebranie oświadczeń zawierających żądania poszczególnych osób, zaszeregowanie tych osób do poszczególnych podgrup na podstawie oświadczeń tych osób w których zawarte zostały konkretne roszczenia. Reprezentant grupy nie może natomiast wykreować roszczeń w tych oświadczeniach niezgłoszonych i nie może skutecznie wystąpić z takimi roszczeniami w postępowaniu grupowym w sytuacji gdy dane roszczenia nie zostały wyartykułowane w oświadczeniach przystępujących do grupy.

W tym kontekście należy mieć na względzie, że treść żadnego ze złożonych oświadczeń nie daje podstaw do ustalenia, że przystępujący żądał ustalenia nieważności umowy. Nie wynika to ani z pkt 4 oświadczenia (żądanie zwrotu uiszczonej kwoty lub ustalenia braku odpowiedzialności finansowej względem pozwanych z tytułu świadczonych usług) ani z pkt 9 w którym mowa jedynie o zwrocie zapłaconej ceny lub ustaleniu braku istnienia zobowiązania do zapłacenia kwoty 94,80 zł i ew. 100 USD. Zawarte w końcowej treści pkt 9 upoważnienie dla reprezentanta grupy do zaszeregowania do innej z grup odnosi się do roszczeń wskazanych dla grup I-V wymienionych w treści oświadczenia.

Konsekwencją wadliwego zaszeregowania może być oddalenie powództwa danej osoby. Upoważnienie to nie może natomiast być interpretowane jako możliwość zgłoszenia w imieniu przystępujących do grupy roszczeń których nie wymieniono w treści ich oświadczeń o przystąpieniu. Takim roszczeniem jest roszczenie o ustalenie nieważności umowy, które reprezentant zgłosił jako główne roszczenie dotyczące wszystkich członków grup. Pozostałe roszczenia wymienione w treści oświadczeń zgłoszono jedynie jako ewentualne. Tymczasem, w ocenie Sądu reprezentant nie był uprawniony do wykreowania roszczenia o ustalenie nieważności umowy, które nie wynika z oświadczeń osób przystępujących do postępowania grupowego. Roszczenie to jest znacznie szersze od wskazanych w treści oświadczeń roszczeń o zapłatę czy ustalenie braku zobowiązania i nie może być ani domniemane ani wyprowadzone z treści oświadczeń o przystąpieniu do grupy w drodze ich interpretacji.

Dlatego też Sąd na podstawie art. 12 i 16 u.d.p.g. uznał, iż nie zostało udowodnione aby osoby przystępujące zgłosiły takiej treści żądanie w swoich oświadczeniach i aby objęły to żądanie zamiarem przystąpienia do grupy. Z tego względu w treści postanowienia o ustaleniu składu grupy, określając rodzaje żądań zgłoszonych przez poszczególne osoby, Sąd usunął żądanie ustalenia nieważności umowy jako niewyartykułowane w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy.

W przypadku osób, które zgłosiły chęć zaszeregowania do konkretnych podgrup, a które jednak zdaniem reprezentanta grupy powinny znaleźć się w innych podgrupach, Sąd postanowił przychylić się do zdania wyrażonego przez reprezentanta grupy. Sąd miał na względzie fakt, iż upoważnienie reprezentanta do zmiany podgrupy wszystkich przystępujących osób wynikało wprost z treści ich oświadczeń woli złożonych na piśmie a konkretnie z pkt. 9 in fine każdego z oświadczeń złożonych na specjalnie do tego przygotowanym formularzu, w brzmieniu: „Wyrażam jednocześnie zgodę na zaszeregowanie mnie do innej podgrupy spośród podgrup I – V, niż wybrana przeze mnie. Zaszeregowanie mnie do innej podgrupy może być dokonane przez Reprezentanta Grupy, gdyby złożone przeze mnie na ręce Reprezentanta Grupy dowody lub dokonane wpłaty uzasadniały inne moje zaszeregowanie. W razie wątpliwości chcę być zaszeregowany/a do grupy umożliwiającej zwolnienie mnie od całości zobowiązań od (…) S.C.”

W związku z uprawnieniem, jakie osoby przystępujące do postępowania przekazały reprezentantowi grupy oraz treścią załączonych przez nie dokumentów, Sąd, nie wychodząc poza materialne roszczenie tych osób oraz treść pełnomocnictw, postanowił zaszeregować je zgodnie z wolą wyrażoną przez reprezentanta, co znalazło wyraz w treści dyspozytywnej postanowienia.

Wątpliwości Sądu wzbudziły również oświadczenia o przystąpieniu osób, które nie wskazywały do której z podgrup chcą zostać zaliczone. Zgodnie bowiem z art. 12 u.d.p.g. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności je uzasadniające, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Sąd zważył jednakże, że z pkt 4 oświadczenia wynika, iż przystępujący do grupy domaga się zwrotu uiszczonej przez siebie wpłaty na rzecz (…) jako uiszczonej nienależnie, względnie ustalenia braku jego odpowiedzialności finansowej względem (…) z tytułu usług świadczonych przez serwis www.pobieraczek.pl. W pkt 6 zawarte jest oświadczenie, że wolą składającego je jest wziąć udział w postępowaniu grupowym przeciwko (…) s.c. Uzasadnienie przynależności do grupy zawarto w pkt 7, zaś do oświadczeń załączono oferowane przez przystępujących dowody. Jednocześnie w końcowej części pkt 9 zawarto upoważnienie dla reprezentanta grupy do przypisania do odpowiedniej podgrupy. Treść żądania grupy została zatem wyartykułowana w pkt 4 a jedynie jego doprecyzowanie możliwe było w ramach podgrup, również decyzją reprezentanta grupy. Takie ukształtowanie oświadczenia, choć budzi pewne wątpliwości, w tym szczególnym przypadku wydaje się być dopuszczalne, jakkolwiek pożądanym jest aby roszczenia w postępowaniu grupowym były formułowane w sposób prosty i jednoznaczny co do zakresu zgłaszanych żądań, ich uzasadnienia oraz przedstawianych dowodów. W ocenie Sądu nie ma natomiast możliwości aby sąd samodzielnie dokonał zmian w zakresie zaszeregowania danej osoby posługując się jedynie ogólnym wskazaniem jak we wniosku powoda z k. 5750. Ustawa wymaga bowiem aby to powód przedstawił sądowi wykaz osób przystępujących do grupy.

Przy ocenie oświadczeń części z przystępujących do postępowania osób, Sąd powziął poważne wątpliwości co do istnienia ich legitymacji do udziału w przedmiotowej sprawie. Sąd zwrócił bowiem uwagę na fakt, iż część z osób, które rejestrowały się na portalu www.pobieraczek.pl, nie posiadała w chwili rejestracji pełnej czy nawet ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Zdaniem Sądu osoby te – o ile do dnia dzisiejszego nie uzyskały pełnej zdolności do czynności prawnych – mogą występować w charakterze stron, lecz jedynie przy udziale ich ustawowych przedstawicieli, którzy pełną zdolność do czynności prawnych posiadają, co implikuje także ich pełną zdolność do czynności procesowych. Powinny one jednak występować w roli powodów.

Sąd uznał, iż rodzice, którzy zostali w listach reprezentanta grupy określeni jako osoby do postępowania przystępujące, a którzy ze względu na brak legitymacji materialnej, posiadają jedynie czynną zdolność procesową do podejmowania działań w sprawie, nie mogą w nim jednak uczestniczyć w charakterze członków grupy. Członkom grupy przypisać bowiem należy zdolność do bycia we własnym imieniu uprawnionym do występowania przeciwko pozwanym z własnym roszczeniem (albowiem jedynie z uwagi na sposób ukształtowania postępowania grupowego nie mają oni miana powoda, ale członków grupy). Zdaniem Sądu podmiotami uprawnionymi do występowania w sprawie w charakterze stron powinny być w takich przypadkach tylko i wyłącznie dzieci, które w postępowaniu mogłyby być jedynie reprezentowane przez swoich rodziców. Wynika to wprost z uregulowań zawartych w przepisach kodeksu cywilnego i zgodnego w tym zakresie orzecznictwa sądów powszechnych. Tymczasem w listach osób przystępujących do postępowania zgłoszono część osób, które są jedynie przedstawicielami osób korzystających z portalu. Osoby te nie mają własnego roszczenia, zaś złożone przez nie oświadczenia wskazują, że samodzielnie przystępują do postępowania jako członkowie grup, choć jednocześnie z samych oświadczeń lub załączonych dokumentów jednoznacznie wynika, że w istocie korzystającymi z portalu były osoby małoletnie.

Kwestią na obecnym etapie postępowania nierozważaną jest ważność umów zawartych przez małoletnich. Nie ma ona jednakże w ocenie Sądu wpływu na ustalenie składu grup. Zauważyć jednocześnie należy, że wobec treści art. 2 ust. 5 u.d.p.g. i upływu terminu na złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy, nie ma możliwości zastosowania obecnie art. 196 k.p.c. W ocenie Sądu nie jest również dopuszczalne przyjęcie konstrukcji wskazanej w załącznikach do pisma powoda z 25 maja 2015r. (k. 6375 i nast.), iż w oświadczeniach tych jedynie omyłkowo wskazano rodziców jako przystępujących do grupy. Zauważyć należy, że rodzice złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy, zaś w terminie do którego możliwe było skuteczne przystąpienie do postępowania (27 października 2013r.) ich dzieci do tego postępowania nie przystąpiły. Nie zostały również w tym terminie wskazane jako członkowie grup przez reprezentanta grupy, który w wykazach osób przystępujących do grupy wskazał rodziców zgodnie ze złożonymi przez te osoby oświadczeniami i przystąpieniu do postępowania. Zmiana w tym zakresie mogłaby w ocenie Sądu nastąpić jedynie w trybie art. 196 k.p.c., podczas gdy tryb ten nie może być w niniejszej sprawie zastosowany z uwagi na wyłączenie ustawowe zawarte w art. 24 ust. 1 u.d.p.g.

W związku z powyższym Sąd postanowił, aby następujące osoby nie zostały objęte postanowieniem o ustaleniu składu grupy: (…) [19 osób]

Co do tych osób wniosek o ustalenie składu grup oddalono w pkt d) postanowienia. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na to, iż sytuacja ww. osób jest odmienna od sytuacji osób, występujących w postępowaniu jedynie jako przedstawiciele ustawowi stron, w sytuacji gdy w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy oraz w wykazie sporządzonym przez reprezentanta grupy i przedstawionym Sądowi jako członków grup wskazano prawidłowo określone dzieci. W takiej sytuacji dane rodziców nie znalazły się bowiem na listach przedstawionych przez reprezentanta grupy (na listach tych jako strony figurują ich dzieci), a osoby te jedynie wyraziły zgodę na udział swoich podopiecznych w przedmiotowym postępowaniu, potwierdzając zgodę swoim własnoręcznym podpisem. Nie można także pominąć faktu, iż część z osób, które w chwili rejestracji nie posiadały pełnej zdolności do czynności prawnych, w chwili obecnej taką zdolność już posiada. Zdaniem Sądu powoduje to, że udział przedstawicieli ustawowych tych osób w postępowaniu nie jest już konieczny i osoby te mogą – a nawet powinny – samodzielnie występować w sprawie.

Nie rozstrzygając o zasadności roszczenia lub jej braku w przypadku osób nieobjętych treścią postanowienia, należy jednocześnie zwrócić uwagę na fakt, iż art. 17 ust. 4 u.d.p.g. umożliwia osobom, które nie zostały objęte postanowieniem Sądu co do składu grupy, samodzielne wytoczenie powództwa w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Takie działanie wyłączonych z niniejszego postępowania osób skutkować będzie zachowaniem skutków wytoczenia powództwa w postępowaniu grupowym.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, iż zachodzą przesłanki do ustalenia składu podgrup na mocy art. 17 ust. 1 u.d.p.g., o czym orzeczono jak w sentencji na podstawie dokonanych ustaleń.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2015 r.

Written by

  1. Zainteresowane podmioty mogą wyrazić wolę wzięcia udziału w postępowaniu grupowym w dwojaki sposób. Po pierwsze – mogą wejść w skład tak zwanej grupy inicjującej, na rzecz której reprezentant grupy wnosi pozew z wnioskiem o jego rozpoznanie w postępowaniu grupowym. Po drugie – mogą przystąpić do postępowania grupowego już po wydaniu przez sąd postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu.
  2. Oświadczenia członków grupy, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, nie są samodzielną i niezależną od pozwu podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego.
  3. Wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia data widniejąca na oświadczeniu członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy, dołączonym następnie do pozwu.
  4. Z usytuowania art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wynika, że oświadczenie określone w tym przepisie składają osoby, które nie uczestniczyły w przygotowaniu pozwu zbiorowego, lecz po powzięciu o nim wiedzy z ogłoszenia lub innych źródeł chcą przyłączyć się do grupy i uzyskać ochronę prawną swojego roszczenia w ramach postępowania grupowego.
  5. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy po wydaniu przez sąd postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu stanowi autonomiczny i niezależny od pozwu grupowego wyraz woli uczestniczenia określonej osoby w postępowaniu grupowym, stąd musi zawierać elementy składowe, pozwalające na dokonanie oceny, czy roszczenie pretendenta do uczestnictwa w grupie może być objęte tym postępowaniem. Oświadczenie to jest składane nie sądowi, lecz powodowi (reprezentantowi grupy).
  6. Procesowe skutki oświadczenia o przystąpieniu do grupy, o którym mowa w art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym , następują więc w innym momencie niż skutki wniesienia pozwu grupowego. Z chwilą przedstawienia przez powoda sądowi oświadczeń i wykazu osób, które przystąpiły do grupy, powstaje stan sprawy w toku między tymi osobami a pozwanym co do roszczenia objętego postępowaniem, a nadto w tej chwili dochodzi do przerwy biegu przedawnienia roszczeń osób przystępujących do grupy (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).
  7. Oświadczenia dołączone do pozwu, pochodzące od członków grupy inicjatywnej, nie muszą zawierać wszystkich obligatoryjnych elementów pozwu oraz oświadczenia o istnieniu okoliczności uzasadniających rozpoznanie zgłoszonego żądania w postępowaniu grupowym. Oświadczenia te nie mają samodzielnego bytu i nie kształtują przedmiotu postępowania grupowego, lecz mają na celu identyfikację członków grupy inicjatywnej poprzez zademonstrowaną w nich wolę uczestniczenia w grupie reprezentowanej przez uzgodnioną osobę wnoszącą pozew.

Sąd Najwyższy w składzie:

Przewodniczący:    SSN Agnieszka Piotrowska (spr.)

Sędziowie:             SSN Krzysztof Pietrzykowski, SSN Marta Romańska

w sprawie z powództwa W. sp. z o.o. w W. przeciwko (…) . w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 18 września 2015 r. skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2013 r. wydanego w sprawie do sygn. akt VI ACz 3170/13

uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego w orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.

 

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w W. wydał w dniu 24 lipca 2013 roku postanowienie o rozpoznaniu w postępowaniu grupowym sprawy wytoczonej przez W. sp. z o.o., jako reprezentanta grupy składającej się z następujących podmiotów: (…)oraz W. sp. z o.o. Powództwo skierowane przeciwko (…) w N. (Cypr), administratorowi serwisu (…).pl, obejmowało żądania zaniechania naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy przez zakazanie stronie pozwanej stosowania, w ramach serwisu (…).pl, systemu wymiany plików zdefiniowanego bliżej w pozwie, który powoduje lub prowadzi do naruszenia majątkowych praw autorskich członków grupy do utworów wskazanych w załączniku do pozwu oraz nakazanie pozwanej spółce działań wskazanych w punkcie 2 i 3 petitum pozwu. Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

W ocenie Sądu pierwszej instancji zostały spełnione wszystkie przesłanki dopuszczalności rozpoznania pozwu w postępowaniu grupowym sformułowane w kodeksie postępowania cywilnego oraz w ustawie z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010, nr 7, poz. 44 – dalej u.d.p.g.).

Po rozpoznaniu zażalenia strony pozwanej, Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 27 listopada 2013 r. uchylił punkt I postanowienia Sądu Okręgowego i odrzucił pozew. Uchylił także punkt II i umorzył postępowanie w przedmiocie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Sąd drugiej instancji wskazał, że stosownie do art. 6 ust. 2 u.d.p.g., do pozwu, który powinien odpowiadać warunkom opisanym w ustępie pierwszym tego przepisu, należy dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika. Oświadczenie to powinno, zdaniem Sądu, zawierać wszystkie obligatoryjne elementy pozwu, a nadto okoliczności świadczące o tym, że zgłoszone roszczenie jest roszczeniem, o którym mowa w art. 1 u.d.p.g., wykazującym związek faktyczny z roszczeniami pozostałych członków grupy. Zgodnie z art. 12 u.d.p.g., w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swoje żądanie, wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Tych wymogów nie spełniają oświadczenia członków grupy dołączone do pozwu, albowiem zawierają jedynie sformułowanie, iż żądania poszczególnych osób są takie, jak roszczenia powoda wskazane w pozwie, a okoliczności uzasadniające żądanie członka grupy, okoliczności uzasadniające przynależność do grupy oraz dowody zostały przedstawione w pozwie. Sąd Apelacyjny podniósł, że oświadczenia te są datowane na październik 2012 r., zaś pozew został złożony w dniu 15 listopada 2012 r., co oznacza, że nie istniał w dacie składania przez członków grupy oświadczeń dołączonych do pozwu. Oświadczenia członków grupy mają więc charakter blankietowy. Brak wskazanych przez Sąd elementów, wynikających z art. 12 u.d.p.g., dyskwalifikował te oświadczenia, oznaczał niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym i prowadził do odrzucenia pozwu na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.p.g.

