1. Zgodnie z art. 1 ustawy roszczenia dochodzone w postępowaniu grupowym powinny być jednego rodzaju, co oznacza, że członkowie grupy dochodzą udzielenia ochrony prawnej w tej samej formie – muszą zgłosić to samo żądanie.
2. Z „tą samą” (identyczną) podstawa faktyczną dochodzonych roszczeń mamy do czynienia, gdy zachodzi tożsamość okoliczności faktycznych, a ochrona prawna jest dochodzona przez uczestników jednego zdarzenia, czyli zachodzi więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. „Taka sama” (tożsama) podstawa faktyczna oznacza podobieństwo między poszczególnymi stanami faktycznymi. Z „taką samą” postawa faktyczną mamy więc do czynienia, gdy wystąpi wiele podobnych zdarzeń faktycznych np. korzystanie z usług jednego banku, zażywanie jednego leku, zatrucie się tym samym produktem spożywczym, niedozwolone klauzule umowne w umowach kredytowych, deweloperskich, itp.). Analogiczny musi być podstawowy zespół faktów stanowiących podstawę powstania spornego stosunku prawnego oraz konkretnego roszczenia. Pojęcie podstawy faktycznej należy rozumieć jako określony zespół elementów stanu faktycznego, które są przywoływane celem udowodnienia powództwa.
3. Podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy jest jedynie podstawowy (wyjściowy) zespół faktów usprawiedliwiających roszczenie, rozbieżności co do faktów uzasadniających wysokość roszczenia nie stoją na przeszkodzie uznaniu postępowania grupowego za dopuszczalne. Niemniej jednak zastosowanie konstrukcji grupowego dochodzenia roszczeń jest uzasadnione, gdy istnieje zespół przesłanek pozwalający na jednolitą kwalifikację przedmiotową bezprawności czynu sprawczego wywołującego szkodę, której naprawienie jest przedmiotem roszczenia. Istotą postępowania grupowego jest bowiem wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń, sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa.
4. Z jednej strony ustawodawca nie wymaga identyczności wszystkich elementów faktycznych, gdyż znacznie zawężałoby to zakres zastosowania ustawy, jednakże z drugiej strony postępowanie grupowe nie spełniłoby swojego celu – poprawy efektywności postępowania w sprawach cechujących się znacznym stopniem indywidualizacji faktów i właściwości poszczególnych członków grupy. Postępowanie grupowe spełnia swoją rolę, gdy mamy do czynienia z „typowością” bądź „reprezentatywnością” roszczenia wobec wszystkich członków grupy. Warunek „typowości” zostaje spełniony, gdy sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy jest jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, lecz niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
5. Ustawodawca tworząc ustawę o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym miał na uwadze stworzenie takiego postępowania sądowego, które umożliwiłoby jednoczesną ochronę interesów wielu podmiotów w jednym postępowaniu z wyeliminowaniem potrzeby prowadzenia równoległych postępowań i powtarzania czynności, których można dokonać jednokrotnie. Chodziło o kompleksowe i szybkie załatwienie konfliktu. Mając na uwadze tę właśnie wykładnię funkcjonalną ustawy, Sąd stanął na stanowisku, że dochodzenie roszczeń na podstawie przepisów tej ustawy jest możliwe w przypadku, gdy pomiędzy objętymi pozwem roszczeniami istnieje związek, który sprawia, że łączne orzekanie o nich jest opłacalne, że po ustaleniu składu grupy możliwe będzie łączne rozstrzyganie w zakresie wszystkich członków grupy.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:     SSO Hanna Jaworska

Sędziowie:               SSO Małgorzata Borkowska,SSO Anna Błażejczyk

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2013 r. w Warszawie na rozprawie jawnie sprawy z powództwa R. R. działającego jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym przeciwko Z. U. S. z siedzibą w Warszawie o ustalenie odpowiedzialności w postępowaniu grupowym

postanawia:

1. odrzucić pozew;
2. wpis tymczasowy w kwocie 4.734,00 zł (cztery tysiące siedemset trzydzieści cztery złote) uznać za ostateczny;
3. oddalić wniosek o zobowiązanie strony powodowej do złożenia kaucji;
4. zasądzić od R. R. działającego jako reprezentant grupy w postępowaniu grupowym na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Warszawie kwotę 7.200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

 

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 grudnia 2011 r. o ustalenie odpowiedzialności w postępowaniu grupowym skierowanym przez R. R. działającego jako reprezentant grupy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przeciwko Z. U. S. w Warszawie, wnoszący żądał:

1. ustalenia, na zasadzie art. 2 ust. 3 ustawy, że pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie ponosi odpowiedzialność wobec członków grupy określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy, wynikającą z niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Warszawie w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do chwili obecnej w zakresie realizacji przepisów o ubezpieczeniach społecznych poprzez wprowadzające w błąd i nierzetelne informowanie członków grupy jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą o możliwości zgłoszenia czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej celem wyrejestrowania się z systemu ubezpieczeń społecznych i nie podlegania w tych okresach obowiązkowym składkom na ubezpieczenie społeczne, a także wprowadzającą w błąd pomoc i instruowanie, jak należy fakt czasowego zaprzestania zgłaszać pozwanemu oraz poprzez przyjmowanie i akceptowanie tego rodzaju zgłoszeń, utwierdzające członków grupy w przekonaniu, że proceder wyrejestrowań z systemu ubezpieczeń społecznych na okres zawieszenia działalności gospodarczej w stanie prawnym istniejącym do dnia 20 września 2008 r. był prawidłowy, zgodny z prawem,
2. wydania na zasadzie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 3 ustawy postanowienia o rozpoznaniu w postępowaniu grupowym sprawy z powództwa R. R. – reprezentanta grupy przeciwko ZUS z siedzibą w Warszawie o ustalenie odpowiedzialności i rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym,
3. wydania na zasadzie art. 11 ust. 1 ustawy postanowienia w przedmiocie zarządzenia ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego o sprecyzowanej treści w dziennikach Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Dziennik Polska – Europa – Świat, Fakt, w tym także w wydaniach internetowych tych tytułów prasowych i wyznaczenia dwumiesięcznego terminu, w jakim możliwe będzie przystąpienie do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte niniejszym postępowaniem grupowym,
4. wydania na zasadzie art. 17 ust. 1 ustawy postanowienia co do składu grupy obejmującego członków grupy wskazanych co do tożsamości w zestawieniu członków grupy na dzień złożenia pozwu.

