Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 14 stycznia 2019 r.

Postanowienie zostało zmienione postanowieniem Sadu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z 27 sierpnia 2019 r., I ACz 618/19.

  1. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy nie może zostać złożone przez członka grupy bezpośrednio sądowi z pominięciem reprezentanta grupy.
  2. Okoliczność dokonywania spłaty raty kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie może mieć wpływu na możliwość udziału w postępowaniu osób, które dokonywały spłaty w taki właśnie sposób. Podstawa faktyczna ich roszczeń jest bowiem taka sama, jak podstawa faktyczna pozostałych członków grupy, a fakt dokonywania spłaty bezpośrednio w walucie CHF może mieć znaczenie jedynie dla wysokości roszczenia o zapłatę kwot pobranych jako nienależne świadczenie pieniężne w związku ze stosowaniem przez bank w umowach kredytu klauzul waloryzacyjnych sformułowanych przez bank w sposób nieuczciwy.
  3. Nie sposób jest twierdzić, że z żądaniem, którego podstawą jest art. 189 k.p.c., nie może wystąpić każdy ze współkredytobiorców, niezależnie od stosunku łączącego go z drugim bądź kolejnym zobowiązanym z umowy kredytu.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Andrzej Kuryłek

Sędziowie:                    SSO Jacek Bajak; SSR (del.) Tadeusz Bulanda

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2019 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bank (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie,

postanawia:

  1. na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalić, że w skład grupy reprezentowanej przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. wchodzą następujące osoby: [dane 5358 osób],
  2. odmówić statusu członka grupy następującym osobom: [dane 3 osób].

 

UZASADNIENIE

Pozwem z 13 czerwca 2014 r. Miejski Rzecznik Konsumentów w O., działając jako Reprezentant Grupy, domagał się ustalenia, że pozwana Bank (…) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. ponosi odpowiedzialność wobec Członków Grupy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, wynikającą z zawartych z Członkami Grupy umów o kredyt hipoteczny, zawierających bezpośrednio lub za pośrednictwem wzorca umownego znajdującego zastosowanie do tych umów (regulaminu, cennika, aneksu lub pełnomocnictwa) niedozwolone postanowienia umowne dotyczące indeksacji kwoty udzielonego kredytu do kursu franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. oraz niedozwolone postanowienia umowne dotyczące indeksacji rat spłaty kredytu do kursu franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., w których to umowach ani we wzorcach umownych mających zastosowanie do tych umów nie określono sposobu ustalania kursu franka szwajcarskiego w Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

(pozew – k. 7-31)

Wraz z pozwem w niniejszej sprawie powód złożył wykaz Członków Grupy, którzy złożyli wobec Reprezentanta Grupy oświadczenia o przystąpieniu do Grupy przed dniem złożenia pozwu i przed dniem złożenia pozwu przedstawili Reprezentantowi Grupy komplet dokumentów niezbędnych do przedłożenia w Sądzie wraz z oświadczeniem o przystąpieniu do Grupy (Członkowie Grupy Tury I).

(okoliczność bezsporna)

W odpowiedzi na pozew z 31 grudnia 2014 r. strona pozwana wniosła w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. W przypadku prawomocnego rozstrzygnięcia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości.

(odpowiedź na pozew – k. 14891-14979)

W dniu 5 marca 2015 r. powód – Reprezentant Grupy – przedstawił Sądowi oświadczenia o przystąpieniu do Grupy kolejnych uprawnionych (Członkowie Grupy Tury II) wraz z dokumentacją kredytową nowych Członków Grupy i wykazem nowych Członków Grupy.

(pismo procesowe powoda z 5 marca 2015 r. – k. 26769-26771)

Postanowieniem z 28 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozew powoda o ustalenie, że pozwana Bank (…) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. ponosi odpowiedzialność wobec członków grupy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, wynikającą z zawartych z członkami grupy umów o kredyt hipoteczny oraz o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

(postanowienie – k. 39610-39623)

Postanowieniem z 21 września 2015 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w ten sposób, iż odmówił odrzucenia pozwu.

(postanowienie – k. 39734-39742v.)

Kolejni nowi Członkowie Grupy zostali zgłoszeni do akt sprawy w dniu 17 lutego 2016 r. (Członkowie Grupy Tury III).

(pismo procesowe powoda z 17 lutego 2016 r. – k. 39781-39782)

Postanowieniem z 12 sierpnia 2016 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać przedmiotową sprawę w postępowaniu grupowym. W zażaleniu na powyższe rozstrzygnięcie pozwany zaskarżył je w całości. Sądowi Okręgowemu w Warszawie zarzucił nieważność postępowania i pozbawienie możliwości obrony swych praw wskutek naruszenia art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44, dalej jako: u.d.p.g.).

(postanowienie – k. 48672-48672v.)

Postanowieniem z 16 grudnia 2016 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie i wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

(postanowienie – k. 48779-48783)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 15 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać przedmiotową sprawę w postępowaniu grupowym.

(postanowienie z 15 marca 2017 r. – k. 48861)

Oświadczenia kolejnych nowych Członków Grupy zostały przedstawione przez Reprezentanta Grupy Sądowi w dniu 30 czerwca 2017 r. (Członkowie Grupy Tury IV).

(pismo procesowe powoda z 30 czerwca 2017 r.)

Postanowieniem z 20 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zarządził zamieszczenie w dzienniku „(…)” ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, o treści:

„Przed Sądem Okręgowym w Warszawie, I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 1281/15, toczy się postępowanie z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie. W toku przedmiotowej sprawy Miejski Rzecznik Konsumentów w O. jako reprezentant grupy, na podstawie art. 3851 § 1 k.p.c., art. 405 k.c. i art. 410 § 1 i 2 k.c., domaga się ustalenia, że pozwany Bank (…) S. A. ponosi odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia względem Członków Grupy, wynikającą z zawartych z tymi osobami umów o kredyt hipoteczny, zawierających bezpośrednio lub za pośrednictwem wzorca umownego znajdującego zastosowanie do tych umów (regulaminu, cennika, aneksu lub pełnomocnictwa) niedozwolone postanowienia umowne dotyczące indeksacji kwoty udzielonego kredytu do kursu franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) S. A. oraz niedozwolone postanowienia umowne dotyczące rat spłaty kredytu do kursu franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) S. A., w których to umowach ani we wzorcach umownych mających zastosowanie do tych umów nie określono sposobu ustalania kursu franka szwajcarskiego w Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (…) S. A., przy czym nienależne świadczenie polegało na tym, że pozwany Bank pobierał od Członków Grupy wyższe kwoty tytułem spłaty kredytu niż pobierałby, gdyby nie stosował niedozwolonych postanowień umownych dotyczących indeksacji walutowej, co doprowadziło do powstania bezpodstawnego wzbogacenia Banku kosztem każdego z Członków Grupy w części odpowiadającej różnicy pomiędzy pobranymi przez Bank (…) S. A. od każdego z Członków Grupy kwotami tytułem spłaty kredytu wyliczonymi z zastosowanie niedozwolonych postanowień umownych dotyczących indeksacji wysokości świadczeń kredytobiorcy do waluty obcej a należnymi Bankowi (…) S. A. od każdego Członka Grupy tytułem spłaty kredytu kwotami obliczonymi bez indeksacji wysokości świadczeń kredytobiorcy.

Każda osoba, której roszczenie może być objęte powództwem grupowym (roszczenie tego samego rodzaju co wskazane powyżej, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej) może przystąpić do sprawy, składając pisemne oświadczenie o przystąpieniu do grupy w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy od daty ukazania się tego ogłoszenia i przekazując je reprezentantowi grupy – Miejskiemu Rzecznikowi Konsumentów w O., za pośrednictwem jednego z reprezentujących go pełnomocników w osobach adw. Z. D. (4), adw. M. S. (28), adw. K. W. (14) (adres do doręczeń: Kancelaria (…), (…) Sp. k., ul. (…), (…)-(…) W., e-mail: (…) ).

Na wynagrodzenie pełnomocnika składa się podstawowa opłata za obsługę prawną w wysokości 250 zł brutto od każdego Członka Grupy, przy czym szczegółowe warunki wynagrodzenia określa umowa zawarta pomiędzy Członkiem Grupy a (…), (…) Sp. k. z siedzibą w W.

Wyrok prawomocny ma skutek wiążący wobec wszystkich Członków Grupy, tj. osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu przekażą reprezentantowi grupy podpisane oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w postanowieniu Sądu określającym skład grupy.”

(postanowienie z 20 listopada 2017 r.)

Ostateczny termin na złożenie do rąk Reprezentanta Grupy oświadczeń nowych Członków Grupy o przystąpieniu do Grupy upływał w dniu 23 kwietnia 2018 r. W przypisanym do tego terminie strona powodowa złożyła do akt sprawy oświadczenia nowych Członków Grupy (Członkowie Grupy Tury V).

Pismem procesowym z 28 sierpnia 2018 r. pozwany podtrzymał wcześniejsze twierdzenia i zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na pozew oraz w dalszych pismach procesowych i rozszerzył te zarzuty również na Członków Grupy IV i V Tury.

(pismo procesowe pozwanego z 28 sierpnia 2018 r. – k. 63739-63747)

W odpowiedzi na powyższe, pismem z 28 grudnia 2018 r. powód wniósł o oddalenie wszystkich zarzutów pozwanego odnośnie składu Grupy i wydanie postanowienia o ustaleniu, że w skład Grupy w niniejszym postępowaniu wchodzą osoby wymienione w załączniku nr 1 do ww. pisma.

(pismo procesowe powoda z 28 grudnia 2018 r. – k. 69702-69741)

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Stosownie natomiast do dyspozycji przepisu art. 11 ust. 1 u.d.p.g. po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego. W myśl ust. 2 punktu 3 tego artykułu ogłoszenie powinno zawierać m. in. informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy, w oznaczonym terminie, nie krótszym niż jeden, a nie dłuższym niż trzy miesiące od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Jednocześnie w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody (art. 12 ust. 1 u.d.p.g.).

Na gruncie niniejszej sprawy Sąd wyznaczył trzymiesięczny termin na złożenie oświadczeń o przystąpieniu do grupy, a zarządzone ogłoszenia ukazały się w dzienniku „(…)” w dniu 23 stycznia 2018 r. Tym samym termin na składanie oświadczeń o przystąpieniu do grupy upływał ostatecznie w dniu 23 kwietnia 2018 r.

W przypisanym do tego terminie strona powodowa złożyła do akt sprawy oświadczenia nowych Członków Grupy oraz wykaz wszystkich Członków Grupy, którzy jak dotąd złożyli oświadczenia o przystąpieniu do Grupy.

W odpowiedzi na powyższe, w piśmie procesowym z 28 sierpnia 2018 r., pozwany ostatecznie podniósł i ujednolicił swoje zarzuty odnośnie członkostwa zgłoszonych przez powoda osób w Grupie.

Pozwany w pierwszej kolejności podniósł zarzut niedopuszczalności przystępowania nowych osób do Grupy przed dniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Zarzut ten dotyczył wszystkich Członków Grupy, których oświadczenia o przystąpieniu do Grupy zostały złożone do akt sprawy w dniach od 5 marca 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. Nie dotyczył on Członków Grupy Tury I, których oświadczenia o przystąpieniu do Grupy złożono do akt sprawy wraz z pozwem oraz Członków Grupy Tury V. Sąd w składzie orzekającym zarzutu powyższego nie podzielił. W ocenie Sądu, za dopuszczalne uznać należy możliwość złożenia oświadczenia o przystąpieniu do Grupy również przed publikacją ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Oświadczenie takie nie może jedynie zostać złożone przez Członka Grupy bezpośrednio Sądowi z pominięciem Reprezentanta Grupy. W niniejszej sprawie wszystkie oświadczenia o przystąpieniu do Grupy zostały przekazane przez Członków Grupy na ręce Reprezentanta Grupy, który następnie złożył je do akt sprawy. Stąd też wymogi formalne dla skutecznego złożenia tych oświadczeń zostały zachowane.

Kolejny zarzut dotyczył braku statusu konsumenta niektórych Członków Grupy, gdzie brak statusu konsumenta miał wynikać według pozwanego Banku m.in. z faktu wykonywania przez Członka Grupy działalności gospodarczej, rodzaju wykonywanego przez niektórych Członków Grupy zawodu, posiadanego wykształcenia, a także posiadanych wcześniej innych kredytów.

Wbrew zarzutom pozwanego, żadna z umów kredytowych złożonych do akt niniejszej sprawy nie została zawarta przez pozwany Bank z przedsiębiorcą. Wszyscy kredytobiorcy, którzy przystąpili do niniejszego postępowania jako Członkowie Grupy, występują w relacji z pozwanym Bankiem jako konsumenci. Status Członków Grupy jako konsumentów wynika z samej treści umów, które są przedmiotem niniejszego sporu oraz ze złożonych przez pozwanego do akt sprawy wniosków kredytowych Członków Grupy.

Analizując przedłożone przez powoda dokumenty, jak również twierdzenia pozwu, nie było podstaw do podważania statusu konsumentów Członków Grupy. Zgodnie z treścią art. 221 k.c., konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Na gruncie powołanego przepisu istotny jest cel działania podmiotu prawa cywilnego, który nie ma aspektu gospodarczego lub zawodowego. Za konsumenta należy zatem uznać również osobę, która, działając jako potencjalny nabywca towaru lub usługi, wstępuje w stosunek prawny pozostający w bezpośrednim związku z działaniem przedsiębiorcy jako producenta lub sprzedawcy towarów albo świadczącego usługi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maca 2000 r., I CKN 1325/99, OSNC 2000, nr 9, poz. 1690).

Cel umów kredytu wskazany w każdej z umów związany był z nabyciem nieruchomości zaspokajającej potrzeby mieszkaniowe kredytobiorców bądź spłatą wcześniejszych zobowiązań związanych z nabyciem takiej nieruchomości, co zostało wskazane w umowach o kredyt hipoteczny i w umowach o kredyt konsolidacyjny, złożonych do akt niniejszej sprawy wraz z oświadczeniami kredytobiorców o przystąpieniu do Grupy.

W ocenie składu orzekającego pozwany nie wykazał, jakoby poszczególni Członkowie Grupy prowadzili działalność gospodarczą, dla której zakup mieszkania był typowym przejawem działalności profesjonalnej oraz że konkretna umowa została zawarta w ramach tejże działalności. Z dokumentów przedłożonych przez pozwanego wynika tylko tyle, że jeśli nawet niektórzy Członkowie Grupy prowadzą działalność gospodarczą albo prowadzili taką działalność w przeszłości, to działalność ta pozostaje przedmiotowo bez żadnego związku z zawartą przez nich umową kredytową.

Kolejny zarzut strony pozwanej koncentrował się wokół kwestii związanej z przedmiotem umów zawartych pomiędzy pozwany Bankiem, a Członkami Grupy. Zgodnie z treścią umów kredytowych załączonych do pozwu, przedmiotem tych umów były każdorazowo kredyt hipoteczny, pożyczka hipoteczna, ew. kredyt konsolidacyjny. W ocenie strony pozwanej, już sama okoliczność, iż umowy kredytowe dotyczyły różnych produktów i zostały zawarte w różnych celach i na różnych zasadach wyklucza przyjęcie, że fakty uzasadniające istnienie określonych stosunków prawnych są jednakowe w odniesieniu do wszystkich Członków Grupy.

Skład orzekający podziela w tym względzie argumentację strony powodowej, która wskazuje, iż kredyt hipoteczny, pożyczka hipoteczna i kredyt konsolidacyjny stanowią podgrupy jednego produktu w postaci kredytu hipotecznego, co wynika wprost z treści regulaminów kredytowania stosowanych przez pozwany Bank, zgodnie z którymi przez kredyt należy rozumieć każdą transakcję obciążoną ryzykiem kredytowym, w tym kredyt mieszkaniowy, pożyczkę hipoteczną czy kredyt konsolidacyjny, zaś przez umowę kredytową rozumie się każdą umowę obejmującą którąś z wymienionych transakcji. Ponadto, nie może stanowić skutecznego zarzutu odnośnie udziału konkretnego kredytobiorcy w tym postępowaniu fakt, że zawarł on z Bankiem umowę o kredyt konsolidacyjny albo umowę o pożyczkę hipoteczną, gdyż osoby, które takie umowy z Bankiem zawarły, mieszczą się we wzorcu roszczenia określonym w postanowieniu o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym.

W dalszej kolejności pozwany podnosił zarzut zawarcia przez część Członków Grupy pierwotnie umowy o kredyt złotowy, a następnie wprowadzenie spornych klauzul do umów kredytowych niektórych Członków Grupy. Wbrew temu co twierdzi pozwany, wśród Członków Grupy nie ma kredytobiorcy, któremu udzielono kredytu we frankach szwajcarskich. Wszyscy Członkowie Grupy otrzymali od Banku kredyt w walucie polskiej. Każda umowa kredytowa złożona do akt niniejszego postępowania określa kwotę kredytu w walucie polskiej i w każdym przypadku kredyt został udostępniony (wypłacony) kredytobiorcom w walucie polskiej. Innej możliwości wypłaty kredytu Bank nie przewidywał, co wynika zarówno z treści umów kredytowych, jak i z treści regulaminów kredytowania mających do tych umów zastosowanie. W ocenie Sądu, fakt, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu walutowe klauzule waloryzacyjne zostały wprowadzone do umów kredytowych kilku Członków Grupy mocą aneksów do tych umów, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu kredytobiorców, których ta sytuacja dotyczy, w poczet Członków Grupy. Warunkiem zaliczenia w poczet Członków Grupy jest wykazanie, że do treści stosunku zobowiązaniowego łączącego danego kredytobiorcę z pozwanym Bankiem wprowadzone zostały sporne walutowe klauzule waloryzacyjne. Bez znaczenia jest przy tym, czy wprowadzono je do treści umowy kredytowej w dniu jej zawarcia, czy też w dacie późniejszej (np. w drodze aneksu do umowy kredytowej). Z tego też względu zarzut strony pozwanej jako nieuzasadniony nie mógł się ostać.

Pozwany wskazywał ponadto, że określona przez niego część Członków Grupy nie powinna znaleźć się w postanowieniu tut. Sądu dotyczącego określenia jej składu albowiem dokonywała ona spłat kredytu bezpośrednio w walucie CHF na podstawie postanowień kredytowych albo na podstawie ustawy/aneksu, a ewentualnie dlatego, iż zawarła aneksy do przedmiotowych umów kredytu dotyczące zasad ustalania kursów walut.

Sąd w niniejszym składzie wskazuje, iż okoliczność dokonywania spłaty raty kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie może mieć wpływu na możliwość udziału w postępowaniu osób, które dokonywały spłaty w taki właśnie sposób.

Podstawa faktyczna ich roszczeń jest bowiem taka sama, jak podstawa faktyczna pozostałych Członków Grupy, a fakt dokonywania spłaty bezpośrednio w walucie CHF może mieć znaczenie jedynie dla wysokości roszczenia o zapłatę kwot pobranych jako nienależne świadczenie pieniężne w związku ze stosowaniem przez Bank w umowach kredytu klauzul waloryzacyjnych sformułowanych przez Bank w sposób nieuczciwy. Wobec powyższego należało przyjąć, iż w niniejszej sprawie fakt dokonywania spłat kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie powodował braku możliwości udziału w postępowaniu, ponieważ podstawa faktyczna roszczeń również w tym przypadku pozostawała jednakowa dla wszystkich Członków Grupy.

Pozwany podnosił również zarzut, w myśl którego brak jest w aktach przedmiotowej sprawy oświadczeń o przystąpieniu do Grupy wszystkich współkredytobiorców w ramach umów kredytowych, podczas gdy zachodzi pomiędzy nimi współuczestnictwo konieczne. W ocenie składu orzekającego pozwany nie wykazał, że pomiędzy wskazanymi przez niego współkredytobiorcami zachodzi tego rodzaju współuczestnictwo procesowe. Pozwany przede wszystkim nie wskazał argumentów natury prawnej, które przemawiałyby za uznaniem, że z uwagi na charakter dochodzonego roszczenia, po stronie osób przez niego wskazanych mamy do czynienia z tego rodzaju współuczestnictwem. Współuczestnictwo konieczne musi wynikać wprost z jednoznacznie brzmiącego przepisu prawa bądź z charakteru stosunku prawnego, którego emanacją na gruncie sprawy procesowej jest dochodzone roszczenie.

Zważywszy zatem na charakter żądania, którego podstawą jest (wbrew temu co twierdzi strona powodowa) przepis art. 189 k.p.c., nie sposób jest stwierdzić, że z takim oto roszczeniem o ustalenie nie może wystąpić każdy ze współkredytobiorców, niezależnie od stosunku łączącego go z drugim bądź kolejnym zobowiązanym z umowy kredytu.

Kolejny zarzut pozwanego dotyczył braku oświadczenia o przystąpieniu do Grupy konkretnych jej członków pomimo ujęcia ich w wykazie Członków Grupy.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał, że do akt sprawy nie zostały złożone oświadczenia o przystąpieniu do Grupy Członków Grupy wymienionym w pierwszym wykazie, tj. E. A. (13) i A. A. Po analizie akt sprawy okazuje się, że stosowne oświadczenia obojga ww. Członków Grupy znajdują się w aktach sprawy (k. 267-270). Z uwagi na powyższe zarzut pozwanego okazał się bezzasadny i nie zasługiwał na uwzględnienie.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut pozwanego odnoszący się do braku oświadczenia i przystąpieniu do Grupy jednego z kredytobiorców, tj. M. B. (28). Należy wskazać, iż z dniem złożenia pozwu do Grupy przystąpił jedynie R. B. (7). Jednocześnie powód odrębnym pismem procesowym z 28 kwietnia 2015 r. rozszerzył listę Członków Grupy o M. B. (26), której stosowne oświadczenie znajduje się na w aktach sprawy na kartach 33939-33941.

W dalszej kolejności pozwany Bank podnosił brak oświadczeń o przystąpieniu do Grupy M. K. (43), D. K. (20), K. K. (240) oraz Ł. Ś. Powyższe również nie zasługiwało na uwzględnienie. Oświadczenia ww. osób znajdują się w aktach sprawy, odpowiednio na kartach: 33915-33917 (M. K. (43)), 33918-33920 (D. K. (20)), 33925-33926 (K. K. (240)) oraz 33932-33934 (Ł. Ś.).

Pozwany wskazywał również, że w aktach sprawy brak jest oświadczenia o przystąpieniu do Grupy G. W. (9). Jej oświadczenie znajduje się w aktach sprawy na kartach 33935-33937.

W piśmie procesowym z 8 maja 2015 r. pozwany wskazywał, że kredytobiorcy A. T. (7) i K. T. (14) złożyli oświadczenie o przystąpieniu do Grupy, które nie obejmowało swoim zakresem umowy kredytowej będącej przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Wyjaśniając powyższe należy wskazać, że kredytobiorcy A. T. (7) i K. T. (14) tego samego dnia zawarli z pozwanym Bankiem wspólnie (jako współkredytobiorcy) dwie umowy kredytowe – Umowę o kredyt hipoteczny nr (…)/ (…) – k. 32910-32915 oraz Umowę o kredyt hipoteczny nr (…)/ (…) – k. 32917-32922).

Każdy z ww. współkredytobiorców wskazał w treści oświadczenia o przystąpieniu do Grupy (odpowiednio k. 32904-32906 oraz k. 32907-32909) wspólną dla obu umów kredytowych datę ich zawarcia, a także wymienił obie umowy kredytowe jako załączniki do oświadczenia o przystąpieniu do Grupy i przedstawił je jako dowody do akt sprawy.

Zarzut Banku wobec tych Członków Grupy jest więc bezpodstawny.

W dalszej kolejności pozwany Bank podnosił zarzut podpisania oświadczenia o przystąpieniu do Grupy w imieniu Członka Grupy przez osobę trzecią.

Oświadczenie o przystąpieniu do Grupy kredytobiorcy D. G. (9) (k. 3287-3290) zostało złożone w oparciu o umocowanie ustne przez jego małżonkę K. G. (8). Dokument zawierający pisemne potwierdzenie faktu udzielonego pełnomocnictwa został przedłożony do akt sprawy w dniu 17 lutego 2016 r. wraz z pismem procesowym strony powodowej stanowiącym rozszerzenie powództwa w związku z przystąpieniem do sprawy nowych uprawnionych (k. 39785). W związku z powyższym, Sąd nie dopatrzył się w tym przypadku uchybień związanych czy to ze złożeniem oświadczenia o przystąpieniu do Grupy, jak również z potwierdzeniem tej czynności przez mocodawcę.

W dalszej kolejności pozwany Bank podnosił, jakoby oświadczenie o przystąpieniu do Grupy A. K. (20) zostało złożone przez osobę do tego nieumocowaną. W ocenie Sądu i ten zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie, albowiem w aktach sprawy widnieje zarówno pełnomocnictwo udzielone z dniem 20 kwietnia 2014 r. przez A. K. (20) na rzecz M. K. (44) (k. 33922v.), jak również oświadczenie A. K. (20) potwierdzające umocowanie M. K. (44) do dalszego działania w jego imieniu w niniejszej sprawie (k. 33921).

Podobny zarzut pozwany zgłosił do oświadczenia o przystąpieniu do Grupy P. K. (20). Jak wynika zaś z akt sprawy, powód przedłożył wraz z repliką na odpowiedź na pozew zarówno oświadczenie P. K. (20) potwierdzające umocowanie M. K. do złożenia w jej imieniu oświadczenia o przystąpieniu do Grupy (k. 33923), jak i stosowne pełnomocnictwo do dalszego reprezentowania P. K. (20) przez M. K. (k. 33924v.).

Pozwany podnosił również, że oświadczenie D. P. (8) podpisał jedynie D. P. (9). Po analizie akt sprawy Sąd w niniejszym składzie stwierdził, że ww. oświadczenie zostało podpisane zarówno przez D. P. (8), jak i przez D. P. (9) (k. 31338-31339).

