Instytucja wyjawienia środka dowodowego to instytucja, która może znaleźć zastosowanie w sprawach grupowych z powództw przedstawicielskich, i ma na celu ułatwienie pozyskania dowodów znajdujących się w dyspozycji drugiej strony lub osób trzecich.
Sąd na pisemny wniosek podmiotu upoważnionego, który uprawdopodobnił roszczenie i zobowiązał się, że uzyskany w ten sposób dowód będzie wykorzystany wyłącznie na potrzeby toczącego się postępowania grupowego, może nakazać pozwanemu lub osobie trzeciej wyjawienie lub wydanie środka dowodowego znajdującego się w ich posiadaniu i służącego stwierdzeniu faktu istotnego dla rozstrzygnięcia.
Analogicznie, sąd na pisemny wniosek pozwanego, który zobowiązał się, że uzyskany w ten sposób dowód będzie wykorzystany wyłącznie na potrzeby toczącego się postępowania grupowego, może nakazać podmiotowi upoważnionemu lub osobie trzeciej wyjawienie lub wydanie środka dowodowego znajdującego się w ich posiadaniu i służącego stwierdzeniu faktu istotnego dla rozstrzygnięcia.
We wniosku należy wskazać fakt podlegający stwierdzeniu oraz środek dowodowy wraz z jego możliwie dokładnym opisem.
Sąd oddala wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego, jeśli wniosek ten nie spełnia wymagań wskazanych wyżej, a także wtedy, gdy wyjawienie lub wydanie środka dowodowego byłoby nieproporcjonalne. Dokonując oceny, czy wyjawienie lub wydanie środka dowodowego byłoby nieproporcjonalne, sąd bierze pod uwagę słuszne interesy stron oraz osoby trzeciej, która według treści wniosku znajduje się w posiadaniu środka dowodowego.
Ustawa przewiduje regulacje mające na celu ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa lub innej tajemnicy podlegającej ochronie prawnej na podstawie odrębnych przepisów – jeśli dowód zawiera takie tajemnice. W takiej sytuacji, jeśli jest to niezbędne dla zapobieżenia ujawnienia takiej tajemnicy, sąd (z urzędu lub na wniosek obowiązanego do wyjawienia lub wydania środka dowodowego) może w niezbędnym zakresie ograniczyć, w drodze postanowienia, prawo wglądu do tego dowodu lub określić szczegółowe zasady zapoznawania się z tym dowodem i korzystania z niego, w szczególności ograniczyć lub wyłączyć jego kopiowanie lub utrwalanie w inny sposób.
Postanowienia w przedmiocie wyjawienia lub wydania środka dowodowego podlegają zaskarżeniu zażaleniem do sądu drugiej instancji.
Uchylanie się od wykonania postanowienia o wyjawieniu lub wydaniu środka dowodowego lub dopuszczenie się zniszczenia takiego środka może skutkować tym, że sąd uzna za ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone przy pomocy tego środka lub obciążyć stronę obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania w całości lub w części, niezależnie od wyniku sprawy. Niezależnie od tego, sąd może również nałożyć grzywnę – jednorazową do 50.000 zł oraz w wysokości 10.000 zł za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu prawomocnego postanowienia.
Nadto, sąd może pominąć wyjawiony lub wydany dowód, jeśli wniosek o wyjawienie lub wydanie został złożony w złej wierze lub naruszono ograniczenia dotyczące prawa wglądu do dowodu, zapoznawania się z nim lub korzystania z niego, bądź dowód został wykorzystany w innym celu niż na potrzeby toczącego się postępowania.