Postępowanie grupowe to mechanizm zbiorowego dochodzenia roszczeń przed sądem, wprowadzony do polskiego systemu prawnego przez ustawę z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz. U. 2010 r. Nr 7, poz. 44; dalej jako: „Ustawa”).
Ustawa weszła w życie w dniu 19 lipca 2010 r. i dotychczas była czterokrotnie nowelizowana. Pierwsza nowelizacja została wprowadzona ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, która weszła w życie z dniem 1 czerwca 2017 r. (dalej: „Nowelizacja nr 1”), następna – ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która w zakresie zmian w Ustawie weszła w życie częściowo w dniu 21 sierpnia 2019 r. oraz częściowo w dniu 7 listopada 2019 r., dalej: „Nowelizacja nr 2”) oraz kolejna – ustawą z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Nowelizacja nr 3”), która w zakresie zmian dotyczących Ustawy weszła w życie z dniem 16 marca 2023 r. Ostatnia, (bardzo istotna) nowelizacja została dokonana ustawą z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Nowelizacja nr 4”), która w zakresie zmian w Ustawie weszła w życie 29 sierpnia 2024 r. Nowelizacja nr 4 implementuje do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającej dyrektywę 2009/22/WE (Directive (EU) 2020/1828 of the European Parliament and of the Council of 25 November 2020 on representative actions for the protection of the collective interests of consumers and repealing Directive 2009/22/EC) – tzw. dyrektywę o powództwach przedstawicielskich (dalej: „Dyrektywa 2020/1828” bądź „DRA”). Nowelizacja nr 4 wprowadziła nowy „podtyp” czy też rodzaj postępowania grupowego, które może zostać wytoczone wyłącznie przez tzw. podmiot upoważniony w celu ochrony ogólnych interesów konsumentów (ten typ postępowania grupowego jest polską wersją powództwa przedstawicielskiego). Wprowadzone zmiany mają na celu zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów oraz środki i mechanizmy ułatwiające dochodzenie roszczeń przez konsumentów na terenie całej Unii Europejskiej.
Aktualny tekst Ustawy dostępny jest tutaj.
Podstawowym celem postępowania grupowego jest ułatwienie dochodzenia wielu indywidualnych, ale pod pewnymi względami podobnych, roszczeń w jednym postępowaniu. Fundamentalnym założeniem wprowadzenia omawianej regulacji było zwiększenie efektywności ochrony prawnej oraz ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Ustawa reguluje jedynie kwestie proceduralne, to znaczy określa tylko procedurę, w jakiej rozpoznawane jest powództwo grupowe. W zakresie w niej nieuregulowanym, w postępowaniu grupowym stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Ustawa nie ma natomiast wpływu na materialnoprawne podstawy dochodzonych grupowo roszczeń. O tym więc, czy dane roszczenie istnieje, czy też nie, decydują odpowiednie przepisy prawa materialnego (np. przepisy Kodeksu cywilnego regulujące odpowiedzialność odszkodowawczą). Ustawa nie reguluje również kwestii przedawniania roszczeń.