Jako zasadny należało natomiast ocenić zarzut strony pozwanej odnoszący się do kredytobiorców I. G. (3) i P. G. (12). Sąd w niniejszym składzie odmówił ww. osobom statusu Członka Grupy, albowiem oświadczenie I. G. (3) o przystąpieniu do Grupy zostało podpisane przez P. G. (12), zaś oświadczenie P. G. (12) zostało podpisane przez I. G. (3) (k. 28583 i n.).

W piśmie procesowym z 28 sierpnia 2018 r. zarzut braku podpisania oświadczenia o przystąpieniu do Grupy podniesiony został w stosunku do T. S. (7), który złożył oświadczenie o przystąpieniu do Grupy wspólnie z E. S. (5), a pod oświadczeniem widniał jedynie podpis T. S. (7), a także w stosunku do P. W. (11). Sąd uznał za zasadny zarzut strony pozwanej odnoszący się do oświadczenia małżonków T. i E. S. (5). W ocenie Sądu decydujące znaczenie miał w tym wypadku fakt złożenia podpisu pod stosownym oświadczeniem jedynie przez jednego z małżonków, tj. T. S. (7), co powodowało, iż brak było podstaw do uwzględnienia E. S. (5) w składzie Grupy. W odniesieniu zaś do podpisu złożonego pod oświadczeniem P. W. (11) (k. 59925-59927) Sąd wskazuje, że co prawda podpis ten jest mało czytelny, jednakże jest zbieżny z podpisem złożonym przez ww. kredytobiorcę pod umową kredytu hipotecznego (k. 59928-59933), w związku z czym Sąd przyjął, że P. W. (11) osobiście podpisała złożone przez siebie oświadczenie o przystąpieniu do Grupy.

Ostatni zarzut strony pozwanej dotyczył wystąpienia przez niektórych z kredytobiorców z indywidualnym powództwem przeciwko Bankowi przed złożeniem oświadczeń o przystąpieniu do Grupy. Zarzut ten dotyczy czterech kredytobiorców, tj. A. S. (15) i T. S. (8) (nr umowy (…)/ (…)) oraz B. T. (7) i P. T. (13) (nr umowy (…)/ (…)).

Jeśli chodzi o B. T. (7) i P. T. (13) Sąd wskazuje, że konsumenci Ci złożyli w dniu 3 października 2018 r. (k. 69661) oświadczenie o wystąpieniu z Grupy bez zrzeczenia się roszczeń wobec Banku (…) S.A. Skuteczność wystąpienia z Grupy B. i P. T. (13) powoduje, że zarzut wobec nich uczyniony nie jest już aktualny.

W kontekście zaś A. S. (15) i T. S. (8), którzy przed złożeniem oświadczeń o przystąpieniu do Grupy, wystąpili z indywidualnymi powództwami przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., Sąd nie podziela argumentacji strony pozwanej, zgodnie z którą wystąpienie przez wyżej wymienionych z powództwem o zapłatę wyklucza możliwość przystąpienia przez nich do postępowania, w którym dochodzone jest ustalenie odpowiedzialności Banku z tytułu stosowanych w umowach kredytu Członków Grupy niedozwolonych postanowień umownych regulujących waloryzację walutową świadczeń kredytobiorców. Sąd wskazuje, że art. 13 u.d.p.g. wprost przewiduje, iż w sytuacji w której osoba, przed dniem wszczęcia postępowania grupowego, wytoczyła przeciwko pozwanemu powództwo o roszczenie, które może być objęte postępowaniem grupowym, nie później niż do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji, może złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy. Z uwagi na spełnienie przez wyżej wymienionych A. i T. S. (8) ustawowego warunku w postaci złożenia stosownych oświadczeń przed dniem zakończenia ich indywidualnego postępowania w sprawie o zapłatę, brak było podstaw do odmówienia im statusu Członków Grupy.

Z powyższych względów Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.


Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział XII Cywilny z dnia 8 listopada 2018 r.

Wyrok został częściowo zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 4 listopada 2019 r., I ACa 239/19.

  1. Świadczenia spełnione na podstawie niedozwolonej klauzuli ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, niewiążące członków grupy, stanowią świadczenia nienależne i jako takie na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. podlegają zwrotowi.
  2. Roszczenia dochodzone z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c. i n.), a w szczególności na podstawie art. 410 k.c. stanowiącym o świadczeniu nienależnym, nie stają się wymagalne bez wezwania do zapłaty (art. 476 k.c.).

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Radosław Nawrocki

Sędziowie:                    SSO Krzysztof Rudnicki; SSO Ewa Rudkowska-Ząbczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy z powództwa E. S., K. S. (1), G. S., A. P., M. E., M. W. (1), P. P., M. K. (1), K. S. (2), R. S., T. T., M. M., K. Ś., M. O., B. K., J. S., B. S., M. K. (2), A. K. (1), M. F. (1), B. F., A. S. (1), M. Ś., Z. Ś., M. S. (1), K. S. (3), M. C. (1), D. C., J. C., M. C. (2), E. C., K. B., M. B. (1), A. S. (2), M. S. (2), M. I., G. R., B. R., K. I., K. F., J. F., D. B., I. B., A. B. (1), S. A., M. A. (1), M. C. (3), M. F. (2), A. B. (2), M. B. (2), A. K. (2), W. K. i M. A. (2) przeciwko (…) Bank (…) S. A. we W. o zapłatę

  1. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. S. (1) 675,00 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć zł);
  2. zasądza od strony pozwanej na rzecz G. S. 675,00 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć zł);
  3. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. P. 733,97 zł (siedemset trzydzieści trzy 97/100 zł);
  4. zasądza od strony pozwanej na rzecz E. S. 1.042,50 zł (tysiąc czterdzieści dwa 50/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  5. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. E. 1.042,50 zł (tysiąc czterdzieści dwa 50/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  6. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. W. (1) 78,68 zł (siedemdziesiąt osiem 68/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 7 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;
  7. zasądza od strony pozwanej na rzecz P. P. 1.131,60 zł (tysiąc sto trzydzieści jeden 60/100 zł);
  8. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. K. (1) 899,27 zł (osiemset dziewięćdziesiąt dziewięć 27/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  9. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. S. (2) 1.553,84 zł (tysiąc pięćset pięćdziesiąt trzy 84/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  10. zasądza od strony pozwanej na rzecz R. S. 1.553,84 zł (tysiąc pięćset pięćdziesiąt trzy 84/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  11. zasądza od strony pozwanej na rzecz T. T. 1.742,91 zł (tysiąc siedemset czterdzieści dwa 91/100 zł);
  12. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. M. 1.804,00 zł (tysiąc osiemset cztery zł);
  13. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. Ś. 1.763,86 zł (tysiąc siedemset sześćdziesiąt trzy 86/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;
  14. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. O. 1.763,86 zł (tysiąc siedemset sześćdziesiąt trzy 86/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;
  15. zasądza od strony pozwanej na rzecz B. K. 2.066,40 zł (dwa tysiące sześćdziesiąt sześć 40/100 zł);
  16. zasądza od strony pozwanej na rzecz J. S. 2.148,40 zł (dwa tysiące sto czterdzieści osiem 40/100 zł);
  17. zasądza od strony pozwanej na rzecz B. S. 2.148,40 zł (dwa tysiące sto czterdzieści osiem 40/100 zł);
  18. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. K. (2) 2.212,50 zł (dwa tysiące dwieście dwanaście 50/100 zł);
  19. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. K. (1) 2.212,50 zł (dwa tysiące dwieście dwanaście 50/100 zł);
  20. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. F. (1) 2.070,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  21. zasądza od strony pozwanej na rzecz B. F. 2.070,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  22. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. S. (1) 2.024,25 zł (dwa tysiące dwadzieścia cztery 25/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  23. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. Ś. 399,86 zł (trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć 86/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  24. zasądza od strony pozwanej na rzecz Z. Ś. 399,86 zł (trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć 86/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  25. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. S. (1) 635,50 zł (sześćset trzydzieści pięć 50/100 zł);
  26. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. S. (3) 635,50 zł (sześćset trzydzieści pięć 50/100 zł);
  27. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. C. (1) 746,72 zł (siedemset czterdzieści sześć 72/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  28. zasądza od strony pozwanej na rzecz D. C. 746,72 zł (siedemset czterdzieści sześć 72/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r.;
  29. zasądza od strony pozwanej na rzecz J. C. 731,03 zł (siedemset trzydzieści jeden 3/100 zł);
  30. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. C. (2) 731,03 zł (siedemset trzydzieści jeden 3/100 zł);
  31. zasądza od strony pozwanej na rzecz E. C. 731,03 zł (siedemset trzydzieści jeden 3/100 zł);
  32. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. B. 806,25 zł (osiemset sześć 25/100 zł);
  33. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. B. (1) 806,25 zł (osiemset sześć 25/100 zł);
  34. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. S. (2) 658,91 zł (sześćset pięćdziesiąt osiem 91/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  35. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. S. (2) 658,91 zł (sześćset pięćdziesiąt osiem 91/100 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;
  36. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. I. 913,50 zł (dziewięćset trzynaście 50/100 zł);
  37. zasądza od strony pozwanej na rzecz G. R. 913,07 zł (dziewięćset trzynaście 7/100 zł);
  38. zasądza od strony pozwanej na rzecz B. R. 913,07 zł (dziewięćset trzynaście 7/100 zł);
  39. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. I. 975,80 zł (dziewięćset siedemdziesiąt pięć 80/100 zł);
  40. zasądza od strony pozwanej na rzecz K. F. 1.145,56 zł (tysiąc sto czterdzieści pięć 56/100 zł);
  41. zasądza od strony pozwanej na rzecz J. F. 1.145,56 zł (tysiąc sto czterdzieści pięć 56/100 zł);
  42. zasądza od strony pozwanej na rzecz D. B. 1.298,00 zł (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt osiem zł);
  43. zasądza od strony pozwanej na rzecz I. B. 1.298,00 zł (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt osiem zł);
  44. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. B. (1) 1.298,00 zł (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt osiem zł);
  45. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. K. (1) 1.435,00 zł (tysiąc czterysta trzydzieści pięć zł);
  46. zasądza od strony pozwanej na rzecz S. A. 1.345,66 zł (tysiąc trzysta czterdzieści pięć 66/100 zł);
  47. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. A. (1) 1.345,66 zł (tysiąc trzysta czterdzieści pięć 66/100 zł);
  48. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. C. (3) 1.394,00 zł (tysiąc trzysta dziewięćdziesiąt cztery zł);
  49. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. F. (2) 1.451,40 zł (tysiąc czterysta pięćdziesiąt jeden 40/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;
  50. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. B. (2) 2.301,92 zł (dwa tysiące trzysta jeden 92/100 zł);
  51. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. B. (2) 2.301,92 zł (dwa tysiące trzysta jeden 92/100 zł);
  52. zasądza od strony pozwanej na rzecz A. K. (2) 2.385,90 zł (dwa tysiące trzysta osiemdziesiąt pięć 90/100 zł);
  53. zasądza od strony pozwanej na rzecz W. K. 5.543,20 zł (pięć tysięcy pięćset czterdzieści trzy 20/100 zł);
  54. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. A. (2) 3.122,54 zł (trzy tysiące sto dwadzieścia dwa 54/100 zł);
  55. dalej idące powództwo oddala;
  56. zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki E. S. 5.234,71 zł kosztów procesu;
  57. nakazuje powódce E. S. uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 759,72 zł brakującej opłaty sądowej od pozwu;
  58. nakazuje stronie pozwanej uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 1.188,28 zł brakującej opłaty sądowej od pozwu.

 

UZASADNIENIE

Powódka E. S., działając jako reprezentant grupy, wniosła w dniu 26 listopada 2013 r. pozew o zapłatę w postępowaniu grupowym, domagając się zasądzenia od pozwanego (…) Bank (…) S. A. na rzecz każdego z członków podgrupy A tj. E. S., M. K. (3), M. W. (1) kwoty 1041,46 zł; na rzecz każdego z członków podgrupy B tj. M. F. (2), K. S. (2), R. S. kwoty 2.622,98 zł (kwota sprostowana w piśmie z dnia 17 lutego 2014 r.); na rzecz każdego z członków podgrupy C tj. K. Ś., M. O. kwoty 3.010,775 zł; na rzecz każdego z członków podgrupy D tj. M. F. (1), B. F., A. S. (1) kwoty 3.491,59 zł – wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 11 lipca 2014 r. Sąd orzekł o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym.

Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2016 r. Sąd ustalił w punkcie I postanowienia osoby wchodzące w skład grupy, które zostały wymienione w pozwie. Sąd uwzględnił przy tym zmianę nazwiska przez powódkę M. E. (w pozwie wskazaną jako M. K. (3)), co wynika z danych ujętych w wyciągu z bazy PESEL odnoszącego się do tej osoby, złożonego do akt.

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2017 r. Sąd ustalił, iż w skład grupy nie wchodzą M. W. (2) i E. M.

Ostatecznie w piśmie z 28 lipca 2017 r. (vide tabela zawierająca żądania, k. 1247) powódka wskazała, iż w skład grupy wchodzą z uwzględnieniem podziału na podgrupy:

  1. w ramach podgrupy A: K. S. (1), G. S., A. P., E. S., M. E., M. W. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.041,46 zł;
  2. w ramach podgrupy B: P. P., M. K. (1), K. S. (2), R. S., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.103,04 zł;
  3. w ramach podgrupy C: T. T., M. M., K. Ś., M. O., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 3.010,77 zł;
  4. w ramach podgrupy D: B. K., J. S., B. S., M. K. (2), A. K. (1), M. F. (1), B. F., A. S. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 3.491,59 zł;
  5. w ramach podgrupy E: M. Ś., Z. Ś., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.002,60 zł;
  6. w ramach podgrupy F: M. S. (1), K. S. (3), M. C. (1), D. C., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.200,45 zł;
  7. w ramach podgrupy G: J. C., M. C. (2), E. C., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.306,04 zł;
  8. w ramach podgrupy H: K. B., M. B. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.343,44 zł;
  9. w ramach podgrupy I: A. S. (3), M. S. (2), M. I., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.475,94 zł;
  10. w ramach podgrupy J: G. R., B. R., K. I., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.792,10 zł;
  11. w ramach podgrupy K: K. F., J. F., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.025,36 zł;
  12. w ramach podgrupy L: D. B., I. B., A. B. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.270,38 zł;
  13. w ramach podgrupy M: M. K. (1), S. A., M. A. (1), M. C. (3), M. F. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.502,80 zł;
  14. w ramach podgrupy N: A. B. (2), M. B. (2), A. K. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 4.046,22 zł;
  15. w ramach podgrupy O: W. K., M. A. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 5.763,78 zł.

Postanowieniem z dnia 5 października 2017 r. Sąd na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: u.d.p.g.) ostatecznie ustalił, że w skład grupy wchodzą następujące osoby:

  1. w ramach podgrupy A: K. S. (1), G. S., A. P., E. S., M. E., M. W. (1);
  2. w ramach podgrupy B: P. P., M. K. (1), K. S. (2), R. S.;
  3. w ramach podgrupy C: T. T., M. M., K. Ś., M. O.;
  4. w ramach podgrupy D: B. K., J. S., B. S., M. K. (2), A. K. (1), M. F. (1), B. F., A. S. (1);
  5. w ramach podgrupy E: M. Ś., Z. Ś.;
  6. w ramach podgrupy F: M. S. (1), K. S. (3), M. C. (1), D. C.;
  7. w ramach podgrupy G: J. C., M. C. (2), E. C.;
  8. w ramach podgrupy H: K. B., M. B. (1);
  9. w ramach podgrupy I: A. S. (3), M. S. (2), M. I.;
  10. w ramach podgrupy J: G. R., B. R., K. I.;
  11. w ramach podgrupy K: K. F., J. F.;
  12. w ramach podgrupy L: D. B., I. B., A. B. (1);
  13. w ramach podgrupy M: M. K. (1), S. A., M. A. (1), M. C. (3), M. F. (2);
  14. w ramach podgrupy N: A. B. (2), M. B. (2), A. K. (2);
  15. w ramach podgrupy O: W. K., M. A. (2).

Uzasadniając żądanie pozwu powódka wskazała, iż strona pozwana działająca do 23 września 2011 r. pod (…) Bank S. A. oferowała konsumentom kredyty mieszkaniowe i zawierała z konsumentami umowy kredytu mieszkaniowego według wzoru (…) zawierające dodatkowe zabezpieczenie niskiego wkładu własnego o treści: „przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S.A. Okres ubezpieczenia wyniósł [36/60] miesięcy. Składka ubezpieczeniowa w kwocie [kwota] płatna była z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlegała zwrotowi”, przy czym do dnia 9 kwietnia 2009 r. usunięto słowa „i nie podlega zwrotowi”. Powódka wskazała, iż postanowienie to nie stanowiło przedmiotu indywidualnego uzgodnienia, nie podlegało też negocjacjom, klauzula ta wyłączała możliwość zwrotu konsumentowi składki ubezpieczeniowej, składka była płatna z góry, konsument nie miał wpływu na długość okresu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, wysokość składki ubezpieczeniowej oraz wybór ubezpieczyciela. Powódka podkreśliła, iż powyższa klauzula stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c.

Powódka wskazała, iż pozwem z 20 maja 2009 r. w sprawie XVII AmC 624/09, złożonym do Sądu Okręgowego w Warszawie — Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie wykorzystywania przez (…) Bank S. A. tożsamej klauzuli, w odpowiedzi na pozew (…) Bank S. A. uznał powództwo, a wyrokiem z 6 sierpnia 2009 r. Sąd w powyższej sprawie uznał za niedozwolone i zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umownego o treści: „Kredytobiorca zobowiązuje się do ustanowienia następujących zabezpieczeń kredytu/zabezpieczenia docelowe: Przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S. A. Okres ubezpieczenia wynosi [36/60] miesięcy. Składka ubezpieczeniowa w kwocie [kwota] płatna jest z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlegała zwrotowi”.

Powódka podkreśliła, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w uzasadnieniu powyższego wyroku wskazał, iż celem zobowiązania konsumenta do zwrotu kosztu składki jest zrekompensowanie bankowi kosztów ubezpieczenia chroniącego bank przed ryzykiem związanym z brakiem spłaty kwoty wymaganego wkładu własnego, a podstawą zakwestionowania wskazanego postanowienia jest nierównomierne rozłożenie praw i obowiązków wynikających z umowy pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą, zaś zakwestionowane postanowienie naraża konsumenta na koszty, które nie wynikają z wykonywania umowy, a powodowane są wyłącznie brakiem staranności i lojalności w wykonywaniu zobowiązania przez bank, ponadto klauzula taka rażąco narusza interes ekonomiczny konsumenta, nie zachodzi bowiem ekwiwalentność i proporcjonalność pomiędzy ponoszonym przez kredytobiorcę kosztem, a celem dla którego konsument koszt taki ponosi.

Powódka podniosła, iż zgodnie z powołanym art. 3851 § 1 k.c. powyższe postanowienie umowne uznane za niedozwolone staje się bezskuteczne ex tunc, a zatem członkowie grupy spełnili na rzecz strony pozwanej świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. wpłacając pobierane przez stronę pozwaną składki ubezpieczeniowe. Powódka wskazała, iż członkowie grupy nie stali się stronami umowy ubezpieczeniowej, bowiem stronami umów był pozwany bank i ubezpieczyciel, nie stali się także uposażonymi ze względu na fakt, iż umowa ubezpieczenia niskiego wkładu zaspokajała jedynie interesy strony pozwanej, a strona pozwana przeniosła na powoda koszty zmniejszenia ryzyka prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Powódka wskazała także, iż na roszczenia poszczególnych członków grupy składają się kwota uiszczonej składki ubezpieczeniowej i skapitalizowane odsetki ustawowe naliczone od dat uiszczenia przez poszczególnych członków grupy składek do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu (25 listopada 2013 r.). Szczegółowe wyliczenie należności powódka przedstawiła w tabeli wyliczeń wysokości roszczeń członków grupy na k. 165 akt sprawy oraz w tabeli na k. 303 akt sprawy.

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew z 18 marca 2016 r. wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, iż powód nie przedstawił szczegółowego wyliczenia dochodzonych przez siebie roszczeń w zakresie wyliczenia i kapitalizacji odsetek, a jedynym elementem zakwestionowanym w powyższym wyroku przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów było pobieranie opłaty za okres po zakończeniu ochrony ubezpieczeniowej, a zatem nie zakwestionował możliwości obciążania klienta kosztami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Strona pozwana wskazała, iż intencją powyższego wyroku było wyeliminowanie abuzywności klauzuli w zakresie braku możliwości zwrotu opłaty za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Strona pozwana podkreśliła, iż dokonuje zwrotu nadpłaconych składek w ramach procedury reklamacyjnej.

Strona pozwana zarzuciła, iż w wypadku umów kredytu ustaloną zasadą jest, że to kredytobiorca ponosi koszty ustanowienia zabezpieczenia kredytu, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego jest zaś jednym z zabezpieczeń kredytu. Jak wskazała strona pozwana, banki nie udzielają kredytu w wysokości odpowiadającej pełnej wartości nieruchomości, ale jedynie na część tej wartości (tzw. wskaźnik LtV, czyli wartości kredytu do wartości nieruchomości jest niższy, niż 100%), a różnica między wartością nieruchomości, a kwotą finansowania jest wkładem własnym. Strona pozwana podkreśliła, że ubezpieczenie to ma zabezpieczyć banki przed sytuacją, w której w przypadku zaprzestania spłaty kredytu przez kredytobiorcę wartość nieruchomości okaże się niewystarczająca dla spłaty kredytu i jest to powszechną praktyką banków. Strona pozwana wskazała, iż umowa ubezpieczenia niskiego wkładu własnego łączy zawsze bank z ubezpieczycielem, przy czym zarówno ubezpieczającym, jak i ubezpieczonym jest bank, a klient jedynie refinansuje koszty ubezpieczenia na zasadach wynikających z umowy łączącej go z bankiem. Zdaniem strony pozwanej to, że klient nie jest ani ubezpieczonym, ani uposażonym z umowy ubezpieczenia nie może być podstawą negatywnej oceny ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, zaś ekwiwalentem świadczenia kredytobiorcy jest możliwość uzyskania wyższej kwoty kredytu i zrealizowanie swoich potrzeb.

W piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1418 i n.) powódka przyznała, iż po wytoczeniu powództwa strona pozwana zwróciła następującym osobom wskazane niżej kwoty:

– M. O. – 117,59 zł,

– K. Ś. – 117,59 zł,

– M. S. (2) – 200,54 zł,

– A. S. (2) – 200,53 zł,

– M. C. (1) – 12,66 zł,

– D. C. – 12,66 zł,

– Z. Ś. – 145,44 zł,

– M. Ś. – 145,44 zł,

– M. K. (1) – 248,73 zł,

– M. W. (1) – 574,81 zł.

W związku z powyższym powódka oświadczyła nieprecyzyjnie, iż „strona powodowa cofa powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczeń w/w powodów w zakresie odsetek ustawowych” oraz że obecnie domaga się zasądzenia na rzecz:

– M. O. kwoty 3.010,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

– K. Ś. kwoty 3.010,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. S. (2) kwoty 1.475,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

– A. S. (2) kwoty 1.475,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. C. (1) kwoty 1.200,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

– D. C. kwoty 1.200,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

– Z. Ś. kwoty 1.002,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

– M. Ś. kwoty 1.002,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

– M. K. (1) kwoty 2.065,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. W. (1) kwoty 684,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2015 r. do dnia zapłaty.

Powódka na rozprawie 25 października 2018 r. (k. 1437) oświadczyła, iż odnośnie powyższych osób, co do których strona pozwana dokonała powyższych wpłat, powódka w pierwszej kolejności kwoty wpłat zaliczyła na poczet odsetek ustawowych biegnących od daty wniesienia pozwu do dat dokonania poszczególnych wpłat, w dalszej kolejności na poczet skapitalizowanych odsetek ustawowych i w ostatniej kolejności na poczet niezwróconych składek.

Na rozprawie 25 października 2018 r. (k. 1437) strony oświadczyły, iż niesporne w sprawie jest, że w odniesieniu do każdej z umów zawartych przez członków grupy, składki ubezpieczeniowe zostały uiszczone przez członków grupy w wysokościach wskazanych w tabelach stanowiących załączniki do poszczególnych umów.

Powódka na rozprawie 25 października 2018 r. (k. 1438) oświadczyła, iż potwierdza, że wszystkie wpłaty z tytułu zwrotu części składek ubezpieczeniowych wskazane w tabeli na k. 1374-1376 akt sprawy zostały dokonane przez stronę pozwaną w datach, o jakich mowa w tej tabeli.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Członkowie grupy, jako kredytobiorcy zawarli w latach 2006-2008 z (…) Bankiem S. A. umowy kredytów mieszkaniowych, w ramach których w załącznikach nr (…) do umów zawarto następujące postanowienia mające stanowić zabezpieczenie kredytu: „Przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S. A. Okres ubezpieczenia wynosi 60 miesięcy. Składka ubezpieczeniowa płatna jest z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlega zwrotowi.”