W skardze kasacyjnej powód zarzucił naruszenie art. 12, art. 6 ust. 1 i 2, art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 1 ust. 1 u.d.p.g. oraz naruszenie art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z unormowaniami u.d.p.g., objęcie określonej osoby fizycznej lub prawnej skutkami postępowania grupowego wymaga jednoznacznego wyrażenia przez tę osobę woli przystąpienia do grupy, co pozostaje w zgodzie z podstawową dla postępowania cywilnego zasadą dyspozycyjności. Zainteresowane podmioty mogą wyrazić wolę wzięcia udziału w postępowaniu grupowym w dwojaki sposób.

Po pierwsze – mogą wejść w skład tak zwanej grupy inicjującej, na rzecz której reprezentant grupy wnosi pozew z wnioskiem o jego rozpoznanie w postępowaniu grupowym. Liczebność tej grupy, charakter dochodzonych przez członków grupy inicjatywnej roszczeń, okoliczności faktyczne i wnioski dowodowe uzasadniające te roszczenia, a także – w przypadku dochodzenia roszczeń pieniężnych – ich ujednolicenie, ma znaczenie dla oceny przez sąd dopuszczalności postępowania grupowego (art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 u.d.p.g.).

Po drugie – osoby zainteresowane mogą przystąpić do postępowania grupowego już po wydaniu przez sąd, na podstawie art. 10 ust. 1, postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu (art. 11 u.d.p.g.).

Przedstawiony mechanizm uczestnictwa w grupie odpowiada dwuetapowej strukturze postępowania grupowego, na którą składa się postępowanie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego, zakończone wydaniem przez sąd postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (art. 10 ust. 1 u.d.p.g.) oraz „właściwe” postępowanie grupowe, obejmujące ostateczne ustalenie składu grupy (art. 17 u.d.p.g.) i merytoryczne orzekanie o zasadności powództwa.

W każdej ze wskazanych wyżej sytuacji istnieje obowiązek złożenia przez członka grupy pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do niej, ale znaczenie procesowe tych oświadczeń jest odmienne.

W pierwszej sytuacji skład grupy inicjującej postępowanie grupowe, na rzecz których reprezentant składa pozew i wszczyna postępowanie grupowe, kształtuje się poza postępowaniem sądowym. Kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji tego zespołu osób nie są regulowane przepisami u.d.p.g. Podmioty te, współdziałając ze sobą, samodzielnie ustalają treść pozwu, w tym treść zgłoszonych roszczeń, okoliczności je uzasadniających oraz wniosków dowodowych, a także dokonują wyboru reprezentanta grupy.

Wniesiony przez reprezentanta grupy pozew powinien zawierać sprecyzowane żądanie, uzasadniające je okoliczności faktyczne (art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 1 u.d.p.g.), dowody na ich poparcie (art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g.), a także twierdzenia wskazujące na jednorodzajowość dochodzonych roszczeń, tożsamość podstawy faktycznej oraz wymaganą liczebność grupy (art. 6 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.p.g.).

Art. 6 ust. 2 u.d.p.g. przewiduje, że do pozwu należy dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy. Oświadczenia te stanowią wyraz woli sądowego dochodzenia roszczeń wskazanych w pozwie w drodze postępowania grupowego, identyfikują członków grupy inicjującej postępowanie wobec sądu oraz umożliwiają ocenę, czy został spełniony warunek dostatecznej liczby podmiotów tworzących grupę (minimum 10 – por. art.1 ust. 1 u.d.p.g.). Oświadczenia te nie są – samodzielną i niezależną od pozwu – podstawą ustalenia przez sąd przedmiotu i dopuszczalności postępowania grupowego, albowiem z treści art. 6 ust. 1 u.d.p.g. wynika, że dane dotyczące roszczenia, jego podstawy faktycznej i dowodów oraz informacje niezbędne w świetle art.1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. muszą znaleźć się w pozwie, uzgodnionym wspólnie przez wszystkich członków grupy inicjującej, składających następnie oświadczenia dołączone do pozwu na podstawie art. 6 ust. 2. Wszelkie skutki materialnoprawne i procesowe wytoczenia powództwa grupowego powstają w dacie wniesienia pozwu z załącznikami, stąd nie ma znaczenia, wbrew stanowisku Sądu drugiej instancji, data widniejąca na oświadczeniu, dołączonym następnie do pozwu.

Odmiennie kształtuje się natomiast kwestia znaczenia, funkcji i skutków procesowych oświadczenia składanego przez zainteresowane podmioty po wydaniu przez sąd na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.p.g, postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i zarządzeniu publicznego ogłoszenia o jego wszczęciu (art. 11 u.d.p.g.).

W ogłoszeniu tym zamieszcza się, między innymi, informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym, poprzez złożenie reprezentantowi grupy, w oznaczonym przez sąd terminie, nie krótszym niż jeden, a nie dłuższym niż trzy miesiące od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy (por. art. 11 ust. 2 pkt 3 u.d.p.g.). Następujący po tym przepisie ustawy art. 12 u.d.p.g. przewiduje w zdaniu pierwszym, że w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie, wskazać okoliczności uzasadniające to żądanie, okoliczności uzasadniające przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Z usytuowania art. 12 wynika, że oświadczenia te składają osoby, które nie uczestniczyły w przygotowaniu pozwu zbiorowego, lecz po powzięciu o nim wiedzy z ogłoszenia lub innych źródeł, chcą przyłączyć się do grupy i uzyskać ochronę prawną swojego roszczenia w ramach postępowania grupowego. Oświadczenie to stanowi autonomiczny i niezależny od pozwu grupowego wyraz woli uczestniczenia określonej osoby w postępowaniu grupowym, stąd musi zawierać wskazane w art. 12 u.d.p.g. elementy składowe, pozwalające na dokonanie oceny, czy roszczenie pretendenta do uczestnictwa w grupie, może być objęte tym postępowaniem. Oświadczenie to jest składane nie sądowi, lecz powodowi (reprezentantowi grupy). Reprezentant grupy sporządza i przedstawia sądowi wykaz tych osób, z dołączonymi oświadczeniami. Sąd doręcza następnie ten wykaz pozwanemu (art. 12 zd. 2 i 3 u.d.p.g.).

Procesowe skutki oświadczenia o przystąpieniu do grupy, o którym mowa w art. 12, następują więc w innym momencie niż skutki wniesienia pozwu grupowego. Z chwilą przedstawienia przez powoda sądowi oświadczeń i wykazu osób, które przystąpiły do grupy, powstaje stan sprawy w toku między tymi osobami a pozwanym co do roszczenia objętego postępowaniem grupowym (art. 13 ust. 1 w zw. z art. 12 zd. 2 u.d.p.g.), a nadto w tej chwili dochodzi do przerwy biegu przedawnienia roszczeń osób przystępujących do grupy (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).

Przeprowadzone wyżej rozważania prowadzą do konkluzji, że w świetle art. 6 ust. 1 i 2 u.d.p.g., w dołączonych do pozwu oświadczeniach członków grupy inicjującej postępowanie, nie jest konieczne zamieszczenie elementów, o których mowa w art. 12 zd. 1 u.d.p.g. Treść oświadczeń dołączonych do pozwu w powiązaniu z treścią pozwu musi jednak jednoznacznie wyrażać wolę przystąpienia członka grupy inicjatywnej do grupy i zgodę na osobę jej reprezentanta wnoszącego pozew, identyfikować członków grupy i treść oraz podstawę roszczeń. Jest dopuszczalne posłużenie się w tych oświadczeniach odesłaniem do pozwu w zakresie wskazania żądań, okoliczności uzasadniających żądanie, okoliczności uzasadniających przynależność do grupy, a także środków dowodowych, byleby tylko treść pozwu wraz z treścią oświadczeń dołączonych do pozwu umożliwiała sądowi ocenę dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 12 u.d.p.g. przez jego błędną wykładnię i w rezultacie niewłaściwe zastosowanie przy ocenie prawidłowości oświadczeń dołączonych do pozwu jest więc uzasadniony.

Nie jest także trafny pogląd Sądu Apelacyjnego, że oświadczenia dołączone do pozwu, pochodzące od członków grupy inicjatywnej, muszą zawierać wszystkie obligatoryjne elementy pozwu oraz dodatkowo oświadczenie o istnieniu okoliczności uzasadniających rozpoznanie zgłoszonego żądania w postępowaniu grupowym. Zasadny jest z tej przyczyny zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 i 2 u.d.p.g. przez jego błędną wykładnię, ponieważ z treści tych unormowań wynika, że to pozew, a nie dołączone do niego oświadczenia członków grupy inicjatywnej, powinien czynić zadość warunkom określonym w k.p.c., a nadto wskazywać okoliczności pozwalające na rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Jak to już akcentowano, oświadczenia dołączone do pozwu nie mają samodzielnego bytu i nie kształtują przedmiotu postępowania grupowego, lecz mają na celu identyfikację członków grupy inicjatywnej poprzez zademonstrowaną w nich wolę uczestniczenia w grupie reprezentowanej przez uzgodnioną osobę wnoszącą pozew. Trafny jest więc zarzut naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g. przez odrzucenie pozwu z przyczyn wskazanych przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Zanegowanie prawidłowości przeprowadzonej przez Sąd Apelacyjny wykładni art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 12 u.d.p.g. stanowi wystarczającą podstawę do uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.

Skoro Sąd Najwyższy nie podzielił poglądu Sądu drugiej instancji, że oświadczenia dołączone do pozwu miały treść niezgodną z przepisami u.d.p.g., a ponadto braki te skutkowały odrzuceniem pozwu, nie jest konieczne odniesienie się do zarzutu naruszenia art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 130 §1 k.p.c. w zw. z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. przez zaniechanie uprzedniego wezwania powoda, na podstawie art. 130 § 1 k.p.c., do poprawienia lub uzupełnienia treści oświadczeń dołączonych do pozwu, jeśli Sąd Apelacyjny uznał je za niekompletne.

Niemniej jednak można wskazać, że niedołączenie do pozwu grupowego oświadczeń członków grupy inicjatywnej o przystąpieniu do grupy (art. 6 ust. 2 u.d.p.g.) stanowi brak formalny pozwu, uniemożliwiający nadanie sprawie dalszego biegu i podlegający usunięciu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g.; uchybienie to nie stanowi natomiast bezpośredniej podstawy do odrzucenia pozwu; stanowisko to odnosi się także do uchybień w zakresie koniecznych elementów treści oświadczeń, jeżeli ich rzeczywiście występujący brak – przy uwzględnieniu treści pozwu – uniemożliwia nadanie sprawie biegu.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.

Postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 28 października 2014 r.

Written by

  1. Ustawa nie zakreśla terminu na uzupełnienie braków dotyczących oświadczeń o przystąpieniu do grupy, stanowiąc jedynie, iż po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Oznacza to, iż uzupełnienie braków i nieścisłości w zakresie przystąpienia do grupy może zostać skutecznie dokonane po upływie terminu na samo przystąpienie do grupy. Przyjęcie odmiennego zapatrywania godziłoby w celowość prowadzenia postępowania grupowego, które może obejmować większą liczbę osób (członków grupy) i trudno uniknąć pewnych niedopatrzeń, czy braków – zwłaszcza w zakresie zgłoszenia przystąpienia do grupy oraz konieczności zgromadzenia i drobiazgowego sprawdzenia potrzebnej dokumentacji.
  2. Na etapie ustalania składu grupy zadaniem sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia.
  3. Konsument powinien korzystać z ochrony przewidzianej w art. 3851 – 3853c., niezależnie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy czy cesjonariuszem. Okoliczność przystąpienia niektórych członków grupy do umowy na podstawie umowy cesji nie wpływa na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym na jego dopuszczalność.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie Wydział III Cywilny w następującym składzie

Przewodniczący:                SSO Ewa Dietkow

Sędziowie:                          SSO Beata Karczewska-Mazur; SSO Radosław Olszewski

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę

postanawia:

ustalić skład grupy, do której zaliczyć następujące osoby:

Podgrupa 1:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 2:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]
  3. [dane 2 osób]

Podgrupa 3:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]
  3. [dane 2 osób]

Podgrupa 4:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 5:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 6:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 7:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 8:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 9:

  1. [dane 3 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 10:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 11:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 2 osób]

Podgrupa 12:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 1 osoby]
  3. [dane 1 osoby]

Podgrupa 13:

  1. [dane 2 osób]
  2. [dane 1 osoby]

Podgrupa 14:

  1. [dane 1 osoby]
  2. [dane 3 osób]

 

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 24 września 2013 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie III Wydział Cywilny postanowił o dokonaniu publicznego ogłoszenia o wszczęciu postępowania w sprawie z powództwa reprezentanta grupy S. P. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę, sygn. akt III C 491/12 poprzez wywieszenie na okres miesiąca w budynku sądowym oraz zamieszczenie w dziennikach Gazeta Wyborcza oraz Rzeczpospolita stosownego ogłoszenia w tym przedmiocie.

W piśmie z dnia 3 marca 2014 r. strona powodowa przedstawiła zestawienie wszystkich członków grupy wraz z podziałem na podgrupy.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”), po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Zarządzeniem z dnia 30 maja 2014 r., doręczonym w dniu 18 lipca 2014 r., pozwanemu wyznaczono termin 1 miesiąca na podniesienie zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie i podgrupach.

W piśmie procesowym nadanym w dniu 18 lipca 2014 r., w wyznaczonym terminie, pozwany zgłosił zarzuty tożsame z zarzutami zgłoszonymi we wniosku o odrzucenie pozwu. W ocenie pozwanego:

  1. sprawa nie jest sprawą o ochronę konsumentów, lecz sprawą o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia;
  2. roszczenia członków w poszczególnych podgrupach nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej – w jednej podgrupie znajdują się osoby: a) które negocjowały indywidualnie umowę i co do których żadnej z klauzul nie zastosowano w związku z zawartymi aneksami, b) osoby, które nie zawarły aneksu w zakresie klauzul, lecz negocjowały indywidualnie klauzule waloryzacyjne, c) osoby, co do których w/w okoliczności nie zachodzą. W każdym zaś przypadku, wobec poszczególnych członków grupy zachodzą okoliczności dalej indywidualizujące ich sytuację prawną, m. in. okoliczności dotyczące treści aneksów, przebiegu negocjacji umowy, okoliczności związanych z wpłatą kwot pozwanemu. W przypadku niektórych członków grupy, roszczenia wywodzone są nie bezpośrednio z umowy zawartej z pozwanym, a z umowy cesji, której przedmiotem były prawa i obowiązki strony zawierającej umowę z kupującym;
  3. roszczenia pieniężne nie zostały prawidłowo ujednolicone w podgrupach. Jedyne kryterium ujednolicenia roszczeń zastosowane przez powoda to zredukowanie roszczeń większej wartości do kwoty najniższego roszczenia w danej podgrupie, bez względu na wspólne okoliczności sprawy. Takie pogrupowanie roszczeń w żaden sposób nie realizuje celów postępowania grupowego. Podział dokonany przez powódkę nie pozwala na oderwanie się od okoliczności indywidualnych i wspólne rozstrzyganie o roszczeniach członków danej grupy. W obrębie poszczególnych podgrup są osoby mające różny status z punktu widzenia prowadzenia z pozwanym indywidualnych negocjacji oraz zawarcia, bądź nie zawarcia aneksów do umów.

Żaden ze zgłoszonych przez pozwanego zarzutów nie dotyczył braków formalnych – nieprawidłowości lub nieścisłości w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy.