W uzasadniając wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym powód podawał, że sprawa kwalifikuje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, albowiem:

a) występuje jednorodzajowość roszczeń członków grupy, ponieważ każdy z członków grupy posiada wobec pozwanego roszczenie majątkowe z tytułu czynu niedozwolonego i w sprawie niniejszej występuje na rzecz każdego członka grupy w takiej samej formie tj. o ustalenie odpowiedzialności;

b) występuje wspólność podstawy faktycznej roszczeń, choć nie wszystkie elementy stanu faktycznego są tożsame lub jednakowe. W ocenie strony powodowej dla skutecznego dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym wystarczająca jest więź oparta na jedności zdarzenia, która w niniejszej sprawie występuje. Zdarzeniem będącym źródłem roszczenia każdego członka grupy jest czyn niedozwolony (delikt władzy publicznej). Zdaniem strony powodowej na gruncie prawa cywilnego pojęcie czynu niedozwolonego to nie to samo, co jedno pojedyncze działanie czy zaniechanie. Zespół powiązanych różnych działań i zaniechań rozciągniętych w czasie, jako prowadzący do szkody stanowić będzie złożony czyn niedozwolony. Okolicznościami, które składają się na złożony czyn niedozwolony to: niepełne, nierzetelne i wprowadzające w błąd informacje udzielane przez pozwanego osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą co do możliwości, sposobu i skuteczności zgłoszenia ZUS przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej, jak również wprowadzająca w błąd pomoc i instruowanie przedsiębiorców w tymże zakresie, akceptowanie dokonywanych przez przedsiębiorców zgłoszeń czasowego zaprzestania prowadzenia działalności oraz inne działania i zaniechania przypisywane pozwanemu, które zrodziły w poszkodowanych uzasadnione przekonanie, że w okresach, w których dokonali oni stosownych zgłoszeń, skutecznie nastąpiło ich wyrejestrowanie z systemu ubezpieczeń społecznych, a na skutek których to działań członkowie grupy ponieśli szkodę majątkową wobec objęcia ich następnie obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi również w okresach, w których zgłaszali ZUS czasowe zaprzestanie prowadzenia działalności – powstanie obowiązku zapłaty składek wraz z odsetkami za okresy wyrejestrowania;

c) spełniony jest warunek liczebności grupy – grupa liczy 19 osób: P. B., J. B., R. B., M. D., Z. F., W. G., K. J., M. K., M. Ł., K. M., S. P., R. R., R. R., W. S., A. S., M. S., S. W., W. Ż., J. Ż.;

d) sprawa niniejsza dotyczy odpowiedzialności za tzw. delikt władzy publicznej mieści się w kategorii spraw o roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych.

Źródłem opisanych wyżej zdarzeń miały być:

a) wyjaśnienia udzielane przez pracowników członkom grupy, wskazywanie przez tych pracowników, na jakich formularzach i drukach oraz sposobu zgłaszania czasowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, instruowanie jak się wyrejestrować nie tracąc zasiłku chorobowego (zapis rozmowy z pracownikiem na kasecie magnetofonowej),

b) informacje podawane w autoryzowanych przez ZUS publikacjach- poradnikach z 2005 r., 2006 r., które stanowiły rodzaj oficjalnej interpretacji przepisów u.s.u.s.,

c) informacje znajdujące się od 20 stycznia 2006 r. na oficjalnej stronie internetowej pozwanego w zakładce „aktualności”,

d) nie kwestionowanie przez ZUS wypełnianych dokumentów dot. czasowego zaprzestania prowadzenia działalności;

e) zwłoka pozwanego w zawiadamianiu przez ZUS o powstałych zaległościach, połączona z zapewnieniami o poprawności złożonych zgłoszeń.

Strona powodowa stała na stanowisku, że komplet powyższych bezprawnych złożonych i ciągłych przez ponad 10 lat zachowań ZUS składa się na jeden czyn – delikt należący do sfery władzy publicznej a dniem, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę są działania ZUS prowadzące do ściągnięcia zaległych składek za okresy zawieszeń.

Członkowie grupy działając w zaufaniu do informacji udzielanych przez ZUS, z których wynikała możliwość skutecznego wyrejestrowania się z systemu ubezpieczeń społecznych w okresach czasowego zaprzestania (zawieszenia) prowadzenia działalności, zgłaszali pozwanemu takie przerwy w prowadzeniu przez nich działalności, przy czym pozostawali przez cały czas w usprawiedliwionym przekonaniu, iż nie zaistniał wobec nich obowiązek uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne za okresy przerw, a tym samym nie posiadają zaległości w zakresie należności, do których poboru powołany jest ZUS.

Wskazując sposób ustalenia wartości przedmiotu sporu strona powodowa podniosła, że przedmiotem postępowania nie będzie ustalenie ścisłej wysokości szkody poniesionej przez członków grupy. Powód ustalił średnią kwotową wartość dokonując oszacowania średniej wysokości szkody poniesionej przez każdego z członków grupy na skutek czynu niedozwolonego pozwanego sumując odsetki od niezapłaconych składek przez wszystkich członków grupy i dzieląc tak uzyskaną wielkość przez liczbę członków grupy wskazanych w pozwie (k. 2-77).

Pozwany w piśmie z dnia 21 maja 2012 r. wnosił o odrzucenie pozwu stojąc na stanowisku, że niedopuszczalne jest rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym. Złożył również wniosek ewentualny o oddalenie powództwa na wypadek rozpoznania go w postępowaniu grupowym. Wnosił nadto o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu i zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Uzasadniając wniosek o sprawdzeniu wartości przedmiotu sporu pozwany wskazywał, że wartość przedmiotu sporu obliczona przez zsumowanie wysokości odsetek za zwłokę wszystkich wskazanych w pozwie członków grupy nie jest prawidłowym ustaleniem tej wartości, ponieważ nie uwzględnia wartości wszystkich roszczeń. W uzasadnieniu pozwany podawał, że:

1. żądanie zgłoszone przez powoda nie jest żądaniem ustalenia pomiędzy stronami stosunku prawnego, ale jest żądaniem ustalenia faktu prawotwórczego. Powód nie podaje, za co odpowiadać miałby pozwany, tzn. co miałoby wchodzić skład ewentualnego odszkodowania (utracone korzyści, uiszczone odsetki od zaległych składek, same składki). Dla potwierdzenia konieczności sprecyzowania w powództwie zakresu odpowiedzialności przywoływał wyrok SN z dnia 17 lipca 1975 r., w którym SN wypowiedział się, że wydając wyrok wstępny sąd winien uznając roszczenia odszkodowawcze z tytułu czynu niedozwolonego usprawiedliwione co do zasady, określić zakres roszczeń przysługujących powodowi. Wyrok ustalający odpowiedzialność pozwanego wydany w trybie art. 2 ust. 3 ustawy będzie analogiczny do wyroku wstępnego. Wskazanie zakresu odpowiedzialności spowodowałoby konieczność wskazania dla każdego z członków grupy innej podstawy faktyczne, co skutkowałoby koniecznością odrzucenia pozwu. Powód w ten sposób nie zidentyfikował stosunku prawnego, który miałby być przedmiotem ustalenia;
2. niezależnie od tego pozwany stał na stanowisku, że okoliczności warunkujące powstanie odpowiedzialności ZUS z tytułu roszczeń członków grupy wobec ZUS, jak również sam charakter i zakres roszczeń wobec ZUS, pozostają w sposób oczywisty zróżnicowane w stopniu uniemożliwiającym ich łączną ocenę. W szczególności zdaniem pozwanego żadne ze wskazanych przez stronę powodową rzekomych działań lub zaniechań przedstawicieli ZUS, które miałyby stanowić czyn niedozwolony pozwanego nie dotyczyło 10 lub więcej członków grupy. Oznacza to dalej, że roszczenia członków grupy nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej. W wypadku odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego jednakowość podstawy faktycznej będzie zachowana jedynie wówczas, gdy wobec wszystkich członków grupy zachodzić będzie identyczność pod względem okoliczności faktycznych składających się na podstawę odpowiedzialności pozwanego. Tutaj taka sytuacja nie zachodzi, bo żądania oparte są na różnych podstawach faktycznych. Żadne ze wskazanych w pozwie rzekomych działań czy zaniechań ZUS nie dotyczyło 10 osób;
3. nieuzasadnionym jest twierdzenie powoda, że pozwany zmieniał swoje stanowisko w odniesieniu do warunków uprawniających członków grupy do wyrejestrowania się z ubezpieczeń społecznych, gdyż stanowisko to nie było zmieniane;
4. o braku jednakowej podstawy faktycznej żądania świadczy również zarzut przedawnienia podnoszony przez pozwanego, który w przypadku różnych członków grupy będzie przedstawiał się różnie;
5. na konieczność odrzucenia pozwu wskazuje jednocześnie nieprawdziwość podstawy faktycznej żądania;
6. pozwany zarzucał brak umowy z reprezentantem grupy. Umowa z dnia 14 października 2011 r. o zastępstwo procesowe zawarta pomiędzy R. R. a pełnomocnikiem, który złożył pozew nie jest umową w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy. Przedmiotem umowy z pełnomocnikiem jest reprezentowanie zleceniodawcy w sporze przeciwko ZUS, którego przedmiotem jest ustalenie odpowiedzialności ZUS za szkodę wyrządzoną na skutek niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej przez ZUS, polegającego m. in. niepełnym lub mogącym wprowadzić w błąd informowaniu przedsiębiorców przez ZUS o możliwości i skuteczności zgłoszenia faktu zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej celem wyrejestrowania się z systemu ubezpieczeń społecznych, czego skutkiem było powstanie obowiązku uiszczenia przez przedsiębiorców zaległych składek wraz z odsetkami, które to składki w braku opisanego zachowania ZUS, uiszczane byłyby w terminie lub nie powstałby obowiązek zapłaty. Tymczasem pełnomocnik powoda w niniejszym procesie dochodzi jedynie ustalenia odpowiedzialności ZUS wobec członków grupy wynikającej z opisanego rzekomego niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej. Nie wnosi o ustalenie odpowiedzialności za szkodę (k. 1263-1303).

W replice na pismo procesowego pozwanego strona powodowa pismem z dnia 21 czerwca 2012 r. sprecyzowała roszczenie pozwu w ten sposób, że wnosiła o ustalenie, na zasadzie art. 2 ust. 3 ustawy, że pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec członków grupy określonych w postanowieniu o ustaleniu składu grupy, wynikającą z niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Warszawie w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do chwili obecnej w zakresie realizacji przepisów o ubezpieczeniach społecznych poprzez wprowadzające w błąd i nierzetelne informowanie członków grupy jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą o możliwości zgłoszenia czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej celem wyrejestrowania się z systemu ubezpieczeń społecznych i nie podlegania w tych okresach obowiązkowym składkom na ubezpieczenie społeczne, a także wprowadzającą w błąd pomoc i instruowanie, jak należy fakt czasowego zaprzestania zgłaszać pozwanemu oraz poprzez przyjmowanie i akceptowanie tego rodzaju zgłoszeń, utwierdzające członków grupy w przekonaniu, że proceder wyrejestrowań z systemu ubezpieczeń społecznych na okres zawieszenia działalności gospodarczej w stanie prawnym istniejącym do dnia 20 września 2008 r. był prawidłowy, zgodny z prawem, co doprowadziło do powstania szkody majątkowej u każdego z wymienionych członków grupy. Zaprzeczał zasadności wszystkich zarzutów pozwanego z wyjątkiem wyraźnie przyznanych. Stał na stanowisku, że wszystkie przesłanki warunkujące przyjęcie pozwu do rozpoznania w postępowaniu grupowym zostały spełnione. Żądanie zdaniem strony powodowej zostało prawidłowo określone, albowiem dla ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkodę na gruncie art. 189 k.p.c. nie ma potrzeby określania zakresu tej odpowiedzialności, a w szczególności nie istnieje potrzeba określania, czy powodowie będą dochodzić zwrotu wpłaconych składek, odsetek za zwłokę czy innej szkody. Podawała dalej, że gdyby Sąd uznał taką potrzebę, to może samodzielnie sformułować treść wyroku, gdyż Sąd nie jest związany żądaniem pozwu. Zdaniem powoda powództwo kwalifikuje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym, gdyż w powództwie opartym na art. 2 ust. 3 ustawy chodzi o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie. Natomiast to, czy dana osoba poniosła szkodę na skutek tego zdarzenia, będzie przedmiotem indywidualnego postępowania, wytoczonego przez poszczególne osoby w odrębnym postępowaniu. W niniejszym postępowaniu istnienie jedynie konieczność ustalenia, czy istnieje zdarzenie rodzące odpowiedzialność i w tej sytuacji brane będą pod uwagę jedynie wspólne dla wszystkich okoliczności wypełniające przesłanki z art. 417 § 1 k.c. Dla ustalenia odpowiedzialności wystarczającym będzie obok wykazania niezgodnego z prawem działania władzy publicznej uprawdopodobnienie, że dany członek grupy poniósł jakąkolwiek szkodę majątkową. Strona powodowa podkreślała, że czyn niedozwolony na którym opiera swoje roszczenie, ma charakter złożony, że jest to szereg działań i zaniechań ZUS rozciągniętych w czasie, że dla zachowania jednakowej podstawy faktycznej nie jest konieczne, aby na skutek czynu niedozwolonego ZUS każdy członek grupy doznał szkody w tej samej wysokości, Również kwestia przedawnienia nie może decydować o wspólności podstawy faktycznej czy o jakimkolwiek innym aspekcie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Na etapie decydowania przyjęcia sprawy do rozpoznania lub odrzucenia pozwu kwestia przedawnienia pozostaje bez znaczenia. Strona powodowa stała również na stanowisku, że na tym etapie merytoryczna zasadność powództwa nie powinna być przedmiotem oceny Sądu. Podstawa powództwa jest prawdziwa, składają się na nią okoliczności zgodne z rzeczywistością, a znajduje potwierdzenie w treści pozwu i załączonych dokumentach. Na tym etapie postępowania brak podstaw do sprawdzania, czy roszczenie jest udowodnione (k. 1438-1489).