Członkowie grupy wpłacili składki z tytułu powyższego tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu w następujących kwotach:

1) K. S. (1) i G. S.  – łącznie 1.041,46 zł,

2) A. P. – 733,97 zł,

3) E. S. i M. E. – łącznie 2.085,00 zł,

4) M. W. (3) – 574,81 zł,

5) P. P. – 1.131,60 zł,

6) M. K. (1) na podstawie umowy kredytu nr (…) z 25 października 2006 r. – 1.148 zł,

7) K. S. (2) i R. S. – łącznie 3.107,68 zł,

8) T. T. – 1.742,91 zł,

9) M. M. – 1.804 zł,

10) K. Ś. i M. O. – łącznie 3.527,73 zł,

11) B. K. – 2.066,40 zł,

12) J. S. i B. S. – łącznie 4.296,80 zł,

13) M. K. (2) i A. K. (1) – łącznie 4.425,00 zł,

14) M. F. (1) i B. F. – łącznie 4.140,18 zł,

15) A. S. (1) – 2.024,25 zł,

16) M. Ś. i Z. Ś. – łącznie 1.090,60 zł,

17) M. S. (1) i K. S. (3) – łącznie 1.271,00 zł,

18) M. C. (1) i D. C. – łącznie 1.518,75 zł,

19) J. C., M. C. (2) i E. C. – łącznie 2.193,08 zł,

20) K. B. i M. B. (1)  – łącznie 1.612,50 zł,

21) A. S. (2) i M. S. (2) – łącznie 1.718,89 zł,

22) M. I. – 913,50 zł,

23) G. R. i B. R. – 1.826,14 zł,

24) K. I. – 975,80 zł,

25) K. F. i J. F.  – łącznie 2.291,13 zł,

26) D. B., I. B. i A. B. (1) – łącznie 3.894 zł,

27) M. K. (1) na podstawie umowy kredytu nr (…) z 23 października 2006 r. – 1.435 zł,

28) S. A. i M. A. (1) – łącznie 2.691,32 zł,

29) M. C. (3) – 1.394 zł,

30) M. F. (2) – 1.451,40 zł,

31) A. B. (2) i M. B. (2)  – łącznie 4.603,85 zł,

32) A. K. (2)  – 2.385,90 zł,

33) W. K. – 5.543,20 zł,

34) M. A. (2) – 3.122,54 zł.

Dowód: umowy kredytów wraz z potwierdzeniami wpłat składek ubezpieczeniowych, k. 50-122, 166-174 oraz 396-880.

Strona pozwana od 9 października 2015 r. do 6 listopada 2015 r. sporządziła skierowane do K. B., M. B. (1), K. I., W. K., B. S., J. S., G. S., K. S. (1), M. O., K. Ś., A. S. (2), M. S. (2), M. C. (1), D. C., M. K. (1) i M. W. (1) pisma informujące o dokonanym zwrocie opłaty za niewykorzystany okres ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, bądź informujące o zamiarze zwrotu opłaty za niewykorzystany okres ubezpieczenia niskiego wkładu własnego ze wskazaniem, iż należność ta zostanie zwrócona niezwłocznie po otrzymaniu numeru rachunku bankowego, na który miałby zostać dokonany zwrot.

Dowód: pisma strony pozwanej sporządzone w okresie od 9 października 2015 r. do 6 listopada 2015 r., k. 1378-1410.

Strona pozwana dokonała zwrotu z tytułu uiszczonych składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego członkom grupy następujących kwot:

1) M. W. (1) w dniu 6 listopada 2015 r. – kwoty 574,81 zł,

2) M. K. (1) w dniu 9 października 2015 r. – kwoty 248,73 zł,

3) K. Ś. i M. O. w dniu 6 listopada 2015 r. – łącznie kwoty 235,18 zł,

4) M. Ś. i Z. Ś. w dniu 2 kwietnia 2015 r. – łącznie kwoty 290,88 zł,

5) D. C. i M. C. (1) w dniu 9 października 2015 r. – łącznie kwoty 25,31 zł,

6) A. S. (2) i M. S. (2) w dniu 23 października 2015 r. – łącznie kwoty 401,07 zł.

Bezsporne: oświadczenia stron na rozprawie 25 października 2015 r., a nadto dowód: tabela zawierająca dane w zakresie zwracanych kwot, k. 1375-1376.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie XVII AmC 624/09, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko (…) Bank S. A. we W. wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2009 r. uznał za niedozwolone i zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umownego o treści: „Kredytobiorca zobowiązuje się do ustanowienia następujących zabezpieczeń kredytu/zabezpieczenia docelowe: Przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S. A. Okres ubezpieczenia wynosi [36/60] miesięcy. Składka ubezpieczeniowa w kwocie [kwota] zł płatna jest z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlegała zwrotowi”.

Dowód: wyrok z dnia 6 sierpnia 2009 r. Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie XVII AmC 624/09, k. 140-141 załączonych akt XVII AmC 624/09 Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

W ramach zabezpieczenia kredytu w formie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytobiorca nie mógł wybrać towarzystwa ubezpieczeniowego, nie mógł negocjować umowy, umowa ubezpieczenia łączyła Towarzystwo (…) S. A. z pozwanym bankiem, a kredytobiorca wyłącznie opłacał składki ubezpieczeniowe. Ubezpieczającym i ubezpieczonym w ramach tej umowy był pozwany bank. Kredytobiorca nie miał możliwości w celu zabezpieczenia spłaty kredytu zawarcia poza pozwanym bankiem umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Strona pozwana zwracała część składki ubezpieczeniowej wyłącznie na wniosek danego kredytobiorcy w sytuacji, kiedy wskaźnik LtV (stosunek kwoty kredytu do wartości nieruchomości) w odniesieniu do danego kredytobiorcy spadł poniżej 80%. Strona pozwana przez pewien okres zrezygnowała z zabezpieczenia kredytów w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a obecnie od grudnia 2017 r. powraca do tego produktu.

Dowód: zeznania świadka M. P. na rozprawie 12 kwietnia 2018 r.; generalna umowa ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych, k. 1338-1349 wraz z aneksami k. 1351-1373.

Członkowie grupy: M. F. (2) nosiła uprzednio nazwisko K. ujęte w umowie kredytu, M. E. nosiła uprzednio nazwisko K. ujęte w umowie kredytu, A. S. (2) nosiła uprzednio nazwisko S. ujęte w umowie kredytu, M. I. nosiła uprzednio nazwisko B. ujęte w umowie kredytu oraz M. A. (2) nosiła uprzednio nazwisko B. ujęte w umowie kredytu.

Dowód: zaświadczenia z systemu PESEL, k. 1324 i 1325; odpis zupełny aktu małżeństwa, k. 1415.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w części zasługiwało na uwzględnienie.

Ostatecznie w piśmie z 28 lipca 2017 r. (vide tabela zawierająca żądania, k. 1247) powódka wskazała, iż w skład grupy wchodzą z uwzględnieniem podziału na podgrupy:

  1. w ramach podgrupy A: K. S. (1), G. S., A. P., E. S., M. E., M. W. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.041,46 zł, przy czym z wymienionych osób uprzednio w pozwie E. S., M. E. i M. W. (3) zażądały zasądzenia również odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty od dnia wniesienia pozwu;
  2. w ramach podgrupy B: P. P., M. K. (1), K. S. (2), R. S., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.103,04 zł, przy czym z wymienionych osób uprzednio w pozwie K. S. (2) i R. S. zażądali zasądzenia również odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty od dnia wniesienia pozwu;
  3. w ramach podgrupy C: T. T., M. M., K. Ś., M. O., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 3.010,77 zł, przy czym z wymienionych osób uprzednio w pozwie K. Ś. i M. O. zażądali zasądzenia również odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty od dnia wniesienia pozwu;
  4. w ramach podgrupy D: B. K., J. S., B. S., M. K. (2), A. K. (1), M. F. (1), B. F., A. S. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 3.491,59 zł, przy czym z wymienionych osób uprzednio w pozwie M. F. (1), B. F. i A. S. (1) zażądali zasądzenia również odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty od dnia wniesienia pozwu;
  5. w ramach podgrupy E: M. Ś., Z. Ś., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.002,60 zł;
  6. w ramach podgrupy F: M. S. (1), K. S. (3), M. C. (1), D. C., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.200,45 zł;
  7. w ramach podgrupy G: J. C., M. C. (2), E. C., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.306,04 zł;
  8. w ramach podgrupy H: K. B., M. B. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.343,44 zł;
  9. w ramach podgrupy I: A. S. (3), M. S. (2), M. I., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.475,94 zł;
  10. w ramach podgrupy J: G. R., B. R., K. I., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 1.792,10 zł;
  11. w ramach podgrupy K: K. F., J. F., żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.025,36 zł;
  12. w ramach podgrupy L: D. B., I. B., A. B. (1), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.270,38 zł;
  13. w ramach podgrupy M: M. K. (1), S. A., M. A. (1), M. C. (3), M. F. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 2.502,80 zł, przy czym z wymienionych osób uprzednio w pozwie M. F. (2) zażądała zasądzenia również odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty od dnia wniesienia pozwu;
  14. w ramach podgrupy N: A. B. (2), M. B. (2), A. K. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 4.046,22 zł;
  15. w ramach podgrupy O: W. K., M. A. (2), żądając zasądzenia od strony pozwanej na rzecz każdej z powyższych osób ujednoliconego roszczenia w wysokości 5.763,78 zł.

Należy wskazać, iż ostatecznie postanowieniem z dnia 5 października 2017 r. Sąd na podstawie art. 17 ust. u.d.p.g. ostatecznie ustalił, że w skład grupy wchodzą następujące osoby:

  1. w ramach podgrupy A: K. S. (1), G. S., A. P., E. S., M. E., M. W. (3);
  2. w ramach podgrupy B: P. P., M. K. (1), K. S. (2), R. S.;
  3. w ramach podgrupy C: T. T., M. M., K. Ś., M. O.;
  4. w ramach podgrupy D: B. K., J. S., B. S., M. K. (2), A. K. (1), M. F. (1), B. F., A. S. (1);
  5. w ramach podgrupy E: M. Ś., Z. Ś.;
  6. w ramach podgrupy F: M. S. (1), K. S. (3), M. C. (1), D. C.;
  7. w ramach podgrupy G: J. C., M. C. (2), E. C.;
  8. w ramach podgrupy H: K. B., M. B. (1);
  9. w ramach podgrupy I: A. S. (3), M. S. (2), M. I.;
  10. w ramach podgrupy J: G. R., B. R., K. I.;
  11. w ramach podgrupy K: K. F., J. F.;
  12. w ramach podgrupy L: D. B., I. B., A. B. (1);
  13. w ramach podgrupy M: M. K. (1), S. A., M. A. (1), M. C. (3), M. F. (2);
  14. w ramach podgrupy N: A. B. (2), M. B. (2), A. K. (2);
  15. w ramach podgrupy O: W. K., M. A. (2).

W piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1418 i n.) powódka wskazała, że po dokonaniu zwrotu przez stronę powodową niektórym członkom grupy kwot uiszczonej części składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego domaga się ostatecznie w odniesieniu do niżej wymienionych członków grupy zasądzenia na rzecz:

– M. O. kwoty 3.010,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

– K. Ś. kwoty 3.010,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. S. (2) kwoty 1.475,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

– A. S. (2) kwoty 1.475,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. C. (1) kwoty 1.200,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

– D. C. kwoty 1.200,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

– Z. Ś. kwoty 1.002,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

– M. Ś. kwoty 1.002,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

– M. K. (1) kwoty 2.065,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia zapłaty,

– M. W. (1) kwoty 684,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2015 r. do dnia zapłaty.

Podkreślić też należy, iż poza wyżej wymienionymi członkami grupy, którzy zgłosili w pozwie, bądź w powyższym piśmie procesowym powódki z 24 maja 2018 r. (k. 1418 i n.) żądanie zasądzenia nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od wyżej wskazanych dat, żadni inni członkowie grupy nie zgłosili takiego roszczenia w żadnej formie, w tym w szczególności nie zgłosili roszczeń o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość w oświadczeniach o przystąpieniu do grupy, wskazując w nich wyłącznie konkretne kwoty pieniężne bez żądania odsetek ustawowych biegnących na przyszłość.

Należy stwierdzić, iż zgodnie z art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, a więc jak w niniejszej sytuacji z członkami grupy, nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy i stanowią one niedozwolone postanowienia umowne.

Nie ulega wątpliwości, iż zostały w pełni spełnione przesłanki wynikające z art. 3851 § 1 k.c. odnośnie klauzuli zawartej w umowach kredytu mieszkaniowego dotyczącej tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Klauzula ta brzmi: „Przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S. A. Okres ubezpieczenia wynosi 60 miesięcy. Składka ubezpieczeniowa płatna jest z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlega zwrotowi.”.

Podkreślenia wymaga, iż jak wynika to z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności generalnej umowy ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych (k. 1338-1349) wraz z aneksami (k. 1351-1373) oraz zeznań zgłoszonego przez stronę pozwaną świadka M. P. przesłuchanego na rozprawie 12 kwietnia 2018 r., iż co należy podkreślić, w ramach zabezpieczenia kredytu w formie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytobiorca nie mógł wybrać towarzystwa ubezpieczeniowego, nie mógł negocjować umowy, umowa ubezpieczenia łączyła wyłącznie Towarzystwo (…) S. A. z pozwanym bankiem, a kredytobiorca jedynie opłacał składki ubezpieczeniowe. Istotne jest, iż ubezpieczającym i ubezpieczonym w ramach tej umowy był pozwany bank, a kredytobiorca nie miał nawet możliwości w celu zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci zawarcia poza pozwanym bankiem umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Podkreślenia też wymaga, iż strona pozwana przez pewien okres zrezygnowała z zabezpieczenia kredytów w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Okoliczności te jednoznacznie świadczą o abuzywnym charakterze powyższych klauzul.

Wskazać też należy, iż Sąd Okręgowy w Warszawie — Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie XVII AmC 624/09, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko (…) Bank S. A. we W. wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2009 r. uznał za niedozwolone i zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umownego o treści: „Kredytobiorca zobowiązuje się do ustanowienia następujących zabezpieczeń kredytu/zabezpieczenia docelowe: Przystąpienie do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (…) S. A. Okres ubezpieczenia wynosi [36/60] miesięcy. Składka ubezpieczeniowa w kwocie [kwota] zł płatna jest z góry za cały okres ubezpieczenia i nie podlegała zwrotowi”, a więc tożsamej klauzuli z klauzulami ujętymi w umowach kredytu mieszkaniowego zawartych z członkami grupy. Istotna w tym względzie jest sama sentencja powyższego wyroku, Sąd zaś nie podziela argumentacji strony pozwanej, iż klauzula ta została zakwestionowana wyłącznie w zakresie pobierania opłaty za okres po zakończeniu ochrony ubezpieczeniowej oraz iż intencją powyższego wyroku było wyeliminowanie abuzywności klauzuli w zakresie braku możliwości zwrotu opłaty za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Sentencja powyższego wyroku jest jednoznaczna, jako zakazująca wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień powyższego wzorca umownego wobec uznania go za niedozwolony. Wskazać też należy, iż żadne „rekomendacje” oraz oceny prawne, czy też ekonomiczne nie są dla sądu wiążące przy ustalaniu abuzywności klauzuli.

Kwestionowane przez powódkę klauzule nakładają znacząca opłatę na kredytobiorców będących konsumentami (członków grupy) bez jakiegokolwiek ekwiwalentu na ich rzecz. Członkowie grupy, jak wskazano to wyżej, zobowiązani byli jedynie do uiszczenia wskazanych składek, nie byli natomiast stroną umowy ubezpieczenia, nie mogli negocjować umowy, nie mieli wpływu na wybór ubezpieczyciela, nie mogli zawrzeć takiej umowy poza pozwanym bankiem, a ubezpieczającym i ubezpieczonym był pozwany bank. Nie mogą być uznane za zasadne zarzuty strony pozwanej, iż ekwiwalentem dla kredytobiorców była możliwość uzyskania większego kredytu oraz że nie musieli w inny sposób dokonywać zabezpieczenia spłaty kredytu. Sąd stwierdził, iż za opłacane składki przez członków grupy nie mogli oni uzyskać żadnych korzyści, a klauzule takie zabezpieczały wyłącznie interesy pozwanego banku, a zatem istniał brak ekwiwalentności świadczeń, a pozwany bank przerzucał koszty zmniejszenia ryzyka prowadzenia swej działalności na konsumentów. Świadczy to jednoznacznie o naruszeniu dobrych obyczajów i rażącym naruszeniu interesów członków grupy (podobnie wypowiedział się Sąd Okręgowy we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z 13 sierpnia 2012 r. w sprawie II Ca 723/12). W związku z tym, powyższa niedozwolona klauzula ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nie wiązała członków grupy, a spełnione na jej podstawie świadczenia nastąpiły bez podstawy prawnej. Były one więc świadczeniami nienależnymi i jako takie na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. podlegały zwrotowi.

Na marginesie Sąd zwrócił również uwagę, iż strona pozwana dokonując zwrotów części składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, jak w tabeli na k. 1375, odnośnie osób, którym nie wypłacono składek, nie wykazała, aby doręczono im i czy w ogóle wysłano pisma z wezwaniami do wskazania numerów rachunków bankowych celem dokonania wypłat zwracanych kwot (pisma k. 1378-1410).

Przekładając powyższe rozważania na obliczenia matematyczne dotyczące należnych roszczeń poszczególnych członków grupy zasądzonych w pozwie należało zasądzić:

  1. na rzecz K. S. (1) i G. S. kwoty po 675,00 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 1.350,00 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 675,00 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy A, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  2. na rzecz A. P. 733,97 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 733,97 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 733,97 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy A, A. P. nie zgłosiła roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  3. na rzecz E. S. oraz M. E. kwoty po 1.042,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 2.085,00 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 1.042,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem, niezasadne byłoby również zasądzenie odsetek od daty wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy A, wskazani członkowie grupy, jak wskazano to wyżej, zgłosili roszczenie o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od daty wniesienia pozwu;
  4. na rzecz M. W. (1) 78,68 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; Sąd stwierdził, iż M. W. (1) wpłaciła wraz z drugim kredytobiorcą tytułem przedmiotowej składki kwotę 149,62 zł, a zatem mogła domagać się zasądzenia połowy z tej kwoty, a więc 574,81 zł, przy czym strona pozwana zwróciła kwotę 574,81 zł M. W. (1) po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 6 listopada 2015 r., a zatem wobec sprecyzowania żądania M. W. (1) w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1419) zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia 7 listopada 2015 r. do dnia zapłaty, a wcześniej w pozwie wskazania żądania zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu, należało ustalić, ile wynoszą odsetki ustawowe od następnego dnia po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu (17 czerwca 2014 r.), jako od dnia, od którego strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą kwoty 574,81 zł do dnia zapłaty przez stronę pozwaną wskazanej kwoty 574,81 zł, a więc do dnia 6 listopada 2015 r. (skapitalizowane odsetki ustawowe za ten okres wynoszą 78,68 zł) i zgodnie z twierdzeniem powoda, iż w pierwszej kolejności członkowie grupy, którym dokonano zwrotu części składek, zaliczyli te kwoty w pierwszej kolejności na poczet odsetek za okres po dniu wniesienia pozwu do dnia zwrotu części owej składki (oświadczenie na rozprawie 25 października 2018 r., k. 1437) należało w pierwszej kolejności zwróconą przez stronę pozwaną kwotę 574,81 zł zaliczyć na poczet owych należności odsetkowych za okres od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia 6 listopada 2015 r., a więc na poczet kwoty 78,68 zł, a w dalszej części na poczet kwoty 574,81 zł uiszczonej przez M. W. (1) składki, a zatem M. W. (1) winna otrzymać 78,68 zł tytułem brakującej kwoty niezwróconej składki z ustawowymi odsetkami od dnia 7 listopada 2015 r. (następny dzień po dacie zwrotu części składki przez stronę pozwaną) do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (należy wskazać, iż osoba ta przed wniesieniem pozwu nie wzywała strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy A;
  5. na rzecz P. P. 1.131,60 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 1.131,60 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 1.131,60 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy B, P. P. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  6. na rzecz M. K. (1) na podstawie umowy kredytu nr (…) z 25 października 2006 r. kwotę 899,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty; Sąd stwierdził, iż M. K. (1) na podstawie powyższej umowy kredytu wpłacił tytułem przedmiotowej składki kwotę 1.148,00 zł, przy czym strona pozwana zwróciła kwotę 248,73 zł M. K. (1) po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 9 października 2015 r., a zatem po odjęciu od kwoty 1.148,00 zł kwotę 248,73 zł uzyskano wynik 899,27 zł; należy wskazać, iż dopiero w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1419) zażądano zasądzenia na rzecz M. K. (1) odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 listopada 2014 r., należało więc zasądzić na rzecz M. K. (1) powyższą kwotę 899,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma powódki z 24 maja 2018 r., w którym zażądano zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie biegnących na przyszłość, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu osoba ta nie wzywała strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy B;
  7. na rzecz K. S. (2) i R. S. kwoty po 1.553,84 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 3.107,68 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 1.553,84 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem, niezasadne byłoby również zasądzenie odsetek od daty wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy B, wskazani członkowie grupy, jak wskazano to wyżej, zgłosili roszczenie o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od daty wniesienia pozwu;
  8. na rzecz T. T. 1.742,91 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 1.742,91 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 1.742,91 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy C, T. T. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  9. na rzecz M. M. 1.804,00 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 1.804,00 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 1.804,00 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy C, M. M. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  10. na rzecz K. Ś. i M. O. kwoty po 1.763,86 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; Sąd stwierdził, iż K. Ś. i M. O. wpłacili tytułem przedmiotowej składki łącznie kwotę 1.149,62 zł, a zatem każdy z nich mógł domagać się zasądzenia połowy z tej kwoty, a więc 1.763,86 zł, przy czym strona pozwana zwróciła obu wskazanym członkom grupy łącznie 235,18 zł po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 6 listopada 2015 r., a zatem wobec sprecyzowania żądania obu powyższych członków grupy w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1418) zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia 16 marca 2014 r. do dnia zapłaty, a wcześniej w pozwie wskazania żądania zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu ustalono, że odsetki ustawowe od następnego dnia po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu (17 czerwca 2014 r.), jako od dnia, od którego strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą kwoty łącznej 3.527,73 zł do dnia 21 grudnia 2014 r. wynoszą powyższą kwotę 235,18 zł i zgodnie z twierdzeniem powódki, iż w pierwszej kolejności członkowie grupy, którym dokonano zwrotu części składek, zaliczyli te kwoty w pierwszej kolejności na poczet odsetek za okres po dniu wniesienia pozwu do dnia zwrotu części owej składki (oświadczenie na rozprawie 25 października 2018 r., k. 1437) należało w pierwszej kolejności zwróconą przez stronę pozwaną kwotę 235,18 zł zaliczyć na poczet owych należności odsetkowych za okres od dnia 17 czerwca 2014 r. (następny dzień po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu) do dnia 21 grudnia 2014 r., a więc na poczet tożsamej kwoty 235,18 zł, a zatem K. Ś. i M. O. winni otrzymać kwoty po 1.763,86 zł (każdy z nich połowę uiszczonej składki w wysokości łącznej 3.527,73 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2014 r. (następny dzień po powyższej dacie 21 grudnia 2014 r.) do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (należy wskazać, iż osoby te przed wniesieniem pozwu nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), a kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy C;
  11. na rzecz B. K. 2.066,40 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 2.066,40 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 2.066,40 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy D, B. K. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  12. na rzecz J. S. i B. S. kwoty po 2.148,40 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 4.296,80 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 2.148,40 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy D, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  13. na rzecz M. K. (2) i A. K. (1) kwoty po 2.212,50 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 4.425,00 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 2.212,50 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy D, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  14. na rzecz M. F. (1) i B. F. kwoty po 2.070,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 4.140,18 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 2.070,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem, niezasadne byłoby również zasądzenie odsetek od daty wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy D, wskazani członkowie grupy, jak wskazano to wyżej, zgłosili roszczenie o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od daty wniesienia pozwu;
  15. na rzecz A. S. (1) 2.024,25 zł (dwa tysiące dwadzieścia cztery 25/100 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego powyższą kwotę 2.024,25 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić powyższą kwotę 2.024,25 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu wskazany członek grupy nie wzywał strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem, niezasadne byłoby również zasądzenie odsetek od daty wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy D, wskazany członek grupy, jak wskazano to wyżej, zgłosił roszczenie o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od daty wniesienia pozwu;
  16. na rzecz M. Ś. i Z. Ś. kwoty po 399,86 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty; Sąd stwierdził, iż powyżsi członkowie grupy wpłacili tytułem przedmiotowej składki łącznie kwotę 1.090,60 zł, przy czym strona pozwana zwróciła im łącznie kwotę 290,88 zł po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 2 kwietnia 2015 r., a zatem po odjęciu od kwoty 1.090,60 zł, kwotę 290,88 zł uzyskano wynik 799,72 zł, a każdy z powyższych członków grupy mógł domagać się połowy z tej kwoty, a więc po 399,86 zł; należy wskazać, iż dopiero w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1419) zażądano zasądzenia na rzecz powyższych członków grupy odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2015 r., należało więc zasądzić na rzecz powyższych członków grupy wskazane kwoty po 399,86 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma powódki z 24 maja 2018 r., w którym zażądano zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie biegnących na przyszłość, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższych kwot, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), kwoty te nie przekraczają ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy E;
  17. na rzecz M. S. (1) i K. S. (3) kwoty po 635,50 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 1.271,00 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 635,50 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy F, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  18. zasądza od strony pozwanej na rzecz M. C. (1) i D. C. kwoty po 746,72 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r.; Sąd stwierdził, iż powyżsi członkowie grupy wpłacili tytułem przedmiotowej składki łącznie kwotę 1.518,75 zł, przy czym strona pozwana zwróciła im łącznie kwotę 25,31 zł po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 9 października 2015 r., a zatem po odjęciu od kwoty 1.518,75 zł kwotę 25,31 zł uzyskano wynik 1.493,44 zł, a każdy z powyższych członków grupy mógł domagać się połowy z tej kwoty, a więc po 746,72 zł; należy wskazać, iż dopiero w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1419) zażądano zasądzenia na rzecz powyższych członków grupy odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2013 r., należało więc zasądzić na rzecz powyższych członków grupy wskazane kwoty po 746,72 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma powódki z 24 maja 2018 r., w którym zażądano zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie biegnących na przyszłość, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższych kwot, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), kwoty te nie przekraczają ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy F;
  19. na rzecz J. C., M. C. (2) i E. C. kwoty po 731,03 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 2.193,08 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić jedną trzecią część z tej kwoty, a więc 731,03 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy G, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  20. na rzecz K. B. i M. B. (1) kwoty po 806,25 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 1.612,50 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 806,25 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy H, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  21. na rzecz A. S. (2) i M. S. (2) kwoty po 658,91 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty; Sąd stwierdził, iż powyżsi członkowie grupy wpłacili tytułem przedmiotowej składki łącznie kwotę 1.718,89 zł, przy czym strona pozwana zwróciła im łącznie kwotę 401,07 zł po wniesieniu pozwu, a mianowicie w dniu 23 października 2015 r., a zatem po odjęciu od kwoty 1.718,89 zł, kwotę 401,07 zł uzyskano wynik 1.317,82 zł, a każdy z powyższych członków grupy mógł domagać się połowy z tej kwoty, a więc po 658,91 zł; należy wskazać, iż dopiero w piśmie z 24 maja 2018 r. (k. 1418-1419) zażądano zasądzenia na rzecz powyższych członków grupy odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2014 r., należało więc zasądzić na rzecz powyższych członków grupy wskazane kwoty po 658,91 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma powódki z 24 maja 2018 r., w którym zażądano zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie biegnących na przyszłość, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższych kwot, zaś przed wniesieniem pozwu osoby te nie wzywały strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem), kwoty te nie przekraczają ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy I;
  22. na rzecz M. I. 913,50 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 913,50 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 913,50 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy I, M. I. nie zgłosiła roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  23. na rzecz G. R. i B. R. kwoty po 913,07 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 1.826,14 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 913,07 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy J, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  24. na rzecz K. I. 975,80 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 975,80 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 975,80 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy J, K. I. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  25. na rzecz K. F. i J. F. kwoty po 1.145,56 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 2.291,13 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 1.145,56 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy K, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  26. na rzecz D. B., I. B. i A. B. (1) kwoty po 1.298,00 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 3.894,00 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić jedną trzecią część z tej kwoty, a więc 1.298,00 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy L, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  27. na rzecz M. K. (1) na podstawie umowy kredytu nr (…) z 23 października 2006 r. kwotę 1.435,00 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej umowy kwotę 1.435,00 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 1.435,00 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy M, M. K. (1) nie zgłosił na podstawie powyższej umowy roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  28. na rzecz S. A. i M. A. (1) 1.345,66 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 2.691,32 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 1.345,66 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy M, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  29. na rzecz M. C. (3) 1.394,00 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 1.394 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 1.394 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy M, M. C. (3) nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  30. na rzecz M. F. (2) 1.451,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego powyższą kwotę 1.451,40 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić powyższą kwotę 1.451,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. (od następnego dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, od którego to dnia strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą powyższej kwoty, zaś przed wniesieniem pozwu wskazany członek grupy nie wzywał strony pozwanej do zapłaty roszczenia dochodzonego pozwem, niezasadne byłoby również zasądzenie odsetek od daty wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem), kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy M, wskazany członek grupy, jak wskazano to wyżej, zgłosił roszczenie o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość od daty wniesienia pozwu;
  31. na rzecz A. B. (2) i M. B. (2) kwoty po 2.301,92 zł wobec faktu, iż osoby te wpłaciły tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie tej samej umowy łączną kwotę 4.603,85 zł, a zatem na rzecz każdego z tych członków grupy należało zasądzić połowę z tej kwoty, a więc 2.301,92 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy N, wskazani członkowie grupy nie zgłosili roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  32. na rzecz A. K. (2) 2.385,90 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 2.385,90 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 2.385,90 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy N, A. K. (2) nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  33. na rzecz W. K. 5.543,20 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 5.543,20 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 5.543,20 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy O, W. K. nie zgłosił roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość;
  34. na rzecz M. A. (2) 3.122,54 zł wobec faktu, iż osoba ta wpłaciła tytułem składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kwotę 3.122,54 zł, a zatem na rzecz tego członka grupy należało zasądzić wskazaną kwotę, a więc 3.122,54 zł, kwota ta nie przekracza ujednoliconej kwoty roszczenia w ramach podgrupy O, M. A. (2) nie zgłosiła roszczenia o zasądzenie nieskapitalizowanych odsetek ustawowych biegnących na przyszłość.

