Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXI Pracy z dnia 21 października 2015 r.

Written by

  1. W przypadku gdy kwota powództwa każdego z członków grupy obejmuje zarówno wyrównanie braku waloryzacji wynagrodzenia corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, jak i odsetki ustawowe skompensowane na dzień wniesienia pozwu, należne za opóźnienie w zapłaceniu roszczenia podstawowego, strona powodowa zgłasza wprawdzie roszczenia pieniężne, jednakże roszczenie procesowe oparte zostaje na dwóch odmiennych podstawach materialnoprawnych, wobec czego roszczenie każdego z powodów oparte jest w częściach na różnych podstawach faktycznych i prawnych.
  2. Zgłoszenie przez każdego z powodów w istocie dwóch roszczeń pieniężnych (odszkodowanie oraz skompensowane odsetki ustawowe) prowadzi do naruszenia dyspozycji art. 2 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
  3. Wydaje się, że ratio legis postępowania grupowego nie obejmuje możliwości dochodzenia dwóch roszczeń pieniężnych i ujednolicania roszczeń nie poprzez wspólne okoliczności sprawy, ale poprzez ograniczenie części skompensowanych odsetek ustawowych.
  4. W sytuacji gdy faktyczna i prawna podstawa dochodzonych roszczeń i jednorodny ich charakter są te same dla wszystkich powodów, ujednolicenie roszczeń, jeżeli powodowie decydują się prowadzić proces w postępowaniu grupowym, musi się dokonać w odniesieniu do nich wszystkich, bez możliwości podziału na mniejsze grupy, warunkowanego tylko różną wysokością tych samych roszczeń.
  5. Potencjalne zaniżenie wysokości wynagrodzeń funkcjonariuszy (określonej w przepisach prawa), związane z niedokonaniem w 2009 i 2010 r. waloryzacji, winno być przedmiotem sporu o wynagrodzenie, bez potrzeby odwoływania się do odpowiedzialności deliktowej, co uniemożliwia rozstrzyganie sprawy w sporze grupowym.
  6. Nie jest możliwe przypisanie Ministrowi Spraw Wewnętrznych bezprawności w zakresie braku zwaloryzowania wynagrodzeń funkcjonariuszy Służby Granicznej w latach 2009-2014, skoro pozwany związany był przepisami ustaw budżetowych, których zgodność z Konstytucją nie budzi wątpliwości w związku ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego.
  7. Gdy powołane w pozwie okoliczności odpowiadają ustawowym podstawom dopuszczalności pozwu w pozwie grupowym, jednak faktyczne okoliczności uzasadniające roszczenie pozwu nie odnoszą się do czynu niedozwolonego, pozew podlega odrzuceniu.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXI Pracy w składzie:

Przewodniczący:    SSO Sylwia Kulma

Sędziowie:              SSO Monika Sawa, SSR (del.) Grzegorz Kochan (spr.)

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2015 r. w Warszawie sprawy z powództwa (…) przeciwko Skarbowi Państwa – Ministerstwu Spraw Wewnętrznych w Warszawie o odszkodowanie, postanawia:

odrzucić pozew.

 

UZASADNIENIE

R. L., działający jako reprezentant grupy 375 funkcjonariuszy Straży Granicznej, wystąpił z pozwem wniesionym w postępowaniu grupowym skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Spraw Wewnętrznych o odszkodowanie z tytułu braku waloryzacji wynagrodzeń w latach 2009-2014. Reprezentant grupy wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz członków grupy, podzielonych na 101 podgrup, kwot stanowiących równowartość wysokości utraconych przez powodów wynagrodzeń oraz skapitalizowanych odsetek ustawowych – o łącznej wartości 4.127.228,93 zł, szczegółowo wskazanych w pozwie.

W uzasadnieniu pozwu reprezentant grupy wskazał, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej, tj. braku waloryzacji uposażeń funkcjonariuszy Straży Granicznej wskazanych w pozwie za okres od 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2014 r.

Jako podstawę faktyczną roszczeń strona powodowa wskazała brak waloryzacji wynagrodzeń grupy objętej pozwem, w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz brak wypłaty kwot związanych z waloryzacją uposażeń oraz należnych odsetek ustawowych. Strona powodowa jako podstawę prawną powołała przepisy art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2009 z dnia 9 stycznia 2009 r. (Dz.U. nr 10, poz. 58), art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2010 z dnia 22 stycznia 2010 r. (Dz.U. Nr 19, poz. 102), art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2011 z dnia 20 stycznia 2011 r. (Dz.U. Nr 29, poz. 150), art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2012 z dnia 2 marca 2012 r. (Dz.U. z 2012 r., poz. 273), art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 169), art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2014 z dnia 24 stycznia 2014 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 162) w zw. z art. 6 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 1 lit. a i d oraz pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz zmianie niektórych ustaw (tj. Dz.U. z 2011 r., Nr 79, poz. 431).

Reprezentant grupy stwierdził nadto, że istotą roszczenia jest brak zastosowania do uposażeń funkcjonariuszy średniorocznych wskaźników wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej określonych w ustawie budżetowej w okresie objętym powództwem tj. od dnia 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2014 r., który wynosił:

  • w 2009 roku – 103,9% na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2009 z dnia 9 stycznia 2009 r. (Dz.U. Nr 10, poz. 58);
  • w 2010 roku – 101,00% na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2010 z dnia 22 stycznia 2010 r. (Dz.U. Nr 19, poz. 102);
  • w 2011 roku – 100,00% na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2011 z dnia 20 stycznia r. (Dz.U. Nr 29, poz. 150);
  • w 2012 roku – 100,00% na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2012 z dnia 2 marca 2012 r. (Dz.U. z 2012 r., poz. 273);
  • w 2013 roku – 100,00% na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 169);
  • w 2014 roku – 100,00% na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2014 z dnia 24 stycznia 2014 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 162).

Pozwany Skarb Państwa – Minister Spraw Wewnętrznych zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosił o odrzucenie pozwu jako niedopuszczalnego, ewentualnie o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powodów na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany wskazał, że brak jest podstaw do rozpoznania niniejszej sprawy w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, gdyż zgłoszone roszczenia nie są objęte normą art. 1 ust. 2 ustawy, bowiem źródłem szkody jest niezrealizowanie wypłaty wynagrodzeń w wysokości wynikającej z ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej dzielił pracowników państwowej sfery budżetowej. Jak podkreślił pozwany, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2014 r., sygn. akt III PK 87/13, stwierdził, że w przypadku gdy spór dotyczy wysokości wynagrodzeń, a nie mechanizmu jego ustalania, nie jest konieczne odwoływanie się do odpowiedzialności deliktowej. Pozwany zaznaczył, iż przyjmując argumentację powodów, że przepisy prawa przewidywały obligatoryjną waloryzację wynagrodzeń, to po ich stronie powstało roszczenie o zapłatę zwaloryzowanego wynagrodzenia, które jest niezależne od działania funkcjonariuszy państwowych.

Zdaniem pozwanego „zamrożenie” waloryzacji uposażeń w latach 2011-2014 wynikało z treści samych ustaw budżetowych, a więc nie dotyczyło zaniechania jakiegokolwiek funkcjonariusza, w szczególności Ministra Spraw Wewnętrznych. Pozwany zaznaczył także, iż zgodnie z treścią art. 4171 § 1 k.c. jeżeli szkoda powstała w związku z wydaniem aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, natomiast powodowie nie powołali prejudykatu w postaci orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

W pozostałej części uzasadnienia pozwany odniósł się do braku merytorycznej zasadności roszczeń i wskazał podstawy do ich oddalenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Pozew w postępowaniu grupowym podlega odrzuceniu.

Kwestię prowadzenia procesu w postępowaniu grupowym reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r., Nr 7, poz. 44, dalej jako: „u.d.p.g.”). Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 u.d.p.g. co najmniej 10 osób może dochodzić w postępowaniu grupowym roszczeń jednego rodzaju, gdy oparte są one na tej samej lub takiej samej podstawie. Przepis art. 1 ust. 2 doprecyzowuje, iż ustawa ma zastosowanie do roszczeń o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Ponadto w sprawach o roszczenia pieniężne, na podstawie art. 2 ust. 3 u.d.p.g., powództwo może być ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. Powód zaś w takiej sytuacji nie jest obowiązany do wykazywania interesu prawnego w ustaleniu.

Zwrócić należy uwagę, że w pierwszej kolejności, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 u.d.p.g., sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego. W przypadku zaś stwierdzenia, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w jego ramach, odrzuca pozew. Oceniając dopuszczalność postępowania grupowego, sąd zobligowany jest zbadać, czy zachodzą wszystkie przesłanki wynikające z art. 1 u.d.p.g.

Rozważając kwestię, czy zgłoszone w przedmiotowej sprawie dochodzone pozwem zbiorowym roszczenia są faktycznie jednorodzajowe oraz czy są one oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, Sąd doszedł do przekonania, iż strona powodowa zgłosiła wprawdzie roszczenia pieniężne, jednakże roszczenie procesowe oparte zostało na dwóch odmiennych podstawach materialnoprawnych, wobec czego roszczenie każdego z powodów oparte jest w częściach na różnych podstawach faktycznych i prawnych. Zaznaczyć bowiem należy, iż kwota powództwa każdego z członków grupy obejmuje zarówno wyrównanie braku waloryzacji wynagrodzenia corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, jak i odsetki ustawowe skompensowane na dzień wniesienia pozwu, które w ocenie strony powodowej należne są za opóźnienie w zapłaceniu roszczenia podstawowego. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2011 r., sygn. akt I ACz 1235/11, w postępowaniu grupowym mogą być dochodzone roszczenia jednego rodzaju (o świadczenie lub ustalenie), a w przypadku roszczeń o świadczenie pieniężne (w postaci zryczałtowanej wysokości), które wynikają z odwołania się do wspólnych okoliczności faktycznych dla wszystkich podmiotów taką grupę tworzących.

Podkreślenia wymaga, iż zgłoszenie przez każdego z powodów w istocie dwóch roszczeń pieniężnych (odszkodowanie oraz skompensowane odsetki ustawowe) doprowadziło do naruszenia dyspozycji art. 2 ust. 1 u.d.p.g., zgodnie z którą postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Analizując sposób ujednolicenia roszczeń, Sąd zwrócił uwagę, iż strona powodowa przy tworzeniu grup nie odwołała się do wspólnych okoliczności faktycznych dla wszystkich podmiotów tworzących grupę, dokonując jedynie ograniczenia wysokości żądanych odsetek ustawowych jednego członka grupy z wyższą wartością odsetek ustawowych do członka grupy z bezpośrednio niższą wartością odsetek ustawowych. W istocie więc wysokość odszkodowania, stanowiącego roszczenie podstawowe, pozostaje indywidualna dla każdego członka grupy (brak w tym zakresie podgrup) i podlegałaby w toku procesu konieczności indywidualnego określenia wobec każdego z powodów. Następnie od tak ustalonych wartości waloryzowanego wynagrodzenia Sąd musiałby określić wysokość skompensowanych odsetek ustawowych znów indywidualnie dla każdego powoda, co dopiero pozwalałoby ustalić prawidłowość ujednolicenia grupy. Wydaje się, że ratio legis postępowania grupowego nie obejmuje możliwości dochodzenia dwóch roszczeń pieniężnych i ujednolicania roszczeń nie poprzez wspólne okoliczności sprawy, ale poprzez ograniczenie części skompensowanych odsetek ustawowych.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w postanowieniu z dnia 14 maja 2013 r., sygn. akt V ACz 354/13, KSAG 2014/2/161-169, wskazał, iż wspólne okoliczności sprawy, w rozumieniu art. 2 u.d.p.g. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (…), stanowiące o dopuszczalności ujednolicenia roszczeń w ramach tworzonych podgrup, to okoliczności, które są wspólne, czyli takie same dla członków grupy i jednocześnie inne od tych, które zdecydowały o wyodrębnieniu się innych podgrup. W sytuacji gdy faktyczna i prawna podstawa dochodzonych roszczeń i jednorodny ich charakter są te same dla wszystkich powodów, ujednolicenie roszczeń, jeżeli powodowie decydują się prowadzić proces w postępowaniu grupowym, musi się dokonać w odniesieniu do nich wszystkich, bez możliwości podziału na mniejsze grupy, warunkowanego tylko różną wysokością tych samych roszczeń.

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, iż nie ma wątpliwości, że reprezentant grupy nie powołał żadnych okoliczności wspólnych dla członków każdej z podgrup uzasadniających ich utworzenie. Kwestia braku waloryzacji wynagrodzeń, wspólna dla wszystkich powodów, w żaden sposób nie odnosi się do kwestii tworzenia podgrup. Jak wskazano uprzednio, w istocie to roszczenie główne (brak waloryzacji wynagrodzenia) pozostaje w różnej wysokości dla każdego z powodów, a więc powodowie, decydując się na prowadzenie procesu w postępowaniu grupowym, powinni byli dokonać ujednolicenia roszczeń w odniesieniu do nich wszystkich, bez uwzględniania dwóch różnych rodzajowo świadczeń pieniężnych i bez możliwości podziału na mniejsze grupy.

W konsekwencji strona powodowa nie wskazała zasad ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych członków grupy lub podgrup, o czym stanowi art. 6 ust. 1 pkt 1 u.d.p.g. Powodowie dołączyli natomiast do pozwu oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika.

Sąd Okręgowy stwierdził nadto, iż powodowie, odwołując się formalnie do prawidłowego zakresu przedmiotowego ustawy dotyczącego czynu niedozwolonego, faktycznie roszczenia swoje wywodzą nie z faktu czynu niedozwolonego (art. 417 § 1 k.c.), ale z faktu braku wypłaty zwaloryzowanej wysokości wynagrodzeń w latach 2009-2010 oraz niewypłacenia podwyższonego wynagrodzenia w tym okresie, w kolejnych latach 2011-2014. Sąd ocenił w tym przypadku nie tyle powoływaną podstawę prawną pozwu grupowego (czyn niedozwolony), ile okoliczności faktyczne przytoczone przez stronę powodową jako podstawa roszczenia.

Przepisy ustawy w art. 1 ust. 2 zawierają natomiast ograniczenia o charakterze przedmiotowym, zgodnie z którymi w postępowaniu grupowym mogą bowiem być dochodzone roszczenia o ochronę konsumentów, roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych. Roszczenia powodów nie zostały określone formalnie jako żądanie odszkodowania w oparciu o dyspozycję art. 417 § 1 k.c, który stanowi o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Powodowie, opisując podstawę faktyczną, nie wskazali przy tym zaniechania władzy publicznej, gdyż w istocie stosowne przepisy odnoszące się do waloryzacji wynagrodzeń znajdują się zarówno w ustawie o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowe, jak i w każdej z powołanych ustaw budżetowych. Powodowie nie twierdzą także by szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego i nie odwołali się w zakresie faktycznych podstaw roszczeń do art. 4171 § 4 k.c.

