1. Należy poczynić kilka uwag natury ogólnej, które nakreślą przedmiot materii objętej sporem. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na specyficzny charakter postępowania grupowego, którego wybrane zagadnienia stanowiły przedmiot rozpoznania i osądu w niniejszej sprawie. Zamierzeniem ustawodawcy przy wprowadzeniu do polskiego systemu prawnego tej procedury było stworzenie regulacji, która obejmie ochroną procesową interesy wielu podmiotów, które zostały poszkodowane w wyniku jednego (wspólnego) zdarzenia. Ten szczególny rodzaj postępowania procesowego – wyrazem czego jest odrębna regulacja ustawowa – ma fakultatywny charakter, bowiem jego uruchomienie wymaga zgłoszenia stosownego żądania w pozwie. Istotne przy tym jest, że procedowanie w trybie przepisów u.d.p.g. zastrzeżone zostało dla wąsko określonego rodzaju spraw, co oznacza, że tylko ściśle skatalogowane w ustawie roszczenia (o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny i za czyn niedozwolony) korzystają z możliwości rozpoznania w postępowaniu grupowym.
2. Dopuszczalność wszczęcia, prowadzenia i merytorycznego orzeczenia w postępowaniu cywilnym warunkują przesłanki procesowe. Wykształcone na gruncie k.p.c. w postępowaniu zwykłym znajdują zastosowanie również do u.d.p.g. Niezależnie jednak od tego, dopuszczalność postępowania grupowego warunkują okoliczności właściwe tylko temu postępowaniu. W odniesieniu do wszystkich spraw, jakie mogą się toczyć w postepowaniu grupowym, warunki te zostały określone w art. 1 ust. 1, zaś w sprawach o roszczenie pieniężne konieczne jest ponadto zadośćuczynienie wymaganiu zawartemu w art. 2 ust. 1 ustawy. Przesłanki o których mowa, mają zarówno charakter podmiotowy (w zakresie minimalnej liczebności grupy i podgrup), jak i przedmiotowy (w kontekście jednorodzajowości i tożsamości podstawy faktycznej poszczególnych roszczeń oraz ich charakteru – rodzaju, a w przypadku roszczeń pieniężnych także ujednolicenia wysokości roszczenia każdego członka grupy przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy). W przypadku niedopuszczalności postępowania grupowego ze względu na niedochowanie którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 1 ust. 1 lub art. 2 ust. 1 ustawy, sąd in meriti odrzuca pozew.
3. Postępowanie grupowe stanowić ma efektywny środek ochrony praw podmiotowych tylko wówczas, gdy pomiędzy objętymi nim roszczeniami istnieje związek tego rodzaju, że łączne orzekanie o nich jest procesowo i ekonomicznie opłacalne. Motywem wymienionych obostrzeń jest wola zapewnienia homogeniczności grupy, a w konsekwencji zabezpieczenie sprawności postępowania grupowego. W u.d.p.g. cel ten realizować ma warunek, aby roszczenia członków grupy były jednorodzajowe i oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Sformułowanie to nawiązuje do art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c. z tym jednak zastrzeżeniem, że art. 1 ust. 1 u.d.p.g. nie wymaga, aby jednorodzajowe roszczenia opierały się na takiej samej podstawie prawnej.
4. Kryterium tożsamej lub jednakowej podstawy faktycznej odnosi się do okoliczności powstania roszczeń, które mają być dochodzone w postępowaniu grupowym. Z tą samą podstawą faktyczną mamy do czynienia wtedy, gdy roszczenia wywodzą się z jednego zdarzenia, z taką samą zaś – gdy wynikają z szeregu analogicznych zdarzeń. Rozróżnienie to może być niekiedy płynne, niemniej jednak nie ma ono praktycznego znaczenia dla dopuszczalności postępowania grupowego. Podstawą faktyczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy jest podstawowy (wyjściowy) zespół faktów usprawiedliwiających roszczenie. Warunek jednorodzajowości roszczenia powinien być rozumiany na tyle ściśle, aby po ustaleniu składu grupy w myśl art. 17 ust. 1 u.d.p.g. możliwe było łączne orzekanie i rozstrzygnięcie o wszystkich roszczeniach objętych postępowaniem. W miarę możliwości chodzi o osiągnięcie takiego stanu rzeczy, w którym kwestie objęte kognicją sądu po ustaleniu składu grupy, z uwzględnieniem ewentualnych podgrup, będą jednakowe (wspólne) w odniesieniu do wszystkich jej członków. Warunek jednorodzajowości roszczeń oraz wymaganie tożsamości lub jednakowości ich podstawy faktycznej dotyczą w równym stopniu wszystkich pretensji objętych postępowaniem grupowym. Dochodzenie w jednej grupie przez niektóre osoby roszczeń różnorodzajowych lub opartych na odmiennych podstawach faktycznych jest wykluczone, zakazu tego nie można objeść przez powołanie podgrup z naruszeniem opisanych powyżej reguł.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny w składzie:

Przewodniczący:                     SSA Jacek Sadomski

Sędziowie:                                SSA Krzysztof Tucharz; SSO (del.) Tomasz Pałdyna – sprawozdawca

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2017 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (…) spółki akcyjnej w W. przeciwko (…) w N. (Cypr) o ochronę praw autorskich i pokrewnych w postępowaniu grupowym na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2016 roku, sygn. akt XX GC 1004/12

1. Pojęcie „roszczenia” na gruncie art. 1 u.d.p.g. występuje w znaczeniu żądania procesowego.
2. W postępowaniu grupowym dopuszczalne jest dochodzenie zarówno powództwa o świadczenie, jak i powództwa o ustalenie, bądź powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego.
3. Postępowanie grupowe jest dopuszczalne w przypadku występowania pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń nieznacznych różnic, pod warunkiem, że istotne okoliczności faktyczne uzasadniają żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń. Istotą postępowania grupowego jest bowiem wspólność przejawiająca się w żądaniu, które musi być typowe (wspólne) dla wszystkich roszczeń.
4. Okoliczności różnicujące sytuację członków grupy pod względem podmiotowym lub przedmiotowym nie podlegają badaniu na etapie ustalania dopuszczalności postępowania grupowego.
5. Ze względu na założenia aksjologiczne leżące u podstaw wprowadzenia regulacji art. 8 u.d.p.g. (zachowanie równowagi procesowej stron, zapobieżenie „pozwom pieniaczym”), w postępowaniu grupowym zasadą powinno być uwzględnienie przez sąd wniosku o wyznaczenie kaucji aktorycznej.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Andrzej Kuryłek

Sędziowie:                     SSO Alicja Fronczyk, SSO Jacek Bajak

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2017 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w O. przeciwko Bankowi (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o ustalenie

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny w składzie:

Przewodniczący:           SSO Sylwia J. Łuczak

Sędziowie:                     SSO Anna Błażejczyk, SSO Tomasz Gal

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017r. w Warszawie na rozprawie w postępowaniu grupowym sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Urzędzie Miasta S. (reprezentanta grupy) przeciwko (…) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę, ewentualnie o ustalenie postanawia:

I. na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U.2010.7.44) (dalej jako: „u.d.p.g.”), zarządzić dokonanie jednorazowego ogłoszenia o wszczętym postępowaniu grupowym o następującej treści

1. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, „grupowość” postępowania wyraża się w wymaganej ex lege kumulacji podmiotowej osób fizycznych, którym – według ich twierdzeń – przysługują określone roszczenia mieszczące się w kategorii prawa podmiotowego.
2. Do przesłanek dopuszczalności postępowania grupowego należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych oraz zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym. Jedynie kumulatywne spełnienie powyższych przesłanek umożliwia rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym.

1. Rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym jest możliwe wyłącznie po kumulatywnym spełnieniu przesłanek tego postępowania, do których należą: jednorodzajowość roszczeń członków grupy, tożsamość lub jednakowość podstawy faktycznej roszczeń członków grupy, liczebność grupy, ujednolicenie roszczeń pieniężnych, zdolność przedmiotowa roszczeń do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
2. Wymóg takiej samej podstawy faktycznej nie oznacza, że wszystkie okoliczności faktyczne muszą być identyczne w odniesieniu do każdego z członków grupy, gdyż zawsze, nawet w przypadku tej samej podstawy roszczenia, będą występowały okoliczności indywidualne, odnoszące się do poszczególnych członków grupy. Podstawą faktyczną powództwa jest zespół faktów uzasadniających żądanie powoda, wobec czego podstawa ta musi obejmować fakty uzasadniające przede wszystkim stosunki prawne będące przedmiotem powództwa.

1. Całkowicie bezzasadne jest ponowne zgłaszanie przez pozwanego na gruncie art. 15 u.d.p.g. tych samych zarzutów co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach, które to zarzuty zostały uprzednio rozpatrzone przez Sąd Apelacyjny w wyniku zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego o odrzuceniu pozwu, wydanego na skutek tych właśnie zarzutów, i których to Sąd Administracyjny nie uznał za zasadne, przez co przekazał sprawę do rozpoznania w postępowaniu grupowym.

1. Oświadczenie dotyczące przystąpienia do grupy stanowi sformalizowany przejaw woli dochodzenia roszczenia na drodze szczególnego trybu postępowania sądowego.
2. Rola reprezentanta nie ogranicza się do fizycznego przekazania złożonych oświadczeń, lecz do dokonania oceny oświadczeń i ich wstępnej selekcji w celu sporządzenia wykazu osób, które przystąpiły do grupy.
3. Badanie przynależności do określonej grupy poszczególnych osób jest zabiegiem wtórnym wobec badania dopuszczalności samego postępowania, szczególnie biorąc pod uwagę, że sąd bada dopuszczalność postępowania grupowego na podstawie okoliczności dotyczących osób uprawnionych od początku postępowania.
4. Rola procesowa reprezentanta grupy, odpowiadająca roli powoda w „zwykłym” procesie cywilnym, nakłada na niego obowiązek dbałości o takie przygotowanie materiału procesowego, w szczególności w zakresie opracowania wykazu osób przystępujących do grupy, w tym — precyzyjnego określenia przynależności poszczególnych osób do grupy członków dochodzących konkretnych roszczeń, by możliwe było przyporządkowanie każdego z członków grupy do danego roszczenia, ale także zgłoszenie się każdego członka grupy przy uwzględnieniu możliwości wyboru tych roszczeń, które opisano w pozwie oraz w ogłoszeniu prasowym.
5. W razie rozbieżności pomiędzy treścią ogłoszenia a żądaniem pozwu, sąd orzekający powinien w trybie art. 130 k.p.c. wezwać reprezentanta grupy do wyjaśnienia zachodzących wątpliwości. Wykaz członków grupy i ich oświadczenia stanowią rodzaj pisma procesowego.
6. Możliwa jest konwalidacja oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożonego przez rodzica, jeśli uprawniony w chwili składania oświadczenia był pełnoletni. Należy bowiem przyjąć, że zgłoszenie dokonane pismem podpisanym przez rodzica nastąpiło w granicach udzielonego mu umocowania.

1. Oświadczenie o przystąpieniu do grupy stanowi oświadczenie woli. Brak zamieszczenia daty na dokumencie nie ma wpływu na ważność oraz wiarygodność oświadczenia o przystąpieniu do grupy.
2. Występowanie nieznacznych różnic między indywidualnymi podstawami roszczeń poszczególnych członków grupy nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że roszczenia te oparte są na takiej samej podstawie faktycznej.