Sąd zasądził powyższe kwoty, jak w punktach od 1 do 54 wyroku.

Dalej idące powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie 55 wyroku. W szczególności nie zasługiwało na uwzględnienie żądanie członków grupy zasądzenia na ich rzecz skapitalizowanych odsetek ustawowych od kwot wpłaconych składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego od dat uiszczenia przez poszczególnych członków grupy tych składek do dnia 25 listopada 2013 r. (daty poprzedzającej datę wniesienia pozwu), jak przedstawiono to w tabelach wyliczeń złożonych przez powódkę na k. 165 i 303-304. Sąd stwierdził, iż w aktach brak jest dowodów na to, że członkowie grupy przed wniesieniem pozwu wzywali stronę powodową do zapłaty kwot dochodzonych pozwem, a zatem roszczenia te dochodzone z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c. i n.), a w szczególności na podstawie art. 410 k.c. stanowiącym o świadczeniu nienależnym nie stały się wymagalne bez wezwania do zapłaty (art. 476 k.c.), zaś wezwanie to stanowiło dopiero doręczenie odpisu pozwu w niniejszej sprawie, a zatem członkowie grupy nie mieli podstaw do żądania zasądzenia od strony pozwanej skapitalizowanych odsetek ustawowych, o których mowa w powyższych tabelach obliczonych do dnia poprzedzającego datę wniesienia pozwu. Na marginesie Sąd wskazał, iż w piśmie z 23 maja 2018 r. (k. 1418) powódka nieprecyzyjnie oświadczyła w jakim zakresie cofa pozew ze zrzeczeniem się roszczenia odnośnie odsetek ustawowych, w związku z czym dalej idące roszczenie w całości podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zdanie pierwsze dokonując stosunkowego rozdzielenia tych kosztów. Dokonując zsumowania zasądzonych kwot ustalono, iż łącznie stanowią one 76.404,77 zł, zaś łączna kwota dochodzonych w niniejszym postępowaniu kwot przez powódkę wynosiła 124.894,92 zł, a zatem po porównaniu obu kwot Sąd stwierdził, iż żądanie pozwu zostało uwzględnione w 61%, a oddalone w 39 %.

Na koszty procesu poniesione przez powódkę złożyły się: 3.600,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalonego na podstawie § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 517,00 zł pierwotnie uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, 33,00 zł uiszczonej opłaty sądowej od pozwu po rozszerzeniu powództwa, 17,00 zł opłaty za pełnomocnictwo, 1.107,00 zł poniesionych przez powódkę kosztów ogłoszenia w prasie, 1.200,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalonego na podstawie § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zgłoszone w odpowiedzi na zażalenie strony pozwanej (k. 229), 110,00 zł opłaty sądowej od zażalenia z 29 kwietnia 2016 r. (k. 1133 i n.) oraz 1.200,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika powódki związanego z tym zażaleniem, ustalonego na podstawie § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 110,00 zł opłaty sądowej od kolejnego zażalenia z 5 stycznia 2017 r. (k. 1184 i n.) oraz 1.200,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika powódki związanego z tym zażaleniem, ustalonego na podstawie § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a także 1.800,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalonego na podstawie § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zgłoszone w odpowiedzi na zażalenie strony pozwanej (k. 1284 i n.). Łącznie powódka poniosła koszty procesu w wysokości 10.894,00 zł, zaś 61% z tej kwoty wynosi 6.645,34 zł.

Na koszty procesu strony pozwanej złożyły się: 3.600,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej ustalonego na podstawie § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz 17,00 zł opłaty za pełnomocnictwo, a więc łącznie 3.617,00 zł, zaś 39% z tej kwoty wynosi 1.410,63 zł.

Odejmując od kwoty 6.645,34 zł, kwotę 1.410,63 zł ustalono kwotę 5.234,71 zł, którą na podstawie powołanego przepisu należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powódki E. S. tytułem zwrotu kosztów procesu, o czym orzeczono w punkcie 56 wyroku.

W chwili wydania wyroku wartość przedmiotu sporu wynosiła 124.895,00 zł, opłata sądowa od pozwu w postępowaniu grupowym winna wynosić 2% tej kwoty, a zatem 2.498,00 zł. Powódka uiściła łącznie 550,00 zł na poczet opłaty sądowej od pozwu, wobec czego brakująca opłata sądowa od pozwu wynosi 1.948,00 zł (=2.498 zł – 550 zł). Stosownie do wyniku procesu w punktach 57 i 58 wyroku nakazano powódce E. S. uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa kwoty 39% brakującej opłaty sądowej od pozwu, a więc 759,72 zł, a stronie pozwanej 61% brakującej opłaty sądowej od pozwu, a więc 1.188,28 zł na podstawie art. 113 UKSC.

Zamieszczone na stronie orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, opracowanie wizualne, usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek oraz wprowadzenie skrótu „u.d.p.g.”.

Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.


Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 24 października 2018 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Adam Maciński

Sędziowie:                    SSO Sławomir Urbaniak; SSO Aneta Fiałkowska-Sobczyk

po rozpoznaniu w 24 października 2018 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym z powództwa D. D. działającej jako reprezentant grupy przeciwko (…) Bank S. A. z siedzibą we W. o ustalenie

postanawia:

ustalić, że w skład grupy w rozpoznawanej sprawie wchodzą: [dane 55 członków grupy, w tym reprezentanta grupy]

 

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

W niniejszej sprawie, pomimo ogłoszenia w dzienniku „Rzeczpospolita” o wszczęciu postępowania grupowego, nikt poza osobami zgłoszonymi w pozwie, nie przystąpił jednakże do grupy.

Mając zatem powyższe na względzie, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Zamieszczone na stronie teksty orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, usunięcie danych dotyczących członków grupy, opracowanie wizualne oraz usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek.

Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.


Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi Wydział I Cywilny z dnia 19 października 2018 r.

Punkty 1, 2, i 3 wyroku uchylone przez orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi I Wydział Cywilny z dnia 9 marca 2020 r., I ACa 80/19

  1. Przesłankę interesu prawnego z art. 189 k.p.c. należy odnosić do członków grupy, a nie do reprezentanta grupy.
  2. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. nie występuje, jeżeli powód może uzyskać ochronę swoich praw w drodze innych środków prawnych – np. powództwa o zasądzenie. Możliwość wytoczenia powództwa o świadczenie wyklucza po stronie powoda istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie.
  3. Fakt wprowadzenia zmiany w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dodanie art. 69 ust. 2 pkt 4a i art. 69 ust. 3) nie oznacza, iż przed datą 26 sierpnia 2011 r. nie można było zawierać umów kredytu denominowanego, indeksowanego lub waloryzowanego do waluty obcej.
  4. Zmiana wysokości zobowiązania kredytobiorcy w umowie kredytu waloryzowanego jest wynikiem dozwolonego mechanizmu waloryzacji.
  5. Bezzasadny jest zarzut wskazujący na obciążenie całością ryzyka kursowego kredytobiorców. W zależności od kształtowania się sytuacji ekonomicznej na rynku, negatywne konsekwencje przewalutowania spoczywają i na klientach i na banku.
  6. Wykorzystanie mechanizmu waloryzacji nie narusza natury umowy kredytu, przepisów prawa bankowego, ani żadnych innych powszechnie obowiązujących przepisów prawa krajowego i międzynarodowego. W ramach zasady swobody umów (art. 3531c.) zastosowanie takiego mechanizmu jest dozwolone.
  7. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż ten pieniądz, na który zobowiązanie opiewa. Miernikiem tym może być zatem inna waluta.
  8. Ocena zgodności umów z zasadami współżycia społecznego powinna być dokonana nie przez pryzmat indywidualnych cech poszczególnych konsumentów, bowiem powód twierdząc, że umowy objęte pozwem są nieważne, dochodzi zbadania ich zgodności z zasadami współżycia społecznego w ujęciu normatywnym. Badaniu ma podlegać, czy konstrukcja umowy, ujęta na podstawie jednego wzorca umownego i wynikający z niej mechanizm waloryzacji jest zgodny z zasadami współżycia społecznego, nie zaś to, czy kredytobiorcy są ludźmi wykształconymi, znającymi rynek finansowy, czy też osobami nieporadnymi, znajdującymi się w przymusowej sytuacji w dacie zawierania umowy kredytowej.
  9. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego zachodziłaby wówczas, gdyby strona pozwana w sposób naganny wprowadziła na rynek czynniki, które spowodowałyby wzrost kursu waluty obcej w celu osiągnięcia własnych korzyści poza mechanizmami rynku ekonomicznego. Wzrost kursu franka szwajcarskiego na przestrzeni czasu jest wynikiem działania reguł rynku ekonomicznego, na które nie ma wpływu żadna ze stron umowy.

Sąd Okręgowy w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Paweł Barański

Sędziowie:                    SSO Marzena Kluba; SSO Anna Jóźwiak

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2018 r. w Łodzi na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w W., działającego na rzecz członków grupy: [dane 1.719 członków grupy] przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie:

  1. oddala powództwo o ustalenie, że umowy kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego ((…)), zawarte przez (…) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. (dawniej (…) Bank Spółkę Akcyjną z siedzibą w W.), z członkami grupy wymienionymi w sentencji wyroku, są nieważne w części regulującej waloryzację spłaty kredytu kursem franka szwajcarskiego ((…));
  2. oddala powództwo o ustalenie, że umowy kredytu hipotecznego opisane w punkcie 1 wyroku są nieważne w całości;
  3. oddala powództwo o ustalenie, że umowy kredytu hipotecznego opisane w punkcie 1 wyroku są nieważne w zakresie, w którym dopuszczają waloryzację kursem franka szwajcarskiego ((…)) ponad 20% wartości kursu kupna (…) z tabeli kursowej (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w dniu zawarcia każdej umowy kredytowej objętej niniejszym pozwem, a także poniżej 20% tego kursu;
  4. zasądza od Miejskiego Rzecznika Konsumentów w W. na rzecz (…) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 14.417,00 zł (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

 

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 4 kwietnia 2016 r. Miejski Rzecznik Konsumentów w W. Reprezentant Grupy wniósł o:

– ustalenie, że umowy kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego (…), zawarte przez (…) S.A. (dawniej (…) Bank S.A.) spółkę zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem (…) z konsumentami określonymi w postanowieniu o ustaleniu składu grupy oraz wymienionymi co do tożsamości w sentencji wyroku są nieważne w części, regulującej waloryzację spłaty kredytu kursem (…), tj. że nieważne są postanowienia umów wymienione w pkt. IV pozwu;

– ewentualnie, ustalenie na podstawie art. 58 § 3 k.c., że w/w umowy kredytu są nieważne w całości;

– ewentualnie, ustalenie, że w/w umowy kredytu są nieważne w części, tj., że postanowienia umów wymienione w pkt. VI pozwu są nieważne w zakresie, w którym dopuszczają waloryzację kursem franka szwajcarskiego ((…)) ponad 20% wartości kursu kupna (…) z tabeli kursowej (…) S.A. odpowiednio w dniu zawarcia każdej umowy kredytowej objętej pozwem, a także poniżej 20% tego kursu.

W pozwie zawarto wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych oraz wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz członków grupy kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, ewentualnie zasądzenie od pozwanego na rzecz Reprezentanta Grupy kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Powód wskazał, że pozew dotyczy ważności umów o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych, waloryzowany kursem franka szwajcarskiego ((…)). Wszystkie umowy zawarto w oparciu o analogiczny wzorzec umowny, w tym co do ustalania zasad waloryzacji. W ocenie powoda mechanizm waloryzacji świadczenia kredytobiorcy kursem waluty obcej jest wadliwy. Zdaniem powoda wprowadzenie do umów kredytowych klauzuli waloryzacyjnej kursem kupna i sprzedaży (…), wyznaczanym dowolnie przez pozwanego, spowodowało że umowa nie odpowiada minimalnej treści wymaganej dla umowy kredytu, określonej w art. 69 prawa bankowego. Zobowiązanie kredytobiorcy nie jest w umowie określone, bo kwota kredytu została wskazana jedynie pozornie. Nie wiadomo jaka jest naprawdę waluta kredytu, a zasady spłaty kredytu są pozostawione do przyszłego jednostronnego sprecyzowania przez bank. Powód podniósł także zarzut sprzeczności umów z naturą stosunku prawnego wynikającego z kredytu oraz zarzut, że umowy mają na celu obejście ustawy. Powód zgłosił także zarzut sprzeczności umów z zasadami współżycia społecznego, nie wskazując jednak w pozwie, z jakimi konkretnie zasadami sprzeczne są przedmiotowe postanowienia umowne. W ocenie powoda, umowy objęte pozwem zachowają ważność bez wskazanych w pkt. IV pozwu postanowień umownych. Powód przyznał jednak, że kredyty waloryzowane kursem (…) charakteryzowały się niższym oprocentowaniem niż kredyty niezawierające takiej waloryzacji. Roszczenie o ustalenie nieważności umów w całości sformułowane w pkt. V pozwu, zostało zgłoszone na wypadek ustalenia przez sąd, że Bank nie zawarłby z kredytobiorcami umów objętych tym postępowaniem bez klauzuli waloryzacyjnej. Powód wskazał, że trzecie roszczenie (drugie roszczenie ewentualne) stanowi kompromis pozwalający na zgodny z zasadami współżycia społecznego podział ryzyka kursowego między stronami umów kredytowych. (pozew – k. 4-27)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych – w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej. Pozwany podniósł, że powód nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia (ani w zakresie żądania głównego ani w zakresie żądań ewentualnych). Pozwany zaprzeczył, aby umowy były nieważne ze względu na sprzeczność z prawem, zasadami współżycia społecznego, naturą umowy kredytu, a także aby zmierzały do obejścia prawa.

(odpowiedź na pozew – k. 3991-4116)

Postanowieniem z dnia 13 marca 2018 r. Sąd Okręgowy ustalił skład osobowy grupy.

(postanowienie – k. 13670-13713)

Postanowienie o ustaleniu składu grupy zostało uzupełnione i sprostowane w zakresie omyłek pisarskich i niedokładności postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2018 r.

(postanowienie – k. 13765-13769)

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2018 r. Sąd Apelacyjny, na skutek zażaleń obu stron, zmienił postanowienie o ustaleniu składu grupy w ten tylko sposób, że wyłączył ze składu grupy osoby, które wystąpiły z niej po wydaniu postanowienia z dnia 13 marca 2018 r., a przed jego uprawomocnieniem się.

(postanowienie – k. 13831)

Na poprzedzającym wyrokowanie terminie rozprawy w dniu 5 października 2018 r. strony podtrzymały swoje stanowiska. Pełnomocnik pozwanego podał ponadto, że jeden z członków grupy – S. S. (oznaczona nr (…) na liście członków grupy) zmarła.

(protokół elektroniczny: 00:01:30, 00:01:42, 00:57:16, 01:32:56, protokół skrócony –  k. 13855-13856 odwrót)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany (…) Spółka Akcyjna w W. (poprzednia nazwa (…) Bank Spółka Akcyjna w W.), Oddział Bankowości Detalicznej w Ł., posługujący się nazwami handlowymi (…) i (…), w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawierał z konsumentami umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych, waloryzowany kursem franka szwajcarskiego ((…)).

(okoliczności bezsporne)

Osoby fizyczne będące członkami grupy i wymienione w wyroku zawarły z pozwanym umowy o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem (…), zawierające poniższe postanowienia umowne. Umowy objęte niniejszym pozwem były zawierane w latach 2002-2010, przy czym zdecydowana większość umów została zawarta w latach 2005-2008. Wszystkie umowy kredytowe objęte niniejszym postępowaniem zostały zawarte w oparciu o wzorce umowne stworzone przez pozwanego. Wzorce te różniły się między sobą w zależności od daty zawarcia umowy. Członkowie grupy, którzy zawarli umowy kredytowe składali wnioski kredytowe bezpośrednio w oddziałach pozwanego banku lub za pośrednictwem doradcy finansowego.

(okoliczności bezsporne)

Wszystkie umowy objęte pozwem zawierały poniżej wymienione postanowienia. Umowy zawierane na przestrzeni w/w okresu czasu różniły się w niewielkim zakresie numeracją poszczególnych paragrafów, co nie zmienia faktu, że sposób określenia zobowiązań stron, wskazanie kwoty kredytu, ustalenie zasad spłaty kredytu były jednakowe dla wszystkich członków grupy. Wszystkie umowy przewidywały taki sam mechanizm waloryzacji świadczenia kredytobiorcy.

(okoliczności bezsporne)

Zastosowana poniżej numeracja paragrafów umów dotyczy zdecydowanej większości umów i została przedstawiona wyłącznie w celu łatwiejszej orientacji w treści umów. Odmienności w zakresie tej numeracji występujące w części umów nie mają żadnego wpływu na merytoryczną treść umów i ich ocenę pod względem prawnym.

W § 1 ust. 1 umowy wskazany był cel na jaki przeznaczony jest kredyt. W § 1 ust. 2 umowy wskazana była kwota kredytu jako suma pieniężna w złotych polskich. W § 1 ust. 3 umowy wskazano, że walutą waloryzacji kredytu jest (…) (frank szwajcarski). W umowach wskazana była kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (…) Banku S.A. Zapis § 1 ust. 3A umowy stanowił, że kwota w (…) ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania Banku, a wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu, może być różna od podanej w tym punkcie umowy.

W umowach wskazany był okres kredytowania (§ 1 ust.4), wariant spłaty kredytu (równe raty kapitałowo – odsetkowe) (§ 1 ust. 5) oraz termin spłaty kredytu (dany dzień każdego miesiąca) (§ 1 ust. 6). Umowy określały prowizję za udzielenie kredytu (§ 1 ust. 7).

Określone było także oprocentowanie kredytu według zmiennej stopy procentowej, obliczane w oparciu o LIBOR 3M i marżę (tzw. nowy portfel), lub w sposób uwzględniający inne (oprócz LIBORu) elementy (tzw. stary portfel). Zaznaczyć należy, że metody ustalenia oprocentowania nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ zarzuty powoda nie obejmują zapisów umów dotyczących oprocentowania.

Kredyty były wypłacane w złotych polskich, w kwotach wskazanych w § 1 umowy jako kwota kredytu. Wypłata kredytu następowała w sposób jednorazowy lub w transzach (§ 5). Kwota kredytu wyrażona w walucie (…) była określana na podstawie kursu kupna waluty (…) z tabeli kursowej (…) Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia kredytu (§ 7 – warunki udzielenia kredytu). Gdy kredyt uruchamiano w transzach, wysokość kredytu, wyrażoną w (…) określano jako sumę wszystkich uruchomionych transz kredytu, wyrażonych w (…).

Harmonogram spłat był sporządzany w (…).

Raty kapitałowo-odsetkowe były spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży (…) z tabeli kursowej (…) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50. Spłaty rat kapitału i odsetek od kredytu kredytobiorca dokonywał na rachunek kredytowy prowadzony w M. poprzez wpłatę gotówki lub przelew środków albo poprzez zlecenie i upoważnienie M. do pobierania środków pieniężnych na spłatę kapitału i odsetek z tytułu udzielonego kredytu z rachunku M. Zlecenie było nieodwołalne i wygasało po całkowitym rozliczeniu kredytu. Kredytobiorcy zobowiązali byli zapewnić na rachunku M. środki odpowiadające wysokości wymagalnej raty kapitału i odsetek.

Wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej, a także spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży (…), z tabeli kursowej (…) Banku S.A., obowiązującym na dzień i godzinę spłaty (§ 12 lub § 13).

W umowach znalazł się zapis, że z chwilą wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego/ od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności M. z tytułu umowy kredytowej, M. dokonuje przeliczenia wierzytelności na złote po kursie sprzedaży (…) z tabeli kursowej (…) Banku S.A. z dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego lub wytoczenia powództwa.

Kredytobiorcy składali oświadczenia o świadomości i akceptacji ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu waloryzowanego do kursu waluty obcej. Oświadczenia te, zależnie od czasu zawarcia umowy, były składane w umowach kredytowych, we wnioskach kredytowych lub też jako odrębne oświadczenia dołączane do dokumentacji kredytowej. Treść składanych oświadczeń różniła się w zależności od daty zawarcia umowy.

(umowy kredytowe – k. 106-13590)

Integralną część zawartych przez członków grupy umów kredytu stanowiły Regulaminy udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów (M.). Treść regulaminów ulegała zmianie w czasie, zgodnie z pismami okólnymi wprowadzającymi zmiany do regulaminów. Kredytobiorcy otrzymywali wydruk regulaminu i potwierdzali oświadczeniem składanym w ramach umowy kredytu, że zapoznali się z tym dokumentem i uznają jego wiążący charakter. W umowach kredytu wskazywano, że w sprawach nieuregulowanych zastosowanie mają powszechnie obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego i prawa bankowego.

(regulaminy i pisma okólne – k. 5801-6101)

Wszystkie umowy członków grupy wymienionych w wyroku są nadal wykonywane (kredyty nie zostały w całości spłacone).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 30 czerwca 2009 r. wprowadzono pismami okólnymi nr A-V- (…) i A-V- (…) zmiany do oferty produktowej mBanku w zakresie mPlanów hipotecznych umożliwiające klientom spłatę rat kredytu w walucie waloryzacji kredytu. Wprowadzono stosowne modyfikacje w Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych oraz wprowadzono wzór aneksu do umowy. W dniu 1 lipca 2009 r. wprowadzono analogiczne zmiany w produkcie kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (…).

(pisma okólne z zał. – k. 5926-5945, k. 5966-5974, wzór aneksu do umowy – k. 5946-5947, k. 5975-5977)

Niektórzy z członków grupy zawarli aneksy do umów kredytowych umożliwiające dalszą spłatę zaciągniętego kredytu bezpośrednio w walucie waloryzacji ((…)).

(okoliczność bezsporna)

Na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44; dalej jako: u.d.p.g.), Sąd oddalił wnioski dowodowe stron wymienione w protokole rozprawy z dnia 5 października 2017 r.