Jak wskazuje reprezentant grupy, zasady i terminy podwyższania wynagrodzeń powodów jako funkcjonariuszy Służby Granicznej określone zostały w ustawie z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 4 tej ustawy, od 2010 roku kwoty bazowe waloryzowane są corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, zaś w myśl art. 6 ustawy podstawę do określenia wynagrodzeń w roku budżetowym, m.in. dla funkcjonariuszy Służby Granicznej, stanowią wynagrodzenia z roku poprzedniego, zwaloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalonym w ustawie budżetowej, oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne, wypłacane na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji twierdzenie pozwu opera się na założeniu, że jeżeli w latach 2009 i 2010 nastąpiłaby waloryzacja wynagrodzeń powodów, to również w latach 2011-2014 nastąpiłby wzrost wynagrodzeń zgodnie z zasadami art. 6 ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, pomimo wskaźnika 100% zawartego w ustawie budżetowej.

Przy takim uzasadnieniu faktycznym pozwu Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt III PK 87/13, w razie potencjalnego pokrzywdzenia danego pracownika nie ma potrzeby odwoływania się do odpowiedzialności deliktowej, gdy naruszenie przepisów o wynagradzaniu spowodowane jest niezgodnym z imperatywnymi przepisami zaniżeniem wysokości wynagrodzenia. Takie działanie może być naprawione poprzez wniesienie powództwa o zapłatę wynagrodzenia. Odwołując się do wywodu Sądu Najwyższego wskazanego w powołanym wyroku, Sąd stwierdza, że skoro wysokość wynagrodzenia określają przepisy prawa – podane przez powodów okoliczności wymagają zweryfikowania na gruncie przepisów o wynagrodzeniach funkcjonariuszy, bez potrzeby odwoływania się do odpowiedzialności deliktowej. Potencjalne zaniżenie wysokości wynagrodzeń związane z niedokonaniem w 2009 i 2010 r. waloryzacji winno być więc przedmiotem sporu o wynagrodzenie. Powodowie wskazują wprawdzie na zawiniony bezczynnością pozwanego brak zastosowania ustawowego mechanizmu waloryzacyjnego, jednak dochodzone roszczenia są roszczeniami o wysokość wynagrodzenia, a nie o odszkodowanie. Kontrowersje dotyczą bowiem zarzucanego braku zastosowania wobec powodów ustawowego mechanizmu waloryzacyjnego w 2009 i 2010 r. – co uniemożliwia rozstrzyganie sprawy w sporze grupowym.

Sąd Okręgowy miał także na uwadze, że Trybunał Konstytucyjny rozważając zgodność z Konstytucją przepisów uniemożliwiających waloryzację wynagrodzeń sędziów w 2012 r. w sprawie K 1/12 (orzeczenie z 12 grudnia 2012 r.) wskazał, że dopuszcza w związku z tym zarówno ingerencję w sferę praw nabytych (wyrok o sygn. K 9/00 oraz wyroki z 9 kwietnia 2002 r., sygn. K 21/01, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 17 i 20 stycznia 2010 r., sygn. Kp 6/09, OTK ZU nr l/A/2010, poz. 3), jak i ustanowienie przepisów niekorzystnie ingerujących w treść ukształtowanych stosunków prawnych (wyrok w sprawie K 22/96), a także mniej korzystne zasady waloryzacji świadczeń z ubezpieczeń społecznych (wyroki z 22 października 2001 r., sygn. SK 16/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 214 i wyrok w sprawie P 9/05). Trybunał Konstytucyjny przyznał zachowaniu równowagi budżetowej pierwszeństwo przed ochroną praw nabytych w odniesieniu do przejściowego zniesienia indeksacji i waloryzacji wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej (orzeczenie o sygn. K 18/92 i wyrok z 17 listopada 2003 r., sygn. K 32/02, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 93). Rozważania Trybunału dotyczące powyższego zagadnienia uniemożliwiają zatem przypisanie Ministrowi Spraw Wewnętrznych bezprawności w zakresie braku zwaloryzowania wynagrodzeń funkcjonariuszy Służby Granicznej w latach 2009-2014, skoro pozwany związany był przepisami ustaw budżetowych, których zgodność z Konstytucją nie budzi wątpliwości Sądu w związku z powołanym stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego.

Porównanie podstawy faktycznej i prawnej podanej w pozwie z zakresem przedmiotowym ustawy zawartym w treści art. 1 ust. 2 u.d.p.g., doprowadził Sąd do uznania, że jakkolwiek powołane w pozwie okoliczności odpowiadają ustawowym podstawom dopuszczalności pozwu w pozwie grupowym, jednak faktyczne okoliczności uzasadniające roszczenie pozwu nie odnoszą się do czynu niedozwolonego, przez co pozew podlegał odrzuceniu.

Mając na uwadze całość rozważań, Sąd Okręgowy odrzucił pozew na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 2, art. 2 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 1 u.d.p.g.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXIV Cywilny z dnia 13 października 2015 r.

Written by

  1. Podstawa faktyczna powództwa w postępowaniu grupowym, to zespół twierdzeń wskazanych przez reprezentanta grupy w uzasadnieniu pozwu, z których wywodzone jest roszczenie każdego z jej członków wyrażone w tymże pozwie. O takiej samej podstawie roszczeń pozwu można mówić, gdy podstawowe okoliczności faktyczne składające się na podstawę żądania pozwu są jednakowe.
  2. Zawarcie przez każdego z członków własnej – czyli nie tej samej co inni – umowy z pozwaną wyklucza istnienie tej samej podstawy faktycznej roszczenia pozwu.
  3. O takiej samej podstawie roszczeń pozwu można mówić, gdy podstawowe okoliczności faktyczne składające się na podstawę żądania pozwu są jednakowe.
  4. Na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego czy różnych stosunków prawnych.
  5. W rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego, obejmującego sporną klauzulę określającą zasady ustalania wysokości kwot, które mają być wypłacone członkom grupy i kwot, które mają być pobrane przez pozwaną ze środków pieniężnych członków grupy pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez nich składek regularnych w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z przyczyn innych niż śmierć. Samo oznaczenie wzorca – na co powoływała się pozwana – nie przesądza o odmiennej treści poszczególnych zapisów. W istocie każda z umów zawierała takie samo postanowienie określające wysokość oraz sposób obliczania kwot, które mają być pobrane przez pozwaną.
  6. W sprawie nie występują takie „okoliczności zawarcia umowy”, które uzasadniałyby konieczność przeprowadzania dowodu z przesłuchania wszystkich członków grupy. Powód w pozwie nie powołuje się na okoliczność zawarcia przez członków grupy, których reprezentuje, umów ubezpieczenia pod wpływem błędu, czy też podstępu, co uzasadniałoby przeprowadzenie ww. dowodu w celu zbadania procesu motywacyjnego, czy też indywidualnych cech członka grupy, takich jak wykształcenie, zawód, doświadczenie życiowe i tym podobne okoliczności. Okolicznością relewantną w niniejszej sprawie jest bowiem sam fakt zawarcia przez członków grupy umów z pozwaną zawierających sporne postanowienia, które stanowią dla pozwanej podstawę do pobrania przez nią kwot wpłaconych uprzednio przez członków grupy, których wysokość jest ich zdaniem rażąco wygórowana.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny w składzie:

Przewodniczący:    SSO Monika Dominiak

Sędziowie:              SO Katarzyna Bojańczyk, SO Urszula Idzikowska

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2015 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w U. M. S. przeciwko (…) S.A. z siedzibą w W. o ustalenie,

postanawia:

rozpoznać niniejszą sprawę w postępowaniu grupowym.

 

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 kwietnia 2014 r. (data złożenia w Biurze Podawczym Sądu) powód Miejski Rzecznik Konsumentów w U. M. S., działający w charakterze reprezentanta grupy, wniósł o:

  1. ustalenie, na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 3851 1 k.c., że stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą członków grupy postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia określające zasady ustalania wysokości kwot, które mają być wypłacone członkom grupy i kwot, które mają być pobrane przez pozwaną ze środków pieniężnych członków grupy pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez nich składek regularnych, w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z przyczyn innych niż śmierć, to jest ustalenie, że:
  • postanowienia § 20 ust. 4 oraz § 25 ust. 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzonych uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 2 czerwca 2003 r.;
  • postanowienia § 20 ust. 4 oraz § 25 ust. 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzonych uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 25 lutego 2004 r.;
  • postanowienia § 20 ust. 4 oraz § 25 ust. 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. (…), zatwierdzonych uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 16 sierpnia 2004 r.;
  • postanowienia § 20 ust. 4 oraz § 25 ust. 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Spektrum/M. M., zatwierdzonych uchwałą zarządu pozwanej nr (…) z dnia 21 stycznia 2005 r.;
  • postanowienia punktu 10 Załącznika nr 1 oraz § 12 ust. 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Spektrum/M. M. o indeksie (…)-(…);
  • postanowienia punktu 10 Załącznika nr 1 oraz § 12 ust. 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. Dom oindeksie OW-R-DOM-(…);
  • postanowienia § 11 ust. 2 oraz punktu 14 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia § 11 ust. 2 oraz punktu 14 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia § 11 ust. 2 oraz punktu 14 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia § 10 ust. 3 oraz punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia § 10 ust. 3 oraz punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną M. (…) o indeksie (…);
  • postanowienia punktu 15 Załącznika nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną Przyszłość z Kapitałem o indeksie (…)

są bezskuteczne i nie wiążą określonych, wymienionych w pozwie, członków grupy;

  1. ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 3851 1 k.c. w zw. z art. 385 § 2 k.c., że w przypadku rozwiązania przed upływem okresu ubezpieczenia zawartych przez pozwaną zczłonkami grupy umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z przyczyn innych niż śmierć, pozwana jest zobowiązana do wypłaty każdemu z wymienionych w pozwie członków grupy kwoty równej wartości wszystkich środków pieniężnych pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez niego składek regularnych, obliczonej według cen jednostek funduszy z najbliższego dnia wyceny danego ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, następującego po dniu rozwiązania umowy.

Powód wniósł o rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 2008 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. W uzasadnieniu pozwu wskazał on, że wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym spełnia przesłanki, o których mowa w przedmiotowej ustawie, bowiem dochodzone przez niego roszczenia są roszczeniami jednego rodzaju, ponieważ każdy z członków grupy reprezentowanej przez powoda posiada wobec pozwanej następujące roszczenia: o ustalenie, że postanowienia zawartej przez niego z pozwaną umowy ubezpieczenia określające wysokość kwoty, która zostałaby mu wypłacona w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia przez upływem okresu ubezpieczenia z przyczyn innych niż śmierć stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą go oraz o ustalenie, że pozwana jest zobowiązana do wypłaty każdemu z członków grupy kwoty równej wartości wszystkich środków zapisanych na jego rachunku polisy w przypadku rozwiązania zawartej przez niego umowy ubezpieczenia przed upływem okresu ubezpieczenia z przyczyn innych niż śmierć. Ponadto powód wskazał, że roszczenia są dochodzone przez 51 osób; każde z roszczeń objętych pozwem należy do kategorii spraw o ochronę konsumentów oraz roszczenie każdego z członków grupy są oparte na takiej samej podstawie faktycznej. Uzasadniając tę przesłankę, powód wskazał, że wszystkie umowy ubezpieczenia zawarte z członkami grupy były zawierane w ramach oferowania konsumentom- członkom grupy tej samej usługi, tj. ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym; każdy z członków grupy zawarł umowę ubezpieczenia z tym samym podmiotem; umowa ubezpieczenia żadnego z członków grupy nie została rozwiązana; umowa ubezpieczenia każdego z członków grupy została zawarta na czas określony wynoszący od 15 do 30 lat; każdy z członków grupy zawarł umowę na podstawie wzorca umowy opracowanego i stosowanego przez pozwaną, zawierającego postanowienia o prawie pozwanej do niewypłacenia członkowi grupy środków zgromadzonych na rachunku polisy albo wypłaty jedynie ich części w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia przed upływem okresu ubezpieczenia; mechanizm i skutek ww. postanowień jest taki sam w odniesieniu do każdego członka grupy; wysokość kwoty wypłaconej każdemu z członków grupy zostałaby obliczona w oparciu o te same elementy oraz wobec każdego z członków grupy pozwana odmówiła zaniechania stosowania kwestionowanych postanowień (pozew – k. 2-76).

W odpowiedzi na pozew pozwana (…) S.A. z siedzibą w W. wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Zdaniem pozwanej roszczenia członków grupy nie są oparte na tej samej albo takiej samej podstawie faktycznej, bowiem członków grupy wiążą z pozwaną umowy oparte na siedemnastu różnych wzorcach, o różnej treści, zaś przy zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami art. 3852 k.p.c. nakazuje brać pod uwagę całą treść umowy oraz badać okoliczności jej zawarcia, co w niniejszej sprawie będzie oznaczać konieczność całościowej analizy wszystkich wzorców, przy czym w przypadku dopuszczenia sprawy do rozpoznania w postępowaniu grupowym liczba kontrolowanych wzorców może wzrosnąć nawet do 148, oraz przesłuchania w charakterze strony każdego z członków grupy, przy czym w razie dopuszczenia do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym liczba ta może wzrosnąć do około 85.000 (odpowiedź na pozew – k. 1206-1275).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Postępowania grupowe normuje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. Nr 7 z 2010 r., poz. 44), dalej „u.d.p.g.”. Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.p.g. co najmniej 10 osób może dochodzić w postępowaniu grupowym roszczeń jednego rodzaju, gdy oparte są one na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Ust. 2 przywołanego artykułu doprecyzowuje, iż ustawa ma zastosowanie do roszczeń o ochronę konsumentów z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Ponadto w sprawach o roszczenia pieniężne, na podstawie art. 2 ust. 3 u.d.p.g., powództwo może być ograniczone do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanej. Powód zaś w takiej sytuacji nie jest obowiązany do wykazywania interesu prawnego w ustaleniu.

Zwrócić należy uwagę, iż w pierwszej kolejności, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 u.d.p.g., sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego. W przypadku zaś stwierdzenia, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w jego ramach, odrzuca pozew.

W kontekście powołanych przepisów konieczne było zatem rozważenie możliwości rozpoznania przedmiotowej sprawy w postępowaniu grupowym.

Oceniając dopuszczalność postępowania grupowego w danej sprawie, Sąd zobligowany jest zbadać, czy zachodzą wszystkie przesłanki wynikające z art. 1 u.d.p.g.. Należało zatem rozważyć, czy liczebność grupy spełnia wymagania ustawy, dochodzone pozwem zbiorowym roszczenia są faktycznie jednorodzajowe oraz czy są one oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W dalszej kolejności Sąd musiał ustalić, czy roszczenia te mieszczą się w katalogu spraw wskazanych w art. 1 ust. 2 u.d.p.g. Na tej podstawie należało zatem ustalić, czy dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów. Dopiero bowiem spełnienie wszystkich tych przesłanek łącznie umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

W ocenie Sądu postępowanie grupowe co do roszczeń zgłoszonych w pozwie należało uznać za dopuszczalne.

