Sąd okręgowy - Strona 4 z 32

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 31 marca 2023 r.

Posted on 20 czerwca 2024 at 16:17.

Pozwany w zarzutach co do członkostwa w grupie powinien skupić się na wykazaniu, że określona osoba nie może uzyskać statusu członka grupy. Zarzuty powinny wskazywać, że roszczenie określonej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie określonej osoby (osób) nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób bądź też że roszczenie określonej osoby nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Co przy tym istotne, twierdzenia strony pozwanej, zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami procesowymi, winny zostać w należyty sposób wykazane przez przedłożenie stosownego materiału dowodowego.
Współuczestnictwo konieczne występuje w sytuacji, w której żądaniem pozwu jest objęte roszczenie o ustalenie nieważności umowy i wtedy wymagany jest udział wszystkich kredytobiorców. Z uwagi bowiem na to, że roszczenie o ustalenie nieważności czynności prawnej jest roszczeniem niepodzielnym w tym zakresie w sprawie powinni wystąpić wszyscy kredytobiorcy. W niniejszej sprawie roszczenie dotyczy ustalenia odpowiedzialności pozwanego za stosowanie w umowie postanowień niedozwolonych. Fakt ustalenia, iż w umowie postanowienia takie się znajdują nie będzie rzutował na sytuację pozostałych kredytobiorców. Okoliczność ta nie będzie ich pozbawiać możliwości wystąpienia z własnym powództwem. To samo dotyczy osób, którym Sąd odmówił uczestnictwa w grupie a pozostają jednocześnie współkredytobiorcami co do osób, które są członkami w grupie.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Rafał Cieszyński

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 31 marca 2023 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w (…) W. (reprezentant grupy) przeciwko (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. o ustalenie,

postanawia:

ustalić, że w skład grupy w rozpoznawanej sprawie wchodzą:

[dane 581 osób].

UZASADNIENIE

Pozwem z 09 czerwca 2017 Miejski Rzecznik Konsumentów w (…) W., jako reprezentant grupy wniósł o ustalenie, że pozwany (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W. (poprzednio: Bank (…) S.A. z siedzibą we W.), ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank, a w konsekwencji, że bank ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za pobieranie od nich rat spłaty kredytów w zawyżonej wysokości, to jest w wyższej wysokości, niż gdyby bank obliczał wysokość zadłużenia oraz rat spłaty kredytu bez zastosowania postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursu kupna waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wraz z pozwem został złożony wniosek o wydanie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

W zakresie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, powód wskazał, iż zostały ziszczone wszystkie wymagane przesłanki. Powód wyjaśnił, iż roszczenie o ustalenie odpowiedzialności w przypadku wszystkich członków grupy dochodzone jest w ramach dochodzenia roszczenia pieniężnego o zwrot nienależytego świadczenia. Wszyscy członkowie grupy występują zatem z takim samym roszczeniem procesowym, co oznacza, że przesłanka jednorodzajowości dochodzonych roszczeń jest ziszczona. W ocenie powoda została również spełniona przesłanka liczebności grupy, albowiem na etapie składania pozwu grupa liczy 598 osób. Powód podniósł również, że wywiedzione roszczenie oparte jest również na takiej samej podstawie faktycznej. W odniesieniu do członków grupy, którzy są członkami jednej umowy kredytowej, podstawa ich żądań jest ponadto ta sama. Każdy z członków grupy zawarł z bankiem umowę kredytową według takiego samego wzorca, a ponadto w stosunku do każdego z nich bank miał zastosować przejęte ze wzorca niedozwolone postanowienia dotyczące waloryzacji, co w konsekwencji skutkowało pobieraniem zawyżonych świadczeń na poczet spłaty kredytu.

Reprezentant grupy wskazał również, że żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego, zostało oparte na następujących, takich samych okolicznościach faktycznych:

– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową z (…) Bank S.A., którego następcą prawnym jest pozwany Bank (…) S.A. (a obecnie (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.);

– każdy z członków grupy zawarł umowę kredytową jako konsument;

– dla każdego z członków grupy umowa kredytowa przewidywała udzielenie kredytu w złotych polskich i w takiej walucie kredyt został wypłacony;

– dla każdego z członka grupy wysokość kwoty kredytu do zwrotu oraz wysokość rat spłaty obliczono z zastosowaniem walutowych klauzul waloryzacyjnych;

– dla każdego członka grupy umowa kredytowa została zawarta na podstawie wzorca umowy przedstawionego przez bank;

– warunki umów kredytowych dotyczące zasad indeksacji walutowej były takie same dla wszystkich członków grupy i opierają się na identycznym mechanizmie waloryzacji;

– żaden z członków grupy nie uzgadniał indywidualnie z bankiem postanowień umowy kredytowej dotyczącej waloryzacji wysokości zadłużenia i rat spłaty kredytu;

– każdy z członków grupy płacił na rzecz banku raty spłaty kredytu w wysokości ustalonej na podstawie walutowych klauzul waloryzacyjnych.

W dalszej kolejności powód wywodził, że podstawowym elementem łączącym wszystkie roszczenia objęte pozwem jest ten sam kredytodawca. Złożony pozew obejmuje wyłącznie umowy zawierane z (…) Bank S.A., który został następnie przejęty przez Bank (…) S.A. (aktualnie: (…) Bank (…) S.A. z siedzibą w W.). Nadto, wszyscy członkowie grupy zawarli umowy kredytowe z bankiem w celu uzyskania środków na zaspokojenie swych potrzeb mieszkaniowych, a w przypadku jednej umowy kredytu w celu spłaty wcześniejszych zobowiązań niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Powód podniósł, że każdy z członków grupy zawarł z pozwanym bankiem taką samą umowę kredytową, przy czym niektórzy członkowie grupy są stronami jednej umowy kredytowej. Modelowym wzorcem umowy, według którego są oceniane jest zakwalifikowanie konkretnej umowy na potrzeby niniejszego pozwu jest „Umowa kredytu na cele mieszkaniowe (…), który to wzorzec został wykorzystany bezpośrednio w odniesieniu do zdecydowanej większości członków grupy. Przedmiotowe umowy kredytowe były zawierane z wykorzystaniem wzorców umów przygotowanych w całości przez bank. W szczególności, w umowach kredytowych zawarto postanowienia określające zasady waloryzacji walutowej kwoty, którą kredytobiorca zobowiązany jest zwrócić na rzecz banku w wykonaniu obowiązku zwrotu kredytu udzielonego w pieniądzu polskim, a także waloryzacji wysokości rat spłaty oraz odsetek od zaciągniętego kredytu. Dla wszystkich umów kredytowych wysokość kursu CHF, według którego dokonywana była waloryzacja, określona była w Tabeli kursów sporządzanej przez bank. Treść wskazanych postanowień umownych nie była przedmiotem indywidualnych uzgodnień z żadnym z członków grupy. Nadto, stosowanie walutowych klauzul waloryzacyjnych odnosiło się również do tych płatności na rzecz banku, które dokonywane były bezpośrednio w walucie obcej. Tym samym, w ocenie powoda warunek takiej samej podstawy faktycznej dochodzonych pozwem grupowym roszczeń został spełniony.

Pismem procesowym z 30 listopada 2017 oraz 06 lutego 2018 powód rozszerzył powództwo wobec przystąpienia nowych uprawionych do grupy (II, III i IV tura)

Postanowieniem 09 września 2019 o sygn. akt I C 976/17 Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym.

W piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (k. 17714) pozwany wniósł zarzuty co do członkostwa w grupie określonych osób to jest:

zarzut braku oparcia roszczenia danych członków grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (np. w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia danej osoby zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mogące wpływać na ocenę prawną jego roszczeń) to jest, że:
a) część członków grupy nie ma w tej sprawie statusu konsumenta;
b) część członków grupy indywidualnie negocjowała kurs kupna CHF, zgodnie z którym przeliczano kwotę udzielonego kredytu z PLN na CHF;
c) część członków grupy spłacała raty kredytu bezpośrednio w walucie CHF;
d) część członków grupy zawarła aneksy precyzujące sposób ustalania tabeli kursów walut;
e) część członków grupy zawarła aneksy precyzujące zobowiązanie do spłaty rat kredytu w CHF oraz zmieniające rachunek bankowy do spłaty kredytu na rachunek CHF,
zarzut sprawy ugodzonej w stosunku do S. Ł. i D. Ł. (2);
zarzut braku spełnienia wymogów formalnych niezbędnych do uczestnictwa w Grupie;
zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej.

Uzasadniając wskazał, że część członków grupy nie ma statusu konsumenta i wynika to z tego, że zawarli oni z (…) Bankiem umowy kredytu indeksowanego do CHF w ramach prowadzonych działalności gospodarczych, o czym świadczy okoliczność, że w chwili zawierania lub w okresie wykonywania umowy kredytu byli wpisani do ewidencji działalności gospodarczej a nadto: wskazali adres nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości; prowadzili działalność gospodarczą w zakresie zakwaterowania osób na pobyt krótko i długoterminowy; wskazali koszt rat kredytu udzielonego na zakup nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, jako koszt uzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub dokonywali odpisów amortyzacyjnych środków trwałych w postaci nieruchomości, na zakup której udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy; w umowach sprzedaży nieruchomości, na zakup których udzielono im kredytu będącego przedmiotem tej sprawy, wprost wskazali, że nabyli te nieruchomości w ramach wskazanej działalności gospodarczej; lub dysponowali co najmniej jedną nieruchomością z przeznaczeniem na wynajem lub sprzedaż, co jest równoznaczne z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Dalej podniósł, iż część członków grupy negocjowała z (…) Bankiem kurs kupna CHF, zgodnie z którym były przeliczane z PLN na CHF i uruchamiane poszczególne transze kredytu. Powoduje to, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy nie negocjowali kursu CHF przy uruchomieniu transz kredytu. Z uwagi na to, że postanowienie było uzgodnione indywidualnie nie znajduje zastosowania określona ochrona z art. 3851 k.c. Pozwany zarzucił także, iż część członków grupy dokonywała spłat bezpośrednio w walucie CHF, poprzez niestosowanie kursów CHF z tabeli do dokonywanych przez nich spłat. Również i ta okoliczność powoduje, iż podstawa faktyczna roszczeń tych członków grupy nie jest jednolita z podstawą faktyczną roszczeń członków grupy, którzy z możliwości tej nie skorzystali. Wskazał nadto, iż część członków grupy zawarła aneksy precyzujące zobowiązanie do spłaty rat kredytu w CHF oraz zmieniające rachunek bankowy do spłaty kredytu na rachunek w CHF. Nadto, podniósł zarzut braku spełnienia wymogów formalnych, albowiem część osób złożyła oświadczenia o wystąpieniu z grupy, a część osób zmarła. Wskazał także na zarzut braku legitymacji procesowej materialnej – część członków grupy nie występuje bowiem w tej sprawie wraz ze współkredytobiorcami. Powoduje, iż nie mają oni legitymacji procesowej czynnej, albowiem występuje w sprawie współuczestnictwo materialnego koniecznego pomiędzy członkami będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami będącymi łącznie z członkami tej samej grupy stroną tej samej umowy, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2009 o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2020 poz. 446), po upływie terminu do podniesienia zarzutów, o których mowa w art. 15, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy.

Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie stanowią środek obrony przysługujący pozwanemu w drugim stadium postępowania grupowego. Etap ten zmierza do ostatecznego ustalenia zakresu przedmiotowego i podmiotowego sprawy. Na tym etapie nie rozpoznaje się sprawy merytorycznie, w tym nie rozstrzyga się o zasadności twierdzeń przedstawionych przez strony. Zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach służą ochronie interesów pozwanego. Pozwalają na zgłoszenie zastrzeżeń co do członkostwa poszczególnych osób w grupie lub podgrupach, a w konsekwencji – jeżeli Sąd uzna je za zasadne – umożliwiają pozwanemu wpływ na ostateczny skład grupy w postępowaniu grupowym.

W związku z upływem terminu na podniesienie zarzutów co do składu grupy i podniesieniem takich zarzutów przez pozwanego – w piśmie procesowym z 03 czerwca 2022 (vide k. 17714) – Sąd rozpoznający niniejszą sprawę zobligowany był do wydania postanowienia w przedmiocie ustalenia składu grupy, w którym to postanowieniu Sąd ostatecznie rozstrzyga o składzie grupy w postępowaniu grupowym. Zważyć przy tym należy, że ocenie Sądu podlega przynależność do grupy poszczególnych członków wskazanych przez powoda oraz zarzuty co do tego członkostwa podniesione przez pozwanego.

Zdaniem Sądu powód (Powiatowy Rzecznik Konsumentów w (…) W.) co do zasady sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd zweryfikował złożone oświadczenia o przystąpieniu do grupy, jak i pozostałe dowody, co doprowadziło Sąd do przekonania o zasadności przynależności do grupy większości wskazanych przez powoda osób. Niemniej jednak, w przypadku niektórych członków grupy wskazanych przez stronę powodową, Sąd podzielił słuszność wywiedzionych przez pozwanego zarzutów i odmówił im statusu członka grupy.

Przechodząc do analizy postawionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób, w pierwszej kolejności należy wskazać, iż jak podkreśla się w doktrynie, podstawą zarzutów zmierzających do wykazania, że dana osoba nie spełnia kryteriów przynależności do grupy, może być: zarzut braku oparcia roszczenia danego członka grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład w związku z tym, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia danej osoby zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mogące wpływać na ocenę prawną jego roszczeń); zarzut, iż roszczenie danego członka grupy jest roszczeniem innego rodzaju niż roszczenia objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (na przykład gdy osoba zgłaszająca roszczenie o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego zgłasza akces do grupy osób dochodzących roszczeń o zapłatę odszkodowania pieniężnego); zarzut, iż wysokość roszczenia pieniężnego danego członka grupy nie jest ujednolicona z wysokością roszczeń innych członków grupy lub podgrupy; zarzut, iż ujednolicenie roszczenia danego członka grupy lub podgrupy nie jest uzasadnione wspólnymi okolicznościami (na przykład gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że roszczenie danej osoby jest istotnie niższe niż roszczenia pozostałych członków grupy, a mimo to zostało określone na potrzeby postępowania grupowego w tej samej wysokości co pozostałe roszczenia), czy też zarzut, iż roszczenie danego członka grupy, w przeciwieństwie do roszczeń innych członków grupy, nie mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy (na przykład gdy do grupy konsumentów dochodzących grupowo roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową przystępuje osoba, która zakupiła towar w celu bezpośrednio związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą). Uznaje się ponadto, że podstawą zarzutów może być niedopełnienie wymogów formalnych niezbędnych dla przystąpienia do grupy, to jest przykładowo: zarzut, iż dana osoba złożyła oświadczenie o przystąpieniu po upływie terminu wyznaczonego w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego; zarzut, iż oświadczenie danej osoby o przystąpieniu do grupy nie zawiera wymaganych elementów (na przykład nie jest podpisane) lub zarzut, iż pomimo umieszczenia danej osoby na wykazie osób, które przystąpiły do grupy, oświadczenie danej osoby nie zostało przedstawione sądowi (tak: Tomasz Jaworski, Patrick Radzimierski: Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010).

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że pozwany w zarzutach co do członkostwa w grupie, ustawy powinien skupić się na wykazaniu, że określona osoba nie może uzyskać statusu członka grupy. W związku z tym zarzuty powinny wskazywać, jak już podniesiono powyżej, że roszczenie określonej osoby nie wykazuje cech określonej grupy lub roszczenie określonej osoby (osób) nie wykazuje związku faktycznego z roszczeniami innych osób bądź też że roszczenie określonej osoby nie jest tego samego rodzaju co roszczenie grupowe. Co przy tym istotne, twierdzenia strony pozwanej, zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami procesowymi, winny zostać w należyty sposób wykazane przez przedłożenie stosownego materiału dowodowego.

Przechodząc do analizy poszczególnych zarzutów wywiedzionych przez pozwanego co do członkostwa w grupie poszczególnych osób wskazać należy, co następuje.

I. Zarzut braku oparcia roszczenia danych członków grupy na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (brak statusu konsumenta, negocjowanie umowy, zawarcie aneksów precyzujących spłatę kredytu, spłata bezpośrednio w CHF).

a. Zarzut prowadzonej działalności gospodarczej.

Odnosząc się do z postawionych zarzutów, zważenia wymaga to, że Sąd nie podzielił zarzutów pozwanego co do większości osób – jedynie część z nich okazała się zasadna – dotyczących odmowy przyznania statusu członka grupy co do tych członków grupy, którzy nie mają w tej sprawie statusu konsumenta. Zważenia wymaga to, że konieczne jest rozróżnienie sfery w której dana osoba działa jako osoba fizyczna (konsument) i sfery, w której działa jako przedsiębiorca. Nie ma on wpływu na ocenę charakteru, w jakim występowali członkowie grupy przystępując do umowy (konsument czy przedsiębiorca). Mając na uwadze powyższe, Sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego co do członkostwa w grupie poniżej wymienionych osób z uwagi na okoliczności wskazujące na to, iż przystępując do umowy kredytu nie podejmowali działania w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.

Przede wszystkim jednak zważyć należy, iż co do części osób, pozwany wskazał, iż prowadzą działalność gospodarczą, opierając się tym, iż istnieje wpis w Centralnej Ewidencji o Działalności Gospodarczej, osób o tożsamych imionach i nazwiskach. Co do części osób, ze względu na tożsamość wielości imion i nazwisk i analizie nazwisk, zarzut ten okazał się chybiony i żaden z wpisów w (…) nie odnosił się do osoby będącej członkiem grupy. Również po analizie treści umów, jednoznacznie wynikało, iż kredyty zostały udzielone na cel mieszkaniowy. Dodatkowo, numer NIP wskazany w umowie, nie znajdował się we wpisach w (…). Dotyczy to następujących osób: A. M. (1) (umowa na k. 494); B. P. (1) (umowa na k. 568); D. M. (4) (umowa na k. 1508); G. P. (1) (umowa na k. 1860); J. P. (1) (umowa na k. 2293); K. T. (1) (umowa na k. 2859); L. M. (1) (umowa na k. 3235); Ł. J. (umowa na k. 3313); N. B. (umowa na k. 4008); W. E. (1) (umowa na k. 5697); A. A. (3) (umowa na k. 494); B. A. (umowa na k. 582); B. M. (4) (umowa na k. 743); G. E. (2) (umowa na k. 1860); J. K. (1) (umowa na k. 2271); J. A. (umowa na k. 2325); K. J. (umowa na k. 2847); K. B. (1) (umowa na k. 3048); S. R. (1) (umowa na k. 7678); L. W. (2) (umowa na k. 6956); C. H. (umowa na k. 8232) oraz K. Ż. (umowa na k. 8449).

W odniesieniu do pozostałej części osób, co do których został podniesiony jedynie zarzut prowadzenia działalności gospodarczej, wskazać należy, iż faktycznie numer NIP podany w umowie kredytu zgadzał się z numerem NIP podanym w (…). Niemniej jednak, działalność gospodarcza prowadzona była na inny adres jak nieruchomości finansowanej z umowy kredytu a nadto, data rozpoczęcia działalności gospodarczej jest późniejsza, aniżeli data zawarcia umowy kredytu. Dotyczy to następujących członków grupy: B. M. (2) (umowa na k. 743); D. H. (1) (umowa na k. 1636); S. Z. (umowa na k. 4739); S. I. (1) (umowa na k. 4939); T. M. (2) (umowa na k. 5341); J. A. R. (umowa na k. 2255); S. J. (1) (umowa na k. 4899); Z. Z. (2) (umowa na k. 5903); B. W. (2) (umowa na k. 6164); G. N. (umowa na k. 6452); J. B. (umowa na k. 6633); N. W. (umowa na k. 7282); O. D. (umowa na k. 7435); R. J. (umowa na k. 7490); R. B. (umowa na k. 7496); M. R. (4) (umowa na k. 7496); S. K. (5) (umowa na k. 7759) oraz C. B. (umowa na k. 7659).

Natomiast w odniesieniu do członków grupy, prowadzących działalność gospodarczą (co do części z nich tożsamy był numer NIP w umowie z numerem NIP w (…)), to jest: K. P. (1) (umowa na k. 2523); K. P. A. (1) (umowa na k. 2821); L. J. (1) (umowa k. 1851); J. A. (2) (umowa k. 2293); M. J. J. (11) (umowa k. 3781); O. J. (umowa k. 4097); S. B. (2) (umowa k. 4576); Z. D. J. (5) (umowa k. 5848); K. D. (4) (umowa k. 2523); B. M. (umowa k. 6228); K. M. (8) (umowa k. 6833); L. W. (1) (umowa k. 6998); M. P. (1) (umowa k. 7111); Z. P. A. (2) (umowa k. 8084); T. M. I. (4) (umowa k. 8107); Ż. E. (umowa k. 6390); P. P. (9) (umowa k. 8584) oraz P. B. M. (6) (umowa k. 8617) – faktycznie wykonywana przez nich działalność gospodarcza została zarejestrowana przed zawarciem umowy kredytu, co wynika z informacji z (…). Niemniej jednak, zdaniem Sądu, fakt zawarcia umowy kredytu pozostawał bez związku z tą działalnością, albowiem adres jej wykonywania jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu. Nadto, kod (…) widniejący w (…) nie pozwalał na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.

Natomiast w przypadku członków grupy: P. B. L. (umowa na k. 2097), G. A. (7) (umowa na k. 6452) oraz K. R. (umowa na k. 8449) – prowadzona działalność gospodarcza jest zarejestrowana na taki sam adres jak nieruchomość finansowana z kredytu, jednakże wykonywana działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytowa. Natomiast co do M. J. U., M. K. (4) (umowa na k. 3473) oraz D. T. (umowa na k. 6294) wskazać należy, iż wykonywana przez nich działalność gospodarcza jest zarejestrowana na prawdopodobnie taki sam adres jak nieruchomość finansowana z umowy kredytu, niemniej jednak działalność została zarejestrowana później, aniżeli zawarta umowa kredytu. Także kod (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umów w przypadku powyższych członków grupy pozostawało w związku z prowadzoną działalnością.

Co do części członków grupy, pozwany podniósł zarzut, iż prowadzą działalność gospodarczą zarejestrowaną na taki sam adres, jak nieruchomość finansowana z kredytu. Zarzut ten dotyczył następujących osób: A. H. (umowa na k. 515); B. M. W. (umowa na k. 664); B. K. (umowa na k. 700); B. M. B. (6) (umowa na k. 793); B. J. (2) (umowa na k. 990); C. M. P. (2) (umowa na k. 1224); D. W. (umowa na k. 1387); D. E. (1) (umowa na k. 1552); G. R. (1) (umowa na k. 1830); G. A. (1) (umowa na k. 1881); K. W.

(umowa na k. 2784); K. A. T. (umowa na k. 2847); K. M. (2) (umowa na k. 2964); M. J. (2) (umowa na k. 3652); P. K. (1) (umowa na k. 4384); S. D. (1) K. (umowa na k. 4887); S. M. (2) (umowa na k. 4899); Z. A. (umowa na k. 5903); Ż. M. (umowa na k. 6036); F. R. (1) (umowa na k. 1725); G. E. (1) (umowa na k. 1830); G. R. (2) (umowa na k. 1881); G. A. (5) (umowa na k. 1937); K. W. (2) (umowa na k. 3121); Ż. S. (umowa na k. 6036); C. J. (3) (umowa na k. 1192); B. M. (5) (umowa na k. 1937); C. W. (2) (umowa na k. 6250); J. A. (4) (umowa na k. 6607); K. P. (4) (umowa na k. 6857); Ś. M. (umowa na k. 7791); W. Ł. (umowa na k. 8029); C. A. (umowa na k. 6250); K. W. (3) (umowa na k. 6656); K. P. (5) (umowa na k. 6708), R. A. (3) (umowa na k. 7490); W. M. A. (3) (umowa na k. 7987); D. J. (3) (umowa na k. 8256); K. A. (umowa na k. 8393); P. M. (4) (umowa na k. 8584); B. A. (5) (umowa na k. 15248); G. T. (umowa na k. 15310); L. E. (umowa na k. 15421) oraz N. K. (umowa na k. 16434). W przypadku powyższych członków grupy Sąd nie przychylił się do tego zarzutu, albowiem zdecydowana większość z nich rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej po dacie zawarcia umowy kredytu. Oczywiste jest zatem, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy działali oni jako konsumenci. Co do niektórych osób (S. D. (1) K., J. A. (4), W. Ł., P. M. (4)) – żaden wpis osób mających tożsame dane osobowe w (…) nie pasował. Natomiast co do niektórych z powyższych osób (A. H., D. W., G. R. (1), G. A. (1), S. M. (2), (…) T., Ż. M., G. E. (1), G. R. (2), Ż. S., W. Ł., K. W. (3) i W. M. A. (3)), pozwany podniósł, iż prowadzą oni działalność gospodarczą w zakresie wynajmu i sprzedaży nieruchomości, jednakże ze względu na wyżej przytoczone argumenty okoliczność ta pozostawała bez znaczenia. Po analizie zawartych umów oraz wpisu w (…) dotyczących danych osób, za chybione należało uznać także twierdzenia pozwanego co do odmówienia statusu członków grupy także tym osobom.

Pozwany wywiódł także, że część osób prowadzących działalność gospodarczą prowadzi ją także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości. Po pierwsze, wskazać należy, iż co do członków grupy: K. K. A. (1) (umowa na k. 2717), K. H. (umowa na k. 2775), Ł. M. (1) (umowa na k. 3301), A. M. (3) (umowa na k. 515), Ł. G. (umowa na k. 3301), W. A. (3) (umowa na k. 4126), T. P. (2) (umowa na k. 5214), F. L. (umowa na k. 6368) oraz S. A. (umowa na k. 8744) – Sąd nie znalazł tożsamych wpisów w ewidencji (…), które by odpowiadały wskazanym kredytobiorcom. Nadto, celem zawartych przez nich umów kredytu był cel mieszkaniowy. Natomiast co do: D. Z. (umowa na k. 1441), G. K. (1) (umowa na k. 2044); K. G. (1) (umowa na k. 2619); K. A. A. (6) (umowa na k. 2893); K. A. (umowa na k. 2988); T. M. (1) (umowa na k. 5214); D. A. (umowa na k. 1441); K. M. (umowa na k. 2585); G. A. (umowa na k. 6421); S. W. (umowa na k. 7587); S. M. (umowa na k. 7659); Ć. R. (umowa na k. 6280) oraz M. I. (2) (umowa na k. 15472) – zważyć należy, iż w przypadku tych osób w dacie przestąpienia do przedmiotowej umowy, w ogóle nie prowadzili działalności gospodarczej, zaś jej podjęcie nastąpiło w odstępie czasu od przystąpienia do umowy. Natomiast D. M. (3) (umowa na k. 1484), M. B. (4) (umowa na k. 3843), N. H. (umowa na k. 7265) zarejestrowali prowadzoną działalność gospodarczą przed datą zawarcia umowy. Jednakże, adres wykonywanej działalności gospodarczej jest inny aniżeli nieruchomości finansowej z kredytu, zaś (…) widniejący w (…) nie pozwala na stwierdzenie, iż zawarcie umowy pozostaje w związku z prowadzoną działalnością.

Co do pozostałych osób powód podniósł zarzut, iż zawarły one dwie lub więcej umów kredytu, co – zdaniem pozwanego – miało być równoznaczne z faktem prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu, nie sposób powiązać tego faktu z prowadzeniem działalności gospodarczej, nawet jeśli faktyczne niektórzy współkredytobiorcy zawarli więcej niż jedną umowę kredytu. Twierdzenia pozwanego w tym zakresie są zbyt daleko idące i nie zostały niczym poparte.

Sąd podzielił natomiast stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa wobec okoliczności wskazujących na to, iż zawarta umowa pozostała w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w grupie osobom wymienionym poniżej:

K. (umowa na k. 700) umowa na zakup lokalu mieszalnego; wpis w (…) dotyczy prowadzenia doradztwa podatkowego. Prowadzi działalność gospodarczą od 01 lutego 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości na której udzielono kredytu, taki sam jak adres działalności, to jest ul. (…) w K.;
A. D. (umowa na k. 1034) umowa została na zakup lokalu mieszkalnego. Prowadzi działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2006 (Kancelaria Radcy Prawnego), podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 kwietnia 2008. Nadto, adres nieruchomości na której udzielono kredytu, taki sam jak adres działalności, to jest ul. (…) w W.;
I. (2) (umowa na k. 1314) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 01 października 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (do 2015);
G. (2) (umowa na k. 1542) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 09 lipca 1999, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2013);
W. (umowa na k. 1731) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości) od 17 maja 2006 do 11 kwietnia 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (do 2012);
A. (9) – umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 15 września 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 czerwca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2012);
Ł. – (umowa na k. 2271) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy i zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu, kupna i sprzedaży nieruchomości) od 01 lipca 2003, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 26 listopada 2007;
J. (12) – (umowa na k. 2414) umowa została zawarta celem zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 05 sierpnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności (od 2012);
P. (6) (umowa na k. 3087) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 01 października 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
M. (13) (umowa na k. 3121) – umowa została zawarta na zakup nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 20 października 1997, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 15 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
J. K. (3) (umowa na k. 345) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 03 grudnia 2011, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 października 2011;
Z. (umowa na k. 3952) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 15 grudnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 15 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 29 grudnia 2011;
Organ A. M. (4) (umowa na k. 4001) – umowa została zawarta na sfinansowanie budowy domu. Prowadził działalność gospodarczą od 10 października 1994 (jako agent/broker ubezpieczeniowy), podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 31 maja 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 24 listopada 2011;
K. (3) (umowa na k. 4256) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 lutego 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 16 listopada 2011;
M. (umowa na k. 4512) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 12 marca 2002 do 30 sierpnia 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 maja 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres korespondencyjny prowadzonej działalności; od co najmniej 16 listopada 2011;
M. (9) (umowa na k. 4637) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 01 lutego 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 maja 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 grudnia 2011;
T. (2) (umowa na k. 5269) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 04 lutego 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 stycznia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od 06 marca 2015;
A. (8) (umowa na k. 5545) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 12 września 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 08 września 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 22 grudnia 2011;
D. (umowa na k. 2185) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadził działalność gospodarczą od 01 lipca 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 24 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności do 03 kwietnia 2019;
M. A. (4) (umowa na k. 3451) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 01 listopada 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 19 maja 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności; od co najmniej 31 października 2011;
K. (umowa na k. 4446) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Prowadziła działalność gospodarczą od 12 sierpnia 2002 do 20 października 2017, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 marca 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
A. (umowa na k. 4739) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w(…). Prowadził działalność gospodarczą od 20 listopada 1993, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 30 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 30 grudnia 2011 do 03 lipca 2013;
A. (10) (umowa na k. 5444) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 01 czerwca 2005, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 20 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 31 października 2011;
J. (umowa na k. 6330) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 08 maja 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 18 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 01 grudnia 2011;
L. (umowa na k. 6390) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 12 lutego 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 06 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 31 grudnia 2011;
A. (umowa na k. 7406) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 kwietnia 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
R. (2) (umowa na k. 7528) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 24 czerwca 2006, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 16 kwietnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 09 grudnia 2011;
M. (umowa na k. 6294) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 15 kwietnia 2003, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 22 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 28 listopada 2011;
D. (2) (umowa na k. 6983) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 20 sierpnia 2002, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 21 grudnia 2006. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
A. A. (7) (umowa na k. 7974) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 25 listopada 2002 do 28 lutego 2017, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 21 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
M. (4) (umowa na k. 6352) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 02 kwietnia 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 25 lipca 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 16 listopada 2011;
T. (umowa na k. 7937) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 lutego 2001, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 03 października 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
P. M. (6) (umowa na k. 8735) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadził działalność gospodarczą od 01 sierpnia 2002 do 20 lipca 2022, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 29 sierpnia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności;
M. (10) (umowa na k. 8768) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 01 kwietnia 2006 do 30 września 2016, podczas gdy przedmiotowa umowa została 23 października 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 04 grudnia 2011;
Ż. T. (umowa na k. 8858) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 21 listopada 2007, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 09 stycznia 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 29 grudnia 2011 do 04 listopada 2020;
R. (umowa na k. 15501) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą od 20 września 2000, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 14 czerwca 2007. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 16 grudnia 2011;
B. (umowa na k. 15510) – umowa została zawarta na sfinansowanie zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadziła działalność gospodarczą od 04 grudnia 2006 do 31 grudnia 2012, podczas gdy przedmiotowa umowa została 23 września 2008. Nadto, adres nieruchomości co do której udzielono kredytu, był taki sam jak adres prowadzonej działalności od co najmniej 05 grudnia 2011;
S. (umowa na k. 16275) – umowa została zawarta celem sfinansowania zakupu nieruchomości. Numer NIP podany przy zawarciu umowy zgodny z numerem NIP w (…). Prowadzi działalność gospodarczą (także w zakresie wynajmu nieruchomości, w tym pośrednictwa w obrocie nieruchomościami) od 01 maja 2008, podczas gdy przedmiotowa umowa została zawarta 24 maja 2008. Działalność gospodarcza jest zarejestrowana na taki sam adres jak nieruchomość finansowana z kredytu od co najmniej 29 grudnia 2011.

Sąd podzielił stanowisko pozwanego co do zasadności odmówienia członkostwa w grupie powyższym osobom. Okoliczności przytoczone powyżej wskazują na to, że zawarte przez nich umowy pozostawały w związku z prowadzoną działalnością na co wskazuje wykonywanie działalności przed datą rozpoczęcia umowy oraz – w przypadku większości z nich – również tożsamy adres nieruchomości, która była finansowana z udzielonego kredytu z adresem prowadzonej działalności gospodarczej (wpis w (…)).