(protokół skrócony – k. 13855 odwrót – (…), protokół elektroniczny 00:34:12, 00:38:15, 00:50:27)

W ocenie Sądu możliwe jest dokonanie oceny ważności zakwestionowanych postanowień umownych z punktu widzenia ich zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego w oparciu o przedstawione przez strony dokumenty i bardzo obszerną argumentację w pismach procesowych, bez konieczności ustalania powyższych okoliczności w drodze zeznań świadków, stron a także poprzez zasięgnięcie opinii biegłych. W ocenie Sądu powołane przez strony dowody były zbędne dla oceny spornych klauzul umownych pod względem prawnym. Dopuszczenie i przeprowadzenie zgłoszonych dowodów prowadziłoby do zbędnego przewlekania postępowania i nieuzasadnionego zwiększenia jego kosztów.

Odnosząc się do wniosków dowodowych powoda zgłoszonych na rozprawie w dniu 5 października 2019 r. należy wskazać ponadto, co następuje. Odnośnie okoliczności wskazanych w tezie dowodowej wniosku o przesłuchanie świadków M. D. i M. T.: występowanie w umowach objętych pozwem ryzyka kursowego jest faktem powszechnie znanym (art. 213 § 1 k.p.c.), zbędne jest dowodzenie świadomości tego ryzyka w przedsiębiorstwie banku – pozwany nie zaprzeczył bowiem, że taka świadomość po stronie banku istniała. Kwestia sposobów i procedur informowania kredytobiorców o ryzyku kursowym jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i wynika to zarówno z granic rozpoznania sprawy wyznaczonych twierdzeniami powoda w pozwie i kolejnych pismach procesowych, jak i wiążących dla sądu I instancji wytycznych Sądu Apelacyjnego w Łodzi. Powód podkreślał, że nie domaga się oceny zgodności treści umów kredytowych z perspektywy tego, czy umowy te zostały zawarte z konsumentami „będącymi w przymusowej sytuacji, nieporadnymi, nierozumiejącymi treści umowy, czy niepoinformowanymi o ryzyku kursowym” (pismo powoda z dnia 22 lutego 2017 r. s. 8-9). Sąd Apelacyjny w Łodzi, rozpoznając zażalenia na postanowienia o dopuszczeniu sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym i ustaleniu składu grupy, stwierdzał konsekwentnie, że badaniu w niniejszej sprawie ma podlegać, czy konstrukcja umowy i wynikający z niej mechanizm waloryzacji jest zgodny z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego w ujęciu normatywnym, a bez znaczenia są cechy osobiste kredytobiorców oraz stopień ich wiedzy na temat zaciąganego kredytu w momencie zawarcia umowy. Odnośnie wniosku o przesłuchanie w charakterze świadka byłego prezesa pozwanego banku (…) stwierdzić należy, że wypowiedź świadka, która miała być przedmiotem jego zeznań, nie ma żadnego znaczenia dla oceny ważności umów w świetle przepisów prawa i zasad współżycia społecznego.

 

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest niezasadne i podlega oddaleniu w całości – w zakresie roszczenia głównego i obydwu roszczeń ewentualnych.

Pierwszą kwestią, jaką należy omówić w ramach rozważań prawnych jest kwestia interesu prawnego strony powodowej w ustaleniu. Podkreślić należy, że niniejsza sprawa nie jest sprawą o ustalenie odpowiedzialności pozwanego w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.d.p.g. Powód nie jest zatem zwolniony od wykazania interesu prawnego w ustaleniu.

Niniejszy pozew jest powództwem o ustalenie z art. 189 k.p.c., a więc możliwość wystąpienia z takim powództwem jest uzależniona od istnienia po stronie powodowej interesu prawnego, który rozumiany jest jako potrzeba ochrony sfery prawnej powoda, którą może uzyskać przez samo ustalenie stosunku prawnego lub prawa (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2011 r., sygn. akt II CSK 568/10, Legalis nr 369574). Ciężar dowodu spoczywa w tym zakresie, zgodnie z art. 6 k.c, na powodzie (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 903/00).

Powództwo o ustalenie może być uwzględnione wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda, o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje lub nie istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda. Wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa. W doktrynie pierwsza z wymienionych przesłanek merytorycznych określana jest jako przesłanka skuteczności, druga jako przesłanka zasadności powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001 r., sygn. akt II CKN 898/00, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1996 r., sygn. akt III CZP 115/96, OSNC 1997 nr 4 poz. 35).

Należy wskazać, że sąd nie podziela poglądu, który powód zaprezentował dopiero w głosie do protokołu, że przesłankę interesu prawnego należy odnosić do Miejskiego Rzecznika Konsumentów (reprezentanta grupy), a nie do członków grupy.

Niewątpliwie, ocena przesłanki istnienia interesu prawnego w postępowaniu grupowym powinna uwzględniać specyfikę tego postępowania i jego cel. Nie zmienia to faktu, że zgodnie z art. 4 ust. 3 u.d.p.g., reprezentant grupy (w tym przypadku Miejski Rzecznik Konsumentów) prowadzi postępowanie w imieniu własnym, ale działa na rzecz członków grupy. Jest niewątpliwe, że wydany w sprawie wyrok ma dotyczyć sfery prawnej poszczególnych członków grupy, a nie jej reprezentanta – Miejskiego Rzecznika Konsumentów. Przesłankę interesu prawnego należy więc odnosić do członków grupy. Zmiana stanowiska powoda w tym zakresie jest niezrozumiała, nie została zresztą w żaden sposób wyjaśniona. W pozwie powód prawidłowo odnosił przesłankę interesu prawnego do członków grupy, błędnie jednak wywodząc, że interes taki po stronie członków grupy istnieje.

Zgodnie z jednolicie przyjmowanym w orzecznictwie poglądem, interes prawny istnieje, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni stronie powodowej ochronę jej prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. akt II CSK 33/2009, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008 r., sygn. akt II CSK 194/08, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2018 r. sygn. akt V ACa 1216/17).

Jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. nie występuje, jeżeli powód może uzyskać ochronę swoich praw w drodze innych środków prawnych –np. powództwa o zasądzenie. Możliwość wytoczenia powództwa o świadczenie wyklucza po stronie powoda istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 r., sygn. akt III CSK 254/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002 r., sygn. akt IV CKN 1519/00, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt III CZP 79/09).

O istnieniu interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. decyduje faktyczna, konkretna potrzeba ustalenia. Potrzeba ta zaś niewątpliwie występuje wówczas, kiedy ustalenie prowadzi do definitywnego rozwiązania problemów strony powodowej i chroni ją również na przyszłość przed kontr-posunięciami strony przeciwnej. W efekcie nie można uznawać za konieczne wytoczenia powództwa w sytuacji, gdy sprawa o ustalenie ma charakter przesłankowy wobec innych dalej idących roszczeń (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 lutego 2018 r., I ACa 800/17, Legalis nr 1728481).

Powód tak skonstruował dochodzone w niniejszej sprawie roszczenia, że nawet gdyby któreś z nich zostało uwzględnione, nie zakończyłoby definitywnie sporów między bankiem a członkami grupy. Wyrok uwzględniający którekolwiek z trzech roszczeń zgłoszonych przez powoda spełniałby jedynie rolę prejudykatu, umożliwiającego członkom grupy dochodzenie w przyszłości roszczeń o zapłatę (zwrot nienależnego świadczenia).

W głosie do protokołu powód wywiódł, że uwzględnienie jednego z jego roszczeń zakończy definitywnie spór między stronami. Sąd nie podzielił tego poglądu. Gdyby któreś z roszczeń zostało uwzględnione, członkowie grupy musieliby i tak wystąpić z odrębnymi roszczeniami o zapłatę, co mogli zrobić od razu – bez wszczynania niniejszej sprawy. Całkowicie niesłuszne są wywody pozwu (pkt. 196) dotyczące braku możliwości wytoczenia przez członków grupy powództw o zapłatę nie poprzedzonych sprawą o ustalenie. Koncepcji tej przeczy zarówno teoria, jak i praktyka. W sądach w całej Polsce toczą się bowiem sprawy o zapłatę (zwrot nienależnie spełnionego świadczenia), dotyczące kredytów waloryzowanych (…), wytoczone przez kredytobiorców różnym bankom, w tym również pozwanemu (…). Zresztą, według twierdzeń pozwanego, niezaprzeczonych przez powoda, również dwóch członków grupy wystąpiło z takimi powództwami. W tym sensie wytoczenie niniejszego powództwa było niepotrzebne. Wszystkie zarzuty co do ważności umów kredytowych w zaskarżonym w niniejszej sprawie zakresie mogły być podniesione i ocenione w sprawach o zapłatę z powództw członków grupy, co przesądza o braku interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie. Nie zmienia tej oceny fakt, że umowy są nadal wykonywane, a członkowie grupy mogą wytoczyć powództwa o zapłatę za okres od dnia zawarcia umów kredytowych do chwili wytoczenia powództwa. Rozstrzygnięcie zarzutu nieważności umów kredytowych w całości lub w części w sprawie o zapłatę za określony czas, będzie wiążące w sprawie o zapłatę za kolejny okres czasu. W procesie o dalszą prawomocnie rozstrzygniętą część świadczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może w niezmienionych okolicznościach odmiennie orzec o zasadzie odpowiedzialności pozwanego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 1994 r., sygn. akt III CZP 29/94, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2001 r., sygn. akt IV CKN 388/00).

Interes prawny jest przesłanką niezbędną dla uwzględnienia powództwa o ustalenie. Brak interesu prawnego jest więc samoistną przyczyną oddalenia powództwa. Jednak sąd w niniejszej sprawie zbadał roszczenia powoda również w kontekście istnienia merytorycznych przesłanek nieważności umów w części lub w całości, aby nie narazić się na zarzut nierozpoznania istoty sprawy, w przypadku przyjęcia przez sąd II instancji odmiennej koncepcji w zakresie interesu prawnego w ustaleniu.

W ocenie Sądu powód nie wykazał drugiej z merytorycznych przesłanek powództwa o ustalenie, tj. zasadności zarzutu nieważności umów w całości lub w części.

Powód podnosił, że kwestionowane postanowienia umów są sprzeczne z przepisami prawa (art. 69 prawa bankowego, art. 3531 k.c., art. 3581 k.c.) oraz z zasadami współżycia społecznego w ujęciu normatywnym (tj. w oderwaniu od okoliczności zawarcia konkretnej umowy z konkretnym konsumentem). Podstawą prawną powództwa jest art. 58 k.c., którego treść jest następująca:

Art. 58

§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W ocenie sądu, teza powoda, iż postanowienia waloryzacyjne przedmiotowych umów sprzeciwiały się ustawie, zasadom współżycia społecznego, a także miały na celu obejście prawa, jest całkowicie chybiona.

Art. 58 k.c. odróżnia czynności prawne sprzeczne z ustawą od czynności mających na celu obejście ustawy, nie określając bliżej ani jednych ani drugich.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że czynność prawna jest sprzeczna z ustawą, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Sprzeczność z ustawą ma miejsce także wtedy, gdy wynika z właściwości lub z natury określonych przepisów, przy braku wyraźnego zakazu dokonywania czynności prawnej określonej treści. Nieważność czynności prawnej może wynikać nie tylko z wyraźniej dyspozycji przepisu, ale także z natury zobowiązania.

Zauważyć należy, że ocena ważności przedmiotowych umów pod kątem ich zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego powinna być dokonana na datę zawarcia umów. Nieważność umowy, jeżeli zachodzi, występuje bowiem ex tunc, a więc od chwili zawarcia umowy.

Odnośnie zarzutu sprzeczności umów z treścią art. 69 prawa bankowego należy stwierdzić, co następuje. Umowa kredytu jest umową nazwaną i zdefiniowaną w w/w przepisie. Treść tego przepisu w okresie od 12 czerwca 2002 r. do 26 sierpnia 2011 r. (czyli w całym okresie, w którym zawierane były przedmiotowe umowy kredytu), była następująca:

1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W stosunku do brzmienia pierwotnego tego przepisu, jedynej zmiany dokonano w nim z mocą od 26 sierpnia 2011 r., przez dodanie art. 69 ust. 2 pkt 4a i art. 69 ust. 3. Wprowadzone wówczas regulacje dotyczą kredytów denominowanych i indeksowanych do waluty innej niż waluta polska. Fakt wprowadzenia tej zmiany nie oznacza, iż przed datą 26 sierpnia 2011 r. nie można było zawierać umów kredytu denominowanego, indeksowanego lub waloryzowanego do waluty obcej. Nie zmieniono bowiem definicji umowy kredytu zawartej w art. 69 ust. 1, nie zmieniono także treści art. 69 ust. 2 pkt 2 co do znaczenia słów kwota i waluta kredytu. Wprowadzono jedynie zapisy obligujące do wskazania w umowie szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt 4a), oraz zagwarantowano ustawowo możliwość spłaty tego rodzaju kredytu w walucie obcej (art. 69 ust. 3). Już sama treść ww. nowelizacji wskazuje, że ustawodawca nie wprowadził od daty 26 sierpnia 2011 r. do polskiego prawa umowy kredytu denominowanego i indeksowanego do waluty obcej, tylko określił dodatkowe wymagania co do treści zawieranych umów, oraz bez względu na ich treść wprowadził możliwość spłaty kredytu w walucie obcej. Polskie prawo bankowe zatem także przed datą 26 sierpnia 2011 r. nie zabraniało zawierania tego rodzaju umów.

Sąd uznał, że treść art. 69 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 ustawy prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665) nie stoi w sprzeczności z postanowieniami umów kredytu zawartych przez członków grupy. Powyższe przepisy nie ograniczały stron umowy w ułożeniu stosunku umownego wedle swego wyboru, o ile zostanie wskazana kwota kredytu, waluta, okres kredytowania, cel kredytu, odsetki.

Wbrew twierdzeniom powoda, wszystkie powyższe elementy znalazły się w umowach kredytu zawartych przez członków grupy.

W szczególności nie można twierdzić, że umowy nie określały kwoty i waluty kredytu. Umowy określają zarówno kwotę jak i walutę kredytu. Kwotą kredytu jest kwota w złotych polskich, wskazana wprost w umowach (§ 1 ust. 2). Kwota kredytu została więc wskazana w sposób jednoznaczny. O tym, w jakiej walucie jest kredyt decyduje waluta, w jakiej na podstawie umowy bank wypłacił środki pieniężne. Kredytem jest przekazana kredytobiorcy kwota środków pieniężnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 grudnia 2017 r., I ACa 558/17). Umowa o kredyt w złotych, waloryzowany kursem waluty obcej charakteryzuje się właśnie tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę w złotych, stanowiącą równowartość wskazanej w umowie ilości waluty obcej. Przedmiotem świadczenia banku jest kwota w złotych i tylko taką może otrzymać kredytobiorca. Kredyty członków grupy zostały wypłacone w złotych polskich, zatem nie budzi wątpliwości jaka była waluta kredytu. Nieprawdziwe jest twierdzenie powoda, że kwota kredytu nie była jednakowa dla obu stron umowy, oraz że w umowie są dwie różne kwoty kredytu. Bank wypłacał kredyt w kwocie określonej w umowie, a klient taką kwotę otrzymywał. Stanowisko powoda jest zresztą wewnętrznie sprzeczne – powód podnosi trzy twierdzenia wzajemnie się wykluczające: 1. że w umowie w ogóle nie jest określona kwota kredytu, 2. że kwota kredytu została określona w umowie pozornie, 3. że w umowie są dwie różne kwoty kredytu. Żadne z tych twierdzeń nie odpowiada stanowi rzeczywistemu, wynikającemu wprost z treści umów.

Wbrew twierdzeniom powoda, umowy kredytu określają także w sposób nie budzący wątpliwości zobowiązanie kredytobiorcy oraz zasady i termin jego spłaty (§ 1 ust. 4, 5, 6 umów, § 11, 12, 13 umów).

Powoływanie się w tym zakresie przez powoda na rozstrzygnięcia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczące uznania klauzul umownych za abuzywne nie może odnieść skutku w niniejszej sprawie, wobec oparcia żądań pozwu na nieważności klauzul umownych, a nie ich abuzywności.

Wskazać trzeba, że zmiana wysokości zobowiązania kredytobiorcy na przestrzeni czasu była wynikiem dozwolonego mechanizmu waloryzacji. Umowy bowiem przewidywały, jak w każdym kredycie waloryzowanym czy też indeksowanym, spłatę zaciągniętego kapitału kredytu z odsetkami, poprzez przeliczanie równowartości każdej raty w (…) i zapłatę w złotych polskich. Taki mechanizm spłaty kredytu jest dopuszczalny w świetle prawa, co potwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 grudnia 1997 r. sygn. akt I CKN 558/97, publ. OSNC rok 1998, nr 7-8, poz. 112.

Wzrost wysokości zadłużenia, nie wynikał z faktu, że w umowie nie wskazano kwoty i waluty kredytu lub zasad jego spłaty, tylko z tego, że zastosowano przy niższym oprocentowaniu kredytu mechanizm waloryzacji, a zmianom ulegał kurs (…).

W świetle powyższego zwrócić należy także uwagę na bezzasadność zarzutu obciążenia całością ryzyka kursowego kredytobiorców. Kwestionowane umowy nie zastrzegają ani dolnej ani górnej wysokości spadku lub wzrostu kursu (…). W zależności od kształtowania się sytuacji ekonomicznej na rynku, negatywne konsekwencje przewalutowania spoczywają zatem i na klientach i na banku. Będzie to pytanie retoryczne, ale zdaniem Sądu należy je postawić. Czy gdyby w chwili obecnej kurs (…) wynosił np. 1,80 zł którykolwiek z kredytobiorców zdecydowałby się podważać ważność umowy kredytowej?

Bezpodstawny jest zarzut rzekomej sprzeczności konstrukcji kredytu waloryzowanego z naturą stosunku kredytowego, nie dochodzi bowiem w tym przypadku do zastrzeżenia obowiązku zwrotu kapitału w kwocie wyższej niż udostępniona. Kredytobiorca w momencie wypłaty kredytu wiedział na jaką sumę opiewać będzie jego zobowiązanie rozliczane w walucie obcej.

Wykorzystanie mechanizmu waloryzacji nie narusza natury umowy kredytu, przepisów prawa bankowego, ani żadnych innych powszechnie obowiązujących przepisów prawa krajowego i międzynarodowego. W ramach zasady swobody umów (art. 3531 k.c.) zastosowanie takiego mechanizmu było dozwolone. Zgodnie z powołanym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W ocenie Sądu treść przedmiotowych umów nie wykracza poza ramy określone w art. 3531 k.c.. Przez sprzeczność z naturą stosunku prawnego w rozumieniu powołanego przepisu rozumieć należy sprzeczność danego postanowienia umowy z nakazem respektowania przez strony tych elementów określonego stosunku umownego, których pominięcie lub modyfikacja prowadzić by musiały do zniekształcenia zakładanego modelu więzi prawnej związanej z danym typem umowy. Model ten powinien być skonstruowany na podstawie tych minimalnych (a więc i koniecznych) elementów danego stosunku obligacyjnego, bez których traciłby on swój sens gospodarczy albo wewnętrzną równowagę aksjologiczną (M. Safjan, Komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. K. Pietrzykowskiego, Legalis 2013). Kredyt waloryzowany do (…) w żaden sposób nie narusza tych zasad. Klauzula waloryzacyjna nie zniekształca więzi prawnej wynikającej z umowy kredytu. Wskazać należy, że pomimo innej nazwy, kredyt waloryzowany ma de facto, taką samą konstrukcję prawną, jak kredyt indeksowany i denominowany, wprowadzone wprost do ustawy Prawo bankowe tzw. ustawą antyspreadową. Nie sposób zatem mówić o sprzeczności kredytu waloryzowanego walutą obcą z naturą umowy kredytu.

W świetle powyższych rozważań nie można przyjąć również, że treść przedmiotowych umów kredytu stanowi obejście art. 69 prawa bankowego. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 42/04, Legalis nr 68830).

W tym miejscu przytoczyć należy tezy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14). Wyrok ten dotyczył wprawdzie umowy kredytu nazwanego „kredytem indeksowanym”, jednak z treści uzasadnienia wynika niewątpliwie, że konstrukcja kredytu analizowanego w w/w sprawie była taka sama, jak kredytów zaciągniętych przez członków grupy, nazwanych „kredytami waloryzowanymi”. Bank wydawał (udostępniał) kredytobiorcy określoną sumę kredytową w złotych, przy czym jej wysokość była określana (indeksowana/waloryzowana) według kursu danej waluty w dniu wydania (indeksowanie/waloryzowanie do waluty obcej po cenie kupna). Ustalenie takie następowało też w celu określenia wysokości rat kredytowych, do których spłaty zobowiązany był kredytobiorca w okresie trwania stosunku kredytowego. W dniu płatności konkretnych rat, były one przeliczane zgodnie z umową na złote stosownie do kursu danej waluty, po kursie jej sprzedaży kontrahentowi banku. Sąd Najwyższy stwierdził, że tak ujęta umowa kredytu mieści się oczywiście w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 3531 k.c. w związku z art. 69 prawa bankowego).

Powód na poparcie zarzutu obejścia prawa, przytaczał te same argumenty, co na poparcie tezy sprzeczności umów z przepisami prawa bankowego – brak określenia w umowie kredytu zobowiązania kredytobiorcy, kwoty kredytu (czy też określenia dwóch różnych kwot kredytu – powód ponownie formułował te dwa sprzeczne ze sobą zarzuty), brak określenia waluty kredytu, brak określenia zasad spłaty kredytu. Ponowne omawianie tych zagadnień jest więc zbędne.

Zarzut naruszenia art. 3581 § 2 k.c. również nie może być uznany za skuteczny. Określony w umowach członków grupy mechanizm waloryzacji kredytu w złotych polskich kursem franka szwajcarskiego jest dopuszczalny w świetle powołanego przepisu, obowiązującego w polskim porządku prawnym od 1 października 1990 r., zgodnie z którym strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż ten pieniądz, na który zobowiązanie opiewa. Miernikiem tym może być zatem inna waluta (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny Tom I, Komentarz, Warszawa 2016). Dopuszczalność stosowania klauzuli waloryzacyjnej z miernikiem waloryzacji w postaci wartości waluty obcej nie budzi wątpliwości w orzecznictwie. Skoro w dacie zawarcia przedmiotowych umów kredytu obowiązywał art. 3581 § 2 k.c., pozwalający stronom zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości, to w przedmiotowych umowach kredytu strony mogły, nie naruszając prawa, zastrzec waloryzację kwoty kredytu wyrażonej w złotych polskich wartością franka szwajcarskiego.

Błędne jest twierdzenie powoda, że waloryzacja zastosowana w przedmiotowych umowach ma charakter dwukrotny lub dwustopniowy. Twierdzenie to nie znajduje oparcia w umowach kredytowych członków grupy.

Waloryzacja kredytu do waluty (…) ma charakter jednorazowy – następuje w momencie uruchomienia (wypłaty) kredytu. Zostało to uregulowane wprost w umowie kredytu (w większości umów w § 7 ust. 1) i następuje poprzez przeliczenie wypłaconych w PLN środków na (…), po to by zgodnie z wolą kredytobiorcy odsetki mogły być naliczane w oparciu o niższą stopę procentową właściwą dla waluty (…). Na skutek uzgodnionej przez strony waloryzacji, która następuje w momencie wypłaty kredytu, przedmiotem świadczenia jest niezmienna w czasie suma jednostek pieniężnych wyrażonych w walucie (…). Zmienna jest jedynie ich wartość w przeliczeniu na PLN. Tak istotę waloryzacji definiuje orzecznictwo w licznych wyrokach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 1 kwietnia 2015 r., I ACa 1293/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 października 2014 r. (VI ACa 1721/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2010 r., I ACa 629/10). Przeliczenie kredytu z (…) na PLN przy spłacie rat kredytu nie jest waloryzacją, tylko określeniem sposobu spełnienia świadczenia w PLN. Umowy kredytu nie przewidują więc waloryzacji w momencie spłaty kredytu.

Na podstawie przedmiotowych umów kredytu członkowie grupy zobowiązani byli spłacać w złotych polskich kredyt udzielony w złotych polskich, waloryzowany (…), na podstawie harmonogramu sporządzonego w (…). Taka treść zobowiązania, w ocenie Sądu, była zgodna z przytoczonymi wyżej przepisami.

Niesłuszny jest również zarzut, że sporne zapisy umów kredytowych są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, w szczególności ze wskazaną w głosie do protokołu „zasadą zaufania publicznego”. Powodowie nie wykazali, że zawarte umowy kredytu naruszały w jakikolwiek sposób powyższą zasadę, ani też inne zasady współżycia społecznego, które można by brać w tej sytuacji pod uwagę, a które nie zostały wyartykułowane przez powoda – zasadę lojalności kontraktowej czy zasadę uczciwego obrotu.

Pojęcie zasad współżycia społecznego jest niedookreślone, zaś jego interpretacja pozostawiona ocenie sądu. Rozumieć je należy jako poczucie elementarnej sprawiedliwości oceniane na gruncie konkretnej sprawy, jako swego rodzaju „zawór bezpieczeństwa” pozwalający uchylić skutki formalnie zgodnej z prawem czynności, gdy jej wykonanie byłoby niemoralne bądź nieuczciwe. Sprzeczność czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego oznacza, że w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie w społeczeństwie akceptowanych, czynność prawna jest oceniana negatywnie. Sprzeczność czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego może przy tym wynikać zarówno z jej skutku (będącego pochodną jej treści) jak i z okoliczności jej zawarcia.