Sąd uznał za zasadne argumenty powoda podniesione w tym zakresie. Nie ulega wątpliwości, że spełnione jest kryterium odpowiedniej liczebności grupy, która liczy co najmniej 10 osób. Bez wątpienia roszczenia dochodzone w niniejszej sprawie przez członków grupy, reprezentowanych przez powoda, są roszczeniami jednego rodzaju. W każdym przypadku są to bowiem roszczenia o ustalenie, że postanowienia zawartej przez każdego z członków grupy z pozwaną umowy ubezpieczenia określające wysokość kwoty, która zostałaby mu wypłacona w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia przez upływem okresu ubezpieczenia, z przyczyn innych niż śmierć, stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą go oraz o ustalenie, że pozwana jest zobowiązana do wypłaty każdemu z członków grupy kwoty równej wartości wszystkich środków zapisanych na jego rachunku polisy w przypadku rozwiązania zawartej przez niego umowy ubezpieczenia przed upływem okresu ubezpieczenia z przyczyn innych niż śmierć. Ponadto dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia należą do kategorii spraw o ochronę konsumentów, wynikających z instytucji niedozwolonych postanowień umów konsumenckich. Każdy z członków grupy jest osobą fizyczną. Zawierając zaś z pozwaną umowy ubezpieczenia każdy członek grupy działał jako konsument, bez bezpośredniego związku z działalnością gospodarczą lub zawodową.

Odnośnie wymogu tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej, to z pewnością w okolicznościach sprawy nie można było mówić o istnieniu tej samej podstawy faktycznej roszczenia pozwu, choćby z tego względu, że w uzasadnieniu pozwu reprezentant grupy powołał się na zawarcie przez każdego z jej członków własnej – czyli nie tej samej co inni – umowy z pozwaną.

Rozważenia wymagało zatem, czy w sprawie zostały sformułowane roszczenia oparte na takiej samej podstawie faktycznej. Podstawa faktyczna powództwa w postępowaniu grupowym, to zespół twierdzeń wskazanych przez reprezentanta grupy w uzasadnieniu pozwu, z których wywodzone jest roszczenie każdego z jej członków wyrażone w tymże pozwie.

O takiej samej podstawie roszczeń pozwu można mówić, gdy podstawowe okoliczności faktyczne składające się na podstawę żądania pozwu są jednakowe.

W niniejszej sprawie wszyscy członkowie grupy są osobami fizycznymi, które zawarły z tym samym podmiotem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, w oparciu o wzorce umowne opracowane przez pozwaną. Umowy każdego z członków zawarte zostały na czas określony wynoszący od 15 do 30 lat. Członkowie grupy wpłacali na rachunek pozwanej środki pieniężne w postaci regularnych składek. Każda z umów zawierała postanowienie o prawie pozwanej do niewypłacenia członkowi grupy środków zgromadzonych na rachunku polisy albo do wypłaty jedynie ich części w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia przed opływem okresu ubezpieczenia. W odniesieniu do każdego z członków grupy kwota zatrzymana przez pozwaną w dwóch pierwszych latach okresu ubezpieczenia wyniosłaby 100% albo 98% ww. środków, a począwszy od trzeciego roku okresu ubezpieczenia procent ten malałby wraz z upływem kolejnych lat.

Tak zakreślona podstawa faktyczna powództwa wskazuje na to, że roszczenia członków grupy oparte są na takiej samej podstawie faktycznej. W tym zakresie Sąd uznał zarzuty pozwanej kwestionujące istnienie takiej samej podstawy faktycznej za niezasadne. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach grupowych nie ma żadnego znaczenia, czy roszczenia wynikają z tego samego czy różnych stosunków prawnych. W przepisie art. 1 ust. 1 u.d.p.g. mowa jest jedynie o tym, że roszczenia mają być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W sprawie bezspornie zachodzi zróżnicowanie sytuacji członków grupy w zakresie wskazywanych przez pozwaną takich okoliczności jak: odmienna treść i warunki umów ubezpieczenia, stosowanie różnych wzorców umownych, udział różnych pośredników i osób wykonujących czynności agencyjne, czy odmienny sposób realizacji istotnych obowiązków informacyjnych przez osoby pośredniczące w zawieraniu umów. Okoliczności te nie mogą jednak wpływać na ocenę jednakowości podstawy faktycznej powództwa (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 6 lutego 2015 r., sygn. akt I ACz 43/15, LEX nr 1646028).

Należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie chodzi o umowy zawierane z wykorzystaniem tego samego wzorca umownego, obejmującego sporną klauzulę określającą zasady ustalania wysokości kwot, które mają być wypłacone członkom grupy i kwot, które mają być pobrane przez pozwaną ze środków pieniężnych członków grupy pochodzących z umorzenia jednostek funduszy zakupionych z wpłacanych przez nich składek regularnych w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z przyczyn innych niż śmierć. Samo oznaczenie wzorca – na co powoływała się pozwana – nie przesądza o odmiennej treści poszczególnych zapisów. W istocie każda z umów zawierała takie samo postanowienie określające wysokość oraz sposób obliczania kwot, które mają być pobrane przez pozwaną.

Wskazać również należy, że w niniejszej sprawie nie występują takie „okoliczności zawarcia umowy”, które uzasadniałyby konieczność przeprowadzania dowodu z przesłuchania wszystkich członków grupy. Powód w pozwie nie powołuje się na okoliczność zawarcia przez członków grupy, których reprezentuje, umów ubezpieczenia pod wpływem błędu, czy też podstępu, co uzasadniałoby przeprowadzenie ww. dowodu w celu zbadania procesu motywacyjnego, czy też indywidualnych cech członka grupy, takich jak wykształcenie, zawód, doświadczenie życiowe i tym podobne okoliczności. Okolicznością relewantną w niniejszej sprawie jest bowiem sam fakt zawarcia przez członków grupy umów z pozwaną zawierających sporne postanowienia, które stanowią dla pozwanej podstawę do pobrania przez nią kwot wpłaconych uprzednio przez członków grupy, których wysokość jest ich zdaniem rażąco wygórowana (por. postanowienie Sadu Apelacyjnego w W. z dnia 7 września 2015 r., sygn. akt VI ACz 1012/15, niepubl. oraz postanowienie Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt I ACz 1648/15, niepubl.).

Reasumując wskazać należy, iż powód wykazał w wystarczającym stopniu istnienie przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, a pozwana w dalszym jego toku będzie miała możliwość podjęcia obrony merytorycznej przed żądaniem pozwu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy z dnia 6 października 2015 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:                                 SSO Magdalena Śliwińska – Stępień

Sędziowie:                                           SSO Marta Sadowska, SSO Cezary Skwara

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2015 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) Sp. Z.o.o. w W. przeciwko (…) S.A. w W. o odszkodowanie – pozew grupowy w przedmiocie wniosku powoda o wyłączenie sędziów

postanawia:

oddalić wniosek.

 

UZASADNIENIE

Powód (…) Spółka z o.o. w W., w imieniu grupy 35 pośredników ubezpieczeniowych, wniosła w dniu 5 września 2011 roku pozew w postępowaniu grupowym przeciwko (…) S.A. w W. o odszkodowanie dla członków grupy w kwocie łącznej 13.051.860,00 zł. (k. 2-25).

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 r. sygn. akt XVI GC 595/11 (k. 2723) Sąd odrzucił pozew. Postanowienie to zostało uchylone postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2014 r. sygn. akt I ACz 22/14. (k. 2859-2868).

Postanowieniem z dnia 27 października 2014 r. sygn. akt XVI GC 676/14 Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz odrzucił pozew i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych (k. 2938, 2944-2953). Na postanowienie to złożyły zażalenie obie strony – strona powodowa w całości (k.2956-2982), wnosząc o jego zmianę i przyjęcie spraw do rozpoznania w postępowaniu grupowym, ewentualnie o jego uchyleniu i przekazaniu do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, strona pozwana natomiast zaskarżyła rozstrzygnięcie w części (k.2986-2997), tj. w zakresie w jakim Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanej o zasądzenie od powoda kosztów procesu ponad kwotę 7 217 zł, wnosząc o zmianę postanowienia w tym zakresie, ewentualnie uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. (k. 3047-3053)

Postanowieniem z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt I ACz 166/15 Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej Sądowi Okręgowemu w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, iż oceniając przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego Sąd Okręgowy bezpodstawnie uznał, iż brak jest jednakowej podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, opierając się na argumentach wykraczających poza dopuszczalny zakres kontroli formalnej powództwa. Sąd Apelacyjny wskazał także, iż Sąd Okręgowy w istocie stwierdził brak szkody przed przeprowadzeniem właściwego postępowania dowodowego.

Sprawa została skierowana do rozpoznania przez Sąd ponownie w składzie: SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz.

W dniu 14.09.2015 r. strona powodowa wniosła o wyłączenie sędziów SSO Marii Zgiet– Zawadzkiej, SSO Jana Wawrowskiego i SSO Katarzyny Bartosiewicz (k.3073-3075), wskazując iż w jej ocenie w sprawie zachodzi wątpliwość do co bezstronności tych sędziów w niniejszej sprawie. Strona powodowa wskazała, iż sędziowie ci byli w składzie orzekającym, który wydał postanowienie o odrzuceniu pozwu z dnia 27 października 2014 r. Jakkolwiek co do zasady postanowienie o odrzuceniu pozwu ma charakter formalny i nie stanowi wyrazu stosunku sędziego do meritum sprawy, to – zdaniem strony powodowej – w tym przypadku Sąd Okręgowy dokonał merytorycznej oceny powództwa przed przeprowadzeniem właściwego postępowania dowodowego, wskazując iż powód nie wykazał szkody ani związku przyczynowego, zajmując tym samym stanowisko w kwestii podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej. Strona powodowa powołała się na treść uzasadnienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31.03.2015 r. sygn. akt I Acz 166/15, wskazując, iż Sąd Okręgowy dokonał merytorycznej oceny powództwa. Zdaniem powoda wobec powyższego dalsze prowadzenie sprawy bez zmiany składu sędziowskiego powodowałoby potrzebę stwierdzenia przez Sąd, iż wcześniejsza ocena merytoryczna powództwa wyrażona w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu była nietrafna, zaś strona powodowa musiałaby przekonać Sąd do zmiany wyrobionej przed przeprowadzeniem postępowania dowodowego opinii. Wobec tego powód musiałby przekonywać Sąd do zmiany już przyjętego stanowiska, zaś pozwany jedynie je umocnić. W ocenie strony powodowej powyższa sytuacja uzasadnia jej obawy, iż prowadzenie sprawy w obecnym składzie może budzić wątpliwości ,co do stronniczości ww. sędziów.

SSO Maria Zgiet – Zawadzka , SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz złożyli do sprawy oświadczenia, w których wskazali, iż nie zachodzi żadna okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnione wątpliwości co do ich bezstronności (art. 49 k.p.c.). (k. 3081 – 3083).

 

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 k.p.c., niezależnie od przyczyn wyłączenia sędziego wskazanych w art. 48 k.p.c., sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub wniosek strony jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

W ocenie Sądu wskazane przez powoda we wniosku o wyłączenie sędziego okoliczności nie mogą być jednak podstawą do jego wyłączenia od udziału w niniejszej sprawie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, hipotezie art. 49 k.p.c. odpowiada taka sytuacja, w której strona wykaże istnienie okoliczności uzasadniających wątpliwości co do bezstronności sędziego. Samo przeświadczenie strony co do tego, że sędzia prowadzi proces wadliwie, nie jest przesłanką do żądania wyłączenia sędziego. Strona może zwalczać wadliwe orzeczenie wydawane przez sąd przy pomocy środków odwoławczych. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2011 r. III UZ 9/11). W ocenie Sądu przytoczone przez stronę powodową fragmenty uzasadnienia postanowienia o odrzuceniu pozwu oraz postanowienia Sądu Apelacyjnego nie mogą zostać potraktowane jako przesłanki uzasadniające wątpliwość, co do bezstronności sędziów w danej sprawie. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia uchylającego zaskarżone postanowienie podał, iż Sąd Okręgowy, badając przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego wykroczył poza kryteria wskazane w ustawie, wychodząc poza dopuszczalny zakres kontroli formalnej. Sąd Apelacyjny wskazał, iż takie rozszerzenie kwestii badanych przez Sąd Okręgowy zmierza do oceny merytorycznej żądania oraz iż wskazane przez Sąd Okręgowy wątpliwości prima facie należą do oceny merytorycznej zasadności powództwa. Powyższe nie oznacza, że Sąd Apelacyjny uznał, iż Sąd Okręgowy, w skład którego wchodzili sędziowie, których dotyczy przedmiotowy wniosek wypowiedział w sposób definitywny swój pogląd na merytoryczny aspekt sprawy.

Wypowiadając się na temat prejudykatu, Sąd Apelacyjny ogólnie wskazał skutki, jakie może powodować pogląd przeciwny niż wyrażony w tym postanowieniu, nie wskazując, iż taki charakter miało zaskarżone orzeczenie o odrzuceniu pozwu. Należy wskazać, iż „wątpliwości” sędziów SSO Marii Zgiet–Zawadzkiej, SSO Jana Wawrowskiego i SSO Katarzyny Bartosiewicz, do których odnosi się Sąd Apelacyjny, stanowiły jedynie wskazanie na tle załączonego do pozwu materiału dowodowego, jakie hipotetyczne czynności mogą zostać podjęte, by została wykazana wysokość szkody, jej powiązanie z działaniami pozwanego czy przynależność wszystkich osób wskazanych w pozwie do grup występujących w postępowaniu grupowym. Powyższe z kolei nie świadczy o tym, że wskazani przez powoda sędziowie nie przeprowadzą postępowania dowodowego i nie dokonają oceny dowodów zgodnie z treścią art. 233 k.p.c. Dopiero wszechstronne rozważenie materiału dowodowego jako całości doprowadzi do ustalenia stanu faktycznego, który poddany subsumcji prawa materialnego będzie podlegał ocenie merytorycznej Sądu.