W ślad za pismem strony powodowej w dniu 27 grudnia 2012 r. pismo procesowe złożył pozwany, w którym podtrzymywał swoje stanowisko. W sposób szczególny podkreślał nieprawdziwość podstawy faktycznej powództwa. Stał na stanowisku, że w fazie certyfikacji istnienie konieczność wykazania istnienia podstawy faktycznej żądania. Skoro bowiem dla przyjęcia do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym roszczenie musi być oparte na jednakowej podstawie faktycznej, to jeśli już na wstępnym etapie zostanie wykazane, że taka podstawa faktyczna jest pozbawiona jakiejkolwiek zasadności czy wręcz nie istnieje, to nie powinno budzić wątpliwość, że właśnie z uwagi na brak tej jednakowej podstawy faktycznej pozew winien zostać odrzucony (k. 1540-1550).

W piśmie z dnia 4 stycznia 2013 r. strona powodowa odwołując się do Ustawy z dnia 9 listopada 2012 r., która weszła w życie z dniem 15 stycznia 2013 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą stała na stanowisku, że uchwalenie tej ustawy abolicyjnej świadczy właśnie o zasadności powództwa. Ustawodawca umarzając nieopłacone składki oraz odsetki za zwłokę przyznał zdaniem strony powodowej rację skarżących, że działania ZUS były nieprawidłowe (k. 1552-1566).

Na rozprawie w dniach 7 stycznia 2013 r. (k. 1619-1620) oraz 23 stycznia 2013 r. (k. 1637) strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

P. B. od 13 sierpnia 1990 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k.212). ZUS Oddział w Krakowie decyzją z dnia 25 kwietnia 2008 r. stwierdził, że P. B. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowym we wskazanych okresach. Z uzasadnienia decyzji wynikało, że ustawa nie przewidywała czasowego zaprzestania wykonywania działalności (decyzja – k. 412-413).

J. B. od 1 sierpnia 1990 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 214). ZUS Oddział w Częstochowie decyzją z dnia 9 lipca 2008 r. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej J. B. był objęty z urzędu obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi emerytalnym, rentowym i wypadkowym we wskazanym okresie (decyzja – k. 415-417).

R. B. od 2 listopada 1999 r. prowadziła działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 216-217). ZUS Oddział w Krakowie decyzją z dnia 23 grudnia 2004 r. objął R. B. ubezpieczeniem emerytalnym rentowym i wypadkowym we wskazanych okresach z uwagi na prowadzenie działalności gospodarczej. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że co do R. B. nie zaistniały okoliczności uzasadniające przyjęcie, że zaprzestała ona prowadzenia działalności, a przerwy nie zwalniały ją od obowiązku ubezpieczeniowego (decyzja – k. 419-420).

ZUS Oddział w Krakowie decyzją z dnia 1 grudnia 2004 r. ustalił, że M. D. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej podlegał ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu we wskazanych okresach. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ustawy Prawo działalności gospodarczej i o swobodzie działalności gospodarczej nie przewidywały czasowego zaprzestania wykonywania działalności, złożone zeznania podatkowe oraz wpisy w książce ewidencji poświadczają faktyczne prowadzenie działalności przez M. D. (decyzja – k. 422-426).

Z. F. od 1 listopada 1989 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 219). ZUS Oddział we Wrocławiu decyzją z dnia 13 czerwca 2007 r. stwierdził, że w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 maja 2006 r. i następnie od dnia 21 sierpnia 2008 r. Z. F. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. W uzasadnieniu wskazano, że ustawie obca jest instytucja czasowego zaprzestania wykonywania działalności (decyzja – k. 428-431).

W. G. od 1 marca 1990 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 221). ZUS Oddział w Wałbrzychu decyzją z dnia 30 grudnia 2005 r. objął W. G. ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym i wypadkowym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej we wskazanym okresie. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że samo zgłaszanie do ZUS przerw w działalności nie było równoznaczne z jej faktycznym zaprzestaniem, zwłaszcza, że W. G. nie złożył wniosku o wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej (decyzja – k. 433-436).

K. J. od 11 lutego 1989 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 223-224). ZUS Oddział w Krakowie decyzją z dnia 14 listopada 2008 r. stwierdził, że K. J. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu od 1 stycznia 1999 r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że brak wykreślenia z ewidencji działalności skutkuje domniemaniem jej prowadzenia (decyzja – k. 438-439).

M. K. od 28 stycznia 2007 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 226-227). ZUS Oddział w Chrzanowie decyzją z dnia 27 sierpnia 2007 r. stwierdził, że M. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu we wskazanych okresach. W uzasadnieniu wskazano, że dane z US – wykazywanie przychodu z działalności, pismo z TU na Życie S.A. potwierdzają faktyczne prowadzenie działalności w okresach kiedy zgłaszał do ZUS zaprzestanie prowadzenia działalności (decyzja – k. 441-444).

M. Ł. od 15 lutego 1990 r. prowadziła działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 229). ZUS Oddział w Krakowie decyzją z dnia 9 czerwca 2004 objął M. Ł. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczeniami społecznymi emerytalnymi (decyzja wraz z załącznikami – k. 446-454).