Natomiast niezależnie od podniesionych zarzutów przez pozwanego, Sąd odmówił członkostwa w grupie następującym osobom: C. E. (umowa na k. 1006), C. P. (umowa na k. 1154), C. Z. (2) (umowa na k. 1006), S. M. J. (3) (umowa na k. 15546 oraz S. C. G. (umowa na k. 15546) – z tego powodu, iż uznał że roszczenia tych kredytobiorców nie są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej co roszczenia objętego postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Jest to związane z tym, że umowy kredytu dotyczące tych osób różnią się od umów dotyczących pozostałych członków grupy. Przede wszystkim zważyć należy, iż umowy te zostały zawarte w latach 2002-2005, podczas gdy pozostałe umowy w latach 2006-2009. Dalej, wskazać należy, iż jeśli chodzi o kwestionowane klauzule to nie są one zgodne z klauzulami z innych umów – chodzi o § 2 ust. 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2. W kwestionowanych umowach z lat 2006-2009 dotyczą one postanowień odnoszących się do przeliczenia kwoty kredytu za pośrednictwem Tabeli kursowej Banku. Natomiast w umowach dotyczących tych kredytobiorców, jedynie § 2 ust. 2 odnosi się do wypłaty kwoty kredytu za pośrednictwem „Tabeli kursów”, zaś § 4 ust. 1a nie ma umowie, a § 9 ust. 2 – dodatkowego zabezpieczenia kredytu.

Uznać zatem należy, że stan faktyczny leżący u podstaw roszczenia tej grupy osób zawiera elementy specyficzne, niewystępujące w przypadku innych członków grupy, mających wpływ na ocenę prawną ich roszczeń.

b. Zarzut zawarcia aneksu do umowy kredytu oraz spłaty bezpośrednio w CHF.

Przechodząc do oceny kolejnych zarzutów pozwanego, za odmową przyznania statusu członka grupy nie mogła przemawiać okoliczność, że część osób zawarła aneksy do umów kredytu w przedmiocie zmiany waluty, a tym samym uniezależniła się od kursów walut z tabel banku. Wszyscy członkowie grupy domagają się ustalenia przesłanek odpowiedzialności pozwanego banku w związku z taką samą podstawą faktyczną żądań, to jest zawartymi przez wszystkich członków grupy umowami kredytowymi tego samego rodzaju. Nie sposób uznać, że w przypadku osób, które zawarły aneksy precyzujące sposób spłaty, są to inne roszczenia niż te, które zostały objęte postanowieniem o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. W ocenie Sądu kwestia zawarcia przez część osób aneksów, na które powołuje się pozwany, nie ma znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia w przedmiocie członkostwa w grupie. Nadto nie wyklucza ona możliwości ustalenia abuzywnego charakteru postanowień tych umów w pierwotnej wersji. Przede wszystkim jednak podniesione przez pozwanego okoliczności należy uznać za zarzuty prawa materialnego, których zasadność może zostać poddana ocenie dopiero na etapie postępowania rozpoznawczego. Powyższe stanowisko pozostaje aktualne również w odniesieniu do zarzutów w przedmiocie zawarcia przez kilka osób z pozwanym umów ramowych w zakresie współpracy na rynku finansowym, w tym możliwości zawierania transakcji kupna/sprzedaży walut po kursach indywidualnie negocjowanych.

Nadto, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawał również zarzut dotyczący spłaty bezpośrednio w CHF, skoro dla wypłaty kredytu Bank posługiwał się klauzulą waloryzacyjną opartą na „Tabeli kursowej” ustalanej przez Bank w dniu wypłaty kredytu.

Z tego też powodu, w ocenie Sądu brak było podstaw do uwzględnienia zarzutu pozwanego.

II. Zarzut sprawy ugodzonej w stosunku do S. Ł. i D. Ł. (2).

Pozwany podniósł także zarzut powagi rzeczy osądzonej, to jest co do S. Ł. i D. Ł. (2), albowiem zawarli oni z pozwanym aneks do umowy kredytu, w którym zmienili umowę kredytu indeksowanego do CHF na umowę o kredyt w złotych i jednocześnie oświadczyli, że zrzekają się wszelkich roszczeń wobec Banku. Wskazać należy, iż osoby te złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy (data wpływu oświadczenia do Sądu – 10 sierpnia 2022) – w związku z czym nie znalazły się w ustalonym przez Sąd składzie grupy.

III. Zarzut braku spełnienia wymogów formalnych niezbędnych do uczestnictwa w Grupie

Pozwany podniósł nadto, że nie mogą uzyskać statusu członka w grupie osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu oraz osoby, które zmarły. Sąd odmówił członkostwa w grupie osobom, które w toku postępowania złożyły oświadczenie o wystąpieniu z grupy, które były dla Sądu wiążące. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, każdy członek grupy, który złożył uprzednio oświadczenie o przystąpieniu do grupy, może złożyć również skuteczne oświadczenie o wystąpieniu z grupy aż do uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu składu grupy. Wystąpienie powyższych osób z grupy zostało zaś wykazane złożonymi przez nich oświadczeniami o wystąpieniu z grupy, przedłożonymi przez powoda, w toku postępowania. Podkreślić przy tym należy, iż w skład grupy nie weszły osoby, które złożyły oświadczenia o wystąpieniu z grupy do 31 marca 2023, to jest wydania postanowienia o ustaleniu składu grupy.

Nadto, z oczywistych względów nie zostały ujęte w składzie grupy osoby, które zmarły. Z informacji przedstawionej przez pozwanego wynika, iż są to następujące osoby: K. I. (2), N. U., M. M. H. (2), C. M. (2), J. J. (13), M. P. (3), M. J. (7) oraz W. D..

IV. Zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej.

Pozwany podniósł także zarzut braku pełnej legitymacji procesowej materialnej wynikający z zachodzącego w niniejszej sprawie współuczestnictwa koniecznego. Wyjaśnił, iż zachodzi ona pomiędzy członkami grupy będącymi stroną konkretnej umowy o kredyt, a innymi osobami, będącymi łącznie z członkami grupy stroną tej samej umowy o kredyt, które jednocześnie nie są lub nie mogą być członkami grupy w niniejszej sprawie. Współuczestnictwo konieczne w niniejszej sprawie wynika z istotny spornego stosunku prawnego pomiędzy członkami grupy – których reprezentuje powód – a pozwanym bankiem. Ustalając odpowiedzialność banku – Sąd powinien tę odpowiedzialność ustalić niepodzielnie wobec wszystkich osób.

W ocenie Sądu nie zachodzi współuczestnictwo konieczne pomiędzy kredytobiorcami w żądaniu określonym niniejszym pozwem, to jest żądaniu ustalenia, że pozwany, ponosi wobec członków grupy odpowiedzialność za stosowanie w umowach kredytu zawieranych z członkami grupy postanowień niedozwolonych dotyczących waloryzacji kwoty kredytu oraz rat spłaty kredytu według kursy waluty obcej (CHF) ustalanego jednostronnie przez bank. Wskazać bowiem należy, iż współuczestnictwo konieczne występuje w sytuacji, w której żądaniem pozwu jest objęte roszczenie o ustalenie nieważności umowy i wtedy wymagany jest udział wszystkich kredytobiorców. Z uwagi bowiem na to, że roszczenie o ustalenie nieważności czynności prawnej jest roszczeniem niepodzielnym w tym zakresie w sprawie powinni wystąpić wszyscy kredytobiorcy. W niniejszej sprawie roszczenie dotyczy ustalenia odpowiedzialności pozwanego za stosowanie w umowie postanowień niedozwolonych. Fakt ustalenia, iż w umowie postanowienia takie się znajdują nie będzie rzutował na sytuację pozostałych kredytobiorców. Okoliczność ta nie będzie ich pozbawiać możliwości wystąpienia z własnym powództwem. To samo dotyczy osób, którym Sąd odmówił uczestnictwa w grupie a pozostają jednocześnie współkredytobiorcami co do osób, które są członkami w grupie.

Zdaniem Sądu za chybione należało uznać powyższe twierdzenia pozwanego co do odmówienia statusu członków grupy tym osobom.

Podsumowując, z uwagi na to, że część wywiedzionych przez pozwanego zarzutów dotyczących członkostwa w grupie poszczególnych osób została uznana przez Sąd za zasadna, Sąd postanowił o przyznaniu statusu członka grupy osobom wskazanym sentencji postanowienia. W ocenie Sądu wszystkie osoby wskazane w treści postanowienia o ustaleniu składu grupy uprawnione są do występowania z roszczeniami w ramach toczącego się postępowania grupowego. Osoby te są konsumentami, ich roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju i są oparte na jednakowej podstawie faktycznej, osoby te złożyły skuteczne oświadczenie o przystąpieniu do grupy, zgłosiły żądanie, wskazały okoliczności je uzasadniające i okoliczności potwierdzające przynależność do grupy oraz przedstawiły dowody na potwierdzenie faktów zawartych w oświadczeniu. Powód składając pozew dołączył wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące przystąpienia do grupy poszczególnych osób, a zatem przynależność do grupy wymienionych osób nie budziła wątpliwości Sądu. Również po weryfikacji zarzutów odnoszących się do tych osób – w tym przede wszystkim analizy zawartych umów oraz wpisów w (…) uznać należy, że przedstawiciel grupy sprostał ciężarowi dowodu na nim spoczywającemu, dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd dokonał weryfikacji złożonych oświadczeń, umów i pozostałych dowodów i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z niej poszczególnych członków. Zdecydowaną większość przedmiotowych umów zawierali oni jako konsumenci i wyłącznie na potrzeby osobiste, w postaci zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, orzeczono jak sentencji postanowienia.

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 26 listopada 2021 r.

Posted on 20 czerwca 2024 at 16:06.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Przepisy art. 5 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postepowaniu grupowym nie zawierają „odrębnych przepisów” dotyczących zasad zwrotu kosztów procesu, a co za tym idzie nie sposób na ich podstawie zobowiązać pozwanego do zwrotu powodowi kosztów procesu tak znacząco przekraczających wysokość stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie i radców prawnych. Ewentualne przyjęcie koncepcji odmiennej skutkować musiałoby naruszeniem zasady równości stron, gdyż w razie oddalenia powództwa pozwany pozostawałby bowiem uprawniony do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego jedynie w wysokości wynikającej z obowiązujących stawek minimalnych opłat za czynności adwokatów i radców prawnych.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 26 listopada 2021 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa M.G. jako reprezentanta grupy, w skład której wchodzą: [dane 21 członków grupy] przeciwko (…) Sp. z o. o. Sp. k. z siedzibą w I. o zapłatę,

zasądza od strony pozwanej (…) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w I. na rzecz:

B. (1) i M. W. kwoty po 5.670,00 zł (pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt złotych),
G. i J. W. kwoty po 5.215 zł (pięć tysięcy dwieście piętnaście złotych),
J., A. R. i A. B. (1) kwoty po 4.778,50 zł(cztery tysiące siedemset siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy),
B. (2) i A. B. (2) łącznie kwotę 5.171,00 zł(pięć tysięcy sto siedemdziesiąt jeden złotych),
G. i D. G. łącznie kwotę 5.678,50 zł (pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy),
Ł. P. i M. L. łącznie kwotę 5.461,00 zł (pięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt jeden złotych),
M. i F. M. łącznie kwotę 5.913,00 zł (pięć tysięcy dziewięćset trzynaście złotych),
M. i P. M. łącznie kwotę 5.163,50 zł (pięć tysięcy sto sześćdziesiąt trzy złote pięćdziesiąt groszy),
N. (1) i M. N. (2) łącznie kwotę 4.778,50 zł (cztery tysiące siedemset siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy),
S. (1) i K. S. łącznie kwotę 5.829,00 zł (pięć tysięcy osiemset dwadzieścia dziewięć złotych);

oddala dalej idące powództwo;
zasądza od strony pozwanej (…) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w I. na rzecz reprezentanta grupy – powoda M. G. 1.973,50 zł kosztów procesu;
nakazuje stronie pozwanej (…) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w I. i reprezentantowi grupy – powodowi M. G., aby uiścili na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu po 311,80 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa

UZASADNIENIE

Powód M. G. jako reprezentant grupy wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (…) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w I. kwoty po 11.340 zł na rzecz członków podgrupy 1: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.430 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 2: [dane 2 członków grupy] kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 3: [dane 3 członków grupy] kwoty po 10.342 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 4: [dane 2 członków grupy] kwoty po 11.357 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 5: [dane 2 członków grupy] kwoty po 10.922 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 6: [dane 2 członków grupy] kwoty po 11.826 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 7: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.327 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 8: [dane 2 członków grupy], kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 9: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.658 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 10: [dane 2 członków grupy]. Powód zastrzegł przy tym, że w przypadku gdy członkowie danej grupy pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej, koniecznym będzie solidarne zasądzenie na ich rzecz żądanych kwot. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 20 % zasądzonej łącznie kwoty.

W uzasadnieniu powód podał, że członkowie grupy zawarli z deweloperem (…) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą I. umowy sprzedaży nieruchomości położonych w S. przy ul. (…) (gmina K.), wybudowanych w ramach przedsięwzięcia „(…)”, które obejmowało budowę 10 budynków jednorodzinnych i 10 garaży wolnostojących dwustanowiskowych. Umowy sprzedaży nieruchomości zawierały zapis dotyczący konsekwencji niewłaściwego wykonania umowy przez dewelopera, polegającego na opóźnieniu w przekazaniu nieruchomości lub zawarciu Umowy Przeniesienia Własności, w postaci kary umownej w wysokości 0,02% wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, począwszy od 30 września 2016 r. Pozwany deweloper pomimo zobowiązania nie zapewnił podłączenia instalacji gazowej do nieruchomości, o której mowa w Prospekcie Informacyjnym, stanowiącym załącznik do umowy deweloperskiej, uniemożliwiając prawidłowy i kompletny odbiór wybudowanych nieruchomości. Członkowie grupy skierowali do strony pozwanej wezwanie do zapłaty kary umownej, które jednak pozostało bezskuteczne.

W dalszej części powód wskazał, że niedochowanie terminów przez pozwaną należy traktować jako brak należytej staranności ze strony profesjonalisty, zaś próbę przerzucenia przez nią winy za niewłaściwe wykonanie umowy na podmiot trzeci – spółkę gazownictwa – za niedopuszczalną. Pozwana jako podmiot profesjonalny powinna była bowiem ustalać ewentualne terminy umowne z uwzględnieniem ryzyka związanych z tego typu działalnością. Ponadto termin przyłączenia instalacji gazowej był kilkakrotnie przesuwany i deweloper miał wiedzę odnośnie przekroczenia deklarowanej daty kompletnego odbioru nieruchomości.

W okresie zwłoki dewelopera z prawidłowym wydaniem nieruchomości mieszkańcy zmuszeni byli podejmować na własną rękę działania celem ogrzewania swoich nieruchomości alternatywnymi źródłami energii oraz ponosić związane z tym koszty.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w brzmieniu z dnia wniesienia pozwu.

Strona pozwana przyznała, że łączyły ją z członkami grupy umowy deweloperskie, a następnie umowy przeniesienia własności samodzielnych lokali mieszkalnych położonych w S. przy ul. (…). Zaprzeczyła jednak, aby wykonała te umowy w sposób uzasadniający żądanie przez nabywców kary umownej. Wskazała, że wszystkie lokale zostały wydane nabywcom do dnia 20 września 2016 r., a większość z nich została odebrana przez nabywców w lipcu 2016 r. Nabywcy mając pełną informację o tym, że instalacje gazowe w domach i instalacja gazowa na osiedlu nie są jeszcze podłączone do sieci gazowej, zdecydowali się na wcześniejszy odbiór lokali na własne żądanie.

Dalej strona pozwana argumentowała, że zwyczajowo umożliwia nabywcom lokali ich odbiór przed zgłoszeniem zakończenia budowy w celu wykonania prac wykończeniowych ze względu na część prac, które nabywcy muszą wykonać przed uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie zgodnie z zawartą umową deweloperską. Także powód i pozostali członkowie grupy odebrali lokale na swój wniosek przed formalnym zakończeniem budowy i korzystali z lokali zgodnie z ich przeznaczeniem już od jesieni lub zimy 2016 r., po wykonaniu przez siebie prac wykończeniowych. Wobec tego w ocenie strony pozwanej nie została spełniona przesłanka kary umownej w postaci opóźnienia z winy dewelopera w przekazaniu nabywcy lokalu mieszkalnego. Pozwana podniosła także, iż nabywcy lokali nie ponosili zwiększonych kosztów ogrzewania lokali z powodu braku podłączenia osiedla do sieci gazowej, bowiem wszystkie koszty z tego tytułu ponosił deweloper, który zapewnił instalację tymczasowych zestawów butli oraz zawarł umowę z dostawcą gazu w butlach. Nabywcy mieli także możliwość zawarcia umów o dostawę energii elektrycznej i wody oraz odprowadzania ścieków, odpowiednio od sierpnia i września 2016 r.

Następnie strona pozwana podniosła, że przyczyną opóźnienia w uzyskaniu przez nią formalnego zakończenia budowy i uzyskania potwierdzenia braku sprzeciwu Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego na zgłoszeniu zakończenia prac budowlanych było wyłącznie niewykonanie sieci gazowej przez (…) Sp. z o.o., czego skutkiem było niezapewnienie dostaw gazu do instalacji gazowej na osiedlu. Pozwana przygotowała się bowiem do realizacji inwestycji polegającej na budowie osiedla domów jednorodzinnych przy ul. (…) w S. i dołożyła wymaganej staranności w celu realizacji swoich zobowiązań. Działka nr (…), na której zostało wybudowane osiedle mieszkaniowe, w którym zamieszkuje powód i pozostali uczestnicy grupy, stanowiła własność spółki (…) Sp. z o.o. (…) z siedzibą we W.. Spółka ta przygotowała wstępny etap prac związanych z budową osiedla domów jednorodzinnych, tj. projekt budowlany i uzyskała jego zatwierdzenie wraz z pozwoleniem na budowę zespołu 10 budynków jednorodzinnych wraz z wewnętrzną infrastrukturą techniczną. Aby uzyskać pozwolenie na budowę, należało zapewnić kompletną dokumentację projektową, do której należy m. in. zapewnienie dostaw mediów, w tym dostaw gazu.

W związku z tym (…) Sp. z o.o. (…) uzyskała w dniu 1 października 2014 r. warunki przyłączenia do sieci gazowej, a w dniu 21 listopada 2014 r. podpisała z (…) Sp. z o.o. umowę o przyłączenie do sieci gazowej, której przedmiotem było przyłączenie do sieci gazowej (…) instalacji gazowej (…) Sp. z o.o. (…) wykonanej w 10 budynkach mieszkalnych jednorodzinnych w S., ul. (…). Zgodnie z umową przyłączenie miało zostać zrealizowane do dnia 30 kwietnia 2016 r., przy czym zastrzeżono, iż termin ten może ulec zmianie w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych.

W dniu 8 maja 2015 r. strona pozwana kupiła od (…) Sp. z o.o. (…) nieruchomość, na której rozpoczęta była budowa osiedla. Następnie 10 maja 2015 r. pozwana zawarła z (…) Sp. z o.o. (…) ramową umowę o współpracy, a w dniu 1 czerwca 2015 r. została wydana decyzja o przeniesieniu decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na budowę na pozwaną. Pozwana podkreśliła, że do dnia 30 kwietnia 2016 r. instalacja gazowa powinna być w całości wykonana, a w terminie do 30 lipca 2016 r. powinna zostać zawarta umowa sprzedaży gazu i rozpoczęty pobór gazu. Prace projektowe napotykały jednak na problemy formalne oraz techniczne przy planowanej pierwotnie nitce sieci gazowej, ponieważ okazało się, że Starostwo Powiatowe we W. nie wyraża zgody na przebieg sieci przez ulicę (…) w S., która była w poprzednim roku gruntownie wyremontowana. Pomimo tego cały czas trwały prace i uzgodnienia, zaś deweloper także brał udział w działaniach i w celu przyspieszenia realizacji wystąpił o zgodę współwłaścicieli nieruchomości przy ulicy (…) w S., która była brana przez (…) Sp. z o.o. pod uwagę jako alternatywna droga przyłączenia osiedla do sieci, o wyrażenie zgody na przeprowadzenie przez działkę drogową gazociągu. Aby uzyskać zgodę mieszkańców, deweloper zobowiązał się utwardzić nawierzchnię ulicy (…) na swój koszt. Deweloper uzyskał wstępną zgodę właścicieli, jednak ostatecznie (…) Sp. z o.o. nie zaaprobowała takiego przebiegu sieci. Pomimo intensywnych działań strony pozwanej i inwestora zastępczego odcinek gazociągu, do którego można by przyłączyć instalację gazową budynków wybudowanych przez dewelopera, nie został wybudowany w terminie. Na skutek pytań dewelopera (…) Sp. z o.o. w dniu 2 czerwca 2016 r. oświadczyła, że z przyczyn formalno-prawnych nie zrealizuje przyłączenia budynków do sieci w umówionym terminie i wskazała termin 31 grudnia 2016 r. jako zmieniony termin.

Ostatecznie ustalono, że (…) sp. z o.o. (…), działając dla strony pozwanej, wykona wszystkie potrzebne czynności, tj. kupi wykonany projekt, uzyska jako inwestor pozwolenie na budowę oraz wykona wszystkie potrzebne prace w terenie. W celu dokończenia prac projektowych i uzgodnień zawarto umowę z dotychczasowym projektantem sieci – Biurem (…). Z uwagi na to, że Starostwo Powiatowe we W. przy uzgadnianiu przebieg trasy gazociągu zmieniło sposób wykonania części prac z wykopu otwartego na przecisk sterowany, koszty wykonania prac były znacznie wyższe, a prace znacznie bardziej skomplikowane. Mimo tego koszt i nakład organizacyjny poniósł samodzielnie deweloper. Strona pozwana zaznaczyła, że tylko dzięki dużej aktywności inwestora wszystkie uzgodnienia i decyzje były wydawane w trybie pilnym, w kilka dni po złożeniu wniosku. Następnie niezwłocznie po uzyskaniu ostatecznego pozwolenia na budowę z dnia 8 listopada 2016 r. przystąpiono do wykonania prac budowlanych, które zakończyły się w dniu 23 i 24 marca 2017 r. Niezwłocznie po tym inwestor zawiadomił Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) o zakończeniu budowy.

Jak wynika zatem z powyższego, cała procedura od wykonania i uzgodnienia projektu budowlanego do zakończenia i odbioru prac budowlanych zajęła 6 miesięcy, co oznacza, że pierwotny harmonogram prac założony przez stronę pozwaną i inwestora zastępczego był całkowicie realny i przygotowany w sposób staranny i należyty. Na wykonanie prac projektowych i budowlanych przez (…) Sp. z o.o. było przewidziane 17 miesięcy (od początku grudnia 2014 r. do końca kwietnia 2016 r.), czyli prawie trzykrotnie więcej, niż faktycznie prace trwały. Nie można więc zarzucić stronie pozwanej nieprawidłowego planowania inwestycji czy niezachowania należytej staranności, wymaganej od profesjonalisty. Opóźnienia w przeprowadzeniu działań przez (…) Sp. z o.o. nie tylko nie były zawinione, ale nawet nie zależały w żaden sposób od inwestora, który nie miał wpływu na działania tej spółki, jednak zadbał o zawarcie umowy i wpisanie do niej odpowiednich terminów z wyprzedzeniem, które powinno spowodować prawidłowe wykonanie umowy. Gdy okazało się, że nie zostało to wykonane, inwestor z pełnym zaangażowaniem i determinacją podjął wszelkie możliwe działania, aby możliwie skrócić czas opóźnienia, ponosząc przy tym znaczące koszty dodatkowe Ponadto cały czas utrzymywał kontakt z nabywcami lokali, a jego przedstawiciele mailowo, telefonicznie oraz osobiście udzielali wyjaśnień i informacji. W tych okolicznościach, zdaniem pozwanej, nie można zgodzić się z tezą pozwu, że deweloper nie dochował należytej staranności, wymaganej od profesjonalisty.

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2020 r. powód odniósł się do odpowiedzi na pozew, zaprzeczając twierdzeniom strony pozwanej, że wywiązała się ona z obowiązku wydania nabywcom lokali zgodnie z umową, tj. w stanie nadającym się do korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem w terminie przewidzianym w umowie deweloperskiej do dnia 30 września 2016 r. Wskazał na różnicę pomiędzy wydaniem lokali w stanie umożliwiającym wykonanie prac wykończeniowych – do 31 lipca 2016 r., a ostatecznym ich wydaniem nabywcom w stanie umożliwiającym korzystanie z nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem – do 30 września 2016 r. Zaznaczył, iż niezbędnym dla prawidłowego korzystania z lokalu mieszkalnego jest m. in. zakończenie prac związanych z przyłączeniem osiedla do sieci gazowej, co nastąpiło dopiero z końcem marca 2017 r.

Dalej powód zaprzeczył, aby stosowane przez pozwaną tymczasowe rozwiązanie polegające na dostarczaniu gazu z butli i ogrzewaniu w ten sposób nieruchomości nie wiązało się dla nabywców lokali z żadnymi dodatkowymi kosztami czy też niedogodnościami. Stosowany przez pozwaną sposób dogrzewania nie był równie wydajny, jak prawidłowo wykonane przyłącze do sieci gazowej. Ponadto nabywcy, dbając o swoje zdrowie oraz chcąc uniknąć chociażby pojawienia się wilgoci w domach, musieli posiłkować się elektrycznymi urządzeniami generującymi ciepło, gdyż ogrzewanie z instalacji pobierającej gaz z butli było niewystarczające.

Powód zarzucił pozwanej, że postawiła ona nabywców nieruchomości w sytuacji, w której mogli oni albo nie odebrać lokali z uwagi na brak przyłącza gazowego, co oznaczałoby, że to nabywcy nie wywiązali się z postanowień umowy deweloperskiej, albo odebrać lokale ze świadomością, że sieć gazowa nie jest ukończona. Nabywcy zostali więc niejako zmuszeni przez pozwaną do odbioru lokali w ich ówczesnym stanie, zaś okoliczność, że nastąpiło to przed dniem 30 września 2016 r., nie zmienia faktu, iż odbiór ten oraz stan lokali był niezgodny z umową. Zdaniem powoda działania nabywców nie można w żadnym razie poczytywać jako zgody na użytkowanie lokali bez przyłącza do sieci gazowej i zwolnienia pozwanej z odpowiedzialności za niewywiązanie się z umowy.

Również fakt poinformowania nabywców o opóźnieniu w ukończeniu budowy nie znosi odpowiedzialności pozwanej z tytułu kar umownych. Pozwana w przedmiotowym stosunku łączącym ją z powodami jest podmiotem zdecydowanie silniejszym i to pozwana ustalała wszelkie terminy odbiorów, natomiast nabywcy nie mieli realnego wpływu na harmonogram prac. Tym bardziej należy oczekiwać od pozwanej, że będzie wywiązywać się z wiążących obie strony terminów wyrażonych w umowie. Wobec ustalenia na dzień 30 września 2016 r. terminu odbioru lokali nabywcy mogli oczekiwać od pozwanej, że w tej dacie będą mogli zamieszkać w zakupionych domach i w oparciu o tak ustalony harmonogram organizowali swoje zobowiązania. Fakt, że osiedle nie posiadało w tej dacie przyłącza do sieci gazowej, jest równoznaczny z tym, że lokale nie zostały wydane w stanie zgodnym z umową, tj. w stanie nadającym się do korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem.

Jednocześnie bez znaczenia dla odpowiedzialności pozwanej pozostaje przebieg negocjacji ze spółką (…) sp. z o.o., z którą pozwana łączyła umowa w zakresie wykonania instalacji gazowej na potrzeby osiedla. Prace te nie zostały bowiem wykonane w terminie, a nadto w dniu oddania lokali nabywcom, tj. 30 września 2016 r., instalacja gazowa nie była gotowa, a mieszkańcy musieli korzystać z tymczasowych rozwiązań. Przyjąć zatem należy, że pozwana nie wykazała skutecznie braku swojej odpowiedzialności za opóźnienie prac budowlanych, a tym samym nienależyte wykonanie umowy z powodami. Odpowiedzialność dłużnika za osoby wykonujące na jego rachunek zobowiązanie opiera się na zasadzie ryzyka. Dłużnik odpowiada więc za działania i zaniechania takich osób niezależnie od tego, czy sam ponosi jakąkolwiek winę w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania lub czy powierzył wykonanie zobowiązania osobie profesjonalnie do tego przygotowanej. Wykluczone jest więc powoływanie się przez dłużnika na brak winy w nadzorze bądź brak winy w wyborze.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Strona pozwana (…) sp. z o.o. z siedzibą w I. prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której w celach zarobkowych buduje, adaptuje, wyodrębnia i sprzedaje lokale i budynki. W latach 2015-2016 pozwana spółka realizowała inwestycję polegającą na budowie osiedla domów jednorodzinnych na nieruchomości położonej w S., gm. K., działka nr (…), obejmującą budowę zespołu 10 budynków mieszkalnych dwulokalowych wolnostojących i 10 garaży wraz z infrastrukturą techniczną.

Bezsporne

W dniu 21 listopada 2014 r. (…) Sp. z o.o. (…) Z siedzibą we W., będąca właścicielem nieruchomości położonej w S., stanowiącej działkę nr (…), zawarła z (…) Sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę o przyłączenie do sieci gazowej, której przedmiotem było przyłączenie do sieci gazowej (…) Sp. z o.o. instalacji gazowej (…) Sp. z o.o. (…), wykonanej w 10 budynkach mieszkalnych jednorodzinnych w S., ul. (…). Zgodnie z umową przyłączenie miało zostać zrealizowane do dnia 30 kwietnia 2016 r. W umowie wskazano, że termin ten może ulec zmianie w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych, a nadto zawarto zobowiązanie podmiotu przyłączanego do zawarcia umowy sprzedaży gazu lub umowy kompleksowej i do rozpoczęcia poboru paliwa w terminie 90 dni od dnia wykonania przyłączenia.

Dowód:

umowa o przyłączenie do sieci gazowej z dnia 21.11.2014 r. – k. 383-384v.

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2015 r. Burmistrz Miasta i Gminy K. uzgodnił trasę oraz wyraził zgodę na budowę odcinka sieci gazowej (…) wraz z przyłączami gazu w celu zasilenia zespołu budynków jednorodzinnych, zlokalizowanych na działce nr (…) w miejscowości S., w zakresie zlokalizowania niezbędnej infrastruktury w pasie drogowym drogi (ul. (…)) położonej na działce gminnej nr (…) dr w obrębie S., według przedłożonego do uzgodnienia projektu zagospodarowania terenu, zachowując podane domiary i uwzględniając zapisy uzgodnienia.

Dowód:

decyzja Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia 7.04.2015 r. – k. 387

08 maja 2015 r. strona pozwana nabyła od (…) Sp. z o.o. (…) z siedzibą we W. nieruchomość stanowiącą działkę nr (…), a następnie 10 maja 2015 r. zawarła z nią ramową umowę o współpracy, której przedmiotem było określenie zasad współpracy dotyczących realizacji budowy osiedla domów jednorodzinnych, mającego powstać na zakupionej przez pozwaną nieruchomości.

01 czerwca 2015 r. Starosta Powiatu (…) wydał decyzję nr (…) o przeniesieniu decyzji Starosty Powiatu (…) nr (…)2014 r. z 30 grudnia 2014 r. o pozwoleniu na budowę zespołu 10 budynków mieszkalnych dwulokalowych wolnostojących i 10 garaży wraz z wewnętrzną infrastrukturą techniczną, na działce nr (…), położonej w obrębie S., gm. K., z adresata tej decyzji, tj. spółki (…) Sp. z o.o. (…) Z siedzibą we W. na wnioskodawcę, tj. (…) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W..

Dowód:

ramowa umowa o współpracy z dnia 10.05.2015 r. – k. 388-390 decyzja Starosty Powiatu (…) nr (…) z dnia 1.06.2015 r. – k. 391

W okresie od 29 czerwca 2015 r. do 9 maja 2016 r. w Kancelarii Notarialnej (…) we W. przed notariuszem J. T. bądź zastępcą notarialnym M. S. (2) powodowie – członkowie grupy zawarli z pozwanym deweloperem (…) sp. z o.o. z siedzibą w I. umowy deweloperskie, w ramach których deweloper zobowiązał się zrealizować przedsięwzięcie „(…)”, obejmujące budowę 10 budynków jednorodzinnych i 10 garaży wolnostojących dwustanowiskowych, a po zakończeniu przedsięwzięcia przenieść na poszczególnych nabywców odrębną własność określonych lokali mieszkalnych z pomieszczeniami przynależnymi w postaci garażu i komórki, wraz z odpowiednimi udziałami we współwłasności nieruchomości wspólnej. Prace budowlane w ramach opisanego przedsięwzięcia zostały rozpoczęte dnia 1 czerwca 2015 r., natomiast termin zakończenia prac planowany był na dzień 30 czerwca 2016 r.

Deweloper zobowiązał się protokolarnie udostępnić nabywcom w terminie do 30 lipca 2016 r. lokale mieszkalne w celu przeprowadzenia w nich w terminie do dwóch miesięcy prac związanych z wykończeniem kuchni oraz pomieszczeń sanitarnych, polegających na montażu kotła gazowego c.o. wraz z grzejnikami, muszli, zlewozmywaka i kuchenki, z zachowaniem określonych w umowie zasad (§ 7 umowy).

Strony ustaliły, że odbiór lokali mieszkalnych przez nabywców nastąpi po upływie 14 dni od doręczenia Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) zawiadomienia o zakończeniu budowy, jeżeli organ w tym terminie nie wniesie sprzeciwu, najpóźniej w terminie do dnia 30 września 2016 r. Jednocześnie nabywcy mogli wystąpić do dewelopera z wnioskami o odbiór lokali mieszkalnych przed zawiadomieniem Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) o zakończeniu budowy, nie wcześniej jednak niż po zakończeniu budowy budynków mieszkalnych (§ 8 umowy).

W terminie do 30 dni od uzyskania zaświadczenia o samodzielności lokali mieszkalnych deweloper miał obowiązek poinformować nabywców w drodze poczty elektronicznej o możliwości zawarcia umowy przeniesienia własności, przy czym umowa ta miała zostać zawarta najpóźniej do dnia 30 kwietnia 2017 r. (§ 9 umowy).