Nawet jeśliby uznać, iż wskazani we wniosku o wyłączenie sędziowie, wykraczając poza dopuszczalny zakres badania przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego, dokonali części oceny dowodów stanowiących dokumenty dołączone do pozwu, nie można przyjąć, iż stanowi to przejaw stosunku sędziów do strony powodowej, który mógłby budzić podejrzenie o braku bezstronności. Jak wskazał Sąd Najwyższy zarzuty godzące w dokonaną przez sąd I instancji ocenę zebranego materiału dowodowego mogą być przedmiotem środków odwoławczych. Nie mogą natomiast być uważane za samodzielną podstawę wniosku o wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 stycznia 1975 r., I CZ 170/74). Powód zarzuca składowi orzekającemu, iż pogląd wyrażony przez niego w uzasadnieniu postanowienia co do załączonych do pozwu dowodów będzie rzutował na ocenę dowodów przedstawionych przez stronę powodową na rozprawie, głównie źródeł osobowych i opinii biegłych. Należy powtórzyć, iż w uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu pozwu sędziowie nie ocenili załączonych dowodów w kontekście zasadności żądania jako niewiarygodnych bądź nieprzydatnych, ale ograniczyli się do wskazania, jakie należy wykazać okoliczności w celu oceny jego zasadności. Nie można stwierdzić, aby takie stanowisko prowadziło do konkluzji, iż sędziowie SSO Maria Zgiet–Zawadzka, SSO Jan Wawrowski i SSO Katarzyna Bartosiewicz negatywnie ocenią środki dowodowe przedstawione przez powoda bez ich pełnej analizy i bezstronnej oceny stosownie do zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż wniosek powoda o wyłączenie sędziów na podstawie art. 49 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 15 września 2015 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:                     SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:                                SSO Joanna Bitner (spr.); SSO Grzegorz Chmiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 września 2015 r. w Warszawie sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę

postanawia: 

zmienić postanowienie tutejszego Sądu wydane w niniejszej sprawie dnia 10 lipca 2015 roku w ten sposób, że w pkt I. tego postanowienia w treści zarządzonego ogłoszenia jako wartość przedmiotu sporu zamiast kwoty 1.441.398,62 zł – wpisać kwotę 1.489.995,53 zł, a po słowach „ekwiwalent za grunt” wpisać słowa: „(powiększony o podatek VAT)”, zaś termin na przystąpienie do grupy zmienić z 2-ch miesięcy na 1 miesiąc od ukazania się zarządzonego ogłoszenia; ponadto uchylić punkt III. tego postanowienia i w ten sposób nadać mu następującą treść:

„I. zarządzić dokonanie ogłoszeń o wszczęciu postępowania grupowego, o treści następującej:

„Przed Sądem Okręgowym w Warszawie III Wydział Cywilny, pod sygnaturą III C 56-15, wszczęto postępowanie w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym – z powództwa K.K. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę

Grupa reprezentowana przez powoda liczy obecnie 34 osoby, a wartość przedmiotu sporu wynosi:

1.489.995,53 zł.

K. K. jako reprezentant grupy wniósł o zasądzenie przez Sąd powyższej kwoty na rzecz członków grupy od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. – tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, które osiągnęła Spółdzielnia w wyniku bezprawnego zawyżenia wkładów budowlanych za lokale i miejsca postojowe w budynku przy ul. (…) w W. Zdaniem powoda, zapłacone przez członków grupy wkłady budowlane zostały naliczone nieprawidłowo, bowiem wliczono w nie jako składnik kosztu budowy ekwiwalent wartości gruntu (powiększony o VAT) – podczas gdy faktycznie Spółdzielnia nie nabyła tego gruntu, ale otrzymała go nieodpłatnie w użytkowanie wieczyste.

Każdy, kogo roszczenie może być objęte tym powództwem grupowym – to znaczy ten, kto nabył w  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. prawo do lokalu lub miejsca postojowego w ramach inwestycji przy ul. (…) w W. i uiścił wkład budowlany, którego elementem był ekwiwalent za grunt (powiększony o podatek VAT), a umowy nie zawarł w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową – może przystąpić do grupy w nieprzekraczalnym terminie jednego miesiąca od daty ukazania się tego ogłoszenia.

Przystąpienie do grupy następuje poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy i przekazaniu tego oświadczenia reprezentantowi grupy – K. K. na adres jego pełnomocnika:

i (…) Kancelaria (…) sp.j.

(…) lok. (…), (…)-(…) W.

tel. (…), fax (…), biuro@(…).net, www.(…).net

Przystąpienie do grupy po upływie powyższego terminu jest niedopuszczalne.

Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez K. K. oraz zasady wynagradzania pełnomocnika, jak również przystąpienie do „Porozumienia w sprawie zawiązania grupy celem dochodzenia roszczeń przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) z siedzibą w W. w oparciu o przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym”, regulującego m.in. podejmowanie decyzji przez grupę, jak również finansowanie kosztów postępowania.

Na wynagrodzenie pełnomocnika od każdego członka grupy, który przystąpi do grupy po złożeniu pozwu, składają się: jednorazowe ryczałtowe opłaty w wysokości:

  • 600,00 zł (+VAT) – za I instancję i postępowanie zażaleniowe,
  • 067,00 zł (+VAT) – za II instancję,
  • 712,00 zł (+VAT) – za sporządzenie skargi kasacyjnej i/lub występowanie przed Sądem Najwyższym,

oraz premia za sukces w wysokości 6 % kwoty wyegzekwowanej lub zapłaconej przez  Spółdzielnię Mieszkaniową (…) w W., przypadającej na członka grupy (+VAT)

oraz zasądzone przez Sąd na rzecz Powoda koszty zastępstwa procesowego.

Osoby, które podpisały wspólnie Umowę Finansującą w celu nabycia l lokalu (w ramach współwłasności łącznej albo współwłasności w częściach ułamkowych) uiszczają jedną opłatę.

Osoby, które podpisały wspólnie Umowę Finansującą w celu nabycia więcej niż l lokalu (każdy z tych lokali w ramach współwłasności łącznej albo współwłasności w częściach ułamkowych) uiszczają jedną opłatę.

Osoba, która podpisała Umowę Finansującą (Umowy Finansujące) w celu nabycia więcej niż lokalu, uiszcza jedną opłatę.

Osoba, która chce przystąpić do postępowania musi także przystąpić do „Porozumienia w sprawie zawiązania grupy celem dochodzenia roszczeń przeciwko  Spółdzielni Mieszkaniowej (…) z siedzibą w W. w oparciu o przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym” (którego wzór udostępniony jest przez Kancelarię na S. www lub/i Grupę w inny sposób) zawartego przez Członków Grupy przystępujących do postępowania w ramach składanego pozwu.

Osoba, która chce przystąpić do postępowania musi także uiścić ustaloną w powyższym Porozumieniu zryczałtowaną opłatę wstępną wynoszącą 1200 zł brutto, przeznaczoną na: (1) pokrycie dotychczasowych kosztów działalności Członków Grupy związanej z prowadzeniem sporów prawnych przeciwko Spółdzielni poprzedzających wystąpienie z pozwem grupowym (w tym postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w którym stwierdzono, że treść postanowienia dotyczącego Waloryzacji zawartego w Umowie Finansującej stanowi klauzulę niedozwoloną); (2) zabezpieczenie ewentualnych kosztów postępowania grupowego, jak również na (3) bieżące koszty organizacyjne funkcjonowania Grupy, oraz (4) inne wydatki według decyzji Grupy.

Wyrok prawomocny ma skutek wiążący wobec wszystkich członków grupy, tj. osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu przekażą reprezentantowi podpisane oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w postanowieniu Sądu ustalającym skład grupy.

Szczegóły dotyczące przystąpienia do grupy, jak również wzory dokumentów (w tym gotowy wzór oświadczenia o przystąpieniu do grupy) znajdują się na stronie internetowej www.(…).net oraz www.(…).net ”.

II. zobowiązać powoda K. K. poprzez pełnomocnika – adwokata P. T. do umieszczenia na koszt Grupy powyższego ogłoszenia w części poświęconej informacjom stołecznym w jednej z gazet: „(…)”, (…) Gazeta (…), Gazeta (…),  Gazeta (…), „(…)” lub  (…) – oraz do złożenia dowodów wykonania powyższego w terminie 3-ch tygodni, pod rygorem dokonania tego ogłoszenia przez Sąd na koszt powoda.”

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 7 września 2015 r.

Written by

Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 23 marca 2016 r., I ACz 2269/15.

  1. Podstawa faktyczna powództwa w postępowaniu grupowym to zespół twierdzeń wskazanych przez reprezentanta grupy w uzasadnieniu pozwu, z których wywodzone jest roszczenie każdego z jej członków wyrażone w tymże pozwie.
  2. Z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamością okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. Przykładowo, ta sama podstawa faktyczna powództwa będzie występować, gdy członkami grupy będą konsumenci, którzy zawarli swoje indywidualne umowy z konkretnym przedsiębiorcą na podstawie tego samego wzorca umowy.
  3. Z taką samą podstawą faktyczną roszczeń mamy do czynienia w sytuacji wystąpienia wielu podobnych zdarzeń faktycznych, np. zawarcia z jednym pozwanym przedsiębiorcą wielu podobnych kontraktów (podobieństwo zdarzeń). Przy czym, co istotne, sąd zawsze powinien badać to, czy i w jakim stopniu części wspólne dla całej grupy przeważają nad częściami ściśle indywidualnymi.
  4. Odnośnie roszczeń deliktowych za oparte na jednakowej podstawie faktycznej mogą być uznane roszczenia wynikające z tego samego rodzaju zdarzenia (w rzeczonym przypadku – czynu niedozwolonego).

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący:        SSO Tomasz Gal (spr.)

Sędziowie:                  SSO Anna Błażejczyk, SSO Monika Włodarczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2015 r. w Warszawie na rozprawie w postępowaniu grupowym sprawy powództwa R. D. – reprezentanta grupy przeciwko Skarbowi Państwa – Prokuratorowi Generalnemu, Prokuratorowi Okręgowemu w G., Prokuratorowi Rejonowemu w G.-W. w G. o zapłatę

postanawia:

  1. odrzucić pozew,
  2. zasądzić od R. – reprezentanta grupy na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 marca 2015 r. (k. 2 i n., t. I) R.D. działający jako reprezentant grupy, w składzie: [dane 177 osób] (załącznik nr 3 k. 50-57, t. I), wniósł o:

  1. zasądzenie, na podstawie z art 417 § 1 k.c. w zw. z 415 k.c., od S. P. reprezentowanego przez Prokuratora Generalnego, Prokuratora Okręgowego w G. oraz Prokuratora Rejonowego G.-W. w G. na rzecz wymienionych Członków Grupy – solidarnie w przypadku, gdy na liście Członków Grupy tak wskazano, następujących kwot:
Nazwisko i imię P. Wysokość roszczenia Roszczenie solidarne
(…) (…) (…) (….)

 

z odsetkami ustawowymi od 25 marca 2015 r. do dnia zapłaty, tytułem naprawienia szkody powstałej w majątku Członków Grupy, wskutek bezprawnego zaniechania przez Prokuratora Rejonowego G.-W. w G., Prokuratora Okręgowego w G. oraz przez Prokuratora Generalnego postawienia w okresie od 22 stycznia 2010 r. do 17 sierpnia 2012 r. zarzutów członkom zarządu spółki pod firmą (…) Sp. z o.o. z siedzibą w G. ((…) lub Spółka), które to zaniechanie skutkowało zawarciem przez członków grupy umów ze Spółką i przelanie na jej rzecz środków pieniężnych, które następnie zostały utracone wskutek niewypłacalności Spółki;

  1. rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym;
  2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wniesionego powództwa (k. 3-43, t. I), a także w dalszym piśmie procesowym (pismo k. 5684 i n., t. XXVI) powód podał, że domaga się od pozwanego na rzecz członków grupy naprawienia szkody powstałej w wyniku bezprawnego zaniechania przez Prokuraturę Rejonową G.-W. w G. („Prokuratura Rejonowa”), Prokuraturę Okręgową w G. („Prokuratura Okręgowa”) oraz Prokuratora Generalnego (łącznie: „Jednostki Prokuratury”) wykonania przez nich ich ustawowych obowiązków w okresie od 22 stycznia 2010 r. do 17 sierpnia 2012 r.

Strona powodowa podała, że u podstaw sformułowanego żądania leży konstatacja, że Prokuratura Rejonowa i Prokuratura Okręgowa, pomimo dysponowania już od 22 stycznia 2010 r. wystarczającym materiałem dowodowym, aby stwierdzić, iż w związku z działalnością Spółki doszło do popełnienia przestępstwa, a także, aby postawić zarzuty jej Prezesowi Zarządu, z naruszeniem przepisów prawa, w postaci art. 303 i 313 § 1 k.p.k., zaniechały postawienia zarzutów aż do 17 sierpnia 2012 r., a Prokurator Generalny zaniechał w tym okresie podjęcia stosownych działań nadzorczych, które zdyscyplinowałyby Prokuraturę Okręgową i Prokuraturę Rejonową, prowadzące postępowanie w tej sprawie, umożliwiając im wykonanie ustawowego obowiązku postawienia zarzutów.

Zdaniem strony powodowej działalność (…) G. od początku była bowiem przestępcza, ustalenie czego – w przypadku wyspecjalizowanych jednostek państwowych, jakimi są Jednostki Prokuratury – nie wymagało żadnych nadzwyczajnych nakładów, a Prokuratura Rejonowa została już w grudniu 2009 r. poinformowana o tym przez kompetentny organ – Komisję Nadzoru Finansowego ((…)). Przy tym dowody dołączone do zawiadomienia KNF były wystarczające do uznania, że doszło do popełnia przestępstwa z art. 171 § 1 Prawa bankowego, a przeprowadzenie w minimalnym choćby zakresie czynności wyjaśniających pozwalałoby postawić również zarzut oszustwa (art. 286 § 1 k.k.). W wyniku tego bezprawnego zaniechania jednostek prokuratury, krąg osób poszkodowanych sprzeczną z prawem działalnością (…) G. powiększył się o osoby, które dokonały wpłat w okresie od 22 stycznia 2010 r. do 17 sierpnia 2012 r., w tym o osoby (w liczbie 164), które są obecnie członkami grupy. Wpłacone przez nich kwoty (główne, tj. bez zastrzeżonych umowami ze Spółką odsetek) są już bezpowrotnie przez członków grupy utracone, przez co stanowią ich szkodę.

Tym samym strona powodowa wskazała, że jak wynika z powyższego, istotą i celem niniejszego powództwa jest wykazanie, że trzy instytucje – Prokuratura Rejonowa, Prokuratura Okręgowa i Prokurator Generalny – nie wykonały ciążących na nich obowiązków i w ten sposób doprowadziły do poniesienia przez członków grupy szkody, natomiast, gdyby obowiązek ów w terminie wykonały, to Spółka zakończyłaby działalność wcześniej, przez co członkowie grupy nie mieliby możliwości zawarcia z nią umów i wpłacenia środków, w wyniku czego nie ponieśliby szkody.