Przechodząc do ustalenia składu osobowego grupy podkreślić należy, że wszyscy jej członkowie wymienieni imiennie w sentencji postanowienia zgłosili oświadczenia o przystąpieniu do grupy w terminie wynikającym z treści ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. W tym miejscu wskazać należy, że zarządzeniem z dnia 30 maja 2014 r. pełnomocnik powodów wezwany został do uzupełnienia braków formalnych pisemnych oświadczeń o przystąpieniu do grupy M. Cz., K. G. oraz T. G., P. S. oraz A. B. (dawniej A. Ł.) w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu oświadczeń o przystąpieniu do grupy w oparciu o art. 130 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. Strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 3 lipca 2014 r. uzupełniła powyższe braki formalne w zakreślonym terminie. Ustawa nie zakreśla terminu na uzupełnienie braków dotyczących przedmiotowych zgłoszeń, stanowiąc jedynie, iż po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy (powołany art. 17 ust. 1 u.d.p.g.). Oznacza to, iż uzupełnienie braków i nieścisłości w zakresie przystąpienia do grupy mogło zostać skutecznie dokonane po upływie terminu na samo przystąpienie do grupy. Jak wskazuje się w orzecznictwie, przyjęcie odmiennego zapatrywania godziłoby w celowość prowadzenia postępowania grupowego, które może obejmować większą liczbę osób (członków grupy) i trudno uniknąć pewnych niedopatrzeń, czy braków – zwłaszcza w zakresie zgłoszenia przystąpienia do grupy oraz konieczności zgromadzenia i drobiazgowego sprawdzenia potrzebnej dokumentacji (por. postanowienie z dnia 6 września 2012 r. Sądu Okręgowego w Łodzi Wydziału II Cywilnego, sygn. akt II C 1693/10).

Stosownie do art. 16 u.d.p.g. w sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. W ocenie Sądu strona powodowa wywiązała się z powyższego obowiązku. Złożonymi do akt niniejszej sprawy dokumentami prywatnymi oraz urzędowymi powód dowiódł przynależność określonych osób zarówno do całej grupy, jak i poszczególnych podgrup. Jak już zostało wskazane w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2013 r. wydanym w niniejszej sprawie, roszczenia członków grupy oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Na obecnym etapie postępowania grupowego zadaniem Sądu nie jest merytoryczne rozstrzyganie o zasadności dochodzonego roszczenia. Sąd ocenia jedynie dopuszczalność postępowania grupowego, w tym kwestię przynależności członków do grupy. W tym kontekście wskazać należy, że zarzuty pozwanego dotyczące zawarcia przez członków grupy aneksów usuwających klauzule waloryzacyjne, czy też indywidualnego negocjowania treści tych klauzul, dotyczą merytorycznego rozpoznania sprawy. Nie zmienia jednakowej podstawy faktycznej dla wszystkich członków grupy negocjowanie opłaty waloryzacyjnej przez jednych, a wpłacenie całości opłaty przez innych. Bez znaczenia jest również to, czy członkowie grupy zawarli umowę deweloperską bezpośrednio z pozwanym, czy też wstąpili w prawa i obowiązki z niej wynikające na podstawie cesji.

W zakresie zasadności przynależności członków do poszczególnych podgrup wskazać należy, że wysokość ich roszczeń została ujednolicona w podgrupach liczących od 2 do 3 osób, do najniższej kwoty przysługującej członkowi podgrupy. Także roszczenie w zakresie odsetek zostało ujednolicone dla wszystkich poprzez żądanie ich zapłaty od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. W oświadczeniu o przystąpieniu do grupy każdy członek wyraził zgodę na ujednolicenie wysokości roszczenia zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.p.g. Wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu następujących wskazanych przez powoda wspólnych okoliczności sprawy: 1) zawarcie umowy zawierającej klauzulę waloryzacyjną, 2) nieważność klauzuli waloryzacyjnej, 3) występowanie w relacji z pozwanym z pozycji konsumentów, 4) pobranie przez pozwanego dodatkowej opłaty na podstawie klauzuli waloryzacyjnej, 5) roszczenie o zwrot nienależnie pobranej dodatkowej opłaty, 6) umowy były zawierane w ramach oferowania przez pozwanego wszystkim członkom grupy identycznej usługi – sprzedaż mieszkania. W ocenie Sądu ujednolicenie dokonane przez powoda spełnia kryterium ujednolicenia roszczeń.

Za postanowieniem z dnia 24 stycznia 2013 r. raz jeszcze wskazać należy, iż nie ma znaczenia, że część członków grup przystąpiła do umowy na podstawie umowy cesji. Konsument powinien korzystać z ochrony przewidzianej w art. 3851 – 3853 k.c., niezależnie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy czy cesjonariuszem. W wyniku cesji cesjonariusz uzyskuje wierzytelność w takim samym kształcie prawnym w jakim istniała przed dokonaniem przelewu. Stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I CKN 379/00, LEX nr 52661). Zgodnie z art. 509 § 2 k.c. wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa. Przechodzą z cedenta na cesjonariusza np. roszczenie o zaległe odsetki, roszczenie o odszkodowanie za nienależyte wykonanie zobowiązania, roszczenie o zapłatę kar umownych, roszczenie o uzyskanie surogatów przedmiotu świadczenia (art. 477 § 2 k.c.), roszczenie o udzielenie przez dłużnika informacji o przedmiocie świadczenia (art. 546 i art. 354 § 1 k.c.), uprawnienie wierzyciela do wyboru świadczenia w zobowiązaniu przemiennym, uprawnienie wierzyciela do wezwania dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.) lub możność zaskarżenia czynności zdziałanych z pokrzywdzeniem wierzyciela, roszczenie z tytułu poręczenia i inne. Oprócz samej możliwości żądania świadczenia pojawiają się także uprawnienia innego rodzaju, funkcjonalnie z nią jednak związane. Chodzi w szczególności o uprawnienia kształtujące. Przedmiotem przelewu nie jest jedynie możność żądania od dłużnika, by ten spełnił świadczenie. Przelew bowiem powoduje nie tylko sukcesję samej wierzytelności, lecz również obejmuje inne elementy składające się na sytuację wierzyciela. W jego wyniku cesjonariusz uzyska i prawa kształtujące (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., IV CSK 224/06, LEX nr 462931). Przykładowo, dyrektywa Rady (EWG) nr 90/314 z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz.U.UE.L.1990158.59) w art. 2 pkt 4 wprost stanowi, że „konsument” oznacza każdego, kto nabywa imprezę turystyczną lub wyraża zgodę na jej nabycie („główny kontrahent”) lub osobę, w imieniu której główny kontrahent wyraża zgodę na nabycie imprezy („inni beneficjenci”) bądź osobę, na którą główny kontrahent lub którykolwiek z innych beneficjentów przenosi prawa do udziału w imprezie („cesjonariusz”)”. Ze wszystkimi członkami grupy doszło do zawarcia umowy zasadniczej przenoszącej własność lokali mieszkalnych. W ślad za pełnomocnikiem powoda przytoczyć można pogląd wyrażony przez Tomasz Jaworskiego i Patricka Radzimierskego, że: „jeżeli fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich członków grupy, to spełniony jest warunek jednakowości podstawy faktycznej. Nie stoi temu na przeszkodzie istnienie innych jeszcze faktów, mieszczących się w podstawie faktycznej powództwa (jak charakter konkretnych indywidualnych roszczeń, ich wymagalność czy wysokość)” – T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010. Okoliczność przystąpienia niektórych członków grupy do umowy na podstawie umowy cesji nie wpływa na jednakowość podstawy faktycznej postępowania grupowego, a tym samym na jego dopuszczalność.

Z uwagi na powyższe przynależność do grupy i poszczególnych podgrup nie budzi obecnie wątpliwości Sądu. Sąd dokonał weryfikacji oświadczeń złożonych pierwotnie w pozwie zbiorowym oraz następczo po dokonaniu ogłoszenia w prasie i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z grupy poszczególnych jej członków. Podkreślić przy tym należy, iż zarzuty zgłoszone przez pozwanego nie dotyczyły nieścisłości w powyższych oświadczeniach, a jedynie stanowiły powielenie zarzutów merytorycznych co do zasadności samego powództwa złożonych w odpowiedzi na pozew.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił ostateczny skład osobowy grupy zaliczając w jej poczet osoby wymienione w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 28 października 2014 r.

Written by

  1. Ujednolicenie wysokości roszczeń oznacza zgłoszenie do postępowania grupowego roszczeń w identycznej wysokości dla wszystkich członków grupy. Zróżnicowanie ich wysokości pomiędzy członkami grupy możliwe jest wyłącznie przy wykorzystaniu instytucji podgrup, w ten sposób, że wszyscy członkowie danej podgrupy dochodzą roszczenia w jednakowej wysokości, natomiast wysokość roszczeń może być różna w przypadku członków różnych podgrup. Art. 2 ust. 1 ustawy wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Z przystąpieniem do grupy wiąże się zgoda członka grupy na standaryzację jego roszczenia.
  2. Wymogi formalne dotyczące oświadczenia o przystąpieniu do grupy precyzuje art. 12 zd. 1 ustawy, zgodnie z którym w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody.
  3. Wyróżniane są trzy etapy umożliwiające złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy: 1) okres, który biegnie do momentu wniesienia pozwu (art. 6 ust. 2 ustawy), 2) okres do dwóch miesięcy od daty obwieszczenia ogłoszenia o wytoczeniu powództwa w postępowaniu grupowym (art. 11 ust. 1 ustawy), 3) termin do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 13 ust. 2 ustawy).
  4. Wykaz członków grupy wraz z załączonymi oświadczeniami o przystąpieniu traktowany jest – w chwili ich złożenia do sądu – jako szczególnego rodzaju pismo procesowe. Ustawa nie określa żadnych wymagań co do formy i treści wykazu osób, które przystąpiły do grupy. Istotne jest, aby wykaz wymieniał osoby, które przystąpiły do grupy, oraz by treść oświadczeń pokrywała się z treścią wykazu. W razie rozbieżności sąd może wezwać reprezentanta do usunięcia braków, względnie odmówić objęcia poszczególnych osób postanowieniem co do składu grupy. Wykaz powinien obejmować zarówno osoby, które przystąpiły po ogłoszeniu o wszczęciu postępowania, jak i te objęte pozwem od początku, oraz ewentualnie te, które przystąpiły do postępowania w międzyczasie.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Gołaczyński (spr.)

Sędziowie:           SSA Aleksandra Marszałek Sędzia, SSA Beata Wolfke – Kobzar

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu sprawy z powództwa: E. P. S. działającej jako reprezentant grupy przeciwko: (…) S.A. we W. o zapłatę na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 11 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. akt I C 704/14 w przedmiocie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 lipca 2014 r., sygn. akt I C 704/14, Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym, odmawiając odrzucenia pozwu zgodnie z wnioskiem strony pozwanej, opartym na zarzucie niedopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że strona pozwana nie kwestionowała, iż w przedmiotowym procesie podstawa faktyczna zgłoszonych roszczeń jest jednakowa. Zarzuciła jednak, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy 5 członków podgrup wskazanych w pozwie jest różna z wysokością ich roszczeń wobec banku zgłoszonych w pozwie. Jak stwierdził Sąd I instancji, wskazane w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy kwoty obejmują wysokość roszczeń przysługujących poszczególnym członkom grupy wobec banku. Kwota wskazana w oświadczeniu określa więc wysokość żądań osób, które przystępują do grupy, a te następnie mogą zostać ujednolicone. Poszczególne osoby wyrażają zgodę na takie właśnie ujednolicenie, które jest konsekwencją przystąpienia do grupy. W przypadku dokonania ujednolicenia, wysokość dochodzonych roszczeń w ramach podgrupy może być niższa od wysokości poszczególnych roszczeń przysługujących członkom danej podgrupy wobec pozwanego Banku. W ocenie Sądu – wbrew stanowisku strony pozwanej, która zarzuciła, że do pozwu nie dołączono wykazu osób, które przystąpiły do grupy – wykaz taki obejmują punkty 1 do 4 petitum pozwu, dodatkowo wykaz ten został złożony również z pismem przygotowawczym powódki z dnia 13 lutego 2014 r. W toku postępowania, po zarządzeniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, może zajść konieczność złożenia przez powódkę kolejnego wykazu osób, które przystąpiły do grupy. W uzasadnieniu wyjaśniono, że zgodnie z zaświadczeniem systemu PESEL- SAD, w związku z zawarciem małżeństwa M. K. nosi obecnie nazwisko E. Sąd Okręgowy wskazał również, że wprawdzie przedłożone zostało przez pełnomocników powódki oświadczenie o przystąpieniu do grupy M. W., jednak nie został on wskazany jako członek grupy ani w pozwie, ani we wspomnianym wykazie członków grupy. Oznacza to, że na obecnym etapie postępowania nie jest on traktowany jako osoba, która przystąpiła do grupy.

Pozwany nie zgodził się z tym orzeczeniem i zaskarżył je w całości, zarzucając mu:

(a) naruszenie przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) poprzez błędne uznanie, że konsekwencją przystąpienia danej osoby do grupy jest automatyczne wyrażenie przez taką osobę zgody na ujednolicenie wysokości roszczeń, niezależnie od wysokości roszczenia pieniężnego zgłoszonego w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy,

(b) naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia, tj. przepisu art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w zakresie uwzględnienia wspólnych okoliczności sprawy przy dokonywaniu ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych każdego członka grupy,

(c) naruszenie przepisu art. 12 zd. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym poprzez uznanie, że wykaz osób, które przystąpiły do grupy, stanowią punkty 1-4 petitum pozwu oraz wykaz załączony do pisma przygotowawczego powódki.

Mając na uwadze wskazane zarzuty, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i odrzucenie pozwu w postępowaniu grupowym, wniesionego w niniejszej sprawie, z powodu niedopuszczalności postępowania grupowego. Ponadto wniósł o zasądzenie na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że Sąd I instancji dopuścił się błędnej interpretacji przepisu art. 2 ust. 1 ustawy w zakresie ujednolicenia roszczenia każdego członka grupy poprzez uznanie, że samo oświadczenie o przystąpieniu do grupy osób de facto zawiązujących grupę, niezależnie od wysokości roszczenia pieniężnego zgłoszonego w tym oświadczeniu przez przystępującego do grupy, daje niejako automatycznie reprezentantowi grupy uprawnienie do modyfikacji wysokości tego roszczenia w celu ujednolicenia roszczeń członków grupy. Zdaniem pozwanego Sąd nie rozważył w ogóle, czy przyjęte do ujednolicenia zasady, wskazane w uzasadnieniu pozwu, uwzględniają wspólne okoliczności sprawy i zostają przyjęte przez Sąd. Naruszył tym samym przepis art. 328 § 2 k.p.c., nakazujący wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia. Zdaniem strony pozwanej ujednolicenia, które spowodowało zmniejszenie żądań niektórych osób przystępujących do grupy zgłoszonych w ich oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, dokonano bez jakiejkolwiek zgody członków grupy na takie ujednolicenie. Niezależnie od wysokości zgłaszanych w oświadczeniu wobec Banku pretensji finansowych, niektórzy członkowie zawiązujący grupę zostali przypisani do podgrup, dla których ustalono niższą wysokość roszczenia. W obrębie grup roszczenia wobec Banku zostały zunifikowane do wynikającego z oświadczenia najniższego roszczenia członka danej podgrupy. Treść oświadczenia o przystąpieniu do grupy nie zawiera jakiejkolwiek informacji i oświadczenia w zakresie możliwości ujednolicenia roszczeń, zasad tego ujednolicenia; nie wskazuje też, aby do jakiegokolwiek ujednolicenia w ogóle miało dojść, czyli, aby kwota roszczenia pieniężnego, której zasądzenia od Banku domaga się osoba przystępująca do grupy, mogła zostać zmniejszona. Natomiast do takiego dowolnego zmniejszenia roszczeń w odniesieniu do kilku osób przystępujących do grupy doszło.

Pozwany zarzucił również, że Sąd I instancji nie wypowiedział się w ogóle, czy ujednolicenie w podgrupach poprzez obniżenie wysokości roszczeń pieniężnych niektórych członków podgrup wbrew wysokości ich roszczeń wobec Banku, wskazanych w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, spełnia przesłankę dokonania ujednolicenia z uwzględnieniem wspólnych okoliczności sprawy. W ocenie strony pozwanej, wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, ani punkty 1-4 petitum pozwu, ani „Wyliczenie wysokości roszczeń członków grupy”, będące załącznikiem do pisma przygotowawczego pełnomocników powoda, nie spełniają wymogu wykazu osób, które do grupy przystąpiły, sporządzonego przez reprezentanta grupy.

Jak wskazał pozwany, wśród członków grupy wskazanych w pozwie nie znalazł się M. W., którego oświadczenie o przystąpieniu do grupy zostało przedstawione Sądowi i doręczone stronie pozwanej. Zatem brak wykazu sporządzonego przez reprezentanta grupy, spełniającego wymagania z przepisu art. 12 zd. 2 ustawy, powoduje pojawianie się wątpliwości co do składu grupy i przyczyn nieumieszczenia tej osoby w składzie grupy, mimo przyjęcia przez reprezentanta grupy jej oświadczenia o przystąpieniu do grupy. W niniejszej sprawie doszło do niewyjaśnionej niczym rozbieżności członków grupy, wskazanych w pozwie, a członków grupy, utworzonej na podstawie złożonych oświadczeń o przystąpieniu do grupy.