Strony zastrzegły, że w przypadku opóźnienia dewelopera w przekazaniu lokalu mieszkalnego lub w przypadku opóźnienia w zakresie terminu zawarcia umowy przeniesienia własności, nabywcy przysługuje kara umowna w wysokości 0,02 % wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia. Kara nie podlegała przy tym kumulacji, co oznaczało, że w przypadku opóźnienia w przekazaniu lokalu mieszkalnego i opóźnienia w zakresie terminu zawarcia umowy przeniesienia własności naliczana była jedynie kara w wysokości 0,02 % wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia (§ 10 ust. 1). Nabywcy nie przysługiwała kara umowa, jeżeli do przesunięcia terminu odbioru lokalu mieszkalnego lub podpisania umowy przeniesienia własności doszło z przyczyn niezależnych od dewelopera, w szczególności z powodu opóźnienia w zapłacie ceny przez nabywcę (§ 10 ust. 2). Natomiast w przypadku opóźnienia nabywcy w zakresie terminu zawarcia umowy przeniesienia własności, deweloperowi przysługiwała kara umowna w wysokości 0,02 % należnych zgodnie z harmonogramem płatności kwoty za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, począwszy od dnia wyznaczonego przez dewelopera do odbioru lub podpisania umowy. Kara nie podlegała kumulacji, co oznaczało, że w przypadku opóźnienia w przekazaniu do odbioru i opóźnienia w zakresie terminu zawarcia umowy przeniesienia własności naliczana była jedynie kara w wysokości 0,02 % wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia (§ 10 ust. 3). Deweloperowi nie przysługiwała kara umowna, jeżeli do przesunięcia terminu odbioru lub podpisania umowy przeniesienia własności doszło z przyczyn niezależnych od nabywcy (§ 10 ust. 4).

Strony uzgodniły ponadto, że przed zawarciem umowy przeniesienia własności nieruchomość mogła zostać obciążona służebnością na rzecz dostawców mediów, w szczególności energii elektrycznej, wody, gazu, telekomunikacji i internetu (§ 14 umowy).

Dowód:

umowy deweloperskie wraz z załącznikami – k. 107-300

Odcinek gazociągu (…), do którego miała zostać przyłączona instalacja gazowa budynków wzniesionych na nieruchomości położonej w S., stanowiącej działkę nr (…), nie został zrealizowany w terminie określonym w umowie o przyłączenie do sieci gazowej z dnia 21 listopada 2014 r. Pismem nadanym 2 czerwca 2016 r. (…) Sp. z o.o. poinformowała (…) Sp. z o.o. (…), że z przyczyn formalnoprawnych nie zrealizuje przyłączenia obiektów do sieci gazowej w umówionym terminie oraz określiła nowy termin przyłączenia na dzień 30 grudnia 2016 r. W odpowiedzi (…) Sp. z o.o. (…) oświadczyła, że nie odstępuje od umowy o przyłączenie do sieci gazowej.

Dowód:

pismo (…) Sp. z o.o. z dnia 2.06.2016 r. – k. 394

pismo (…) Sp. z o.o. (…) z dnia 27.06.2016 r. – k. 395

W okresie od 24 czerwca 2016 r. do 7 września 2016 r. pozwany deweloper udostępnił nabywcom lokale mieszkalne w celu przeprowadzenia w nich prac związanych z wykończeniem kuchni oraz pomieszczeń sanitarnych. Z przekazania lokali każdorazowo sporządzany był protokół odbioru, w którym wskazano wykonane przez dewelopera prace budowlane. Ponadto nabywcy podpisali przygotowane przez dewelopera oświadczenia, w których wskazano m.in. że nabywcy zostali prawidłowo powiadomieni o terminie odbioru lokali oraz że w rozumieniu zawartej ze stroną pozwaną umową deweloperską budowa została zakończona, a budynek odebrany. Niektórzy z nabywców wnosili także zastrzeżenia co do prawidłowości wykonania poszczególnych prac bądź ich niewykonania przez dewelopera, zaś deweloper zobowiązywał się do usunięcia uznanych przez niego wad w terminie 30 dni od podpisania protokołu odbioru.

Dowód:

protokoły odbioru lokali mieszkalnych wraz z załącznikami oraz zastrzeżeniami – k. 322-369

Deweloper, uwzględniając potrzebę ogrzewania lokali po ich udostępnieniu nabywcom, w trakcie wykonywania prac wykończeniowych przez nabywców dostarczył gaz w butlach, a także zgodził się partycypować w kosztach zakupu dalszych butli. W dniu 13 października 2016 r. zawarł z firmą (…) A. C. z siedzibą w W. umowę kupna-sprzedaży gazu płynnego propan-butan oraz gazów technicznych. Deweloper informował również nabywców na bieżąco o stanie prac związanych z budową sieci gazowej.

Dowód:

umowa sprzedaży gazów z dnia 13.10.2016 r. – k. 370-371

korespondencja pomiędzy deweloperem a nabywcami – k. 403-412

W dniu 16 stycznia 2017 r. powodowie – członkowie grupy, działając za pośrednictwem pełnomocnika, skierowali do strony pozwanej przedsądowe wezwania do zapłaty kar umownych przewidzianych w umowach deweloperskich, zarzucając pozwanej nieprzekazanie nieruchomości zgodnie z umową, tj. w stanie zupełnym, nadającym się do korzystania zgodnego z przeznaczeniem rzeczy (z uwagi na brak kompletnej instalacji gazowej) w ustalonym w umowach terminie – do dnia 30 września 2016 r.

W odpowiedzi strona pozwana odmówiła spełnienia żądań powodów, wskazując na brak podstaw do zapłaty kar umownych z uwagi na przekazanie i odebranie przez nabywców lokali mieszkalnych w terminie ustalonym w umowach deweloperskich. Zaznaczyła także, iż nabywcy posiadali wiedzę o tym, że budowa formalnie nie została jeszcze zakończona, lecz pomimo tego faktu zdecydowali się dokonać odbiorów swoich lokali.

Dowód:

przedsądowe wezwania do zapłaty powodów wraz z odpowiedzią pozwanej – k. 58-106

Decyzją nr (…) z dnia 9 września 2016 r. Zarząd Powiatu (…) wyraził zgodę na lokalizację gazociągu (…) w pasie drogi powiatowej nr (…), dz. nr (…), obręb S., gm. K..

Prace związane z budową odcinka gazociągu (…) wraz z przyłączami gazu (…) zostały zakończone w dniu 23 marca 2017 r. i tego samego dnia do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) wpłynęło zawiadomienie strony pozwanej o zakończeniu budowy zespołu 10 budynków mieszkalnych dwulokalowych wolnostojących i 10 garaży wraz z infrastrukturą techniczną, zlokalizowanych na działce nr (…) w S..

Dowód:

decyzja Zarządu Powiatu (…) nr (…) z dnia 9.09.2016 r. – k. 396

dziennik budowy nr (…) – k. 400-401v.

zawiadomienie o zakończeniu budowy z dnia 23.03.2017 r. – k. 402

W dniu 10 kwietnia 2017 r. deweloper poinformował nabywców o możliwości odebrania dokumentów w celu podpisania indywidualnej umowy na dostawę gazu z (…) S.A., zaś w dniu 19 kwietnia 2017 r. o gotowości zawierania umów przenoszących własność lokali przy ul. (…) w S., począwszy od 26 kwietnia 2017 r.

Dowód:

wiadomość e-mail strony pozwanej z dnia 10.04.2017 r. – k. 413

wiadomość e-mail strony pozwanej z dnia 19.04.2017 r. – k. 415

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie członkowie grupy dochodzili roszczeń w ramach postępowania regulowanego ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ustawa ta normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona poprzez zrównanie wysokości roszczenia dochodzonego przez członków grupy lub podgrupy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.

Powód M. G. jako reprezentant grupy wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (…) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w I. kwoty po 11.340 zł na rzecz członków podgrupy 1: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.430 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 2: [dane 2 członków grupy], kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 3: [dane 3 członków grupy], kwoty po 10.342 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 4: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.357 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 5: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.922 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 6: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.826 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 7: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.327 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 8: [dane 2 członków grupy], kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 9: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.658 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 10: [dane 2 członków grupy].

Uzasadniając tak sformułowane roszczenia powód wskazał, że członkowie grupy zawarli z deweloperem (…) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą I. umowy sprzedaży nieruchomości położonych w S. przy ul. (…), gm. K., wybudowanych w ramach przedsięwzięcia „(…)”, które obejmowało budowę 10 budynków jednorodzinnych i 10 garaży wolnostojących dwustanowiskowych. Umowy deweloperskie zawierały zapis dotyczący konsekwencji niewłaściwego wykonania umowy przez dewelopera, polegającego na opóźnieniu w przekazaniu nieruchomości lub zawarciu Umowy Przeniesienia Własności, w postaci kary umownej w wysokości 0,02% wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, począwszy od 30 września 2016 r. Pozwany deweloper pomimo zobowiązania nie zapewnił podłączenia instalacji gazowej do nieruchomości, o której mowa w Prospekcie Informacyjnym, stanowiącym załącznik do umowy deweloperskiej, uniemożliwiając prawidłowy i kompletny odbiór wybudowanych nieruchomości. W tej sytuacji zdaniem powoda uzasadnione jest naliczenie kar umownych za okres od dnia 30 września 2016 r. do dnia wydania nabywcom lokali w stanie nadającym się do korzystania zgodnie z ich przeznaczeniem, tj. do chwili zakończenia prac związanych z przyłączeniem osiedla do sieci gazowej, co nastąpiło dopiero z końcem marca 2017 r.

Strona pozwana, wobec tak sformułowanych roszczeń, wniosła o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego, wskazując na brak podstaw do zapłaty kar umownych z uwagi na przekazanie i odebranie przez nabywców lokali mieszkalnych w terminie ustalonym w umowach deweloperskich. Zaznaczyła, iż nabywcy posiadali pełną informację o tym, że instalacje gazowe w domach i instalacja gazowa na osiedlu nie są jeszcze podłączone do sieci gazowej, lecz mimo tego zdecydowali się na wcześniejszy odbiór lokali na własne żądanie. Nadto pozwana podniosła, że zgodnie z umowami deweloperskimi kara umowna nie przysługiwała nabywcom, jeżeli do przesunięcia terminu odbioru doszło z przyczyn niezależnych od dewelopera. Z uwagi zaś na to, że problemy z przyłączeniem gotowej instalacji gazowej na terenie nieruchomości do sieci gazowej spowodowane były wyłącznie przez działania lub zaniechania (…) Sp. z o.o., w ocenie pozwanej brak jest podstaw do naliczenia kar umownych także z tego powodu. Pozwana zaznaczyła również, że nabywcy lokali nie ponosili zwiększonych kosztów ich ogrzewania z powodu braku podłączenia osiedla do sieci gazowej, bowiem wszystkie koszty z tego tytułu ponosił deweloper, który zapewnił instalację tymczasowych zestawów butli oraz zawarł umowę z dostawcą gazu w butlach.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zastrzeżenie kary umownej należy do sposobów ukształtowania wolą stron stosunku cywilnoprawnego zasad ich odpowiedzialności kontraktowej w zakresie niewykonania lub nienależytego wykonania określonych umową zobowiązań niepieniężnych. To same strony ustalając jeszcze przed zawarciem umowy – zgodnie z zasadą swobody kształtowania treści umowy wyrażoną w art. 353¹ k.c. – mogą określić pewne zobowiązania niepieniężne, za których niewykonanie lub nienależyte wykonanie jedna ze stron będzie zobowiązana zapłacić drugiej określone zryczałtowane odszkodowanie – karę umowną.

Kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzonym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań. Skłania ona tym samym stronę zobowiązaną, może nawet silniej niż jakiekolwiek inne środki, do ścisłego wypełnienia zobowiązania. Dłużnik godząc się na karę umowną, bierze na siebie tym samym gwarancję jego wykonania. Treścią zastrzeżenia kary umownej jest zobowiązanie się dłużnika do zapłaty wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zapłata kary umownej stanowi niejako automatyczną sankcję, przysługującą wierzycielowi w stosunku do dłużnika, w wypadku niewykonania przez niego lub nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn, za które dłużnik odpowiada.

Zgodnie z zawartymi umowami deweloperskimi strona pozwana zobowiązała się zrealizować przedsięwzięcie „(…)”, obejmujące budowę 10 budynków jednorodzinnych i 10 garaży wolnostojących dwustanowiskowych, a po zakończeniu przedsięwzięcia przenieść na poszczególnych nabywców odrębną własność określonych lokali mieszkalnych z pomieszczeniami przynależnymi w postaci garażu i komórki, wraz z odpowiednimi udziałami we współwłasności nieruchomości wspólnej. Prace budowlane w ramach opisanego przedsięwzięcia zostały rozpoczęte dnia 1 czerwca 2015 r., natomiast termin zakończenia prac planowany był na dzień 30 czerwca 2016 r.

Odbiór lokali mieszkalnych przez nabywców miał nastąpić po upływie 14 dni od doręczenia Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) zawiadomienia o zakończeniu budowy, jeżeli organ w tym terminie nie wniósł sprzeciwu, najpóźniej w terminie do dnia 30 września 2016 r. Nabywcy mogli jednak wystąpić do dewelopera z wnioskami o odbiór lokali mieszkalnych przed zawiadomieniem Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) o zakończeniu budowy, nie wcześniej jednak niż po zakończeniu budowy budynków mieszkalnych (§ 8 umów deweloperskich). Ponadto Deweloper zobowiązał się protokolarnie udostępnić nabywcom w terminie do 30 lipca 2016 r. lokale mieszkalne w celu przeprowadzenia w nich w terminie do dwóch miesięcy prac związanych z wykończeniem kuchni oraz pomieszczeń sanitarnych, polegających na montażu kotła gazowego c.o. wraz z grzejnikami, muszli, zlewozmywaka i kuchenki, z zachowaniem określonych w umowie zasad (§ 7 umów deweloperskich).

Strony ustaliły, że w przypadku opóźnienia dewelopera w przekazaniu lokalu mieszkalnego lub w przypadku opóźnienia w zakresie terminu zawarcia umowy przeniesienia własności, nabywcy przysługiwała niepodlegająca kumulacji kara umowna w wysokości 0,02 % wpłaconych kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia. W umowach tych zastrzeżono jednocześnie, że nabywcy nie przysługuje kara umowna, jeżeli do przesunięcia terminu odbioru lokalu mieszkalnego lub podpisania umowy przeniesienia własności doszło z przyczyn niezależnych od dewelopera, w szczególności z powodu opóźnienia w zapłacie ceny przez nabywcę (§ 10 ust. 1 i 2 umów deweloperskich).

W ocenie Sądu za chybiony uznać należy zarzut strony pozwanej, jakoby w badanym stanie faktycznym sprawy nie miało miejsca nienależyte wykonanie zawartych przez nią z członkami grupy umów deweloperskich, a to wobec odebrania przez nabywców lokali mieszkalnych w terminie ustalonym w tych umowach, czy też wobec możliwości przesunięcia terminu realizacji umów z przyczyn niezależnych od dewelopera.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii odbioru lokali mieszkalnych przez nabywców, uregulowanej w § 8 umów deweloperskich, należy zgodzić się ze stanowiskiem strony powodowej, że odbiór ten powinien być interpretowany jako wydanie nabywcom lokali w stanie nadającym się do korzystania z nich zgodnie z przeznaczeniem, a więc również z niezbędną infrastrukturą techniczną umożliwiającą stałe zamieszkiwanie, w tym m.in. instalacją gazową, której pozwana nie zapewniła w umówionym terminie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że zastosowane przez pozwaną tymczasowe rozwiązanie polegające na dostarczaniu gazu z butli i ogrzewaniu w ten sposób nieruchomości nie może być uznane za równoznaczne z zapewnieniem przyłącza gazowego, ponieważ taki sposób ogrzewania jest znacznie mniej komfortowy oraz wydajny, niż prawidłowo wykonane przyłącze do sieci gazowej. Stąd też zdaniem Sądu brak jest podstaw do uznania, że odbiór lokali nastąpił w terminie przewidzianym w umowach deweloperskich, tj. do dnia 30 września 2016 r., skoro prace związane z przyłączeniem osiedla do sieci gazowej zostały zakończone z dniem 23 marca 2017 r. i również w tym dniu strona pozwana złożyła do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) zawiadomienie o zakończeniu przedmiotowej budowy. Natomiast dopiero z dniem 26 kwietnia 2017 r. deweloper wyraził gotowość do zawierania z nabywcami umów przenoszących własność lokali przy ul. (…) w S..

Na gruncie powyższego należy zatem uznać, iż wydanie nabywcom lokali mieszkalnych w okresie od 24 czerwca 2016 r. do 7 września 2016 r. było w istocie przewidzianym w § 7 umów deweloperskich udostępnieniem lokali celem przeprowadzenia w nich przez nabywców prac związanych z wykończeniem kuchni oraz pomieszczeń sanitarnych. Faktu tego nie zmienia także podpisanie przez nabywców oświadczeń przygotowanych przez dewelopera, w których wskazano, że nabywcy zostali prawidłowo powiadomieni o terminie odbioru lokali oraz że w rozumieniu zawartej ze stroną pozwaną umową deweloperską budowa została zakończona, a budynek odebrany. Okoliczność, że pozwana postawiła nabywców w sytuacji konieczności odbioru lokali bez przyłącza do sieci gazowej nie oznacza bowiem, że stan lokali był zgodny z treścią zawartych umów deweloperskich, a także, iż nabywcy godzili się na użytkowanie lokali bez przyłącza do sieci gazowej oraz zrzekli się prawa do dochodzenia odszkodowania za nienależyty wywiązanie się pozwanej z umowy.

Przechodząc do następnego zarzutu pozwanej należy wskazać, że o ile umowy deweloperskie przewidywały możliwość przesunięcia terminu odbioru lokalu mieszkalnego lub podpisania umowy przeniesienia własności z przyczyn niezależnych od dewelopera, o tyle zdaniem Sądu skutek taki nie mógł zostać osiągnięty w drodze jednostronnego oświadczenia woli samego dewelopera. Pomimo ogólnej i hipotetycznej zasady zastrzeżonej na taką okoliczność w treści przedmiotowych umów, sama konkretna zmiana powyższych terminów nie została ustalona w drodze zgodnego porozumienia stron, gdyż nabywcom nie zaproponowano aneksowania umów co do zastrzeżonych w nich terminów. Przyjęcie takiej możliwości w ocenie Sądu prowadziłoby do sytuacji nadmiernego uprzywilejowania dewelopera przy jednoczesnym rażącym naruszeniu praw konsumenta.

W tej sytuacji wydanie nabywcom lokalów oraz przeniesienie na ich rzecz własności lokalów po upływie terminu wskazanego w umowach deweloperskich należy niewątpliwie uznać za nienależyte wykonanie tych umów przez stronę pozwaną. Z uwagi jednak na to, że pozwana podjęła inicjatywę dowodową zmierzającą do obalenia domniemania wynikającego z brzmienia art. 471 k.c., koniecznym było ustalenie, czy przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w istocie dowodzi braku winy pozwanej, co przełożyłoby się negatywnie na wywodzone przez powodów roszczenia.

Strona pozwana wskazywała na okoliczności przez nią niezawinione, a spowodowane wyłącznie przez działania lub zaniechania (…) Sp. z o.o., która w umówionym terminie, tj. do dnia 30 kwietnia 2016 r., nie zrealizowała odcinka gazociągu, do którego miała zostać przyłączona gotowa w tamtym czasie instalacja gazowa budynków wzniesionych na nieruchomości położonej w S., stanowiącej działkę nr (…). Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że (…) Sp. z o.o. rzeczywiście opóźniła się z wykonaniem sieci gazowej, czego zresztą strona powodowa nie kwestionowała. Mając jednak na względzie charakter relacji łączących strony, w których powodowie występowali jako konsumenci, a także profesjonalny charakter działalności strony pozwanej, przyjąć należało, że deweloper jako profesjonalista winien ponosić ryzyko inwestycyjne zawartych przez siebie transakcji. Obowiązany jest w związku z tym tak przygotować planowaną inwestycję i w taki sposób prowadzić proces inwestycyjny, a nadto tak przygotowywać umowy, aby uniknąć sytuacji, w których jego terminowość staje się zależna od innych podmiotów i co więcej ponosi prawne tego konsekwencje. Deweloper miał świadomość, że wspomniany odcinek gazociągu znajduje się dopiero w fazie realizacji i mając na względzie rozmiar oraz charakter tej inwestycji (m. in. możliwe opóźnienie w wykonaniu sieci gazowej w przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych), jako profesjonalista powinien w taki sposób ukształtować warunki umowne, aby zabezpieczyć się przed możliwością opóźnień, zwłaszcza, że ich wystąpienie nawet w świetle zasad doświadczenia życiowego osoby nieprofesjonalnej, a oceniającej rozsądnie było prawdopodobne. Tymczasem strona pozwana zaniedbała zabezpieczenia się na taką okoliczność, czego należało od niej, jako od profesjonalisty, oczekiwać. W ocenie Sądu możliwym było zatem przedstawienie swoim klientom bardziej odległych terminów wydania lokalów mieszkalnych w stanie nadającym się do korzystania z nich zgodnie z przeznaczeniem, lecz inwestor – deweloper chciał zachęcić konsumenta szybkim terminem realizacji inwestycji, nie kalkulując rzeczywistych możliwości jej zakończenia w planowanym terminie. Z tych względów nie może zasługiwać na aprobatę zarzut strony pozwanej, że w procesie wykonywania przyłączy była ona uzależniona od poczynań innych podmiotów, co zwalnia ją od odpowiedzialności za prawidłowe wykonanie umowy. Okoliczność ta nie może bowiem negatywnie wpływać na prawa konsumenta, który liczył na terminowe oddanie przedmiotu umowy i zamieszkanie w lokalu będącym jej przedmiotem.

Mając powyższe na uwadze, o ile Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego, że opóźnienie inwestycji spowodowane było opóźnieniami po stronie dostawcy sieci gazowej, o tyle nie dopatruje się w tym braku winy po stronie pozwanej. Tym samym powyższa argumentacja nie pozbawia powodów zasadności żądania kar umownych, bowiem mamy do czynienia z nienależytym, bo nieterminowym wykonaniem umowy, w dodatku zawinionym, a na tę okoliczność zastrzeżone zostały kary umowne. Jednakże Sąd nie zgodził się w całości ze stroną powodową w zakresie wysokości naliczonej kary umownej, bowiem w ocenie Sądu istniały podstawy do zastosowania instytucji tzw. miarkowania kary umownej.

Zgodnie z art. 484 § 2 k.c., jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. To samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana, przy czym ustawodawca nie określił w ustawie kręgu przypadków, w których można mówić o spełnieniu przesłanki „rażąco wygórowanej” kary umownej, a przepis art. 484 § 2 k.c. nie daje jakichkolwiek wskazówek co do stanów faktycznych oraz okoliczności mogących mieć wpływ na ocenę zaistnienia przesłanki „rażąco wygórowanej kary”. Niewątpliwe jest jednak, że celem redukcji kary umownej jest jej określenie przez sąd w takiej wysokości, aby utraciła ona cechę „rażącego wygórowania” w rozumieniu art. 484 § 2 k.c. Przyjmuje się przy tym, że kara umowna może być „rażąco wygórowaną” już w momencie jej zastrzegania bądź też zostać taką w następstwie późniejszych okoliczności (wyrok SN z dnia 14.07.1976 r., I CR 221/ 76, OSNCP 1977, nr 4, poz. 76; wyrok SA w Katowicach z dnia 17.12.2008 r., V ACa 483/08). Z tego też względu jednym z kryteriów i przesłanek podejmowania decyzji o zastosowaniu miarkowania kary umownej jest jej stosunek do wysokości szkody poniesionej przez wierzyciela na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (wyrok SN z dnia 30.11.2006 r., I CSK 259/06; wyrok SN z dnia 16.01.2009 r., III CSK 198/08; wyrok SN z dnia 19.04.2006 r., V CSK 34/06, wyrok SN z dnia 21.06.2002 r., V CKN 1075/00). Możliwość dochodzenia kary umownej nie jest (jak wskazano wyżej) wprawdzie uzależniona od wystąpienia szkody związanej z nienależytym wykonaniem zobowiązania, jednakże ocena zaistniałej z tego powodu szkody może mieć wpływ na ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej (wyrok SN z 19.04.2006 r., V CSK 34/06). Przesłanka „rażącego wygórowania” implikuje istnienie znacznej dysproporcji między poniesioną szkodą a żądaną karą (wyrok SN z 21.11.2007 r., I CSK 270/07).

Zdaniem Sądu za miarkowaniem kary w niniejszej sprawie przemawia fakt, że strona pozwana wykonała umowy deweloperskie w przeważającej większości w sposób prawidłowy, a także, iż usiłowała zminimalizować negatywne skutki braku przyłączenia sieci gazowej do osiedla. Nie można bowiem pominąć okoliczności, że deweloper po udostępnieniu nabywcom lokali mieszkalnych celem wykonania prac wykończeniowych dostarczył im również gaz w butlach oraz zgodził się partycypować w kosztach zakupu dalszych butli. W tym celu w dniu 13 października 2016 r. zawarł z firmą (…) A. C. z siedzibą w W. umowę kupna-sprzedaży gazu płynnego propan-butan oraz gazów technicznych. Deweloper informował również nabywców na bieżąco o stanie prac związanych z budową sieci gazowej.

W tej sytuacji Sąd uznał za zasadne zmiarkować karę umowną do połowy wysokości określonej w § 10 ust. 1 umów deweloperskich, tj. do 0,01 % wpłaconych przez nabywców kwot za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia w przekazaniu lokalu mieszkalnego. W ocenie Sądu tak określona kara umowna jest wystarczająco restrykcyjna dla pozwanej, a jednocześnie nie jest wygórowana i nie obciąża pozwanej ponad potrzebę. Z tych względów zasadnym jawi się zasądzenie od pozwanej kary umownej za okres wskazany w pozwie, tj. od 30 września 2016 r. (maksymalny termin, w którym miało nastąpić przekazanie nabywcom lokali mieszkalnych) do 23 marca 2017 r. (dzień złożenia przez pozwaną do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Powiecie (…) zawiadomienia o zakończeniu budowy), na rzecz poszczególnych członków grupy w następujących wysokościach:

B. (1) i M. W. kwoty po 5.670,00 zł (324.000 zł x 0,02 % = 64,80 zł dziennie x 175 dni = 11.340 zł x 50 % = 5.670 zł),
G. i J. W. kwoty po 5.215 zł (298.020 zł x 0,02 % = 59,60 zł dziennie x 175 dni = 10.430 zł x 50 % = 5.215 zł),
J., A. R. i A. B. (1) kwoty po 4.778,50 zł (273.079,98 zł x 0,02 % = 54,61 zł dziennie x 175 dni = 9.557 zł x 50 % = 4.778,50 zł),
B. (2) i A. B. (2) łącznie kwotę 5.171,00 zł (295.500 zł x 0,02 % = 59,10 zł dziennie x 175 dni = 10.342 zł x 50 % = 5.171 zł),
G. i D. G. łącznie kwotę 5.678,50 zł (324.500,36 zł x 0,02 % = 64,90 zł dziennie x175 dni = 11.357 zł x 50 % = 5.678,50 zł),
Ł. P. i M. L. łącznie kwotę 5.461,00 zł (312.080,20 zł x 0,02 % = 62,41 zł dziennie x 175 dni = 10.922 zł x 50 % = 5.461 zł),
M. i F. M. łącznie kwotę 5.913,00 zł (337.909,90 zł x 0,02 % = 67,58 zł dziennie x 175 dni = 11.826 zł x 50 % = 5.913 zł),
M. i P. M. łącznie kwotę 5.163,50 zł (295.080 zł x 0,02 % = 59,01 zł dziennie x 175 dni = 10.327 zł x 50 % = 5.163,50 zł),
N. (1) i M. N. (2) łącznie kwotę 4.778,50 zł (273.079,98 zł x 0,02 % = 54,61 zł dziennie x 175 dni = 9.557 zł x 50 % = 4.778,50 zł),
S. (1) i K. S. łącznie kwotę 5.829,00 zł (333.091,76 zł x 0,02 % = 66,62 zł dziennie x 175 dni = 11.658 zł x 50 % = 5.829 zł).

Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym w sentencji wyroku należy wymienić wszystkich członków grupy lub podgrupy. W wyroku zasądzającym świadczenie pieniężne należy ustalić, jaka kwota przypada każdemu członkowi grupy lub podgrupy. Wszyscy członkowie grupy lub podgrupy mogą także zostać wymienieni, wraz z ustaleniem kwot przypadających każdemu z nich, na liście stanowiącej załącznik do wyroku. W takim przypadku w wyroku należy powołać tę listę, a sama lista nie podlega odczytaniu. Wyrok prawomocny ma skutek wobec wszystkich członków grupy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I i II sentencji wyroku.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd zastosował zasadę wynikającą z art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Zgodnie z art. 5 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym regulującym wynagrodzenie pełnomocnika, umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika może określać wynagrodzenie w stosunku do kwoty zasądzonej na rzecz powoda, nie więcej niż 20% tej kwoty. Zaznaczyć jednak należy, iż w doktrynie prezentowana jest wątpliwość, czy pozwany zobowiązany będzie do zwrotu powodowi kosztów zastępstwa procesowego w wysokości określonej w art. 5 wskazanej ustawy, czy też kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych bądź czynności adwokackie. Zważywszy, iż zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach, Sąd opowiada się za stanowiskiem, że przyjąć należy, iż granicę odpowiedzialności pozwanego wyznaczają przepisy wskazanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. Przepisy art. 5 u.o.d.g. nie zawierają bowiem „odrębnych przepisów” dotyczących zasad zwrotu kosztów procesu, a co za tym idzie nie sposób na ich podstawie zobowiązać pozwanego do zwrotu powodowi kosztów procesu tak znacząco przekraczających wysokość stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie i radców prawnych. Ponadto ewentualne przyjęcie koncepcji odmiennej skutkować musiałoby naruszeniem zasady równości stron, gdyż w razie oddalenia powództwa pozwany pozostawałby bowiem uprawniony do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego jedynie w wysokości wynikającej z obowiązujących stawek minimalnych opłat za czynności adwokatów i radców prawnych.

Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową składały się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 2.964 zł, koszt ogłoszenia prasowego w kwocie 1.000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400 zł, obliczone stosownie do § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Na koszty poniesione przez stronę pozwaną składały się natomiast koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Powodowie wygrali sprawę w 50 %, w związku z czym należna im kwota wynosi 4.682 zł. Strona pozwana utrzymała się przy swoim stanowisku w 50 %, wobec czego mogła żądać od powodów kwotę 2.708,50 zł. Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów, Sąd w punkcie III wyroku zasądził od strony pozwanej na rzecz reprezentanta grupy – powoda M. G. kwotę 1.973,50 zł.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał stronie pozwanej i reprezentantowi grupy, aby uiścili na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu po 311,80 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, co znalazło odzwierciedlenie w punkcie IV wyroku.

Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie I Wydział Cywilny z dnia 19 grudnia 2022 r.