Uzasadniając wniosek o rozpoznanie niniejszego powództwa w postępowaniu grupowym strona powodowa podała, że działa jako reprezentant grupy, złożonej ze 164 osób, dochodząc zasądzenia od pozwanego w imieniu własnym, lecz na rzecz tychże osób, będących członkami grupy, odszkodowania za szkodę powstałą w ich majątku na skutek bezprawnego zaniechania jednostek prokuratury.

Z uwagi na tak przyjętą konstrukcję pozwu, opartą na zbiorowym dochodzeniu wielu podobnych roszczeń indywidualnych, powód wnosi o rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie ustawy.

Strona powodowa wskazała, że wniosek ten jest zasadny, ponieważ członków grupy łączy ścisła więź podmiotowa i przedmiotowa, uzasadniająca wspólne dochodzenie przez nich roszczeń. Więź ta przejawia się tym, że wszyscy członkowie grupy dochodzą od pozwanego roszczenia odszkodowawczego z tytułu deliktu, wynikającego ze sprzecznej z prawem działalności spółki (…), które było możliwe wskutek zaniechania tego samego prokuratora w ramach tego samego śledztwa. Szkodę, wywołaną tym zaniechaniem dla każdego z członków grupy stanowi wpłacona przez niego na podstawie umowy z (…) G. kwota główna, której wysokość została następnie ujednolicona w ramach 59 podgrup.

Dalej powód podał, że dochodzenie przez członków grupy roszczeń w trybie postępowania grupowego jest także zgodne z celem i funkcjami tegoż postępowania, którymi są „ułatwienie i usprawnienie rozwiązywania konfliktów, w które zaangażowana jest dużo osób” (tak postanowienie SN z 28 stycznia 2015 r., sygn. I CSK 533/14). Liczba osób pokrzywdzonych „sprawą (…) G.” oraz waga zarzutów stawianych organom państwa w związku z działalnością spółki niewątpliwie powoduje zaliczenie niniejszej sprawy do konfliktów, o których mowa w uzasadnieniu powołanego wyżej postanowienia Sądu Najwyższego.

Zdaniem powoda w sprawie niniejszej spełnione zostały wszystkie przesłanki, których spełnienia wymaga w art. 1 i art. 2 ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r.o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010 Nr 7, poz. 44, dalej: „u.d.p.g.”).

Powód wskazał, że dochodząc zasądzenia na rzecz każdego z członków grupy określonej sumy pieniędzy tytułem odszkodowania z tytułu czynu niedozwolonego, za który odpowiada pozwany, które to dochodzone roszczenie jest roszczeniem pieniężnym, mającym swoje źródło w jednym typie stosunku prawnego, spełnił pierwszą przesłankę z art. 1 u.d.p.g., tj. przesłankę jednorodzajowości roszczenia.

Dalej powód wskazał, że powództwo będące przedmiotem tego postępowania zostało wytoczone przez reprezentanta grupy na rzecz 164 osób, których oświadczenia o przystąpieniu do grupy zostały, zgodnie z art. 6 ust 2 u.d.p.g., dołączone do niniejszego pozwu. Z uwagi na to, że ustawa uzależnia możliwość prowadzenia postępowania grupowego od członkostwa w grupie co najmniej 10 osób (art. 1 § 1 u.d.p.g.), a liczba członków grupy wynosi 164, również i przesłanka minimalnej liczebności grupy jest spełniona.

Kolejna przesłanka wymagana przez art. 1 u.d.p.g. to oparcie roszczeń na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Powód wskazał, że roszczenia dochodzone niniejszym pozwem wypełniają przesłankę ustawową w tym zakresie, bowiem oparte są na tej samej podstawie faktycznej w zakresie źródła szkody oraz charakteryzują się taką samą podstawą faktyczną w zakresie szkody oraz związku przyczynowego.

Powód podał dalej, że zgodnie z art. 1 ust. 2 u.d.p.g., ma ona ograniczony zasięg przedmiotowy, gdyż znajduje zastosowanie tylko w sprawach cywilnych o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Postępowanie w sprawie może być dochodzone w trybie grupowym, ponieważ przedmiotem żądania pozwu jest roszczenie z tytułu deliktu określonego w art. 417 § 1 w zw. z art. 415 k.c.

Wreszcie, zdaniem powoda, spełnił on również ostatnią – właściwą tylko dla roszczeń pieniężnych – przesłankę dopuszczalności postępowania grupowego jaką jest ujednolicenie (standaryzacja) dochodzonych roszczeń. W tym celu, zgodnie z art 2 u.d.p.g. powód ujednolicił roszczenia członków grupy w ramach 59 podgrup, liczących od 2 do 11 osób. Do danej podgrupy przypisane zostały osoby, których roszczenia mieszczą się w granicach wskazanych w podziale na podgrupy, a jako ujednoliconą wysokość roszczenia dla wszystkich członków danej podgrupy przyjęto najniższą kwotę roszczenia przysługującą członkowi takiej podgrupy. Podstawę ustalenia wysokości tych roszczeń stanowiła kwota główna wpłacona przez członka grupy na rzecz (…) G., z pominięciem odsetek z tytułu zawartej umowy lub jej przedłużenia, pomniejszona o wypłaty dokonane przez spółkę. W oświadczeniach o przystąpieniu do grupy każdy członek wyraził zgodę na takie ujednolicenie wysokości jego roszczenia, zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.p.g. Ponadto, także roszczenie w zakresie odsetek zostało ujednolicone dla wszystkich poprzez żądanie ich zapłaty od dnia wezwania do zapłaty do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 czerwca 2015 r. (k. 5754 i n., t. XXVI) Skarb Państwa wniósł o:

a) odrzucenie pozwu,

b) zaś w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku o oddalenie powództwa w całości;

c) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W ocenie pozwanego Skarbu Państwa rozpoznawana sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym. Strona zakwestionowała istnienie przesłanek określonych w art. 1 u.d.p.g. Zdaniem pozwanej taka ocena jest możliwa już w oparciu o same twierdzenia przedstawione w pozwie. Skarb Państwa nie kwestionuje, co do zasady, jednorodzajowości dochodzonych roszczeń, sprzeciwił się natomiast poglądowi strony powodowej, jakoby dochodzone roszczenia były oparte na tej samej lub na takiej samej podstawie faktycznej, a także wskazał, iż należy odrzucić zaprezentowany w pozwie sposób ujednolicenia dochodzonych roszczeń. Ponadto oświadczył, że jako niewystarczającą należy ocenić więź istniejącą między poszczególnymi członkami grupy przejawiającą się w dochodzeniu roszczenia odszkodowawczego z tytułu tego samego domniemanego zdarzenia sprawczego. W tym kontekście kwestia, czy przesłanka liczebności grupy została spełniona, jest nie tylko niemożliwa do ustalenia na obecnym etapie postępowania, ale ponadto – pozbawiona znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Skarbu Państwa dochodzone roszczenia nie są oparte na tej samej, ani na takiej samej podstawie faktycznej. Dochodzone roszczenia są wywodzone z tego samego zdarzenia sprawczego, tj. domniemanego zaniechania tych samych organów prokuratury. Zdaniem pozwanej wskazana okoliczność jest jednak niewystarczająca dla rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Pozwana strona podała, że wymóg tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej jest rozumiany jako wymóg „aby po ustaleniu składu grupy (…) możliwe było łączne orzekanie i rozstrzygnięcie o wszystkich roszczeniach objętych postępowaniem. Chodzi zatem o osiągnięcie w miarę możliwości takiego stanu rzeczy, w którym kwestie objęte kognicją sądu po ustaleniu składu grupy, z uwzględnieniem ewentualnych podgrup, będą jednakowe (wspólne) w odniesieniu do wszystkich jej członków”. Zdaniem strony pozwanej również z analizy orzecznictwa wynika, iż „cel powołanej ustawy jest taki, aby ewentualne orzeczenie dotyczyło tak samo wszystkich uczestników grupy, innymi słowy, nie może zaistnieć sytuacja uwzględnienia powództwa tylko w stosunku do części grupy i oddalenia powództwa w stosunku do pozostałej. Dopuszczalne jest jedynie rozróżnienie wysokości zasądzonego świadczenia. W ten sposób zdaniem pozwanej strony, wbrew odmiennym intencjom powoda, należy także rozumieć przytoczony w pozwie pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu, zgodnie z którym „mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, aby istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń” (zob. postanowienie z dnia 16 września 2014 r., sygn. akt I C 308/14). W ocenie Skarbu Państwa wspólne rozstrzygnięcie o żądaniu członków grupy nie jest możliwe, gdy jedynym elementem łączącym dochodzone roszczenia jest tożsamość domniemanego zdarzenia sprawczego.

Pozwany wskazał, że powód, na wypadek niepodzielenia stanowiska (iż wystarczająca jest tożsamość domniemanego zdarzenia sprawczego), wywodzi, że identyczność podstawy faktycznej w niniejszej sprawie polega także na istnieniu takiego samego mechanizmu powstania szkody i związku przyczynowego. Identyczne w stosunku do każdego z członków grupy mają być więc takie okoliczności faktyczne jak wpłata przez każdego z członków grupy na rzecz spółki (…) określonych kwot pieniężnych, zawarcie przez nich w określonym w pozwie okresie umów na obrót i przechowywanie metali szlachetnych, a także nieuzyskanie zwrotu wpłaconych sum.

Skarb Państwa wskazał, że nie posiada wiedzy co do powyższych okoliczności. Podkreślił jednocześnie, że w myśl art. 16 ust. 1 u.d.p.g. ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na powodzie. Konsekwencją niepodołania przez powoda temu ciężarowi jest odrzucenie pozwu, bądź nieprzyznanie określonej osobie statusu członka grupy.

Niezależnie od powyższych wątpliwości, zdaniem strony pozwanej, pozew powinien zostać odrzucony z tych samych względów, dla których odrzucony został poprzedni pozew odnoszący się do działalności spółki (…). Pozwany zwrócił uwagę, że w rozpoznawanej sprawie podobnie jak w sprawie zakończonej postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 października 2014 r., sygn. akt I ACz 1689/14 (niepubl.) identyczne pozostają pierwsze i ostatnie ogniwo związku przyczynowego, tj. domniemane zaniechanie organów państwowych (ujęte wcześniej nieco szerzej niż obecnie) oraz szkoda polegająca na utracie środków gromadzonych przez członków grupy. Jedyna różnica przejawia się w abstrahowaniu w niniejszej sprawie od „sfery motywacyjnej” poszczególnych członków grupy. Powód twierdzi bowiem, że w niniejszej sprawie, odmiennie niż poprzednio, element ten jest bez znaczenia, gdyż istotne jest jedynie to, że członkowie grupy mieli faktyczną możliwość dokonywania wpłat i zawarcia umowy z (…) G. Zdaniem strony pozwanej wskazane zapatrywanie jest jednak błędne. Powód nie dostrzega, iż jednym z ogniw wieloczłonowego związku przyczynowego wciąż pozostaje zawarcie przez członków grupy umów ze spółką (…). Tym samym nadal konieczne pozostaje ustalenie, w jakim stopniu w stosunku do każdego z członków grupy zawarcie wskazanej umowy stanowiło „normalne następstwo” zaniechania organów państwowych. Należy przy tym zauważyć, że sam powód wywodzi, że działania spółki wprowadzały w błąd jej kontrahentów. W tym kontekście poprzestanie przez stronę powodową na stwierdzeniu, iż „decyzja o zawarciu umowy z (…) G. była całkowicie normalna, biorąc pod uwagę oferowane oprocentowanie oraz intensywną kampanię reklamową” nie może być uznane za wystarczające. Spełnienie przesłanki adekwatnego związku przyczynowego musi bowiem podlegać indywidualnej ocenie w odniesieniu do każdego z członków grupy, co czyni niedopuszczalnym rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym.

Pozwany wskazał, że fakt, iż powód nie przyznaje „sferze motywacyjnej” członków grupy istotnego znaczenia nie sprawia, że okoliczność ta jest pozbawiona znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Jak trafnie wskazano przy poprzednim rozpoznaniu sprawy klientów (…) G.: „Nieracjonalnym byłoby przyjęcie, że wszystkie osoby, które zawarły umowy z (…) G. w tym członkowie grupy, nie wiedzieli o istnieniu (…) i listy ostrzeżeń. Jeśli zaś ktoś z kontrahentów spółki wiedząc o wpisaniu (…) G. na listę ostrzeżeń, a zatem świadomy zagrożeń, zawarł umowę z tą spółką podejmując ryzyko utraty środków i działając w nadziei, że spółka zdąży jeszcze wypłacić nieoferowany przez inne instytucje zysk, nim przestanie działać, ten z pewnością nie może powoływać się na działanie w uzasadnionym przekonaniu, że powierzył środki wiarygodnemu podmiotowi. Kwestie te wymagają indywidualnej oceny każdego konkretnego przypadku. Tym samym nie można było przyjąć, że istniała jedna wspólna dla wszystkich członków grupy (…) podstawa odpowiedzialności za powstałą w ich majątkach szkodę” (postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2014 r., sygn. akt XXIV C 269/14). Powyższe stanowisko zostało podtrzymane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, który stwierdza: „nie można wykluczyć, że pewne elementy działań czy zaniechań władzy publicznej w odniesieniu do niektórych członków grupy w ogóle nie będą miały wpływu na ich świadomość i podejmowanie decyzji. Inne elementy powodować mogą z kolei, że stany faktyczne dla poszczególnych członków grupy będą podobne, nawet bardzo podobne, jednak nie będą oparte na takich samych faktach” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 października 2014 r., sygn. akt I ACz 1689/14). Powyższe twierdzenia znajdują odpowiednie zastosowanie do niniejszej sprawy, wykluczając przyjęcie identycznej podstawy faktycznej dla roszczeń dochodzonych przez poszczególnych członków grupy.

W ocenie Skarbu Państwa powód nie dokonał również skutecznego ujednolicenia dochodzonych roszczeń. Powód dokonał standaryzacji w istocie jedynie z punktu widzenia wysokości dochodzonych kwot. W ten sposób uniemożliwione zostało wydanie rozstrzygnięcia, które w jednorodny sposób, w odniesieniu do każdej z podgrup, przesądzałoby o zasadności bądź braku zasadności roszczenia.

Zdaniem strony pozwanej wszystkie przedstawione okoliczności sprawiają, że rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym należy ocenić jako niedopuszczalne.

W piśmie z dnia 14 sierpnia 2015 r. strona powodowa rozszerzyła powództwo w zakresie podmiotowym (k. 5807 i nast.).

Strony podtrzymały stanowiska na rozprawie w dniu 7 września 2015 r.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu pozew podlegał odrzuceniu, albowiem brak jest podstaw do jego rozpoznania w postępowaniu grupowym.

