Maria ŁuszpińskaW dniu 10 stycznia 2024 r. Rzecznik Finansowy ogłosił na stronie internetowej https://rf.gov.pl/, że złożył pierwszy pozew grupowy – korzystając z kompetencji przyznanej mu przez ustawodawcę na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji Finansowej (Dz.U. z 2023 r., poz. 1809; dalej: „Ustawa o RF”) oraz art. 4 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2023 r., poz. 1212). Oba ww. przepisy weszły w życie z dniem 16 marca 2023 r.
Pozew grupowy wpłynął do Sądu Okręgowego w Warszawie 3 stycznia 2024 r. i został skierowany przeciwko TF Bank AB S.A. Oddział w Polsce w Gdańsku. Działając jako reprezentant grupy trzynastu osób, Rzecznik Finansowy domagał się stwierdzenia nieważności umów kredytu konsumenckiego udzielonego członkom grupy przez Bank na zakup pomp ciepła oferowanych przez dwie firmy – jedną z siedzibą w Toruniu (aktualnie: w upadłości) drugą z siedzibą w Kościanie. Jak można przeczytać w komunikacie Rzecznika Finansowego, zgodnie z twierdzeniami pozwu grupowego Bank stosować miał w latach 2001-2022 nieuczciwe praktyki rynkowe, polegające na wprowadzaniu kredytobiorców-członków grupy w błąd co do terminu i sposobu wypłaty środków z kredytu, a następnie wypłacaniu sprzedawcom środków z kredytu bez weryfikacji, czy pompy ciepła zostały dostarczone i zainstalowane klientom-kredytobiorcom. W świetle pozwu grupowego – powyższe skutkowało tym, że konsumenci-członkowie grupy pozostali z kredytami do spłacenia, mimo że nie otrzymali zamówionych pomp ciepła, ponieważ w międzyczasie ich sprzedawcy ogłosili upadłość, względnie zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej.
Sprawa grupowa wszczęta przez Rzecznika Finansowego zarejestrowana została do sygn. akt I C 31/24 przez Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny. Jak się okazało – pierwszy pozew Rzecznika został odrzucony przez sąd postanowieniem z 16 stycznia 2024 r. na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. Z uzasadnienia ww. postanowienia wynika, że przyczyną takiego rozstrzygnięcia było oznaczenie przez Rzecznika Finansowego, jako strony pozwanej, oddziału spółki zagranicznej (szwedzkiej), który w świetle art. 64 § 1 i 2 k.p.c. – nie posiada (odrębnej od przedsiębiorcy) podmiotowości w sferze prawa cywilnego, a co za tym idzie – także zdolności sądowej.
Pierwsze postępowanie grupowe z powództwa Rzecznika Finansowego nie wkroczyło zatem nawet w pierwszą fazę postępowania grupowego, tj. etap tzw. certyfikacji (o kolejnych etapach, tzw. fazach postępowania grupowego, można przeczytać tutaj). Odrzucony pozew nie wywołuje bowiem żadnych skutków prawnych.
Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy w Warszawie:
Podkreślić wypadnie, iż w treści pozwu reprezentant grupy wielokrotnie wskazuje na samodzielne działanie w niniejszej sprawie Oddziału Banku w Polsce, tak też sformułował żądanie pozwu, które wprost odnosi się do unieważnienia umów zawartych przez powodów z (…) Oddział w Polsce z siedzibą w G.. Także w części uzasadnienia wskazującej na legitymację bierną pozwanego (k. 37) jednoznacznie Rzecznik Finansowy wskazuje na wolę pozwania Oddziału w Polsce, a nie spółki zarejestrowanej w Szwecji działającej przez swój Oddział w Polsce – nie sposób więc przyjąć iż doszło do omyłki czy oczywistej niedokładności ze strony pozwanej która mogłaby zostać usunięta w trybie sprostowania czy wskazanym w art. 130 § 1 k.p.c. – zwłaszcza biorąc pod uwagę, iż pozew wniósł profesjonalny podmiot mogący samodzielnie być reprezentantem grupy w postępowaniu grupowym, w którym co do zasady obowiązuje przymus adwokacko – radcowski.
Historia omawianego (siłą rzeczy – dość krótkiego) pierwszego postępowania grupowego z powództwa Rzecznika Finansowego znajduje się tutaj – zapraszamy do zapoznania się zarówno z nią, jak i z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział I Cywilny z 16 stycznia 2024 r., sygn. akt: I C 31/24 i jego uzasadnieniem. Postanowienie jest prawomocne.
W kolejnych wpisach przyjrzymy się bliżej instytucji Rzecznika Finansowego jako reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym.