Strona powodowa złożyła odpowiedź na zażalenie, w której wniosła o:

– oddalenie zażalenia strony pozwanej w całości;

– zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu podano, że błędne stanowisko strony pozwanej wynika z wadliwego zrozumienia odrębności postępowania grupowego oraz roli i znaczenia instytucji reprezentanta grupy w tym postępowaniu. Niezachowanie wymogów formalnych oświadczenia o przystąpieniu do grupy, unormowane w art. 12 ustawy, nie może skutkować odmową reprezentanta grupy umieszczenia danej osoby w wykazie członków grupy. Wymóg standaryzacji roszczeń (nie natomiast ryczałtu) skutkuje upoważnieniem udzielonym przez ustawodawcę reprezentantowi grupy (jako powodowi w postępowaniu grupowym) do modyfikacji żądania członka grupy. Modyfikacja taka jest prawnie skuteczna pomimo braku stosownej zgody, a członek grupy, którego żądanie zostało w ten sposób zmodyfikowane, nie ma możliwości odwołania oświadczenia reprezentanta. Wyłączna inicjatywa dowodowa po stronie powodowej przysługuje reprezentantowi grupy. Treść oświadczeń członków grupy może stanowić podstawę do ustalenia stanu faktycznego w sprawie, jednak ostateczna decyzja co do tego, jakie twierdzenia staną się podstawą żądania dochodzonego w postępowaniu grupowym, należy do reprezentanta grupy. Reprezentant może uzupełniać i modyfikować twierdzenia przedstawione w oświadczeniach członków grupy.

Strona powodowa podniosła również, że ustawodawca nie przewidział sankcji w postaci odrzucenia pozwu z powodu braku stosownej zgody na (jak twierdzi pozwany) ryczałtowanie roszczeń w treści oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Ponadto za nieuzasadnione strona powodowa uznała wyręczanie reprezentanta grupy w ustalaniu składu grupy przez pełnomocnika pozwanego banku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie znajdują uzasadnienia zarzuty naruszenia zaskarżonym postanowieniem wskazanych w zażaleniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44).

Postępowanie grupowe prowadzone jest w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (art. 1 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. Przyjmuje się, że ujednolicenie wysokości roszczeń oznacza zgłoszenie do postępowania grupowego roszczeń w identycznej wysokości dla wszystkich członków grupy. Zróżnicowanie ich wysokości pomiędzy członkami grupy możliwe jest wyłącznie przy wykorzystaniu instytucji podgrup, w ten sposób, że wszyscy członkowie danej podgrupy dochodzą roszczenia w jednakowej wysokości, natomiast wysokość roszczeń może być różna w przypadku członków różnych podgrup. Art. 2 ust. 1 ustawy wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Takie rozumienie przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych potwierdza także treść uzasadnienia projektu ustawy (s. 4-5): „W przypadku gdy w postępowaniu grupowym ma być dochodzone roszczenie o zasądzenie kwoty pieniężnej, członkowie grupy muszą zgodzić się na ryczałtowe określenie wysokości należnego im odszkodowania, tzn. na jego ujednolicenie (standaryzację), rezygnując z ewentualności dochodzenia swojego roszczenia indywidualnie i z jego zaspokojenia w szerszym zakresie” (zob. Komentarz do art. 2 ustawy, [w:] T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010). Ujednolicenie wysokości roszczenia obejmuje każdego członka grupy, a zatem zgoda na ujednolicenie powinna być wyrażona przez wszystkich jej członków. Otrzymanie zgody wszystkich członków grupy stanowi niezbędny warunek wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne (zob. M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010, s. 116).

Wspólne okoliczności sprawy, w rozumieniu art. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, stanowiące o dopuszczalności ujednolicenia roszczeń w ramach tworzonych podgrup, to okoliczności, które są wspólne, czyli takie same dla członków grupy i jednocześnie inne od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych podgrup. W sytuacji, gdy faktyczna i prawna podstawa dochodzonych roszczeń i jednorodny ich charakter są te same dla wszystkich powodów, ujednolicenie roszczeń, jeżeli powodowie decydują się prowadzić proces w postępowaniu grupowym, musi się dokonać w odniesieniu do nich wszystkich, bez możliwości podziału na mniejsze grupy, warunkowanego tylko różną wysokością tych samych roszczeń (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 r., sygn. akt V ACz 354/13).

Wymogi formalne dotyczące oświadczenia o przystąpieniu do grupy precyzuje art. 12 zd. 1 ustawy, zgodnie z którym w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy (zd. 2). Sąd doręcza wykaz pozwanemu (zd. 3). Wyróżniane są trzy etapy umożliwiające złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy: 1) okres, który biegnie do momentu wniesienia pozwu (art. 6 ust. 2 ustawy), 2) okres do dwóch miesięcy od daty obwieszczenia ogłoszenia o wytoczeniu powództwa w postępowaniu grupowym (art. 11 ust. 1 ustawy), 3) termin do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 13 ust. 2 ustawy) (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 r., sygn. akt I ACz 464/13). Ze względu na skutki, jakie wywołuje złożenie wykazu z oświadczeniami, wykaz członków grupy wraz z załączonymi oświadczeniami o przystąpieniu traktowany jest – w chwili ich złożenia do sądu – jako szczególnego rodzaju pismo procesowe. Ustawa nie określa żadnych wymagań co do formy i treści wykazu osób, które przystąpiły do grupy. Istotne jest, aby wykaz wymieniał osoby, które przystąpiły do grupy, oraz by treść oświadczeń pokrywała się z treścią wykazu. W razie rozbieżności sąd może wezwać reprezentanta do usunięcia braków, względnie odmówić objęcia poszczególnych osób postanowieniem co do składu grupy. Wykaz powinien obejmować zarówno osoby, które przystąpiły po ogłoszeniu o wszczęciu postępowania, jak i te objęte pozwem od początku, oraz ewentualnie te, które przystąpiły do postępowania w międzyczasie (zob. Komentarz do art. 12 ustawy, [w:] T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010).

W przedmiotowej sprawie spełnione zostały wymogi ustawowe zarówno odnośnie ujednolicenia roszczeń dochodzonych przez członków grupy (w której zgodnie z ustawą wydzielone zostały podgrupy), jak i do sporządzenia i przedłożenia wykazu osób, które przystąpiły do grupy. Jak wynika z przytoczonej wykładni art. 2 ustawy, z przystąpieniem do grupy wiąże się zgoda na standaryzację roszczeń. Według tych kryteriów Sąd Okręgowy dokonał oceny żądań zgłoszonych przez stronę powodową. Analogicznie za niezasadne należy uznać twierdzenia o nieprawidłowym sporządzeniu wykazu osób, które przystąpiły do grupy, zawartego w odpowiednich punktach petitum pozwu, a także w osobnym piśmie przygotowawczym. Skoro bowiem, jak podkreślono, na gruncie ustawy brak szczegółowych wymogów co do formy i treści wykazu, nie zachodzą podstawy do odmowy spełnienia w analizowanym przypadku wskazanego warunku. Przedstawiony przez powódkę wykaz odpowiada treści oświadczeń o przystąpieniu poszczególnych osób do grupy. Nie sposób zatem podzielić argumentacji pozwanego kwestionującego zadośćuczynienie przez stronę powodową powyższym przesłankom.

Chybiony jest również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 k.p.c. Zarzut taki mógłby być usprawiedliwiony jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia uniemożliwiałaby całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do jego wydania. Tymczasem treść uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wyraźnie wskazuje na dokonaną przez Sąd ocenę roszczeń członków grupy z uwzględnieniem wymogów określonych w art. 2 ust. 1 ustawy. Jak wskazał Sąd Okręgowy: „wskazane w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy kwoty obejmują wysokość roszczeń przysługujących poszczególnym członkom grupy wobec banku. Kwota wskazana w oświadczeniu określa więc wysokość żądań osób, które przystępują do grupy, a te następnie mogą zostać ujednolicone”. Ponadto w uzasadnieniu postanowienia zwrócono uwagę, że „strona pozwana nie kwestionowała, iż w niniejszym procesie podstawa faktyczna zgłoszonych roszczeń jest jednakowa” (vide: s.1 i 2 uzasadnienia).

W świetle przytoczonych powyżej okoliczności orzeczono jak na wstępie, oddalając zażalenie (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 11 lipca 2014 r.

Written by

  1. Kwoty wskazane w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy obejmują wysokość roszczeń przysługujących poszczególnym członkom. Kwota wskazana w oświadczeniu określa więc wysokość żądania danej osoby, która przystępuje do grupy, a ta następnie może zostać ujednolicona. Poszczególne osoby wyrażają zgodę na takie właśnie ujednolicenie, które jest konsekwencją przystąpienia do grupy. W przypadku dokonania ujednolicenia, wysokość dochodzonych roszczeń w ramach podgrupy niewątpliwie może być niższa od wysokości poszczególnych roszczeń przysługujących pierwotnie członkom danej podgrupy.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Baca

Sędziowie:          SSO Krzysztof Rudnicki, SSO Piotr Jarmundowicz

po rozpoznaniu w 11 lipca 2014 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy z powództwa E. S. działającej jako reprezentant grupy przeciwko (…) S.A. we W. o zapłatę

postanawia:

rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

Powódka E. S., jako reprezentant grupy, wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (…) S.A. kwoty po 1.041,46 zł na rzecz każdego z członków podgrupy A: (…) oraz (…), kwoty po 2.622,98 zł na rzecz każdego z członków podgrupy B: (…), kwoty po 3.010,77 zł na rzecz każdego z członków podgrupy C: (…) oraz kwoty po 3.491,59 zł na rzecz każdego z członków podgrupy D: (…).

W piśmie przygotowawczym z dnia 10 lipca 2014 r. strona pozwana (…) S.A. podniosła zarzut niedopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie i wniosła o odrzucenie pozwu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Jak wynika z art. 1 ust. 1 powołanej ustawy, postępowanie grupowe jest dopuszczalne w sprawach, w których dochodzone jest roszczenie jednego rodzaju przez grupę osób (co najmniej dziesięciu), a nadto, gdy podstawa faktyczna zgłaszanych roszczeń jest jednakowa, to jest ta sama lub taka sama. Ustawa ma zastosowanie m. in. w sprawach o ochronę konsumentów (art. 1 ust. 2 ww. ustawy), jak ma to miejsce w niniejszym postępowaniu. Powódka wskazała bowiem, iż żądane kwoty obejmują świadczenia nienależne. Stwierdziła, iż strona pozwana otrzymała korzyść majątkową jej kosztem poprzez obciążenie kredytobiorców kosztami zawarcia przez siebie generalnej umowy ubezpieczenia niskiego wkładu w kredytach hipotecznych i wzbogaciła się bezpodstawnie o pobrane od nich składki ubezpieczeniowe.

Strona pozwana nie kwestionowała, iż w niniejszym procesie podstawa faktyczna zgłoszonych roszczeń jest jednakowa. Zarzuciła jednak, że treść oświadczeń o przystąpieniu do grupy 5 członków podgrup wskazanych w pozwie jest różna z wysokością ich roszczeń wobec banku zgłoszonych w pozwie.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym postępowanie to – w sprawach o roszczenia pieniężne – jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy, przy czym w myśl ustępu 2 ww. artykułu, ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. Nadto zgodnie z art. 12 zd. 1 powołanej ustawy w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Niewątpliwie zasadniczą treścią ww. oświadczenia jest wskazanie przez uprawnionego zgłaszanego żądania. Jak wynika ze złożonych oświadczeń:

– zarówno powódka, jak i (…), wskazały w nich kwotę 1.772,56 zł, podczas gdy w ramach podgrupy A w pozwie na rzecz jej członków żądana jest kwota 1.041,46 zł,

– (…) podała kwotę 2.665,37 zł, gdy w ramach podgrupy B dochodzona jest kwota 2.622,98 zł,

– (…) wskazała zaś kwotę 3.748,05 zł, a (…) kwotę 4.140,18 zł, podczas gdy w ramach podgrupy D dochodzą oni kwoty po 3.491,59 zł.

Stwierdzić należy, iż wskazane w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy kwoty obejmują wysokość roszczeń przysługujących poszczególnym członkom grupy wobec banku. Kwota wskazana w oświadczeniu określa więc wysokość żądań osób, które przystępują do grupy, a te następnie mogą zostać ujednolicone. Zdaniem Sądu, poszczególne osoby wyrażają zgodę na takie właśnie ujednolicenie, które jest konsekwencją przystąpienia do grupy. W przypadku dokonania ujednolicenia, wysokość dochodzonych roszczeń w ramach podgrupy niewątpliwie może być niższa od wysokości poszczególnych roszczeń przysługujących członkom danej podgrupy wobec pozwanego Banku.

Strona pozwana zarzuciła nadto, że wbrew przepisowi art. 12 zd. 2 ww. ustawy do pozwu nie dołączono wykazu osób, które przystąpiły do grupy. W ocenie Sądu wykaz taki obejmują punkty 1 do 4 petitum pozwu, dodatkowo wykaz ten został złożony również z pismem przygotowawczym powódki z dnia 13 lutego 2014 r. Wskazano w nim dodatkowo sposób wyliczenia dochodzonych roszczeń (k. 165). Nadto w toku postępowania, po zarządzeniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, może zajść konieczność złożenia przez powódkę kolejnego wykazu osób, które przystąpiły do grupy.

Odnośnie zarzutu, iż nie zostało wyjaśnione, czy (…) i (…) to ta sama osoba, wskazać należy, iż z zaświadczenia systemu (…) wynika, że w związku z zawarciem małżeństwa w dniu (…) r. (…) nosi obecnie nazwisko (…) (k. 180-181).

Nadto strona pozwana wskazała, że skład grupy określony w pozwie nie jest tożsamy ze składem grupy ustalonym na podstawie oświadczeń jej członków. Stwierdzić należy, że wprawdzie przedłożone zostało przez pełnomocników powódki oświadczenie o przystąpieniu do grupy (…), jednak nie został on wskazany jako członek grupy ani w pozwie, ani we wspomnianym wykazie członków grupy. Oznacza to, iż na obecnym etapie postępowania nie jest on traktowany jako osoba, która przystąpiła do grupy.

Mając powyższe na względzie, Sąd uznał, iż w sprawie spełnione zostały przesłanki, wskazane w art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, warunkujące rozpoznanie sprawy w tymże postępowaniu, wobec czego na podstawie art. 10 ust. 1 zd. 2 powołanej ustawy orzeczono jak w sentencji postanowienia z dnia 11 lipca 2014 r.

Zamieszczone na stronie orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, opracowanie wizualne, usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek oraz wprowadzenie skrótu „u.d.p.g.”.

Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 4 kwietnia 2014 r.

Written by

  1. Osoby zgłaszające przystąpienie do grupy muszą spełnić wszystkie wymogi określone w art. 12 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym tj. zgłosić żądanie, wskazać okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawić dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu.
  2. Sąd powinien ustalić już na etapie badania składu grupy, czy roszczenia poszczególnych członków grupy nie są przedawnione.
  3. W przypadku stwierdzenia przez sąd na wstępnym etapie postępowania grupowego, że roszczenie jest przedawnione, członek grupy może indywidualnie dochodzić roszczeń w odrębnym postępowaniu np. z powołaniem się na art. 5 k.c.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Alicja Fronczyk

Sędziowie:                     SSO Ewa Ligoń-Krawczyk, SSO Rafał Wagner

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa M. B. jako reprezentanta grupy: [43 członków grupy] przeciwko (…) S.A. w W. o zapłatę

postanawia:

na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, ustalić, że w skład grupy wchodzą następujące osoby: P. P. (1), B. P. (1), K. B. (1), A. S., J. B. (1), K. B. (2), G. W., M. W., R. O., A. O., T. M., M. M. (1), B. S. (1), M. M. (2), G. M., J. B. (2), A. B., B. C., J. S. (1), B. S. (2), M. S. (1), J. S. (2), B. B., E. G., M. S. (2), K. S., W. K. (1), B. K., W. P., B. P.(2), J. N., A. N., D. P., J. J. (1), M. J., W. K. (2), J. K., G. P., J. P., J. J. (2), A. J., E. P. i D. K..

 

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 lutego 2012 r. M. B., działając jako reprezentant grupy, wniosła o zasądzenie na rzecz poszczególnych członków grupy kwot wskazanych w żądaniu pozwu, ewentualnie o ustalenie odpowiedzialności pozwanego (…) S.A. w W. za szkodę z tytułu nienależytego wykonania umów sprzedaży lokali w budynku (…) przy ul. (…) w W., zawartych z członkami grupy, w ten sposób, że całkowita wysokość odszkodowania wynosi 239.070,40 zł, a (…) S.A. jest odpowiedzialny wobec każdego z członków grupy w części odpowiadającej jego udziałowi w nieruchomości wspólnej budynku w całkowitej kwocie odszkodowania. W uzasadnieniu stanowiska powódka wskazała, iż członkowie grupy są konsumentami, w latach 2002-2004 zawierali z pozwanym umowy sprzedaży lokali. Pozwany nienależycie wykonał swoje zobowiązania, gdyż nieruchomość wspólna posiada szereg wad związanych z izolacją patio i izolacją stropu garażu podziemnego, co skutkuje przeciekaniem wody pomiędzy poziomami garaży i do komór śmietnikowych.