Posted on 16 maja 2024 at 12:05.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Naprawienie szkody przez osobę czerpiącą korzyść może nastąpić zarówno przez przywrócenie stanu poprzedniego, jak i przez zapłatę sumy pieniężnej. W każdym wypadku górną granicą odpowiedzialności tej osoby jest jednak wartość uzyskanej korzyści, którą należy wycenić według stanu z jej osiągnięcia i według cen z daty wyrokowania (argument z art. 363 § 2 k.c.). Takie ograniczenie odpowiedzialności wynika z brzmienia art. 422 k.c., który nakłada odpowiedzialność tylko na tego, kto po dokonaniu deliktu uzyskał z niego korzyść. Tym samym, jeśli ktoś pomógł sprawcy po popełnieniu czynu niedozwolonego, ale uczynił to nieodpłatnie i nie osiągnął z tego tytułu żadnych korzyści, nie poniesie odpowiedzialności odszkodowawczej.
Od razu wskazać należy, na subsydiarny charakter samego dowodu z zeznań członków grupy, traktowanych w tym aspekcie jak powód oraz na brak przepisów „dyscyplinujących” w sytuacji odmowy złożenia zeznań czy odpowiedzi na poszczególne pytania.
Granicą odpowiedzialności strony pozwanej wobec poszczególnych osób jest wysokość kwot faktycznie uzyskanych w momencie zawierania umów pożyczek, a więc bez uwzględnienia kwot uiszczonych przez pożyczkobiorców na podatek od czynności cywilnoprawnych.
Oceniając działania strony pozwanej, zmierzające najpierw do zabezpieczenia własnej wierzytelności a następnie do uzyskania zaspokojenia własnej wierzytelności kosztem innych wierzycieli o pozycji zdecydowanie słabszej niż pozycja strony pozwanej należy ocenić jako nadużycie prawa podmiotowego.
Na rzecz członków grupy pozostających w związku małżeńskim, zasądzono przyznane kwoty łącznie, zgodnie z orzecznictwem dotyczącym roszczeń dochodzonych przez osoby pozostające w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Włodyga

Sędziowie: SSO Justyna Sieklicka – Pawlak, SSO Barbara Wypchło – Grymek

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2022 r. w Krakowie na rozprawie sprawy z powództwa D. N. – reprezentanta grupy złożonej z: [dane 55 członków grupy] przeciwko (…) z siedzibą w N. o zapłatę w postępowaniu grupowym,

zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz E. G. (1) kwotę 64.733,78 zł. (sześćdziesiąt cztery tysiące siedemset trzydzieści trzy złote siedemdziesiąt osiem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz A. S. (1) kwotę 68.187,41 zł. (sześćdziesiąt osiem tysięcy sto osiemdziesiąt siedem złotych czterdzieści jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz J. M. (1) kwotę 66.327,70 zł. (sześćdziesiąt sześć tysięcy trzysta dwadzieścia siedem złotych siedemdziesiąt groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków J. i A. K. (1) łącznie kwotę 68.200 zł. (sześćdziesiąt osiem tysięcy dwieście złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz A. C. kwotę 94.331,19 zł. (dziewięćdziesiąt cztery tysiące trzysta trzydzieści jeden złotych dziewiętnaście groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków J. i Z. P. łącznie kwotę 95.876,21 zł. (dziewięćdziesiąt pięć tysięcy osiemset siedemdziesiąt sześć złotych dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz R. P. kwotę 105.559,21 zł. (sto pięć tysięcy pięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków Z. i M. B. (1) łącznie kwotę 110.540,42 zł. (sto dziesięć tysięcy pięćset czterdzieści złotych czterdzieści dwa grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz B. D. kwotę 115.207,97 zł. (sto piętnaście tysięcy dwieście siedem złotych dziewięćdziesiąt siedem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków H. i K. Z. łącznie kwotę 118.229,31 zł. (sto osiemnaście tysięcy dwieście dwadzieścia dziewięć złotych trzydzieści jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków M. D. (1), M. D. (2) łącznie kwotę 127.791,31 zł. (sto dwadzieścia siedem tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt jeden złotych trzydzieści jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków M. M. (1), P. M. (1) łącznie kwotę 128.415,46 zł. (sto dwadzieścia osiem tysięcy czterysta piętnaście złotych czterdzieści sześć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz B. S. (1) kwotę 134.650 zł. (sto trzydzieści cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków I. i W. C. łącznie kwotę 142.202,57 zł. (sto czterdzieści dwa tysiące dwieście dwa złote pięćdziesiąt siedem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków K. K. (1) i J. O. (1) łącznie kwotę 142.668,86 zł. (sto czterdzieści dwa tysiące sześćset sześćdziesiąt osiem złotych osiemdziesiąt sześć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków A. J. i D. L. łącznie kwotę 142.265,08 zł. (sto czterdzieści dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt pięć złotych osiem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków A. i K. K. (2) łącznie kwotę 143.596,95 zł. (sto czterdzieści trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych dziewięćdziesiąt pięć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz A. N. kwotę 151.831,82 zł. (sto pięćdziesiąt jeden tysięcy osiemset trzydzieści jeden złotych osiemdziesiąt dwa grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków Z. i T. B. łącznie kwotę 152.408,43 zł. (sto pięćdziesiąt dwa tysiące czterysta osiem złotych czterdzieści trzy grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków B. M. i J. M. (2) łącznie kwotę 154.520,26 zł. (sto pięćdziesiąt cztery tysiące pięćset dwadzieścia złotych dwadzieścia sześć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz D. N. kwotę 159.492,25 zł. (sto pięćdziesiąt dziewięć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt dwa złote dwadzieścia pięć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków J. i J. Z. (2) łącznie kwotę 163.117,62 zł. (sto sześćdziesiąt trzy tysiące sto siedemnaście złotych sześćdziesiąt dwa grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków A. S. (2) i P. S. łącznie kwotę 168.515,37 zł. (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy pięćset piętnaście złotych trzydzieści siedem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz A. L. kwotę 168.637,46 zł. (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy sześćset trzydzieści siedem złotych czterdzieści sześć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków B. i T. S. łącznie kwotę 172.335,79 zł. (sto siedemdziesiąt dwa tysiące trzysta trzydzieści pięć złotych siedemdziesiąt dziewięć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz J. Z. (1) kwotę 177.080,29 zł. (sto siedemdziesiąt siedem tysięcy osiemdziesiąt złotych dwadzieścia dziewięć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków D. i M. P. łącznie kwotę 177.392,54 zł. (sto siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt cztery grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków E. M. i S. M. łącznie kwotę 189.883,45 zł. (sto osiemdziesiąt dziewięć tysięcy osiemset osiemdziesiąt trzy złote czterdzieści pięć groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz M. W. kwotę 209.310 zł. (dwieście dziewięć tysięcy trzysta dziesięć złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków E. i M. B. (2) łącznie kwotę 222.471,04 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków A. i W. B. (1) łącznie kwotę 222.512,48 zł. (dwieście dwadzieścia pięć tysięcy pięćset dwanaście złotych czterdzieści osiem groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz J. S. (1) kwotę 225.521,21 zł. (dwieście dwadzieścia pięć tysięcy pięćset dwadzieścia jeden złotych dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków G. i M. G. łącznie kwotę 225.608,33 zł. (dwieście dwadzieścia pięć tysięcy sześćset osiem złotych trzydzieści trzy grosze) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
zasądza od strony pozwanej (…) z siedzibą w N. na rzecz małżonków D. i W. S. łącznie kwotę 237.650 zł. (dwieście trzydzieści siedem tysięcy sześćset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty;
oddala powództwo w dalej idącej części;
ustala, że strona pozwana (…) z siedzibą w N. ponosi koszty postępowania w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

UZASADNIENIE

Powód D. N. – reprezentant grupy złożonej z: [dane 55 członków grupy] wniósł o rozpoznanie w postępowaniu grupowym sprawy przeciwko (…) w N. o zasądzenie na rzecz członków grupy (po sprecyzowaniu żądania): 1. [dane 3 członków grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 68.200 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] i małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 99.400 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 111.200 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy], małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 121.400 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] kwoty po 134.650 zł. Z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 150.100 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 2 członków grupy], małżonków [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 160.000 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 171.900 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 181.600 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy], małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 200.100 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 234.400 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty; [dane 1 członka grupy] małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie, małżonków [dane 1 członka grupy] łącznie kwoty po 237.650 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 9 marca 2016 r. do dnia zapłaty. Wniósł też o zasądzenie kosztów postępowania (k. 2-59, 1055-1062, 1452-1534, 1775-1793, 3629-3686, 3758-3763). Pozew został złożony do sądu w dniu 2 maja 2012 r.

Powód wskazał, że dochodzone przez członków grupy roszczenia pieniężne wynikają z czynu niedozwolonego strony pozwanej, wywodzonego ze wspólnych dla wszystkich członków grupy zdarzeń mających następujący przebieg. W latach 2005-2006 poszczególni członkowie grupy zawierali umowy przedwstępne z Firmą (…) S.A. w K. ( (…)), na podstawie których mieli uzyskać do dnia 31 grudnia 2007 r. prawo własności lokalu lub udziału w garażu w stanie wolnym od wszelkich obciążeń i praw osób trzecich w budynku położonym w K. przy ul. (…). Pomimo uiszczenia w powyższym terminie na poczet cen sprzedaży 100 % wartości lokali, nie doszłoby do nabycia przez członków grupy ww. praw, gdyby nie dopłaty do lokali w formie pożyczek, które powód i członkowie grupy udzielili (…) (w okresie od sierpnia 2008 r. do stycznia 2009 r.) w kwotach wskazanych przez stronę pozwaną (na rzecz której (…) ustanowiła 3 hipoteki na nieruchomości przy ul. (…)) jako warunek bez obciążeniowego nabycia własności lokali. W dniu 5 maja 2009 r. została ogłoszona (…). Na liście wierzytelności zostały umieszczone wierzytelności członków grupy z tytułu udzielonych pożyczek; ich zaspokojenie w postępowaniu upadłościowym prawdopodobnie nie nastąpi z uwagi na wysokość wierzytelności i stan masy upadłości.

Według powoda, odpowiedzialność deliktową strony pozwanej uzasadniają następujące okoliczności: a/ zawarcie przez (…) oraz stronę pozwaną w dniu 2 listopada 2006 r. umowy o współpracy w zakresie emisji (przez (…)) obligacji o łącznej wartości 150 mln zł mającej służyć inwestycji (nabycie gruntów pod budownictwo wielorodzinne) przekraczającej poziom powszechnie akceptowanego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej (z uwagi na wysokość finansowania i oprocentowania obligacji – 25 % rocznie i swobodę (…) w decydowaniu o sposobie wydatkowania środków z emisji obligacji oraz niemożność uzyskania z innych źródeł podobnego finansowania), w sytuacji gdy (…) od początku nie była w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań, a strona pozwana była świadoma istnienia innych, niezabezpieczonych wierzycieli (…); b/ multiplikacji zabezpieczeń hipotecznych udzielonych stronie pozwanej w związku z emisją obligacji na nieruchomościach położonych we W. i w K. przy ul. (…) oraz na spornej nieruchomości, którą obciążono 3 hipotekami w kwotach: 20, 5 i 7,5 mln zł (oświadczenie z dnia 19 stycznia 2007 r.); c/ świadomym przerzuceniu przez (…) i stronę pozwaną na klientów dewelopera ciężaru i ryzyka gospodarczego związanego z inwestycją przy ul. (…), w sytuacji gdy inwestycja ta była już ukończona, a jej realizacja w przeważającej części została sfinansowana przez nabywców lokali (członków grupy – konsumentów), którzy nie mieli możliwości należytego zabezpieczenia własnych interesów z uwagi na zawarty w umowach przedwstępnych zakaz ujawniania roszczeń w księdze wieczystej oraz byli nieświadomi zaangażowania ich środków w ryzykowne transakcje ww. podmiotów, a jednocześnie poziom zabezpieczenia tych transakcji, w przypadku ich niepowodzenia, pozwalał stronie pozwanej na zwrot zainwestowanego kapitału i osiągnięcie zysku; d/ dalsze zwiększanie ryzyka gospodarczego w związku z finansowaniem (przez emisję obligacji w kwocie 5 mln zł z oprocentowaniem 30 % na rok) inwestycji mieszkaniowej (…) p.n. „oś. Śliczna”; e/ wykorzystanie przez stronę pozwaną oraz (…) przymusowej sytuacji (której wystąpienie strona pozwana powinna była przynajmniej zakładać) nabywców lokali przy ul. (…), którym złożono propozycję dopłat do lokali w kwotach co najmniej 2.000 zł za 1 m2, w przeciwnym razie (…) miała ogłosić upadłość, wskutek której doszłoby do zaspokojenia zabezpieczonych hipoteką wierzytelności strony pozwanej (podobny mechanizm miał być zastosowany względem nabywców lokali położonych przy ul. (…)); przedmiotowe dopłaty (od członków grupy i innych nabywców lokali w łącznej kwocie ok. 16 mln zł) zostały przekazane stronie pozwanej.

W oparciu o te okoliczności powód wywiódł, że strona pozwana i (…) dopuściły się zawinionego naruszenia akceptowalnych reguł ostrożności w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, co potwierdził wydany w sprawie I C 1842/08 wyrok Sądu Najwyższego, w związku z którym uprawomocnił się wyrok tut. Sądu stwierdzający nieważność hipotek ustanowionych na nieruchomości położonej przy ul. (…) na podstawie art. 58 § 2 k.c. Powód wskazał, że umowy pożyczki były zawierane w sytuacji przymusowej wobec zagrożenia, że w razie braku dopłat do lokali (…) niezwłocznie złoży wniosek o ogłoszenie upadłości, co – z powodu uprzywilejowania strony pozwanej na majątku (…) – spowoduje niemożliwość wykonania umów przedwstępnych. Według powoda, strona pozwana skorzystała ze sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania (…), co uzasadnia jej odpowiedzialność co najmniej na podstawie art. 422 k.c. Działania strony pozwanej stanowiły też nieuczciwą praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. W przekonaniu powoda, odpowiedzialność deliktowa strony pozwanej i (…) ma charakter solidarny (art. 441 § 1 k.c.).

Powód wskazał, że kwota dochodzonych roszczeń odpowiada wysokości szkody równej kwotom zapłaconym (…) przez członków grupy tytułem udzielonych pożyczek (kwota pożyczki i wartość podatku od czynności cywilnoprawnych), które przekazano stronie pozwanej i które ujednolicono (w ramach 12 podgrup liczących co najmniej 2 osoby) przez ustalenie maksymalnej procentowo (33%) obniżki wysokości roszczenia.

Odnośnie zarzutu przedawnienia powód wskazał, że nie można w dacie zawierania umów pożyczek mówić o szkodzie, ponieważ roszczenia pożyczkodawców były wierzytelnościami przyszłymi, niewymagalnymi. Najwcześniejszą datą w której powód dowiedział się o szkodzie jest data zatwierdzenia listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym czyli 1 kwietnia 2010 r. kiedy to powód jako poszkodowany zdał sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia. Powód podniósł też, że zgłoszenie zarzutu przedawniania jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego , nie stanowi wykonywani prawa i nie może korzystać z ochrony (art. 5 k.c.).

W piśmie z dnia 25 września 2012 r. (k. 1055), wniesionym do sądu w dniu 26 września 2012 r., pełnomocnik powoda wskazał, że do grupy przystępują [dane 4 osób].

Po wydaniu w sprawie, w dniu 28 listopada 2012 r. (k. 2171), postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i oddaleniu zażalenia strony pozwanej na w.w. orzeczenie postanowieniem z dnia 26 marca 2014 r. (k. 2252) oraz po dokonaniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego zgodnie z postanowieniem sądu z dnia 28 października 2014 r. (k. 2309) w piśmie procesowym z dnia 24 lutego 2015 r. (k. 2332) powód wskazał, że do postępowania grupowego przystępują następujące osoby: [dane 6 osób].

Strona pozwana (…) w N. (w skrócie M.) wniosła o odrzucenie pozwu w postępowaniu grupowym, a w dalszej kolejności o oddalenie powództwa (k. 1110-1185, 1590-1623, 1668-1690, 2150-2630, 3691-3735, 3806-3814). Podniosła, że powód nie skonkretyzował w pozwie zachowań strony pozwanej mających stanowić czyn niedozwolony. Z kolei pobieżna lektura tez pozwu pozwalała na stwierdzenie oczywistego braku podstaw do przyjęcia po stronie pozwanej odpowiedzialności odszkodowawczej, trudno bowiem za delikt uznać nawiązanie współpracy handlowej między dwoma przedsiębiorcami oraz ustanowienie przez (…) hipotek na zabezpieczenie wierzytelności powstałej w wyniku tej współpracy i późniejszą próbę skorzystania z uprzywilejowanej pozycji w pierwszeństwie zaspokojenia. Natomiast propozycja dopłat do lokali została zgłoszona przez klientów (a nie stronę pozwaną), a udzielenie pożyczek stanowiło, wobec trudnej sytuacji finansowej (…), próbę znalezienia kompromisu między uzasadnionymi roszczeniami wierzyciela hipotecznego (strony pozwanej) i możliwościami finansowymi nabywców lokali. Strona pozwana zarzuciła również, że zajęte przez Sąd Najwyższy w sprawie I C 1842/08 (sygn. SN III CSK 181/11) stanowisko dotyczyło wyłącznie nieruchomości położonej przy ul. (…), zaś w później wydanym wyroku (III CSK 300/11) Sąd Najwyższy nie stwierdził, aby ustanowienie hipotek na nieruchomości położonej przy ul. (…) było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W dalszym wywodzie strona pozwana skoncentrowała się na kwestionowaniu istnienia przesłanek odpowiedzialności deliktowej.

Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń. Wskazała na art. 442¹ k.c. i fakt, że bieg trzyletniego terminu przedawniania roszczeń wszystkich członków grup rozpoczął się najpóźniej od dnia zawarcia przez poszczególne osoby umów ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowy sprzedaży i upłynął dla osób które jako ostatnie zawarły te umowy [dane 4 członków grupy] w dniu 19 stycznia 2012 r. Każda z osób zawierających umowę zdawała sobie sprawę z ujemnych konsekwencji jakie niosło udzielenie pożyczki podmiotowi zagrożonemu upadłością. Każda z osób miała świadomość krytycznej sytuacji (…) w dacie udzielenia pożyczki, w tym braku możliwości zaspokojenia roszczeń posiadanych przez M. w stosunku do (…) przez tego ostatniego. Fakt istnienia wierzytelności M. zabezpieczonej wpisem hipoteki na nieruchomości przy ul. (…) był ogólnie wiadomy od dnia 6 listopada 2006 r. (hipoteka na 5 mil. zł. i 7,5 mil. zł.) i od dnia 27 listopada 2006 r. (hipoteka na 20 mil. zł.) kiedy pojawiły się wzmianki o wpis hipotek, które wpisane zostały do księgi wieczystej 19 marca 2006 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Firma (…) S.A. w K. (dalej (…)) od 2002 roku prowadziła działalność gospodarczą – deweloperską. Posiadała ugruntowaną pozycję na rynku nieruchomości. Na przestrzeni lat wykonała wiele przedsięwzięć budowalnych. Jedna z inwestycji przy ul. (…) miała być realizowana na działce ewidencyjnej nr (…) obr. 4 objętej (…). Zakup nieruchomości został sfinansowany przez (…) z kredytu inwestycyjnego udzielonego przez Bank (…) S.A. w W. Na zabezpieczenie roszczeń banku nieruchomość została obciążona hipoteką umowną w kwocie 4.640.400 zł. i hipoteką kaucyjną do kwoty 1.206.400 zł. Przedmiotowy kredyt został spłacony w dniu 13 listopada 2007 r.

(dow. dane z KRS spółki ogólnodostępne; umowa kredytu inwestorskiego z 1 luty 2006 r., k. 1224)

W latach 2005-2006 klienci, w tym członkowie grupy zawierali z deweloperem (…) S.A. w K.– w formie aktu notarialnego i w zwykłej formie pisemnej – umowy przedwstępne ustanowienia odrębnej własności lokali mieszkalnych i ich sprzedaży w stanie wolnym od wszelkich obciążeń i praw osób trzecich, które miały powstać w budynku przy ul. (…) w K.. W każdej umowie zawarte było postanowienie zakazujące ujawniania przez nabywców lokali w księdze wieczystej ich roszczeń o przeniesienie prawa własności lokalu bez zgody (…), pod rygorem rozwiązania umowy.

Zgodnie z umowami do dnia 31 grudnia 2007 r. członkowie grupy mieli uzyskać prawo własności lokalu i udział w wielostanowiskowym garażu podziemnym wraz z odpowiadającym mu miejscem postojowym w stanie wolnym od roszczeń i praw osób trzecich.

(dow. zeznania członków grupy: D. N., k. 3613, P. S., k. 2684/2, T. S., k. 2685/2, E. M., k. 2687, K. K. (2), k. 2687/2, M. W., k. 2688, B. D., k. 2688/2, J. M. (2), k. 2694, J. Z. (2), k. 2695, M. D. (2), (…), G. G. (1), k. 2696, P. M. (2), k. 2696/2, A. S. (1), k. 2697, J. S. (1), k. 2697.2, W. S., k. 2698, J. O. (2), k. 3615, Z. B. (2), k. 3617)

Na poczet cen sprzedaży lokali członkowie grupy, zawierając umowy przedwstępne uiszczali część ceny, a pozostałą zobowiązywali się zapłacić do dnia 31 grudnia 2007 r. zgodnie z harmonogramami. W efekcie, do dnia 31 grudnia 2007 r. zapłacili 100 % wartości nabywanych lokali. Łączne zaangażowanie finansowe w tę inwestycję ze strony nabywających lokale wyniosło ponad 40 mln zł.

(dow. j.w.)

(…) nie wywiązała się w terminie z umów przedwstępnych zawartych z nabywcami lokali budowanych przy ul. (…). Mimo faktycznego ukończenia inwestycji przy ul. (…), uzyskania pozwolenia na użytkowanie, sukcesywnego wydawania lokali nabywcom w tym członkom grupy, (…) nie była w stanie zawrzeć umów przyrzeczonych, gdyż nieruchomość została w między czasie obciążona hipotekami na rzecz strony pozwanej – M.. W efekcie, w 2008 roku i na początku 2009 roku szereg osób, które zawarły umowy przedwstępne zdecydowało się na zawarcie nie tylko umów sprzedaży/przenoszących własność ale i warunkujących ich zawarcie umów pożyczek. Ze strony (…) padały zapewnienia o przejściowych charakterze problemów finansowych, o tym, że pożyczki zostaną zwrócone po spieniężeniu określonych składników majątku (…). Niektórzy z nabywców/pożyczających pieniądze mieli wątpliwości co do uzyskania zwrotu pożyczonych kwot.

(dow. j.w.)

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 5 września 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży udziału w wysokości 65/100 części (i udziału w wysokości 35/100 na rzecz syna S. G.) lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 22 października 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 68.210 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 22 października 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 7 września 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 20 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 69.904,25 zł oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 30 sierpnia 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 28 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 99.408 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 28 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 15 grudnia 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży udziału w 1/2 lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 11 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieli (…) pożyczki w kwocie 101.036 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 11 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarł z (…) S.A.:

– w dniu 11 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 101.240 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 11 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 28 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieli (…) pożyczki w kwocie 116.490 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 28 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 20 lipca 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 36

– w dniu 4 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 121.408 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 4 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 12 sierpnia 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży udziału 1/2 części w lokalu mieszkalnym nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych, zmienioną później aneksem z dnia 17 lipca 2006 r.

– w dniu 9 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 124.592 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 9 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 8 lipca 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 63

– w dniu 10 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieli (…) pożyczki w kwocie 134.669 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 10 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 3 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 135.327 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 3 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 2 listopada 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 71 i nr 77

– w dniu 19 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 150.116,55 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 27 marca 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 90

– w dniu 4 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 150.347 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 4 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 20 marca 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 17 maja 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży miejsca postojowego nr 88

– w dniu 2 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu nr (…) i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 151.082 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 2 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 14 września 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 12 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 160.071 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 12 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 20 lutego 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 74

– w dniu 20 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 160.627,70 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarł z (…) S.A.:

– w dniu 15 grudnia 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 36

– w dniu 8 grudnia 2006 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 36

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 19 grudnia 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 67 i nr 81

– w dniu 19 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 171.914,43 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 5 maja 2006 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 20 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 177.486,36 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarł z (…) S.A.:

– w dniu 3 sierpnia 2006 r. w formie notarialnej złożył oświadczenie i zawarł umowę przejęcia długu, na mocy której wstąpił w prawa i obowiązki wynikające z przedwstępnej umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) później oznaczonego nr 86, miejsca postojowego nr 107 i nr 114 zawartych w formie aktu notarialnego z (…) przez A. G. i R. G.

– w dniu 28 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 177.694 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 28 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 18 lipca 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 48 i nr 52

– w dniu 20 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 181.629,59 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 19 kwietnia 2006 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 86 i nr 87

– w dniu 19 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 186.631,04 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 sierpnia 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 13 luty 2006 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 13 luty 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży miejsca postojowego nr 20

– w dniu 9 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 200.102 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 9 września 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 23 listopada 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 19

– w dniu 19 stycznia 2009 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 201.696 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 19 stycznia 2012 r. Z kwoty pożyczki 160.783,50 zł. przelano na konto M., 8.396,50 zł. na konto (…) sp. z o.o., 28.750 zł. Na konto Funduszu Kapitałowego (…) S.A., 4.039 zł. przeznaczono na podatek od umowy pożyczki

[dane 1 członka grupy] zawarł z (…) S.A.:

– w dniu 11 sierpnia 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 22 października 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 213.582 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 22 października 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 14 października 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 65 i nr 83, zmienioną aneksem z dnia 19 października 2005 r. co do lokalu mieszkalnego na lokal nr (…)

– w dniu 22 października 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 234.439 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 23 października 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 18 lipca 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 11 lipca 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży miejsca postojowego nr 121

– w dniu 22 października 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzieliła (…) pożyczki w kwocie 237.653 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 22 października 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 21 listopada 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 31

– w dniu 22 października 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 237.745 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 22 października 2011 r.

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 2 listopada 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 23 listopada 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży miejsca postojowego nr 101

– w dniu 19 stycznia 2009 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, w której odwołano się do protokołu przyjęcia do depozytu kwoty (282.250 zł.) która miała być potraktowana jako pożyczka na rzecz (…), z której na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 237.745 zł. na okres do dnia 22 października 2011 r. z czego kwota 231.265 zł. została przeznaczona na rzecz M., kwota 11.580 zł. na rzecz (…) sp. z o.o., kwota 33.750 zł. na rzecz Funduszu Kapitałowego (…) S.A.

(dow. umowy przedwstępne i umowy pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaż; k. 196 – 795 + oświadczenia o złożeniu kwot do depozytu, k. 796 – 822)

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.

– w dniu 16 stycznia 2006 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 15

– w dniu 8 grudnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 270.668 zł. na okres do dnia 8 grudnia 2011 r., z czego kwota 252.492,25 zł. została przelana na rzecz M., a kwota 12.762,75 zł. na rachunek (…) sp. z o.o., kwota 5.413 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.: (k. 1056 przystąpili)

– w dniu listopadzie 2005 roku umowę przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (…) i sprzedaży lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz miejsca postojowego nr 3

– w dniu 11 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielili (…) pożyczki w kwocie 97.449 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 11 września 2011 r., z czego kwota 95.500 zł. została przelana na rachunek M., a kwota 1.949 zł. została przeznaczona na podatek od czynności cywilnoprawnych

[dane 1 członka grupy] zawarła z (…) S.A.:

– w dniu 4 października 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (…) i sprzedaży lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 2 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której J. S. (2) udzielił (…) pożyczki w kwocie 71.875 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 2 września 2011 r., z czego kwota 70.420 zł. została przelana na rachunek M., a kwota 1.437 zł. została przeznaczona na podatek od czynności cywilnoprawnych

– w dniu 16 maja 2014 r. J. S. (3) i A. S. (1) zawarli notarialną umowę darowizny wierzytelności, która przysługiwała J. S. (3) względem M. tytułem odszkodowania z tytułu czynu niedozwolonego

[dane 1 członka grupy] zawarł z (…) S.A.:

– w dniu 18 listopada 2005 r. w formie notarialnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z miejscem postojowym i sprzedaży lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 9 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 142.806 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 9 września 2011 r., z czego kwota 139.950 zł. została przelana na konto M., a kwota 2.856 zł. została przeznaczona na opłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 29 listopada 2005 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (…) – późniejsza numeracja 87 oraz miejsca postojowego i sprzedaży lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 11 września 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 186.939 zł. na okres do dnia 11 września 2011 r., z czego kwota 183.200 zł. została przelana na konto M., a kwota 3.739 zł. została przeznaczona na opłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych

[dane 1 członka grupy] zawarli z (…) S.A.:

– w dniu 20 luty 2006 r. w zwykłej formie pisemnej przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (…) i sprzedaży lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych

– w dniu 19 sierpnia 2008 r. w formie notarialnej umowę pożyczki, umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowę sprzedaży, na mocy której m.in. udzielił (…) pożyczki w kwocie 151.341,15 zł. oprocentowaną w stawce 0,5 % rocznie, na okres do dnia 20 września 2011 r., z czego kwota 148.300 zł. została przelana na konto M., a kwota 3.041,15 zł. została przeznaczona na opłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych

(dow. umowa dot. S., k. 1070, protokół przyjęcia do depozytu i umowa dot. K., k. 1086, umowa dot. A. S., k. 2348, umowa dot. B. S., k. 2369, umowa dot. M. P., k. 2385, umowa dot. A. K., k. 2406)

W 2006 roku (…) realizując szereg inwestycji budowalnych poszukiwała nowych źródeł finansowania. W związku z już udzielonymi kredytami zabezpieczonymi m.in. hipotekami ustanowionymi na nieruchomościach przy ul. (…) w K. oraz małym kapitałem własnym (ok. 3 mil. zł.) banki odmawiały udzielania dalszego kredytowania. Za pośrednictwem (…) doszło do kontaktu z Funduszem E., którego zależną firmą był (…). W pierwszych rozmowach udział brali J. G. (1), W. Ś. (z ramienia (…)) i J. P. (2), B. Z., G. A. (z ramienia (…)).

Dla M., od lat udzielającej finansowania w różnych rejonach świata, w tym w Polsce, ważne było uzyskanie stosownych zabezpieczeń celem odzyskania pożyczonego kapitału oraz uzyskania not odsetkowych zgodnie z zawartymi umowami. Z kolei dla (…) istotnym było, zapewnienie możliwości podejmowania decyzji bez ingerencji osób z zewnątrz, bez ingerencji w sposób zarządzania firmą. Od razu ustalono, że (…) nie jest zainteresowana tym aby udzielający wsparcia finansowego, miał udział w zyskach spółki (…), za to była zgoda na wyższe oprocentowanie pożyczek.

Po podpisaniu umowy o poufności (w dniu 31 sierpnia 2006 r.), dokonaniu przez M. audytu (due diligence) zakończonego pozytywną oceną, w trakcie którego poddano analizie m.in. treść umów przedwstępnych zawartych z osobami chcącymi nabyć lokale mieszkalne i miejsca postojowe w ramach inwestycji realizowanej przez (…) przy ul. (…) w dniu 2 listopada 2006 r. doszło do podpisania ramowej umowy o współpracy. Zgodnie z umową ustalono udzielenie finansowania przez M. na rzecz (…) w formie emisji obligacji. Ustalono, że łączna wartość emisji wyniesie 150 mln zł., emisja obligacji i wypłata pieniędzy odbędzie się w transzach, na określone cele. Ustalono cel poszczególnych emisji i inne postanowienia, w tym: wysokość oprocentowania obligacji każdej emisji (25 % rocznie), termin wykupu pierwszego kuponu odsetkowego (po upływie roku od każdej emisji) i formy zabezpieczenia wierzytelności. W związku z emisją obligacji 4 serii (…), B, C, D o łącznej wartości 66,5 mln zł, z których trzy miały zostać przeznaczone na (re)finansowanie zakupu nieruchomości położonych we W., K.-W. i W., a jedna na finansowanie bieżącej działalności (…), praktycznie na zakup akcji spółki (…) za 10 mln. zł., zostały ustanowione na rzecz strony pozwanej zabezpieczenia. Jedną z form zabezpieczeń były hipoteki na nieruchomościach na których realizowane były inwestycje i których właścicielem była (…). Hipoteki ustanowiono na nieruchomościach położonych we W. i w K. przy ul. (…). Te ostatnie zostały obciążone trzema hipotekami umownymi w kwotach: 20, 5 i 7,5 mln zł na mocy oświadczenia (…) z dnia 19 stycznia 2007 r. M. dokonało szeregu innych możliwych zabezpieczeń m.in. na majątku wspólników (…) (G. A., R. A., J. P. (2)) jak: wystawienie weksli własnych in blanco, złożenie oświadczeń majątkowych, poręczenie wykonania zobowiązań emitenta, udzielenie nieodwołalnych, notarialnych pełnomocnictw do sprzedaży nieruchomości własności (…), pełnomocnictw do zawarcia umów przewłaszczenia na zabezpieczenie akcji w spółce (…) S.A. i udziałów w spółce (…) sp. z o.o…. Przewidziano możliwość zabezpieczenia, na żądanie M., poprzez ustanowienie hipotek na innych nieruchomościach (…) jak: nieruchomość przy ul. (…)/B., działki przy ul. (…), trzy działki przy ul. (…), nieruchomości lokalowej nr 1 i nr 4 przy ul. (…). W umowie zawartej przez strony postanowiono też, że w razie jej naruszenia M. może postawić należności z obligacji w stan natychmiastowej wymagalności wraz z niewykupionymi kuponami odsetkowymi.

(dow. zeznania świadka W. Ś. złożone w sprawie o sygn. akt I C 1842/08 podczas rozprawy w dniu 27 kwietnia 2010 r., k. 824 i nast., zeznania świadka G. A. w sprawie o sygn. akt I C 1842/08 podczas rozprawy w dniu 27 kwietnia 2010 r., k. 846/2 i nast., zeznania świadka J. P. (2) w sprawie o sygn. akt I C 1842/08 podczas rozprawy w dniu 24 czerwca 2010 r., k. 872 i nast. Oraz zeznania J. P. (2), k. 2659, B. Z., k. 2669, P. L. (1), k. 2667, D. U., (…), B. Z., k. 2669, A. Ł., k. 2668, umowa o współpracy z 2 listopada 2006 r., k. 900 i nast., propozycja nabycia obligacji, k. 932 i nast.)

Jedną z kolejnych inwestycji, którą chciała realizować (…) było nabycie rozpoczętej i częściowo wykonanej inwestycji tzw. oś. Śliczna. Na nabycie tej inwestycji w 2007 roku wyemitowane zostały obligacje na kwotę 5 mil. zł., na okres pół roku z kuponem odsetkowym 30 %. (…) wywiązała się z umowy w stosunku do M. w tej części, z tym że finalnie nie nabyła inwestycji oś. Śliczna, której cena nabycia wielokrotnie przekraczała kwotę 5 mil. zł. (cena inwestycji to ok. 120 mil. zł.). M. była przeciwna nabyciu inwestycji oś. Śliczna jednak wyraziła zgodę na jej finansowanie w zakresie kwoty 5 mil. zł. Pod koniec sierpnia 2007 roku (…) odstąpiła od umowy mającej na celu nabycie rozpoczętej inwestycji oś. Śliczna. Firma (…) (sprzedawca) zatrzymała uiszczoną przez (…) kwotę (część ceny) jako karę umowną. Spór między (…) i Firmą (…) zakończył się ostatecznie zawarciem porozumienia. Zaangażowanie środków w tę inwestycję spowodowało po stronie (…) wielomilionowe straty (ok. 20 mil. zł.) i brak środków na zapłatę not odsetkowych na rzecz M..

(dow. zeznania świadków, j.w.)

Pod koniec 2007 roku stały się wymagalne noty odsetkowe od obligacji wyemitowanych w 2006 roku, które nie zostały zapłacone. Wcześniej przedłużała się procedura mająca na celu uzyskanie hipotek na nieruchomościach (…) przy ul. (…) i ul. (…) w K., które to zabezpieczenia zostały zastąpione zastawem na akcjach spółki (…) nabytych przez (…) za pieniądze z emisji obligacji serii (…). W dniu 28 listopada 2007 r. doszło do zawarcia umowy restrukturyzacji zadłużenia między (…) i M. zgodnie z którą M. postanowiła się wstrzymać z podejmowaniem kroków mających na celu uzyskanie należnych jej not odsetkowych czy wykupu obligacji na okres 5 – 6 miesięcy, zaś (…) zobowiązała się sprzedać w tym okresie niektóre z własnych – niezabudowanych – nieruchomości (we W., na K., przy ul. (…)) i akcje spółki (…), a uzyskane z tego tytułu środki przekazać M..

(dow. umowa restrukturyzacji z 28 listopad a2007 r., k. 1396, zeznania świadków j.w.)

Osobami decyzyjnymi, w sprawach dot. finansowania (…) ze strony M. i grupy E., byli J. G. (2) i W. Ś., później tylko W. Ś.. Obaj zostali powołani do Rady Nadzorczej (…) z uprawnieniami do osobistego nadzoru. Osobami decyzyjnymi ze strony (…) byli J. P. (2) jako osoba z zarządu spółki, G. A. tzw. „szara eminencja”, osoba faktycznie posiadająca decydujący głos w sprawach spółki – główny akcjonariusz spółki, zasiadający w zarządzie spółki w latach 2004 – 2008, a następnie w Radzie Nadzorczej. Posiadane akcje z czasem przekazał synowi.