K. M. od 1 kwietnia 1992 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 231-232). ZUS Oddział w Pile decyzją z dnia 16 listopada 2006 r. objął K. M. ubezpieczeniami społecznymi – emerytalnym, rentowym i wypadkowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej we wskazanych okresach, kiedy to zgłaszał on czasowe zaprzestanie prowadzenia działalności (decyzja – k. 456-459). Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia 9 listopada 2007 r. w sprawie VII U 50/07 oddalił odwołanie K. M. od powyższej decyzji (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 605-615). Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 września 2008 r. w sprawie III AUa 126/08 oddalił apelację K. M. od wyroku w sprawie VII U 50/07. W trakcie postępowania K. M. nie wykazał, aby faktycznie zaprzestał prowadzenia działalności, co skutkowałoby brakiem po jego stronie obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzonej działalności, a wręcz przeciwnie przeprowadzone postępowanie – faktury, dokumenty z operacji bankowych, wydruki z ksiąg rachunkowych wskazywały na faktyczne prowadzenie przez K. M. działalności gospodarczej (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 617-623).

S. P. od 13 kwietnia 2001 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 234). ZUS Oddział we Wrocławiu decyzją z dnia 9 lipca 2008 r. stwierdził, że S. P. podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 17 maja 2001 r. do 31 maja 2006 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność (decyzja – k.461-464). Sąd Okręgowy we Wrocławiu VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 listopada 2009 r. w sprawie VIII U 6/09 oddalił odwołanie S. P. od ww. decyzji ZUS (wyrok – k. 625).

R. R. od 15 lutego 1992 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k.236). ZUS w Bydgoszczy decyzją z dnia 26 lipca 2004 r. objął R. R. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczeniem społecznym – emerytalnym, rentowym i wypadkowym w okresie od 1 marca 2000 r. i nadal (decyzja – k. 466-467). Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie VII U 4783/04 oddalił odwołanie R. R. od ww. decyzji (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 627-630). Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 27 marca 2007 r. w sprawie III AUa 3387/05 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania (wyrok wraz z uzasadnienie – k. 632- 640). Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 27 lutego 2008 r. w sprawie VII U 1797/07 oddalił odwołanie R. R. od decyzji ZUS z 26 lipca 2004 r. (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 642-646). Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 22 października 2008 r. w sprawie III AUa 1352/08 oddalił apelację R. R. od wyroku w sprawie VII U 1769/07. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że nie dokonano zgłoszenia o zawieszeniu działalności gospodarczej w organie ewidencyjnym mimo istniejącego obowiązku, co skutkowało domniemaniem prowadzenia działalności. Wpis do ewidencji legalizuje wykonywanie działalności i wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą, z którego wynikają różne konsekwencje, w tym obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenie zdrowotne. O podleganiu ubezpieczeniom społecznym decydują przepisy prawa, a nie niewłaściwe ich rozumienie przez ubezpieczonych czy też urzędników państwowych. R. R. faktycznie prowadził działalność – osiągał dochody z prowadzonej sprzedaży. Okoliczność, że organ rentowy akceptował przerwy mające wynikać z faktu, że przyjmował deklaracje wyrejestrowań nie jest argumentem za tym, że uznawała zasadność informacji. Organ ma obowiązek przyjmowania wszystkich wniosków, chociaż ma możliwość kontroli. Żaden Sąd nie ma możliwości zweryfikowania pouczeń udzielonych przez pracowników ZUS (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 648-656).

R. R. od 1 września 2002 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 238-240). ZUS Oddział w Bydgoszczy decyzją z dnia 20 marca 2008 r. ustalił, że R. R. podlegał ubezpieczeniom – emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresach od 1 października 2002 r. do 31 stycznia 2005 r. i od 1 listopada 2005 r. do 31 sierpnia 2006 r. (decyzja – k.469-472). Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21 stycznia 2010 r. w sprawie VI U 431/09 oddalił odwołanie R. R. na ww. decyzję ZUS (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 658-665). Sąd Apelacyjny w Gdański III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30 listopada 2010 r. w sprawie III AUa 482/10 oddalił apelację R. R. od wyroku VI U 431/09. Brak zleceń nie daje podstaw do przyjęcia, że R. R. nie prowadził działalności gospodarczej. O obowiązku ubezpieczenia decydują przepisy, a nie wola ubezpieczonego. Ubezpieczony nie udowodnił istnienia usprawiedliwionych i udokumentowanych rzeczywistych przerw, czyli nie wykazał podstaw ustania obowiązku ubezpieczenia. Nie wykazał, że w okresach, w których nie opłacał składek nie prowadził działalności gospodarczej, która cechuje się ciągłością i obejmuje szereg czynności, choćby oczekiwanie na klienta (wyrok wraz z uzasadnieniem ‑ k.667-678).

W. S. od 1 września 1999 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 242-243). ZUS Oddział w Białymstoku decyzją z dnia 8 października 2004 r. stwierdził, że W. S. podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu – emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 24 sierpnia 1999 r. do nadal (decyzja – k. 474-479). Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie V U 4336/04 oddalił odwołanie W. S. od ww. decyzji ZUS (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 680-684). Sąd Apelacyjny w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2005 r. w sprawie III AUa 645/05 oddalił apelację W. S. od wyroku w sprawie V U 4336/04 wskazując, że W. S. nie udokumentował, że zgłaszanego przez niego przerwy w prowadzeniu działalności były uzasadnione – zwłaszcza, że w okresach rzeczonych przerw uzyskiwał przychody (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 686-690).

A. S. od 3 września 1987 r. prowadził działalność gospodarczą (k. zaświadczenie – k. 245). ZUS Oddział w Częstochowie decyzją z dnia 17 sierpnia 2002 r. stwierdził, że A. S. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej został objęty z urzędu obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi i wypadkowym w okresie od 3 lipca 2000 r. do 31 października 2001 r. (decyzja – k. 481-483). A. S. nie odwołał się od ww. decyzji, co skutkowało wydaniem w dniu 31 października 2002 r. decyzji o wymiarze składki na ubezpieczenie społeczne. Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2003 r. w sprawie IV U 2988/02 oddalił odwołanie A. S. od decyzji ZUS z 31 października 2002 r. (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 692-695). Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie III AUa 1899/03 oddalił apelację A. S. Zawieszenie działalności gospodarczej nie funkcjonowało na gruncie ustawy z dnia 13 października 1998 r.. A. S. faktycznie nie zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 697-702).