Pozwany w piśmie procesowym z dnia 11 czerwca 2012 r. wniósł o odrzucenie pozwu.

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2012 r. Sąd odrzucił pozew (postanowienie – k. 1029). Podstawę takiego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że dwaj członkowie grupy – P. P. (2) i S. P. nie nabyli lokalu jako konsumenci, w konsekwencji nie mogą dochodzić roszczeń w postępowaniu grupowym. Na etapie postępowania międzyinstancyjnego P. P. (2) i S. P. złożyli oświadczenie o wystąpieniu z grupy.

Na skutek zażalenia powoda (reprezentanta grupy) Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 19 października 2012 r. uchylił postanowienie z dnia 28 czerwca 2012 r. i sprawę przekazał tut. Sądowi do ponownego rozpoznania (postanowienie – k. 1146).

W dalszym toku postępowania pozwany podtrzymał wniosek o odrzucenie pozwu podnosząc, że sprawa nim objęta nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym, gdyż:

1) dochodzone roszczenie nie jest „roszczeniem o ochronę konsumentów” w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”),

2) brak legitymacji procesowej czynnej po stronie powódki,

3) nieważna jest umowa reprezentanta grupy z pełnomocnikiem.

Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 r. odmówił odrzucenia pozwu i oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie powódki do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, i postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2013 r. Sąd zarządził ogłoszenie w wydaniu (…) dziennika (…), o wszczęciu postępowania grupowego zakreślając dwumiesięczny termin na złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Ogłoszenie ukazało się w dniu 19 września 2013 r.

Pismem z dnia 19 listopada 2013 r. reprezentant grupy zgłosił przystąpienie do postępowania grupowego nowych członków, tj. W. K. (2), J. K., G. P., J. P., J. J. (2), A. J., E. P. i D. K.. Do zgłoszenia dołączył oświadczenia nowych członków o przystąpieniu do grupy wraz z uaktualnionym wykazem członków grupy z podziałem na podgrupy oraz wskazaniem wysokości roszczeń po ujednoliceniu roszczeń w podgrupach (pismo – k. 1334-1343). Dodatkowo przy piśmie z dnia 22 listopada 2013 r. strona powodowa złożyła odpisy aktualne z ksiąg wieczystych dla nowych członków grupy (pismo – k. 1500).

Pozwany pismem z dnia 15 stycznia 2014 r. wniósł zarzuty co do członkostwa w grupie J. J. (2), A. J., E. P. i D. K.. Podniósł, że roszczenia tych osób, będące przedmiotem postępowania, są przedawnione z uwagi na upływ 10-letniego terminu i nie mogą być dochodzone w postępowaniu sądowym. Pozwany wskazał daty zawarcia przez ww. osoby umów ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokali w budynku mieszkalnym przy ul. (…) w W.; kolejno: J. J. (2) i A. J. zawarli umowę z pozwanym w dniu 13 sierpnia 2002 r., E. P. w dniu 22 października 2002 r., a D. K. w dniu 14 października 2002 r. Jednocześnie pozwany wskazał, że w jego ocenie zawezwania do próby ugodowej z dnia 30 maja 2012 r., 26 marca 2012 r. oraz 20 lutego 2012 r. nie były czynnościami skutkującymi przerwaniem biegu przedawnienia w rozumieniu art. 123 k.c. (pismo – k. 1520-1526).

Strona powodowa pismem z dnia 31 stycznia 2014 r. wniosła o oddalenie zarzutów pozwanego i ustalenie składu grupy zgodnie z pismem z dnia 19 listopada 2013 r. Zarzuciła przy tym, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia nie może być przedmiotem orzekania Sądu na etapie postępowania o ustalenie składu grupy (pismo – k. 1529-1534).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Przy czym postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

W ocenie Sądu osoby zgłaszające przystąpienie do grupy spełniły wszystkie wymogi określone w art. 12 u.d.p.g., tj. zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające, okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu. Pozwany tych okoliczności nie kwestionował ograniczając się do podniesienia zarzutu przedawnienia. Przy czym spór pomiędzy stronami dotyczył tego, czy w ogóle przedawnienie stanowi przedmiot badania sądu na etapie ustalania składu grupy.

Zdaniem Sądu, trafnie podnosi pozwany, że już na etapie badania składu grupy sąd powinien ustalić, czy roszczenia poszczególnych członków grupy, o ile istnieją, nie są przedawnione. Celem ustalenia składu grupy jest zweryfikowanie czy dochodzone roszczenia są jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej. W związku z tym, że strona powodowa dochodzi roszczeń pieniężnych, wymagane jest też ujednolicenie żądań przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy (art. 2 u.d.p.g.). Zatem to na wstępnym etapie postępowania, rolą sądu jest określenie przesłanek dopuszczalności żądania indywidualnie definiujących sytuację członka grupy, tak aby na drugim etapie możliwe było rozstrzygnięcie co do istoty sprawy w zakresie przesłanek wspólnych. W przeciwnym razie merytoryczne rozstrzyganie sprawy w niczym nie różniłoby się od postępowania prowadzonego w zwykłym trybie z udziałem wielu powodów z pominięciem przepisów u.d.p.g., a sąd indywidualnie musiałby rozważać, czy w stosunku do poszczególnych członków grupy nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia lub czy nie doszło do nadużycia prawa przez pozwanego w związku z podniesieniem zarzutu przedawnienia.

Podkreślić przy tym należy, że prezentowany pogląd nie pozbawia członka grupy, w przypadku stwierdzenia, że jego roszczenie jest przedawnione, możliwości indywidualnego dochodzenia roszczeń w odrębnym postępowaniu, np. z powołaniem się na art. 5 k.c.

Tym samym Sąd nie podziela stanowiska zaprezentowanego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu postanowienia w sprawie I ACz 868/12 (niepubl.), iż zarzut przedawnienia roszczeń wykracza poza ramy badania wstępnego.

Przechodząc do oceny zasadności zarzutu przedawnienia, w ocenie Sądu, w stosunku do wszystkich członków grupy jest on chybiony. Niesporne jest, że J. J. (2), A. J., E. P. i D. K., przed upływem 10 lat od daty nabycia lokali złożyli wnioski o zawezwanie do próby ugodowej.

Zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia pod warunkiem jednoznacznego oznaczenia żądanej wierzytelności (np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2012 r., V CSK 515/11, publ. M.Pr.Bank. 2013/10/57, z dnia 10 sierpnia 2006 r., VI CSK 238/06, publ. LEX nr 358793). Powoływanie się przez pozwanego na orzeczenie tut. Sądu w sprawie I C 190/13 (w stosunku do którego apelacja została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2014 r., I ACa 1194/13) stanowi nadużycie, albowiem problem rozpoznawany przez Sąd w powołanej sprawie dotyczył przerwania biegu terminu przedawnienia przez kolejne wnioski o zawezwanie do próby ugodowej, a nie pierwszy wniosek.

Wobec powyższego Sąd ustalił, że członkowie grupy skutecznie udowodnili przynależność do grupy a ich roszczenia nie są przedawnione.

Z tych względów Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 17 u.d.p.g..

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 27 listopada 2013 r.

Written by

Postanowienie uchylone postanowieniem Sądu Najwyższego Izba Cywilna z 18 września 2015 r., I CSK 672/14, sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

  1. Wymagania formalne oświadczenia o przystąpieniu do grupy normuje art. 12 PostGrU. Poza wyraźną wolą przystąpienia do grupy oświadczenie powinno precyzyjnie określać żądanie, które zgłasza wobec pozwanego osoba przystępująca do grupy z podaniem okoliczności je uzasadniających oraz wykazaniem dowodów. Jednocześnie oświadczenie o przystąpieniu do grupy ma wskazywać okoliczności uzasadniające przynależność tej osoby do grupy wraz z dowodami świadczącymi o tej przynależności. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy powinno zawierać także wszystkie obligatoryjne elementy pozwu, a dodatkowo okoliczności, które świadczą o tym, że żądanie zgłaszane przez osobę jest roszczeniem w rozumieniu art. 1 PostGrU. Oznacza to, że roszczenie osoby wstępującej do grupy powinno być tego samego rodzaju co roszczenia osób objętych pozwem. Przystępujący do grupy powinien także wykazywać w tym oświadczeniu związek faktyczny z roszczeniami pozostałych członków grupy. W zakresie okoliczności uzasadniających żądanie osoba przystępująca do grupy zobowiązana jest wykazać, że są one takie same jak te wskazane w pozwie. W przeciwnym bowiem przypadku roszczenie osoby chcącej przystąpić do grupy nie będzie spełniało przesłanek roszczenia dochodzonego w postępowaniu grupowym określonych w art. 1 PostGrU. Stąd też wykazanie okoliczności uzasadniających żądanie jest jednocześnie wskazaniem okoliczności uzasadniających przynależność do grupy. Zgodnie z treścią art. 12 PostGrU okoliczności te winny zostać poparte dowodami wskazanymi w oświadczeniu przez osobę przystępującą do grupy, przy czym to osoba przystępująca do grupy ma wykazać reprezentantowi grupy, iż istnieją dowody świadczące o wszystkich okolicznościach, o jakich stanowi art. 12 przywołanej ustawy.
  2. Reprezentant grupy dołącza do pozwu oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Oświadczenia te nie podlegają uzupełnieniu, czy też poprawieniu w trybie art. 130 k.p.c., gdyż jedynie reprezentant grupy, względem którego takie oświadczenia były składane, może wezwać daną osobę do ewentualnego poprawienia, czy też uzupełnienia oświadczenia.
  3. Badając oświadczenia, Sąd winien najpierw ustalić ich treść, a następnie ocenić, czy jest ona wystarczająca do stwierdzenia, czy poprzez ich złożenie powód wykazał dopuszczalność rozpoznania sprawy w trybie przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
  4. Nie jest dopuszczalne przystąpienie do postępowania grupowego przez ogólnikowe sformułowanie, że osoba przystępująca do grupy ma takie same roszczenia, jakie zostaną sformułowane w przyszłości w pozwie, a okoliczności uzasadniające uczestnictwo przystępującego do grupy i samo roszczenie są takie, jakie zostaną wskazane w przyszłości.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Regina Owczarek – Jędrasik (spr.)

Sędziowie:           SSA Ewa Klimowicz-Przygódzka, SSA Małgorzata Manowska

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) sp. z o.o. w W. przeciwko (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt XX GC 1004/12,

postanawia:

  1. uchylić punkt I postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lipca 2013 r. i pozew odrzucić;
  2. uchylić punkt II postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lipca 2013 r. i umorzyć postępowanie w przedmiocie wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu;
  3. zasądzić od (…) sp. z o.o. w W. na rzecz (…) w N. (Cypr) kwotę 7.217,00 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji;
  4. zasądzić od (…) sp. z o.o. w W. na rzecz (…) w N. (Cypr) kwotę 5.230,00 (pięć tysięcy dwieście trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

 

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie dopuścił do rozpoznania w postępowaniu grupowym sprawę wytoczoną przez (…) Sp. z o.o. w W., jako reprezentanta grupy: (…) przeciwko (…) w N. (Cypr), administratorowi serwisu (…) o zaniechanie naruszania majątkowych praw autorskich członków grupy (pkt I). Ponadto Sąd oddalił wniosek pozwanego (…) w N. (Cypr) o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji (pkt II).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, iż wniosek powoda o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym zasługiwał na uwzględnienie, albowiem w niniejszej sprawie łącznie spełnione zostały zarówno ogólne przesłanki procesowe, wynikające z kodeksu postępowania cywilnego, jak i kwalifikowane przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego.

Sąd I instancji stwierdził, iż przedmiotowa sprawa dotyczy roszczeń powoda o zakazanie pozwanemu stosowania w ramach (…) systemu wymiany plików oraz nakazanie pozwanemu określonego zachowania w razie uzyskania wiedzy lub wiarygodnej wiadomości o bezprawnym rozpowszechnianiu utworów, do których członkom grupy przysługuje monopol autorski. Roszczenia powoda o zaniechanie dokonywania naruszeń przewidziane zostały w art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. 2006.90.631 ze zm.) oraz w art. 18 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. 2003.153.1503 ze zm.). Natomiast odpowiedzialność pozwanego wiąże się z jego działalnością jako pośredniego naruszyciela na tle art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w związku z art. 422 k.c. Tym samym roszczenia mieszczą się, zdaniem Sądu I instancji, w przedmiotowym zakresie postępowania grupowego, bowiem za naruszenie autorskich praw majątkowych odpowiada nie tylko bezpośredni naruszyciel, ale także współsprawca oraz osoby określone w art. 422 k.c., a ich odpowiedzialność jest solidarna.

Sąd Okręgowy uznał także, iż spełniona została przesłanka jednorodzajowości roszczeń członków grupy oraz oparcie ich na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Zdaniem Sądu I instancji roszczenia w przedmiotowym sporze mają swe źródło zarówno w jednego rodzaju stosunku prawnym – delikcie, jak również są tożsame z materialnoprawnego punktu widzenia.

Podstawę faktyczną przedmiotu sporu uzasadniają okoliczności tożsame dla wszystkich członków grupy: posiadanie przez członków grupy majątkowych praw autorskich do wskazanych utworów, naruszanie tychże majątkowych praw autorskich poprzez bezprawne rozpowszechnianie przez podmioty korzystające z systemu wymiany plików utworów udostępnianych w ramach serwisu (…), a także organizacja i prowadzenie narzędzia systemu wymianu plików w ramach serwisu (…).

W zakresie oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy Sąd Okręgowy uznał, iż zostały one wyrażone w sposób jasny, stanowczy, a ich dookreślenie poprzez wskazanie określonych elementów nastąpiło przez odesłanie do równie jasnej i precyzyjnej treści pozwu.

Odnosząc się do wniosku pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 60.000 złotych, Sąd Okręgowy uznał, iż wartość przedmiotu sporu i poziom spodziewanych kosztów w stosunku do sytuacji materialnej powoda uzasadnia twierdzenie, że ewentualne koszty procesu zostaną w pełni zaspokojone. Zgodnie bowiem z informacją z Krajowego Rejestru Sądowego kapitał powodowej Spółki wynosi 4.870.300,00 złotych.

Powyższe postanowienie zaskarżył pozwany wnosząc o jego zmianę i odrzucenie pozwu, a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podniósł, iż przystępując do grupy każdy jej członek powinien złożyć oświadczenie, w którym określi swoje żądanie, wskaże okoliczności je uzasadniające, a także przynależność do grupy oraz przedstawi dowody. Natomiast w przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Każde z oświadczeń zawierało jedynie formułkę dotyczącą tego, iż żądania członka grupy są takie same jak roszczenia powoda wskazane w pozwie. Dodatkowo oświadczenia zostały złożone w październiku 2012 r., a pozew, do którego oświadczenia się odwołują datowany jest na dzień 15 listopada 2012 r. Tym samym w dacie składania oświadczeń pozew jeszcze nie istniał, a oświadczenia mają charakter jedynie blankietowy.

Z uwagi zatem na to, iż oświadczenia członków grupy nie zawierają żądanych obligatoryjnie elementów przewidzianych w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U.2010.7.44) pozew winien zostać odrzucony.

Ponadto pozwany zarzucił brak tożsamości podstawy faktycznej roszczeń przysługujących poszczególnym członkom grupy. Jego zdaniem powód nie sprecyzował i nie wykazał, kiedy (w jakim okresie) miałoby dojść do naruszenia praw autorskich poszczególnych członków grupy. Jego zdaniem z pozwu nie wynika, czy do naruszenia uprawnień członków grupy miałoby dochodzić w dniu wniesienia pozwu. Powód nie wskazał także, by każdy z członków grupy „współpracował z pozwanym przy usuwaniu utworów z Serwisu”. Tym samym sytuacja każdego z członków grupy jest więc w tym aspekcie stanu faktycznego różna. Ponadto nie zostało wykazane, by każdy z członków grupy dokonywał zgłoszeń umieszczenia przez osoby trzecie na portalu (…) plików naruszających prawa autorskie do ich utworów, a pozwany odmówił usunięcia zgłoszonych plików.