Do zasadniczych kwestii postępowania grupowego należą przesłanki jego dopuszczalności, ponieważ tylko ich kumulatywne spełnienie warunkuje możliwość prowadzenia konkretnej sprawy w postępowaniu grupowym. Ocena czy w konkretnym przypadku przesłanki postępowania grupowego są spełnione należy do sądu, który we wstępnej fazie postępowania, zwanej certyfikacją postępowania grupowego bada jego dopuszczalność w odniesieniu do danej sprawy. Wynika to z przepisu art. 10 ust. 1 u.d.p.g. Sąd po wpłynięciu pozwu wniesionego przez reprezentanta grupy, w pierwszej kolejności bada czy dopuszczalne jest rozpoznanie sprawy w trybie wymienionej ustawy. W sytuacji gdy przesłanki postępowania grupowego nie będą spełnione, sąd odmówi rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym wydając postanowienie o odrzuceniu pozwu (art. 10 u.d.p.g.).

Przepis art. 1 ust. 1 u.d.p.g., normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Zgodnie z art. 1 ust. 2 u.d.p.g. ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

W myśl art. 2 ust. 1 u.d.p.g., postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Jednak w sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu.

Przenosząc powyższe zasady do realiów niniejszej sprawy należy stwierdzić, że grupa, na rzecz której wystąpił reprezentant R. D., spełniała wymogi ustawy dotyczące jej liczebności, gdyż składa się z ponad 10 członków.

Reprezentant grupy domagając się świadczenia za szkodę wyrządzoną deliktem, w wyniku którego pokrzywdzeni zostali członkowie grupy i wskazując jako podstawę odpowiedzialności art. 417 k.c. w zw. z art. 415 k.c., sformułował roszczenie mieszczące się w kategorii spraw z tytułu czynów niedozwolonych (deliktów). Zdaniem Sądu również i ta przesłanka dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym została spełniona.

Według Sądu strona pozwana dokonała także prawidłowego pogrupowania roszczeń.

Cytowana ustawa wymaga ponadto, aby roszczenia dochodzone w postępowaniu grupowym były:

  1. roszczeniami jednego rodzaju,
  2. roszczeniami opartymi na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

O roszczeniach jednego rodzaju można mówić, gdy wynikają one z jednego rodzaju stosunków prawnych. Dochodzone przez reprezentanta grupy roszczenia są roszczeniami odszkodowawczymi, wynikającymi z czynu niedozwolonego pozwanego, zatem są roszczeniami jednego rodzaju. Z powyższego wynika, że pierwsza z w/w konstytutywnych przesłanek warunkujących dopuszczalność postępowania grupowego została spełniona.

Zdaniem Sądu nie została natomiast spełniona przesłanka odnosząca się do wymogu istnienia roszczeń opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. I z tego właśnie względu pozew podlegał odrzuceniu.

Podstawa faktyczna powództwa w postępowaniu grupowym, to zespół twierdzeń wskazanych przez reprezentanta grupy w uzasadnieniu pozwu, z których wywodzone jest roszczenie każdego z jej członków wyrażone w tymże pozwie. O takiej samej podstawie roszczeń pozwu można mówić, gdy podstawowe okoliczności faktyczne składające się na podstawę żądania pozwu są jednakowe. Z przepisów ustawy wprost wynika, że roszczenia zgłoszone w postępowaniu grupowym muszą być oparte na tej samej (identyczna podstawa faktyczna) lub takiej samej podstawie faktycznej (tożsamość podstawy faktycznej). Trzeba podkreślić, że to identyczna lub podobna podstawa faktyczna dochodzonych roszczeń de facto będzie eliminować spośród zgłoszonych roszczeń roszczenia różnego rodzaju. Dlatego też można mówić, że na określenie jednorodzajowych roszczeń wpływa istniejący pomiędzy nimi związek faktyczny. Podstawa faktyczna, czyli zespół faktów stanowiący podstawę zgłoszonych roszczeń, musi być ta sama lub taka sama.

Z tą samą podstawą faktyczną powództwa (tożsamością okoliczności faktycznych) mamy do czynienia wtedy, gdy pomiędzy członkami grupy występuje więź oparta na jedności zdarzenia wywołującego szkodę. Przykładowo, ta sama podstawa faktyczna powództwa będzie występować, gdy członkami grupy będą konsumenci, którzy zawarli swoje indywidualne umowy z konkretnym przedsiębiorcą na podstawie tego samego wzorca umowy. Jak wiadomo, co do zasady, na podstawie określonego wzorca umowy stosowanego przez przedsiębiorcę wszyscy jego konsumenci zawierają umowy. W sytuacji gdyby w postępowaniu grupowym konsumenci dochodzili swoich roszczeń, wynikających z umów zawartych na podstawie jednego wzorca umowy, to wszystkie żądania wysuwane w tych okolicznościach byłyby roszczeniami opartymi na tej samej podstawie faktycznej.

Z kolei z taką samą podstawą faktyczną roszczeń mamy do czynienia w sytuacji wystąpienia wielu podobnych zdarzeń faktycznych, np. zawarcia z jednym pozwanym przedsiębiorcą wielu podobnych kontraktów (podobieństwo zdarzeń).

Przy czym, co istotne, Sąd zawsze powinien badać to, czy i w jakim stopniu części wspólne dla całej grupy przeważają nad częściami ściśle indywidualnymi.

Jeśli chodzi o „odszkodowawcze postępowania grupowe”, to w ich wypadku konieczne jest, aby kwestie wspólne w zakresie podstawy faktycznej lub prawnej stanowiły istotną część każdego indywidualnego roszczenia poszczególnych członków grupy. Przeważanie kwestii wspólnych nie oznacza, że ma ich być dosłownie więcej, aniżeli kwestii indywidualnych (czyli takich, które różnią się w odniesieniu do każdego członka grupy lub mogą różnicować sytuację każdego członka grupy). Chodzi raczej o to, aby to kwestie wspólne miały centralne znaczenie z punktu widzenia twierdzeń stron postępowania, a także w rozumieniu sądu.

Tym samym Sąd wskazuje, że zarówno w przypadku dokonywania analizy, czy mamy do czynienia z tą samą podstawą faktyczną roszczenia, czy też z taką samą podstawą faktyczną roszczenia, koniecznym jest zbadanie, czy tzw. elementy indywidualne podstawy faktycznej dominują nad elementami grupowymi (ogólnymi) tejże podstawy, czy też nie. W przypadku przeważania elementów indywidulanych nad grupowymi postępowanie grupowe nie powinno się toczyć. Po pierwsze, byłoby ono niekorzystne z punktu widzenia Sądu, gdyż trudno jest prowadzić postępowanie dla całej grupy, kiedy kwestii odnoszących się do tej grupy jest mniej niż zagadnień dotyczących poszczególnych osób, bądź też nie jest ich per se mniej, lecz elementy indywidualne są takiego rodzaju, że w zasadzie ich badanie sprowadzałoby się do konieczności rozstrzygania spraw poszczególnych i konkretnych osób wraz z badaniem elementów stanów faktycznych im tylko właściwych, w ramach jednego zbiorczego postępowania. Tym samym powodowałoby to konieczność badania de facto wielu odmiennych elementów faktycznych w ramach jednego postępowania, a nie wielu tożsamych grupowo/zbiorowo – co bez wątpienia leżało u podstaw założeń ustawodawcy i było też jego celem. Po drugie, takie postępowanie także dla osób dochodzących swoich roszczeń byłoby niekorzystne, gdyż nie uzyskaliby oni pełnego zaspokojenia i uwzględnienia swoich roszczeń, właśnie na podstawie tych szczególnych, indywidualnych okoliczności faktycznych, dotyczących tylko ściśle określonej osoby.

W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego (art. 417 k.c.) jednakowość podstawy faktycznej będzie zachowana, gdy wobec wszystkich członków grupy zachodzić będą wszystkie okoliczności faktyczne składające się na podstawę odpowiedzialności pozwanego. Wspólne wszystkim członkom grupy muszą być zatem: zdarzenie wywołujące szkodę, adekwatny związek przyczynowy pomiędzy tym zdarzeniem i szkodą oraz sama szkoda.

Odnośnie roszczeń deliktowych za oparte na jednakowej podstawie faktycznej mogą być uznane roszczenia wynikające z tego samego rodzaju zdarzenia (w rzeczonym przypadku czynu niedozwolonego). Tym samym, zdaniem Sądu, podzielić należało stanowisko strony powodowej, że za przyjęciem istnienia jednakowej podstawy faktycznej roszczeń, których dotyczy pozew, przemawiało to, że wszystkie te roszczenia wynikały z tego samego rodzaju umów zawartych przez członków grupy z (…) G., a mianowicie z umów na obrót i przechowywanie metali szlachetnych oraz że źródłem szkody – wedle twierdzeń pozwu – były dla wszystkich członków grupy niektóre ze zdarzeń wynikające z działań lub zaniechań pozwanego Skarbu Państwa przy wykonywaniu władzy publicznej skutkujące umożliwieniem prowadzenia działalności przez spółkę (…). W tym zakresie fakty, na które w uzasadnieniu pozwu powołał się reprezentant grupy były jednakowe dla wszystkich jej członków.

Brak jednakowości podstawy faktycznej dotyczy innego elementu stanu faktycznego stanowiącego podstawę powództwa.

Otóż strona powodowa oparła przedmiotowe powództwo na twierdzeniu, iż członkowie grupy ponieśli szkodę na skutek bezprawnego zaniechania w/w organu ścigania polegającego na zaniechaniu postawienia w odpowiednim czasie zarzutów karnych członkom zarządu spółki (…), zdaniem powoda gdyby te zarzuty zostały postawione wcześniej niż stało to się w rzeczywistości, to spowodowałoby to wcześniejszą utratę płynności finansowej tej spółki i decyzję o zamknięciu biur spółki, a w rezultacie członkowie grupy nie mieliby możliwości dokonywania wpłat (k. 32-33).

W ocenie Sądu tak skonstruowana podstawa faktyczna powództwa wymagałaby w zakresie przesłanki roszczenia odszkodowawczego w postaci adekwatnego związku przyczynowego dokonania w niniejszej sprawie indywidualnej oceny w odniesieniu do każdego z członków grupy w obszarze zależności czasowej pomiędzy potencjalną utratą płynności finansowej przedmiotowej spółki a zawieraniem przez członków grupy umów z tym podmiotem. Należałoby zatem w sprawie dokonać ustaleń kiedy możliwie najwcześniej powinno zostać wydane postanowienie Prokuratury w przedmiocie postawienia zarzutów, przy uwzględnieniu prawidłowej organizacji pracy i stanu postępowania. Następnie ustalenie to należałoby odnieść do ustalenia, czy informacja o postawieniu zarzutów, która miałaby dotrzeć do opinii publicznej w czasie z założenia odmiennym od czasu, w którym w istocie dotarła, spowodowałaby utratę płynności finansowej i faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę oraz – co najistotniejsze – kiedy doszłoby do takiego zdarzenia. Następnie tak ustaloną potencjalną datę tego zdarzenia należałoby zestawić z datami umów zawieranych przez poszczególnych członków grupy ze spółką oraz datami wpłat zainwestowanych kwot. Według twierdzenia strony powodowej przedmiotem niniejszego sporu jest szkoda wyrażona w kwotach wpłacanych do spółki przez członków grupy w okresie od dnia 22 stycznia 2010 r. do 17 sierpnia 2012 r. (k. 31). W konsekwencji w sprawie należałoby dokonać indywidualnej oceny każdego z roszczeń członków grupy w zakresie przesłanki adekwatnego związku przyczynowego poprzez zestawienie w/w dat. Ustalenia w tym zakresie z natury rzeczy miałyby odmienny charakter co do każdego z członków grupy. Nie można wykluczyć ustalenia, iż część członków grupy dokonałby wpłaty środków jeszcze przed datą ustaloną w niniejszym procesie jako potencjalna data zaprzestania działalności przez w/w spółkę. Powyższe rozważania, choć poczynione wyłącznie hipotetycznie, wskazują w sposób jednoznaczny, iż okoliczności faktyczne, które zostały przedstawione jako podstawa powództwa grupowego nie są w wyżej wymienionym zakresie okolicznościami, które mogą zostać uznane za te same lub takie same. Zdaniem Sądu odmienność ta ma istotne i dominujące znaczenie w sprawie.

Niezależnie od powyższego, w omawianym aspekcie i przy uwzględnieniu realiów niniejszej sprawy nie można tracić także z pola widzenia kwestii sfery motywacyjnej członków grupy, która podlegałaby obligatoryjnej ocenie Sądu jako zasadniczy element decyzji w przedmiocie nawiązania stosunku prawnego z przedmiotowa spółką.

W ocenie Sądu rozważenia wymagało mianowicie czy ciąg działań i zaniechań pozwanego, które – według strony powodowej wywołały szkodę, stanowił dla wszystkich członków grupy podstawę oceny, że spółka (…) jest podmiotem wiarygodnym, działającym legalnie, posiadającym wymagane zezwolenia, koncesje i ma gwarancje analogiczne jak dla depozytów bankowych. Należało rozważyć czy okoliczność, że gdyby pozwany podjął działania znacznie wcześniej i sygnały o toczących się postępowaniach i ewentualnie postawionych zarzutach dotarłyby do osób, które zawierały umowy z (…) i czy osoby te nie podjęłyby ryzyka, jakie pomimo istnienia od 2008 r. ostrzeżeń ze strony KNF, w rzeczywistości podejmowały, pozwalała na uznanie, iż roszczenia członków grupy oparte są na tej samej podstawie. Jest to zagadnienie odnoszące się do motywacji i cech indywidualnych członków grupy – ich skłonności do podejmowania ryzyka i kierowania się chęcią osiągnięcia zysku. Zwrócenie uwagi na tą kwestię jest istotne z tego względu, że wspólne wszystkim członkom grupy muszą być: zdarzenie wywołujące szkodę, adekwatny związek przyczynowy pomiędzy tym zdarzeniem i szkodą oraz sama szkoda. Zdaniem Sądu w okolicznościach przedmiotowej sprawy właśnie adekwatny związek przyczynowy nie jest elementem wspólnym dla wszystkich członków grupy. Wymaga on indywidualnej oceny i ma dominujący charakter w sprawie.

Spełnienie przesłanki adekwatnego związku przyczynowego musi bowiem podlegać indywidualnej ocenie w odniesieniu do każdego z członków grupy, co czyni, zdaniem Sądu, niedopuszczalnym rozpoznanie niniejszej sprawy w postępowaniu grupowym. Z pewnością inaczej oceniał wiarygodność (…) G. członek grupy, który korzystał już z usług banków, zetknął się z produktami finansowymi przez nie oferowanymi, inwestował posiadane środki nabywając na przykład papiery wartościowe czy obligacje, a inaczej osoba, która wcześniej wykorzystywała posiadane środki finansowe tylko do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych. Takich indywidualnych różnic w sytuacji faktycznej członków grupy nie można było pominąć, co próbował uczynić powód. Zdaniem Sądu nie można zatem uznać, że ten element podstawy faktycznej żądania pozwu jest jednakowy dla wszystkich członków grupy.