M. S. od 7 lutego 2001 r. prowadziła działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 247). ZUS Oddział w Białymstoku decyzją z dnia 15 października 2004 r. stwierdził, że z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności M. S. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) w okresie od 1 marca 2001 r. do nadal (decyzja – k. 485-489). Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 4 lutego 2005 r. w sprawie VU 4764/04 oddalił odwołanie M. S. od ww. decyzji (wyrok wraz z uzasadnieniem – k.704-709). Sąd Apelacyjny w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 11 października 2005 r. w sprawie III AUa 637/05 oddalił apelację M. S. od wyroku w sprawie VU 4764/04. M. S. nie zaprzestała prowadzonej działalności – nie wyrejestrowała swojej działalności, a przerwy w działalności jako nieuzasadnione nie skutkowały ustaniem obowiązku ubezpieczeniowego (wyrok wraz z uzasadnieniem k. 711-717).

S. W. od 1 września 1999 r. prowadziła działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 249). ZUS Oddział w Sosnowcu decyzją z dnia 16 sierpnia 2006 r. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności S. W. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 1 września 2000 r. do 31 października 2003 r. (decyzja – k.491-492). Sąd Okręgowy w Katowicach XI Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie XI U 1783/06 oddalił odwołanie S. W. od ww. decyzji ZUS. Sąd wskazał, że istnieją dwie uzasadnione przyczyny zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej: 1) wykreślenie z ewidencji oraz 2) uzasadnione faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej, skutkujące ustaniem obowiązku ubezpieczenia. S. W. ani nie wyrejestrowała działalności, ani nie wykazała, aby co do jej osoby zaistniały przyczyny uzasadniające zaprzestanie prowadzenia działalności. S. W. prowadziła działalność gospodarczą – systematycznie uzyskiwała przychody (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 719-727).

W. Ż. od 1 kwietnia 2000 r. prowadziła działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 251). ZUS Oddział w Opolu decyzją z dnia 30 lipca 2008 r. objął W. Ż z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowym we wskazanych okresach (decyzja – k. 494-496). Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie V U 3009/08 oddalił odwołanie W. Ż. od ww. decyzji ZUS (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 729-741). Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2009 r. w sprawie III AUa 341/09 oddalił apelację W. Ż. od wyroku w sprawie V U 2009/08 wskazując, że dopiero ustawa z 10 lipca 2008 r. wprowadziła możliwość zawieszenia wykonywania prowadzonej działalności. W. Ż. nie wyrejestrowała działalności, nie wykazała, aby faktycznie nie prowadziła działalności – w trakcie spornych okresów podejmowała działania świadczące o woli dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Swoje kolejne pisma do ZUS odnośnie przerw uzasadniała brakiem zamówień. O obowiązku ubezpieczenia decydują przepisy prawa dlatego przyjęta przez organ rentowy praktyka i brak konsekwencji w interpretacji przepisów nie mogą tworzyć uprawnień nie mających oparcia w przepisach prawa (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 743-753).

J. Ż. od 1 lipca 2001 r. prowadził działalność gospodarczą (zaświadczenie – k. 253). ZUS Oddział w Opolu decyzją z dnia 30 lipca 2008 r. objął J. Ż. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowym we wskazanych okresach (decyzja – k. 498-501). Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie V U 3010/08 oddalił odwołanie J. Ż. od ww. decyzji ZUS (wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 755-768). Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2009 r. w sprawie III AUa 239/09 oddalił apelację J. Ż. od wyroku w sprawie V U 3010/08. Wskazał, że obowiązek ubezpieczeniowy ustaje w przypadku zgłoszenia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej wraz z jednoczesnym zaistnieniem rzeczywistej przerwy w prowadzeniu tej działalności, tymczasem J. Ż. w spornych okresach faktycznie prowadził pozarolnicza działalność gospodarczą, a zatem nie wygasł jego tytułu do ubezpieczeń społecznych (wyrok wraz z uzasadnieniem k. 770-776).

Sprawa niniejsza rozpatrywana była w oparciu o ustawę z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

O dopuszczalności prowadzenia postępowania cywilnego i wydania w nim merytorycznego orzeczenia na podstawie powyższej ustawy decydują przesłanki procesowe.

Niezależnie od tego dopuszczalność postępowania grupowego zależy od okoliczności właściwych tylko temu postępowaniu. Warunki, w których może się toczyć postępowanie grupowe zostały określone w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z dnia 18 stycznia 2010 r.). Przed merytoryczną oceną powództwa grupowego prowadzone jest postępowanie w przedmiocie dopuszczalności grupowego dochodzenia roszczeń.

W ramach postępowania grupowego można wytoczyć trzy rodzaje powództw: 1) powództwo o zasądzenie świadczenia, 2) powództwo o ukształtowanie prawa bądź stosunku prawnego oraz 3) powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Modyfikacją ogólnych reguł k.p.c. (a konkretnie art. 189 k.p.c.) jest możliwość wystąpienia z powództwem w zakresie spraw o roszczenia pieniężne, w ramach którego będzie się żądać jedynie wydania wyroku ustalającego odpowiedzialność pozwanego.

W przypadku powództwa grupowego, w tym również powództwa o ustalenie odpowiedzialności pozwanego powód zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) obowiązany jest w pierwszej kolejności wykazać przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego – przedmiotem postępowania grupowego może być roszczenie co najmniej 10 osób pod warunkiem, że dla wszystkich nich będzie zachodziła jednorodzajowość roszczenia oraz podstawa roszczenia będzie ta sama lub taka sama a do tego będzie to roszczenie o ochronę konsumentów lub z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny bądź z tytułu czynów niedozwolonych z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Przesłanka podmiotowa dotyczy liczby osób biorących udział w postępowaniu grupowym. Dla możliwości wystąpienia z pozwem zbiorowym min. 10 osób musi brać udział w postępowaniu na etapie składania pozwu zbiorowego.

Zgodnie z art. 1 ust. ww. ustawy roszczenia dochodzone w postępowaniu grupowym powinny być jednego rodzaju, co oznacza, że członkowie grupy dochodzą udzielenia ochrony prawnej w tej samej formie – muszą zgłosić to samo żądanie.

Roszczenia dochodzone w postępowaniu grupowym powinny być oparte na „tej samej” lub „takiej samej” podstawie faktycznej.

Z „tą samą” (identyczną) podstawą faktyczną dochodzonych roszczeń mamy do czynienia, gdy zachodzi tożsamość okoliczności faktycznych, a ochrona prawna jest dochodzona przez uczestników jednego zdarzenia, czyli zachodzi więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę (jak np. w przypadku poszkodowanych w wyniku powodzi w Sandomierzu).