W zakresie oddalenia wniosku o złożenie kaucji pozwany podniósł, iż istota zabezpieczania kosztów procesu w postępowaniu grupowym stanowi barierę dla pozwów pieniaczy, przy czym specyfika postępowania grupowego nie wymaga wykazania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Pozwany podniósł także, iż żądana kwota kaucji nie stanowi kwoty „zaporowej” uniemożliwiającej czy też utrudniającej kontynuowanie procesu. Stanowi ona 15 % wartości przedmiotu sporu, a zatem jest niższa od dopuszczalnego poziomu.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powód podniósł, iż prace nad pozwem rozpoczęły się na długo przed złożeniem pisemnych oświadczeń członków grupy o przystąpieniu do grupy. Wola przystąpienia do grupy przez jej poszczególnych członków była wyrażona między innymi poprzez wyznaczenie przedstawicieli odpowiedzialnych za prace nad pozwem, fakt uczestnictwa w spotkaniach, nanoszenie uwag na treść projektu pozwu czy zbieranie dowodów w sprawie. Osoby składające oświadczenia woli nie złożyły ich pod wpływem błędu ani groźby, lecz złożyły je świadomie i zgodnie ze swoją wiedzą. Stąd też oświadczenia w sposób jednoznaczny wyrażają wolę przystąpienia do grupy w związku z pozwem grupowym przeciwko pozwanemu i zawierają jednoznaczne odesłanie do treści pozwu w zakresie wskazania dowodów i okoliczności uzasadniających żądanie.

Ponadto w pozwie, jak i w kolejnych pismach procesowych, przedstawione zostały okoliczności faktyczne stanowiące podstawę faktyczną dla wszystkich roszczeń, których domaga się powód. Są to fakty uzasadniające roszczenia zgłoszone w pozwie, które przysługują każdemu członkowi grupy. Podstawa faktyczna jest tożsama dla wszystkich członków grupy. Każdy utwór każdego członka grupy jest jednakowo traktowany w serwisie (…). Podstawę faktyczną stanowi czyn niedozwolony, którego dopuścił i nadal dopuszcza się pozwany. Polega on na zawodowej i prowadzonej w celach zarobkowych organizacji platformy wymiany pomiędzy użytkownikami plików, w tym plików obejmujących utwory objęte ochroną prawno-autorską, bez zgody osób dysponujących tymi prawami, w ramach portalu (…). Poprzez stosowanie określonych praktyk pozwany dopuszcza się czynów nieuczciwej konkurencji oraz narusza majątkowe prawa autorskie członków grupy oraz innych osób. Do naruszeń tych praw autorskich dochodzi systematycznie i na ogromną skalę.

Natomiast odnosząc się do zarzutów pozwanego w zakresie kaucji powód wskazał, iż pozycja rynkowa poszczególnych członków grupy daje gwarancje, że koszty postępowania zostaną uiszczone w przypadku ewentualnego oddalenia powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż Sąd decydując o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym zobligowany jest sięgnąć do przesłanek procesowych wynikających zarówno z kodeksu postępowania cywilnego, jak i ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., Nr 7, poz. 44 – dalej PostGrU). W art. 1 ust. 1 i 2 PostGrU w związku z art. 2 ust. 1 PostGrU wskazane zostały przesłanki dopuszczalności rozpoznania sprawy, których brak skutkuje odrzuceniem pozwu na podstawie art. 10 ust. 1 PostGrU. Katalog tych przesłanek jest katalogiem zamkniętym, a dla uznania przynależności sprawy cywilnej do postępowania grupowego konieczne jest ich łączne wystąpienie, przy równoczesnym istnieniu ogólnych przesłanek procesowych. Na tej podstawie do kwalifikowanych przesłanek dopuszczalności sprawy w postępowaniu grupowym należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych oraz zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Ocena łącznego wystąpienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym stanowi podstawę rozstrzygnięcia.

Pierwszą z przesłanek stanowi jednorodzajowość roszczeń członków grupy. Przy ocenie tej przesłanki Sąd bada treść żądania pozwu oraz oświadczeń członków o przystąpieniu do grupy.

Należy zwrócić uwagę, iż osoba, która zamierza przystąpić do grupy, musi złożyć stosowne oświadczenie o przystąpieniu do grupy. Oświadczenie to jest zgodą danej osoby na przyłączeniu się do grupy, na rzecz której ma być prowadzone postępowanie sądowe. Jednakże oświadczenie to nie zmierza do wywołania skutków w sferze materialnego prawa cywilnego, lecz zawiera w sobie dorozumianą zgodę na wszystkie warunki, w jakich toczyć się będzie postępowanie. Tym samym oświadczenie to zawiera zgodę osoby przystępującej do grupy na treść pozwu, który reprezentant grupy wnosi następnie do sądu. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy składa się zatem reprezentantowi grupy. Wobec powyższego dodatkowo oświadczenie to zawiera akceptację by określona osoba była reprezentantem grupy. Poza tym oświadczenie zawiera zgodę na ustalone w umowie – zawartej pomiędzy reprezentantem grupy a pełnomocnikiem – zasady wynagrodzenia tegoż pełnomocnika.

Jak już wskazano wnosząc pozew do sądu reprezentant grupy dołącza do niego oświadczenia. Przy czym oświadczenia te nie podlegają uzupełnieniu, czy też poprawieniu w trybie art. 130 k.p.c. Gdyż jedynie reprezentant grupy, względem którego takie oświadczenia były składane, może wezwać daną osobę do ewentualnego poprawienia czy też uzupełnienia oświadczenia (art. 16 ust.2 PostGrU).

Jeżeli chodzi o wymagania formalne oświadczenia o przystąpieniu do grupy to ich treść normuje art. 12 PostGrU. Poza wyraźną wolą przystąpienia do grupy oświadczenie powinno precyzyjnie określać żądanie, które zgłasza wobec pozwanego osoba przystępująca do grupy z podaniem okoliczności je uzasadniających oraz wykazaniem dowodów. Jednocześnie oświadczenie o przystąpieniu do grupy ma wskazywać okoliczności uzasadniające przynależność tej osoby do grupy wraz z dowodami świadczącymi o tej przynależności. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy powinno zawierać także wszystkie obligatoryjne elementy pozwu, a dodatkowo okoliczności, które świadczą o tym, że żądanie zgłaszane przez osobę jest roszczeniem w rozumieniu art. 1 PostGrU. Oznacza to, że roszczenie osoby wstępującej do grupy powinno być tego samego rodzaju co roszczenia osób objętych pozwem. Przystępujący do grupy powinien także wykazywać w tym oświadczeniu związek faktyczny z roszczeniami pozostałych członków grupy. W zakresie okoliczności uzasadniających żądanie osoba przystępująca do grupy zobowiązana jest wykazać, że są one takie same jak te wskazane w pozwie. W przeciwnym bowiem przypadku roszczenie osoby chcącej przystąpić do grupy nie będzie spełniało przesłanek roszczenia dochodzonego w postępowaniu grupowym określonych w art. 1 PostGrU. Stąd też wykazanie okoliczności uzasadniających żądanie jest jednocześnie wskazaniem okoliczności uzasadniających przynależność do grupy. Zgodnie z treścią art. 12 PostGrU okoliczności te winny zostać poparte dowodami wskazanymi w oświadczeniu przez osobę przystępującą do grupy, przy czym to osoba przystępująca do grupy ma wykazać reprezentantowi grupy, iż istnieją dowody świadczące o wszystkich okolicznościach, o jakich stanowi art. 12 przywołanej ustawy.

Z powyższego wynika, iż na podstawie analizy samych oświadczeń o przystąpieniu do grupy Sąd winien mieć możliwość ustalenia jakie okoliczności faktyczne stanowią podstawę roszczeń każdego z członków grupy i które z tychże okoliczności są tożsame dla każdego z członków grupy. Aby to ustalić, Sąd nie może dokonywać analizy treści pozwu i ustalać fakty będące podstawą powództwa, by z kolei następnie ustalić, czy fakty te są rzeczywiście tożsame dla każdego z członków grupy. Dla ustalenia, czy w danej sprawie możliwe jest wszczęcie postępowania grupowego, wystarczająca być powinna analiza samych oświadczeń poszczególnych członków grupy o przystąpieniu do pozwu zbiorowego. W podobny sposób Sąd powinien dokonywać oceny, czy każdemu z członków grupy przysługuje tożsame roszczenie, nadające się do objęcia go jednym pozwem zbiorowym – poprzez porównanie treści złożonych oświadczeń z treścią pozwu.

W świetle powyższego badając oświadczenia, Sąd winien najpierw ustalić ich treść, a następnie ocenić, czy jest ona wystarczająca do stwierdzenia, czy poprzez ich złożenie powód wykazał dopuszczalność rozpoznania sprawy w trybie przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

W realiach rozpoznawanej sprawy okolicznością niepodlegającą dyskusji jest fakt, że powód dołączył do pozwu oświadczenia określonych podmiotów o przystąpieniu do grupy. Formalny wymóg przewidziany w tym zakresie w art. 6 ust. 2 PostGruU został więc przez niego spełniony.

W toku analizy sprawy Sąd ustalił, iż każde z oświadczeń stanowiących załącznik do pozwu było tożsame w swojej treści i zawierało formułę: „Żądania Spółki są takie, jak roszczenia powoda wskazane w Pozwie. Okoliczności uzasadniające żądanie Spółki, jej przynależność do Grupy oraz dowody i okoliczności uzasadniające owo żądanie zostały przedstawione w Pozwie.”

Z takiej treści złożonych oświadczeń nie wynika zatem jakie roszczenia przysługują członkom grupy. Oświadczenia nie wskazują też okoliczności uzasadniających ich żądania. Nie zostały również wskazane okoliczności uzasadniające przynależność do grupy ani żadne dowody na ich potwierdzenie.

Stąd też w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I Instancji bezzasadnie uznał, iż w sprawie zostały spełnione warunki dopuszczalności rozpoznania sprawy w trybie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Dodatkowo zwrócić należy uwagę, iż wszystkie osoby chcące przystąpić do grupy swoje oświadczenia, następnie załączone do pozwu, złożyły w październiku 2012 r. Jednakże treść każdego z oświadczeń odwołuje się do treści pozwu z dnia 15 listopada 2012 r. Tym samym uznać należy, iż w dacie składania oświadczenia woli przez osoby przystępujące do grupy, pozew z dnia 15 listopada 2012 r. de facto jeszcze nie istniał. Stąd też osoby te nie miały świadomości jakie roszczenia powoda zostaną wskazane w pozwie, ani jakie okoliczności uzasadniają jego żądanie, przynależność do grupy oraz dowody i okoliczności uzasadniające owe żądanie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie jest dopuszczalne przystąpienie do postępowania toczącego się według przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przez ogólnikowe sformułowanie, że osoba przystępująca do grupy ma takie same roszczenia, jakie zostaną sformułowane w przyszłości w pozwie, a okoliczności uzasadniające uczestnictwo przystępującego do grupy i samo roszczenie są takie, jakie zostaną wskazane w przyszłości. Oświadczenie bowiem złożone w danej chwili i o określonej treści nie może obejmować elementów, które zostaną dopiero w przyszłości ujęte w pozwie.

W tej sytuacji uznać należało, iż dołączone do pozwu oświadczenia członków grupy nie zawierają żadnego z obligatoryjnych elementów przewidzianych w art. 12 PostGrU, gdyż żaden z członków grupy nie objął swoim oświadczeniem o przystąpieniu do grupy roszczenia ujętego w pozwie.

Wobec powyższego pozew należało odrzucić na podstawie art. 10 ust. 1 PostGrU.

Uwzględniając przywołane wyżej ustalenia Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie w punkcie I i pozew odrzucił na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

Wobec uznania, iż postępowanie grupowe w przedmiotowej sprawie jest niedopuszczalne i odrzucenia pozwu, bezprzedmiotowe stało się orzekanie w przedmiocie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

W związku z powyższym należało uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie II i umorzyć postępowanie w kwestii wniosku o złożenie kaucji na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

Odrzucenie pozwu oznacza, że pozwany wygrał proces w niniejszej sprawie. A to z kolei skutkuje koniecznością zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c.

Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyły się: opłata od zażalenia w kwocie 1.630,00 złotych (pkt I – 1 600,00 zł, pkt II – 30 zł – art. 19 ust. 3, art. 20 ust. 1 i art. 69 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – j. t. Dz. U. 2010.90.594 ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz koszty zastępstwa procesowego za obie instancje.

Koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji wyliczone zostały na podstawie § 6 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 490) na kwotę 7.200,00 złotych.

Natomiast koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym wyniosły 3.600,00 złotych na podstawie § 12 ust. 2 pkt 2 w związku z § 6 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie I Wydział Cywilny z 6 września 2013 r.

Written by

  1. Brak jest racjonalnych podstaw – pomimo umiejscowienia art. 12 u.d.p.g. – do różnicowania wymogów oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób, które przystępują do grupy już w początkowej fazie procesu oraz osób, które przystępują do grupy dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W jednym i drugim przypadku, na podstawie informacji zawartych w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy, sąd ocenia czy dana osoba może uzyskać status członka grupy, czy też nie, a tym samym, czy zostały spełnione wymogi pozwalające na takie przystąpienie. Ocena ta dokonywana jest pod kątem istnienia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych postępowania grupowego zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.

 

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:        SSO Marta Woźniak

Sędziowie:                   SSO Agnieszka Włodyga, SSO Ewa Olszewska

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2013 r. w Krakowie na rozprawie sprawy z powództwa Z. R. reprezentanta grupy złożonej z: [dane osób wchodzących w skład grupy] przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Ś., Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K.; Województwu Ś.; Powiatowi S.; Gminie Miejskiej S., o ustalenie,

postanawia:

  1. stwierdzić, iż w skład grupy wchodzą: [dane 27 członków grupy];
  2. ustalić wartość przedmiotu sporu na dzień 11 kwietnia 2013 r. na kwotę 17.306.598 zł (siedemnaście milionów trzysta sześć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych).

 

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z dnia 20 listopada 2012 r. Sąd zarządził ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego i umieszczenie go w prasie o zasięgu ogólnokrajowym („Gazeta Wyborcza”) i lokalnym („Echo Dnia” i „Tygodnik Nadwiślański”).Wskutek ogłoszenia prasowego, w terminie trzech miesięcy od daty jego opublikowania, jedenaście osób przystąpiło do grupy. W dniu 11 kwietnia 2013 r. (k. 4492) pełnomocnik reprezentanta grupy złożył do sądu pismo zawierające wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy (załącznik nr 17) oraz wykaz osób, które przystąpiły do grupy po ukazaniu się ogłoszenia prasowego wraz z ich oświadczeniami o przystąpieniu (załączniki nr 4, 5-15). Oświadczenia o przystąpieniu do grupy na podstawie ogłoszeń złożyli: M. W., J. K., W. R., W. W., A. D., R. J., J. T., R. B., (…) Sp. Jawna z siedzibą w M., R. W., (…) z siedzibą w S.

Jednocześnie powód wniósł o wydanie na zasadzie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) postanowienia co do składu grupy, że w jej skład wchodzą: (…). Oświadczeniem z dnia 12 marca 2013 r. z grupy wystąpiła J. S.

Do pisma reprezentant grupy dołączył dokumenty dla uprawdopodobnienia przynależności do grupy osób, które przystąpiły do niej na podstawie ogłoszenia (załączniki nr 18-28), jak również dokonał aktualizacji opisu szkody i jej szacunkowej wysokości dotychczasowych członków grupy, szczegółowo uzasadniając takie stanowisko (zmiana powództwa, znaczny upływ czasu od daty wniesienia pierwotnego żądania pozwu o zapłatę, dynamiczny charakter szkody, ustalenie nowej wartości przedmiotu sporu, prawidłowe ukształtowanie stosunków w grupie, fakt częściowego zrekompensowania szkody poprzez uzyskanie świadczeń od ubezpieczycieli lub ze środków publicznych) i dołączając stosowne dokumenty dla uprawdopodobnia tych okoliczności (załączniki nr 29-41).

Strona pozwana Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę Ś. i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. w odpowiedzi na doręczony jej przez sąd wykaz, w piśmie z dnia 13 czerwca br. podniosła zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie (k. 5756, t. XXVIII).

Zarzuciła, że brak podstaw dla rozstrzygania zgłoszonego roszczenia o zapłatę i zgłoszonego później roszczenia o ustalenie w postępowaniu grupowym z uwagi na brak spełnienia przesłanki jednorodzajowości roszczeń członków grupy oraz w odniesieniu do roszczenia o zapłatę dodatkowo z powodu braku przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń w oparciu o wspólne okoliczności sprawy. Podtrzymała zarzut zawisłości sporu w sprawie uzasadniając tym, że drugie roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanych winno podlegać odrzuceniu jako oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej co pierwotne żądanie zapłaty. Braku jednorodzajowości roszczeń dotychczasowych członków grupy i tych którzy przystąpili na skutek ogłoszenia upatruje w tym, że ci pierwsi występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i ustalenie, a drudzy tylko z roszczeniem o ustalenie odpowiedzialności. Okoliczność ta uniemożliwia przystąpienie do grupy osobom zgłaszającym się na podstawie ogłoszeń, bowiem w świetle art. 1 ust.1 u.d.p.g. niedopuszczalne jest rozpoznawanie w postępowaniu grupowym spraw osób występujących z różnymi roszczeniami. W związku z tym pozwany Skarb Państwa wniósł o wydanie postanowienia o odmowie przyznania statusu członka grupy tym osobom.