Podkreślić należy, że – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego w Łodzi zawartymi w postanowieniu o sygn. akt I ACz 366/17, ocena zgodności przedmiotowych umów z zasadami współżycia społecznego powinna być dokonana nie przez pryzmat indywidualnych cech poszczególnych konsumentów, bowiem powód twierdząc, że umowy objęte pozwem są nieważne, dochodzi zbadania ich zgodności z zasadami współżycia społecznego w ujęciu normatywnym. Badaniu ma podlegać, czy konstrukcja umowy, ujęta na podstawie jednego wzorca umownego i wynikający z niej mechanizm waloryzacji jest zgodny z zasadami współżycia społecznego, nie zaś to, czy kredytobiorcy są ludźmi wykształconymi, znającymi rynek finansowy, czy też osobami nieporadnymi, znajdującymi się w przymusowej sytuacji w dacie zawierania umowy kredytowej.

Sprzeczność treści umowy z zasadami współżycia społecznego musiałaby istnieć w chwili zawierania umów – tymczasem w tej dacie umowy były korzystne dla członków grupy. Wysokość rat uiszczanych przez nich na rzecz pozwanego była znacząco niższa od rat dla tożsamego kredytu zaciągniętego w złotych (bez waloryzacji), ze względu na znacznie niższe oprocentowanie. W chwili zawierania umów, ten rodzaj kredytu, na jaki zdecydowali się członkowie grupy, był najtańszym spośród wszystkich ofert kredytowych na rynku.

Dla sądu jest oczywiste, że genezą niniejszej sprawy jest to, że członkowie grupy dopiero z perspektywy czasu ocenili, że kredyty nie były tak korzystne, jak się spodziewali, co było jednak wynikiem niezależnego od pozwanego wzrostu kursu (…), a nie naruszenia zasad współżycia społecznego przy zawieraniu umowy kredytu. Nie daje to więc podstaw do uznania postanowień umownych za naruszające zasady współżycia społecznego. Wskazać należy, że działanie państwa (w tym wymiaru sprawiedliwości) w zakresie ochrony konsumentów winno ograniczać się do ochrony ich przed działaniami podstępnymi bądź nieuczciwymi, nie mogą oni natomiast oczekiwać, iż państwo ochroni ich przed wszelkimi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji gospodarczych. W ocenie Sądu nie można przyjąć, aby umowy kredytowe zawarte przez członków grupy były wynikiem nielojalnego i nieuczciwego zachowania banku.

Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego zachodziłaby wówczas, gdyby strona pozwana w sposób naganny wprowadziła na rynek czynniki, które spowodowałyby wzrost kursu (…) w celu osiągnięcia własnych korzyści poza mechanizmami rynku ekonomicznego. Wzrost kursu franka szwajcarskiego na przestrzeni czasu jest wynikiem działania reguł rynku ekonomicznego, na które nie ma wpływu żadna ze stron umowy.

Przy ocenie sprzeczności zawartych przez członków grupy umów z zasadami współżycia społecznego, trzeba także zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt sprawy.

Główne roszczenie pozwu sprowadza się do żądania przekształcenia umów w kredyty „czysto” złotowe (bez waloryzacji do franka szwajcarskiego), a więc uwolnienia się kredytobiorców od ryzyka walutowego, z zachowaniem korzyści wynikających z niższego oprocentowania stosowanego przy kredytach waloryzowanych. W ocenie Sądu, doprowadzenie do takiej sytuacji byłoby rażąco niesprawiedliwe, a przez to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, wobec tych kredytobiorców, którzy zaciągnęli zwykłe (niewaloryzowane) kredyty w złotych i w związku z tym ponoszą znacznie wyższe koszty kredytu.

W konsekwencji brak jest podstaw do uznania przedmiotowych umów za nieważne w całości lub w części na podstawie art. 58 § 2 k.c.

Nie można zatem uznać, że zawarte przez członków grupy umowy są sprzeczne z naturą umowy kredytu, ustawą, zasadami współżycia społecznego lub mają na celu obejście prawa.

Powyższe powoduje, że nawet gdyby przyjąć istnienie interesu prawnego po stronie powodowej, powództwo o ustalenie nieważności klauzul waloryzacyjnych podlegałoby oddaleniu.

Przesądza to również o bezzasadności obydwu roszczeń ewentualnych, które także oparte zostały na nieważności klauzul waloryzacyjnych. Odnośnie drugiego roszczenia ewentualnego należy stwierdzić dodatkowo, że wbrew temu, jak zostało nazwane przez powoda, to w ogóle nie jest roszczenie o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. W rzeczywistości jest to roszczenie o ukształtowanie treści stosunku prawnego. W przypadku takiego roszczenia konieczne jest istnienie konkretnej podstawy prawnej, która na takie kształtowanie pozwala. W ocenie Sądu w rozpoznawanym przypadku taka podstawa prawna nie istnieje.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

W niniejszej sprawie Miejski Rzecznik Konsumentów w W. pełni rolę reprezentanta grupy i jest powodem w znaczeniu procesowym, dlatego też dotyczą go wszystkie przepisy u.d.p.g. regulujące sytuację powoda (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 28/11, OSNC z 2012 r., z. 1, poz. 9). W takim układzie procesowym, zasądzenie zwrotu kosztów następuje w zależności od wyniku procesu, od powoda – reprezentanta grupy na rzecz pozwanego lub od pozwanego na rzecz powoda – reprezentanta grupy. Polski ustawodawca nie przewidział możliwości obciążenia kosztami procesu poszczególnych członków grupy, co jest wynikiem pozbawienia ich uprawnień procesowych (w procesie działa wyłącznie reprezentant grupy).

Zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., koszty zastępstwa adwokackiego, nie mogą być wyższe niż stawki opłat, określone w odrębnych przepisach dla jednego adwokata. W niniejszej sprawie, ze względu na datę wszczęcia postępowania (4 kwietnia 2016 r.) zastosowanie znajduje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800), w brzmieniu pierwotnym, tj. obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. do 27 października 2016 r. Zgodnie z § 2 ust. 7 rozporządzenia stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 200.000,00 zł wynosiła 14.400,00 zł. Zgodnie z § 15 powołanego rozporządzenia, opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2-4. Opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to: niezbędny nakład pracy adwokata, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu; wartość przedmiotu sprawy; wkład pracy adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie; rodzaj i zawiłość sprawy, w szczególności tryb i czas prowadzenia sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów, o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd nie znalazł powodów do przyznania stronie pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości przekraczającej minimalną stawkę wynagrodzenia adwokata w kwocie 14.400,00 zł. Niewątpliwie, niniejsza sprawa wymagała dużego nakładu pracy pełnomocników obydwu stron, tak samo zresztą, jak i sądu. Z drugiej strony jednak, liczba stawiennictw w sądzie nie była duża (sprawa została zakończona na jednej rozprawie merytorycznej i dwóch dotyczących kwestii formalnych), a postępowanie dowodowe zostało ograniczone do dowodów z dokumentów. Ponadto, merytoryczna istota problemu nie odbiegała znacznie swoją wagą od pojedynczych spraw wytaczanych na podłożu tzw. kredytów „frankowych”.

Zwrot kosztów procesu obejmuje także jedną opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17,00 zł).


Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z dnia 4 października 2018 r.

  1. Sam fakt posiadania przez sędziego orzekającego w sprawie o roszczenia związane z udzielaniem przez banki kredytów indeksowanych do waluty obcej (franka szwajcarskiego) kredytu tego rodzaju lub kredytu denominowanego nie uzasadnia twierdzenia, iż zachodzi taka okoliczność, że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w tej sprawie. Wnioskujący o wyłączenie sędziego powinien bowiem w każdym wypadku wykazać, iż ta konkretna okoliczność nie tylko istnieje, ale przede wszystkim wpływa na stosunek sędziego do stron postępowania i prowadzi do faworyzowania jednej z nich.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:         SSA Małgorzata Borkowska (spr.)

Sędziowie:                   SSA Jolanta Pyźlak; SSO Grzegorz Tyliński (del.)

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa M. R. – Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P., działającego jako reprezentant grupy przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. z udziałem interwenienta ubocznego S. J. o ustalenie na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2018 r. sygn. akt XXV C 1575/15 w przedmiocie wniosku interwenienta ubocznego o wyłączenie sędziego

postanawia:

oddalić wniosek.

 

UZASADNIENIE

Pismem procesowym z dnia 13 września 2018 r. (k. 3528-3529) interwenient uboczny S. J. wniósł o wyłączenie sędziego Agaty Zając od rozpoznania zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2018 r., wydane w sprawie o sygn. XXV C 1575/15 – z powodu istnienia uzasadnionej wątpliwości co do jej bezstronności.

Interwenient uboczny wskazał, iż sędzia Agata Zając posiada kredyt hipoteczny, udzielony przez (…) Spółkę Akcyjną, oraz że istnieje możliwość, iż kredyt ten został udzielony w walucie obcej – franku szwajcarskim, lub, że ma on charakter denominowany. Wobec powyższego, interwenient uboczny stwierdził, iż istnieje uzasadniona wątpliwość co do bezstronności sędziego Agaty Zając – treść wyroku może mieć bowiem jakiś wpływ na jej sytuację.

W dniu 17 września 2018 r. sędzia Agata Zając złożyła oświadczenie (k. 3533), z którego wynika, iż między nią a żadną ze stron postępowania nie zachodzi żaden stosunek osobisty mogący wywołać wątpliwości co do jej bezstronności. Sędzia wskazała ponadto, iż jakkolwiek posiada kredyt hipoteczny w (…) Spółce Akcyjnej, to został on udzielony i jest spłacany w złotych polskich.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniosek o wyłączenie sędziego Agaty Zając podlegał oddaleniu.

Zgodnie z art. 49 k.p.c. niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c., sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Stosownie do art. 79 k.p.c. interwenient uboczny jest uprawniony do wszelkich czynności dopuszczalnych według stanu sprawy. Nie mogą one jednak pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił. Sąd Apelacyjny nie przesądza w tym postępowaniu incydentalnym o dopuszczalności interwencji ubocznej wniesionej przez S. J.

Jak wynika z treści powołanego przepisu, wyłączenie sędziego na jego podstawie uwarunkowane jest nie wystąpieniem jakichkolwiek zastrzeżeń co do jego bezstronności, ale wątpliwości uzasadnionych. O potrzebie wyłączenia sędziego od rozpoznania sprawy nie może zatem decydować samo subiektywne odczucie strony co do braku jego bezstronności, ale musi być ono uzasadnione w okolicznościach danej sprawy. W tym zakresie decydować muszą zatem konkretne fakty, a więc wszelkie okoliczności obiektywne, które mogłyby wskazywać na zróżnicowane traktowanie uczestników postępowania przez sędziego i wywoływać zarówno u strony, jak i u postronnego obserwatora, wątpliwości co do jego obiektywizmu. Ciężar uprawdopodobnienia takich okoliczności spoczywa na stronie wnoszącej o wyłączenie sędziego.

Z treści wniosku o wyłączenie sędziego wynika, że interwenient uboczny upatrywał okoliczności, która mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego Agaty Zając w sprawie, w fakcie posiadania przez nią kredytu indeksowanego lub denominowanego. Z treści złożonego przez sędziego oświadczenia wynika, iż posiadany przez nią kredyt hipoteczny został udzielony i jest spłacany w złotych polskich – oznacza to, iż nie zachodzi okoliczność, w której interwenient uboczny upatrywał uzasadnienia dla wniosku o wyłączenie sędziego Agaty Zając.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż w ocenie Sądu Apelacyjnego nawet sam fakt posiadania przez sędziego orzekającego w sprawie o roszczenia związane z udzielaniem przez banki kredytów indeksowanych do waluty obcej (franka szwajcarskiego) kredytu tego rodzaju lub kredytu denominowanego nie uzasadnia twierdzenia, iż zachodzi taka okoliczność, że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w tej sprawie. Wnioskujący o wyłączenie sędziego powinien bowiem w każdym wypadku wykazać, iż ta konkretna okoliczność nie tylko istnieje, ale przede wszystkim wpływa na stosunek sędziego do stron postępowania i prowadzi do faworyzowania jednej z nich.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.


Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 12 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Karolina Sarzyńska

Sędziowie:                    SSO Małgorzata Janicka; SSO Ewa Karwowska

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2018 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku działającego jako reprezentant grupy przeciwko B. Spółce Akcyjnej z siedzibą w Warszawie o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie,

postanawia:

zarządzić ogłoszenie w prasie o wszczęciu postępowania grupowego w ten sposób, że zwrócić się do wydawcy dziennika „Rzeczypospolita” o publikację ogłoszenia następującej treści:

„Przed Sądem Okręgowym w Gdańsku w I Wydziale Cywilnym wszczęte zostało postępowanie grupowe w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44) z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Gdańsku o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie, sygnatura akt I C 245/15.

Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Szczecinku jako reprezentant grupy wniósł o ustalenie nieistnienia lub nieważności umownych stosunków prawnych, wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności następujące brzmienie: „Do wyliczenia kursów/kupna sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez            (…) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (…) Banku S.A.” (§ 17.4 umowy kredytu).

Ewentualnie powód wniósł o ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma w szczególności brzmienie cytowane powyżej.

Każda osoba, której roszczenie może być objęte tym powództwem grupowym, może przystąpić do sprawy, składając pisemne oświadczenie o przystąpieniu do grupy w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy od daty ukazania się tego ogłoszenia i przesłania go do reprezentanta grupy – Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku, adres do doręczeń: (…) Kancelaria Prawna sp. j. ul. (…). Gotowy wzór oświadczenia o przystąpieniu do grupy dostępny jest na stronie internetowej www.law24.pl.

Przystąpienie do grupy po upływie powyższego terminu jest niedopuszczalne.

Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku oraz na zasady wynagradzania pełnomocnika. Wynagrodzenie pełnomocnika od każdego członka grupy za wszystkie instancje łącznie wynosi 490,00 zł brutto oraz ewentualna dopłata zależna od łącznej liczby członków grupy w maksymalnej wysokości 395,00 zł brutto.

Szczegółowe postanowienia dotyczące wynagrodzenia pełnomocnika wskazują:

  1. Członek grupy zobowiązany jest uiścić kwotę wynagrodzenia ryczałtowego w wysokości 195,12 zł z doliczeniem VAT 23% tj. 240,00 zł brutto za I instancję, II instancję oraz postępowanie ze skargi kasacyjnej. Do wynagrodzenia ryczałtowego dolicza się ryczałt administracyjny w kwocie 203,25 zł z doliczeniem VAT 23%, tj. 250,00 zł brutto za I instancję, II instancję oraz postępowanie ze skargi kasacyjnej.
  2. Jeżeli liczba członków grupy do dnia upływu sądowo wyznaczonego terminu na przystąpienie do postępowania będzie wynosić mniej niż 901 do wynagrodzenia ryczałtowego dolicza się wynagrodzenie dodatkowe:
  • Od 101 do 200 osób – 395,00 zł brutto
  • Od 201 do 300 osób – 345,00 zł brutto
  • Od 301 do 400 osób – 295,00 zł brutto
  • Od 401 do 500 osób – 245,00 zł brutto
  • Od 501 do 600 osób – 195,00 zł brutto
  • Od 601 do 700 osób – 150,00 zł brutto
  • Od 701 do 800 osób – 100,00 zł brutto
  • Od 801 do 900 osób – 50,00 zł brutto.
  1. W przypadku zawarcia ugody pełnomocnikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1.000,00 zł + 23% VAT od każdego członka grupy, płatne w terminie 7 dni od dnia podpisania ugody.
  2. Wszelkie opłaty sądowe, zaliczki i kaucje są ponoszone przez członków grupy w częściach równych w zależności od ich liczby.
  3. W związku ze zobowiązaniem Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Szczecinku do zlecenia kancelarii w przyszłości prowadzenia sprawy o zapłatę roszczeń wynikających ze stosunków prawnych ustalonych w postępowaniu, za prowadzenie sprawy o zapłatę kancelaria otrzyma wynagrodzenie zgodne ze stawkami minimalnymi wynikającymi z odpowiednich przepisów. Do ww. wynagrodzenia zalicza się wynagrodzenie dodatkowe w wysokości 6% wartości roszczenia ustalonego w postępowaniu grupowym – dla członków grupy, którzy przystąpili do niej przed złożeniem pozwu, a 12% dla członków grupy, którzy przystąpili do grupy po złożeniu pozwu. W przypadku nie zlecenia prowadzenia sprawy o zapłatę w umówionym terminie do wynagrodzenia kancelarii wskazanego w pkt 1-3 dolicza się wynagrodzenie dodatkowe w wysokości odpowiednio 6% lub 12% wartości roszczenia o zapłatę.

Prawomocny wyrok ma skutek wobec wszystkich członków grupy, to jest osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu prześlą reprezentantowi grupy podpisane oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w wykazie sporządzonym przez powoda oraz następnie w postanowieniu sądu określającym skład grupy.”.


Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 30 stycznia 2018 r.

  1. Jeśli choć jedno ze zgłoszonych żądań ewentualnych jest dla 10 członków grupy wspólne, to cały pozew nadaje się do rozpoznania w trybie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
  2. W postępowaniu grupowym pozew traktowany jest jako całość i nie może mieć miejsca sytuacja odrzucenia pozwu co do niektórych członków grupy i jednoczesnego prowadzenia co do innych. Reprezentant grupy działa w imieniu własnym (art. 4 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym) i tylko jemu przysługuje legitymacja procesowa, tylko on jest powodem. Nie można odrzucić pozwu osób, które nie są powodami.
  3. Jakakolwiek zmiana żądania pozwu związana z ograniczeniem roszczenia lub częściowym cofnięciem pozwu wymaga zgody więcej niż połowy członków grupy (art. 19 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym), dlatego też ewentualne wezwanie do uzupełnienia braków formalnych pozwu nie może zmierzać do cofnięcia części pozwu lub ograniczenia roszczenia. To powoduje, że tego typu przekształcenia pozwu nie można wymagać w trybie uzupełniania braków formalnych pozwu.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący:          SSO Anna Błażejczyk (spr.)

Sędziowie:                    SSO Dorota Kalata; SSO Monika Włodarczyk

po rozpoznaniu 30 stycznia 2018 r. w Warszawie na rozprawie w postępowaniu grupowym sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. przeciwko (…) Bank S.A. w W. o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie oraz sprawy z powództwa Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. przeciwko (…) Bank S.A. w W. o ustalenie ewentualnie o ukształtowanie,

postanawia:

przyjąć pozwy do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

W pozwach z dnia 14 kwietnia 2014 r. (daty prezentaty), złożonych w postępowaniu grupowym, skierowanych przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów w P. działającego jako reprezentant grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: u.d.p.g.), przeciwko (…) Bank S.A. w W., wnoszący, powołując się na istnienie w umowach członków grupy, klauzul abuzywnych pozwalających bankowi na dowolność ustalania wysokości spłaty raty kredytu indeksowanego do CHF zgłosił żądania ewentualne i żądał:

ustalenia nieistnienia umownych stosunków prawnych wynikających z umów kredytu udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, niezawierających określenia kwoty kredytu, do której zwrotu zobowiązany jest kredytobiorca, a mianowicie zawierających klauzulę przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma następujące brzmienie:

„W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana na walutę, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna walut określonego w <<Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych>> -obowiązującego w dniu uruchomienia środków.” – § 2.2 Umowy kredytu hipotecznego (…) Banku (…) S.A. i

„Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w <<Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych>> –obowiązującego w dniu uruchomienia środków.” – § 4.2 Umowy kredytu hipotecznego (…) Banku (…) S.A. lub

W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu uruchomienia środków” – § 9.2 umowy kredytu hipotecznego (…) Bank S.A. – (…) (następnie) (…) Bank S.A. oraz (…) i

„Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w <<Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych>> do CHF obowiązującego w dniu spłaty” – § 10.3 umowy kredytu hipotecznego (…) Bank SA – (…) (następnie) (…) Bank S.A. oraz (…) lub

„Uruchomienie kredytu (pożyczki) (…) następuje w PLN przy jednoczesnym przeliczeniu uruchomionej kwoty w dniu wypłaty na walutę wskazaną w Umowie Kredytu (Umowie Pożyczki) wg kursu kupna danej waluty ustalonego przez Bank w aktualnej Tabeli Kursów” § 11.7 Regulaminu kredytowania hipotecznego (…) Bank S.A. – Oddział (…) i

„Kwota raty spłaty obliczana jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w banku na postawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów z dnia spłaty.” § 12.7 Regulaminu kredytowania hipotecznego (…) Bank S.A. – Oddział (…) lub

„Uruchomienie kredytu następuje w złotych polskich (PLN) przy jednoczesnym przeliczeniu w dniu wypłaty na walutę wskazaną w Części Szczególnej Umowy (IV) zgodnie z kursem kupna dewiz obowiązujących w Banku w dniu uruchomienia (…)” – § 3.11 umowy kredytu hipotecznego (…) Bank S.A. i

„Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej kwoty wyrażonej w walucie EUR po jej przeliczeniu na PLN według kursu sprzedaży walut określonego w <<Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych”>>. – § 4.5. zd. 1 umowy kredytu hipotecznego (…) Bank S.A.

ewentualnie: ustalenie braku związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma wyżej wskazane brzmienie,

ewentualnie: ustalenie nieważności całych umów kredytu, udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli liczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma wyżej wskazane brzmienie,

ewentualnie: zmiany ze skutkiem ex tunc umów kredytu, udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula liczenia ma wyżej wskazane brzmienie, która to zmiana polega na przyjęciu, że członkowie grupy są zobowiązani do zwrotu kwoty kredytu, określonej w umowie i wypłaconej w PLN, powiększonej o odsetki i inne koszty, liczone od tak określonej kwoty kredytu,

ewentualnie: zmiany ze skutkiem ex nunc umów kredytu, udzielonego w PLN, a indeksowanego do waluty obcej, w zakresie klauzuli przeliczenia kwoty kredytu wyrażonej w PLN według kursu kupna, a następnie kursu sprzedaży, waluty obcej, ustalanych jednostronnie przez pozwanego bez wiążących odniesień do wskaźników rynkowych, która to klauzula przeliczenia ma wyżej wskazane brzmienie, która to zmiana polega na przyjęciu, że kursem wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest równowartość kwoty kredytu w walucie obcej jest kurs kupna NBP z dnia zawarcia umowy; kursem wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest kwota raty kredytu w PLN jest kurs sprzedaży NBP z dnia zawarcia umowy,

ewentualnie: ustalenie zasady odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego za stosowanie w rozliczeniach z członkami grupy wskazanych klauzul umownych, obarczonych dowolnością wierzyciela w ustalaniu zobowiązań dłużnika.

Reprezentant grupy wnosił również o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Uzasadniając wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym podawał, że sprawa kwalifikuje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, albowiem:

1) spełniony jest warunek liczebności grupy,

2) sprawa dotyczy ochrony konsumentów, a członkami każdej z grup są osoby, które w latach 2005-2008 zawarły umowę kredytową nominowaną w PLN a indeksowaną do waluty obcej z jednym z poprzedników prawnych pozwanego: (…) Bankiem (…) S.A. w K., (…) Bank S.A. (…) oddział w Ł. i (następnie) (…) Bank S.A. (…) oddział w Ł., (…) Bank S.A. – oddział specjalistyczny (…), (…) Bank S.A. Wskazywał, że ci członkowie grupy, którzy zawarli z pozwanym porozumienia, które wyeliminowały z umów element dowolności wierzyciela w ustalaniu zobowiązań dłużnika przez konkretyzację zasady przeliczeń walutowych kwoty kredytu lub umożliwiające spłatę w walucie obcej, nadal mają interes w ustalaniu zasad spłaty kredytu za okres do dnia podpisania porozumienia do umowy kredytowej,

3) występuje jednorodzajowość roszczeń członków grupy, ponieważ pozwany w stosunku do każdego z członków grupy ma dowolność w ustaleniu wysokości zobowiązania polegającą na ustaleniu przez pozwanego równowartości w walucie obcej kwoty kredytowania określonej w PLN, a następnie na ustaleniu przez pozwanego kwoty spłaty kredytowania w PLN obliczonej od tak ustalonej w walucie obcej równowartości kwoty głównej; ustalenie równowartości kwoty głównej w walucie obcej ma miejsce według kursu kupna ustalanego przez pozwanego, a ustalenie kwoty spłaty ma miejsce według kursu sprzedaży ustalanego też przez pozwanego.

Jako wartość przedmiotu sporu wskazano sumę kwot kredytu każdego z członków grupy na dzień podpisania umowy kredytowej (k. 660-664).

Jedna ze spraw została zarejestrowana pod sygnaturą akt 531/14, druga pod sygnaturą akt 530/14, sprawa XXV C 530/14 została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą XXV C 531/14 (zarządzenie z dnia 5 lutego 2015 r. k. 1340 akt XXV C 530/14).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wnosił o odrzucenie pozwów stojąc na stanowisku, że niedopuszczalne jest rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym oraz wnosił o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości przewidzianej prawem. Złożył również wniosek ewentualny o oddalenie powództwa na wypadek rozpoznania go w postępowaniu grupowym. Na uzasadnienie wniosku o odrzucenie pozwów wskazywał, że strona powodowa nie wykazała, że roszczenia członków grupy są oparte na jednakowej podstawie faktycznej bowiem, strona powodowa powołała dowody wyłącznie na okoliczność połączenia (…) Banku (…) S.A., (…) Bank S.A. – (…) Oddział w Ł., (…) Bank S.A. (…), (…) Bank S.A., (…) Bank S.A. i ewentualnie następstwa prawnego (…) Bank co do tych jednostek. Zdaniem pozwanego powód nie przedstawił żadnego dowodu na to, że roszczenia poszczególnych członków grupy są jednego rodzaju i że są oparte na tej samej podstawie faktycznej.