Współpraca stron przebiegała prawidłowo do końca 2007 roku.

(dow. zeznania świadków j.w., zeznania J. P. (2), k. 2659, )

W 2008 roku zaczęła się zmieniać w Polsce, na niekorzyść, sytuacja na rynku nieruchomości, doszło do wzrostu cen materiałów budowlanych, usług, z drugiej strony zmniejszyło się zainteresowanie klientów na zakup lokali. Nie było też chętnych do nabycia nieruchomości za ceny oferowane przez (…). W połowie roku udało się sprzedać nieruchomość przy ul. (…) w K., kwota 7 mil. zł uzyskana ze sprzedaży, zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez strony, została przeznaczona na obsługę zaległego zadłużenia wobec M. (kwota ta od razu została wpłacona przez nabywającego na zastrzeżony na ten cel rachunek w banku). (…) udało się też sprzedać akcje spółki (…), z tym że mimo zabezpieczeń dokonanych na rzecz M. jak zastaw na akcjach, odpowiednie wpisy do statutu spółki, (…), we wrześniu 2008 r., środki uzyskane ze sprzedaży akcji przeznaczyła na spłatę innych wierzycieli, w tym podwykonawców. W efekcie, M. zaczęła podejmować kroki prawne celem odzyskania zainwestowanych środków finansowych.

Jedną z dróg uzyskania częściowego zaspokojenia była możliwość pozyskania środków pieniężnych od nabywców lokali mieszkalnych znajdujących się w zakończonej już inwestycji przy ul. (…) w K.. W czerwcu/lipcu 2008 roku, nabywcy mieszkań zaczęli dopytywać w (…) kiedy zostaną zawarte umowy przenoszące własność. Pod koniec wakacji 2008 r. odbyło się spotkanie zorganizowane przez (…) z nabywcami lokali przy ul. (…). Wówczas padła propozycja, ze strony (…) – J. P. (2), zawierania umów sprzedaży lokali po zwolnieniu z hipoteki obciążającej nabywany lokal i udział w zamian za dopłaty określonych kwot przez nabywców. Wysokość dopłat została przedstawiona w okazanym nabywcom harmonogramie. Pierwotna propozycja dopłat mówiła o kwocie 2.000 zł. za metr kwadratowy. Dla M. – W. Ś., który w tym czasie były jedyną osobą decyzyjną ze strony M. – takie rozwiązanie okazało się akceptowalne, gdyż pozwalało na uzyskanie określonej kwoty pieniężnej bez potrzeby przeprowadzania postępowań sądowych/ egzekucyjnych. Gdy okazało się, że zainteresowanie możliwością nabycia „wolnych od hipotek” lokali jest większe niż zakładano pierwotnie, M. stwierdziło, że może zwiększyć ceny dopłat. Cena za metr kwadratowy była systematycznie podwyższana.

Rozwiązania j.w. nie dało się zastosować odnośnie inwestycji realizowanej przez (…) przy ul. (…), bowiem budowa przy ul. (…) trwała, a z uwagi na pogłębiające się zmiany na rynku nieruchomości, problemy finansowe (…) realizacja inwestycji opóźniała się.

(dow. zeznania świadków j.w., zeznania świadków B. B. (2), k. 2659)

Kwestia zawierania umów przyrzeczonych – przenoszących własność lokali mieszkalnych w zakończonej inwestycji przy ul. (…) w K. poruszana była przez osoby, które zawarły w latach 2005 i 2006 umowy przedwstępne od wiosny 2008 roku. Z pytaniami o zawarcie takich umów zainteresowani zwracali się do J. P. (2). Wówczas też zainteresowani zaczęli sprawdzać księgę wieczystą nieruchomości, w tym zapoznali się z wpisami hipotek na rzecz M.. Z czasem zaczęli zdawać sobie sprawę z pogarszającej się sytuacji finansowej (…) i w konsekwencji z sytuacji w jakiej sami się znaleźli. Po zebraniach do których doszło w 2008 roku wiedzieli, że bez dopłat nie uzyskają tytułu prawnego do opłaconych uprzednio, otrzymanych i wykańczanych we własnym zakresie mieszkań. Wiedzieli też, że trudno będzie uzyskać zwrot pożyczonych kwot.

Sama treść umów notarialnych została ustalona z notariuszami przed którymi dokonywano wszystkich transakcji dot. inwestycji przy ul. (…). M. i (…) zastanawiały się jaką formę prawną przypisać wpłatom dokonywanym przez klientów – dopłata czy pożyczka.

Ostatecznie zdecydowano się na zapis o pożyczce, którą (…) w przyszłości zwróci klientom mimo, że pieniądze wpłacane do depozytu notarialnego były przekazywane bezpośrednio M., a co do umów zawieranych w 2009 roku w przeważającej części na rzecz M. oraz na rzecz innych mniejszych wierzycieli, którzy zaczęli wpisywać hipoteki na nieruchomości. Wysokość dopłat pierwotnie ustalono na kwotę 2.000 zł. od m.kw. lokalu mieszkalnego i 1.000 zł. od m.kw. miejsca postojowego.

Umowy zawierano „hurtowo” często do godzin nocnych. Często przy zawieraniu umów w kancelarii notarialnej obecny był W. Ś., który sprawdzał czy pieniądze od klientów faktycznie wpłynęły na konto.

Pod koniec września 2008 r. M. wysłało do (…) maila w którym wskazano nowy sposób ustalania wysokości kwot do dopłaty, uzależniony od powierzchni lokalu. Wysokość żądanych dopłat/pożyczek określona w sporządzonym harmonogramie wzrosła do kwoty 2.500 zł. za metr kw.. później do kwoty 3.000, 3.500, 4.000 zł., 4.500 zł. za metr kw. Wysokość dopłat ustalał M. i „sztywno” uzależniał możliwość zawarcia umowy przyrzeczonej od uiszczenia kwoty przez M. podyktowanej. Same umowy zawierano dokąd było to możliwe czyli do początku 2009 roku, kiedy to ilość wniosków o wpis hipotek na zabezpieczenie wierzytelności posiadanych w stosunku do (…) przez innych wierzycieli czy rozpoczynające się postępowania komornicze wobec (…) uczyniły niemożliwym zawieranie kolejnych umów.

Łącznie wysokość pożyczonych kwot zamknęła się w kwocie ok. 16,5 mil. zł.

Klienci godzili się na zwieranie umów na warunkach dyktowanych im przez (…) i M. znajdując się w sytuacji przymusu ekonomicznego. Po zawarciu umów przedwstępnych nie byli informowani o sytuacji (…) jako, że ta nie miała obowiązku informować klientów o zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, zawieranych umowach z podmiotami trzecimi.

(dow. zeznania świadków, j.w., zeznania świadków B. B. (2), k. 2659, J. P. (2), k. 2659, zeznania członków grupy j.w.)

Na wiosnę 2009 r. został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością układu przez (…). Na układ nie wyraził zgody M. W dniu 5 maja 2009 r. została ogłoszona (…) S.A. Na liście wierzytelności umieszczono wierzytelności członków grupy z tytułu ww. dopłat – kategoria IV zaspokojenia.

Bezpośrednim powodem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości było niewykupienie przez (…) kuponów odsetkowych (ze względu na trudną sytuację finansową) i postawienie przez M. należności z obligacji w stan natychmiastowej wymagalności.

Postępowanie upadłościowe toczy się do sygn. akt VIII GUp 10/09/S. S. majątku z którego możliwe było uzyskanie kwoty celem zaspokojenia wierzytelności jest niezabudowana nieruchomość której właścicielem od 2007 roku jest (…), a położonej przy ul. (…) w K.. M., która wcześniej nie miała wpisanej na tej nieruchomości hipoteki (nie zabiegała o to, bo nieruchomość była obciążona hipotekami na rzecz banków), wniosła o wpis hipoteki przymusowej.

Na datę wydania orzeczenia w niniejszej sprawie, zgodnie z pismem Syndyka z dnia 24 sierpnia 2022 r., z nieruchomości położonej na K., udało się sprzedać wydzieloną, północną, część gruntu. Po zrealizowaniu planu podziału kwoty uzyskanej ze sprzedaży zaspokojono w całości roszczenia wierzycieli rzeczowych; wierzycieli II (11 podmiotów) i III (7 podmiotów) kategorii. Syndyk sporządził plan podziału wierzycieli IV kategorii, gdzie na dzień sporządzenia planu podziału tj. 17 sierpnia 2022 r., łączna kwota wierzytelności wynosiła 123.378.375,75 zł. Kwota podlegająca podziałowi wynosiła 3.820.581,28 zł. Wszyscy wierzyciele IV kategorii (354 osoby) uzyskają spłatę w wysokości 3,1 % swoich roszczeń. Z informacji Syndyka wynika też, że ze składników majątku upadłego z którego można uzyskać dalsze kwoty do podziału na rzecz wierzytelności pozostają dwie pozycje: niesprzedana, wydzielona część nieruchomości K. co do której prowadzona jest procedura sprzedaży z wolnej ręki oraz roszczenie w stosunku do Gminy Miejskiej K. o odszkodowanie w związku z przejęciem na własność przez (…) części nieruchomości K. pod budowę dróg. Obie pozycje wymagają czasu na uzyskanie kwot, a to wobec braku chętnych do nabycia pozostałej części nieruchomości K. oraz przewidywanego sporu z (…) co do odszkodowania. Maksymalna łączna kwota potencjalnych środków mogących stanowić przedmiot podziału pomiędzy wierzycieli IV kategorii może wynieść ok. 32.000.000 zł., co biorąc pod uwagę łączną kwotę wierzytelności w kategorii IV może dać maksymalny łączny procent wypłat w wysokości ok. 25 % wartości każdego z wierzycieli.

Wierzytelności, z tytułu umów pożyczek, do masy upadłości zgłosili m.in. członkowie grupy.

Wysokość wierzytelności poszczególnych członków grupy, ujęta na liście wierzytelności (IV kategoria zaspokojenia) oraz wysokość kwot przypadających na poszczególnych członków grupy wynosi:

E. G. (1) – wierzytelność 68.210 zł., wypłata 2.112,22 zł.
J. M. (1) – wierzytelność 70.150,35 zł., wypłata 2.172,30 zł.
A. S. (1) – wierzytelność 72.097,18 zł., wypłata 2.232,59 zł. (nabywca wierzytelności zgłoszonej do masy upadłości przez J. S. (3))
J. K. i A. K. (1) – wierzytelność 97.762 zł., wypłata 3.027,36 zł. A. C. – wierzytelność 99.747,08 zł., wypłata 3.088,81 zł.
J. P. (1) i Z. P. – wierzytelność 101.361,25 zł., wypłata 3.138,79 zł.
R. P. – wierzytelność 111.598,10 zł., wypłata 3.455,79 zł.
Z. B. (1) i M. B. (1) – wierzytelność 116.887,34 zł., wypłata 3.619,58 zł.
B. D. – wierzytelność 121.810,49 zł., wypłata 3.772,03 zł.
H. Z. i K. Z. – wierzytelność 124.996,50 zł., wypłata 3.870,69 zł.
M. D. (1) i M. D. (2) – wierzytelność 135.104,37 zł. wypłata 4.183,69 zł.
M. M. (1) i P. M. (1) – wierzytelność 135.777,47 zł., wypłata 4.204,54 zł.
B. S. (1) – wierzytelność 143.269,63 zł., wypłata 4.436,54 zł.
I. C. i W. C. – wierzytelność 158.153,10 zł., wypłata 4.897,43 zł.
K. K. (1) i J. O. (1) – wierzytelność 150.845,41 zł., wypłata 4.671,14 zł.
A. J. i D. L. – wierzytelność 187.135,86 zł., wyłata 5.794,92 zł. (pierwotnie uznano roszczenie w kwocie 492.640,86 zł., zmniejszono je o kwotę 305.505 zł. tj. równowartość mieszkania przy ul. (…) w K.)
A. K. (2) i K. K. (2) – wierzytelność 151.876,03 zł., wypłata 4.703,05 zł.
A. N. – wierzytelność 162.698,32 zł., wypłata 5.038,18 zł.
Z. B. (2) i T. B. – wierzytelność 161.193,20 zł., wypłata 4.991,57 zł.
D. N. – wierzytelność 177.054,83 zł., wypłata 5.482,75 zł. (pierwotnie uznano roszczenie w kwocie 340.654,85 zł., zmniejszono je o kwotę 163.600,02 zł. tj. równowartość ceny mieszkania przy ul. (…) w K.)
J. Z. (1) i J. Z. (2) – wierzytelność 172.522,02 zł., wypłata 5.342,38 zł.
A. S. (2) i P. S. – wierzytelność 174.532,29 zł., wypłata 5.404,63 zł.
A. L. – wierzytelność 177.694 zł., wypłata 5.502,54 zł. (następca prawny wierzyciela T. J.)
B. S. (2) i T. S. – wierzytelność 182.269,03 zł., wypłata 5.644,21 zł.
J. Z. (1) – wierzytelność 187.290,64 zł., wypłata 5.799,71 zł.
D. P. i M. P. – wierzytelność 187.540,79 zł., wypłata 5.807,46 zł.
E. M. i S. M. – wierzytelność 200.751,65 zł., 6.216,55 zł.
B. M. i J. M. (2) – wierzytelność 202.259,50 zł., wypłata 6.263,24 zł.
E. B. i M. B. (2) – wierzytelność 235.060 zł., wypłata 7.278,96 zł.
J. S. (1) – wierzytelność 238.283,94 zł., wypłata 7.378,79 zł.
G. G. (1) i M. G. – wierzytelność 238.376,82 zł., wypłata 7.381,67 zł.
D. S. i W. S. – wierzytelność 271.213,04 zł., wypłata 8.398,49 zł.
A. B. i W. B. (1) – wierzytelność 282.645,96 zł., wypłata 8.752,52 zł.
M. W. – nie zgłosił roszczenia do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

(dow. postanowienie o ogłoszeniu upadłości z 5 maja 2009 r., sygn. VIII GU 26/09/S, k. 1557; zgłoszenia wierzytelności, k. 1794; kopie z akt VIII GU 26/09/S, k. 1807; pisma Syndyka, k. 1409, 1437, 2635, 3295, 3367, pismo syndyka z dnia 24 sierpnia 2022 r., k. 3745)

Z opinii sporządzonej przez (…) Ekonomiczny w K. do niniejszej sprawy wynika, że (…) była spółką o bardzo wysokim ryzyku o czym świadczy współczynnik zalewarowania (stosunek aktywów do kapitału własnego wynosił 19,8 : 1 przed emisją obligacji i 53,2 : 1 po emisji co jest wartością ekstremalnie wysoką), parametr β znacząco powyżej średniej rynkowej, ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa i niestabilna polityka w zakresie nabywania aktywów (zmiany decyzji, nabywanie innych nieruchomości niż pierwotnie planowane itp.). Dla (…) ryzyko wynikające z emisji obligacji wiązało się przede wszystkim z możliwością obsługi długu, tzn. zdolnością do spłaty odsetek (stosunkowo wysokich, chociaż mniejszych niż wynikłoby to sytuacji przedsiębiorstwa) oraz z możliwością wykupienia obligacji w terminie (terminy wykupu obligacji były krótkie – dwa lata – jak na cykl pracy w działalności deweloperskiej).

Oprocentowanie obligacji było istotnie obniżone w stosunku do ryzyka związanego z funkcjonowaniem (…). Oprocentowanie nie pokrywało nawet ryzyka systematycznego, nie wspominając o ryzyku specyficznym oraz ryzykach wynikających z funkcji jakie obligacje miały lub mogły spełnić. Decyzja M. o nabyciu obligacji może dziwić, chyba że wynikała z wewnętrznych kalkulacji ryzyka M. i bazowała na podejściu portfelowym, w którym ryzyko kalkulowane jest globalnie (na poziomie korporacyjnym) i na tym samym poziomie zarządzane, a nie sterowane indywidualnie na każdej spółce z osobna.

Stosunek aktywów do kapitałów własnych wynosił 19,8 : 1 przed emisją obligacji i 53,2 : 1 po emisji obligacji. Należy podkreślić, że emisja nie została zrealizowana w całości (planowano 150 mil. zł.). gdyby tak się stało stosunek aktywów do kapitału własnego wynosiłby 82,9 : 1.Wszystkie wskazane wyżej parametry świadczą o ekstremalnie wysokiej dźwigni finansowej, która w sytuacji najdrobniejszych zawirowań na rynku i niepowodzeń operacyjnych akcyjnych może szybko doprowadzić do upadłości przedsiębiorstwa. Współczynniki wyglądałby korzystniej, gdyby zestawić wartość emisji z wartością aktywów, jednak podejście to nie byłoby metodycznie słuszne, ponieważ większość aktywów jeszcze przed emisją obligacji była finansowana długiem.

Rynek obligacji korporacyjnych w latach 2006 – 2009 w Polsce praktycznie nie istniał. Sporadyczne emisje zwykle kierowane do bardzo wąskiej grupy inwestorów i „szyte na miarę” z uwagi na realizację interesów inwestorów i emitentów (a więc wysoce zindywidualizowane) nie mogą być podstawą kalkulacji średniego poziomu oprocentowania na całym rynku. Byłby to błąd metodyczny.

Ocena sytuacji finansowej (…) w wyniku zaciągnięcia zobowiązań z tytułu emisji obligacji na kwotę 66,5 mil. zł. na rzecz M. wymaga w pierwszej kolejności oceny sytuacji finansowej jaka występowała pod koniec 2006 roku. Na koniec tego roku obrotowego spółka miała odzwierciedlone w swoim sprawozdaniu finansowym skutki zaciągniętego przedmiotowego zobowiązania. Porównując parametry finansowe między 2005 i 2006 wskazać należy, że w 2006 (…) środki pozyskane z emisji obligacji – ok. 68,1 mil. zł., i z kredytów – ok. 33,3 mil. zł. przeznaczyła na spłatę zobowiązań finansowych i odsetek – ok. 7,6 mil. zł. W 2006 roku spółka zrealizowała ujemne przepływy pieniężne na działalność operacyjną w kwocie ok. 98,3 mil. zł. W wyniku pozyskanych środków finansowych zwiększyło się zadłużenie spółki. Zobowiązania ogółem były ponad 52 razy większe od kapitału własnego. Poziom zadłużenia spółki był ekstremalnie wysoki. Aktywa netto pozwalały pokryć 1,9 % zobowiązań spółki. Na koniec 2006 roku poziom rentowności był niższy niż rok wcześniej (odsetki w ujęciu memoriałowym wynosiły na koniec 2006 roku 0,6 mil. zł., a średni koszt finansowania długu wzrósł z 0,04 % do 0,76 %. Zasadniczy koszt związany z emisją obligacji miał przypaść na dwa kolejne lata obrotowe. W wyniku emisji obligacji poprawił się wskaźnik płynności finansowej. Mimo to sytuacja (…) na koniec 2006 roku zasadniczo nie uległa poprawie. Dodatkowo wzrost zadłużenia ekstremalnie zwiększył ryzyko niewypłacalności.

W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie – wydruki arkuszy prezentujących plany finansowe, zawarte w nich zestawienia liczbowe nie poparte żadnymi wyjaśnieniami co do przyjętych założeń w zakresie metodyki planowania jak i danych wyjściowych – nie sposób dokonać ich weryfikacji . Na podstawie historycznych wyników działalności spółki można ustalić, że aby obsłużyć zadłużenie zaciągnięte w postaci emisji obligacji spółka potrzebowałby dodatkowo wypracować na poziomie działalności operacyjnej 16,6 mil. zł. zysku rocznie, przy założeniu zadłużenia na poziomie 66,5 mil. zł. przy kuponie odsetkowym 25 % w skali roku. Na podstawie wskaźników rentowności operacyjnej za lata 2003 – 2006 przy przyjęciu scenariusza średniego spółka rocznie musiała by wypracować dodatkowo przychody ze sprzedaży na poziomie 413,2 mil. zł., czyli musiałby zwiększyć obroty z sprzedaży dodatkowo 12 razy, przy przyjęciu scenariusza optymistycznego przychody musiałby wzrosnąć o 227,9 mil. zł. Obydwa scenariusze zakładają, że spółka utrzyma minimalny poziom rentowności.

(dow. opinia UE w K., k. 3145, opinia uzupełniająca, k. 3313, opinia uzupełniająca, k. 3390)

Przed tut. Sądem do sygn. akt I C 1842/08 toczyła się sprawa z powództwa klientów (…) przeciwko (…) S.A. w upadłości i M., w której została stwierdzona nieważność trzech hipotek ustanowionych na nieruchomości położonej przy ul. (…) w K.. W sprawie tej zwrócono m.in. uwagę na podejmowanie przez stronę pozwaną szczególnych czynności asekuracyjnych, wyraźnie pogarszających sytuację pierwotnych wierzycieli dewelopera i to przy pełnej świadomości tego stanu rzeczy u ww. podmiotów, po uprzednim kontraktowym „zablokowaniu” możliwości podjęcia działań asekuracyjnych przez pierwotnych wierzycieli, zainteresowanych najbardziej efektywnym ukończeniem inwestycji. W treści umów przedwstępnych zawarte zostały negatywne klauzule wyłączające ujawnianie uprawnienia nabywców o przeniesienie prawa własności wyodrębnionego lokalu w księdze wieczystej, służące utrzymaniu przez dewelopera odpowiedniego poziomu zdolności kredytowej w obrocie prawnym, umożliwiającej mu nieskrępowaną ekspansję działalności gospodarczej. Klauzule te były znane stronie pozwanej w czasie trwania współpracy. Czynności asekuracyjne strony pozwanej jako nowego wierzyciela dewelopera stanowiły jeden z zamierzonych rezultatów nierzetelnego postępowania dewelopera przy świadomości tej nierzetelności ze strony pozwanego M.. Ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości, objętej ww. inwestycją, z pierwszeństwem przed wierzycielami pierwotnymi stanowiło element odpowiedniej „kalkulacji” prawnej i ekonomicznej strony pozwanej. Wg Sądu Najwyższego, nieodpowiedzialna i nieracjonalna działalność gospodarcza dewelopera, prowadząca do ustanowienia zabezpieczeń hipotecznych na rzecz jednego, znaczącego wierzyciela, wbrew postanowieniom umów przedwstępnych oraz w konsekwencji dozwolenie na „przejmowanie inicjatywy” w zakresie finalizowania przedsięwzięcia inwestycyjnego przez stronę pozwaną – M. w postaci propozycji podwyższania ceny lokali mogło być ocenione jako postępowanie nierzetelne, niezgodne z zasadami współżycia społecznego i regułami deontologii zawodowej deweloperów.

(dow. sprawa o sygn. I C 1842/08, wyrok z 24 czerwca 2010 r., k. 993, wyrok SN III CSK 181/11, k. 890 i nast. )

W kolejnej sprawie, która toczyła się przed tut. sądem do sygn. akt I C 952/09 Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną, do sygn. akt III CSK 300/11, uznał – wobec wiążących ustaleń Sądu II instancji – zarzut naruszenia art. 58 § 2 k.c. przez nieuwzględnienie, że ustanowienie hipoteki na nieruchomości położonej przy ul. (…) w K. było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd Najwyższy za naruszającą zasady współżycia społecznego uznał realizację tej hipoteki przez stronę pozwaną M. (tam powodową) wobec następców prawnych zmarłego klienta (…) (art. 5 k.c.). – „nieodpowiedzialna i nieracjonalna działalność gospodarcza dewelopera, prowadząca do ustanowienia zabezpieczeń hipotecznych na rzecz jednego, znaczącego wierzyciela, wbrew postanowieniom umów przedwstępnych i w konsekwencji dozwolenie na „przejmowanie inicjatywy” w zakresie finalizowania przedsięwzięcia inwestycyjnego przez pozwanego w postaci propozycji podwyższania ceny mieszkań dla powodów, może być zatem oceniane jako postępowanie nierzetelne, niezgodne z zasadami współżycia społecznego i regułami deontologii zawodowej deweloperów (art. 58 § 2 k.c.).”

(dow. sprawa o sygn. I C 952/09, wyrok SN III CSK 300/11, k. 1421)

Przed tut. Sądem Wydziałem Karnym toczą się dwie sprawy pozostające w związku z działalnością (…). W sprawie o sygn. III K 399/12, gdzie jako oskarżeni występują J. P. (2), G. A., B. Z., K. D., P. K., A. Ł. sporządzane są kolejne opinie uzupełniające. Kolejna sprawa rozpoznawana jest do sygn. akt III K 324/11. W żadnej ze spraw nie wydano wyroku.

(dow. zapisek urzędowy, k. 3509, ksero aktu oskarżenia z 19 grudnia 2021 r., k. 2722 (dot. III K 399/12)

Pozew został złożony na dzienniku podawczym w dniu 2 maja 2022 r. W piśmie z dnia 25 września 2012 r. (k. 1055), wniesionym do sądu w dniu 26 września 2012 r., pełnomocnik powoda wskazał, że do grupy przystępują J. i A. K. (1) i D. i W. S.. Po wydaniu w sprawie, w dniu 28 listopada 2012 r. (k. 2171), postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym i oddaleniu zażalenia strony pozwanej na w.w. postanowienie przez Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z dnia 26 marca 2014 r. (k. 2252) oraz po dokonaniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, zgodnie z postanowieniem sądu z dnia 28 października 2014 r. (k. 2309), w piśmie procesowym z dnia 24 lutego 2015 r. (k. 2332) powód wskazał, że do postępowania grupowego przystępują następujące osoby: [dane 6 osób].

(dow. prezentata na pozwie, k. 2 i pisma na kartach wskazanych j.w.)

Przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, do sygn. akt I Co 692/12/S, zarejestrowano wniosek m.in. A. S. (1), B. S. (1), D. P., M. P., A. K. (2), K. K. (2) o zawezwanie do próby ugodowej. Jako uczestnika wskazano M.. Na wyznaczonym posiedzeniu w dniu 26 luty 2013 r. nie doszło do zawarcia ugody.

(dow. protokół z 26 lutego 2013 r., sygn. akt I Co 692/12/S, k. 2420, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, k. 2421)

W dniu 2 października 2015 r. zmarł [dane 1 członka grupy]. Spadek po zmarłym nabyli: [dane 2 osób]. Na mocy umowy o częściowy dział spadku z dnia 19 listopada 2015 r. wierzytelność dochodzona niniejszym pozwem przeszła na [dane 1 osoby].

(dow. akt poświadczenia dziedziczenia, k. 2486, umowa częściowego działu spadku, k. 2488)

W dniu 27 grudnia 2014 r. zmarł [dane 1 członka grupy]. Spadek po zmarłym nabyli żona [dane 3 osób]. W dniu 24 stycznia 2017 r. spadkobiercy zawarli umowę o częściowy dział spadku zgodnie z którą [dane 1 osoby] przysługuje prawo dochodzenia wierzytelności dochodzonej pozwem, z tytułu umowy pożyczki kwoty 177.694 zł. .

(dow. akt poświadczenia dziedziczenia, k. 2581, umowa darowizny udziałów, k. 2583)

Stan faktyczny sprawy ustalono w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały i których prawdziwość w ocenie sądu nie budziła wątpliwości.

Treść zeznań złożonych w 2010 roku, w sprawie o sygn. akt I C 1842/08 przez świadków G. A., W. Ś. (rozprawa w dniu 27 kwietnia 2010 r.) i przez świadka J. P. (2) (rozprawa dnia 24 czerwca 2010 r.) dopuszczono jako dowód z dokumentu w niniejszej sprawie (k. 2167). Zeznania złożone wówczas posłużyły jako podstawa do oceny wiarygodności zeznań złożonych przez świadków J. P. (2), G. A., W. Ś.. Zwrócić należy uwagę na szczegółowość relacji poszczególnych świadków złożonych w krótkim okresie czasu od czasu gdy miały miejsce zdarzenia o których zeznawali świadkowie. Oceny wiarygodności zeznań poszczególnych osób słuchanych w sprawie o sygn. I C 1842/08 dokonał sąd orzekający w tamtej sprawie i ocena ta w całości zasługuje na powielenie.

Za wiarygodne uznano zeznania złożone przez świadków: J. P. (2), G. K., G. A., B. B. (3) (nabywca lokalu przy ul. (…)), B. Z. (wice prezes w (…) od 2006 r.), M. K. (nabywca lokalu przy ul. (…) i członek zarządu wspólnoty w tamtym czasie).

Odnośnie zeznań świadka P. L. (2) – k. 2667 – (prezes później wice prezes, później pełnomocnik (…)), stwierdzić należy, że oprócz ogólnych informacji dot. (…) wynikających również z szeregu innych dokumentów dołączonych do akt sprawy, relacja świadka obejmowała jego osobistą ocenę działalności spółki i jej sytuacji finansowej na przestrzeni lat. Stąd zeznania świadka w zasadzie zostały pominięte przy ustalaniu stanu faktycznego jako przedstawiające informacji ustalone w oparciu o inny materiał dowodowy i poza tym zawierające niczym nie poparte oceny. Dodać można, że przy przedstawieniu (…) jako świetnie prosperującej spółki świadek w 2007 roku sprzedał akcje, które w niej posiadał.

Zeznania złożone przez świadka D. U. – k. 2668 – pominięto jako, że świadek nie posiadał informacji istotnych dla ustaleń stanu faktycznego. Podobnie świadek A.

Ł. – k. 2668/2 – (księgowy (…)) poza informacjami o bardzo dobrej sytuacji spółki w 2006 roku oraz, że spółka miała kilka rachunków, ale wszystkie transakcje odbywały się przez jeden – główny rachunek nie miał wiedzy o faktach istotnych dla sprawy, poza ogólnymi stwierdzeniami, które szczegółowo ustalono w oparciu o inne wiarygodne dowody.

Zeznania złożone przez członków grupy co do zasady uznano za wiarygodne. Pewne różnice co do ralacjonowanych faktów wynikają z innego zakresu wiedzy i świadomości. Nie zasługują na wiarę np. jednostkowe twierdzenia, że sytuacji finansowa (…) w tym czasie była dobra, a problem wynikał jedynie z roszczeń M..

Do powyższego dodać należy, że oczywistym jest, że relacje poszczególnych świadków czy członków grupy należy ocenić przy uwzględnieniu którą z zainteresowanych stron dana osoba reprezentowała – punkt widzenia której strony przedstawiała. Co istotne oceniając fakty przekazane przez poszczególne osoby, przy uwzględnieniu treści wynikającej z dokumentów, układają się one w logiczną całość, chronologicznie występujące po sobie zdarzenia które co do szczegółów wymagały wnikliwej analizy. Dotyczy to np. kwestii z czyjej inicjatywy doszło do zrealizowania scenariusza dopłat do już zapłaconych lokali mieszkalnych z konkluzją, że z inicjatywy (…) do której przychodzili nabywcy przestraszeni tym, że nie uzyskają własności lokali mieszkalnych za które zapłacili całą cenę i które zostały już im przekazane do posiadania. Co do wysokości dopłat wprost świadek W. Ś. zeznań, że to M. ustalała wysokość dopłat, a widząc ilu jest zainteresowanych podnosiła wysokość żądanych dopłat (vide: zeznania w sprawie I C 1842/08).

Odnośnie opinii sporządzonej przez (…) Ekonomiczny w K. wskazać należy, że sporządzona opinia podstawowa pisemna i uzupełniające pisemne okazały się rzetelne, kompletne i wystarczające do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie i następnie do dokonania oceny zgłoszonych roszczeń i podniesionych zarzutów przez każdą ze stron procesu.

Pominięto pozostałe wnioski dowodowe jako zbędne do ustaleń stanu faktycznego przy uwzględnieniu żądania pozwu, podstawy faktycznej powództwa, zarzutów strony pozwanej i ich uzasadnienia. W sprawie przeprowadzono szeroko zakrojone postępowanie dowodowe, fakty konieczne do poczynienia ustaleń celem dokonania analizy prawnej żądań i zarzutów okazały się wystarczające. W niniejszej sprawie, pozew wpłynął do sądu w 2012 roku, postępowanie dowodowe toczyło się bez zbędnej zwłoki i okres oczekiwania na wydanie orzeczenia merytorycznego przez sąd I instancji przemawiał za pominięciem tych wniosków dowodowych których przeprowadzenie nie miałoby wpływu na treść orzeczenia.

Dowód z opinii biegłego „na okoliczność sytuacji finansowej (…) S.A. z siedzibą w K., jaka zaistniałby po realizacji założeń i (…) S.A. z siedzibą w K. poczynionych z uwzględnieniem uzyskania przez tę spółkę od strony pozwanej kwoty 66,5 mln zł z tytułu emisji obligacji, w tym zwłaszcza przychodów i zysków z inwestycji, na które (…) S.A. z siedzibą w K. miała przeznaczyć środki z obligacji – ostatnia część postanowienia dowodowego z dnia 7 maja 2018 r.” został przeprowadzony w zakresie w jakim to było możliwe. Z opinii (…) Ekonomicznego w K. wynika, że w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy nie sposób odpowiedzieć na to pytanie szerzej niż wskazano w opinii. Wobec zarzutów do opinii podstawowej instytut ustosunkował się i do zarzutów dotyczącej tej kwestii w opinii uzupełniającej. Odpowiedź na to pytanie zawierają też konkretne ustalenia stanu faktycznego, jak: zasady współpracy stron, posiadane aktywa (…), realizowane przez tę spółkę faktyczne inwestycje … Zwrócić należy uwagę też na ten fragment opinii w którym biegli wskazali, że z uwagi na charakter prowadzonej przez (…) działalności gospodarczej – deweloperskiej niemożliwym było osiągnięcie w skali dwóch lat zysku umożliwiającego wykup obligacji.

Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym „członka grupy lub podgrupy przesłuchuje się w charakterze strony”. Sąd nie znalazł podstaw prawnych do przeprowadzania dowodu z zeznań poszczególnych członków grupy pod nieobecność pozostałych członków grupy. Procedura taka byłaby zasadna w odniesieniu do dowodu z zeznań świadków. Od razu wskazać należy, na subsydiarny charakter samego dowodu z zeznań członków grupy, traktowanych w tym aspekcie jak powód oraz na brak przepisów „dyscyplinujących” w sytuacji odmowy złożenia zeznań czy odpowiedzi na poszczególne pytania.