„Taka sama” (tożsama) podstawa faktyczna oznacza podobieństwo między poszczególnymi stanami faktycznymi. Z „taką samą” podstawą faktyczną mamy więc do czynienia, gdy wystąpi wiele podobnych zdarzeń faktycznych np. korzystanie z usług jednego banku, zażywanie jednego leku, zatrucie się tym samym produktem spożywczym, niedozwolone klauzule umowne w umowach kredytowych, deweloperskich, itp.). Analogiczny musi być podstawowy zespół faktów stanowiących podstawę powstania spornego stosunku prawnego oraz konkretnego roszczenia. Pojęcie podstawy faktycznej należy rozumieć jako określony zespół elementów stanu faktycznego, które są przywoływane celem udowodnienia powództwa.

Na mocy art. 1 ust. 2 ww. ustawy jej zakres przedmiotowy został ograniczony do roszczeń o ochronę konsumentów, roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz do roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych z wyraźnym wyłączeniem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Weryfikując spełnienie się powyższych przesłanek Sąd miał na uwadze cel, jakiemu służyć ma rozpoznawanie sprawy w postępowaniu grupowym. Ustawodawca tworząc niniejszy akt prawny miał na uwadze stworzenie takiego postępowania sądowego, które umożliwiłoby jednoczesną ochronę interesów wielu podmiotów w jednym postępowaniu z wyeliminowaniem potrzeby prowadzenia równoległych postępowań i powtarzania czynności, których można dokonać jednokrotnie. Chodziło o kompleksowe i szybsze załatwienie konfliktu. Mając na uwadze tę właśnie wykładnię funkcjonalną ustawy Sąd stanął na stanowisku, że dochodzenie roszczeń na podstawie przepisów tej ustawy jest możliwe w przypadku, gdy pomiędzy objętymi pozwem roszczeniami istnieje związek, który sprawia, że łączne orzekanie o nich jest opłacalne, że po ustaleniu składu grupy możliwe będzie łączne orzekanie i rozstrzygnięcie w zakresie wszystkich członków grupy.

Nie budziło zastrzeżeń Sądu spełnienie jednorodzajowości roszczenia – roszczenie o ustalenie oraz żądanie ochrony z tytułu czynów niedozwolonych, natomiast Sąd uznał, że roszczenia 19 osób mających wchodzić w skład grupy nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej i w konsekwencji nie jest również spełniony wymóg liczebności grupy.

Sąd miał na uwadze, że podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy jest jedynie podstawowy (wyjściowy) zespół faktów usprawiedliwiających roszczenie i że rozbieżności co do faktów uzasadniających wysokość roszczenia nie stoją na przeszkodzie uznaniu postępowania grupowego za dopuszczalne. Niemniej jednak zastosowanie konstrukcji grupowego dochodzenia roszczeń jest uzasadnione, gdy istnieje zespół przesłanek pozwalający na jednolitą kwalifikację przedmiotową bezprawności czynu sprawczego wywołującego szkodę, której naprawienie jest przedmiotem roszczenia. Istotą postępowania grupowego jest bowiem wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń, sytuacja prawna lub faktyczna członków grupy musi być jednakowa.

Z jednej strony ustawodawca nie wymaga identyczności wszystkich elementów faktycznych, gdyż znacznie zawężałoby to zakres zastosowania ustawy, jednakże z drugiej strony postępowanie grupowe nie spełniłoby swojego celu – poprawy efektywności postępowania w sprawach cechujących się znacznym stopniem indywidualizacji faktów i właściwości poszczególnych członków grupy. Postępowanie grupowe spełnia swoją rolę, gdy mamy do czynienia z „typowością” bądź „reprezentatywnością” roszczenia wobec wszystkich członków grupy. Warunek „typowości” zostaje spełniony, gdy sytuacja prawna lub faktyczna członków jest jednakowa. Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, lecz niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń (M. Sieradzka, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2010, s. 52).

W niniejszej sprawie okoliczności indywidualne określające sytuację poszczególnych członków grupy przeważają nad elementami faktycznymi im wspólnymi. Wszyscy członkowie grupy – P. B., J. B., R. B., M. D., Z. F., W. G., K. J., M. K., M. Ł., K. M., S. P., R. R., R. R., W. S., A. S., M. S., S. W., W. Ż., J. Ż, prowadzili pozarolnicza działalność gospodarczą i z tego tytułu zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych podlegali obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu – emerytalnemu rentowemu i wypadkowemu, w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 19 września 2008 r. dokonywali wyrejestrowań z ubezpieczeń społecznych i za okresy wyrejestrowań nie uiszczali składek na ubezpieczenia społeczne, a następnie ZUS na podstawie decyzji dotyczących każdego z osobna członków grupy uznał, że byli oni objęci obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi w okresach wyrejestrowań, gdy decyzje te stały się ostateczne ZUS wydał kolejne decyzje o zaległościach w składkach na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe.

Zdaniem Sądu okoliczności warunkujące powstanie odpowiedzialności ZUS z tytułu roszczeń członków grupy wobec ZUS, jak również sam charakter i zakres roszczeń wobec ZUS, pozostają w sposób oczywisty zróżnicowane w stopniu uniemożliwiającym ich łączną ocenę. Stwierdzenie takie oparte jest na analizie załączonych przez stronę powodową odpisów decyzji ZUS wraz z uzasadnieniami oraz orzeczeń sądowych dotyczących poszczególnych członków grupy. Co do każdego z członków grupy należałoby poczynić oddzielne ustalenia co do okoliczności „czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej”- członkowie grupy różnili się między sobą rodzajem działalności gospodarczej, okresami „zawieszania prowadzenia działalności”, okolicznościami które w ich przeświadczeniu uzasadniały zaprzestanie działalności skutkujące ustaniem obowiązku ubezpieczeniowego, oceną czy faktycznie w okresie „zaprzestania działalności” nie wykonywali czynności właściwych prowadzeniu działalności gospodarczej, czy też zgłoszenia te były jedynie fikcyjne i zmierzały jedynie do obejścia przepisów o obowiązkowych ubezpieczeniach, jak również samym postępowaniem przed konkretnymi jednostkami ZUS w związku z „zawieszaniem działalności”.

W świetle powyższego uznać należy, że roszczenia poszczególnych członków grupy nie są oparte na takiej samej podstawie faktycznej, czyli nie został spełniony warunek dopuszczalności postępowania grupowego.