Wskazać należy, że samo tylko działanie członków grupy, a w razie dopuszczenia do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym na podstawie art. 11 u.d.p.g., wszystkich klientów (…) G., którzy chcieliby przystąpić do sprawy, w przekonaniu o wiarygodności tejże spółki, o prowadzeniu interesów zgodnie z prawem, posiadaniu gwarancji wypłacalności, a także braku wiedzy i braku możliwości pozyskania informacji o nielegalnym i parabankowym charakterze działalności (…) G. – nawet przy potencjalnym przyjęciu zaniechań organów państwa w postawieniu zarzutów konkretnym osobom oraz wszczęcia odpowiednich postępowań – wskazuje, że okoliczności te wymagają indywidualnego badania oraz oceny i nie dają się ująć jako takie same w odniesieniu do grupy osób. Kwestia motywacji, posiadanej wiedzy i działania w dobrej wierze, jak również kierowanie się chęcią zysku oraz indywidualne skłonności do podejmowania ryzyka, są bowiem z natury rzeczy specyficzne i indywidualne dla każdego uczestnika obrotu.

Zagadnienie istnienia związku przyczynowego pomiędzy konkretnymi działaniami i zaniechaniami jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa a powstaniem szkody indywidualnego klienta (…) G. należy niewątpliwie do sfery okoliczności faktycznych leżących u podstaw powództwa. Nie jest zatem możliwe rozpoznanie w postępowaniu grupowym sprawy, w której zagadnienie to kształtuje się odmiennie dla różnych członków grupy. Celem postępowania w sprawie o ustalenie odpowiedzialności deliktowej pozwanego jest ustalenie jednorodnej zasady odpowiedzialności pozwanego istniejącej wobec wszystkich członków grupy i osób, które mogą się nimi stać. Jak wynika wprost z ustawy (art. 2 ust. 3 u.d.p.g.) w sprawie o ustalenie, prowadzonej w postępowaniu grupowym, powód nie musi wykazywać istnienia interesu prawnego. Taka regulacja wynika właśnie z przyjęcia, że – w sprawach odpowiedzialności deliktowej – mechanizm powstania szkody jest dla wszystkich członków grupy jednakowy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ocenił, że okoliczności faktyczne przytoczone jako podstawa powództwa nie mogły być ocenione jako stwarzające taką samą dla wszystkich członków grupy podstawę faktyczną roszczeń dochodzonych pozwem. W tej sytuacji powództwo zgłoszone przez reprezentanta grupy należało uznać za niedopuszczalne, co skutkowało koniecznością jego odrzucenia. Z tego względu Sąd orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał niniejszą sprawę w całości, a zatem na rzecz pozwanego należało zasądzić poniesione przez pozwanego koszty procesu, tj. koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200,00 zł. Zasądzona od powoda na rzecz pozwanego kwota 7.200,00 zł stanowi wynagrodzenie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zastępującej pozwanego Skarb Państwa. Wysokość wynagrodzenia Sąd policzył w oparciu o § 2, § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 99 k.p.c. stronom reprezentowanym przez radcę prawnego lub rzecznika patentowego oraz Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata. Stosownie zaś do § 6 pkt 7 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 200.000,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika wynosi 7.200,00 zł. Z tych względów należało orzec jak w punkcie 2 postanowienia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział XXV Cywilny z dnia 31 sierpnia 2015 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący:           SSO Anna Pogorzelska

Sędziowie:                     SSO Hanna Jaworska, SSO Anna Błażejczyk

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2015 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa E. L. przeciwko A. K. o zapłatę w przedmiocie ustalenia składu grupy

postanawia:

ustalić skład grupy w podziale na podgrupy do których zaliczyć następujące osoby:

Grupa 1: 1.  G. J. PESEL (…), 2.  K. Ż. PESEL (…), 3.  P. S. (1) PESEL (…), Grupa 2:  4.  W. A. PESEL (…), 5.  J. O. PESEL (…), Grupa 3: 6.  S. N. PESEL (…), 7.  M. Ż. (1) PESEL (…), Grupa 4: 8.  J. C. (1) PESEL (…), 9.  H. F. PESEL (…), Grupa 5: 10.  J. M. PESEL (…), 11.  S. D. PESEL (…), 12.  P. S. (2) PESEL (…), Grupa 6: 13.  T. S. PESEL (…), 14.  R. J. PESEL (…), Grupa 7: 15.  N. R. PESEL (…), 16.  M. B. PESEL (…), Grupa 8: 17.  J. K. (1) PESEL (…), 18.  M. Z. PESEL (…), Grupa 9: 19.  D. W. PESEL (…), 20.  K. T. PESEL (…), Grupa 10: 21.  A. Z. PESEL (…), 22.  W. S. PESEL (…), 23.  B. T. PESEL (…), Grupa 11: 24.  T. J. PESEL (…), 25.  J. S. (1) PESEL (…), Grupa 12: 26.  P. B. PESEL (…), 27.  T. C. PESEL (…), Grupa 13: 28.  Z. W. PESEL (…), 29.  J. W. PESEL (…), 30.  J. F. PESEL (…), 31.  M. Ż. (2) PESEL (…), Grupa 14: 32.  J. C. (2) PESEL (…) 33.  J. C. (3) PESEL (…), 34.  A. F. PESEL (…), Grupa 15: 35.  D. J. PESEL (…), 36.  A. J. PESEL (…), 37.  J. N. PESEL (…), Grupa 16: 38.  E. K. PESEL (…), 39.  H. J. PESEL (…), Grupa 17: 40.  K. W. (1) PESEL (…), 41.  S. W. (1) PESEL (…), 42.  E. F. PESEL (…), Grupa 18: 43.  K. S. PESEL (…), 44.  U. S. PESEL (…), 45.  B. J. PESEL (…), 46.  S. B. (1) PESEL (…) Grupa 19: 47.  Z. S. PESEL (…), 48.  J. C. (4) PESEL (…), Grupa 20: 49.  J. K. (2) PESEL (…), 50.  Z. P. PESEL (…), Grupa 21: 51.  A. B. (1) PESEL (…), 52.  Z. M. PESEL (…), Grupa 22: 53.  S. W. (2) PESEL (…), 54.  R. W. PESEL (…), 55.  J. S. (2) PESEL (…), Grupa 23: 56.  T. Ł. PESEL (…), 57.  K. M. PESEL (…), Grupa 24: 58.  J. T. PESEL (…), 59.  J. S. (3) PESEL (…), 60.  S. R. PESEL (…), 61.  K. W. (1) PESEL (…), Grupa 25: 62.  K. W. (2) (…), 63.  W. L. PESEL (…) Grupa 26: 64.  M. K. PESEL (…), 65.  S. Z. PESEL (…), 66.  J. C. (5) PESEL (…), Grupa 27: 67.  T. W. PESEL (…), 68.  T. K. PESEL (…), Grupa 28: 69.  S. B. (2) PESEL (…), 70.  A. B. (2) PESEL (…), Grupa 29: 71.  J. K. (3) PESEL (…), 72.  R. K. PESEL (…), Grupa 30: 73.  K. D. PESEL (…), 74.  R. Z. PESEL (…), Grupa 31: 75.  J. K. (4) PESEL (…), 76.  E. M. PESEL (…), 77.  M. M. (1) PESEL (…), Grupa 32: 78.  G. P. PESEL (…), 79.  A. B. (3) PESEL (…), 80.  N. B. PESEL (…).

 

UZASADNIENIE

Rozstrzygając w przedmiocie ustalenia ostatecznego składu osobowego grupy Sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44, dalej: „u.d.p.g.”), po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.

Zarządzeniem z dnia 9 lutego 2015 r., którego odpis doręczono pozwanemu w dniu 13 lutego 2012 r. Przewodnicząca wyznaczyła pozwanemu termin jednego miesiąca, od dnia doręczenia odpisu zarządzenia na podniesienie zarzutów, co do członkostwa określonych osób w grupie. W wyznaczonym terminie pozwany nie zgłosił zarzutów.

Wobec powyższego Sąd zobligowany był do ustalenia w niniejszej sprawie składu osobowego grupy. W tym miejscu Sąd wskazuje, że wszyscy członkowie grupy wymienieni imiennie w sentencji postanowienia zgłosili oświadczenia o przystąpieniu do grupy w przepisanym terminie. Reprezentant grupy złożył oświadczenia członków grupy wraz z pozwem, ale również w drodze modyfikacji pozwu wraz z pismami procesowymi z dnia 4 stycznia 2013 r., 8 stycznia 2014 r., 5 maja 2014 r., 1 października 2014 r. Niewątpliwie jednak wszyscy zgłoszeni członkowie grupy oświadczyli o przystąpieniu do niej w terminie mieszczącym się i wynikającym z treści ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego. Mianowicie w terminie do dnia 29 września 2014 r.

Mając na uwadze majątkowy charakter roszczenia, które w niniejszej zmierza do zasądzenia świadczenia pieniężnego, wskazać należy, że zgodnie z art. 16 ust. 1 u.d.p.g. na powodzie spoczywa ciężar dowodowy w kwestii wykazania przynależności poszczególnych członków do grupy. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 3 u.d.p.g. prawomocny wyrok zapadły w sprawie będzie mieć skutek wobec wszystkich członków grupy. Koniecznym było opracowanie szczegółowej imiennej listy członków grupy oraz udowodnienie, że każda z nich spełnia warunki przynależności do grupy.

Powód składając pozew, a następnie modyfikując go przedmiotowo dołączył wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące przystąpienia do grupy poszczególnych osób, a zatem przynależność do grupy wymienionych osób nie budzi wątpliwości Sądu. Przedstawiciel grupy sprostał ciężarowi dowodu na nim spoczywającemu, dowiódł przynależności poszczególnych członków do grupy. Sąd dokonał weryfikacji złożonych oświadczeń, umów i pozostałych dowodów i nie stwierdził przesłanek do wyłączenia z niej poszczególnych członków. Grupa została zorganizowana w podgrupy i w takiej formie przedstawiony został szczegółowy spis jej członków. Przedstawiciel grupy sklasyfikował członków na zasadzie podobieństwa roszczeń, powyższe również nie budziło zastrzeżeń Sądu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił ostateczny skład osobowy grupy podzielonej na podgrupy zaliczając w jej poczet wymienione w sentencji postanowienia 80 osób.

Zarządzenia:

  1. (…)
  2. (…)

Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 28 sierpnia 2015 r.

Written by

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie

Przewodniczący:          SSO Aneta Fiałkowska-Sobczyk

Sędziowie:                    SSO Sławomir Urbaniak, SSO Dominika Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2015 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa [dane 23 osób] przeciwko „(…) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (…)” spółki komandytowo-akcyjnej z siedzibą we W. o zapłatę

postanawia:

na podstawie art. 174 § 1 pkt. 4 k.p.c. zawiesić postępowanie w sprawie.

 

UZASADNIENIE

W dniu 22 kwietnia 2015 r. ogłoszono upadłość pozwanego obejmująca likwidację majątku.

Zgodnie z treścią przepisu art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw), sąd zawiesza postępowanie z urzędu, jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości i ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, a strona pozbawiona została prawa zarządu masą upadłości, albo ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku powoda.

Dlatego też na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Zamieszczone na stronie orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu zostały udostępnione przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu pismem z dnia 27.08.2019. Teksty orzeczeń zostały przetworzone przez podmiot prowadzący niniejszą stronę poprzez dodanie tez, opracowanie wizualne, usunięcie błędów interpunkcyjnych i literówek oraz wprowadzenie skrótu „u.d.p.g.”.

Organ zobowiązany do udostępnienia informacji sektora publicznego nie ponosi odpowiedzialności za jej przetworzenie, dalsze udostępnienie i wykorzystanie.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z 13 sierpnia 2015 r.

Written by

Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział VI Cywilny z 23 lutego 2016 r., VI ACz 2340/15 poprzez uwzględnienie wniosku o wyłączenie sędziów od orzekania w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący:                                   SSO Mariusz Solka

Sędziowie:                                             SSO Joanna Korzeń, SSR (del) Andrzej Lipiński

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2015 roku w Warszawie, na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę w przedmiocie wniosków powoda o wyłączenie sędziego [dane trojga SSO] (k.1318-1319)

postanawia:

oddalić wniosek.

 

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 22 lipca 2015 r. reprezentant grupy – K. K. wniósł o wyłączenie sędziów [dane trojga SSO] (k. 1318-1319). W uzasadnieniu przedmiotowego wniosku wskazał, że skład orzekający w osobach wskazanych powyżej w dniu 19 listopada 2014 roku, w sprawie o sygn. III C 367/13 z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W., wydał postanowienie o odrzuceniu pozwu. Postanowienie to zostało zmienione przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 3 czerwca 2015 roku poprzez dopuszczenie rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Sędzią referentem został(a) ponownie sędzia (…), która w ocenie powoda winna być wyłączona od orzekania na mocy art. 49 k.p.c., gdyż dokonując odrzucenia pozwu wyraziła ona pogląd prawny rzutujący bezpośrednio na wynik sprawy. W odniesieniu do sędziego (…) i sędziego (…) wniosek o wyłączenie został złożony z ostrożności procesowej, jeśli zostali oni również wyznaczeni do ponownego rozpoznania sprawy (wnioski o wyłączenie sędziów k. 1318-1319).

Sędzia (…) w swym oświadczeniu wyjaśnił(a), iż nie zachodzą przesłanki z art. 48 k.p.c., ani żadne inne okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności, jako sędziego orzekającego w sprawie III C 798/15 (oświadczenie k. 1321).

Sędzia (…) w oświadczeniu wyjaśniła, że pomiędzy nim/nią a stronami procesu, czy też pełnomocnikami stron nie istnieją okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności, jako sędziego orzekającego w sprawie III C 798/15 w rozumieniu art. 49 k.p.c. Ponadto wskazał(a), że nie występują przyczyny jej wyłączenia na podstawie art. 48 k.p.c. (oświadczenie k. 1322).

W oświadczeniu złożonym przez sędziego (…) wyjaśniła ona, że nie zachodzą przesłanki do jego/jej wyłączenia od orzekania w sprawie III C 798/15 zarówno w oparciu o art. 48 k.p.c., jak również o art. 49 k.p.c. (oświadczenie k. 1324)

 

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek powoda jako bezzasadny podlegał oddaleniu. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, sędzia orzekający w danej sprawie może być wyłączony od jej prowadzenia z mocy samej ustawy (art. 48 k.p.c.), a także niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c. na żądanie samego sędziego bądź strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego, na której to podstawie wnioskodawca oparł swój wniosek (art. 49 k.p.c.).