Wskazywał, że stroną pozwaną w niniejszej sprawie jest jeden podmiot, to jednak sporne umowy kredytowe członkowie grupy zawierali z różnymi, odrębnymi bankami. To, że pozwany w wyniku fuzji i połączeń przejął takie podmioty jak: (…) Bank (…) S.A., (…) Bank S.A., (…) Bank S.A. tworząc (…) Bank S.A., nie doprowadziło do ujednolicenia sytuacji faktycznej klientów wymienionych banków, bowiem ci cały czas mają umowy o określonej treści. Zdaniem pozwanego najistotniejsze, z punktu widzenia niniejszej sprawy, nie jest nawet to, że poszczególni członkowie grupy zawierali sporne umowy kredytowe z różnymi podmiotami, posiadającymi odrębną osobowość prawną, ale to, że umowy te zawierane były w oparciu o zupełnie różne wzorce umowne. Wskazywała, że cytowane przez powoda w petitum pozwu zapisy mają ewidentnie różne brzmienie, znajdują się również w różnych dokumentach (odpowiednio w regulaminie oraz bezpośrednio w treści samej umowy), a powód nawet bliżej nie stara się wykazać ich podobieństwa, czy jednolitości. Wskazywał, że w przeciwieństwie do Sądu Konkurencji i Konsumentów orzekającym o abuzywności poszczególnych klauzul i dokonującym ich oceny in abstracto, kontrola dokonywana przez Sąd w ramach niniejszej sprawy będzie miała charakter in concreto. Różnica polegać będzie na tym, że w ramach niniejszego postępowania Sąd obowiązany będzie wziąć pod uwagę całokształt stosunków obligacyjnych łączących powoda z poszczególnymi członkami grupy (wszystkie postanowienia wiążących ich umów, nie tylko dwie klauzule, na które zwraca uwagę strona powodowa). Tymczasem członkowie grupy są stronami całkowicie różnych umów, opartych przynajmniej o cztery różne wzorce umowne. W każdym z banków, z którymi umowy zawarli poszczególni członkowie grupy istniały nieco inne zasady określania bankowych tabel kursów, banki te stosowały również różne wysokości spreadów.

W odniesieniu do części członków grupy nie można uznać, że przy ustalaniu kwoty spłaty kredytu istniało odesłanie do tabeli kursów ustalanej jednostronnie przez bank, bowiem zgodnie z postanowieniem w § 19 Regulaminu Kredytu Hipotecznego w (…) Bank S.A. (Załącznik nr 8 do pozwu) określono w odniesieniu do sposobu ustalania tabeli kursów, że: „Tabela sporządzana jest o godz. 16:00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy. Kurs kupna i sprzedaży waluty indeksacyjnej obowiązujący w Banku i ustalany jest na podstawie kursu rynkowego wymiany walut dostępnego w serwisie (…) w momencie sporządzania <<Bankowej tabeli kursów waluty dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych>>.

Ustalenie kursu kupna waluty indeksacyjnej w Banku polega na odjęciu od kursu rynkowego dostępnego w serwisie (…) spreadu walutowego w wysokości 7%. Ustalenie kursu sprzedaży waluty indeksacyjnej w Banku polega na dodaniu do kursu rynkowego dostępnego w serwisie (…) spreadu walutowego w wysokości 6%.”. Zdaniem pozwanego również w umowach zawieranych z (…) Bank S.A. (…) o. w Ł. oraz (…) Bank S.A. (…) o. w Ł. ustalono konkretne zasady przeliczenia CHF na PLN. Dodatkowo pozwany wskazywał, że zawarte przez członków grupy umowy kredytowe opierały się na różnych wzorcach umownych także w innych aspektach, zwłaszcza w sposobie informowania o wysokości spreadu i ryzyku walutowym, co również jego zdaniem przemawia za brakiem tożsamości podstawy faktycznej roszczeń poszczególnych członków grupy.

Pozwany podniósł także brak statusu konsumenta części członków grupy, wskazując, że jak podnosi, T. Pajor w Komentarzu do art. 221 kodeksu cywilnego pod red. M. Pyziak-Szafhickiej, LEX, kryterium najistotniejszym i najbardziej charakterystycznym dla pojęcia konsumenta jest kryterium braku bezpośredniego związku między dokonaną przez dany podmiot czynnością prawną a jego działalnością gospodarczą lub zawodową. W myśl art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do działalności gospodarczej zalicza się, poza działalnością wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową i wydobywczą, także działalność zawodową, jeśli jest wykonywana zarobkowo oraz w sposób zorganizowany i ciągły. Istnienie bezpośredniego związku między czynnością prawną a działalnością gospodarczą lub zawodową podmiotu dokonującego czynności oznacza, że podmiot ten występuje w istocie w roli przedsiębiorcy, a zatem nie może być jednocześnie uważany za konsumenta. Zdaniem pozwanego zawarty w art. 221 k.c. zwrot: „działalność gospodarcza lub zawodowa” trzeba rozumieć systemowo, w powiązaniu z art. 431 k.c. oraz art. 2 i 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jako wyrażenie oznaczające działalność wykonywaną przez przedsiębiorcę (a więc we własnym imieniu, zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły). Działalność zawodową, która jest wykonywana zarobkowo w sposób zorganizowany i ciągły należy uznać za rodzaj działalności gospodarczej (M. Szydło, Swoboda działalności gospodarczej, Warszawa 2005, s. 24). Przez część członków grupy kredyt został zaciągnięty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub wykorzystany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy to przez samego członka grupy, czy też przez współkredytobiorcę, który nie jest członkiem grupy.

Jako kolejny argument przemawiający za odrzuceniem pozwu wskazywał zawarcie aneksów przez część członków grupy i dla części członków grupy konsekwencja tych aneksów jest nowacja umowy bowiem kredyty części członków grupy nie są umowami kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty obcej a umowami kredytu denominowanego, w których została określona kwota kredytu w CHF, część członków grupy zawartymi aneksami wprowadziło możliwość spłaty raty bezpośrednio we frankach szwajcarskich, a część członków grupy zdecydowało się zmienić umowy kredytu hipotecznego poprzez ustalenie zasad obliczania poszczególnych rat kredytowych według kursu NBP tj. według kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków na rachunek spłaty. Tym samym zgłoszone żądania pozwu o ustalenie nieistnienia umowy, ustalenie związania członków grupy umowami kredytu udzielonymi w PLN indeksowanymi do CHF i ustalenie nieważności całych umów oraz zmiany kwestionowanych klauzul umownych na kurs wymiany walut NBP nie dotyczą osób, które podpisały aneksy.

Jako kolejny argument przemawiający za odrzuceniem pozwu wskazywał na brak wszystkich kredytobiorców kwestionowanych umów, podnosząc, że z uwagi na treść zgłoszonego żądania (ustalenie ewentualnie ukształtowanie stosunku prawnego) istnieje współuczestnictwo konieczne (jednolite) współkredytobiorców, a art. 24 u.d.p.g. wyłączył możliwość przekształceń podmiotowych. Tym samym w odniesieniu do osób, będących członkami grupy a jednocześnie jednymi z kilku współkredytobiorców z jednej umowy może być rozważane jedynie jedno zgłoszone roszczenie tj. ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej.

Postanowieniem z 9 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił pozwy (k.1453).

Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z 7 września 2015 r. uchylił ww. postanowienie w zakresie rozstrzygnięcia o odrzuceniu pozwów i w tej części przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania (k. 1535). W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Okręgowy błędnie uznał, iż niniejsza sprawa nie nadaje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, co skutkowało nieuprawnionym odrzuceniem pozwu (k. 1551). Wskazał, że w sprawie o ochronę konsumentów, gdy okaże się, że jeden lub więcej członków grupy nie jest konsumentem możliwe jest odrzucenie pozwu jedynie co do osób niebędących konsumentami (k. 1556, 1557). Nakazał Sądowi Okręgowemu, przy ponownym rozpoznaniu sprawy rozważenie, czy sposób sformułowania żądania pozwu jest w świetle treści art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. dostatecznie precyzyjny, jeżeli nie, to zastosowanie środków z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. oraz ocenę czy wszystkie żądania ewentualne spełniają przesłanki z art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. (k. 1557).

Postanowieniem z 24 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, w wykonaniu zaleceń sądu odwoławczego, odrzucił pozwy w zakresie roszczeń A. M. oraz W. S. i D. S. (pkt 1) w pozostałym zakresie przyjął pozwy do rozpoznania w postępowaniu grupowym (pkt 2) (k. 3042).

Sąd Apelacyjny w Warszawie, postanowieniem z 7 marca 2017 r., uchylił ww. postanowienie w zakresie pkt 2 (przyjęcia pozwów do rozpoznania w postępowaniu grupowym) i w tej części przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania (k. 3156). Zdaniem sądu odwoławczego, Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę, zaniechał sprawdzenia precyzyjności sformułowań żądań pozwów, jak również oceny czy wszystkie żądania ewentualne spełniają przesłanki określone w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. (k. 3161).

Zarządzeniem z 8 czerwca 2017 r. pełnomocnik reprezentanta grupy został zobowiązany po sprecyzowania żądania pozwu poprzez wskazanie danych członków grupy. co do których odnosi się konkretne sformułowanie umowne określone w pkt 5 pozwu, wskazanie w pkt 10 żądania pozwu kwoty roszczenia pieniężnego w sposób ujednolicony, w sytuacji ograniczenia roszczeń wraz ze złożeniem zgody więcej niż połowy członków grupy, w terminie tygodniowym, pod rygorem zawieszenia postępowania (k. 3197).

Pełnomocnik reprezentanta grupy w wykonaniu zarządzenia wskazał listy członków grupy, co do których odnosi się konkretne sformułowanie umowne określone w pkt 5 pozwu (k. 3232-3239), wskazał, że określenie wysokości kwot roszczenia pieniężnego zostanie ustalone dopiero po wytoczeniu powództwa o zapłatę (k. 3239). Sąd przyjął wyjaśnienia jako wykonanie zobowiązania.

 

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c., mającego zastosowanie do postępowania zażaleniowego na podstawie art. 397 § 2 k.p.c., ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Sąd odwoławczy wskazał, że Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę zaniechał sprawdzenia precyzyjności sformułowań żądań pozwów, jak również oceny czy wszystkie żądania ewentualne spełniają przesłanki określone w art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g. (k. 3161). Tymi wskazaniami Sąd Okręgowy, ponownie rozpoznający sprawę, był związany. Wskazać jedynie należy, że sąd odwoławczy nie zawarł wskazań co do tego, jakie sformułowania są, jego zdaniem, nieprecyzyjne lub zawierają braki uniemożliwiające nadanie sprawie dalszego biegu. Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę po postanowieniu Sądu Apelacyjnego z 7 września 2015 r., doszedł do przekonania, że żądania pozwu zostały sformułowane w sposób na tyle precyzyjny, że sąd i strony nie mogą mieć wątpliwości co do tego, jaka jest treść każdego z żądań ewentualnych. Sąd Apelacyjny w swoich wytycznych nie wskazał, które ze złożonych żądań ewentualnych zostało sformułowane w sposób nieprecyzyjny. Wszystkie zgłoszone żądania ewentualne mogą być rozpoznawane w postępowaniu grupowym. Jeśli 10 członków grupy dotyczy żądanie sformułowane jako pierwsze ze zgłoszonych żądań ewentualnych, to sąd w ogóle nie zajmuje się pozostałymi żądaniami ewentualnymi. Należy przyznać rację stronie pozwanej, że powód zgłosił „wszystkich o wszystko”, niemniej nie zmienia to zasad rozstrzygania w sytuacji roszczeń zgłoszonych jako ewentualne. Nie można wydać wyroku zawierającego roszczenia ewentualne co do części członków grupy, a co do pozostałych kolejne roszczenie ewentualne.

Zdaniem sądu, jeśli choć jedno ze zgłoszonych żądań ewentualnych jest dla 10 członków grupy wspólne, to cały pozew nadaje się do rozpoznania w trybie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Będzie to przedmiotem ustaleń na etapie ustalania składu grupy.

Sąd Okręgowy nadal stoi na stanowisku, że mamy jedną osobę po stronie powodowej tj. reprezentanta grupy i w sytuacji, gdy nie wszyscy członkowie grupy mają status konsumenta lub też sytuacja niektórych członków grupy jest odmienna od sytuacji pozostałych członków grupy (mają podpisane aneksy i mają kredyt w frankach szwajcarskich i dokonują jego spłaty we frankach szwajcarskich lub nadal mają kredyt indeksowany, ale spłacają go frankami szwajcarskimi, albo dokonują spłaty według średniego kursu NBP, albo umowy zostały rozwiązane, lub umowy zostały zakończone spłatą, albo ustalenie dotyczy tylko niektórych osób będących stroną umowy kredytowej (inni współkredytobiorcy nie są członkami grupy)) pozew może być albo przyjęty do rozpoznania w postępowaniu grupowym, albo odrzucony. W postępowaniu grupowym pozew traktowany jest jako całość i nie może mieć miejsca sytuacja odrzucenia pozwu co do niektórych członków grupy i jednoczesnego prowadzenia co do innych (M. Rejdak, Jednorodzajowe roszczenia w postępowaniu cywilnym, PPH 2010, nr 8, s. 23). W tym zakresie sąd orzekający nie podziela stanowiska zawartego w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 r. (I CSK 533/14). Reprezentant grupy działa w imieniu własnym (art. 4 ust. 3 u.d.p.g.) i tylko jemu przysługuje legitymacja procesowa, tylko on jest powodem. Nie można odrzucić pozwu osób, które nie są powodami. Sąd Apelacyjny w Warszawie, w postanowieniu z 7 września 2015 r., stanął na stanowisku, że pozew może być odrzucony co do członków grupy nie będących konsumentami. Sąd Okręgowy był zmuszony zrealizować to wskazanie i w tym postępowaniu do takiego rozstrzygnięcia doszło.

Status osób aspirujących do udziału w grupie jest określany na etapie postanowienia o ustaleniu składu grupy. W przypadku członków grupy wskazanych w pozwie utrata statusu członka grupy następuje również dopiero na skutek prawomocnego postanowienia o ustaleniu składu grupy i wykluczeniu poszczególnych osób z tego kręgu. Wskazać należy, odnośnie wniosku strony pozwanej o doręczeniu przez sąd listy osób, które przystąpiły do grupy po złożeniu pozwu, na art. 13 ust. 1 u.d.p.g., który wskazuje moment zawisłości sprawy między osobą przystępującą do grupy po złożeniu pozwu a pozwanym. Eliminowanie poszczególnych osób i „przyjęcie” osób, które zostały zgłoszone przez reprezentanta grupy po złożeniu pozwu, ocena skuteczności oświadczeń o odstąpieniu od grupy następuje na etapie postanowienia o ustalaniu składu grupy. Wskazać należy na treść art. 16 ust. 1 u.d.p.g., zgodnie z którym w sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. W innych sprawach do ustalenia przynależności członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie. Niniejsza sprawa nie jest sprawą o roszczenie pieniężne (o zapłatę). Nawet po wyeliminowaniu wszystkich osób wskazywanych przez stronę pozwaną jako te, których roszczenia nie mogą być rozpoznawane w trybie pozwu grupowego pozostaje 10 osób, co do których strona pozwana nie powzięła żadnych wątpliwości o jednorodzajowości ich roszczeń. Wystarczy, że sytuacja faktyczna 10 osób jest taka sama i sprawa może być przyjęta do rozpoznania w trybie pozwu grupowego. Jednorodzajowość roszczeń, o których mowa w art. 1 ust. 1 u.d.p.g., należy oceniać w świetle jednakowej podstawy faktycznej, są to roszczenia wynikające z jednego typu stosunku prawnego. Z tą samą podstawą faktyczną powództwa mamy do czynienia wtedy, gdy między członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. W sytuacji niniejszej sprawy mamy do czynienia z konsumentami, którzy zawarli swoje indywidualne umowy z przedsiębiorcą na podstawie wzorca umowy o zbliżonej treści.

Wymogi formalne pozwu w postępowaniu grupowym określa art. 6 u.d.p.g. Zdaniem sądu, w sytuacji niniejszych, połączonych spraw, te wymogi zostały spełnione. Zdaniem sądu, jakakolwiek zmiana żądania pozwu związana z ograniczeniem roszczenia lub częściowym cofnięciem pozwu wymaga zgody więcej niż połowy członków grupy (art. 19 ust. 1 u.d.p.g.), dlatego też ewentualne wezwanie do uzupełnienia braków formalnych pozwu nie może zmierzać do cofnięcia części pozwu lub ograniczenia roszczenia. To powoduje, że tego typu przekształcenia pozwu nie można wymagać w trybie uzupełniania braków formalnych pozwu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak na wstępie.


Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 5 grudnia 2017 r.

  1. Art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”.
  2. Brak jest podstaw do twierdzenia, że oświadczenia woli członków grupy o przystąpieniu do grupy winny zawierać datę ich sporządzenia. Brak jest bowiem takiego obowiązku w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Zamieszczona na dokumencie data nie wpływa na wiarygodność oświadczenia zawartego w jego treści, a jedynie zawiera faktyczną datę jego złożenia. Przepis art. 6 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przewiduje jedynie, że oświadczenie członka grupy musi wyrażać jego wolę przystąpienia do grupy oraz zgodę na to, by funkcję reprezentanta grupy pełniła konkretna osoba.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:         SSA Jan Gibiec

Sędziowie:                  SSA Jacek Gołaczyński (spr.); SSA Dariusz Kłodnicki

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu sprawy z powództwa: E. S. działającej jako reprezentant grupy przeciwko: (…) Bank Polska S.A. we W. o zapłatę na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 5 października 2017 r., sygn. akt I C 704/14,

w przedmiocie ustalenia składu grupy w postępowaniu grupowym

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 października 2017 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej: u.d.p.g.) ustalił, że w skład grupy wchodzą następujące osoby:

[skład 15 podgrup].

Powyższe uzasadnił tym, że zgodnie z art. 12 u.d.p.g. w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Sąd doręcza wykaz pozwanemu.

Powód przedstawił Sądowi I Instancji wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy, dołączając złożone przez nich oświadczenia. Zgodnie z art. 17 ust. 1. u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Strona pozwana podniosła zarzuty odnośnie członkostwa zgłoszonych przez powoda osób w grupie i poszczególnych podgrupach. Strona pozwana wskazywała zwłaszcza, że roszczenia dochodzone przez powoda i poszczególnych członków grupy są pozbawione wspólnej podstawy faktycznej. Wywodziła, że ze względów prawnych wykluczone jest, aby w sprawie istniała wspólna dla wszystkich podstawa faktyczna. Jej zdaniem jest ona całkowicie różna, gdyż okoliczności zawarcia każdej z umów mające zasadnicze znaczenie dla oceny prawnej, są odmienne. Zarzuciła, iż nie ma możliwości ujednolicenia roszczeń z uwagi na brak zaistnienia wspólnych okoliczności w odniesieniu do roszczeń dochodzonych w podgrupach. Strona pozwana zarzuciła także, że część oświadczeń o przystąpieniu do grupy została opatrzona datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, tj. przed 2 kwietnia 2015 r., zaś kilka oświadczeń nie zawiera daty. Odnosząc się już do uszeregowania poszczególnych osób w ramach podgrup podnosiła, że poszczególne podgrupy zostały błędnie ukształtowane i nie powinny zostać wyodrębnione z uwagi na powyżej przedstawione zarzuty, w szczególności zaś brak wspólnej podstawy faktycznej i możliwości ujednolicenia roszczeń w podgrupach wobec niezaistnienia tożsamych okoliczności w odniesieniu do zgłoszonych roszczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty strony pozwanej nie zasługiwały na uwzględnienie. Powódka bowiem przedstawiła prawidłowo sporządzony wykaz w formie tabeli ujednoliconych roszczeń pieniężnych osób wchodzących w skład grupy w ramach wyodrębnionych podgrup. Wykaz ten został podpisany przez pełnomocników powódki, co zostało uzupełnione w piśmie z 28 lipca 2017 r., datowanym na 27 lipca 2017 r., a zatem stanowi on oświadczenie woli.

W ocenie Sądu I Instancji roszczenie dochodzone w postępowaniu grupowym dotyczy roszczenia procesowego. Negowaną przez stronę pozwaną jednolitość roszczeń należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego. Inaczej rzecz ujmując członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie, wspólne w danej grupie roszczeń procesowych. Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, których to pojęć ustawodawca nie zdefiniował, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego. Istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw. Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej, to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego. Powyższe rozumienie jednorodzajowości roszczeń, nie jest związane z jednakową podstawą prawną. Jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń nie jest bowiem, w świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g., przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego. Odmienność podstaw prawnych nie będzie stanowić przeszkody do wniesienia powództwa grupowego, ale należy pamiętać o konieczności spełnienia przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. O jednorodzajowości roszczeń decyduje więc występujący między nimi związek o charakterze faktycznym. Przez podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym. Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia, bądź zdarzeń podobnych do siebie. Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje, gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawień i wiąże strony postępowania. Z kolei z taką samą podstawą faktyczną mamy do czynienia, gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia. Taka sama podstawa faktyczna roszczeń występuje, gdy mamy do czynienia z wielością zdarzeń, które wykazują podobieństwo.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W rozpoznawanej sprawie takie podobieństwo niewątpliwie zachodzi. Mamy do czynienia z roszczeniami o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej składki na ubezpieczenie grupowe ryzyka niskiego wkładu własnego.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom strony pozwanej, że na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 u.d.p.g. mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwaną, tryb zawieranych umów – bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanej do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy są klauzulami abuzywnymi.

Sąd Okręgowy, odnosząc się do zarzutu pozwanej błędnego ujednolicenia roszczenia, podnieść należy, że ustawodawca wskazuje jedynie na konieczność wskazania ujednoliconej wysokości żądania z ograniczeniem tego wymogu do 2 osób w każdej podgrupie. Powód dokonał ujednolicenia roszczenia poprzez wskazanie roszczeń w tych samych wysokościach z zachowaniem wymogu liczebności podgrupy do minimum 2 osób. W myśl art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wysokość roszczenia pieniężnego każdego z członków grupy została ujednolicona, przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Podkreślenia wymaga, że jedynym kryterium przynależności do podgrupy jest wysokość roszczenia, która musi być identyczna dla każdego z członków podgrupy i być uzasadniona wspólnymi okolicznościami. Skoro zatem od członków poszczególnych podgrup zostały pobrane opłaty z tytułu składki na ubezpieczenie grupowe niskiego wkładu własnego kredytu w zbliżonej wysokości, na podstawie podobnych albo tożsamych postanowień umowy, których treść wzorca umownego powódka uważa za abuzywną, to kwestia ta stanowi niewątpliwie wspólne okoliczności sprawy uzasadniające przyporządkowanie tych osób do jednej podgrupy. W związku z powyższym zarzuty pozwanej w tym zakresie uznać należało za niezasadne.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie również zarzut opatrzenia części oświadczeń datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, bądź braku na niektórych oświadczeniach takiej daty. Z punktu widzenia ustalenia składu osobowego grupy i uwzględnienia uczestnictwa danego podmiotu w postępowaniu grupowym ważne jest skuteczne złożenie oświadczenia przez uprawnionego o przystąpieniu do grupy reprezentantowi grupy. Istotna jest zatem data złożenia takiego oświadczenia na ręce reprezentanta grupy, nie zaś data podpisania oświadczenia przez podmiot zgłaszający wolę udziału jego roszczenia w postępowaniu grupowym. To, że dana osoba podpisała i sporządziła oświadczenie o przystąpieniu do postępowania grupowego wcześniej aniżeli ogłoszono o wszczęciu postępowania grupowego nie świadczy o braku skuteczności takiego oświadczenia i nie dyskwalifikuje osoby je składającej z uczestnictwa w grupie. Zastosowanie znajduje tu bowiem art. 61 § 1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Podnieść należy, że powódka stwierdziła, iż oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone w terminie zakreślonym w ogłoszeniu na podstawie postanowienia Sądu, co także oznacza, że termin na zgłoszenie został dochowany.

Z tym rozstrzygnięciem nie zgodził się pozwany i zaskarżył je w całości zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, a to:

I. przepisu art. 1 ust. 1 u.d.p.g., przez jego błędne zastosowanie sprowadzające się do przyjęcia, że w odniesieniu do roszczeń dochodzonych przez K. S., G. S., A. P., P. P., M. K., T. T., M. M., B. K., J. S., B. S., M. K., A. K., M. Ś., Z. Ś., M. S., K. S., M. C., D. C., J. C., M. C., E. C., K. B., M. B., A. S., M. S., M. I., G. R., B. R., K. I., K. F., J. F., D. B., I. B., A. B., M. K., S. A., M. A., M. C., A. B., M. B., A. K., W. K., M. A. istnieją podobne okoliczności faktyczne, przemawiające za przystąpieniem wskazanych osób do grupy, podczas gdy brak jest wspólnych lub podobnych okoliczności faktycznych dla roszczeń osób przystępujących do grupy. W konsekwencji Sąd I instancji błędnie ustalił, że wskazane wyżej osoby wchodzą w skład grupy;

II. przepisu art. 2 ust. 1 u.d.p.g., przez jego błędne zastosowanie sprowadzające się do przyjęcia, że roszczenia osób przystępujących do grupy zostały prawidłowo ujednolicone, podczas gdy roszczenia, które zostały ujednolicone w ramach podgrup nie wynikają ze wspólnego lub podobnego członkom stosunku obligacyjnego, czy też zdarzenia, ale z różnych stosunków prawnych i zdarzeń.