Sąd zważył, co następuje:

Pozew został wniesiony przez powoda, będącego reprezentantem grupy składającej się z 49 osób, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy i wyraziły zgodę co do osoby reprezentanta grupy. Pozwem zostały objęte roszczenia o naprawienie w formie pieniężnej szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, który w odniesieniu do członków grupy ma tę samą postać. Jest on ukształtowany poprzez zespół faktów, jednakowych dla wszystkich członków grupy, dotyczących ich relacji z Firmą (…) S.A. w K. (zawieranie umów przedwstępnych ustanowienia odrębnej własności lokali i ich sprzedaży w stanie wolnym od obciążeń i praw osób trzecich z klauzulą zakazującą nabywcom ujawniania roszczeń w księdze wieczystej, uiszczenie wpłat pokrywających całkowitą cenę nabycia ww. lokali, niewykonanie w terminie z tych samych przyczyn umów przedwstępnych zawartych z nabywcami przez (…), uzależnienie zawarcia umów przyrzeczonych od zawarcia umów pożyczek oraz upadłość (…) w dniu 5 maja 2008 r.) oraz relacji strony pozwanej z (…) i z członkami grupy (umowa o współpracy w zakresie emisji obligacji, ustanowienie hipotek na nieruchomościach, w tym położonej przy ul. (…) w K., celem zabezpieczenia roszczeń strony pozwanej – obligatariusza, dodatkowa emisja obligacji w związku z inwestycją p.n. „os. (…)”, uiszczanie w sytuacji przymusowej dopłat do lokali w formie pożyczek udzielonych (…), z których środki były przekazane stronie pozwanej, stanowiących warunek bezobciążeniowego nabycia praw własności lokali, stwierdzenie przez sąd nieważności hipotek ustanowionych na nieruchomości położonej przy ul. (…)).

Pozwem objęto więc roszczenia, które są wywodzone ze zdarzeń faktycznych identycznych lub podobnych dla wszystkich członków wchodzących w skład grupy. Członkowie grupy żądali (po sprecyzowaniu żądań) zapłaty sum równych udzielonym pożyczkom, które zostały przekazane przez (…) stronie pozwanej, wraz z podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Same roszczenia ujednolicono w 12 podgrupach wyodrębnionych na podstawie zbliżonego poziomu pożyczek, które na potrzeby określenia identycznej wysokości roszczeń w podgrupach zostały obniżone w stosunku do pożyczek rzeczywistych nie więcej niż o 33 %. Ujednolicenie nastąpiło więc przy uwzględnieniu podobnych – w sensie rozmiaru szkody – opisanych skutków czynu niedozwolonego.

Wobec przyjęcia sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym na obecnym etapie postępowania należało dokonać weryfikacji twierdzeń pozwu w kierunku ustalenia, czy wskazanym w pozwie członkom grupy przysługują w istocie dochodzone przez nich roszczenia.

Na wstępie zaznaczyć należy, że zgonie z art. 316 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Uwaga ta poczyniona została z uwagi na zarzut podniesiony przez stronę pozwaną odnoszący się do równolegle toczącego się postępowania upadłościowego i możliwości uzyskania zaspokojenia przez członków grupy w postępowaniu upadłościowym. Brak podstaw do tego, aby wstrzymywać się z wydaniem orzeczenia w niniejszej sprawie do czasu zakończenia postępowania upadłościowego. W efekcie, wyrok wydany został przy uwzględnieniu stanu rzeczy istniejącego na datę zamknięcia rozprawy.

Powód w piśmie z dnia 11 grudnia 2012 r. wskazał, że odpowiedzialność strony pozwanej opiera się na art. 415 k.c., art. 439 k.c. (czyn własny), art. 422 k.c. (w zakresie pomocnictwa) za szkodę członków grupy w pełnej wysokości pożyczek, a co do podstawy odpowiedzialności z art. 422 k.c. w zakresie w jakim M. świadomie skorzystała ze szkody członków grupy, a więc w zakresie w jakim kwoty pożyczek zostały przelane na konto M.. (k. 1488 – T VIII)

Przedstawiając skrótowo okoliczności ustalone w sprawie należy zwrócić uwagę na następujące zdarzenia. W latach 2005-2006 członkowie grupy zawierali z deweloperem (…) – w formie aktu notarialnego i w zwykłej formie pisemnej – umowy przedwstępne ustanowienia odrębnej własności lokali i ich sprzedaży w stanie wolnym od wszelkich obciążeń i praw osób trzecich, które miały powstać w budynku przy ul. (…) w K.. W każdej umowie zawarte było postanowienie zakazujące ujawniania przez nabywców lokali w księdze wieczystej ich roszczeń o przeniesienie prawa własności lokalu bez zgody (…), pod rygorem rozwiązania umowy. Na poczet cen sprzedaży lokali klienci, w tym członkowie grupy, zapłacili 100 % wartości lokali; ich łączne zaangażowanie finansowe w tę inwestycję wyniosło ponad 40 mln zł. W 2006 roku (…) podjęła starania o pozyskanie dodatkowych źródeł finansowania, które doprowadziły ją do podjęcia współpracy z M.. Umowa o poufności została zawarta w dniu 31 sierpnia 2006 r., a w dniu 2 listopada 2006 r. została zawarta ramowa umowa o współpracy (…) i M.. Zgodnie z umową z dnia 2 listopada 2006 r. ustalono łączną wartość emisji (150 mln zł), jej cel i inne kwestie jak: wysokość oprocentowania obligacji każdej emisji (25 % rocznie), termin wykupu pierwszego kuponu odsetkowego (po roku od każdej emisji) i formy zabezpieczenia wierzytelności. W związku zaś z emisją obligacji 4 serii o łącznej wartości 66,5 mln zł.; przeznaczonych: trzy pierwsze na (re)finansowanie zakupu nieruchomości położonych we W., K.-W. i W. i ostatniej na sfinansowanie bieżącej działalności (…) – kupno akcji T.-T.) zostało ustanowionych na rzecz strony pozwanej szereg zabezpieczeń, w tym hipoteki na nieruchomościach położonych we W. i K. przy ul. (…). Nieruchomość przy ul. (…) obciążona została trzema hipotekami umownymi w kwotach: 20, 5 i 7,5 mln zł. Wpisu hipotek dokonano dnia 19 marca 2007 r. Biorąc pod uwagę zakres zabezpieczeń doszło do tzw. multiplikacji zabezpieczeń hipotecznych udzielonych M.. W umowie z dnia 2 listopada 2006 r. postanowiono też, że w razie jej naruszenia strona pozwana może postawić należności z obligacji w stan natychmiastowej wymagalności wraz z niewykupionymi kuponami odsetkowymi. W efekcie, nawiązana współpraca znacznie przekraczała ramy powszechnie akceptowanego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza że (…) od samego początku realizacji transakcji nie była w stanie wywiązać się z zobowiązań względem M., przy jednoczesnej świadomości po stronie M. istnienia innych wierzycieli (…), małego kapitału własnego spółki, odmowy finansowania inwestycji ze strony banków. W 2007 roku, mimo zmieniającej się sytuacji na rynku nieruchomości na świecie i w Polsce, strony dokonały kolejnej ryzykownej transakcji zwiększającej możliwość niepowodzenie inwestycji już realizowanych przez (…) poprzez emisję obligacji o wartości 65 mil. zł. M. podjęła się częściowego finansowania zakupu, rozpoczętej przez innego dewelopera, inwestycji tzw. oś. Śliczna w K., gdzie cena nabycia rozpoczętej inwestycji (ok. 12 mil. zł.) miała w zostać pokryta m.in. poprzez dokonanie kolejnej emisji obligacji o wartości 5 mln zł. z oprocentowaniem 30 %. Co prawda obligacje z tej emisji zostały wykupione, noty odsetkowe zapłacone, ale niedojście do skutku samej transakcji wiązało się z pogorszeniem sytuacji (…). W związku z niewykupieniem przez (…) kuponów odsetkowych wynikających z emisji pierwszych serii obligacji, M. postawiła należności z obligacji w stan natychmiastowej wymagalności; do ich spłaty jednak nie doszło. Jednocześnie, mimo ukończenia inwestycji przy ul. (…), (…) nie była w stanie zawrzeć umów przyrzeczonych, gdyż nieruchomość była obciążona hipotekami na rzecz M.. W związku z tym nabywców lokali, znajdujących się w przymusowym położeniu, (…) i M. postawiły przed alternatywą: albo dopłacą do lokali określone kwoty – po co najmniej 2.000 zł za 1 m2 (wysokość dopłat ustalana przez M. była z czasem podnoszona i dodatkowo wzrastała w zależności od powierzchni lokalu) albo (…) ogłosi upadłość i wskutek hipotek ustanowionych na rzecz strony pozwanej wykonanie umów przedwstępnych będzie niemożliwe. Z tej przyczyny członkowie grupy zdecydowali się na dopłaty (w formie pożyczek), których wysokość określiła M. będąca także ich beneficjentem. W dniu 5 maja 2009 r. została ogłoszona (…); na liście wierzytelności umieszczono wierzytelności członków grupy z tytułu ww. dopłat, z tym że szanse na zaspokojenie tych wierzytelności z masy upadłości mogą okazać się iluzoryczne.

Powyższe działania świadczą o celowym zaangażowaniu niezabezpieczonych, wysokich i o istotnym znaczeniu (o czym M. i (…) wiedziały) środków finansowych członków grupy (konsumentów) w transakcję obarczoną wysokim ryzykiem, od którego jednak sama M. zabezpieczyła się w sposób pozwalający jej na zwrot kapitału i osiągnięcie dużego zysku, przy jednoczesnym dopuszczeniu do sytuacji, w której zadośćuczynienie roszczeniom klientów, wynikającym z zawartych umów przedwstępnych, stało się niemożliwe bez zapłaty dodatkowych środków, które przybrały formę pożyczek.

Niewątpliwie, utrata płynności finansowej przez (…) wyniknęła w znacznym stopniu w wyniku realizowania przez dewelopera kolejnych inwestycji, we współpracy ze stroną pozwaną.

Potwierdzeniem powyższego są ustalenia stanu faktycznego, w tym wnioski wynikające z opinii sporządzonej przez (…) Ekonomiczny w K..

W tym miejscu, wskazać należy, że w związku z działalnością (…), jej współpracą z M. toczyło się szereg spraw przed sądami powszechnymi, z których dwie dotyczące inwestycji przy ul. (…) w K. i przy ul. (…) w K. zakończyły się wydaniem wyroków przez Sąd Najwyższy.

W sprawie o sygn. III CSK 181/11 (sygn. akt tut. sądu I instancji I C 1842/08) z powództwa klientów (…) (w której została stwierdzona nieważność trzech hipotek ustanowionych na nieruchomości położonej przy ul. (…)) i w której Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku wskazał m. in., że ustalony przez sądy meriti stan faktyczny pozwalał na stwierdzenie, że do ustanowienia trzech kwestionowanych hipotek doszło z naruszeniem zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Powodowie nie powinni ponosić w pełni konsekwencji „braku systemowych zabezpieczeń dla klientów podmiotów prowadzących działalność deweloperską”, które zostały wprowadzone późniejszymi ustawami a w dacie ogłoszenia upadłości (…) nie istniały. Po drugie, zdaniem SN, nie można się zgodzić z poglądem, że pozwany M. podejmował czynności asekuracyjne dla jego roszczeń wobec dewelopera i tym samym wykazał neutralną z punktu widzenia zasad współżycia społecznego „staranność w ochronie swoich praw” jako wierzyciela podmiotu upadłego. Taka ocena nie uwzględnia okoliczności, w których doszło do takiej właśnie, szczególnej asekuracji, wyraźnie pogarszającej sytuację pierwotnych wierzycieli dewelopera i to przy pełnej świadomości tego stanu rzeczy u obu pozwanych (Syndyk (…) i M.), po uprzednim kontraktowym „zablokowaniu” możliwości podjęcia działań asekuracyjnych przez pierwotnych wierzycieli -powodów (nabywców lokali), zainteresowanych najbardziej efektywnym ukończeniem inwestycji budowlanej. W treści umów przedwstępnych zawarte zostały odpowiednio tzw. negatywne klauzule wyłączające ujawnianie uprawnienia powodów o przeniesienie prawa własności wyodrębnionego lokalu w księdze wieczystej, służące niewątpliwie utrzymaniu przez dewelopera odpowiedniego poziomu „zdolności kredytowej” w obrocie prawnym, umożliwiającej mu nieskrępowaną ekspansję działalności gospodarczej. Klauzule te były, oczywiście, znane pozwanemu M. w czasie trwającej współpracy kontraktowej obu pozwanych, mającej na celu stworzenie dla dewelopera zasadniczego źródła finansowania. Należy więc zauważyć, że wspomniane czynności asekuracyjne pozwanego M. jako nowego wierzyciela dewelopera stanowiły jeden z zamierzonych rezultatów nierzetelnego postępowania dewelopera przy świadomości tej nierzetelności ze strony tego pozwanego. Po trzecie, przy ocenie, czy do ustanowienia kwestionowanych hipotek doszło z naruszeniem zasad współżycia społecznego nie ma znaczenia brak bezpośredniej relacji prawnej między powodami i pozwanym M., podmiotem współpracującym kontraktowo z deweloperem ((…)). Nie znaczy to jednak, że dla zastosowania art. 58 § 2 k.c. nie należało brać pod uwagę odpowiednich zdarzeń i czynności prawnych między tymi podmiotami oraz ich zachowań w związku z ustanawianiem zabezpieczenia hipotecznego, mimo iż powodowie nie kwestionowali skuteczności takich czynności, kreujących m.in. znaczną wierzytelność pieniężną pozwanego M. wobec (…). Z punktu widzenia współpracujących przedsiębiorców była to istotnie „typowa transakcja biznesowa” zainicjowana przez (…), jednakże pozwany M. znał treść umów przedwstępnych o przeniesienie własności lokali i ciążące na deweloperze zobowiązania o charakterze inwestycyjnym. Pozwany ten dokonał analizy wspomnianych umów w okresie audytu przeprowadzonego w przedsiębiorstwie (…), w związku z czym do umowy o współpracę w zakresie emisji obligacji z dnia 2 listopada 2006 r. wprowadzono nawet odpowiednie postanowienia, uzależniające m.in. powstanie stanu natychmiastowej wymagalności należności wynikających z nabytych obligacji wszystkich emisji od odstąpienia od umowy przedwstępnej określonej grupy klientów dewelopera (powodów). Niewątpliwie zatem ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości objętej inwestycją z pierwszeństwem przed wierzycielami pierwotnymi stanowiło element odpowiedniej „kalkulacji” prawnej i ekonomicznej pozwanego M.. Po czwarte, także w istniejącym stanie prawnym niewłaściwe było obarczanie powodów pełnym ryzykiem niepowodzenia inwestycji deweloperskiej podjętej na nieruchomości przy ul. (…), czym innym bowiem jest przyjmowanie przez kontrahentów dewelopera ryzyka niepowodzenia inwestycji, jeżeli deweloper przestrzega postanowień umów przedwstępnych i prowadzi normalną działalność gospodarczą w taki sposób i na taką skalę, która może świadczyć o trosce o interes kontrahentów i powodzenie przedsięwzięcia inwestycyjnego (model racjonalnej aktywności usługowo-gospodarczej dewelopera), a czym innym rozkład ryzyka inwestycji deweloperskiej w sytuacji, w której deweloper prowadzi działalność gospodarczą na szeroką skalę, podejmując dodatkowe jeszcze ryzyko, m.in. w postaci emisji obligacji o wysokim procentowaniu rocznym (25 %), o znacznym poziomie zabezpieczenia roszczeń tych obligacji na własnych elementach majątkowych (natychmiastowa wymagalność należności z obligacji wszystkich emisji, oraz nieodwołalne pełnomocnictwo tego wierzyciela do przeniesienia własności nieruchomości dewelopera). Ryzykiem takiej szerokiej i z natury rzeczy dość lekkomyślnie prowadzonej działalności gospodarczej nie można obarczać w pełni pierwotnych kontrahentów dewelopera, dysponującego powierzonymi przez powodów znacznymi kapitałami w celu realizacji przewidzianego w umowie zadania deweloperskiego. Powodowie i tak ponieśli ryzyko niepowodzenia inwestycji, a obecnie zmierzają tylko do ochrony wierzytelności pieniężnych. Nieodpowiedzialna i nieracjonalna działalność gospodarcza dewelopera, prowadząca do ustanowienia zabezpieczeń hipotecznych na rzecz jednego, znaczącego wierzyciela, wbrew postanowieniom umów przedwstępnych i w konsekwencji dozwolenie na „przejmowanie inicjatywy” w zakresie finalizowania przedsięwzięcia inwestycyjnego przez pozwanego M. w postaci propozycji podwyższania ceny mieszkań dla powodów, może być zatem oceniane jako postępowanie nierzetelne, niezgodne z zasadami współżycia społecznego i regułami deontologii zawodowej deweloperów (art. 58 § 2 k.c.).

W sprawie o sygn. akt III CSK 300/11, (sygn. akt tut. sądu I instancji I C 952/09) dotyczącej powództwa M. przeciwko nabywcy lokalu przy ul. (…) w K. o zapłatę w związku z ustanowioną na nieruchomości hipoteką, gdzie powództwo finalnie oddalono, w której Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną wskazał m.in., że żądanie zaspokojenia wierzytelności hipotecznej przez dłużnika rzeczowego może być – w wyjątkowych okolicznościach – uznane za nadużycie prawa (art. 5 k.c.) – teza 4 wyroku. W uzasadnieniu SN wskazał m. in., że zarzut naruszenia art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 76 ust. 4 u.k.w.h. przez nieuwzględnienie, że czynność prawna polegająca na ustanowieniu spornej hipoteki była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i z tej przyczyny nieważna, nie może odnieść zamierzonego skutku. Za uzasadniony trzeba natomiast uznać zarzut obrazy art. 5 k.c. przez uznanie, że realizacja hipoteki przez powódkę (M.) nie stanowi nadużycia przysługującego jej prawa. Dalej SN wskazał, że jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09 (nie publ.), potrzebę istnienia w systemie prawa klauzul generalnych określa trafnie wyrażone w piśmiennictwie stwierdzenie, że brak takich klauzul mógłby prowadzić do rozstrzygnięć formalnie zgodnych z prawem, jednak w konkretnych sytuacjach niesłusznych, bo nieuwzględniających w rozstrzyganych wypadkach uniwersalnych wartości, składających się na pojęcie sprawiedliwości nie tylko formalnej, ale i materialnej. Klauzula generalna ujęta w art. 5 k.c., odwołująca się do zasad współżycia społecznego, czyli odrębnych od norm prawnych reguł postępowania, wiążących się ściśle z normami moralnymi i obyczajowymi, ma właśnie na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób prowadzący do skutków niemoralnych lub rozmijających się z zasadniczo z celem, dla którego dane prawo zostało ustanowione. Przepis art. 5 k.c. ma wprawdzie charakter wyjątkowy, niemniej przewidziana w nim możliwość odmowy udzielenia ochrony prawnej musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości (zob. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1991 r., III CRN 169/91, „Orzecznictwo Gospodarcze” 1992, nr 2, poz. 31 i z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, nie publ.). Konkludując, SN wskazał w uzasadnieniu, że w stanie faktycznym przyjętym za podstawę zaskarżonego wyroku żądanie powódki (M.) uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W pełni akceptując argumentację prawną przedstawioną w obu wyrokach wydanych przez Sąd Najwyższy, odnoszących się do stanu faktycznego, po części analogicznego, do ustalonego w niniejszej sprawie, stwierdzić należy, że roszczenia zgłoszone przez powoda i członków grupy w niniejszej sprawie ocenić należy przy uwzględnieniu dyspozycji art. 5 k.c., art. 58 § 2 k.c. i powołanych przepisów regulujących odpowiedzialność deliktową (art. 415 i nast. k.c.). W niniejszej sprawie mamy też do czynienia z ochroną praw konsumentów (w rozumieniu art. 221 k.c.). Członkom grupy należy przypisać przymiot konsumenta i wziąć to pod uwagę przy ustalaniu charakter relacji łączących (…), stronę pozwaną tj. M. z członkami grupy.

Brzmienie art. 415 k.c. i art. 416 k.c. mogłoby prowadzić do wniosku, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem własnym ponosi wyłącznie jej bezpośredni sprawca będący osobą fizyczną lub osobą prawną. Przepis art. 422 k.c. zapobiega takiej interpretacji, ustanawiając odpowiedzialność podżegacza, pomocnika oraz tego, kto świadomie uzyskał korzyść ze szkody wyrządzonej drugiemu.

Każda z tych osób dopuszcza się własnego czynu niedozwolonego, a jej odpowiedzialność za szkodę jest niezależna od odpowiedzialności sprawcy. Podżegaczem i pomocnikiem może być w zasadzie tylko osoba fizyczna (odpowiedzialność osoby prawnej działającej z winy swego organu jest jedynie zagadnieniem teoretycznym). Podmiotem czerpiącym korzyści z czynów niedozwolonych może być natomiast nie tylko osoba fizyczna, ale także osoba prawna i jednostka regulowana w art. 33 1 k.c. Podobnie jak współsprawcy deliktu, podżegacz, pomocnik i osoba korzystająca ze szkody ponoszą odpowiedzialność solidarną na podstawie art. 441 k.c. Solidarność występuje tutaj zarówno pomiędzy kilkoma osobami odpowiadającymi z art. 422 k.c., jak i pomiędzy nimi a sprawcą. Odpowiedzialność odszkodowawcza osoby, która świadomie skorzystała ze szkody wyrządzonej drugiemu, jest wyjątkiem od art. 361 § 1 k.c., gdyż pomiędzy jej zachowaniem a szkodą nie ma adekwatnego związku przyczynowego. Osoba taka odpowiada tylko za działania podjęte z winy umyślnej. Należy podkreślić, że odpowiedzialność z art. 422 k.c., mimo pewnego podobieństwa stanów faktycznych, nie jest odpowiedzialnością z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c.) co nie oznacza, że przy wykładni art. 422 k.c. nie można posługiwać się niektórymi pojęciami ukształtowanymi na tle interpretacji przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W szczególności przez korzyść należy rozumieć nie tylko zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów, ale także zaoszczędzenie wydatków. Uzyskanie korzyści ze szkody wyrządzonej drugiemu należy tłumaczyć w ten sposób, że szkoda jest warunkiem koniecznym wpływu korzyści do majątku określonej osoby, przy czym niekoniecznie aktywa nabyte przez tę osobę muszą pochodzić z majątku poszkodowanego (np. złodziej płaci z własnych pieniędzy za przechowanie rzeczy skradzionej). Naprawienie szkody przez osobę czerpiącą korzyść może nastąpić zarówno przez przywrócenie stanu poprzedniego, jak i przez zapłatę sumy pieniężnej. W każdym wypadku górną granicą odpowiedzialności tej osoby jest jednak wartość uzyskanej korzyści, którą należy wycenić według stanu z jej osiągnięcia i według cen z daty wyrokowania (argument z art. 363 § 2 k.c.). Takie ograniczenie odpowiedzialności wynika z brzmienia art. 422 k.c., który nakłada odpowiedzialność tylko na tego, kto po dokonaniu deliktu uzyskał z niego korzyść. Tym samym, jeśli ktoś pomógł sprawcy po popełnieniu czynu niedozwolonego, ale uczynił to nieodpłatnie i nie osiągnął z tego tytułu żadnych korzyści, nie poniesie odpowiedzialności odszkodowawczej.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na uchwałę SN z dnia 21 grudnia 2017 r., sygn. akt III CZP 89/17, zgodnie z którą świadomie korzysta z wyrządzonej drugiemu szkody (art. 422 k.c.) ten, kto wie, że odnosi korzyść z cudzego czynu niedozwolonego, czy na wyrok SN z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt II CSK 657/12 gdzie w tezie pierwszej SN wskazał, że chociaż koncepcja adekwatnego związku przyczynowego przyjmuje, iż normalne następstwa badanej przyczyny nie muszą stanowić jej skutków czasowo „bezpośrednich”, zwłaszcza gdy relacje kauzalne są wieloczłonowe, to jednak normalny związek przyczynowy – w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. – między określonym zdarzeniem a szkodą zachodzi wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym, normalnym biegu rzeczy, bez szczególnego zbiegu okoliczności, szkoda jest normalnym następstwem tego rodzaju zdarzeń.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy, stwierdzić należy, że pozwana M. ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z faktu udzielenia pożyczek przez powoda i członków grupy, których udzielenie na rzecz dewelopera tj. (…) było warunkiem zawarcia umów ustanowienia odrębnej własności lokali mieszkalnych i ich sprzedaży na rzecz nabywców. Odpowiedzialność (…) i pozwanej M. jest solidarna, przy czym zachowanie (…) podlega ocenie nie tylko z punktu widzenia przepisów o odpowiedzialności kontraktowej (art. 720 i nast. k.c.) ale i deliktowej (art. 415 i nast. k.c.), jako że fakt zawarcia umów pożyczek z których (…) się nie wywiązała podlega ocenie z punktu widzenia art. 5 k.c. i art. 58 § 2 k.c. Uzasadnieniem zastosowania art. 5 k.c. i art. 58 § 2 k.c. są okoliczności faktyczne na które zwrócił uwagę i których oceny dokonał Sąd Najwyższy w uzasadnieniach wyroków z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III CSK 300/11 i z dnia 9 lutego 2012 r., sygn. akt III CSK 181/11 oraz okoliczności faktyczne ustalone również w niniejszej sprawie i wypunktowane we wcześniejszej części rozważań prawnych.

Podstawy odpowiedzialności strony pozwanej M. należy dopatrywać się w art. 422 k.c., jako że z to strona pozwana miała – w zamiarze M. i (…) – odnieść bezpośrednią korzyść z pożyczek udzielanych przez poszczególnych członków grupy (…). Co więcej, wysokość kwot, które faktycznie miała uzyskać M. od poszczególnych nabywców lokali celem zwolnienia nabywanych lokali z hipotek była przez tą stronę ustalana, a faktyczny wpływ kwot na konto M. był warunkiem wyrażenia zgody przez M. na zawarcie aktów notarialnych.

W efekcie wskazać należy, że żądania zgłoszone w sprawie zasługiwały na uwzględnienie co do zasady.

Kolejną kwestią wymagającą rozważenia jest wysokość szkody dochodzonej pozwem. Jak już wyżej wskazano, odpowiedzialność pozwanego M. ograniczona jest wartością korzyści uzyskanej przez stronę pozwaną – M.. Sama korzyść musi bowiem pochodzić z majątku poszkodowanego i oceniana z punktu widzenia sytuacji majątkowej poszkodowanego musi stanowić element wyrządzonej mu szkody. Jak wynika z ustaleń stanu faktycznego, kwoty pożyczek udzielanych przez kolejnych nabywców, nota bene, o wysokości narzucanej przez M. i dyktowanej m.in. faktem dużego zainteresowania nabywców do zawarcia umów sprzedaży lokali za które już zapłacili całą cenę i które objęli w posiadanie, co do zasady, w całości przekazywana była przez (…) stronie pozwanej. Do przelewania pieniędzy na konto M. dochodziło na warunkach wskazanych w aktach notarialnych zawierających m.in. umowę pożyczki, po wcześniejszym upewnieniu się przez M., że środki z umów wpłynęły do depozytu notarialnego. Granicą odpowiedzialności strony pozwanej wobec poszczególnych osób jest wysokość kwot faktycznie uzyskanych w momencie zawierania umów pożyczek, a więc bez uwzględnienia kwot uiszczonych przez pożyczkobiorców na podatek od czynności cywilnoprawnych, bez uwzględnienia kwot przekazanych innym wierzycielom, którzy pod koniec 2008 roku i na początku 2009 roku zaczęli wpisywać hipoteki do ksiąg wieczystych. Wysokość przekazanych przez (…) kwot na rzecz M. celem uwolnienia hipotek i zawarcia umów ustanowienia odrębnej własności lokali wynika z poszczególnych aktów notarialnych dołączonych do akt sprawy i stanowi punkt wyjścia dla dokonania rozliczeń.

Ponieważ odpowiedzialność M. i (…) jest solidarna, a poszczególne osoby, które zgłosiły swe wierzytelności z umów pożyczek do listy wierzytelności postępowania upadłościowego, które toczy się w stosunku do (…) otrzymają częściowe (ok. 3,1 % zgłoszonych wierzytelności) zaspokojenie roszczeń w postępowaniu upadłościowym, kwoty które zostaną wypłacone przez Syndyka pomniejszają szkodę poszczególnych uprawnionych. W ocenie sądu, to, że nie doszło do faktycznej wypłaty przez syndyka kwot przyznanych w planie podziału poszczególnym członkom grupy wobec zarzutów wniesionych do planu podziału nie uniemożliwia dokonania odpowiednich zaliczeń w rozpoznawanej sprawie.

Wysokość szkody poniesionej przez poszczególnych członków grupy i powoda kształtuje się następująco (dane z aktów notarialnych i pisma Syndyka z dnia 24 sierpnia 2022 r., k. 3745):