Nadto pozwany zarzucił, że nie są jednorodzajowe roszczenia o ustalenie osób, które przystąpiły do grupy na podstawie ogłoszenia jak też, że zarówno pomiędzy dotychczasowymi jak i przystępującymi do grupy osobami nie występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę a to z uwagi na różne postaci szkody (szkoda rzeczywista – utracone korzyści), rodzaj mienia, w którym została wyrządzona szkoda (mienie służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych – mienie przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej, tytuł prawny poszkodowanych do mienia w którym została wyrządzona szkoda (prawo własności – ograniczone prawa rzeczowe – stosunki zobowiązaniowe – stosunki zobowiązaniowe). Powoduje to, że podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z dotychczasowych członków grupy jak i osób przystępujących do grupy na podstawie ogłoszeń. Zarzuciła, że roszczenia członków grupy (dotychczasowych jak i tych którzy przystąpili na podstawie ogłoszenia) nie opierają się na tożsamej czy jednakowej podstawie faktycznej. Powyższe z uwagi na brak wskazania konkretnych – co do czasu i miejsca – naruszeń obowiązków prawnych pozwanych z zakresu wykonywania władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej jak również z uwagi na brak jedności zdarzenia wyrządzającego szkodę. Zdaniem pozwanego Skarbu Państwa powód odwołuje się w odniesieniu do wszystkich członków grupy do różnych zdarzeń bezpośrednio wyrządzających im szkodę (zalanie wodami powodziowymi W. czy zalanie wodami powodziowymi rzeki T.), stąd podstawa faktyczna wskazująca na wystąpienie szkody i związku przyczynowego będzie różna w przypadku każdego z członków grupy w zależności od położenia ich mienia.

Nadto zarzucił wadliwość przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych i koncepcji istnienia deliktu złożonego z tej racji, że nie wszyscy pozwani uczestniczyli w delikcie na jego poszczególnych etapach. Wskazaną w piśmie procesowym powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r. aktualizację opisu szkody dotychczasowych dziesięciu członków grupy, których wielkość zgłaszanej szkody uległa obniżeniu, pozwany potraktował jako modyfikację powództwa.

Powód w piśmie procesowym z dnia 31.07.br. (k.5772) podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie z dnia 11 kwietnia br. podnosząc, że większość wywodów pozwanego Skarbu Państwa jest bezprzedmiotowa z uwagi na zmieniony przedmiot postępowania, aktualny etap postępowania grupowego i brak konkretnych zarzutów co do członkostwa w grupie którejkolwiek z osób wskazanych w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r.

Pozostali pozwani nie podnieśli zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie.

 

Sąd zważył, co następuje:

Postanowienie tut. sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym uprawomocniło się z dniem 17 września 2012 r., po oddaleniu przez Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z tej daty do sygn. akt I ACz 1324/12 zażalenia pozwanego Skarbu Państwa od powyższego orzeczenia. Na tym zakończył się pierwszy etap postępowania grupowego tzw. certyfikacji pozwu, tj. badania przesłanek dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Kolejnym etapem jest ustalenie składu grupy, który to etap rozpoczyna się zarządzeniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego a kończy wydaniem postanowienia co do składu grupy.

Na skutek ogłoszenia prasowego przystąpiło do grupy jedenaście osób, które w zakreślonym przez sąd w ogłoszeniu 3-miesięcznym terminie złożyły reprezentantowi grupy oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które to z kolei oświadczenia pełnomocnik reprezentanta grupy przedstawił sądowi wraz z wykazem osób.

Przepis art. 12 z. 1 u.d.p.g. określa wymogi co do formy i treści jakim winny odpowiadać oświadczenia o przystąpieniu do grupy.

Zgodnie z tym przepisem w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. W myśl przepisu art. 16 ust. 1 zd. 2 u.d.p.g. w innych sprawach, niż o roszczenia pieniężne, do ustalenia przynależności członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie. Oprócz tego oświadczenie winno zawierać dokładne oznaczenie uprawnionego i podpis osoby przystępującej.

Brak jest racjonalnych podstaw – pomimo umiejscowienia art. 12 – do różnicowania wymogów oświadczenia o przystąpieniu do grupy osób, które przystępują do grupy już w początkowej fazie procesu oraz osób, które przystępują do grupy dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W jednym i drugim przypadku, na podstawie informacji zawartych w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy, sąd ocenia czy dana osoba może uzyskać status członka grupy, czy też nie, a tym samym, czy zostały spełnione wymogi pozwalające na takie przystąpienie. Ocena ta dokonywana jest pod kątem istnienia przesłanek podmiotowych i przedmiotowych postępowania grupowego zawartych w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g.

Jeżeli chodzi o dotychczasowych członków grupy ich oświadczenia o przystąpieniu do grupy składane na etapie wnoszenia pozwu o zapłatę i podtrzymane po zmianie żądania na ustalenie spełniają warunki z art. 12 u.d.p.g.

Dokonując oceny oświadczeń osób przystępujących do grupy po ogłoszeniu pod kątem wymogów określonych w art. 12 zd. 1 u.d.p.g., sąd stwierdził, że oświadczenia te zawierają niezbędne elementy, o których mowa w cytowanym przepisie.

Wszystkie oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone reprezentantowi grupy na piśmie, w terminie zakreślonym w ogłoszeniu prasowym (3 m-ce), są podpisane przez uprawnionych, zawierają określenie żądania – o ustalenie odpowiedzialności – i okoliczności je uzasadniające oraz okoliczności uzasadniające przynależność do grupy. Ponadto przystępujący do grupy członkowie przedstawili dowody na poparcie faktów wskazanych w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, które posłużyły sądowi do oceny zasadności członkostwa określonej osoby w grupie.

Ustawa nie definiuje pojęcia „przynależności do grupy”. Zdaniem autorów komentarza do ustawy Tomasza Jaworskiego i Patricka Radzimierskiego okoliczności uzasadniające „przynależność do grupy” są co najmniej w części tożsame z okolicznościami uzasadniającymi żądanie. Wykazanie przynależności do grupy wymaga wykazania, że roszczenia danej osoby odpowiadają wzorcowi roszczenia objętego postępowaniem grupowym, wyznaczonemu w postanowieniu o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, tj. że wynikają z tego samego lub takiego samego stanu faktycznego co roszczenia dotychczasowych członków grupy i że są tego samego rodzaju.

Kryteria przynależności do grupy wyznacza w niniejszej sprawie o ustalenie postanowienie tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd przyjął, że roszczenia dotychczasowych członków grupy są jednorodzajowe i oparte na wspólnej podstawie faktycznej. Tym samym sąd ustalił wzorzec roszczenia, do którego należy odnieść roszczenia osób przystępujących na podstawie ogłoszenia. Roszczenia tych osób spełniają kryteria wyznaczone cytowanym postanowieniem. Roszczenia nowo przystępujących członków są jednorodzajowe w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.p.g., bowiem każdy z nich zgłosił żądanie ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek czynu niedozwolonego pozwanych, a więc takie samo rodzajowo roszczenie jak dotychczasowi członkowie grupy po zmianie powództwa w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. Ponadto roszczenia te oparte są na tej samej podstawie faktycznej co dotychczasowych członków grupy, którą stanowi nienależyte wypełnianie przez pozwanych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki W. w dzielnicy K., gminie S., powiecie s., położonego na działce ewidencyjnej nr 1407, obręb 5 S. prawobrzeżny i jego przerwania (wskutek rozmycia) w dniu 19 maja 2010 r. oraz dalszych konsekwencji pozostających w związku z tym zdarzeniem. Każdy z nowych członków grupy doznał szkody majątkowej w mieniu na skutek jego zalania wodami powodziowymi w związku z czynem niedozwolonym pozwanych.

Okoliczności te zostały uprawdopodobnione dokumentami dołączonymi do pisma procesowego powoda z dnia 11.04.br.

Reasumując, roszczenia osób, które przystąpiły do grupy po ogłoszeniu odpowiadają wzorcowi roszczenia ustalonego w postanowieniu tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. o rozpoznaniu sprawy o ustalenie w postępowaniu grupowym.

Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty pozwanego Skarbu Państwa co do członkostwa określonych osób w grupie, o ile można w ogóle przyjąć, że takowe zostały podniesione w piśmie z dnia 13 czerwca br. Odsyłając do lektury wymienionego pisma należy wskazać, że zarzuty te są powtórzeniem zarzutów podnoszonych przez pozwanego na etapie badania dopuszczalności rozpoznania w postępowaniu grupowym sprawy o zapłatę i później po zmianie – żądania o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych – i nie mogą być przedmiotem rozpoznania przez sąd na obecnym etapie. Z tej przyczyny sąd nie widzi potrzeby odnoszenia się do nich, ograniczając się jedynie do podtrzymania swej argumentacji prawnej zawartej w uzasadnieniu postanowień tut. Sądu z dnia 20 maja 2011 r. i 26 kwietnia 2012 r. i postanowień Sądu Apelacyjnego z dnia 7 grudnia 2011 r., a w szczególności z dnia 17 września 2012 r.

Kwestia dopuszczalności rozpoznania sprawy o ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych w postępowaniu grupowym została przesądzona prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 26 kwietnia 2012 r. i nie podlega ponownemu badaniu przez sąd na etapie ustalania składu grupy. Etap certyfikacji pozwu o ustalenie został zakończony z chwilą uprawomocnienia się postanowienia z tej daty. Warto jedynie przypomnieć, że powód w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 r. zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że w miejsce pierwotnego żądania zapłaty wniósł o rozpoznanie sprawy o ustalenie, na zasadzie art. 2 ust. 3 u.d.p.g., że pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy. Zmiana taka była dopuszczalna i polegała ona na swoistym przekształceniu powództwa o zapłatę w ten sposób, że nowe roszczenie (o ustalenie) zostało zgłoszone w miejsce dotychczasowego (o zapłatę) i nie było konieczności orzekania co do pierwotnego żądania. O takich skutkach zmiany powództwa przesądził Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12. Polemika pozwanego Skarbu Państwa w tej kwestii jest bezprzedmiotowa. W tym kontekście zupełnie niezrozumiałe są zarzuty pozwanego, że dotychczasowi członkowie grupy występują z dwoma roszczeniami: o zapłatę i o ustalenie, a ci, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia z jednym żądaniem: o ustalenie i dlatego nie mogą oni przystąpić do grupy z uwagi na to, że te ich roszczenia nie są jednorodzajowe w stosunku do roszczeń dotychczasowych członków grupy.

Pozwany nie zgłosił żadnych konkretnych, nowych zarzutów przeciwko przystąpieniu do grupy członków poza tymi zgłoszonymi na etapie certyfikacji pozwu. W konsekwencji tego i wyżej przyjętych ustaleń brak podstaw aby sąd negatywnie zweryfikował przystąpienie do grupy osób na podstawie ogłoszenia.

Z analizy treści pisma pozwanego SP wynika, że wszelkie zarzuty odnosi do roszczenia o zapłatę albo do roszczeń o zapłatę i o ustalenie, nie przyjmując do wiadomości, że przedmiotem nin. postępowania jest zmienione powództwo o ustalenie odpowiedzialności. Stąd bezprzedmiotowe są zarzuty pozwanego dotyczące zawisłości sporu w sprawie i wniosek o odrzucenie pozwu o ustalenie, zarzuty dotyczące modyfikacji powództwa o zapłatę w związku z uaktualnieniem wysokości szkody dotychczasowych członków grupy w piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 r., zarzuty dotyczące braku ujednolicenia wysokości roszczeń, czy też zarzut nieuprawdopodobnienia wielkości szkody przez osoby przystępujące do grupy wskutek ogłoszenia celem wykazania przynależności do grupy. Wystarczy sięgnąć do tych oświadczeń, z których jasno wynika, że przystępujący do grupy wskazali szacunkową wysokość szkody poniesionej na skutek zaniedbań pozwanych. W sprawie o ustalenie członkowie grupy nie muszą udowodnić ani uprawdopodobnić wysokości szkody w mieniu, a jedynie muszą uprawdopodobnić fakt jej poniesienia na skutek czynu pozwanych. Warunek ten został spełniony przez wszystkich członków grupy, zarówno dotychczasowych jak i tych, którzy przystąpili po ogłoszeniu, za pomocą dokumentów dołączonych do pozwu, do pisma powoda z dnia 10 marca 2011 r. – Replika nr 2 do odpowiedzi na pozew i do ostatniego pisma powoda z dnia 11 kwietnia 2013 r.

Na obecnym etapie postępowania bezprzedmiotowe są również zarzuty pozwanego Skarbu Państwa dotyczące przyjęcia solidarnej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych za przypisywane im zaniedbania. Badanie okoliczności warunkujących solidarną odpowiedzialność pozwanych będzie należało do dalszego etapu postępowania tj. postępowania rozpoznawczego.

Zarówno dotychczasowi jak i przystępujący do grupy na podstawie ogłoszenia członkowie uprawdopodobnili swą przynależność do grupy, zatem na zasadzie art. 17 ust. 1 u.d.p.g. sąd ustalił, że w skład grupy wchodzą osoby /podmioty wymienione w pkt 1 sentencji postanowienia. Grupa liczy 27 członków, z tym że 16 dotychczasowych (jeden członek wystąpił z grupy) i 11 nowych, którzy przystąpili na skutek ogłoszenia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział II Cywilny z dnia 5 lipca 2013 r.

Written by

  1. Brak zarzutów pozwanego nie oznacza, że do grupy muszą zostać zaliczone wszystkie podmioty wskazane przez reprezentanta grupy. Sąd bowiem jest w każdym przypadku zobligowany do oceny przesłanek włączenia do grupy, przy czym oczywiście może się to odbywać wyłącznie na podstawie dostępnego materiału procesowego.
  2. Uchwała Zarządu Powiatu jest aktem wewnętrznym, a nie oświadczeniem woli składanym „na zewnątrz”, a zatem jej złożenie nie stanowi skutecznego oświadczenia o przystąpieniu do grupy.
  3. Brak jest podstaw, aby do oświadczenia o przystąpieniu do grupy stosować wprost art. 165 § 2 k.p.c. Zasadniczą wątpliwość budzi możliwość uznania za pismo procesowe oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które kierowane jest przecież nie do sądu, lecz do przedstawiciela grupy. Artykuł 165 § 2 k.p.c. przyjmuje fikcję prawną jedynie w zakresie dotyczącym wniesienia pisma do sądu, a nie przekazania go innemu adresatowi.

 

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział II Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Tomasz Wojciechowski

Sędziowie:                     SSO Sylwia Urbańska, SSR (del.) Katarzyna Waseńczuk

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2013 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatu (…), jako przedstawiciela grupy powiatów: [dane członków grupy – powiatów i miast na prawach powiatu] przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa o ustalenie

postanawia:

  1. ustalić, że w skład grupy w postępowaniu grupowym o sygn. akt II C 593/12 wchodzą: [dane powiatów i miast na prawach powiatu]
  2. ustalić, że w skład grupy w postępowaniu grupowym o sygn. akt II C 593/12 nie wchodzą: [dane powiatów i miast na prawach powiatu]

 

UZASADNIENIE

Powiat (…), jako reprezentant grupy powiatów i miast na prawach powiatu wniósł o ustalenie, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę doznaną przez członków grupy w wyniku niewydania z dniem 1 maja 2004 r. rozporządzenia dostosowującego przepisy rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu do przepisów prawa wspólnotowego (k. 1-5).

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny odrzucił pozew w niniejszej sprawie i zasądził od powoda Powiatu (…) na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kwotę 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (k. 242-247).

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł powód. W wyniku jego rozpoznania postanowieniem z dnia 6 czerwca 2012 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił częściowo zażalenie na rozstrzygnięcie zawarte w pkt. I postanowienia, tj. w stosunku do Powiatu (…) w B. oraz Powiatu (…) w O., zaś w pozostałej części zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że w punkcie I orzekł o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym oraz uchylił punkt II i III (k. 283-285).

Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2012 r. Sąd postanowił dokonać publicznego ogłoszenia o wszczęciu niniejszego postępowania grupowego poprzez zamieszczenie jednorazowo w dzienniku „Rzeczypospolita” ogłoszenia o toczącym się postępowaniu ze wskazaniem możliwości przystąpienia do niego osób, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym, poprzez złożenie reprezentantowi grupy Powiatowi (…) w terminie dwóch miesięcy od daty ukazania się ogłoszenia pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy (k. 293-295).

Pismem z dnia 30 stycznia 2013 r. Powiat (…) przedłożył wykaz powiatów/miast na prawach powiatu, które złożyły oświadczenie o przystąpieniu do grupy wraz ze stosownymi oświadczeniami tych podmiotów. W tym samym dniu Sąd zarządził doręczenie powyższego wykazu pozwanemu, zakreślając mu 2-miesięczny termin na ewentualne podniesienie zarzutów co do członkostwa w grupie. Powyższa przesyłka została doręczona pozwanemu w dniu 4 lutego 2013 r., natomiast do dnia 4 kwietnia 2013 r. pozwany nie zajął stanowiska w sprawie i nie zgłosił zarzutów co do członkostwa w grupie (k. 321-498, k. 499, k. 502).

