Co to jest „grupa” w rozumieniu Ustawy?

Grupa to osoby, które zdecydowały się wspólnie dochodzić swych praw w postępowaniu grupowym, złożyły w tym celu oświadczenie o przystąpieniu do grupy oraz wyraziły zgodę na pełnienie funkcji reprezentanta grupy przez określoną osobę (zobacz: Kto może być powodem w postępowaniu grupowym?). W przypadku, gdy reprezentantem grupy jest Rzecznik Finansowy, grupę tworzą osoby, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy (brak wymogu wyrażenia zgody na reprezentanta grupy). Podobnie, w przypadku, gdy sprawę wytacza podmiot upoważniony w sprawach o roszczenia związane ze stosowaniem praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, grupę tworzą osoby, które złożyły oświadczenia o przystąpieniu do grupy (brak wymogu wyrażenia zgody na podmiot upoważniony). W sprawach o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów został zniesiony wymóg utworzenia co najmniej 10 osobowej grupy (nie składa się oświadczeń o przystąpieniu do grupy).

Pierwotnie grupę tworzą osoby, które złożyły takie oświadczenia na etapie składania pozwu i na rzecz których reprezentant lub podmiot upoważniony wniósł pozew. Następnie grupa może ulec powiększeniu o kolejne osoby, które złożą, w drugim etapie postępowania grupowego (zobacz: Jaki jest przebieg postępowania grupowego?), oświadczenie o przystąpieniu do grupy.

Przykładowo, grupę mogą tworzyć konsumenci poszkodowani przez jednego przedsiębiorcę stosującego tzw. niedozwolone klauzule, poszkodowani wskutek jednego zdarzenia (np. wypadku komunikacyjnego, innego czynu niedozwolonego), czy też osoby poszkodowane niebezpiecznym produktem.

Polskie postępowanie grupowe oparte jest na tzw. modelu opt–in, który polega na tym, że w postępowaniu mogą uczestniczyć tylko osoby, które wyraźnie wyrażą taką wolę (składając tzw. oświadczenie o przystąpieniu do grupy). Jest to przeciwieństwo stosowanego w niektórych krajach na wzór amerykański modelu opt–out, w którym postępowaniem objęte są wszystkie osoby, które kwalifikują się do klasy (grupy), chyba że wyraźnie oświadczą, iż nie chcą brać udziału w postępowaniu.

W polskiej procedurze wszczęcie postępowania grupowego nie wyklucza odrębnego, indywidualnego dochodzenia roszczeń na drodze sądowej przez osoby, które nie przystąpiły do grupy bądź przez osoby, które z niej skutecznie wystąpiły. Wyrok prawomocny ma bowiem skutek wyłącznie wobec wszystkich członków grupy (tj. osób objętych postanowieniem sądu o zatwierdzeniu składu grupy). Nie jest przy tym możliwe indywidualne domagania się stwierdzenie, że przedsiębiorca stosował praktyka naruszjacą ogólne interesy konsumentów.

Stosunki wewnętrzne pomiędzy osobami, które tworzą lub zamierzają stworzyć grupę, nie zostały uregulowane ustawowo.

Zgodnie z ogólną zasadą swobody umów, w przypadku spraw wszczynanych przez reprezentanta grupy osoby te same decydują o tym, jak będą wyglądały ich wzajemne relacje, w szczególności, w jaki sposób zbierane i uiszczane będą koszty postępowania grupowego.

Dla zabezpieczenia interesów członków grupy i sprecyzowania zasad uczestnictwa w grupie właściwym rozwiązaniem jest zawarcie przez członków grupy z reprezentantem pisemnej umowy określającej zasady współpracy w związku z grupowym dochodzeniem roszczeń (tzw. umowa wewnętrzna). Takie rozwiązanie jest zbędne w przypadku, gdy powództwo wytacza Rzecznik Finansowy lub podmiot upoważniony, którzy posiadają profesjonalne zaplecze i środki do zorganizowania postępowania.

Co więcej, przepisy wprost wskazują, że członkowie grupy nie ponoszą kosztów postępowania, które wszczyna podmiot upoważniony, za wyjątkiem opłat, które są limitowane i mogą być pobierane przez podmiot upoważniony na ściśle określonych zasadach (zobacz: Jakie koszty wiążą się z udziałem w postępowaniu grupowym oraz w jaki sposób może być finansowane postępowanie?).