E. G. (1) i E. G. (2) – kwota pożyczki 68.210 zł. (k. 181), z czego kwota 66.846 zł. dla M., a kwota 1.364 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych, ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 68.210 zł., przyznano do wypłaty 2.112,22 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 64.733,78 zł. (66.846 zł. – 2.112,22 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 68.200 zł.)
J. M. (1) – kwota pożyczki 69.904,25 zł. (k. 199-200), z czego kwota 68.500 zł. dla M., a kwota 1.404,25 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych, ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 70.150,35 zł., przyznano do wypłaty 2.172,30 zł. wysokość szkody zamyka się w wocie 66.327,70 zł. ( 68.500 zł. – 2.172,30 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 68.200 zł.)
A. S. (1) – kwota pożyczki 71.857 zł., z czego kwota 70.420 zł dla M.), a kwota 1.437 zł. (1.437 zł.) na podatek od czynności cywilnoprawnych (samą kwotę pożyczył (…) ojciec A. S. (1), J. S. (3), który następnie darował córce wierzytelność); ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 72.097,18 zł., przyznano do wypłaty 2.232,59 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 68.187,41 zł. (70.420 zł. – 2.232,59 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 68.200 zł.)
J. K. i A. K. (1) – kwota pożyczki 97.449 zł., z czego kwota 95.500 zł. dla M., a kwota 1.949 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 1102). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 97.762 zł., przyznano do wypłaty 3.027,36 zł. wysokość szkody zamyka się w kwocie 92.472,64 zł. (95.500 zł. – 3.027,36 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 68.200 zł.)
A. C. – kwota pożyczki 99.408 zł. (k. 223-224), z czego kwota 97.420 zł. dla M., a kwota 1.988 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych. Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 99.747,08 zł., przyznano do wypłaty 3.088,81 zł. wysokość szkody zamyka się w kwocie 94.331,19 zł. (97.420 zł. – 3.088,81 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 99.400 zł.)
J. P. (1) i Z. P. – kwota pożyczki 101.036,79 zł. (k. 250-251), z czego kwota 99.015 zł. dla M., a kwota 2.021 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych. ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 101.361,25 zł., przyznano do wypłaty 3.138,79 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 95.876,21 zł. (99.015 zł. – 3.138,79 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 99.400 zł.)
R. P. – kwota pożyczki 111.240 zł., z czego kwota 109.015 zł. dla M., a kwota 2.225 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 250-251). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 111.598,10 zł., przyznano do wypłaty 3.455,79 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 105.559,21 zł. (109.015 zł. – 3.455,79 z.) (kwota dochodzona pozwem to 111.200 zł.)
Z. B. (1) i M. B. (1) – kwota pożyczki 116.490 zł., z czego kwota 114.160 zł. została przekazana M., reszta 2.330 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 280-281). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 116.887,34 zł. Przyznano do wypłaty 3.619,58 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 110.540,42 zł. (114.160 zł. – 3.619,58 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 111.200 zł.)
B. D. – kwota pożyczki 121.408 zł., z czego kwota 118.980 zł. dla M., a kwota 2.428 zł. na podatek od czynności cywilnoprawych (k. 302-303). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 121.810,49 zł., przyznano do wypłaty 3.772,03 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 115.207,97 zł. (118.980 zł. – 3.772,03 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 121.400 zł.)
H. Z. i K. Z. – kwota pożyczki 124.592 zł., z czego kwota 122.100 zł. dla M., a kwota 2.492 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 330). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 124.996,50 zł., przyznano do wypłaty 3.870,69 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 118.229,31 zł. (122.100 zł. – 3.870,69 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 121.400 zł.)
M. D. (1) i M. D. (2) – kwota pożyczki 134.669 zł., z czego kwota 131.975 zł. dla M., a kwota 2.694 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 347). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 135.104,37 zł. przyznano do wypłaty 4.183,69 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 127.791,31 zł. (131.975 z. – 4.183,69 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 134.650 zł.)
M. M. (1) i P. M. (1) – kwota pożyczki 135.327 zł., z czego kwota 132.620 zł. dla M., a kwota 2.707 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 360). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 135.777,47 zł., przyznano do wypłaty 4.204,54 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 128.415,46 zł. (132.620 zł. – 4.204,54 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 134.650 zł.)
B. S. (1) – kwota pożyczki 142.806 zł, z czego kwota 139.950 zł. dla M., a kwota 2.856 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 2379). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 143.269,63 zł. przyznano do wypłaty 4.436,54 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 135.513,46 zł. (139.950 zł. – 4.436,54 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 134.650 zł.)
I. C. i W. C. – kwota pożyczki 150.116,55 zł., z czego kwota 147.100 zł. dla M., a kwota 3.016,55 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 380 – 381). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 158.153,10 zł., przyznano do wypłaty 4.897,43 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 142.202,57 zł. (147.100 zł. – 4.897,43 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 150.100 zł.)
K. K. (1) i J. O. (1) – kwota pożyczki 150.347 zł., z czego kwota 147.340 z. dla M., a kwota 3.007 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 408 – 409). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 150.845,41 zł., przyznano do wypłaty 4.671,14 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 142.668,86 zł. (147.340 zł. – 4.671,14 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 150.100 zł.)
A. J. i D. L. – kwota pożyczki 151.082 zł., z czego kwota 148.060 zł. dla M., a kwota 3.022 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 443 – 444). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 187.135,86 zł., przyznano do wypłaty 5.794,92 zł. (pierwotnie uznano roszczenie w kwocie 492.640,86 zł., zmniejszono je o kwotę 305.505 zł. tj. równowartość mieszkania przy ul. (…) w K.). Wysokość szkody zamyka się w kwocie 142.265,08 zł. (148.060 zł. – 5.794,92 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 150.100 zł.)
A. K. (2) i K. K. (2) – kwota pożyczki 151.341,15 zł., z czego kwota 148.300 zł. dla M., i kwota 3.041,15 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 2415). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 151.876,03 zł., przyznano do wypłaty 4.703,05 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 143.596,95 zł. (148.300 zł. – 4.703,05 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 150.100 zł.)
A. N. – kwota pożyczki 160.071 zł., z czego kwota 156.870 zł. dla M., a kwota 3.201 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 468 – 469). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 162.698,32 zł., przyznano do wypłaty 5.038,18 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 151.831,82 zł. (156.870 zł. – 5.038,18 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 160.000 zł.)
Z. B. (2) i T. B. – kwota pożyczki 160.627,70 zł., z czego kwota 157.400 zł. dla M., a kwota 3.227,70 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 494). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 161.193,20 zł., przyznano do wypłaty 4.991,57 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 152.408,43 zł. (157.400 zł. – 4.991,57 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 160.000 zł.)
B. M. i J. M. (2) – kwota pożyczki 201.969 zł., z czego kwota 160.783,50 zł. dla M., kwota 8.396,50 zł. dla spółki (…) sp. z o.o., kwota 28.750 zł. dla spółki Fundusz Kapitałowy (…) S.A., 4.039 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k.672 – 673). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 202.259,50 zł. przyznano do wypłaty 6.263,24 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 154.520,26 zł. (160.783,50 zł. – 6.263,24 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 160.000 zł.)
D. N. – kwota pożyczki 168.342 zł., z czego kwota 164.975 zł. dla M., a kwota 3.367 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 519). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 177.054,83 zł., przyznano do wypłaty kwotę 5.482,75 zł. (pierwotnie uznano roszczenie w kwocie 340.654,85 zł., zmniejszono je o kwotę 163.600,02 zł. tj. równowartość ceny mieszkania przy ul. (…) w K.). Wysokość szkody zamyka się w kwocie 159.492,25 zł. (164.975 zł. – 5.482,75 zł.) (kwota dochodzona pozwem to 160.000 zł.)
J. Z. (1) i J. Z. (2) – kwota pożyczki 171.914,43 zł., z czego kwota 168.460 zł. dla M., a kwota 3.454,43 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 532). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 172.522,02 zł., przyznano do wypłaty 5.342,38 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 163.117,62 zł. (168.460 zł. – 5.342,38 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 171.900 zł.)
A. S. (2) i P. S. – kwota pożyczki 177.486,36 zł., z czego kwota 173.920 zł. dla M., a kwota 3.566,36 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 554 – 555). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 174.532,29 zł., przyznano do wypłaty 5.404,63 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 168.515,37 zł. (173.920 zł. – 5.404,63 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 171.900 zł.)
A. L. – kwota pożyczki udzielona przez T. J. 177.694 zł., z czego kwota 174.140 zł. dla M., a kwota 3.554 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 586 – 587). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 177.694 zł., przyznano do wypłaty 5.502,54 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 168.637,46 zł. (174.140 zł. – 5.502,54 zł.). (następca prawny wierzyciela T. J.) (kwota dochodzona pozwem to 171.900 zł.)
B. S. (2) i T. S. – kwota pożyczki 181.629,59 zł., z czego kwota 177.980 zł. dla M., a kwota 3.649,59 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 601). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 182.269,03 zł., przyznano do wypłaty 5.644,21 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 172.335,79 zł. (177.980 zł. – 5.644,21 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 181.600 zł.)
J. Z. (1) – kwota pożyczki 186.631,04 zł., z czego kwota 182.880 zł. dla M., a kwota 3.751,04 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 617). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 187.290,64 zł., do wypłaty przyznano 5.799,71 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 177.080,29 zł. (182.880 zł. – 5.799,71 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 171.900 zł.)
D. P. i M. P. – kwota pożyczki 186.939 zł., z czego kwota 183.200 zł. na rzecz M., a kwota 3.739 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 2397 – 2398). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 187.540,79 zł., przyznano do wypłaty 5.807,46 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 177.392,54 zł. (183.200 zł. – 5.807,46 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 171.900 zł.)
E. M. i S. M. – kwota pożyczki 200.102 zł., z czego kwota 196.100 zł. dla M., a kwota 4.002 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 647). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 200.751,65 zł., przyznano do wypłaty 6.216,55 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 189.883,45 zł. (196.100 zł. – 6.216,55 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 200.100 zł.)
E. B. i M. B. (2) – kwota pożyczki 234.439 zł., z czego kwota 229.750 zł. dla M., a kwota 4.689 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 717 – 718). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 235.060 zł., przyznano do wypłaty 7.278,96 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 222.471,04 zł. (229.750 zł. – 7.278,96 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 234.400 zł.)
A. B. i W. B. (1) – kwota pożyczki 282.240 zł., z czego kwota 231.265 zł. dla M., kwota 11.580 zł. dla spółki (…) sp. z o.o., 33.750 zł. dla spółki Fundusz Kapitałowy (…) S.A., kwota 5.645 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 786). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 282.645,96 zł., przyznano do wypłaty 8.752,52 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 222.512,48 zł. (231.265 zł. – 8.752,52 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 234.400 zł.)
J. S. (1) – kwota pożyczki 237.653 zł., z czego kwota 232.900 zł. dla M., a kwota 4.753 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 738 – 739). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 238.283,94 zł., przyznano do wypłaty 7.378,79 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 225.521,21 zł. (232.900 zł. – 7.378,79 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 237.650 zł.)
G. G. (1) i M. G. – kwota pożyczki 237.745 zł., z czego kwota dla 232.990 zł. dla M., a kwota 4.755 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 752 – 753). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 238.376,82 zł., przyznano do wypłaty 7.381,67 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 225.608,33 zł. (232.990 zł. – 7.381,67 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 237.650 zł.)
D. S. i W. S. – kwota pożyczki 270.668 zł., z czego kwota 252.492,25 zł. dla M., kwota 12.762,75 zł. dla spółki (…) sp. z o.o., kwota 5.413 z. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 1081). Ze zgłoszonej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym 271.213,04 zł., przyznano do wypłaty 8.398,49 zł. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 244.093,76 zł. (252.492,25 zł. – 8.398,49 zł.). (kwota dochodzona pozwem to 237.650 zł.)
M. W. – kwota pożyczki 213.582 zł., z czego kwota 209.310 zł. dla M., a kwota 4.272 zł. na podatek od czynności cywilnoprawnych (k. 696). Nie zgłoszono roszczenia do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Wysokość szkody zamyka się w kwocie 209.310 zł. (kwota dochodzona pozwem to 200.100 zł.).

W kolejnych punktach wyroku sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz poszczególnych członków grupy kwoty odpowiadające wysokości szkody przez nich poniesionej, a zarazem wysokości korzyści uzyskanej przez stronę pozwaną, zgodnie z dyspozycją art. 422 k.c. Wysokość szkód poniesionych przez poszczególnych członków grupy, mieściła się w wysokości kwot przez nich dochodzonych w ramach danych podgrup, jak zostało to wskazane w piśmie powoda z dnia 27 czerwca 2022 r. (ostateczne stanowisko w sprawie – k. 3629). Poniesione szkody były co do zasady niższe niż wskazane w pozwie, w którym jako element szkody wskazano też opłaty od czynności cywilnoprawnych „pożyczone” przez pożyczkodawców pożyczkobiorcy tj. (…), z których strona pozwana nie odniosła żadnych korzyści – kwoty te zostały przeznaczone na uiszczenie opłat publicznoprawnych – podatków od czynności cywilnoprawnych oraz odsetki przewidziane w mowach (0,5 % od pożyczanych kwot) zgłoszone w postępowaniu upadłościowym, oraz kwoty przekazane na rzecz innych niż M. wierzycieli (dot. to umów zawieranych pod koniec 2008 roku i na początku 2009 roku).

Ustalając wysokość szkód, pomniejszono je o kwoty przyznane poszczególnym członkom grupy w postępowaniu upadłościowym, w którym, na datę zamknięcia rozprawy, ma dojść do zaspokojenia wierzycieli IV kategorii w ok. 3,1 %. Wskazać można, że tylko w przypadku trzech członków grupy – [dane 3 członków grupy], wysokość szkód przez nich poniesionych była wyższa niż kwota objęta żądaniami pozwu, ograniczonymi do udziału w danej podgrupie.

Odnośnie odsetek należnych tytułem opóźnienia w spełnieniu świadczenia. Powodowie, ostatecznie wnieśli o ich zasądzenie od dnia 9 marca 2016 r. tj. od dnia następnego po dacie doręczenia stronie pozwanej postanowienia sądu z dnia 24 lutego 2016 r. (k. 2504) o ustaleniu składu grupy. Niewątpliwie jest to data w której M. wiedziała o roszczeniach wobec niej kierowanych zarówno w aspekcie podmiotowym obejmującym konkretne osoby – członków grupy, którzy wezwali stronę pozwaną do zapłaty, jak i w aspekcie przedmiotowym obejmującym konkretne szkody i ich wysokość kwotowo wskazaną. Przed ustaleniem składu grupy stronie pozwanej doręczono liczne pisma obejmujące wezwanie do zapłaty konkretnych kwot. Podstawą orzeczenia co do odsetek tytułem opóźnienia w spełnieniu świadczenia jest art. 481 k.c., art. 455 k.c.

Na rzecz członków grupy pozostających w związku małżeńskim, zasądzono przyznane kwoty łącznie, zgodnie z orzecznictwem dotyczącym roszczeń dochodzonych przez osoby pozostające w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

Odnośnie zarzutu przedawniania wskazać należy, że nie zasługiwał on na uwzględnienie. Zgodnie z art. 442 1 § 1 k.c. „roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę”. W analizowanej sprawie kluczowe znaczenie miało ustalenie daty w której roszczenia powoda i członków grupy stały się wymagalne. W ocenie sądu, roszczenia powoda i członków grupy stały się wymagalne w momencie, gdy poszczególni członkowie grupy zdali sobie sprawę z ujemnych następstw zawartych umów pożyczek, z faktu powstania po ich stronie szkody, uzyskania świadomości doznanej szkody. Za moment taki nie sposób uznać dat, w których poszczególne osoby zawierały umowy pożyczki, czy wcześniejszej daty gdy zaczęto mówić o złej sytuacji (…) (rok 2008). Pomija strona pozwana, że umowy pożyczki były równolegle zawierane z umowami przenoszącymi własność do nabytych przez członków grupy lokali mieszkalnych. Nie były to umowy darowizny, a dwustronnie zobowiązujące umowy na mocy których dochodziło do przeniesienia własności określonej kwoty pieniężnej, która miała być pożyczkodawcom zwrócona. Same umowy, wskazywały na termin zwrotu pożyczonych kwot – sierpień – październik 2011 roku (jedna z umów wskazywała termin styczeń 2012 r. – [dane 1 członka grupy]), pożyczki zostały oprocentowane, a (…) poddała się egzekucji co do ich zwrotu. Poszczególne osoby były świadome celu w jakim zawierane są pożyczki, ale z materiału dowodowego nie wynika, aby osoby pożyczające pieniądze godziły się na bezzwrotny charakter zawieranych umów. Roszczenia z umów pożyczek zostały zgłoszone w postępowaniu upadłościowym, które zostało ogłoszone w odniesieniu do (…) w dniu 5 maja 2009 r., a samo postępowanie zostało zainicjowane przez wierzyciela M., który nie zgodził się na zawarcie układu z dłużnikiem. Dopiero ogłoszenie upadłości, jego przebieg – uzyskiwana przez zainteresowanych wiedza o zakresie zobowiązań obciążających upadłego, uprzywilejowaniu określonych wierzycieli, w tym pozwanego M. pozwoliło uświadomić sobie przez wierzycieli IV kategorii, w tym członków grupy, jakie mają szanse na odzyskanie pożyczonych pieniędzy z majątku upadłego.

Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony do sądu w dniu 2 maja 2012 r. Niektórzy z członków grupy zdecydowali się na złożenie do sądu wezwań o zawezwanie do prób ugodowych (vide: ustalenia stanu faktycznego) zanim przystąpili do postępowania grupowego. Jako, że upadłość (…) została ogłoszona w dniu 9 maja 2009 r., o przedawnieniu roszczeń można mówić najwcześniej z dniem 9 maja 2012 r. (vide: art. 442 1 § 1 k.c.). Ponieważ członkowie grupy zgłosili swoje roszczenia wcześniej o przedawnieniu nie może być mowy. Co do roszczeń zgłoszonych w późniejszym okresie przez osoby – [dane 2 członków grupy] przystąpili do postępowania w dniu 26 września 2012 r., a [dane 4 członków grupy] po ukazaniu się ogłoszenia w prawie o wszczęciu postępowania w dniu 24 lutego 2015 r. wskazać należy, że po pierwsze, osoby te wystąpiły przeciwko stronie pozwanej z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (vide: sygn. akt I Co 692/12/S) co przerwało bieg terminu roszczeń im przysługujących względem M..

Po drugie, podniesiony zarzut stanowi o nadużyciu prawa przez pozwany M. na co słusznie zwrócił uwagę powód. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony”. Oceniając działania strony pozwanej, zmierzające najpierw do zabezpieczenia własnej wierzytelności a następnie do uzyskania zaspokojenia własnej wierzytelności kosztem innych wierzycieli o pozycji zdecydowanie słabszej niż pozycja M., przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności ujawnionych w stanie faktycznym niniejszej – konkretnej sprawy, należy ocenić jako nadużycie prawa podmiotowego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia z dnia 30 sierpnia 2022 r., sygn. akt I CSK 2960/22 wskazał m. in. że „artykuł 442¹ § 1 k.c. wiąże rozpoczęcie biegu przedawnienia roszczenia z tytułu czynu niedozwolonego ze stanem świadomości poszkodowanego co do zaistnienia szkody i osoby za nią odpowiedzialnej. Nie chodzi o zdobycie przez poszkodowanego całkowicie pewnej wiedzy o tych dwóch podstawowych elementach współkształtujących odpowiedzialność odszkodowawczą, gdyż prowadziłoby to do subiektywizacji tych przesłanek i oceniania ich wyłącznie z punktu widzenia stanu świadomości poszkodowanego, co jest niedopuszczalne. Przez chwilę uzyskania wiedzy o sprawcy należy rozumieć chwilę uzyskania takich informacji, które oceniane obiektywnie, pozwalały z wystarczającą dozą prawdopodobieństwa, przypisać sprawstwo konkretnemu podmiotowi” oraz, że „zastosowanie art. 5 k.c. wymaga oceny całokształtu okoliczności sprawy w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. W konsekwencji stosowanie klauzuli generalnej z art. 5 k.c. pozostaje domeną sądów meriti, a nie Sądu Najwyższego”. Sąd M. nie ma obowiązku konkretyzacji zasady współżycia społecznego (wyrok SN z dnia 2 października 2015 r., II CSK 757/14).

O kosztach sąd orzekł w pkt 36 wyroku zgodnie z art. 100 k.p.c. i art. 108 k.p.c. który przewiduje w § 1 możliwość rozstrzygnięcia przez sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji jedynie o zasadzie poniesienia kosztów przez strony procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu. W niniejszej sprawie, strona pozwana, która przegrała proces co do zasady i co do wysokości w przeważającej części, powinna ponieść całość kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego powoda. Powód uległ bowiem tylko co do nieznacznej części swojego żądania. Oprócz orzeczenia o kosztach zastępstwa procesowego (vide: pismo powoda z dnia 27 czerwca 2022 r., k. 3632, wniosek o przyznanie wynagrodzenia w wysokości trzykrotności stawki minimalnej), do rozliczenia pozostają koszty sądowe jak: opłata sądowa od pozwu, wydatki wiążące się z ogłoszeniem w prasie, wydatki na wynagrodzenie biegłych, wynagrodzenie świadków za stawiennictwo na rozprawie ….

SSO Justyna Sieklicka-Pawlak SSO Agnieszka Włodyga SSO Barbara Wypchło-Grymek

Wyrok Sądu Okręgowego w Opolu I Wydział Cywilny z dnia 12 września 2022 r.

Posted on 16 maja 2024 at 11:56.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Brak realizacji wypoczynku spowodował krzywdę powodów w rozumieniu art. 445 k.c. i art. 50 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.
Żądana przez powodów wysokość zadośćuczynienia była zbyt wygórowana, gdyż przekraczała koszty, które powodowie ponieśli na zakup wycieczki.
Ustalając wysokość odszkodowania, Sąd posiłkował się tzw. Tabelą frankfurcką. Dokument ten nie ma w polskim porządku prawnym waloru aktu prawnego, jest jednak powszechnie przyjęte posiłkowanie się ustalonymi tam stawkami w ustalaniu wysokości świadczeń.

Sąd Okręgowy w Opolu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Hetmańczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2022 r. w Opolu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa [dane 18 członków grupy]

przeciwko (…) Sp. z o. o. z siedzibą w O.

o zapłatę

1. zasądza od strony pozwanej (….) Sp. z o. o. z siedzibą w O. na rzecz powodów: [dane 18 członków grupy] kwoty po 1000,00 (jeden tysiąc 00/100) zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty; a w pozostałym zakresie powództwo o zadośćuczynienie oddala;

2. zasądza od strony pozwanej (…) Spółka z o.o. z siedzibą w O. tytułem odszkodowania na rzecz powodów:

[dane 1 członka grupy] kwotę 2401,50 (dwa tysiące czterysta jeden 50/100) zł,
[dane 2 członków grupy] – solidarnie – kwotę 3574,00 (trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt cztery 00/100) zł,
[dane 1 członka grupy] kwotę 1702,00 (jeden tysiąc siedemset dwa 00/100) zł,
[dane 2 członków grupy] – solidarnie – kwotę 4353,00 (cztery tysiące trzysta pięćdziesiąt trzy 00/100) zł,
[dane 2 członków grupy] – solidarnie – kwotę 4353,00 (cztery tysiące trzysta pięćdziesiąt trzy 00/100) zł,
[dane 1 członka grupy] kwotę 1632,00 (jeden tysiąc sześćset trzydzieści dwa 00/100) zł,
[dane 1 członka grupy] kwotę 3264,00 (trzy tysiące dwieście sześćdziesiąt cztery 00/100) zł,
[dane 2 członków grupy] – solidarnie – kwotę 3574,00 (trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt cztery 00/100) zł,
[dane 1 członka grupy] kwotę 3434,00 (trzy tysiące czterysta trzydzieści cztery 00/100) zł;

3. w pozostałym zakresie powództwo o odszkodowanie oddala;

4. zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów do rąk reprezentanta grupy A. C. kwotę 3896,00 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, w tym 1890,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

5. zasądza od reprezentanta grupy A. C. na rzecz pozwanego kwotę 3510,00 zł tytułem części kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 29.12.2020r., powód A. C. działający jako reprezentant grupy wniósł o rozpoznanie w postępowaniu grupowym i wydanie w tym zakresie postanowienia, w którym Sąd ustali, że w skład grupy wchodzą [dane 19 osób] oraz o zasądzenie od pozwanej (…) Spółki z o.o. w O.:

1. zadośćuczynienia w kwotach po 5.000 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 5.000 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty na rzecz członków podgrupy I: [dane 19 osób];

2. odszkodowania w kwotach:

a. po 3.958 zł na rzecz członków podrupy II: [dane 2 osób];

b. 916 zł na rzecz członków podrupy III: małżonków [dane 2 osób] – do ich majątku wspólnego;

c. 356 zł na rzecz członków podrupy IV: małżonków [dane 2 osób] – do ich majątku wspólnego;

d. po 4.303,50 zł na rzecz członków podrupy V: [dane 2 osób];

e. po 3.009 zł na rzecz członków podrupy VI: [dane 2 osób];

f. po 6.018 zł na rzecz członków podrupy VII: [dane 1 osoby], małżonków [dane 2 osób] oraz małżonków [dane 2 osób].

3. zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu podnieśli, że roszczenia poszczególnych członków grupy są jednego rodzaju i są oparte na takiej samej podstawie faktycznej, gdy wszyscy członkowie grupy brali udział w wycieczce do C. organizowanej przez pozwaną spółkę.

Członkowie grupy, decydując się na pobyt urlopowy w hotelu zaproponowanym przez pozwaną, czyli (…), kierowali się zdjęciami hotelu i opisem zawartym w folderach i stronie internetowej pozwanej, z których wynikało, że miał to być hotel nowy, wysokiej klasy, czterogwiazdkowy z dostępem do plaży oraz do różnego rodzaju form sportowo – rekreacyjnych.

Powodowie podnieśli, że pozwana zrealizowała świadczenie w sposób niezgodny z postanowieniami umownymi stron, gdyż zakwaterowanie, wyżywienie i inne punkty oferty zaproponowane przy zawieraniu umowy nie odpowiadały faktycznym warunkom pobytu, co powodowie opisali szczegółów na k. 10/2-12. Za szczególnie uciążliwy powodowie ocenili trwający w hotelu remont. Powodowie utracili przyjemność z wakacji, zostali narażeni na negatywne przeżycia psychiczne, pozbawiani wypoczynku, relaksu, spokoju, poczucia komfortu, tak psychicznego i fizycznego.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według obowiązujących stawek.

W uzasadnieniu podniosła, że powodowie nie stracili żadnej z przewidzianych dób hotelowych, a program wycieczki został zrealizowany w całości. Pozwana przyznała, że w obiekcie trwały prace wykończeniowe, które uniemożliwiały korzystanie z niektórych elementów infrastruktury hotelowej, jak sklepu z pamiątkami, czy mini marketu. Pozwana zaprzeczyła, by hotel miał się znajdować cały czas w trakcie budowy, a na jego terenie unosić się miał pył budowalny czy nieprzyjemne zapachy, a do prac tych miały być stosowane ciężkie maszyny generujące hałas, który miał uniemożliwić powodom zaznanie wypoczynku.

Pozwana podkreśliła, że prace wykończeniowe były prowadzone w taki sposób, by stanowić minimalną uciążliwość dla turystów. Prace na plaży dokonywane były poza godzinami jej użytkowania i choć mogły generować pewne niedogodności, to nie były one odczuwane w części hotelowej. Pozwana podniosła również, że z uwagi na liczbę gości, którzy równocześnie mogli przebywać w hotelu, tj. ok. pół tysiąca osób, to oczekiwania powodów, że ich wypoczynek będzie przebiegać w ciszy i spokoju były nieuprawnione. Posiłki w hotelu były przyrządzane zgodnie z zasadami sztuki kulinarnej w porach przewidzianych umową i w ilościach dostosowanych do liczby gości. Pozwana nigdy nie gwarantowała powodom, że zejście do morza będzie łagodne, a na plaży będzie ratownik. Mini klub przeznaczony był dla dzieci młodszych niż dzieci powodów. Dochodzenie przez powodów zadośćuczynienia w równych kwotach dla powodów pełno i małoletnich w ocenie pozwanej było niewłaściwe, ponieważ dzieci nie odczuwają niedociągnięć w organizacji imprezy na równi z rodzicami, którzy opłacili umowę w całości i znają wartość pieniądza.

Postanowieniem z dnia 24.05.2021r. (k. 154) Sąd postanowił rozpoznać sprawę w postępowaniu grupowym. Postanowieniem z dnia 4.11.2021r. (k. 195) Sąd ustalił skład grupy.

W dniu 7.11.2020r. zmarł powód A. K. (odpis skrócony aktu zgonu – k. 254). Postanowieniem z dnia 6.04.2022r. (k. 293) Sąd wyłączył go ze składu grupy.

W pismach końcowych strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Członkowie grupy zawarli ze stroną pozwaną umowę o świadczenie usług turystycznych w hotelu (…) w C. na Riwierze (…), którego oficjalna kategoria wynosiła 4 gwiazdki w okresie 22.08 – 29.08.2019r.

bezsporne

Powodowie [dane 5 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy z dnia 25.07.2019r. za łączną cenę 25.120 zł, która obejmowała m. in. dopłatę do jednego pokoju typu penthouse, tj.:

A. C. – 4,803,00 zł,
J. C. – 4,803,00 zł,
I. O. – 3.404,00 zł,
K. T. – 4.353.00 zł,
I. T. (1) – 4.353.00 zł.

Powodowie [dane 3 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy/rezerwacji z dnia 5.08.2019r. za łączną cenę 7.765 zł, tj.:

K. D. (1) – 3.264,00 zł
K. D. (2) – 3.264,00 zł,
A. D. – 1.237,00 zł.

Powodowie [dane 2 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy/rezerwacji z dnia 5.08.2019r. za łączną cenę 6.528 zł, tj.:

M. D. – 3.264,00 zł,
G. L. (1) – 3.264,00 zł.

Powodowie [dane 2 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy/rezerwacji z dnia 18.07.2019r. (data zaliczki) za łączną cenę 7.148 zł., tj.:

B. L. – 3.574,00 zł,
P. L. – 3.574,00 zł.

Powodowie [dane 2 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy/rezerwacji z dnia 18.07.2019r. (data zaliczki) za łączną cenę 7.148zł, tj:

B. O. – 3.574,00zł,
L. O. – 3.574,00zł.

Powodowie [dane 2 członków grupy] wykupili usługę wspólnie, na podstawie umowy/rezerwacji z dnia 25.07.2019r. za łączną cenę 6.868 zł, tj.:

B. T. – 3.444,00 zł,
L. T. – 3.424,00 zł.

dowód: rezerwacje – k. 46-54.

Zgodnie z ofertą pozwanej, Hotel (…) miał być czterogwiazdkowym hotelem. Wyżywienie było w formie all inclusive.

Plaża hotelowa, zgodnie z opisem była żwirkowo – kamienista, bezpośrednio przy hotelu, przejście przez deptak, parasole i leżaki były bezpłatne.

Hotel, zgodnie z opisem, miał być oddany do użytku w 2019r. Restauracja hotelowa miała serwować dania w formie bufetu, dania kuchni lokalnej i międzynarodowej, dostępne miały też być dania wegetariańskie. Na terenie hotelu miały być 2 bary, sklep z pamiątkami, minimarket.

W pokojach oferowano standardowe wyposażenie, które stanowiła m. in. indywidualnie sterowana klimatyzacja, zestaw do kawy/herbaty. Boczny lub frontalny widok na morze dostępny był na zamówienie, za dopłatą.

W ramach sportu i rozrywki hotel oferował basen, siatkówkę plażową, rzutki, bilard, piłkarzyki, miniklub (4-8 lat), plac zabaw dla dzieci, zajęcia sportowe, wieczorne animacje, muzykę na żywo. Centrum wellness miało być za dopłatą.

Oferta all inclusive obejmowała śniadanie, obiad, kolację w formie bufetu w restauracji, lekkie popołudniowe przekąski, napoje bezalkoholowe i lokalne napoje alkoholowe w wyznaczonym barze. Dania były serwowane określonych godzinach. Przekąski były podawane tylko przez godzinę od 16:00 do 17:00.

Oferta premium all inclusive obejmowała dodatkowo wybrane napoje importowane, minibar uzupełniony o wybrane napoje, jednorazowe wejście do SPA i 25 minutowy masaż relaksacyjny.

W hotelu miała być możliwość porozumiewania się po angielsku, niemiecku i rosyjsku.

dowód: informacja o hotelu – k. 81-88

Powodowie krótko po przyjeździe złożyli reklamacje w związku z warunkami pobytu (trwające w hotelu prace budowlano – wykończeniowe w hotelu), brakiem atrakcji i rozrywek, brakiem wyposażenia pokoi, monotonnym jedzeniem, brakiem zestawu do kawy i herbaty w pokojach, niesterowaną indywidualnie klimatyzację, brakiem kratek odpływowych przy basenie, brakiem kratek odpływowych na balkonie, brakiem sklepu z pamiątkami i minimarketu na terenie hotelu. Niektórzy z powodów podnosili także zbyt małą ilość alkoholu do wyboru (tylko 4 rodzaje), a także brak ratownika na basenie i na plaży przy morzu, zbyt strome i głębokie wejście do morza, brak czystych naczyń, problem ze spływającą wodą w łazience, przykry zapach, brak wentylacji w łazienkach.

Po rozpatrzeniu reklamacji pozwana zaproponowała powodom dwie alternatywne formy rekompensaty:

zwrot gotówkowy o równowartości 5% podstawowej rezerwacji zawierającej koszt świadczeń hotelowych oraz przelotu bez dopłat dodatkowych lub
możliwość skorzystania a bonu wakacyjnego na następną imprezę turystyczną w wysokości od 600 zł do 650 zł, a w przypadku powoda A. C. – w kwocie 2.200 zł.

dowód:

pisma dotyczące reklamacji – k. 58-72

odpowiedzi pozwanej – k. 73-80

Hotel, w którym, zgodnie z ofertą, powodowie zostali zakwaterowani, nie był wykończony, wciąż trwały w nim prace budowalne/remontowe/wykończeniowe. Prace te były prowadzone głównie na III i IV piętrze, a także przy basenie i na plaży. Wykańczany był również dach restauracji, na którym robotnicy wykonywali prace uszczelniające (krycie papą, smołowanie). Dach restauracji był na podobnej wysokości co balkony pokoi hotelowych na pierwszym piętrze.

W pokojach na III i IV piętrze układano m. in. kartongips, stawiano ścianki, przenoszono materiały na górę, stukano młotami, wiercono w ścianach. Robotnicy zrzucali z wyższych pięter: kartony, deski, płytki, beton, wiadra oraz szkło. W tym czasie na niższych piętrach poruszali się turyści. Miejsca przeznaczone dla turystów nie były zabezpieczone przez upadkiem rzeczy zrzucanych z wyższych pięter.

Nie było żadnych wydzielonych stref dla robotników, do których goście hotelowi nie mieliby dostępu. Robotnicy przemieszczali się tymi samymi ciągami komunikacyjnymi, co goście hotelowi. Zdarzało się, że powodowie nie mogli skorzystać z winy, bo była nieczynna albo jeździli nią robotnicy lub wozili materiały budowlane.

Na tarasie nad restauracją, który sąsiadował w pokojami dla gości, kładziono papę, przez co roznosił zapach rozgrzanej smoły. Z tej przyczyny powodowie nie mogli otwierać okien. Nie mieli również poczucia prywatności, ponieważ robotnicy, którzy kładli papę na dachu restauracji mogli zaglądać do ich pokoi. Z tej przyczyny powodowie nie mogli swobodnie korzystać z balkonu. Dla niektórych z nich było to krepujące, ponieważ nie czuli się prywatnie.

Zapach ze smołowanego dachu docierał także do gości odpoczywających na leżakach przy basenie, gdyż znajdowały się one w odległości ok. 15 metrów od restauracji.

Prace wykończeniowe trwały także przy basenie, gdzie uzupełniano druciane skrzynki z kamieniami. Robotnicy dowożący kamienie jeździli taczkami pomiędzy gośćmi, którzy odpoczywali przy basenie na leżaku. Zdarzało się, że powodowie musieli zrobić miejsce robotnikom, zdarzało się że robotnicy wrzucali kamienie bezpośrednio przy powodach „nad ich głową”.

Prace wykończeniowe bezpośrednio w hotelu trwały w godzinach 7:00 – 17:00 przez cały okres pobytu powodów.

Ok. 18:00 rozpoczynały się prace na plaży, gdzie młotem pneumatycznym wbijano paliki do mocowania parasoli plażowych. Prace trwały codziennie do godz. 23:00.

Plaża znajdowała się ok. 20 metrów od restauracji.

Z powodu trwających prac budowalnych w hotelu i jego otoczeniu było brudno i unosił się kurz. Niektóre przejścia były zastawione sprzętem budowalnym, albo odpadami budowlanymi. Odpady poremontowe leżały luzem oraz w workach przy budynku hotelu. Wiatr roznosił styropian i odpady budowlane, które unosiły się także w wodzie.

Prace budowalne powodowały uciążliwy hałas, który wzmagały samochody przywożące materiały budowlane. Jeździły również koparki, samochody ciężarowe i wywrotki.

Udostępniony powodom teren nie był w pełni wykończony, ponieważ brakowało wyposażenia, brakowało kratek odpływowych, barierek do zejścia do wody. Przy basenie wystawały niezabezpieczone kable elektryczne (druty).

Niektórzy powodowie skarżyli się dodatkowo na zapach papierosów palonych przez robotników i ich głośne rozmowy.

Powodowie rozmawiali z rezydentem i dyrektorem hotelu o swoich zastrzeżeniach, co jednak nie przyniosło poprawy ich sytuacji.

Powodowie utracili przyjemność z wakacji, wspominają ten urlop jako najgorszy w życiu. Nie odpoczęli w zaplanowany sposób i wrócili zmęczeni do domu.

dowód:

płyty ze zdjęciami i filmami – k. 122, 133

wiadomości – k. 55-57

zeznania powodów:

A. C. – k. 303/2-304

J. C. – k. 304-304/2

I. O. – k. 305-305/2

B. O. – k. 305/2-306

L. O. – k. 306-306/2

I. L. – k. 313-314

G. L. (1) – k. 314-314/2

M. L. – k. 314/2-315

K. T. – k. 315-315/2

I. T. (1) – k. 315/2-316

B. L. – k. 316-316/2

P. L. – k. 316/2 – 317

K. D. (1) – k. 319 i w formie pisemnej – k. 353-359

pisemne zeznania K. D. (2) – k. 335-341

pisemne zeznania B. T. – k. 343-351

pisemne zeznania M. D. – k. 361-367

Zgodnie z ofertą pozwanej, hotel miał być nowy, dopiero oddany do użytku. Część powodów upewniała się, że prace zostały w nim zakończone. Pracownicy pozwanej zapewniali ich, że obiekt był już gotowy.

Plaża przy hotelu była sztucznie usypana, nie było z niej łagodnego zejścia do morza, ok. 1m – 1,5m od brzegu był głęboki uskok. Na plaży i na basenie nie było ratownika.

Powodowie niechętnie korzystali z kąpieli w morzu, ponieważ obawiali się o swoje bezpieczeństwo. Powodowie skarżyli się również na to, że mieli widok na górę zamiast na morze. Skarżyli się również na brak obsługi przy plaży oraz brak szklanek.