Wobec powyższego w realiach niniejszej sprawy nie zachodzi wspólność lub podobieństwo okoliczności sprawy między członkami podgrup uzasadniająca ujednolicenie dochodzonych roszczeń przez wyodrębnienie podgrup;

III. przepisu art. 11 ust. 1 pkt. 3 u.d.p.g., przez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że w skład grupy wchodzą: A. P., w ramach podgrupy A; P. P., w ramach podgrupy B; M. M., T. T., w ramach podgrupy C; B. K., w ramach podgrupy D; D. C., M. C., w ramach podgrupy F; M. C., E. C., J. C., w ramach podgrupy G; A. S., M. S., w ramach podgrupy I; G. R., B. R., w ramach podgrupy J; J. F., K. F., w ramach podgrupy K; M. C., w ramach podgrupy M; A. K., A. B., M. B., w ramach podgrupy N; W. K., w ramach podgrupy O; M. K., w ramach podgrup M i B, podczas gdy oświadczenia wskazanych osób o przystąpieniu do grupy zostały opatrzone datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, czyli przed dniem 2 kwietnia 2015 r. Tym samym, nie zostały one złożone w otwartym terminie do przystąpienia do grupy, w konsekwencji są one nieskuteczne;

IV. przepisu art. 11 ust. 1 pkt. 3 u.d.p.g. oraz art. 11 ust. 5 u.d.p.g. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g. i art. 232 k.p.c., przez ich błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że w skład grupy wchodzą: K. S., G. S. w ramach podgrupy A; K. S. M. S., w ramach podgrupy F: M. B., E. B., w ramach podgrupy H, podczas gdy oświadczenia wskazanych osób nie zawierają daty ich złożenia, a zatem strona powodowa nie wykazała, że zostały one złożone w przewidzianym w ustawie terminie, warunkującym możliwość skutecznego przystąpienia do grupy;

Ewentualnie:

V. przepisu art. 2 ust. 1 u.d.p.g., przez jego błędne zastosowanie polegające na wyodrębnieniu podgrup, podczas gdy brak jest wspólnych członkom grupy okoliczności faktycznych umożliwiających wyodrębnienie podgrup, albowiem nie sama wysokość dochodzonych roszczeń powinna decydować o wyodrębnieniu podgrup, ale inne okoliczności faktyczne wspólne co najmniej dwóm członkom grupy. Na podstawie przepisu art. 394 § 3 k.p.c. wniósł o:

I. zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. 1)-15) i ustalenie, że w skład grupy nie wchodzą K. S., G. S., A. P., P. P., M. K., T. T., M. M., B. K., J. S., B. S., M. K., A. K., M. Ś., Z. Ś., M. S., K. S., M. C., D. C., J. C., M. C., E. C., E. B., M. B., A. S., M. S., M. I., G. R., B. R., K. I., K. F., J. F., D. B., I. B., A. B., M. K., S. A., A. A., M. C., A. B., M. B., A. K., W. K., M. A.;

II. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów wywołanych niniejszym postępowaniem zażaleniowym.

Ewentualnie, wniósł o:

III. uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu, I Wydział Cywilny.

Powódka działająca jako reprezentant grupy w odpowiedzi na zażalenie wniosła o jego oddalenie i o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postepowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie

Nie znajdują uzasadnienia zarzuty naruszenia zaskarżonym postanowieniem wskazanych w zażaleniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r., nr 7, poz. 44).

Postępowanie grupowe prowadzone jest w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (art. 1 ust. 1 u.d.p.g.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 u.d.p.g. postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. Przyjmuje się, że ujednolicenie wysokości roszczeń oznacza zgłoszenie do postępowania grupowego roszczeń w identycznej wysokości dla wszystkich członków grupy. Zróżnicowanie ich wysokości pomiędzy członkami grupy możliwe jest wyłącznie przy wykorzystaniu instytucji podgrup, w ten sposób że wszyscy członkowie danej podgrupy dochodzą roszczenia w jednakowej wysokości, natomiast wysokość roszczeń może być różna w przypadku członków różnych podgrup. Art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wyraźnie odwołuje się do ujednolicenia wysokości roszczeń, a nie np. „ujednolicenia zasad wyliczenia roszczeń”. Takie rozumienie przesłanki ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych potwierdza także treść uzasadnienia projektu ustawy (s. 4-5): „W przypadku gdy w postępowaniu grupowym ma być dochodzone roszczenie o zasądzenie kwoty pieniężnej, członkowie grupy muszą zgodzić się na ryczałtowe określenie wysokości należnego im odszkodowania, tzn. na jego ujednolicenie (standaryzację), rezygnując z ewentualności dochodzenia swojego roszczenia indywidualnie i z jego zaspokojenia w szerszym zakresie” (zob. Komentarz do art. 2 u.d.p.g. [w:] T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2015). Ujednolicenie wysokości roszczenia obejmuje każdego członka grupy, a zatem zgoda na ujednolicenie powinna być wyrażona przez wszystkich jej członków. Otrzymanie zgody wszystkich członków grupy stanowi niezbędny warunek wszczęcia postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne (zob. M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2015, s. 116).

Wymogi formalne dotyczące oświadczenia o przystąpieniu do grupy precyzuje art. 12 zd. 1 u.d.p.g., zgodnie z którym w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy (zd. 2). Sąd doręcza wykaz pozwanemu (zd. 3). Wyróżniane są trzy etapy umożliwiające złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy: 1) okres, który biegnie do momentu wniesienia pozwu (art. 6 ust. 2 u.d.p.g.), 2) okres do dwóch miesięcy od daty obwieszczenia ogłoszenia o wytoczeniu powództwa w postępowaniu grupowym (art. 11 ust. 1 u.d.p.g.), 3) termin do dnia zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 13 ust. 2 u.d.p.g.) (tak, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 maja 2013 r., sygn. akt I ACz 464/13). Ze względu na skutki, jakie wywołuje złożenie wykazu z oświadczeniami, wykaz członków grupy wraz z załączonymi oświadczeniami o przystąpieniu traktowany jest – w chwili ich złożenia do sądu – jako szczególnego rodzaju pismo procesowe.

W niniejszej sprawie Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że powód prawidłowo sprecyzował swoje roszczenie. Roszczenia powoda, czyli wszystkich członków grupy są jednorodzajowe. Roszczenia członków grupy są tożsame i dotyczące tożsamych kwestii. Otóż zasadnie przyjął Sąd I instancji, że powód wystąpił z powództwem o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej składki na ubezpieczenie grupowe ryzyka niskiego wkładu własnego. Odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwanym, jak również tryb zawieranych umów , czyli czy były zawierane np. bezpośrednio z ubezpieczycielem, czy z pośrednikiem, oraz realizacja w odmienny sposób obowiązku informacyjnego, nie jest okolicznością powodująca uznanie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Podobnie, należy uznać, że inna wysokość składek ubezpieczeniowych, czy też częstotliwość ich zapłaty oraz w końcu wysokość opłat z tytułu tzw. odkupu w stosunku do poszczególnych członków grupy nie powoduje, że nie mamy w tym przypadku do czynienia z jednakową podstawą faktyczną. Członkowie grupy wysuwają roszczenie na takiej samej podstawie prawnej, czyli zarzucają abuzywność klauzuli przyznającej pozwanemu uprawnienie do pobierania opłat z tytułu odkupu.

Wadliwy jest także zarzut pozwanego, jakoby powód nie dokonał ujednolicenia wysokości roszczenia pieniężnego. Powód bowiem, a następnie Sąd I instancji w swoim postanowieniu dokonał bowiem ujednolicenia roszczenia pieniężnego dokonując podziału członków grupy na podgrupy, które zgodnie z ustawą mogą liczyć, co najmniej 2 osoby. Od członków poszczególnych podgrup zostały pobrane opłaty z tytułu składek na ubezpieczenie grupowe niskiego wkładu własnego kredytu w zbliżonej wysokości, to na podstawie podobnych lub tożsamych postanowień umów, których treść wzorca umownego powód uważa za abuzywny, to kwestia ta stanowi tzw. wspólne okoliczności sprawy uzasadniające przyporządkowanie tych osób do jednej podgrupy.

Kolejnym zarzutem pozwanego jest zarzut opatrzenia części z oświadczeń datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postepowania grupowego, bądź braku na niektórych takiej daty. W ocenie Sądu Apelacyjnego, kwestia ta była przedmiotem oceny Sądu Okręgowego, który uznał, że członkowie grupy wyrazili wolę wystąpienia z pozwem zbiorowym przeciwko pozwanej, a dla ważności oświadczenia woli w formie dokumentowej nie jest miarodajna data złożenia. Kwestia, kiedy oświadczenia zostało złożone podlega wyłącznie ocenie dowodowej. Stąd, w ocenie Sądu Okręgowego i pogląd ten podziela Sąd Odwoławczy, zamieszczone na dokumencie daty nie wpływają na wiarygodność oświadczenia zawartego w jego treści, a jedynie zawierają faktyczną datę jego złożenia. Brak jest podstaw do twierdzenia, że oświadczenia woli członków grupy o przystąpieniu do grupy winny zawierać datę ich sporządzenia. Brak jest bowiem takiego obowiązku w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepis art. 6 ust. 2 u.d.p.g. przewiduje jedynie, że oświadczenia członka grupy musi wyrażać jego wolę przystąpienia do grupy oraz zgodę na to, by funkcję reprezentanta grupy pełniła konkretna osoba. A zatem, istotne jest to, kiedy dana osoba złożyła oświadczenie reprezentantowi grupy o przystąpieniu do grupy. Może się zatem zdarzyć, że osoba taka złożyła i podpisał oświadczenie przed ogłoszeniem o wszczęciu postepowania grupowego i wówczas takie oświadczenie należy uznać za skuteczne. Skoro oświadczenie o przystąpieniu do grupy ma być złożone reprezentantowi, a powódka stwierdziła, że oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone w terminie zakreślonych w ogłoszeniu na podstawie postanowienia sądu, to należy przyjąć, ze termin do złożenia oświadczeń został dotrzymany.

W świetle przytoczonych powyżej okoliczności orzeczono jak na wstępie, oddalając zażalenie (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).


Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 5 października 2017 r.

  1. Jednolitość roszczeń należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego.
  2. Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, których to pojęć ustawodawca nie zdefiniował, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego.
  3. Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego. Powyższe rozumienie jednorodzajowości roszczeń nie jest związane z jednakową podstawą prawną. Jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń nie jest bowiem, w świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g., przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego.
  4. Wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawy faktycznej powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo.
  5. W przypadku oświadczeń o przystąpieniu do grupy, istotna jest data złożenia takiego oświadczenia na ręce reprezentanta grupy, nie zaś data podpisania oświadczenia przez podmiot zgłaszający wolę udziału jego roszczenia w postępowaniu grupowym.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Radosław Nawrocki

Sędziowie:                     SSO Marcin Śmigiel, SSR Iwona Wysocka (del.)

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2017 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E.S. działającej jako reprezentant grupy przeciwko (…) Bank (…) S.A. we W. o zapłatę

postanawia:

na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ustalić, że w skład grupy wchodzą następujące osoby:

1) w ramach podgrupy A: [6 osób];

2) w ramach podgrupy B: [4 osoby];

3) w ramach podgrupy C: [4 osoby];

4) w ramach podgrupy D: [8 osób];

5) w ramach podgrupy E: [2 osoby];

6) w ramach podgrupy F: [4 osoby];

7) w ramach podgrupy G: [3 osoby];

8) w ramach podgrupy H: [2 osoby];

9) w ramach podgrupy I: [3 osoby];

10) w ramach podgrupy J: [3 osoby];

11) w ramach podgrupy K: [2 osoby];

12) w ramach podgrupy L: [3 osoby];

13) w ramach podgrupy M: [5 osób];

14) w ramach podgrupy N: [3 osoby];

15) w ramach podgrupy O: [2 osoby].

 

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (dalej jako: u.d.p.g.) w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające żądanie, a także przynależność do grupy oraz przedstawić dowody. Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Sąd doręcza wykaz pozwanemu.

Powód przedstawił Sądowi wykaz wszystkich osób, które przystąpiły do grupy, dołączając złożone przez nich oświadczenia.

Zgodnie z art. 17 ust. 1. u.d.p.g. po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Strona pozwana podniosła zarzuty odnośnie członkostwa zgłoszonych przez powoda osób w grupie i poszczególnych podgrupach. Strona pozwana wskazywała zwłaszcza, że roszczenia dochodzone przez powoda i poszczególnych członków grupy są pozbawione wspólnej podstawy faktycznej. Wywodziła, że ze względów prawnych wykluczone jest, aby w sprawie istniała wspólna dla wszystkich podstawa faktyczna. Jej zdaniem jest ona całkowicie różna, gdyż okoliczności zawarcia każdej z umów mające zasadnicze znaczenie dla oceny prawnej, są odmienne. Zarzuciła, iż nie ma możliwości ujednolicenia roszczeń z uwagi na brak zaistnienia wspólnych okoliczności w odniesieniu do roszczeń dochodzonych w podgrupach. Strona pozwana zarzuciła także, że część oświadczeń o przystąpieniu do grupy została opatrzona datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, tj. przed 2 kwietnia 2015 r., zaś kilka oświadczeń nie zawiera daty. Odnosząc się już do uszeregowania poszczególnych osób w ramach podgrup podnosiła, że poszczególne podgrupy zostały błędnie ukształtowane i nie powinny zostać wyodrębnione z uwagi na powyżej przedstawione zarzuty, w szczególności zaś brak wspólnej podstawy faktycznej i możliwości ujednolicenia roszczeń w podgrupach wobec niezaistnienia tożsamych okoliczności w odniesieniu do zgłoszonych roszczeń.

 

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu zarzuty strony pozwanej nie zasługiwały na uwzględnienie. Powódka bowiem przedstawiła prawidłowo sporządzony wykaz w formie tabeli ujednoliconych roszczeń pieniężnych osób wchodzących w skład grupy w ramach wyodrębnionych podgrup. Wykaz ten został podpisany przez pełnomocników powódki, co zostało uzupełnione w piśmie z 28 lipca 2017 r., datowanym na 27 lipca 2017 r., a zatem stanowi on oświadczenie woli.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, iż zbyt wąska, czy też ścisła interpretacja przesłanek jednolitości roszczenia, którą reprezentuje strona pozwana, w praktyce wpłynęłaby na ograniczenie dopuszczalności postępowania grupowego jako określonej, wyodrębnionej instytucji prawa procesowego. Wydaje się, że nie takie było założenie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego tego uregulowania.

Niewątpliwie roszczenie dochodzone w postępowaniu grupowym dotyczy roszczenia procesowego. Negowaną przez stronę pozwaną jednolitość roszczeń należy rozpatrywać przez pryzmat dochodzenia roszczeń jednorodzajowych w tym sensie, iż ustawa nakłada wymóg dochodzenia przez wszystkich powodów zasądzenia świadczenia, ustalenia bądź ukształtowania prawa lub stosunku prawnego. Inaczej rzecz ujmując członkowie grupy muszą zgłosić to samo żądanie, wspólne w danej grupie roszczeń procesowych. Dokonując wykładni pojęcia jednorodzajowości roszczeń na tle przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, jak i pojęcia podstawy faktycznej oraz ujednolicenia roszczenia, których to pojęć ustawodawca nie zdefiniował, należy każdorazowo brać pod uwagę zasadnicze cele postępowania grupowego. Istotą postępowania grupowego jest skumulowanie roszczeń wielu osób w jednym postępowaniu. Taka kumulacja jest uzasadniona ze względu na ekonomikę postępowania oraz niecelowość prowadzenia wielu podobnych spraw.

W każdym przypadku ocena wskazanych przesłanek należy przede wszystkim do sądu, który biorąc pod rozwagę okoliczności danej sprawy, rozważa czy zgłoszone przez grupę powodów roszczenie nadaje się do rozpoznania w trybie przedmiotowej ustawy.

Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej, to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo). Przesłanka jednorodzajowości roszczeń odnosi się do roszczeń wynikających z jednego typu stosunku prawnego. Powyższe rozumienie jednorodzajowości roszczeń, nie jest związane z jednakową podstawą prawną. Jednakowość norm prawnych stanowiących podstawę roszczeń nie jest bowiem, w świetle art. 1 ust. 1 u.d.p.g., przesłanką dopuszczalności powództwa grupowego. Odmienność podstaw prawnych nie będzie stanowić przeszkody do wniesienia powództwa grupowego, ale należy pamiętać o konieczności spełnienia przesłanki jednakowej podstawy faktycznej. O jednorodzajowości roszczeń decyduje więc występujący między nimi związek o charakterze faktycznym. Przez podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych w postępowaniu grupowym należy rozumieć zespół faktów, które uzasadniają żądanie powoda w postępowaniu grupowym. Roszczenia mogą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powinny one wynikać z jednego zdarzenia, bądź zdarzeń podobnych do siebie (zob. Małgorzata Sieradzka [w:] komentarz do art. 1 u.d.p.g., System Informacji Prawnej LEX). Ta sama podstawa faktyczna powództwa występuje, gdy ten sam zespół faktów staje się podstawą uprawień i wiąże strony postępowania (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 95). Z kolei z taką samą podstawą faktyczną mamy do czynienia, gdy wystąpi analogiczny zespół faktów w zakresie konkretnego roszczenia (M. Jędrzejewska, Współuczestnictwo procesowe Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975, s. 212). Taka sama podstawa faktyczna roszczeń występuje, gdy mamy do czynienia z wielością zdarzeń, które wykazują podobieństwo.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej powództwa oznacza, iż podstawę faktyczną powództwa nie muszą stanowić tożsame okoliczności, a za wystarczające należy uznać ich istotne podobieństwo. W rozpoznawanej sprawie takie podobieństwo niewątpliwie zachodzi. Mamy do czynienia z roszczeniami o zapłatę określonych kwot pieniężnych w wysokości pobranej składki na ubezpieczenie grupowe ryzyka niskiego wkładu własnego.

Wbrew zarzutom strony pozwanej podnieść należy, iż na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego, czy z różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 u.d.p.g. mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie (postanowienie SA w Warszawie z 6 lutego 2015 r., I ACz 43/15, LEX nr 1646028) odmienność warunków umów i wzorców łączących członków grupy z pozwaną, tryb zawieranych umów − bezpośrednio z ubezpieczycielem albo z pośrednikiem, wykonywanie obowiązku informacyjnego w różny sposób, nie stanowi okoliczności uzasadniających przyjęcie, że roszczenia nie mogą być uznane za oparte na jednakowej podstawie faktycznej. Oceny tej nie zmienia również różna wysokość składek i częstotliwość ich wpłat, czy wysokość opłat wykupu obowiązująca poszczególnych członków grupy. Członkowie grupy opierają bowiem roszczenie na takiej samej podstawie, a więc klauzuli umownej, stanowiącej podstawę dla pozwanej do pobierania opłat wykupu, które według członków grupy są klauzulami abuzywnymi.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej błędnego ujednolicenia roszczenia podnieść należy, że ustawodawca wskazuje jedynie na konieczność wskazania ujednoliconej wysokości żądania z ograniczeniem tego wymogu do 2 osób w każdej podgrupie. Powód dokonał ujednolicenia roszczenia poprzez wskazanie roszczeń w tych samych wysokościach z zachowaniem wymogu liczebności podgrupy do minimum 2 osób. W myśl art. 2 ust. 1 u.d.p.g. wysokość roszczenia pieniężnego każdego z członków grupy została ujednolicona, przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Podkreślenia wymaga, że jedynym kryterium przynależność do podgrupy jest wysokość roszczenia, która musi być identyczna dla każdego z członków podgrupy i być uzasadniona wspólnymi okolicznościami. Skoro zatem od członków poszczególnych podgrup zostały pobrane opłaty z tytułu składki na ubezpieczenie grupowe niskiego wkładu własnego kredytu w zbliżonej wysokości, na podstawie podobnych albo tożsamych postanowień umowy, których treść wzorca umownego powódka uważa za abuzywną, to kwestia ta stanowi niewątpliwie wspólne okoliczności sprawy uzasadniające przyporządkowanie tych osób do jednej podgrupy. W związku z powyższym zarzuty pozwanej w tym zakresie uznać należało za niezasadne.

Zdaniem Sądu nie zasługuje na uwzględnienie również zarzut opatrzenia części oświadczeń datą przypadającą przed datą ukazania się ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, bądź braku na niektórych oświadczeniach takiej daty. Z punktu widzenia ustalenia składu osobowego grupy i uwzględnienia uczestnictwa danego podmiotu w postępowaniu grupowym ważne jest skuteczne złożenie oświadczenia przez uprawnionego o przystąpieniu do grupy reprezentantowi grupy. Istotna jest zatem data złożenia takiego oświadczenia na ręce reprezentanta grupy, nie zaś data podpisania oświadczenia przez podmiot zgłaszający wolę udziału jego roszczenia w postępowaniu grupowym. To, że dana osoba podpisała i sporządziła oświadczenie o przystąpieniu do postępowania grupowego wcześniej aniżeli ogłoszono o wszczęciu postępowania grupowego nie świadczy o braku skuteczności takiego oświadczenia i nie dyskwalifikuje osoby je składającej z uczestnictwa w grupie. Zastosowanie znajduje tu bowiem art. 61 § 1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Podnieść należy, że powódka stwierdziła, iż oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały złożone w terminie zakreślonym w ogłoszeniu na podstawie postanowienia Sądu, co także oznacza, że termin na zgłoszenie został dochowany.

W ocenie Sądu wszystkie osoby wskazane w sentencji postanowienia o ustaleniu składu grupy w ramach podgrup od A do O uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego. Osoby te są konsumentami, ich roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju i są oparte na jednakowej (takiej samej) podstawie faktycznej, osoby te złożyły skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy, zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu.

W konsekwencji powyższych ustaleń, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak na wstępie.

Zamieszczone na stronie orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, opracowanie wizualne, usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek oraz wprowadzenie skrótu „u.d.p.g.”.

Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.


Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 28 września 2017 r.

  1. Z punktu widzenia rozstrzygnięcia o dopuszczalności postępowania grupowego (art. 10 u.d.p.g.) istotne jest przede wszystkim to, czy może być w danej sprawie prowadzone postępowanie grupowe, ażeby wyeliminować konieczność prowadzenia szeregu indywidualnych procesów.
  2. Kwestie dotyczące określenia składu grupy i następnie zasadności roszczeń nie stanowią przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego. Określenie składu grupy dokonywane jest w kontekście szerszego materiału procesowego zgromadzonego z inicjatywy stron.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSA Maciej Dobrzyński

Sędziowie:                     SSA Marzanna Góral, SSO (del.) Agnieszka Wachowicz – Mazur (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2017 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) w O. przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie,

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 marca 2017 r., sygn. akt I C 1281/15

postanawia:

oddalić zażalenie.

 

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 15 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Sąd Okręgowy odwołując się do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2015 r. wydanego w sprawie I ACz 1648/15, którym zmieniono postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie w ten sposób, że odmówiono odrzucenia pozwu uznał, że spełnione zostały przesłanki dopuszczalności pozwu w postępowaniu grupowym z art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7 poz. 44 ze zm., dalej jako: u.d.p.g.).

Zażalenie na powyższe rozstrzygnięcie wniósł pozwany, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Skarżący zarzucił naruszenie:

– art. 10 ust. 1 u.d.p.g. w zw. z art. 365 § 1 k.p.c. i art. 386 § 6 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 24 ust. 1 u.d.p.g., poprzez nieuzasadnione uznanie, że postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2015 r. przesądza o dopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie i wiąże w tym zakresie Sąd Okręgowy, w konsekwencji zwalnia Sąd Okręgowy z oceny przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, podczas gdy brak jest podstaw do takiego wniosku, co miało istotny wpływ na wynik sprawy i skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy;

– art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g., poprzez zaniechanie oceny przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy i skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy;

– art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. oraz art. 24 ust. 1 u.d.p.g., poprzez zaniechanie uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, w szczególności zaniechanie uzasadnienia spełnienia przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 u.d.p.g., co uniemożliwia ustalenie, jakie motywy zadecydowały o uznaniu dopuszczalności postępowania grupowego w niniejszej sprawie.

W odpowiedzi na zażalenie strona powodowa wniosła o oddalenie zażalenia.

 

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący odwołał się do szczególnej podstawy odrzucenia pozwu, jaka przewidziana została w art. 10 u.d.p.g. Stosownie do tego przepisu sąd odrzuci pozew, jeśli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.

Słusznie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż badanie dopuszczalności prowadzenia sprawy w postępowaniu grupowym miało już miejsce i zostało prawomocnie rozstrzygnięte postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia z dnia 21 września 2015 r. w sprawie I ACz 1648/15, przy uwzględnieniu ówczesnej liczebności grupy, jednorodzajowości roszczeń oraz istnienia takiej samej podstawy faktycznej, wyznaczonej zbieżnym mechanizmem wprowadzonym wzorcami umów ubezpieczenia, stosowanymi w relacjach z konsumentami – klientami pozwanego. W tej kwestii w całości należy podzielić argumentację składu orzekającego zawartą w pisemnym uzasadnieniu postanowienia bez konieczności jej ponownego przytaczania.

Jednocześnie skarżący nie zauważa, iż Sąd Apelacyjny w powyższej sprawie szczegółowo wyjaśnił, dlaczego zmieniając orzeczenie Sądu Okręgowego, nie orzekł o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Nie wynikało to z faktu braku przesłanek do takiego orzeczenia, tylko zakresu żądania pozwanego, albowiem to na jego wniosek zostało wydane orzeczenie.

Podkreślić należy, że z punktu widzenia rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 u.d.p.g., istotne jest przede wszystkim to, czy może być w danej sprawie prowadzone postępowanie grupowe. Chodzi o wyeliminowanie konieczności prowadzenia szeregu indywidualnych procesów. Kwestie dotyczące określenia składu grupy i następnie zasadności roszczeń nie stanowią przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego. Określenie składu grupy dokonywane jest w kontekście szerszego materiału procesowego zgromadzonego z inicjatywy stron. Dopiero na jego podstawie Sąd Okręgowy wyjaśni, czy podany na uzasadnienie żądania schemat faktyczny odnosi się do poszczególnych członków grupy. Osoby, które nie będą spełniać tych warunków, powinny zostać pominięte przy ustalaniu składu grupy, z odrębną kontrolą instancyjną (art. 17 ust. 2 u.d.p.g.).

Ponieważ do kodeksowych podstaw odrzucenia pozwu, wskazanych w art. 199 § 1 k.p.c. oraz art. 1165 § 1 k.p.c. (w związku z art. 24 ust. 1 u.d.p.g.), jak i podstawy wymienionej w art. 8 ust. 5 u.d.p.g. argumentacja strony skarżącej nie nawiązywała, prowadzenie rozważań w tym kierunku jest bezprzedmiotowe.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.