Strona powodowa podawała, że zdarzeniem będącym źródłem roszczenia każdego członka grupy jest czyn niedozwolony określany jako delikt władzy publicznej. Zdaniem strony powodowej na gruncie prawa cywilnego pojęcie czynu niedozwolonego to nie to samo, co jedno pojedyncze działanie czy zaniechanie, ale że to zespół powiązanych różnych działań i zaniechań rozciągniętych w czasie, jako prowadzący do szkody stanowić będzie złożony czyn niedozwolony. Okolicznościami, które składają się na złożony czyn niedozwolony to: niepełne, nierzetelne i wprowadzające w błąd informacje udzielane przez pozwanego osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą co do możliwości, sposobu i skuteczności zgłoszenia ZUS przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej, jak również wprowadzająca w błąd pomoc i instruowanie przedsiębiorców w tymże zakresie, akceptowanie dokonywanych przez przedsiębiorców zgłoszeń czasowego zaprzestania prowadzenia działalności oraz inne działania i zaniechania przypisywane pozwanemu, które zrodziły w poszkodowanych uzasadnione przekonanie, że w okresach, w których dokonali oni stosownych zgłoszeń, skutecznie nastąpiło ich wyrejestrowanie z systemu ubezpieczeń społecznych, a na skutek których to działań członkowie grupy ponieśli szkodę majątkową wobec objęcia ich następnie obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi również w okresach, w których zgłaszali ZUS czasowe zaprzestanie prowadzenia działalności – powstanie obowiązku zapłaty składek wraz z odsetkami za okresy wyrejestrowania.

W ocenie Sądu nie istnieje podstawa do przyjęcia definicji czynu niedozwolonego jako szeroko rozumianego zespołu różnych zdarzeń zawinionych. Skoro ustawodawca dla potrzeb niniejszej ustawy nie wprowadził samoistnej definicji czynu niedozwolonego, to definicji tej należy poszukiwać w art. 417 k.c. Zgodnie z tym przepisem Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca władze publiczną z mocy samego prawa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie władzy publicznej. Wprawdzie aktualna konstrukcja przepisu nie wprowadza potrzeby ustalania osoby bezpośredniego sprawcy szkody a wystarczy jedynie ustalenie istnienia związku między wykonywaniem władzy publicznej a szkodą, to jednak z zaprezentowanego już na tym etapie postępowania materiału dowodowego wynika, że powstanie konieczność weryfikacji wykonywania władzy publicznej wobec każdego z członków grupy indywidualnie, co wyklucza możliwość ustalenia odpowiedzialności jedynie teoretycznej bez ustalenia, w jaki sposób ta władza publiczna wykonywana była w stosunku do każdego członka grupy. Zindywidualizowane okoliczności przemawiają przeciwko rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym.

Diametralnie odmienne podstawy faktyczne co do każdego z członków grupy skutkują również niespełnieniem kryterium liczbowego – brak jest 10 osób, których roszczenia opierałyby się na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, więc również z braku tej przesłanki pozew winien zostać odrzucony.

W ocenie Sądu za odrzuceniem pozwu przemawia również fakt nie uprawdopodobnienia roszczenia. Nie sposób zgodzić się ze stroną powodową, że na tym, etapie postępowania brak jest kognicji Sądu do sprawdzania wiarygodności żądania na tym etapie postępowania. Samo odwołanie się do ustawowej przesłanki warunkującej rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym nie stanowi o spełnieniu się przesłanki z ust. 2 art. 1 ustawy, która przewiduje dopuszczalność dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. W ocenie Sądu konstrukcja przepisu nakłada już na tym etapie uprawdopodobnienie, że czyn niedozwolony miał miejsce. Inna interpretacja prowadziłaby do sytuacji, że wskazanie ustawowej przesłanki uruchomiłoby wieloetapowy, kosztowny, długotrwający proces, który nie miałby szansy uwzględnienia, co byłoby społecznie nieuzasadnione. Z dołączonych już wyżej cytowanych orzeczeń wynika, że obciążenie przedsiębiorców obowiązkiem opłacenia składek i odsetek za opóźnienia w opłatach nie było spowodowane nieprawidłowymi informacjami pracowników pozwanego, ale nie potwierdzeniem się zaprzestania prowadzenia działalności w poszczególnych okresach. Świadczy to o nie uprawdopodobnieniu roszczenia, co dodatkowo przemawiało za odrzuceniem pozwu.

W ocenie Sądu o uprawdopodobnieniu roszczenia nie świadczy fakt uchwalenia Ustawy z dnia 9 listopada 2012 r., która weszła w życie z dniem 15 stycznia 2013 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Strona powodowa stała na stanowisku, że uchwalenie tej ustawy abolicyjnej świadczy właśnie o zasadności powództwa. Zdaniem strony powodowej ustawodawca podejmując powyższą uchwałę przyznał rację skarżącym, że działania ZUS były nieprawidłowe. W ocenie Sądu nie sposób przyjąć takiej interpretacji podjętej ustawy. Stronie powodowej umyka, że ustawodawca przewidział abolicję podatkową dla osób wymienionych w art. 1 ustawy, które zakończyły prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Tymczasem, jak wynika to z wcześniej przeprowadzonej analizy decyzji administracyjnych dot. członków grupy, osoby te w okresach objętych decyzjami prowadziły działalność gospodarczą. Nie mogliby zatem skorzystać z dobrodziejstwa tej ustawy, co powoduje, że nie można uznać, że podjęta uchwała uprawdopodabnia ich żądania.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy jeśli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym Sąd odrzuca pozew.

W postępowaniu grupowym pozew traktowany jest jako całość i nie może mieć miejsca sytuacja odrzucenia pozwu co do niektórych członków grupy i jednoczesnego prowadzenia co do innych (M. Rejdak, Jednorodzajowe roszczenia w postępowaniu cywilnym, PPH 2010, nr 8, s.23).

W postanowieniu w przedmiocie odrzucenia pozwu jako orzeczeniu kończącym postępowanie Sąd orzekł w przedmiocie opłaty ostatecznej – ustalając ją w kwocie uiszczonej opłaty tymczasowej (art. 15 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Odrzucenie pozwu czyniło niezasadnym wniosek pozwanego o zobowiązanie strony powodowej do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu.

Odnośnie postępowania grupowego ma zastosowanie przepis art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca ma obowiązek zwrotu przeciwnikowi – wyłącznie na jego żądanie – kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W niniejszej sprawie strona powodowa, jako strona przegrywająca została obciążona kosztami procesu obejmującymi koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej w kwocie 7.200 złotych – kwota ustalona w oparciu o § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (sama strona powodowa wskazała w pozwie wartość przedmiotu sporu na kwotę 236.654 złotych). Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia na rzecz strony powodowej kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej wynikającej z ww. rozporządzenia – nakład pracy pełnomocnika w wstępnym stadium postępowania z pozwu zbiorowego – na etapie kończącym się postanowieniem o odrzuceniu pozwu należy uznać za typowy dla tego rodzaju spraw.