Powodowie skarżyli się, że na terenie obiektu nie było: spa, sali ćwiczeń (siłowni), czynnych barów przy basenie i plaży, minimarketu i sklepu z pamiątkami, animacji, bilardu, rzutek, zajęć rekreacyjno – sportowych, siatkówki, czynnego jacuzzi.

Powodowie nie mogli korzystać z wewnętrznego basenu, ponieważ był w budowie.

Dostęp do plaży był czasowo ograniczony ponieważ trwały na niej prace remontowe i jeździła po niej koparko-ładowarka.

Powodowie skarżyli się także, na wyżywienie, które było ich zdaniem bardzo monotonne, nie zawsze było ciepłe i zdarzało się, że go brakowało. Powodowie byli rozczarowani brakiem rozmaitości posiłków, niedostateczną w ich ocenie ilością owoców i samego jedzenia, którego czasami brakowało. Dotyczyło to szczególnie popołudniowych przekąsek, w ramach których hotel serował naleśniki. Hotel nie oferował także dań wegetariańskich, co było uciążliwe dla powódki K. D. (2), która od 30 lat jest na takiej diecie.

W dniu wyjazdu dla znacznej części powodów zabrakło śniadania, albo było bardzo skromne i ograniczało się do samego pieczywa.

Powodowie mieli również problem, by porozumieć się z obsługą, ponieważ pracownicy hotelu słabo mówili po angielsku. Po angielsku można było się porozumieć tylko w recepcji.

Niektórzy z powodów korzystali z wycieczek fakultatywnych.

Powodowie mieli również zastrzeżenia do obsługi sprzątającej przy basenie, gdyż zostawały brudne szklanki, naczynia. Pokoje były sprzątane, co 2-3 dzień.

dowód:

zeznania powodów:

A. C. – k. 303/2-304

J. C. – k. 304-304/2

I. O. – k. 305-305/2

B. O. – k. 305/2-306

L. O. – k. 306-306/2

I. L. – k. 313-314

G. L. (1) – k. 314-314/2

M. L. – k. 314/2-315

K. T. – k. 315-315/2

I. T. (1) – k. 315/2-316

B. L. – k. 316-316/2

P. L. – k. 316/2 – 317

K. D. (1) – k. 319i w formie pisemnej – k. 353-359

pisemne zeznania K. D. (2) – k. 335-341

pisemne zeznania B. T. – k. 343-351

pisemne zeznania M. D. – k. 361-367

W pokoju nie było zestawu do kawy i herbaty. Początkowo nie było także minibaru w pokoju, ale został uzupełniony, kiedy powodowie upomnieli się o niego. W telewizji nie było polskojęzycznych programów w tv.

Ze 3 razy w tygodniu zatykały się odpływy – woda wolno odpływała. Nie było możliwości sterowania klimatyzacją od środka. Nie było wentylacji w toalecie.

dowód:

zeznania powodów:

A. C. – k. 303/2-304

J. C. – k. 304-304/2

W łazience były niedrożne rury, dlatego łazienka była zalana wodą. Awaria rur została usunięta, była poprawa, ale woda nie spływała od razu. Konieczne było zmniejszenie strumienia wody żeby woda miała czas odpłynąć.

Nie było zestawu do kawy, herbaty i minibaru, nie było polskich programów w TV, klimatyzacja była, ale nie było możliwości indywidualnego sterowania.

dowód: zeznania powódki I. O. – k. 305-305/2

W pokojach nie było serwisu kawowego, szklanek, wody ani czajnika do herbaty. Klimatyzacja była sterowana ogólnie, nic nie można było z nią zrobić, ona działała na jednym poziomie.

W tv były tylko dwa kanały polskojęzyczne.

Nie było awarii w pokoju, ale czasem unosił się nieprzyjemny zapach fekaliów z kanalizacji, ale nie codziennie.

dowód:

zeznania powodów:

B. O. – k. 305/2-306

L. O. – k. 306-306/2

Nie było minibarku. Powodowie nie mieli frontowego widoku na morze, mieli widok na skład budowlany a na drugim końcu na skos było widoczne morze, częściowo zasłonięty przez taras (dach restauracji). Nie było polskojęzycznych kanałów w tv.

Wentylacja w pokoju nie działała prawidłowo. Powodowie zgłosili głośną pracę wentylacji.

dowód:

zeznania powodów

I. L. – k. 313-314

G. L. (1) – k. 314-314/2

M. L. – k. 314/2-315

Powodowie mieli wykupioną usługę all inclusive ultra (premium), która nie była realizowana, bo nie było produktów z oferty.

Jedzenie, posiłki były na tym samym poziomie, co dla pozostałych uczestników wycieczki, posiłki były monotonne, powtarzalne.

Nie było polskojęzycznego programu tv, nie było zestawu do kawy, herbaty. Klimatyzacja nie działała. Toaleta działała sprawnie, wentylacja była słaba lub nie było jej w ogóle. W pokoju była awaria z odpływem wody, ze dwa razy zalało posadzkę. Powodowie nie mieli widoku na morze, tylko na górę.

To była zatoka, po której kursowały statki, ze statków wydobywały się spaliny.

dowód:

zeznania powodów:

K. T. – k. 315-315/2

I. T. (1) – k. 315/2-316

W pokoju nie było minibaru, nie było żadnego sprzętu do herbaty, kawy, w łazience nie było wentylacji, klimatyzacja była ogólna, nie można było jej regulować, słabo działała.

Nie było programu z telewizją polską. Z okien pokoju powodowie widzieli plac budowy.

dowód:

zeznania powodów

B. L. – k. 316-316/2

P. L. – k. 316/2 – 317

Powodowie mieli pokój z widokiem na morze i na plac budowy z gruzowiskiem, na którym nieustannie pracowała koparka.

dowód:

zeznania powodów:

K. D. (1) – k. 319 i w formie pisemnej – k. 353-359

pisemne zeznania K. D. (2) – k. 335-341

pisemne zeznania M. D. – k. 361-367

W pokoju nie było zestawu do parzenia kawy lub herbaty. Pokój był niedokładnie sprzątany.

dowód: pisemne zeznania powoda B. T. – k. 343-351

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy z dnia o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych z dnia 24.11.2017r. (tj. Dz.U. z 2022r. poz. 511) – dalej jako: ustawa, organizator turystyki ponosi odpowiedzialność za wykonanie usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, bez względu na to, czy usługi te mają być wykonane przez organizatora turystyki, czy przez innych dostawców usług turystycznych.

Przez niezgodność należy rozumieć niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług turystycznych objętych imprezą turystyczną. Należy przyjąć, że pojęcie niezgodności usługi z umową powinno być intepretowane przede wszystkim w oparciu o kryteria subiektywne, odnoszące się do konkretnego podróżnego. Należy przy tym brać pod uwagę takie elementy jak: jakość danej usługi turystycznej, czy też jej części, punktualność świadczonych usług oraz czynniki związane z lokalizacją, jak również – w zależności od okoliczności – czynniki środowiskowe. Okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie zgodności usługi z umową, obejmują przede wszystkim treść informacji przedstawionych podróżnemu, informacje i zdjęcia w broszurach, całościową cenę podróży, charakter podróży, miejsce docelowe podróży. Szczególne znaczenie może mieć w tym zakresie język stosowany przez organizatora w umowie i w informacjach przekazanych podróżnemu. Podstawą oceny zgodności usługi turystycznej z umową powinno być spełnienie celu, dla którego umowa została zawarta, przydatność usługi z punktu widzenia normalnego skorzystania z niej i warunki, których można było oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter podróży (por. kom do art. 48 ustawy pod red. serii Osajda/red. tomu Mikłaszewicz 2021, wyd. 3/K. Kryla-Cudna).

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powodowie niezwłocznie zawiadomili organizatora turystyki o dostrzeżonych warunkach, które były niezgodne z umową (art. 48 ust. 2 ustawy).

Roszczenia powodów wynikały głównie z warunków pobytu w hotelu. Nie dotyczyły innych elementów usługi objętej umową.

Punktem wyjścia dla oceny, czy pozwana zrealizowała usługę turystyczną zgodnie z ofertą, była analiza treści oferty przestawionej w opisie hotelu, a która dostępna była na stronie internetowej pozwanej.

Kopia oferty została dołączona do akt. Wynika niej, że obiekt miał być nowy i oddany już do użytku.

Z dołączonych przez powodów zdjęć i filmów zarejestrowanych podczas pobytu powodów w hotelu, wynika, że w dacie ich pobytu hotel nie był wykończony w całości, dlatego przez prawie całą dobę przez cały okres pobytu trwały w nim prace budowlane/wykończeniowe. W związku z tym, powodowie byli narażeni na hałas który jest immanentnie związany z tego typu pracami (odgłosy wiercenia, stuk młotków, itp.). Zostali także pozbawieni możliwości odpoczynku, ponieważ nie mogli swobodnie korzystać ani z pokoi hotelowych, ani z obejścia hotelu, gdyż poza wspomnianym hałasem, dodatkowymi uciążliwościami były nieprzyjemne zapachy wnikające ze smołowania dachu restauracji, wieczorno – nocne prace na plaży oraz prace wykończeniowe przy basenie (uzupełnianie kamieni). Ze zdjęć i nagrań wynika również, że prace te trwały na terenie całego obiektu, a nie tylko w jednej jego części. Pozwana nie ma zatem racji, że roboty odbywały się poza terenem wyznaczonym do pobytu powodów. Wręcz przeciwnie, na zarejestrowanym filmie widać, że robotnicy wyrzucali materiały wykończeniowe nad gotowymi częściami budynku, udostępnionymi gościom hotelowym. Zgodzić się zatem należy ze stroną powodową, że taki sposób prowadzenia prac nie tylko zakłócał wypoczynek, ale również był niebezpieczny. Potwierdzają to także zeznania wszystkich przesłuchanych powodów. Dodatkowo ze zdjęć obiektu, dołączonych do oferty pozwanej, ale i przez powodów, wynika, że prace przy smołowaniu (uszczelnianiu) dachu restauracji odbywały się bardzo blisko pokoi gościnnych, przez co powodowie nie mogli korzystać z balkonu, a na dodatek nie mieli zapewnionej prywatności w pokojach, ponieważ smołowany dach był na takiej wysokości, że umożliwiał robotnikom zaglądanie do wnętrza pokoi hotelowych. Dla znacznej części powodów wiązało się z poważnym naruszeniem ich prywatności, przez co czuli się niekomfortowo. Podobnie można ocenić sytuację, kiedy pomiędzy odpoczywającymi powodami poruszali się robotnicy, którzy musieli dowieźć i uzupełnić kamienie. Na ogólną uciążliwość składały się także inne kwestie, takie jak hałasy związane z dostawą materiałów budowlanych, składowaniem odpadów na terenie obiektu oraz głośne rozmowy i palenie papierosów przez robotników budowalnych. Z tych względów użyte przez powodów porównanie hotelu do placu budowy było w ocenie Sądu uzasadnione, gdyż w pełni oddawało uciążliwości, z którymi powodowie musieli się mierzyć w trakcie pobytu, czyli nieustanny hałas od godzin porannych do późno wieczornych, nieprzyjemne zapachy, brak prywatności, zabrudzenie okolicy pyłem i rozsypanymi materiałami.

Nadto, z oferty pozwanej wynika, że hotel miał zapewnić określone rozrywki i atrakcje, których jednak nie zapewnił, gdyż powodowie nie mogli korzystać z: spa, sali ćwiczeń (siłowni), czynnych barów przy basenie i plaży, minimarketu i sklepu z pamiątkami, animacji, bilardu, rzutek, zajęć rekreacyjno – sportowych, siatkówki, czynnego jacuzzi. Powodowie nie mogli również korzystać z wewnętrznego basenu, ponieważ był w budowie. Dostęp do plaży był ograniczony ponieważ trwały na niej prace remontowe i jeździła po niej koparko-ładowarka.

Sąd uwzględnił zarzuty co do uchybień organizatora w takim zakresie w jakim w ostatnim dniu pobytu zabrakło śniadania dla większości powodów, a w przypadku powódki K. D. (2) także fakt, że wbrew ofercie hotel nie zagwarantował jej dań z kuchni wegetariańskiej co ograniczało możliwości powódki w wyborze posiłków. Zasadnym również były zarzuty powodów o braku zestawu do kawy i herbaty w pokojach. Zgodnie z ofertą miało to być standardowe wyposażenie hotelu, wobec czego brak tego sprzętu również należy uznać za niezgodność z umową.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, że w takim zakresie, w jakim pozwana zapewniała powodów o warunkach pobytu w hotelu, pozwana nie wywiązała się z umowy.

Wyjazd miał być dla powodów odprężeniem i wypoczynkiem, jednakże, z powodu opisanych warunków w hotelu, powodowie faktycznie zostali pozbawieni możliwości odpoczynku. Nie ma przy tym znaczenia, czy powodowie mogli (lub powinni) w takim przypadku korzystać z wycieczek fakultatywnych, gdyż tego typu wycieczki powinny stanowić dodatkową atrakcję, a nie sposób na ucieczkę od złych warunków pobytowych.

Brak realizacji wypoczynku spowodował krzywdę powodów w rozumieniu art. 445 kc i art. 50 ustawy.

Powodowie podkreślili, że oczekiwali odpoczynku na terenie hotelu i nawet jeśli można się spodziewać, że w tak dużym obiekcie trudno byłoby mówić o ciszy, to jednak hałas jaki powoduje duża grupa ludzi w hotelu nie jest taki sam jak hałas budowlany. Nadto, powinno być oczywiste, że dla wielu ludzi formą relaksu jest właśnie pobyt w tego typu obiektach, które oferują wysoki standard, określone rozrywki i atrakcje. Pozwana nie może automatycznie utożsamiać potrzeby uwolnienia się od hałasu budowlanego z potrzebą ciszy rozumianej jako brak jakikolwiek hałasów wydawanych np. przez innych odpoczywających wczasowiczów. Powodowe zdecydowali się na wyjazd do dużego obiektu, dla żadnego z nich nie była to pierwsza wycieczka, zatem można rozsądnie przypuszczać, że wiedzieli iż w tego typu hotelach odbywają się zabawy, spotkania i ludzie czasami zachowują się głośno. Nie znaczy to jednak, że godzili się znosić hałasy i inne uciążliwości wynikłe z faktu, że hotel był podczas ich pobytu w trakcie remontu. Argumentację pozwanej w tym zakresie należy zatem uznać za chybioną.

Ustalony stan faktyczny nie dał natomiast podstaw do uwzględniania pozostałych zarzutów co do realizacji umowy przez pozwaną. Odnośnie zarzutów powodów dotyczących monotonnej diety, to powodowie nie sprecyzowali co kryło się pod tym pojęciem. Fakt, że jedzenie każdego dnia jest takie samo, nie stanowi bowiem wady, o ile tylko klient ma wybór pomiędzy przynajmniej kilkoma produktami/posiłkami. Brak naleśników popołudniami lub ich niewystarczająca ilość nie został wykazany stosownie do art. 6 kc. Niezasadny był również zarzut [dane 2 członków grupy] dotyczący tego, że hotel serwował im takie same posiłki jak pozostałym gościom hotelu. Wykupiona przez nich opcja premium all inclusive nie oznaczała większej różnorodności posiłków, tylko szerszy dostęp do napojów importowanych i alkoholi.

Powodowie nie wykazali również, by klimatyzacja w pokoju nie była indywidualnie sterowana, zaś co do plaży, to w ofercie było zaznaczone, że plaża będzie kamienista. Hotel nie gwarantował jednak bezpiecznego zejścia do morza ani ratownika przy basenie, czy na plaży. Z oferty wynikało również, że pokoje z przynajmniej częściowym widokiem na morzę były dodatkowo płatne. Z treści umów nie wynika, by którykolwiek z członków grupy wykupił taką opcję.

Personel w hotelu mówił po angielsku, zatem powodowie mogli się porozumieć z obsługą w ten sposób. Pozwana nie gwarantowała, że każdy członek obsługi hotelowej będzie rozmawiał w językach obcych.

Odnośnie natomiast zapachów spalin emitowanych przez przepływające w pobliżu hotelu statki pasażerskie, to była to okoliczność, za którą pozwana nie ponosi odpowiedzialności. Nadto, hotel jest położony przy wejściu do Zatoki K., czyli przy wodnym szlaku komunikacyjnym. Istnienie wodnego szlaku komunikacyjnego związane jest ze znaczną głębokości wody. Już tylko ogląd miejsca położenia hotelu za pośrednictwem Google maps pozwalał na pozyskanie takich informacji, a zatem świadome dokonanie wyboru oferty w zakresie miejsca położenia hotelu. Stąd zarzuty powodów co do braku możliwości korzystania z kąpieli w morzu w związku ze stromym brzegiem i dużą głębokością przy brzegu należy uznać za chybiony. Podkreślić należy, iż pozwana nie zapewniała w ofercie o łagodnym brzegu plaży.

Zgodnie z art. 48 ust. 5 ustawy, organizator turystyki, który w czasie trwania danej imprezy turystycznej nie wykonuje przewidzianych w umowie o udział w imprezie turystycznej usług stanowiących istotną część tej imprezy, jest obowiązany, bez obciążania podróżnego dodatkowymi kosztami, wykonać w ramach tej imprezy odpowiednie świadczenia zastępcze, również w przypadku, gdy uzgodniony w umowie o udział w imprezie turystycznej powrót podróżnego do miejsca rozpoczęcia podróży nie został zapewniony. Z kolei z art. 48 ust. 10 ustawy wynika, że jeżeli nie jest możliwe zaproponowanie świadczeń zastępczych lub podróżny je odrzuci zgodnie z ust. 7, wówczas podróżny jest uprawniony do uzyskania obniżenia ceny lub odszkodowania, lub zadośćuczynienia, bez rozwiązywania umowy o udział w imprezie turystycznej.

Pozwana nie zapewniła powodom świadczenia zastępczego, gdyż nie przeniosła ich do innego hotelu, który odpowiadałby oferowanemu przez nią standardowi, co otwierało powodom drogę do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Zgodnie z art. 50 ust. 2 ustawy, podróżnemu przysługuje odszkodowanie lub zadośćuczynienie za poniesione szkody lub krzywdy, których doznał w wyniku niezgodności, tj. niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług turystycznych objętych imprezą turystyczną (art. 4 ust. 16 ustawy).

Pozwana nie wykazała, że zachodziły okoliczności, które umożliwiłyby jej zwolnienie się od odpowiedzialności. Zgodnie bowiem z art. 50 ust. 3 ustawy podróżnemu nie przysługuje odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niezgodność w przypadku, gdy organizator turystyki udowodni, że:

winę za niezgodność ponosi podróżny;
winę za niezgodność ponosi osoba trzecia, niezwiązana z wykonywaniem usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, a niezgodności nie dało się przewidzieć lub uniknąć;
niezgodność została spowodowana nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami.

Powodowie nie byli pierwszymi klientami, których pozwana zakwaterowała w tym hotelu, dlatego pozwana miała wiedzę o warunkach, które tam panowały. Wynika to z wiadomości dołączonych do akt. Pozwana wiedziała, że w hotelu trwały roboty budowlane, które wedle jej wiedzy miały się zakończyć, nie podjęła jednak żadnych działań, by potwierdzić tę okoliczność, nim skierowała tam powodów. Nadto, z dołączonych rezerwacji wynika, że powodowie zdecydowali się na zakup tej wycieczki w lipcu albo w sierpniu 2019 r., czyli bezpośrednio przed wyjazdem, nadto część z powodów dopytywała się, czy budynek na pewno został oddany już do użytku i czy był gotowy. Tym bardziej zastanawiające jest, że pozwana nie poinformowała ich o faktycznej sytuacji w tym obiekcie i nie weryfikowała aktualnego stanu budynku, mimo że powinna mieć takie informacje, chociażby od swojego rezydenta.

Trudno również uznać, by prace wykończeniowe w nowo wybudowanym hotelu stanowiły nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności, których pozwana nie mogła przewidzieć.

Odnośnie zadośćuczynienia za utraconą możliwość realizacji wypoczynku zgodnie z oczekiwaniami, Sąd uznał, że właściwą kwotą będzie po 1.000 zł na powodów, wobec czego oddalił dalej idące żądania.

Zaznaczyć jeszcze należy, że wobec ceny, którą powodowie zapłacili za pobyt, żądana przez nich wysokość zadośćuczynienia była zbyt wygórowana, gdyż przekraczała koszty, które powodowie ponieśli na zakup wycieczki.

Ustalając wysokość odszkodowania, Sąd posiłkował się tzw. Tabelą frankfurcką. Dokument ten nie ma w polskim porządku prawnym waloru aktu prawnego, jest jednak powszechnie przyjęte posiłkowanie się ustalonymi tam stawkami w ustalaniu wysokości świadczeń. Również z treści pism powodów wynika, że posiłkowali się oni tymże dokumentem.

W oparciu o dokonane ustalenia, posiłkując się Tabelą frankfurcką, Sąd uznał, że różnica w zakresie oferty i faktycznych warunków pobytu dotyczyła przede wszystkim niedogodności spowodowanych pracami budowalnymi, brakiem dodatkowych atrakcji i rozrywek, częściowo zanieczyszczonej plaży oraz brakiem śniadania w ostatnim dniu, brakiem zestawu do kawy/herbaty w pokojach oraz brakiem dań wegetariańskich, które w ocenie Sądu uzasadniało wypłatę odszkodowania w wysokości połowy wartości ceny uiszczonej przez powodów:

[dane 2 członków grupy] – po 2.401.50 zł, czyli połowę z kwoty, którą każdy z nich zapłacił (4.803,00 zł/2) dla każdego z nich.
[dane 2 członków grupy] solidarnie kwotę 3.574,00 zł – czyli połowę kwoty, którą powodowie jako małżonkowie wspólnie zapłacili za wyjazd (7.148,00 zł/2),
[dane 1 członka grupy] – kwotę 1.702,00 zł, czyli połowę zapłaconej przez nią kwoty (3.404,00 zł/2),
[dane 2 członków grupy] solidarnie kwotę 4.453,00 zł na ich rzecz, czyli połowę kwoty, która powodowie jako małżonkowie wspólnie zapłacili za wyjazd (8.906,00 zł/2),
[dane 2 członków grupy] – solidarnie kwotę 5.514,50 zł na ich rzecz czyli połowę kwoty, która powodowie jako małżonkowie wspólnie zapłacili za wyjazd, z uwzględnieniem, że ponieśli także koszty zakupu pobytu dla małoletnich wówczas dzieci (11.029,00 zł/2),
[dane 1 członka grupy] – kwotę 1.632 zł, czyli połowę zapłaconej przez nią kwoty (3.264,00 zł/2),
[dane 1 członka grupy] – kwotę 3.264,00 zł czyli połowę zapłaconej przez niego z uwzględnieniem, że poniósł także koszty zakupu pobytu dla małoletniej wówczas córki (6.528,00 zł/2)
[dane 2 członków grupy] – solidarnie kwotę 3.574,00 zł na ich rzecz, czyli połowę kwoty, która powodowie jako małżonkowie wspólnie zapłacili za wyjazd (7.148,00 zł/2),
[dane 1 członka grupy] – kwotę 3.434.00 zł, czyli połowę zapłaconej przez niego z uwzględnieniem, że poniósł także koszty zakupu pobytu dla małoletniej wówczas córki (6.868,00 zł/2).

W pozostałym zakresie żądanie odszkodowania, jako nie wykazane i nieuzasadnione, Sąd oddalił.

Orzekając o odsetkach (dla zadośćuczynienia) Sąd przyjął datę 29.12.2020r., czyli datę wniesienia pozwu (k. 89).

Na podstawie art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28.05.2021r. o zmianie przepisów… (dz. U. z 2021r., poz. 1104) Sąd wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie powołanych przepisów orzekł jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia art. 100 kpc. Rozliczenie kosztów obejmuje częściowy zwrot opłaty, wydatków i kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 24 stycznia 2019 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:48.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Brak zaliczki na koszty ogłoszenia prasowego uniemożliwia nadanie sprawie dalszego biegu.
Zgodnie z treścią przepisu art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli na skutek niewykonania przez powoda zarządzeń w wyznaczonym terminie nie można nadać sprawie dalszego biegu.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Sędziowie: SSO Rafał Cieszyński, SSO Marcin Śmigiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 stycznia 2019 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa M. G. działającego jako reprezentant grupy przeciwko (…) sp. z o.o. sp. k. w I. o zapłatę,

postanawia:

zawiesić powstępowanie w sprawie.

Uzasadnienie

Powód M. G. jako reprezentant grupy wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (…) sp. z o.o. sp. k. w I. kwoty po 11.340 zł na rzecz członków podgrupy 1: [dane 2 członków grupy]., kwoty po 10.430 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 2: [dane 2 członków grupy], kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 3: [dane 3 członków grupy], kwoty po 10.342 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 4: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.357 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 5: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.922 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 6: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.826 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 7: [dane 2 członków grupy], kwoty po 10.327 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 8: [dane 2 członków grupy], kwoty po 9.557 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 9: [dane 2 członków grupy], kwoty po 11.658 zł na rzecz każdego z członków podgrupy 10: [dane 2 członków grupy].

Postanowieniem z 22 maja 2018 r. tutejszy Sąd Okręgowy orzekł o rozpoznaniu niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Postanowienie to uprawomocniło się z dniem 14 czerwca 2018 r.

Zarządzeniem z 10 sierpnia 2018 r. Przewodniczący zobowiązał pełnomocnika powoda m.in. do uiszczenia zaliczki na koszty ogłoszenia prasowego w wysokości 1.000 zł pod rygorem zawieszenia postępowania (ewentualnie do wykazania, że wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy) w terminie 14 dni, pod rygorem zawieszenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego (ust. 1). Publikacja ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego następuje w sposób najbardziej odpowiedni dla danej sprawy, tak aby umożliwiało ono poinformowanie o postępowaniu wszystkich potencjalnie zainteresowanych przystąpieniem do grupy, w szczególności ogłoszenie może zostać zamieszczone na stronach Biuletynu Informacji Publicznej właściwego sądu, na stronach internetowych stron lub ich pełnomocników lub w prasie o zasięgu ogólnokrajowym albo lokalnym (ust. 2). Zarządzenie ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego można zaniechać wtedy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpienie do grupy (ust. 4).

Wskazać należy, iż uprawomocnienie się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym rozpoczyna drugą fazę postępowania grupowego, podczas której powstaje możliwość przystąpienia do tego procesu przez osoby znajdujące się poza grupą, na rzecz której wszczęto postępowanie. Aby tak się jednak stało, osoby będące poza grupą muszą wiedzieć o tym, że określone postępowanie grupowe zostało wszczęte. Funkcję informacyjną o wszczętym postępowaniu grupowym i o możliwości przystąpienia do grupy pełni ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego, o którym mowa w art. 11 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (por. Pietkiewicz Paweł, Rejdak Monika, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Opublikowano: LexisNexis 2011). W niniejszej sprawie po prawomocności postanowienia z 22 maja 2018 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, zarządzeniem z 14 sierpnia 2018 r. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do uiszczenia zaliczki na koszty ogłoszenia prasowego, celem publikacji ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w prasie. Ewentualnie, Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do wykazania, że wszyscy członkowie grupy złożyli oświadczenia o przystąpieniu do grupy, gdyż w takiej sytuacji nie ma konieczności publikacji ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego. W odpowiedzi na wezwanie Sądu, pismem z 3 września 2018 r., pełnomocnik powoda wniósł o przedłużenie terminu do uiszczenia zaliczki na koszty ogłoszenia prasowego w wysokości 1.000 zł do dnia 30 września 2018 r., wskazując iż wykonanie zobowiązania w zakreślonym terminy nie jest możliwe do realizowania z uwagi na obiektywne, niezależne od powoda przeszkody natury technicznej. Powód chwili obecnej nie uiścił zaliczki w kwocie 1000 zł na koszty ogłoszenia prasowego. Tym samym, powód nie wykonał zarządzenia sądu, wskutek czego nie można nadać sprawie dalszego biegu. Zgodnie z treścią przepisu art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli na skutek niewykonania przez powoda zarządzeń w wyznaczonym terminie nie można nadać sprawie dalszego biegu.

Wobec faktu, iż brak zaliczki na koszty ogłoszenia prasowego uniemożliwia nadanie sprawie dalszego biegu, na mocy art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 6 marca 2020 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:44.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Sędziowie: SSO Rafał Cieszyński, SSO Marcin Śmigiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 6 marca 2020 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa M. G. działającego jako reprezentant grupy przeciwko (…) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w I. o zapłatę,

postanawia:

podjąć zawieszone postępowanie.

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 3 sierpnia 2020 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:38.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Sędziowie: SSO Rafał Cieszyński, SSO Marcin Śmigiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 3 sierpnia 2020 r. we Wrocławiu sprawy z powództwa M. G. przeciwko (…) sp. z o.o. s.k. z siedzibą w I. o zapłatę,

postanawia:

ustalić, że w skład grupy w rozpoznawanej sprawie wchodzą: [dane 21 członków grupy].

Postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach I Wydział Cywilny z dnia 30 marca 2016 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:33.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Sąd Okręgowy w Katowicach, Wydział I Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Żyłka

Sędziowie: SSO Jolanta Polko, SSR del. Katarzyna Zadora

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa W. S. przeciwko (…) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. o zapłatę,

postanawia:

zawiesić postępowanie.

Uzasadnienie

Powód wniósł pozew w postępowaniu grupowym przeciwko pozwanej spółce. Sąd w toku postępowania ustalił, że spółka nie ma organów uprawnionych do jej reprezentacji i wezwał pełnomocnika powoda do wskazania w terminie miesiąca osób uprawnionych do reprezentacji pozwanej spółki i wykazania tego odpisem KRS.

Pełnomocnik powoda złożył odpis KRS pozwanej z dnia 25 lutego 2016 roku, z którego wynika, że nie są powołani członkowie zarządu spółki ani jej prokurenci. W tej sytuacji należy stwierdzić, iż brak jest osób uprawnionych do reprezentacji spółki.

Zgodnie z przepisem art. 174 § 1 pkt 2 kpc sąd z urzędu zawiesza postępowanie jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż pozwana spółka nie ma zarządu ani prokury, brak jest więc osób uprawnionych do jej reprezentacji.

Mając powyższe na uwadze postępowanie w sprawie należało zawiesić.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach Wydział I Cywilny z dnia 26 października 2015 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:17.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Sąd Okręgowy w Katowicach, Wydział I Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Polko

Sędziowie: SSO Krzysztof Żyłka, SSO Piotr Semper

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2015 r. w Katowicach na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa W. S. przeciwko (…) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. o zapłatę,

postanawia:

zarządzić ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego w dzienniku Gazeta (…) o następującej treści:

OGŁOSZENIE O WSZCZĘCIU POSTĘPOWANIA GRUPOWEGO

Przed Sądem Okręgowym w Katowicach toczy się pod sygn. akt I C 434/15 postępowanie grupowe z powództwa W. S. przeciwko (…) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. o zapłatę, którego przedmiotem są roszczenia związane z nienależytym wykonaniem usługi turystycznej – wyjazdu do Bułgarii zorganizowanej w dniach 28.06.2013r. – 12.07.2013r.

Osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym mogą przystąpić do grupy poprzez złożenie reprezentantowi grupy W. S. w terminie dwóch miesięcy od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy.

Umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika może określać wynagrodzenie w stosunku do kwoty zasądzonej na rzecz powoda, nie więcej niż 20% tej kwoty.

Wyrok prawomocny ma skutek wobec wszystkich członków grupy.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach I Wydział Cywilny z dnia 15 marca 2017 r.

Posted on 2 maja 2024 at 16:10.

Written by Alicja Leginowicz-Krzywda

Czynnością niecierpiącą zwłoki jest czynność, której niedokonanie – przed przewidywanym terminem ustanowienia dla strony przedstawiciela ustawowego lub powołania organu właściwego do jej reprezentowania – groziłoby stronie wnoszącej o ustanowienie kuratora niepowetowaną szkodą. Może to być, w zasadzie, czynność każdego rodzaju; musi być ona jednak skonkretyzowana i wymagająca pilnego podjęcia. Okoliczność tę powinna uprawdopodobnić strona składająca wniosek o ustanowienie kuratora.

Sąd Okręgowy w Katowicach, Wydział I Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Żyłka

Sędziowie: SSO Jolanta Polko, SSR del. Katarzyna Zadora

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2017 r. w Katowicach na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa W. S. przeciwko (…) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. o zapłatę,

postanawia:

oddalić wniosek powoda o ustanowienie dla pozwanej kuratora procesowego.

Uzasadnienie

Powód w piśmie z dnia 10 marca 2017 roku wniósł o ustanowienie dla pozwanej kuratora procesowego w trybie art. 69 kpc i wskazał, że pozwana nie ma organów, które mogłyby ja reprezentować, a czynność w postaci zasadzenia należności na rzecz powodów jest czynnością niecierpiącą zwłoki.

Wniosek powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z przepisem art. 69 kpc dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność procesową niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Jak powszechnie się wskazuje w literaturze czynnością niecierpiącą zwłoki jest czynność, której niedokonanie – przed przewidywanym terminem ustanowienia dla strony przedstawiciela ustawowego lub powołania organu właściwego do jej reprezentowania – groziłoby stronie wnoszącej o ustanowienie kuratora niepowetowaną szkodą. Może to być, w zasadzie, czynność każdego rodzaju; musi być ona jednak skonkretyzowana i wymagająca pilnego podjęcia. Okoliczność tę powinna uprawdopodobnić strona składająca wniosek o ustanowienie kuratora. Typowym przykładem takiej czynności jest zabezpieczenie dowodu, którego późniejsze przeprowadzenie nie jest możliwe. Nie można w tym trybie prowadzić całego postępowania dowodowego i wydać w sprawie orzeczenia, gdyż skutkowałoby to nieważnością postępowania.

Na marginesie należy zauważyć, że gdy spółka nie ma organów uprawnionych do działania to wierzyciel może wystąpić do sądu rejestrowego o ustanowienie kuratora, którego celem będzie doprowadzenie do wyboru organów spółki lub jej likwidacja (art. 603 § 1 kpc).