Zgodnie z art. 15 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: „u.d.p.g.”) w wyznaczonym przez sąd terminie, nie krótszym niż miesiąc, pozwany może podnieść zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach. Stosownie zaś do art. 17 ust. 1 u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

W świetle powyższych przepisów należy zatem uznać, że prawo do wniesienia zarzutów przez pozwanego jest ograniczone ramami czasowymi. Pozwany jest zobowiązany podnieść zarzuty co do członkostwa określonej osoby (osób) w terminie określonym przez sąd. Zatem to sąd decyduje o terminie, w trakcie którego pozwany może wykonywać swoje prawo do podniesienia zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie. Stanowisko pozwanego podlega doręczeniu powodowi i po upływie co najmniej miesięcznego terminu, w którym powód może ustosunkować się do twierdzeń pozwanego, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Przedmiotowe postanowienie sąd wydaje niezależnie od tego, czy jakiekolwiek osoby złożyły oświadczenie o przystąpieniu do grupy po zarządzeniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego i bez względu na to, czy pozwany podniósł zarzuty względem członkostwa w grupie. Nieustosunkowanie się pozwanego do twierdzeń faktycznych powoda dotyczących uczestnictwa w grupie może pociągać za sobą uznanie ich za przyznane na mocy art. 230 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g.

Brak zarzutów pozwanego nie oznacza jednak, że do grupy muszą zostać zaliczeni wszyscy wskazani przez reprezentanta grupy. Sąd bowiem jest w każdym przypadku zobligowany do oceny przesłanek włączenia do grupy, przy czym oczywiście może się to odbywać wyłącznie na podstawie dostępnego materiału procesowego.

Do grupy zalicza się podmioty, które złożyły stosowne oświadczenia jeszcze przed wszczęciem postępowania i które to oświadczenia zostały załączone do pozwu, jak też podmioty, które złożyły oświadczenia w terminie biegnącym od dnia ukazania się ogłoszenia prasowego.

Jeśli chodzi o pierwszą kategorię, to do grupy zaliczono wszystkie powiaty i miasta na prawach powiatu, których oświadczenia przedstawiono przy pozwie z następującymi wyjątkami: 1. Powiat (…) (B.) i Powiat (…) (O.), co do których pozew prawomocnie odrzucono; 2. Powiatu (…).

Nie złożono oświadczenia o przystąpieniu do grupy, lecz uchwałę Zarządu Powiatu w tym przedmiocie (k. 77). Uchwała zarządu jest aktem wewnętrznym, a nie oświadczeniem woli składanym „na zewnątrz”. Jak z niej zresztą wynika powinna być wykonana przez Starostę (§ 2), który zatem winien złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy oczywiście przy zachowaniu ustawowych zasad reprezentacji, które wymagają działania dwóch członków zarządu. Przedmiotowa uchwała została nadto podpisana tylko przez Starostę, co tym bardziej dyskwalifikuje ją jako skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy.

Jeśli chodzi o podmioty, które złożyły oświadczenia po dokonaniu ogłoszenia prasowego, to nie można było zaliczyć do grupy: Miasta G., Miasta L., Powiatu (…), Powiatu (…), Miasta S., Miasta T. i Miasta W.

Jak wynika z pisma pełnomocnika reprezentanta grupy (k. 321) wymienione powiaty i miasta wysłały oświadczenia o przystąpieniu do grupy przed upływem terminu biegnącego od daty ukazania się ogłoszenia, które jednak doręczono już po upływie tego terminu. Zdaniem strony oznacza to zachowanie terminu.

Wniosku takiego Sąd nie podziela. Jak się wydaje intencją strony było odwołanie się do art. 165 § 2 k.p.c., z którego wynika, że „oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu”. Przepis ten, wobec zamieszczenia go w rozdziale „Terminy”, powszechnie odczytuje się w ten sposób, że za datę dokonania czynności procesowej wobec sądu uznaje się datę wysłania przesyłki drogą pocztową.

Zasadniczą wątpliwość budzi możliwość uznania za pismo procesowe oświadczenia o przystąpieniu do grupy, które kierowane jest przecież nie do sądu, lecz do przedstawiciela grupy. Tymczasem pismo procesowe adresowane jest z istoty rzeczy właśnie do sądu (art. 125 i 126 § 1 pkt 1 k.p.c.), a innym podmiotom doręcza się co najwyżej jego odpisy.

Drugi, istotniejszy, problem wynika z faktu, że powołany art. 165 § 2 k.p.c. przyjmuje fikcję prawną jedynie w zakresie dotyczącym wniesienia pisma do sądu, a nie przekazania go innemu adresatowi. Tymczasem oświadczenie o przystąpieniu do grupy nie jest kierowane do sądu, a więc bezprzedmiotowe jest ustalanie kiedy sąd je rzeczywiście otrzymał czy też jaki moment należy tu przyjąć mając na uwadze rozważaną regulację.

Brak zatem podstaw do zastosowania powołanego przepisu wprost.

Należy zauważyć, że art. 24 ust. 1 u.d.p.g. przewiduje stosowanie kodeksu postępowania cywilnego w zakresie nie uregulowanym w ustawie. Zauważyć też należy, że moment skuteczności złożenia oświadczenia nie został w niej uregulowany. Z drugiej jednak strony odesłanie do kodeksu nie jest oparte o klauzulę „odpowiedniości”, a więc nie dopuszcza modyfikacji rozwiązań kodeksowych ukierunkowanych na uwzględnienie specyficznych rozwiązań ustawowych.

Sąd nie dopatrzył się również przyczyn, dla których należałoby zastosować analogię do art. 165 § 2 k.p.c. Truizmem jest stwierdzenie, że analogia w prawie procesowym winna być stosowana bardzo ostrożnie, z umiarem i tylko w przypadkach kiedy jest to rzeczywiście niezbędne. Sąd nie znajduje powodów, dla których składający oświadczenie o przystąpieniu do grupy mieliby korzystać z podobnych udogodnień jak osoby dokonujące czynności procesowych wobec sądu. Należy zauważyć, że przyjęcie za datę złożenia oświadczenia momentu zapoznania się z jego treścią (czy ściślej możliwości zapoznania się) przez adresata jest konstrukcją powszechną, a bez mała wyłączną, w prawie materialnym i nie uznaje się tego za jakąś specjalną niedogodność dla osób oświadczenia składających.

Ponadto w przypadku Miasta S. przedstawione upoważnienie do zastępowania Prezydenta (k. 455) nie obejmuje swym zakresem złożenia oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Takie działanie nie mieści się w szczególności w ramach kierowania bieżącą pracą Urzędu Miasta.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 14 maja 2013 r.

Written by

  1. Statuowane w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wymogi formalne oświadczenia o przystąpieniu do grupy obowiązują także osoby, które pierwotnie do tej grupy przystępują.
  2. Ustawodawca uznał, że warunkiem wszczęcia postępowania grupowego jest (oprócz spełnienia przesłanki podmiotowej) dochodzenie roszczeń spełniających przesłanki wskazane w art. 1 ust. 1 ustawy. Dochodzone roszczenia muszą zatem być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricte) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
  3. Instytucja zabezpieczenia kosztów procesu w postępowaniu grupowym ma charakter fakultatywny. Możliwość zobowiązania powoda do jej złożenia należy do kompetencji sądu. Kaucja służy ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami, wówczas, gdy stan majątkowy powoda nie daje gwarancji ich pokrycia. Uiszczenie przez powoda opłaty sądowej od pozwu, a także znaczna ilość osób przystępujących do grupy zdają się przesądzać o niezasadności żądania wykreowanego z art. 8 ust. 1 ustawy.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Zbigniew Merchel

Sędziowie: SSA Michał Kopeć (spr.), SSO Małgorzata Zwierzyńska (del.)

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2013 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa grupowego wytoczonego przez reprezentanta grupy H.O. przeciwko R.P i I.K o zapłatę i ustalenie

na skutek zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21 sierpnia 2012 r. sygn. akt XV C 1216/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie z powództwa grupowego wytoczonego przez reprezentanta grupy H.O. przeciwko R.P. i I.K. o zapłatę i ustalenie postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym (pkt 1) i oddalił wniosek pozwanych w przedmiocie nakazania powodowi złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (pkt 2).

W ocenie Sądu Okręgowego spełnione zostały wszystkie wymagania formalne warunkujące rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Sąd oceniał zarzuty pozwanych co do braku niezbędnych elementów w złożonych oświadczeniach osób przystępujących do grupy pod kątem ich zgodności z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz braku tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej żądań sprecyzowanych w pozwie. Sąd ocenił te zarzuty jako bezzasadne. Wskazał, że art. 12 ustawy nie ma zastosowania, gdyż dotyczy on jedynie nowych uczestników, którzy nie zostali objęci pozwem, na skutek wydania postanowienia o ogłoszeniu wszczęcia postępowania grupowego. Dopiero zatem w sytuacji, w której do pierwotnej grupy będą chciały przystąpić nowe osoby Sąd będzie miał obowiązek zbadania ich oświadczeń pod kątem realizacji wymagań stawianych przez art. 12 ustawy. Poza tym w treści złożonych oświadczeń zostało precyzyjnie sformułowane żądanie, zgodnie z którym osoby przystępujące do grupy domagają się zwrotu uiszczonej nienależnie na rzecz pozwanych kwoty w związku z wezwaniem do zapłaty. Ponadto zostały wskazane okoliczności uzasadniające żądanie, gdyż w treści oświadczeń wskazano, że po okresie 10 dni darmowego korzystania z serwisu osoby przystępujące do grupy zaprzestały korzystania z niego, a mimo to opłata została naliczona. Spełniony został także warunek, jakim jest konieczność przedstawienia dowodów. W aktach znajdują się bowiem potwierdzenia transakcji dokonanych przez przystępujących do grupy członków. Także podstawa faktyczna roszczeń jest taka sama, bowiem każdy z członków powołuje się na wprowadzenie w błąd i nieświadomość zawarcia umowy pomimo jej faktycznego zawarcia. Roszczenie każdego z powodów należy uznać za oparte na takiej samej podstawie faktycznej, bowiem opiera się na takiej samej umowie. Również okoliczność, że pozwany zastosował dwa wzorce umowne nie świadczy o braku jednolitości podstawy, gdyż roszczenia są jednorodzajowe.

Niezasadny jest także zgłoszony w trybie art. 8 ust. 1 powoływanej ustawy wniosek pozwanych o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, gdyż na obecnym etapie postępowania brak jest kosztów po stronie pozwanej, które stwarzałyby przesłankę zobowiązującą stronę powodową do zabezpieczenia kosztów procesu.

Powyższe postanowienie zaskarżyli pozwani, wnosząc o jego uchylenie i uznanie, że sprawa nie nadaje się do rozpoznawania w postępowaniu grupowym, w konsekwencji odrzucenie pozwu, nakazanie powodowi złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w wysokości 20 % wartości przedmiotu sporu lub w innej wysokości, jaką Sąd uzna za zasadną oraz włączenie kosztów postępowania zażaleniowego do kosztów procesu i obciążenie nimi strony powodowej.

Postanowieniu temu skarżący zarzucił zarzut braku wskazania okoliczności uzasadniających żądania osób chcących zostać członkami grupy, brak jednolitej podstaw faktycznej i prawnej roszczeń.

Powód w odpowiedzi na zażalenie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie jest niezasadne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że skarżący mają rację iż statuowane w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 20120 r., Nr 7, poz. 44 – zwanej dalej „ustawą”) wymogi formalne oświadczenia o przystąpieniu do grupy obowiązują także osoby, które pierwotnie do tej grupy przystępują. Należy bowiem wyróżnić trzy etapy umożliwiające złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy: 1) okres, który biegnie od momentu wniesienia pozwu (art. 6 ust. 2 ustawy), 2) okres do dwóch miesięcy od daty obwieszczenia ogłoszenia o wytoczeniu powództwa w postępowaniu grupowym (art. 11 ust. 1 ustawy), 3) termin do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 13 ust. 2 ustawy). Zgodnie z w/w art. 12 ustawy w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew twierdzeniom skarżących, wskazane elementy znajdują się w oświadczeniach złożonych przez osoby przystępujące do grupy. Zarzut żalących, iż brak w nich wskazania okoliczności uzasadniających żądanie jest bezzasadny. Z punktu drugiego oświadczeń wynika bowiem, że podstawą żądania jest niekorzystanie przez przystępujących do grupy z usług serwisu www.pobieraczek.pl po okresie darmowego testowania usługi świadczonej przez ten serwis.

Nie sposób także uznać braku jednolitości podstawy faktycznej i prawnej dochodzonych roszczeń. Ustawodawca uznał bowiem, że warunkiem wszczęcia postępowania grupowego jest (oprócz spełnienia przesłanki podmiotowej) dochodzenie roszczeń spełniających przesłanki wskazane w art. 1 ust. 1 ustawy. Dochodzone roszczenia muszą zatem być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń. W realiach niniejszej sprawy różnice te wynikały z tego, że do osób, które zawarły z pozwanym umowę po dniu 16 kwietnia 2010 r. zastosowanie znajdował nowy regulamin, od poprzedniego różniący się przede wszystkim treścią § 3 ust. 11, który zawierał sformułowanie, iż „w okresie pierwszych 10 dni od zawarcia umowy o świadczenie Usług Usenet, bez względu na rodzaj wybranego przez użytkownika pakietu cenowego, użytkownik korzysta z prawa do Bezpłatnego Testowania Funkcjonalności Usług Usenet”, a także treścią § 3 ust. 15 oraz zawierał dodany art. 3 ust. 14. Zaakcentować należy, że mimo częściowej zmiany regulaminu, nie uległa jednak weryfikacji praktyka pozwanych, którzy w dalszym ciągu reklamowali swój portal internetowy poprzez umieszczanie na jego głównej stronie baneru informującego o możliwości „10 dni pobierania bez opłat”, „10 dni bez opłat” itp. Zmiany regulaminu były zatem w zasadzie kosmetyczne, a w rezultacie istotne okoliczności faktyczne stanowiące podstawę roszczeń opartych na regulaminie z dnia 17 marca 2009 r. i z dnia 16 kwietnia 2010 r. okazały się tożsame. Każdy z przystępujących do grupy oświadczył bowiem, że jego roszczenie wywodzi z faktu, że po okresie darmowego testowania usługi świadczonej przez serwis www.pobieraczek.pl nie kontynuował korzystania z usług tego serwisu. Każdy powoływał się zatem na błąd i nieświadomość zawarcia umowy. W poszczególnych podgrupach zawarte są zatem jednorodzajowe roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej. Zatem pozew spełnia niezbędne warunki do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Mając na względzie treść zażalenia warto także zauważyć, że osoba przystępująca do grupy nie ma obowiązku wskazywać w zgłoszeniu podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanych.

Wskazać nadto należy, że decyzja Prezesa UOKiK nr RWR 6/2010 nie stanowi, wbrew twierdzeniom skarżących, podstawy faktycznej i prawnej powództwa, a dotyczy jedynie argumentacji odnoszącej się do zasadności pozwu. Rację ma zatem powód, że z uwagi na to, iż na obecnym etapie postępowania Sąd nie przeprowadza analizy dowodów, ocena argumentacji zażalenia dotyczącej tej decyzji jest przedwczesna.

Zasadne jest także rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w przedmiocie oddalenia wniosku pozwanych o nakazanie powodowi złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. W tym kontekście wskazać trzeba, że instytucja zabezpieczenia kosztów procesu w postępowaniu grupowym ma charakter fakultatywny. Możliwość zobowiązania powoda do jej złożenia należy do kompetencji sądu. Ratio legis art. 8 ust. 1 ustawy wyraźnie wskazuje, że „sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu”. Pojawia się pytanie, jakimi kryteriami kieruje się sąd przy rozpoznawaniu zasadności żądania przez pozwanego zabezpieczenia kosztów postępowania grupowego, w ustawie bowiem nie zamieszczono regulacji w tym przedmiocie, wskazując jedynie przesłanki, którymi kieruje się sąd przy oznaczaniu wysokości kaucji oraz termin na jej złożenie. W ocenie Sądu Apelacyjnego należy zgodzić się ze skarżącym, że kaucja służy ochronie interesów pozwanego przed nieuzasadnionymi powództwami, wówczas gdy stan majątkowy powoda nie daje gwarancji ich pokrycia. W niniejszej sprawie pozwani okoliczności tej jednak w żaden sposób nie wykazali, a uiszczenie przez powoda opłaty sądowej od pozwu, a także znaczna ilość osób przystępujących do grupy zdają się przesądzać o niezasadności żądania wykreowanego z art. 8 ust. 1 ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie.

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd orzeknie na podstawie art. 108 § 1 zd. pierwsze k.p.c. w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.