Już na wstępnie należy zaznaczyć, że nie zachodzą przesłanki do wyłączenia żadnego z sędziów wymienionych we wniosku o wyłączenie. W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód jakiekolwiek zarzuty co do bezstronności podniósł wyłącznie co do sędziego (…), w przypadku zaś sędziego (…) i sędziego (…) wniosek o wyłączenie ich od orzekania w przedmiotowej sprawie spowodowany był jedynie ostrożnością procesową, a w stosunku do nich nie zostały sformułowane żadne zarzuty merytoryczne.

Wskazać należy, że w art. 48 k.p.c. jest jasno sprecyzowany katalog sytuacji, których zaistnienie powodowałoby obligatoryjne wyłączenie sędziego od udziału w sprawie. Jak wynika z oświadczeń złożonych przez sędziów, żaden z nich nie pozostaje z którąkolwiek ze stron w żadnej z relacji wymienionych w § 1 ust. 1- 4, a do przedmiotowej sprawy nie mają zastosowania sytuacje określone w § 1 ust. 5-6 i § 3 wzmiankowanego przepisu.

Okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (iudex suspectus), to takie, gdzie strony nastawione są do siebie emocjonalnie i to ich zabarwienie emocjonalne (dodatnie albo ujemne) ma wpływ na wzajemne relacje między stronami. Okolicznościami tymi mogłyby być zależności towarzyskie, służbowe czy gospodarcze. Za takie nie można uznać podejmowanych przez sędziego w toku procesu decyzji proceduralnych nawet jeśli te nie są zgodne z wnioskiem samej strony, czy jej oczekiwaniami.

W ocenie Sądu brak jest możliwości merytorycznego uzasadnienia oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego (…) i sędziego (…), z uwagi na brak sformułowania w tym zakresie przez powoda jakichkolwiek zarzutów bądź twierdzeń ten wniosek uzasadniających, gdyż jak we wniosku podniósł sam powód został on złożony jedynie z ostrożności procesowej. W treści wniosku nie przedstawiono żadnych argumentów, które wymagałyby odniesienia się przez Sąd.

W zakresie wniosku o wyłączenie sędziego (…) wskazać należy, że zarzuty podniesione przez powoda w tym zakresie nie zasługują na uwzględnienie. Twierdzenia jakoby wyraziła ona pogląd prawny rzutujący bezpośrednio na wynik sprawy, a więc powstała uzasadniona wątpliwość co do jej bezstronności przy powtórnym rozpoznawaniu sprawy po uwzględnieniu zażalenia przez Sąd Apelacyjny są niezasadne.

W tym miejscu należy przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 7 lipca 2005 roku, sygn. II PK 349/04, zgodnie z którym sędzia, który brał udział w wydaniu postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu, po jego uchyleniu nie jest wyłączony od merytorycznego rozpoznania sprawy (art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.).

W myśl art. 386 § 5 k.p.c. w wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie. Rozpoznanie sprawy nie oznacza nic innego, jak ustosunkowanie się sądu do żądań pozwu (wniosku), merytorycznych twierdzeń w nim przytoczonych i zarzutów, stawianych w toku postępowania przez przeciwnika. Ponowne rozpoznanie sprawy oznacza więc, że sąd pierwszej instancji ma obowiązek ponownie czynności tych dokonać. Tymczasem odrzucenie pozwu jest decyzją sądu odmawiającą z przyczyn procesowych merytorycznego rozpatrywania sprawy, stwierdzającą istnienie bezwzględnych przesłanek procesowych uniemożliwiających merytoryczne rozpoznanie sprawy. Tym samym uchylenie takiego postanowienia przez sąd drugiej instancji, bądź przez Sąd Najwyższy, co miało miejsce w niniejszej sprawie, nie oznacza przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, lecz do rozpoznania w ogóle i jako takie wiąże sąd pierwszej instancji, który ponownie, z tych samych przyczyn pozwu odrzucić nie może. Tym samym stwierdzić należy, że sędzia, który brał udział w wydaniu postanowienia o odrzuceniu pozwu, nie ustosunkował się merytorycznie do roszczeń powoda, nie nabrał jeszcze przekonania „co do oceny dowodów i okoliczności faktycznych”. W wyroku z dnia 10 października 2003 roku, I PK 295/02 (OSNP 2004 nr 19, poz. 332), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sąd, któremu sprawa została przekazana w wyniku postanowienia Sądu Najwyższego uchylającego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu pozwu, nie rozpoznaje sprawy ponownie, lecz rozpoczyna dopiero merytoryczne rozpoznanie sprawy.

Mając na względzie powyższe, wskazać należy, że wydając postanowienie o odrzuceniu pozwu, sędzia (…), która była członkiem składu orzekającego sądu, nie dokonała merytorycznego rozstrzygnięcia powództwa, a jedynie jego weryfikacji pod kątem dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym. Odnosząc się do zarzutów powoda, które opierały się na uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w przedmiocie zmiany zaskarżonego postanowienia z dnia 19 listopada 2014 roku, poprzez wskazanie, że sprawę należy rozpoznać w postępowaniu grupowym, wskazujące, że skład sędziowski dokonał zbyt daleko idącej weryfikacji merytorycznej powództwa, wskazać należy, że ocena ta dotyczyła jedynie dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, a nie stwierdzenia zasadności przedmiotowego powództwa.

Jednocześnie należy wskazać, że o potrzebie zastosowania instytucji wyłączenia sędziego nie może decydować jedynie zasadność zarzutu braku obiektywizmu z punktu widzenia konkretnego sędziego, ale ocena, czy dla postronnego obserwatora, a także z punktu widzenia strony, zachodzą wystarczające okoliczności, które mogą budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego. Jedynie subiektywne odczucia strony o braku bezstronności sędziego nie stanowią o zasadności wniosku o wyłączenie.

Co prawda, ocena przesłanek wyłączenia nie powinna być całkowicie zobiektywizowana, lecz dokonywana także z uwzględnieniem stanowiska strony. Sąd postanowi jednak o wyłączeniu sędziego, jeśli stwierdzi, że tego rodzaju wątpliwości mogą pojawić się u strony, niezależnie tylko od jej własnego przekonania o ich zasadności (tak: postanowienie sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 sierpnia 2008 roku, I Acz 639/08).

Między stronami postępowania, a składem orzekającym w sprawie o sygn. III C 376/13 nie zaistniały i nie zachodzą okoliczności, które mógłby wywołać wątpliwości, co do bezstronności zarówno sędziego (…), jak również sędziego (…) i sędziego (…), co wynika bezpośrednio z treści złożonych przez sędziów oświadczeń. Powyższe nie wynika również z treści zarzutów stawianych we wniosku o ich wyłączenie. Takie przekonanie wnioskującego należy uznać za uzasadnione jedynie subiektywnie, nie znajdujące jednakże odzwierciedlenia w rzeczywistości z punktu widzenia postronnego obserwatora.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 49 k.p.c. orzekł jak na wstępie.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim Wydział I Cywilny z dnia 13 lipca 2015 r.

Written by

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Beata Grochulska

Sędziowie:                    SSO Alina Gąsior, SSO Adam Bojko

po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2015 r. w Piotrkowie Trybunalskim na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa I. G. – działającej w imieniu własnym i na rzecz wszystkich członków grupy przeciwko Wyższej Szkole Handlowej im. (…) B w P. o zapłatę

postanawia:

  1. dokonać w najbliższym wydaniu gazety (…) ogłoszenia następującej treści:

„Przed Sądem Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim toczy się postępowanie grupowe w sprawie z powództwa I. G. jako reprezentanta grupy przeciwko Wyższa Szkoła Handlowa im. (…) B. z/s w P. o zapłatę nienależnie uiszczonych kwot za egzamin dyplomowy.

Sąd informuje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym poprzez złożenie reprezentantowi grupy I. G. (adres do doręczeń: Kancelaria Radcy Prawnego T. D., ul. (…). S. G. – R. 47, (…)-(…) W.) w terminie trzech miesięcy od daty ogłoszenia, pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy.

Wynagrodzenie podstawowe pełnomocnika powodów ustalone zostało jako iloczyn liczby uprawnionych członków grupy oraz kwot 100 zł brutto oraz dodatkowe wynagrodzenie obliczone w następujący sposób: kwota bazowa stosunkowego wynagrodzenia zostanie ustalona w wysokości 20 % (słownie: dwudziestu procent) zasądzonej na rzecz Reprezentanta Grupy kwoty pieniężnej. Prawomocny wyrok wydany w sprawie ma skutek wobec członków grupy”.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z dnia 10 lipca 2015 r.

Written by

Orzeczenie zostało zmienione postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie Wydział III Cywilny z 15 września 2015 r., III C 56/15.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:                           SSO Joanna Kruczkowska

Sędziowie:                                     SSO Joanna Bitner (spr.); SSO Grzegorz Chmiel

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 lipca 2015 roku w Warszawie sprawy z powództwa K. K. jako reprezentanta grupy przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę

postanawia:

I. zarządzić dokonanie ogłoszeń o wszczęciu postępowania grupowego, o treści następującej:

„Przed Sądem Okręgowym w Warszawie III Wydział Cywilny, pod sygnaturą III C 56/15, wszczęto postępowanie w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym- z powództwa K. K. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. o zapłatę.

Grupa reprezentowana przez powoda liczy obecnie 34 osoby, a wartość przedmiotu sporu wynosi: 1.441.398,62 zł.

K. K. jako reprezentant grupy wniósł o zasądzenie przez Sąd powyższej kwoty na rzecz członków grupy od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. – tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, które osiągnęła Spółdzielnia w wyniku bezprawnego zawyżenia wkładów budowlanych za lokale i miejsca postojowe w budynku przy ul. (…) w W. Zdaniem powoda, zapłacone przez członków grupy wkłady budowlane zostały naliczone nieprawidłowo, bowiem wliczono w nie jako składnik kosztu budowy ekwiwalent wartości gruntu – podczas gdy faktycznie Spółdzielnia nie nabyła tego gruntu, ale otrzymała go nieodpłatnie w użytkowanie wieczyste.

Każdy, kogo roszczenie może być objęte tym powództwem grupowym – to znaczy ten, kto nabył w Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w W. prawo do lokalu lub miejsca postojowego w ramach inwestycji przy ul. (…) w W. i uiścił wkład budowlany, którego elementem był ekwiwalent za grunt, a umowy nie zawarł w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową – może przystąpić do grupy w nieprzekraczalnym terminie dwóch miesięcy od daty ukazania się tego ogłoszenia.

Przystąpienie do grupy następuje poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o przystąpieniu do grupy i przekazaniu tego oświadczenia reprezentantowi grupy – K. K. na adres jego pełnomocnika:

T. i (…) Kancelaria (…) sp.j. ul. (…) lok. 4, (…)-(…) W.

Przystąpienie do grupy po upływie powyższego terminu jest niedopuszczalne.

Złożenie oświadczenia o przystąpieniu do grupy jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez K. K. oraz zasady wynagradzania pełnomocnika, jak również przystąpienie do „Porozumienia w sprawie zawiązania grupy celem dochodzenia roszczeń przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) z siedzibą w W. w oparciu o przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym”, regulującego m.in. podejmowanie decyzji przez grupę, jak również finansowanie kosztów postępowania.

Na wynagrodzenie pełnomocnika od każdego członka grupy, który przystąpi do grupy po złożeniu pozwu, składają się:

jednorazowe ryczałtowe opłaty w wysokości:

  • 600,00 zł (+VAT) – za I instancję i postępowanie zażaleniowe,
  • 067,00 zł (+VAT) – za II instancję,
  • 712,00 zł (+VAT) – za sporządzenie skargi kasacyjnej i/lub występowanie przed Sądem Najwyższym oraz premia za sukces w wysokości 6 % kwoty wyegzekwowanej lub zapłaconej przez Spółdzielnię Mieszkaniową (…) w W. przypadającej na członka grupy (+VAT)

oraz zasądzone przez Sąd na rzecz Powoda koszty zastępstwa procesowego.

Osoby, które podpisały wspólnie Umowę Finansującą w celu nabycia l lokalu (w ramach współwłasności łącznej albo współwłasności w częściach ułamkowych) uiszczają jedną opłatę.

Osoby, które podpisały wspólnie Umowę Finansującą w celu nabycia więcej niż l lokalu (każdy z tych lokali w ramach współwłasności łącznej albo współwłasności w częściach ułamkowych) uiszczają jedną opłatę.

Osoba, która podpisała Umowę Finansującą (Umowy Finansujące) w celu nabycia więcej niż lokalu, uiszcza jedną opłatę.

Osoba, która chce przystąpić do postępowania musi także przystąpić do „Porozumienia w sprawie zawiązania grupy celem dochodzenia roszczeń przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (…) z siedzibą w W. w oparciu o przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym” (którego wzór udostępniony jest przez Kancelarię na S. www lub/i Grupę w inny sposób) zawartego przez Członków Grupy przystępujących do postępowania w ramach składanego pozwu.

Osoba, która chce przystąpić do postępowania musi także uiścić ustaloną w powyższym Porozumieniu zryczałtowaną opłatę wstępną wynoszącą 1200 zł brutto, przeznaczoną na: (1) pokrycie dotychczasowych kosztów działalności Członków Grupy związanej z prowadzeniem sporów prawnych przeciwko Spółdzielni poprzedzających wystąpienie z pozwem grupowym (w tym postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w którym stwierdzono, że treść postanowienia dotyczącego Waloryzacji zawartego w Umowie Finansującej stanowi klauzulę niedozwoloną); (2) zabezpieczenie ewentualnych kosztów postępowania grupowego, jak również na (3) bieżące koszty organizacyjne funkcjonowania Grupy, oraz (4) inne wydatki według decyzji Grupy.

Wyrok prawomocny ma skutek wiążący wobec wszystkich członków grupy, tj. osób, które przed upływem terminu wskazanego w tym ogłoszeniu przekażą reprezentantowi podpisane oświadczenie o przystąpieniu do grupy i zostaną uwzględnione w postanowieniu Sądu ustalającym skład grupy.

Szczegóły dotyczące przystąpienia do grupy, jak również wzory dokumentów (w tym gotowy wzór oświadczenia o przystąpieniu do grupy) znajdują się na stronie internetowej www.(…).net oraz www.(…).net ”.

II. zobowiązać powoda K. K. poprzez pełnomocnika adw. P. T. do umieszczenia na koszt Grupy powyższego ogłoszenia w części poświęconej informacjom stołecznym w jednej z gazet: „(…)”, (…) Gazeta (…), Gazeta (…), Gazeta (…), „(…)” lub (…) – oraz do złożenia dowodów wykonania powyższego w terminie 3-ch tygodni, pod rygorem dokonania tego ogłoszenia przez Sąd na koszt powoda;

III. wywiesić tekst ogłoszenia w budynku Sądu i w Urzędzie D. – U.